Najnowszy numer Tygodnika PLUS w New Jersey

T YG O D N I K W N E W J E R S E Y I P E N S Y LWA N I I 7 grudnia 2023

nr 49 (800)

December 7, 2023

LECZENIE

POWYPADKOWE ™

• Leczenie bólu • Ortopedia • Neurologia • MRI • EMG • EEG • CT-Scan • Expert Witness / Biegły sądowy

TEL/TEXT:

973-773-7730 Dariusz Nasiek, MD

*Non-deposit investment products and services are offered through CUSO Financial Services, L.P. ("CFS"), a registered broker-dealer (Member FINRA/SIPC) and SEC Registered Investment Advisor. Products offered through CFS: are not NCUA/NCUSIF or otherwise federally insured, are not guarantees or obligations of the credit union, and may involve investment risk including possible loss of principal. Investment Representatives are registered through CFS. The credit union has contracted with CFS to make non-deposit investment products and services available to credit union members.

CUSO Financial Services, L.P. (CFS) and its Registered Representatives do not provide tax or legal advice. As with all matters of a tax or legal nature, you should consult your own tax or legal counsel for advice

WEALTH MANAGEMENT

Available through CUSO Financial Services, L.P.

1.855.PSFCU.4U (1.855.773.2848) www.psfcu.com

15 lat z Wami!

REKLAMA

5

tel. 973-928-3838 ✷ www.tygodnikPLUS.com

6

15 lat z Wami!

REKLAMA

Zaprojektuj u Nas Kuchnię / Łazienkę Twoich Marzeń

OFERUJEMY: - Polskie Płytki (Wszystko na stanie w USA) - Szeroka Gama Szafek Kuchennych - Blaty Kuchenne Kwarc / Granite - Szafki Łazienkowe - Projekt w 3D Gratis - Profesjonalna Instalacja

PROMOCJA!!

Przy Zakupie Szafek Kuchennych, Blatu oraz Instalacji: - Kran / Zlew / Uchwyty GRATIS

Call Us

201-753-1586

PLUS 7 grudnia 2023

10' X 10' KUCHNIA

$4,995

W CENIE: - SZAFKI SZARY / BIAŁY SHAKER - BLAT Z KWARCU (3 KOLORY DO WYBORU) - KRAN (6 STYLI DO WYBORU) - ZLEW (STANDARD 21") - UCHWYTY (STANDARD 96mm BN)

507 W. ST. GEORGES AVE. LINDEN NJ 07036

DO

50% Na Szafki ZNIZKI

Kuchenne

PONAD 250 KOLOROW / STYLI

Scan for More

NetCost Club Sale: December 7 - 20, 2023

Delicje Szampańskie 147 g Wybrane Rodzaje

99

C

Galicja Szynka Domowa

$

4

99

/ LB SAVE $2 / LB

SAVE 41% UP TO

79

Cisowianka Woda C Niegazowana lub Gazowana 1.5 l SAVE 53%

3

Belveder $ 49 Ogórki Kiszone Domowe 26.45 oz SAVE 25% Lowell $ Kapusta Kiszona 880 g Wybrane Rodzaje

NetCost Market® 221 Route 4E, Paramus, NJ 07652 Zakupy w sklepie stacjonarnym lub online www.Shop.NetCostMarket.com

Scan QR-code for easy access

Lowell Masło Śmietankowe lub Ekstra $ 200 g

3

49

SAVE 23%

2

49

SAVE 28%

Profi Pasztet Wiejski 130 g Wybrane Rodzaje

$

2

49

SAVE 16%

8 Temat tygodnia

15 lat z Wami!

WIECZNE WAKACJE CZY BRAK KONTROLI NAD PRACOWNIKAMI?

5 mitów na temat życia biznesowych nomadów Wracając z wakacji, wielu z nas zastanawia się, co zrobić, by przedłużyć ten błogi czas, mimo że wzywają nas codzienne obowiązki.

Są jednak przedsiębiorcy, którzy zdecydowali się zwiedzać świat, łącząc pracę z aktywnym prowadzeniem swojej firmy, czyli zostali biznesowymi nomadami. Jak taki styl życia wygląda w rzeczywistości? Przedstawiamy 5 mitów na temat życia biznesowych nomadów.

Mianem biznesowych nomadów określamy osoby, które łączą życie zawodowe z podróżami, na co dzień korzystając z dobrodziejstw, jakie daje im praca zdalna. To idealne rozwiązanie dla przedsiębiorców, którzy cenią sobie wolność, chcą poznawać świat i jednocześnie być aktywni zawodowo. Z jakimi mitami na temat swojego stylu życia spotykają się najczęściej?

1. Życie biznesowych nomadów to wieczne wakacje Wiele osób wyobraża sobie biznesowych nomadów jako ludzi przebywających na niekończących się wakacjach. Myślą, że ich styl życia polega na odpoczywaniu, leżeniu pod

PLUS 7 grudnia 2023

palmą, nieustannym sączeniu mrożonych napojów i napawaniu się pięknem egzotycznej przyrody. Czy tak rzeczywiście wygląda typowy dzień kogoś, kto prowadzi swój biznes w podróży?

– Oczywiście, są takie dni, kiedy korzystam z atrakcji danego miejsca, nie oznacza to jednak, że całe dnie odpoczywam. Wręcz przeciwnie, najczęściej można mnie zobaczyć przed laptopem, kiedy planuję kolejne działania firmowe lub z telefonem, gdy prowadzę spotkania z pracownikami i klientami. Różnica tkwi jednak w tym, że pracuję w atrakcyjnych miejscach, z pięknym widokiem, a w ramach przerwy czy po pracy mogę np. ponurkować – mówi Victoria Iwanowska, biznesowa nomadka, która swoje biznesy – firmę ŚlubZaGranicą.pl i biuro podróży Victoria Travel – prowadzi, podróżując po całym świecie.

Biznesowy nomadyzm to takie samo zarządzanie przedsiębiorstwem i reprezentacja jego interesów, jak w przypadku prowadzenia firmy zza biurka na 35. piętrze. Tyle że odbywa się ono z dowolnego miejsca na świecie. Jak wskazują przedsiębiorcy, którzy wybrali tę

drogę – zakres obowiązków się nie zmienia, modyfikacji ulega tylko styl życia.

2. Biznesowi nomadzi prowadzą beztroskie życie To zdecydowanie mit! Wyzwania, zarówno te osobiste, jak i biznesowe, pojawiają się niezależnie od tego, gdzie aktualnie przebywamy.

Ta zasada dotyczy również biznesowych nomadów. Oni także muszą mierzyć się z kryzysami w swoich firmach, wymagającymi klientami czy zmianą przepisów. Co więcej, osoby, które prowadzą własne przedsiębiorstwa zza granicy, niejednokrotnie napotykają na swej drodze dodatkowe utrudnienia, takie jak np. odwołane loty, droższe ceny biletów czy konieczność łączenia pracy w różnych strefach czasowych.

3. Bycie biznesowym nomadą to opcja tylko dla bogatych To również nie jest prawda. Koszty życia za granicą mogą być porównywalne do tych w naszym kraju. Czasami są nawet niższe.

Wszystko zależy od miejsca, które wybierzemy i od pory roku. Biznesowy nomada, który wybierze się na tour po Europie w środku sezonu, fak-

Temat tygodnia 9

15 lat z Wami!

tycznie może zapłacić więcej. W Azji natomiast wyda mniej. Oczywiście osoby łączące pracę z podróżowaniem, przed wyborem destynacji, muszą sprawdzić, jaką specyfikę ma dane miejsce, gdyż np. pora deszczowa może mieć wpływ na realizację ich planów.

– Nie dziwi mnie takie przekonanie wśród osób, które stworzyły w swojej wyobraźni wizerunek biznesowego nomady na podstawie filmów czy opowieści. W końcu taki styl życia wybierają często milionerzy tacy jak Richard Branson. Co więcej, gdy rozpoczynałam swoją przygodę z nomadyzmem i mówiłam „chcę żyć jak Richard Branson”, wywoływało to uśmiech powątpiewania u znajomych – mówi Victoria Iwanowska. – Z czasem udowodniłam, że zarządzanie firmą z każdego miejsca na świecie to wybór niezależny od stanu konta. Biznesowy nomadyzm to styl życia, który można dopasować do swoich możliwości finansowych. Mój przykład pokazuje, że na zostanie biznesowym nomadą może sobie pozwolić także właściciel średniej firmy – dodaje.

4. Biznesowi nomadzi nie mają kontroli nad swoimi firmami Jednym z mylnych przekonań, z jakimi spotykają się osoby łączące pracę z pasją do

podróżowania, jest przeświadczenie, że gdy pozostawią biznes w Polsce i będą pracować zdalnie w odległym kraju, to stracą nad nim kontrolę i doprowadzą do jego upadku.

Okazuje się, że zarządzanie firmą z drugiego końca świata wcale nie musi być takie trudne. Kluczem do sukcesu jest zgrany i zaufany zespół, który nie potrzebuje nieustannej superwizji, ma wspólną wizję pracy i spełnia się zawodowo. Jak wskazuje Victoria Iwanowska, to ważne, by dobrze się przygotować do takiego kroku i opracować formułę współpracy uwzględniającą częsty kontakt z pracownikami.

5. Biznesowi nomadzi tracą relacje z bliskimi Kolejnym często spotykanym mitem, jest przekonanie, że zostając biznesowym nomadą, traci się kontakt z rodziną czy przyjaciółmi. Zapominamy jednak, że mamy już XXI wiek, a technologia umożliwia nam spotkania online, nawet te w szerszym gronie.

By jednak zobaczyć kogoś na żywo, nie ma innej rady – trzeba przyjechać do Polski.

– Kluczem do wszystkiego jest logistyka.

Przyjeżdżam do kraju dwa razy w roku i zawsze mam ze sobą listę osób, z którymi chcę się zobaczyć. Te spotkania to dobrze

spędzony czas, ponieważ wiem, że następnym razem na żywo porozmawiamy dopiero za pół roku – wyjaśnia Victoria Iwanowska.

Dodaje: Po ponad roku życia jako biznesowa nomadka zorientowałam się, że z niektórymi osobami teraz widuję się nawet częściej, niż wtedy, gdy na stałe mieszkałam w Warszawie. Wbrew pozorom, w natłoku codziennych obowiązków nie mamy aż tak dużo czasu na dłuższe, osobiste spotkania.

A co z rodziną? Podróżowanie po całym świecie to doskonała okazja, by zaprosić krewnych na wspólne wakacje w egzotycznym kraju czy zorganizować weekendowy wyjazd do jednej z europejskich stolic.

Czy zostanie biznesowym nomadą to opcja dla każdego? Oczywiście, że nie! Taki wybór wymaga przede wszystkim otwartości na zmiany otoczenia bez „zapuszczania korzeni” na stałe. Choć nie są to nieustanne wakacje, a prowadzenie firmy nie obywa się bez problemów, z którymi trzeba sobie radzić na odległość, to ten styl życia może być świetnym rozwiązaniem dla osób, które marzą o podróżach i odkrywaniu nowych możliwości w biznesie. Źródło: dspectrum.pl

tel. 973-928-3838 ✷ www.tygodnikPLUS.com

10

15 lat z Wami!

REKLAMA

Dermatolog Profesor

Camila Krysicka Janniger, M.D., F.A.A.D. Szef Pracowni Dermatologii Geriatrycznej, Kliniczny Profesor Dermatologii i Kliniczny Profesor Medycyny w Rutgers New Jersey Medical School Członek Królewskiego Kolegium Medycznego Autorka licznych publikacji naukowych z zakresu dermatologii

30 lat doświadczenia lekarskiego

Castle Connolly Top Doctors • LECZENIE WSZYSTKICH CHORÓB SKÓRY • ROZPOZNAWANIE NOWOTWORÓW • BIOPSJE WYKONYWANE W GABINECIE • USUWANIE ZNAMION, BRODAWEK I BLIZN

Tel: 973 472 5044 Mówimy po polsku

NASZ NOWY ADRES 60 Main Ave., Wallington, NJ 07057 CLIFTON-WALLINGTON MEDICAL GROUP

Ewa Czyzewski, M.D. Internal Medicine

Dariusz Nowak, M.D. Endocrinology

Robert Czyzewski, M.D. Nephrology

Kathrin Serrao, M.D. Endocrinology

LINDEN MEDICAL GROUP @ CLIFTON

Edyta Kolbusz, APN Internal Medicine

AMERICAN BOARD-CERTIFIED PHYSICIANS SPECIALIZING IN INTERNAL MEDICINE, ENDOCRINOLOGY, NEPHROLOGY & HYPERTENSION CHOROBY WEWNĘTRZNE • NADCIŚNIENIE • SZCZEPIENIA • LECZENIE POWYPADKOWE SCHORZENIA REUMATYCZNE • CUKRZYCA • LECZENIE NADWAGI • USG I BIOPSJE TARCZYCY • LECZENIE NIEWYDOLNOŚCI SEKSUALNEJ • CHOROBY NEREK I DRÓG MOCZOWYCH • DIALIZY • BADANIA IMIGRACYJNE • OPIEKA PO PRZESZCZEPACH NEREK I WĄTROBY

Nasi lekarze pomagają pacjentom w NJ, NY, PA i CT od 1999 roku, zapewniając najlepszą opiekę medyczną, profesionalizm i plan na lepsze jutro. Jesteśmy otwarci w 3 gabinetach od pon. do soboty. Nasz miły personel udziela odpowiedzi na wszystkie pytania w zakresie zdrowotnym.

1033 CLIFTON AVE, SUITE 108 in CLIFTON Tel: 973-577-1995 515 NORTH WOOD AVE, SUITE 302 in LINDEN Tel: 908-925-3300

PLUS 7 grudnia 2023

Manager Bogusia Foti z długoletnim doświadczeniem, odpowie na pytania związane z rachunkowością, wyborem ubezpieczenia, czy renty inwalidzkiej.

15 lat z Wami!

REKLAMA

11

tel. 973-928-3838 ✷ www.tygodnikPLUS.com

Mity i fakty na temat pomocy dla seniorów w USA, Część 1.

Rządy federalny i stanowe w USA oferują bogaty wybór programów pomocy dla seniorów.

Niestety wokół tych systemów wsparcia często krążą nieporozumienia i mity, co może utrudnić dostęp do pomocy tym, którzy jej potrzebują. Oto rozwianie kilku najbardziej powszechnych.

Mit: Wszyscy Seniorzy Automatycznie Otrzymują Pomoc Finansową.

Fakt: Wbrew powszechnej wierze żaden program pomocy nie jest przyznawany w USA automatycznie. Seniorzy wiedząc jak to funkcjonuje w Polsce oczekują tego samego w USA. Tak jednak nie jest. Tu o wszystko należy się ubiegać i aby to zrobić wystarczy zadzwonić do naszego biura aby dowiedzieć się na jakie programy i pomoc się kwalifikujecie. My pomożemy w dopełnieniu wszelkich formalności.

Mit: Panuje przekonanie, że Medicaid potrzebują wyłącznie seniorzy ubiegajacy się o pokrycie kosztów pobytu w domu opieki.

Fakt: W rzeczywistości Medicaid jako ubezpieczenia dla osób o niskich dochodach,

całkowicie pokrywa również koszty opieki domowej (Home Attendant), opieki zdrowotnej, zniżki na lekarstwa, usługi dentystyczne, okulistyczne i inne. Wielu naszych klientów już z tej pomocy korzysta, chętnie pomożemy też Wam. Mit: Oryginalny Medicare pokrywa całkowity koszt usług medycznych: Fakt: Chociaż Oryginalny Medicare stanowi cenny zasób dla seniorów, żadna jego część nie pokrywa całości kosztów leczenia. Nawet powszechne przekonanie, że Part A w całości pokrywa leczenie szpitalne nie jest prawdziwe. Part B pokrywa w 80% koszty leczenia poza szpitalem. Żadna część oryginalnego Medicare nie pokrywa kosztów lekarstw, usług dentystycznych, okulistycznych. Do tego celu służą plany Medigap, Advantage

i Plany D. Służymy pomocą cesu składania wniosku często w dobraniu dodatkowych zniechęca do poszukiwania pomocy. Nasze biuro speplanów uzupełniających. cjalizuje sie w owej pomocy Mit: Seniorzy nie mogą sko- i mimo że niktóre wnioski rzystać z pomocy, jeśli posia- wydają sie skomplikowane, nasze wieloletnie doświaddają dom: Fakt: Posiadanie własnego czenie sprawi ze państwo domu nie dyskwalifikuje z pro- „odetchna z ulgą” zostawiagramów pomocy. Większość ląc to w rękach doświadczoprogramów nie bierze pod nych pracowników. uwagę faktu posiadania domu Istnieje wiele programów, lub mieszkania, w którym które mają na celu poprawę mieszkacie, jeśli nie przynosi jakości życia seniorom. Jesteon dochodu. Proszę nie zakła- śmy świadomi ze w świetle dać, że jeżeli posiadacie dom ciągle zmieniających sie przeto nic Wam się nie należy. Co pisów nie jest łatwo samemu więcej istnieją programy obni- się z tym wszystkim uporać, żajace roczny podatek od nie- dlatego serdecznie zapraruchomości. Proszę dzwonić szamy na konsultacje telefopo informacje! niczne oraz osobiste w naszym biurze. Zgrany zespół służy Mit: Składanie wniosków pomocą i radą. o pomoc jest zbyt skomplikowane: Luiza Cieślak Licencjonowany Agent Fakt: Nieznajomość języka angielskiego i złożoność pro- Greenpoint Senior Services

WE’RE CELEBRATING Our New Branch!

United Poles Federal Credit Union is excited to announce our newest branch in East Brunswick. Complete with a drive-through window with night drop and new office hours starting 12/3/23, convenience just got a whole lot closer to home!

East Brunswick Office 111 Main St, Ste. 1 East Brunswick, NJ 08816

TO CELEBRATE, WE’RE OFFERING: » 5.35% APY* on 19-month CDs Available for new and existing members through 1/31/24.

» New and Used Auto Loans as low as 5.74% APR** for 5 years. *APY=Annual Percentage Yield. **APR=Annual Percentage Rate.

Stop by the branch to take advantage of these offers today!

It’s an honor to serve our Credit Union community at the new branch.

Starting 12/3/23 NEW HOURS FOR ALL BRANCHES Mon – Wed, 9 AM – 2 PM Thurs – Fri, 11 AM – 7 PM Sat, 9 AM – Noon

800.333.7713 | info@up-fcu.com | unitedpolesfcu.com 412 New Brunswick Ave • Perth Amboy, NJ 08861

14 Technologie

15 lat z Wami!

MEDYCZNY ROBOT obsłuży pacjenta

Mierzący niespełna 130 cm robot humanoidalny Mirokai sprawdzi się w dostarczaniu leków i posiłków do łóżek pacjentów – przekonuje producent Enchanted Tools, który zaprezentował niedawno prototyp urządzenia na targach IFA w Berlinie. Robot może przenosić ładunki do 3 kg, wykonywać polecenia głosowe i identyfikować przestrzeń, w której się porusza. Urządzenie wyróżnia się wzorowaną na mandze stylistyką, ale i rozwiniętą umiejętnością chwytania, przekładającą się na jego funkcjonalność. Produkcja jeszcze nie ruszyła, ale celem twórców jest dostarczenie 100 tys. robotów do szpitali, jak również m.in. sklepów detalicznych już w pierwszej dekadzie produkcji. Tymczasem analitycy rynkowi przewidują, że w ciągu najbliższych pięciu lat rynek robotów humanoidalnych zwiększy swoje przychody niemal ośmiokrotnie.

PLUS 7 grudnia 2023

KAŻDY BĘDZIE MIAŁ SWOJEGO ROBOTA – Roboty zaczynają stawać się częścią naszego życia. Myślę, że za kilka lat każdy będzie miał robota. Tymczasem pojawiają się pewne opory wobec humanoidalnych robotów, które trochę nas niepokoją. Ludzie wolą sympatyczne, mniejsze roboty o ograniczonej funkcjonalności – ocenia w rozmowie Richard Malterre, dyrektor ds. komunikacji w Enchanted Tools.

Firma na tegorocznych targach IFA w Berlinie zaprezentowała humanoidalnego robota Mirokaia. Łączy on w sobie cechy ludzkie, takie jak dwie ręce i głowa, z cechami zwierzęcymi.

W efekcie robot wygląda jak postać z mangi.

Urządzenie ma 123 cm wysokości i może przenosić ładunki do 3 kg. Robot nie porusza się na nogach, lecz na toczącej się kuli, dzięki czemu może być bardziej mobilny na płaskich

powierzchniach. Zdolność chwytania jest oceniona na 97 proc., podczas gdy standard rynkowy wynosi około 60 proc. Mirokai może dodatkowo wchodzić w interakcje semantyczne i uczyć się wykonywania poleceń głosowych.

MÓWI, CHODZI I PODNOSI PRZEDMIOTY – Mamy przekonanie, że nikt inny nie opracował podobnego produktu. Chcemy dopracować logistykę w miejscach wypełnionych ludźmi, aby nasz robot przemieszczał się pośród osób. Zależało nam na projekcie postaci, który byłby zupełnie świeży. Staramy się też upraszczać wiele rzeczy, żeby móc szybko wprowadzić robota na rynek.

Mirokai mówi, ale ma ograniczony repertuar, podnosi przedmioty, ale tylko specjalnie do tego zaprojektowane i porusza się na kuli, więc

Technologie 15

15 lat z Wami!

może się przemieszczać, ale nie dostanie się wszędzie, na przykład nie wejdzie po schodach.

Upraszczając pewne rzeczy, możemy szybciej wprowadzić naszego robota na rynek – wymienia Richard Malterre.

MIROKAI POMOŻE PIELĘGNIARKOM Uniwersalne uchwyty używane przez Mirokaia współpracują z umieszczonymi w pomieszczeniach znacznikami, dzięki czemu możliwe jest chwytanie przedmiotów i identyfikacja przestrzeni. Jeśli w odpowiednie czujniki zostaną wyposażone wszystkie pomieszczenia, w jakich robot ma pracować, to możliwe będzie wykonywanie przez niego zadań takich jak dostarczanie leków czy posiłków bezpośrednio do łóżka pacjenta. To jednak niejedyne możliwe zastosowania humanoidalnego robota.

– Skupiamy się na dwóch rynkach – pierwszym są szpitale, chcemy wspomóc osoby pomagające innym, np. pielęgniarki. Planujemy jednak także wprowadzić nasze produkty na lotniska i do sklepów detalicznych. Co ciekawe, zaczynamy rozmawiać z przedsiębiorcami i okazuje się, że to, co nie jest możliwe dziś, może dzięki tego rodzaju robotom stać się możliwe w przyszłości – zauważa dyrektor ds. komunikacji Enchanted Tools. – Prezentowany model to bardzo wczesna wersja wykonana przez prawie 50 inżynierów, to nasz prototyp.

Liczymy na to, że pierwszy testowy produkt trafi do szpitali pod koniec 2024 roku, a więc w przyszłym roku, a sprzedaż rozpocznie się w 2025 roku.

CEL – 100 TYS. ROBOTÓW Jeszcze w tym roku firma chce przeprowadzić drugą turę zbierania funduszy, aby roz-

począć produkcję pierwszych modeli. Po uruchomieniu linii roboty Mirokai zostaną poddane testom w rzeczywistych warunkach, aby mogły się uczyć. Producent nawiązał już współpracę ze szpitalem AP-HP Broca w Paryżu, który specjalizuje się w medycynie geriatrycznej. Debiut rynkowy zaplanowany jest na lata 2025–2026. Celem jest wyprodukowanie 100 tys. robotów w ciągu 10 lat.

Według MarketsandMarkets światowy rynek robotów humanoidalnych osiągnie w tym roku 1,8 mld dol. przychodów. Do 2028 roku jego wartość wzrośnie jednak do 13,8 mld dol. Jednym z głównych czynników napędzających rozwój tego rynku ma być rosnący popyt na roboty humanoidalne, płynący z sektora medycznego. Źródło: Newseria.pl

tel. 973-928-3838 ✷ www.tygodnikPLUS.com

16

REKLAMA

Witamy w

POL-CAR Collision Repair!

Nasza specjalność to: ❖ Blacharstwo i lakiernictwo ❖ Kompleksowe naprawy

powypadkowe samochodów wszystkich marek ❖ Współpraca ze wszystkimi firmami ubezpieczeniowymi ❖ Wysoka jakość usług i dobra cena

PLUS 7 grudnia 2023

Pomagamy h w rozmowac z firmami owymi ubezpieczeni

15 lat z Wami!

15 lat z Wami!

REKLAMA

17

tel. 973-928-3838 ✷ www.tygodnikPLUS.com

18 Podróże z Andrzejem Kulką

INDIE – cz.12 Ostatni dzień w stolicy Indii Dzisiaj śpimy i odpoczywamy do oporu, bowiem, kiedy wyruszymy na dalsze zwiedzanie Delhi, będziemy jeszcze mieć przed sobą 12 godzin na nogach, a potem... blisko 16 godzin lotu do Chicago! Ponad Delhi wstaje słoneczny poranek, sprawdzamy wpisy na fejsbuku, emajle (darmowy internet), jemy pyszne jak zawsze w Indiach śniadanie i punktualnie w południe, z bagażami wchodzimy do czekającego już przed bramą naszego autokaru, z tym samym sikhijskim kierowcą co tydzień temu.

Zwiedzanie zaczynamy od Lotus Temple, czyli świątyni Bahai, zbudowanej w 1986 roku w oryginalnym kształcie zamkniętego kwiatu lotosu. Potem przejeżdżamy do pozostałości Obserwatorium Astronomicznego Jantar Mantar, doskonale zachowanych w centrum miasta Delhi! Jest to piętnaście fascynująych formą obiektów z lat 1723–1724 wzniesionych przez Jai Singha, maharadżę z Dżajpuru. Oglądamy jeszcze Bramę Indii, grobowiec Gandhi, aby w końcu... ponownie trafić (bo to „po drodze”) do ruin meczetu Kuwwat w południowej części miasta. Tym razem mamy więcej wolnego casu, i na spokojnie uzupełniamy fotograficzne ujęcia wczesnośredniowiecznych zabytków; ozdobny minaret Qutb oraz żelazna kolumna króla Aśioki, która NIEZARDZEWIAŁA DO TERAZ !

PLUS 7 grudnia 2023

Na lunch zatrzymujemy się w znanej już nam sprzed tygodnia restauracji Gulati. Wybór dań jest ogromny, każdy z nas już posiada swoje preferencje, stół zapełnia się więc kolorowym zestawem egzotycznie pachnących i rewelacyjnie prezentujących się posiłków, podanych w miskach, dzbanach, kotłach, glinianych wazonach... jak kto woli.

Ostatnie dwie godziny naszego pobytu w Indiach spędzamy na popularnym bazarze wzdłuż bulwaru Janpath. Oglądamy bogato zaopatrzone stragany ciągnące się blisko kilometr od hotelu Janpath.

Można tu kupić biżuterię, buty,

Świątynia Lotosu w Delhi

15 lat z Wami! ubrania, bieliznę, rzeźby w metalu i w drewnie, tybetańskie malowidła... słowem wszystko czego oczekuje spragniony egzotycznych pamiątek turysta.

O godzinie 8 wieczorem odjeżdżamy z Janpath, po 40 minutach wygodnej jazdy, już bez ulicznych korków, jesteśmy na lotnisku imienia Indiry Gandhi w New Delhi. American Airlines posiada swoje własne stanowisko odprawy biletowo-paszportowej, przez co czujemy się już jak u siebie w domu. Sprawna odprawa, na obszernej hali, pośród bogato zaopatrzonych sklepów wolnocłowych, oczekujemy na odlot. Zanim jednak wejdziemy do samolotu musimy jeszcze przejść przez dwie, trwające „wieki całe”, dokładne rewizje, wszystko–oczywiście–dzieje się dla naszego bezpieczeństwa.

Ciągle nie mogę pojąć, dlaczego

Amerykańska Federacja Lotnictwa Cywilnego FAA zakwalifikowała New Delhi jako jedno z najbardziej niebezpiecznych lotnisk świata.

Absurdalność takiego ostrzeżenia nie wytrzymuje krytyki z rzeczywistością; tutaj jest znacznie dokładniejsza kontrola graniczna niż np. w Chicago. Pewnie znowu chodzi o brudną politykę!

Ciąg dalszy za tydzień…

Tekst i zdjęcia: Andrzej Kulka Autor jest zawodowym przewodnikiem i właścicielem chicagowskiego biura podróży EXOTICA TRAVEL, organizującego wycieczki po całym świecie, z regionem Ladakh włącznie. Bliższe informacje i rezerwacje: EXOTICA TRAVEL, 6741 W. Belmont, Chicago IL 60634, tel. (773) 237 7788, strona internetowa: https:// andrzejkulka.com/destinations/indie-zloty-trojkat-tybet/

Podróże z Andrzejem Kulką 19

15 lat z Wami!

Ostatni poranek w Delhi, widok z hotelowego okna

Dżantar Mantar w Delhi Detal z Bahai, Delhi

Głowica kolumny króla Aśioki

W New Delhi

Ruiny starego meczetu

Jeden z obiektów w Jantar Mantar, Delhi Biuro podróży EXOTICA TRAVEL zaprasza na

WYCIECZKI z polskim przewodnikiem ALASKA dla koneserów - 12 dni: 8 czerwca 2024 ARGENTYNA (Brazylia, Paragwaj, Urugwaj) ALASKA - 9 dni: 21 czerwca, 19 lipca, 14,2 4 sierpnia, 2 - 12 dni: 1 marca PERU - 11 dni: 20-20 kwietnia 2024 września 2024 GRUZJA, ARMENIA - 10 dni: 10-19 maja 2024 WYJAZDY ZAGRANICZNE 2023 2024 JAPONIA - 9 dni: 6-14 kwietnia 2024 NIKARAGUA - 7 dni: 3 stycznia 2024 kwitnienie wiśni GWATEMALA - 9 dni: 13-21 stycznia 2024 JORDANIA - 9 dni: 20-28 kwietnia 2024 WIETNAM, LAOS, KAMBODŻA - 14 dni: 27 NEPAL, Everest Base Camp stycznia-10 luty 2024 UGANDA, RWANDA - 12 dni: 17 lutego, 29 maja 2024 - 18 dni: 9-26 listopada 2024 Bilety lotnicze, indywidualne pakiety APPLE VACATIONS: CANCUN – HAWAJE – PUNTA CANA – PUERTP VALLARTA – DOMINIKANA – JAMAJKA Szczegóły i rezerwacje: www.andrzejkulka.com Biuro Podróży Twoich Marzeń EXOTICA TRAVEL email: andrzejkulka@aol.com 6741 W.Belmont, Chicago | Tel. 773-237-7788

tel. 973-928-3838 ✷ www.tygodnikPLUS.com

20 Na wesoło

15 lat z Wami!

Gabinet

DENTYSTYCZNY

Małgorzata Wiwart-Truszkowska D.D.S.

Tel/Fax:

908-810-0076

środy czwartki soboty

www.go4dentist.com

POLSKA DENTYSTKA w Union

I. Badzelewicz, DDS, PhD 1961 Morris Ave, B-7, Union, NJ 07083

dentystyka ogólna i kosmetyczna

Leczy: Próchnicę, Paradontozę, Leczenia kanałowe RCT,

Korony Mostki Licówki

Wybielanie Implanty Protezy

1277 Main Ave, Clifton, NJ

Tel.: 973-478-6123 646-784-0096

Na randce. Ona się spóźnia.

Wreszcie jest: - Kochanie, dużo się spóźniłam?

- Ach, drobiazg. Data się jeszcze zgadza.

czerwoną? Jak za dobrych czasów w ZSRR. My za taką reklamę oferujemy, powiedzmy, pięć miliardów dolarów rocznie.

Putin odpowiada: - Pozwoli pan, że przemyślę propozycję.

Odkłada słuchawkę, wykręca numer swojego asystenta i mówi: Po powrocie ze szkoły: - Wania, kiedy dokładnie kończy - Wiesz, tato, Jacek nie przyniósł się nam umowa z Aquafresh? dziś do szkoły kapci i pani odesłała go do domu. No i mamy świetny pomysł!

- Tak? Ciekawe, jaki?

- Jutro bez kapci przychodzi cała klasa!!!

Jada dwie blondynki na rowerze. Jedna nagle zsiada z roweru i majstruje.

- Co ty robisz?

- Mam za wysoko siodełko.Dlatego zrzucam powietrze z opon.

Do Władimira Putina dzwoni Nagle druga odkręca kierownice prezes Coca-Cola Co. i przykręca ją z tyłu.

- A ty co robisz?

- Panie premierze, mam propozycję. Co sądzi pan o zmianie flagi - Wracam do domu, nie będę Rosji z niebiesko-biało-czerwonej na jechać z taką wariatką!

w

w

w

PLUS 7 grudnia 2023

w

w

Wchodzi facet do biblioteki i Jasio opowiada pani, że ich pyta bibliotekarki: kotka urodziła sześć kociaków i - Jest książka o koalicji PO i PIS - Fantastyka piętro wyżej. wszystkie należą do PiSu. Po trzech tygodniach pani pyta Jasia jak tam kotki,czy dalej należą do PiSu, Jasio mówi, że już nie, bo otworzyły im się oczy.

Kobieta zamawia u malarza swój portret: - Proszę mnie namalować w brylantowych kolczykach, z brylantową kolią i z szafirowymi spin- Proszę pani - mówi nauczy- kami do włosów. cielka na wywiadówce - pani - Ależ proszę pani, pani nie ma syn jest po prostu beznadziejny. na sobie nic z tych rzeczy!

Jestem załamana.

- No nie mam. Ale gdybym - Ale co się stało?! umarła wcześniej niż mój mąż, - W czwartek na klasówce tak to on się na pewno natychmiast ściągał od koleżanki, że przepisał znowu ożeni. A ja chcę żeby tę jego drugą trafił szlag, jak będzie szukać nawet jej imię i nazwisko! tej biżuterii.

w

w

15 lat z Wami!

Kasia Nowakowska Managing Partner/Realtor

973-626-2528

21

REKLAMA

Wojtek Baranowski Realtor

201-259-8132

Teresa Kieras Broker/Sales Associate

201-410-5331

Malgorzata Blok Realtor

201-923-7135

Paulina Moscicki Realtor

917-754-6944

• KUPNO • SPRZEDAŻ • WYNAJEM 223 Park Avenue Rutherford NJ 07070

888.501.6953 - biuro Monika Michno Guminski Realtor

201-884-4488

Ilona Bruzda Realtor

973-234-9893

Małgosia Bryzk Realtor

201-739-8254

Katarzyna Jedruczek Realtor

646-568-0746

Nasze biura:

Fair Lawn, Rutheford, Edgewater, Clifton, Denville, Lagrangeville, NY

tel. 973-928-3838 ✷ www.tygodnikPLUS.com

22 Kuchenne hobby Î Słowniczek kucharza Î Tzatziki

sos grecki, przygotowywany z jogurtu, twarożku, oliwy i świeżego startego ogórka. Doprawia się go czosnkiem, solą oraz pieprzem, i schłodzony, podaje do pieczonych mięs, warzyw bądź chleba.

15 lat z Wami!

Skąd się biorą młode ziemniaki?

Î Woda różana

roztwór wodny ekstraktu różanego. Wykorzystuje się do go przyrządzania przetworów, napojów oraz deserów.

Î Worcester sos

rzadki sos o korzennym smaku.

Przygotowuje się go z papryki, anchois oraz sosu sojowego, do tego należy dodać szalotkę, cukier, ocet i imbir.

Î Waldorf sałatka

nazwa sałatki, zrobionej z jabłek, selera, bananów, orzechów i majonezu. Jej nazwa pochodzi od hotelu Waldorf-Astoria w Nowym Jorku, w którym została podana po raz pierwszy.

Î Zioła prowansalskie

mieszanka ziół zbieranych na wzgórzach południowej Francji. W jej skład wchodzi rozmaryn, majeranek, tymianek, oregano i cząber.

Î Zingara

pikantny pomidorowy sos z dodatkiem wędzonego ozora, szynki, grzybów, estragonu i ostrej papryki. Wykorzystywany jest jako dodatek do mięsa, drobiu lub kiełbasy. Kotlety cielęce z la zingara szpikuje się gęsto paskami szynki i słoniny, a następnie zrumienia na maśle.

W amerykańskich supermarketach dostępne już są młode ziemniaki. Pokusie zrobienia z nich klasycznego dania z odrobiną masełka i maślanką nie potrafią się oprzeć nawet najbardziej wybredni smakosze. Nikt jednak nie zadaje pytania – skąd się biorą w środku zimy?

Pułapki amerykańskich miar Czytanie przepisów kuchennych po angielsku, a czasem też wizyta w tutejszym warzywniaku mogą być przyczyną nieporozumień. Wszystko przez ten ich system miar i wag!

Chociaż większości Polakom mieszkającym w Stanach Zjednoczonych obiły się o uszy takie terminy, jak uncja czy pinta, nie oznacza to wcale, że wiemy na pewno, co one oznaczają, a tym bardziej, że potrafimy w pamięci przeliczyć angielskie jednostki na

PLUS 7 grudnia 2023

Młode ziemniaki pojawiające się w sklepach późną zimą i wczesną wiosną mają nieco gorzką skórkę i twardawy miąższ. Sprowadzane są najczęściej z Afryki Północnej, przede wszystkim z Maroka, gdzie trwa właśnie na nie sezon. Bulwiasty rarytas jest doskonały do gotowania na parze i smażenia, nie nadaje się jednak – w przeciwieństwie do odmian jesiennych – do dłuższego przechowywania. Wielbiciele delikatnego smaku młodych ziemniaków chętnie pieką je i gotują, są one także ze względu na zwarty miąższ świetnym składnikiem sałatek. Pamiętać jednak musimy, że młode ziemniaki zawierają niewielkie ilości skrobi, dlatego nie da się z nich zrobić placków, knedli, purée czy kopytek.

Delikatne bulwy młodych ziemniaków zawierają mniej kalorii niż odmiany późne, a wynika to głownie ze stosunkowo większej zawartości wody. Tuż pod delikatną skórką gromadzi się najwięcej składników odżywczych, dlatego też nie poleca się ich obierania – wystarczy, jeśli przed gotowaniem dokładnie je wyszorujemy.

Komu nie przypada do gustu nieco inny smak teraźniejszych kartofelków, musi uzbroić się w cierpliwość i poczekać do przełomu maja i czerwca. Nigdzie młode ziemniaki nie smakują tak, jak w Polsce.

system metryczny.

W tutejszej kuchni nadal obowiązuje tradycja, w której trudno zorientować się przybyszom z Europy. Dotyczy to zarówno wagi czy objętości, jak i klasycznych miar kuchennych.

Poniżej podajemy krótką ściągawkę, która może pomóc w przedarciu się przez kuchenne pułapki zastawione przez tutejszy system.

Wagi: 1 oz (ounce) – 28,35 g

1 lb (pound) = 16 oz – 0,45 kg 1 qr (quarter) = 28 lbs – 12,70 kg 1 ctw (hundretweight) = 112 lbs – 50,8 kg Objętości: 1 fl oz (fluid ounce) – 29,6 ml 1 pt (liquid pint) = 16 fl. oz – 0,47 l 1 qt (quart) = 32 fl. oz – 0,95 l 1 gal (gallon) = 128 fl. oz – 3,79 l Miary kuchenne: 1 tsp (łyżeczka do herbaty) – 5 ml 1 tbsp (łyżka stołowa) – 15 ml 1 cup – 250ml

Kuchenne hobby 23

15 lat z Wami!

Pączek multikulturowy Pączek to nie tylko polski specjał, w rozmaitych formach jada się go na różnych geograficznych szerokościach.

Zagraniczne pączki wcale nie są od naszych lepsze, a różnica wynika z używania specjalnej mąki i trochę innego sposobu smażenia w tłuszczu. Np. w Niemczech Berliner Pfannkuchen smaży się tylko kilkadziesiąt sekund, dzięki czemu tłuszcz nie wsiąka do środka. Co ciekawe są one znane też w Portugalii pod nazwą Bolas de Berlin, we Francji jako Boule de Berlin, a nawet w Finlandii jako Berliininmunkki.

Pączki rosyjskie nazywają się poncziki i są najbardziej chyba zbliżone do naszych, Żydzi jadają podobne do niemieckiego wariantu sufagania oraz panczkys, które przywieźli do Izraela polscy Żydzi. Ciekawą tradycję w tej dziedzinie mają też Węgrzy. Ich „farsangi fánk” są bez nadzienia, które podaje się osobno, na talerzu obok.

Kultura anglosaska to już zupełnie inna historia. W Wielkiej Brytanii i USA królują mające postać pierścienia z dziurką „doughnuts” oraz małe kuliste pączki znane jako „doughnut holes”.

UBEZPIECZENIE MEDICARE • Advantage Plans • Supplement Plans • Prescription Drug Plans

Doświadczony Broker współpracujący z wieloma firmami ubezpieczeniowymi odpowie na nurtujące Cię pytania związane z: • przejściem na emeryturę, • uzyskaniem zdrowotnych ubezpieczeń emerytalnych Medicare, • obsługą indywidualnych kont emerytalnych IRA, • transferem pieniędzy z pracowniczych kont 401k 403 b, planów unii • asysta w urzędzie Social Security • ubezpieczenia na życie • ubezpieczenie zwiazane z pochówkiem - final expense insurance

Zadzwoń dziś: Agnieszka Rola Licencjonowany Broker NJ ,NY 917 716 4245 agnesrola@gmail.com

tel. 973-928-3838 ✷ www.tygodnikPLUS.com

24 Kuchenne hobby

15 lat z Wami!

Jak rozpoznać świeże jajo?

Pyszne, gdy świeże, ale nie do wytrzymania, gdy popsute. Z jajami nie ma żartów, szczególnie w okolicach Wielkanocy. Dowiedz się jak się z nimi obchodzić, żeby uniknąć kłopotów.

Uważaj, żeby jajka nie stykały się z innymi produktami, szczególnie przeznaczonymi do bezpośredniego spożycia (kiełbasa, sery, masło, itp.). Mogą one bowiem zostać zanieczyszczone przez drobnoustroje występujące na skorupce jaja. Często są to bakterie chorobotwórcze, z właszcza bak-

terie paradurów (te szczególnie upodobały sobie jaja kacze i gęsie). Z tego powodu bezpośrednio przed użyciem do potraw należy jaja starannie umyć.

Po czym poznać, czy są świeże? Z pomocą może przyjść nam tu 10-procentowy roztwór soli, w którym zanurzamy jajo. Świeże opada powoli na dno naczynia, starsze utrzymuje się w środku roztworu, a zepsute pozostaje na powierzchni. Świeżość jaja można także ocenić po wybiciu go na płaski talerzyk. Jajo świeże ma przyjemny, świeży zapach, wypukłe żółtko występujące ponad lekko rozlewającą się rzadszą część białka; gęściejsza część białka przylega też do żółtka. Te dłużej przechowywane rozle-

wają się szeroko na talerzyku, a żółtko jest mniej wypukłe. Oczywiście zepsute jajka poznamy też od razu po bardzo nieprzyjemnym zapachu.

Przyjdź i przekonaj się o naszych WIELKICH zniżkach! ❖ wędzona kiełbasa ❖ kabanosy ❖ krakowska ❖ ❖ wędzony boczek ❖ smoked butts ❖ salceson ❖ mortadela

SUPER SPECJALNE CENY!

lska e w a w d Po 9 za funt

ocka p o S a c i różniowej) Polęd(bw ez folii p a funt z $4.59

a K$a3s.1z9azanfuknt

$3.9

Pośpiesz się - promocyjne ceny czekają

y chleb ż e i w ś i k Polsk ochene $6.29 za

b

Bogaty wybór wędlin własnego wyrobu, przygotowywanych codziennie w naszej masarni 66 Fadem Road, Springfield, NJ 07081 Tel.: 973-379-4662, Fax: 973-379-4933 sales@schmalzs.com www.Schmalzs.com

PLUS 7 grudnia 2023

Godziny otwarcia:

wtorek, środa, czwartek, piątek 10am-3pm sobota 7am-1pm

Ceny obowiązują tylko i wyłącznie w naszym sklepie firmowym

26

PLUS 7 grudnia 2023

REKLAMA

15 lat z Wami!

15 lat z Wami!

REKLAMA

27

Lekarz Medycyny

Małgorzata Komza, MD 17 Sylvan Street, Suite 103 B, Rutherford,NJ Tel: (201) 691 7110 www.KomzaMD.com

Ewaluacja i leczenie • uzależnień • chorób psychicznych • problemów emocjonalnych u dzieci młodzieży i dorosłych • depresja • stany lękowe • nerwice • bezsenność • psychoza • ADHD • OCD Uzależnienia od: alkoholu, benzodiazepin, heroiny/painkillers Dr Komza jest certyfikowana w leczeniu uzależnień od heroiny i innych opiatów za pomocą leku SUBOXONE

tel. 973-928-3838 ✷ www.tygodnikPLUS.com

28 Vademecum rodzica

15 lat z Wami!

Smartfon dla dziecka jak bomba z opóźnionym zapłonem

W nagrodę lub żeby uspokoić – tak najczęściej wyjaśniają rodzice to, że ich kilkuletnie dzieci dostają do rąk smartfon czy tablet – przynajmniej ci, których o to pytano w badaniu „Brzdąc w sieci 2.0”. Eksperci nie mają wątpliwości, że to bomba z opóźnionym zapłonem. Za chwile spokoju dzięki grze czy bajce na ekranie rodzice i dzieci mogą słono zapłacić już w szkole.

Druga edycja badania „Brzdąc w sieci” dotyczyła przedszkolaków (4-6 lat). Wyniki tej edycji potwierdzają wnioski z poprzedniego badania „Brzdąc w sieci 1.0” (wśród dzieci 0-6 lat) czyli pilną konieczność stosowania zdrowych zasad w używaniu nowoczesnych technologii.

- Samo ich używanie nie powoduje negatywnych konsekwencji, szkodliwe jest nieprzestrzeganie rekomendacji stosownych dla wieku – podkreślają autorzy badania.

Przypomnijmy, że projekt został zrealizowany ze środków Funduszu Rozwiazywania Problemów Hazardowych na zlecenie Krajowego Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom

PLUS 7 grudnia 2023

i przeprowadzony przez dr Magdalenę Rowicką z Akademii Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej w Warszawie w roku 2022.

W badaniu wzięło udział 750 diad: dziecko i rodzic (dzieci w wieku 4 – 6 lat). W 600 z nich były dzieci korzystające z urządzeń cyfrowych i 150 niekorzystających. Rodzice wypełniali ankietę ilościową dotyczącą tego, jak ich dziecko korzysta z urządzeń cyfrowych, a dzieci wykonywały zadania na komputerze i tablecie, których celem było sprawdzenie pomiędzy niewerbalnej, selektywnej uwagi (tzw. umiejętności hamowania) i szybkości reakcji.

Im starsze, tym więcej

Jak wskazują wyniki badań, im starsze dziecko, tym bardziej wydłuża się czas spędzany przez nie w sieci, kosztem innych aktywności.

- A to ma to szereg negatywnych skutków, od pobudzenia i nadmiernej stymulacji po problemowe używanie i zaburzony rozwój poznawczy, emocjonalny, społeczny oraz fizyczny – podkreśla autorka badań.

Jak pokazują badania, intensywność użytkowania mediów cyfrowych przez dzieci rośnie wraz z ich wiekiem dziecka i coraz częściej odbywa się to w samotności: w grupie wiekowej 3–6 lat aż 85 procentom dzieci zdarza się siedzieć samotnie przed ekranem. To nie jest dobre.

Projekt finansowany ze środków Kancelarii Prezesa Rady Mi Publikacja wyraża jedynie poglądy autora/ów i nie może być utożsa

Vademecum rodzica 29

15 lat z Wami!

- Tym samym nie mają one możliwości zapytania o coś, co je zaniepokoiło lub poruszyło albo czego nie zrozumiały – zwraca uwagę prof. Maria Deptuła konsultantka kampanii społecznej „Pierwsze kroki w cyberświecie”.

Rodzice najczęściej tłumaczą, że udostępniają dzieciom urządzenia cyfrowe jako nagrodę, bądź też po to, by je uspokoić, gdy płaczą. Zdaniem specjalistów to jednak sprawia, że tym atrakcyjniejsze są dla malucha i tym bardziej ich pożądają. Ponad 85 proc. rodziców przyznaje, że czasem daje dzieciom do zabawy urządzenia cyfrowe, gdy mają do wypełnienia obowiązki domowe.

Dlaczego smartfon plus dziecko równa się kłopoty?

- Mózgi dzieci bardzo intensywnie rozwijają się.

Na tym wczesnym etapie życia powinny uczyć się świata wszystkimi zmysłami, a ekrany zawężają zdecydowanie repertuar zmysłów i ograniczają prawdziwą aktywność dziecka w świecie rzeczywistym. Do tego młody wzrok potrzebuje różnorodnego patrzenia – z bliska i daleka, by mógł się prawidłowo rozwijać – tłumaczy w wywiadzie Łukasz Wojtasik, koordynator projektu Dziecko w Sieci z Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę.

Do 2-go roku życia bez ekranu

Zgodnie z rekomendacjami międzynarodowych towarzystw pediatrycznych dzieci do 2 roku życia w ogóle nie powinny mieć kontaktu z ekranami. Potem nie więcej niż godzinę dziennie. Poza tym powinny to być treści wysokiej jakości, czyli dostosowane do wieku rozwojowego, takie z których dzieci naprawdę mogą skorzystać.

Fatalnym pomysłem jest pozwalanie dziecku na korzystanie z ekranów przed snem, czyli na przykład w łóżku w ramach „bajki na dobranoc”, czy jako zachęta do zjedzenia kolacji.

- Dzieci nie powinny korzystać z urządzeń ekranowych przed snem, bo to sprawia, że dzieci nie zasypiają w sposób spokojny, tylko padają ze zmęczenia – wyjaśnia dr Rowicka.

W takiej sytuacji sen jest zaburzony, a to oznacza, że dziecko się nie wysypia. Niewyspane dziecko to narastające kłopoty z zachowaniem i zaburzenie rozwoju.

- Błędem jest także używanie ekranu do regulacji emocji, bo w ten sposób my odbieramy dzieciom możliwość uczenia się innych sposobów by to się udawało. Wielu rodziców przyznaje, że wykorzystują te urządzenia po to, żeby dzieci wykonywały zadania na których im zależy, np. zjadły obiad, poszły spać jak najszybciej, a także żeby uspokoić dziecko gdy płacze. Tymczasem stosowanie ekranu jako nagrody skończy się tym, że ten przedmiot stanie się absolutnie przedmiotem pożądania, a przecież nie o to nam chodzi – zwraca uwagę dr ekspertka.

Naukowcy zauważyli także, że nadużywa-

nie ekranów jest szczególnie niebezpieczne dla dzieci z tzw. trudnym temperamentem, u których występuje gorsza kontrola zachowania. Dawanie im urządzenia ekranowego jest jak dolewanie benzyny do ognia – możemy być pewni większych problemów z zachowaniem.

Skutki odroczone w czasie Podstępność szkód wywołanych przez niewłaściwe używanie urządzeń ekranowych przez małe dzieci polega na tym, że dorosły szybko osiąga cel – dziecko zje posiłek, nie będzie marudzić, dorosły może zająć się swoimi sprawami – a szkody pojawią się później. Najnowsze badania pokazują, że negatywny związek pomiędzy korzystaniem z mobilnych urządzeń ekranowych (MUE) a funkcjonowaniem poznawczym jest rozwojowy, czyli widoczny nie od razu, a w czasie.

- Używanie ekranów w celu uspokojenia się może obniżyć zdolności kontroli zachowania u dziecka, a w przyszłości spowodować gorszą gotowość szkolną lub pogorszyć funkcjonowanie w szkole. Nadużywanie ekranów ma także wpływ na kwestie związane ze zdrowiem psychicznym w przyszłości – ostrzega prof. Maria Deptuła.

A hamowanie reakcji jest bardzo ważną funkcją już u małych dzieci. Chodzi o to, by umieć powstrzymać się od działania, nawet jeśli mamy silny impuls, by działać.

- Hamowanie reakcji pozwala na umiejętność skupienia uwagi na tym, co akurat jest robione i przekłada się bardzo poważnie na funkcjonowanie później w szkole, na umiejętność nauki, a także jak pokazują badania - na zdrowie psychiczne – podkreśla autorka badań.

Zwraca na to uwagę także UNESCO w opublikowanym w lipcu raporcie na temat szkolnictwa “Global Education Monitor” podkreślając iż „nadmierne korzystanie ze smartfonów prowadzi do niższych wyników osiąganych przez uczniów w nauce, ma negatywny wpływ na zdrowie psychiczne dzieci, a także zwiększa częstotliwość tzw. cyber-bullyingu, czyli dręczenia dzieci przez dzieci w internecie”. UNESCO postuluje, aby w szkołach wprowadzić wręcz zakaz używania telefonów komórkowych.

Ile czasu przed ekranem Jak wynika z pierwszej edycji badania „Brzdąc w sieci” w Polsce dzieci do 6 roku życia korzystają z ekranów dość dużo: co dziesiąte dziecko już w okresie przed pierwszymi urodzinami (sic!), a w przypadku maluchów w wieku 3-6 lat już nawet do 75 proc. z nich. Co gorsza, średnio w dni powszednie kilkulatki spędzają przed ekranem 1,5 h dziennie, a w weekendy i wakacje jeszcze więcej.

Przy czym zdecydowana większość dzieci korzysta z ekranów w samotności, z bardzo niewielkim udziałem rodziców lub zupełnie bez ich nadzoru.

- Rodzicom rekomendujemy, aby najwięcej tego czasu, kiedy dziecko przebywa przed ekranem, to było wspólne korzystanie albo rozmowy

inistrów w ramach konkursu Polonia i Polacy za Granicą 2023 amiana z oficjalnym stanowiskiem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów

- nawet te o bajkach mogą mieć wymiar edukacyjny – zwraca uwagę prof. Maria Deptuła.

Dziecko w domu? Wyłącz telewizor Pierwszą kwestią, którą zbadano, było korzystanie dzieci z telewizji. Okazało się, że dzieci, które korzystają z urządzeń ekranowych, także częściej oglądają telewizję.

- W wielu domach telewizor jest włączony przez dużą część dnia. Tymczasem to bardzo rozprasza dziecko, gdy ono robi w tym czasie coś innego: układa puzzle, bawi się, rysuje. Badania pokazały, że ekspozycja na telewizję w tle prowadzi do obniżenia funkcji poznawczych, pogarsza posługiwanie się językiem własnym i prowadzi do niższej gotowości szkolnej. Dzieje się tak dlatego, że telewizor co jakiś czas wydaje głośniejszy dźwięk albo rozbłysk, co przyciąga uwagę ale nie utrzymuje jej, zwłaszcza jeżeli treści które pojawiają się w telewizji nie są przeznaczone dla dzieci. A więc dziecko, które na przykład na dywanie w pokoju układa sobie klocki i co jakiś czas zerka w telewizor, co chwila przekierowuje uwagę i w efekcie nie jest w stanie skupić się ani na tym co się dzieje w związku z klockami, ani na tym co się dzieje w telewizji – wyjaśnia dr Rowicka.

Okazuje się, że im rzadziej dziecko było eksponowane na telewizję w tle, tym miało lepsze wyniki w zadaniach na pamięć, popełniało mniej błędów, a także miało lepsze wyniki w badaniach na uwagę i utrzymanie tej uwagi.

- Rekomendujemy więc ograniczanie włączanie telewizji w tle, zwłaszcza jeśli mamy w domu małe dzieci. Żyjemy w cyfrowym świecie, lepiej niech się uczy od małego: MIT! Wielu rodziców racjonalizuje pozwalanie dziecku urządzeń ekranowych tym, że nabędzie odpowiednio wcześnie umiejętności obsługiwania urządzeń cyfrowych, gry są edukacyjne, więc uczą, i w związku z tym lepiej będzie sobie radzić we współczesnym świecie.

Ale badanie wykazało, że te dzieci, które używają i te, które nie używają ekranów, nie różnią się pod względem funkcji poznawczych. Co to może oznaczać?

- Skoro dzieci, które korzystają z urządzeń: oglądają bajki, grają w gry czy bawią się aplikacjami nie wypadają lepiej w zadaniach, które mierzą ich funkcje poznawcze, to oznacza, że oczekiwania rodziców, że gdy w młodym wieku damy dziecku urządzenia elektroniczne to będzie ono lepiej funkcjonowało w cyfrowym świecie, bo je zna - wcale nie jest prawdziwe - komentuje specjalistka.

Mitem jest też to, że pozwalanie na gry edukacyjne przyniesie korzyści. Korzystanie z aplikacji edukacyjnych okazało się być związane negatywnie z pamięcią: im więcej dzieci korzystały z aplikacji edukacyjnych, tym gorzej wypadały w badaniach związanych z pamięcią. To może wydawać się dziwne, bo przecież aplikacje edukacyjne powinny być najbarciąg dalszy na stronie 30

tel. 973-928-3838 ✷ www.tygodnikPLUS.com

30 Vademecum rodzica

15 lat z Wami!

- Dzieci obserwują to, co robią dorośli i jeżeli rodzice mają generalnie pozytywny w stosunek do urządzeń ekranowych, którzy poświęcają dużo swojego czasu wolnego na korzystanie z mediów społecznościowych i gry komputerowe, to nieświadomie będą to przelewać na korzystanie z tych urządzeń przez dzieci. Osoby te mają też dużo bardziej pozytywne przekonania na temat potencjału edukacyjnego aplikacji i dużo mniej obaw co do negatywnych konsekwencji. Tymczasem warto zwrócić uwagę na to, że nie wszystkie te aplikacje mają potencjał edukacyjny i wcale nie uczą, a wręcz sprawiają, że dziecko zacznie oczekiwać, że wszystko robi bardzo dobrze, bo tego nauczyło się w aplikacji – zwraca uwagę dr Rowicka.

ciąg dalszy ze strony 29

dziej wspierające.

- Z odpowiedzią na tę zagadkę przyszły nam wyniki badań innych naukowców opublikowane w 2021 roku, które pokazały, że duża część aplikacji edukacyjnych dostępnych w sklepach online, do których mamy dostęp w telefonach, to aplikacje niedostosowane wiekowo dla dzieci.

Zwyczajnie są dla nich zbyt łatwe, wręcz infantylne. To tak jakbyśmy w 4 klasie szkoły podstawowej uczyli alfabetu. Te zadania zawsze będą dobrze wykonane, bo ich poziom jest zbyt niski. Bawiąc tymi aplikacjami dzieci uczą się, że zawsze odpowiadają szybko i prawidłowo i że zawsze są nagradzane – fanfarami czy informacją „świetnie ci poszło” – tłumaczy dr Rowicka.

W badaniu wyodrębniono cztery grupy dzieci w zależności od ilości popełnianych błędów. I okazało się, że w grupie, w której odnotowano najwięcej czasu spędzanego w aplikacjach edukacyjnych, dzieci popełniały bardzo dużo błędów (45 proc.), miały problem ze skupieniem uwagi, istotnie gorzej zapamiętywały. Korzyścią (potencjalną) było to, że odpowiadały szybko na zadania.

- Wygląda na to, że nauczyły się, że szybkość jest najważniejsza, bo zawsze wszystko robią dobrze – ocenia specjalistka.

PLUS 7 grudnia 2023

Przykład idzie z góry Rodzice dzieci, które spędzają z urządzeniami ekranowymi najwięcej czasu sami zauważają, że ich dzieci mają problem ze skupieniem uwagi na innych czynnościach, szczególnie gdy nie mogą korzystać z urządzeń. Jednocześnie to jest grupa, których rodzice najczęściej oglądają telewizję i korzystają z mediów społecznościowych.

Jakie zasady dla dziecka co do smartfona?

• Dwulatek i młodsze dziecko nie potrzebuje w ogóle korzystać z urządzeń ekranowych; • Później można pozwalać dziecku na korzystanie z urządzeń ekranowych, ale bardzo oszczędne - w sumie nie więcej niż godzinę dziennie; • Pilnuj, aby w pomieszczeniach, w którym twoje dziecko spędza czas, telewizor był wyłączony; • Nie zgadzaj się na częste korzystanie z tabletu czy telefonu, szczególnie tuż po przebudzeniu i przed snem; • Sprawdzaj, czy treści, z których pozwalasz dziecku korzystać, na pewno są dla niego odpowiednie • Spędzaj czas ze swoim dzieckiem bez urządzeń ekranowych, bawiąc się z nim odkładaj na ten czas telefon i wyłącz inne urządzenia (telewizor, komputer), • Wprowadź w domu ciszę elektroniczną; • Nie pozwalaj dziecku korzystać z urządzeń ekranowych podczas posiłku; • Nie stosuj urządzeń ekranowych jako nagrody czy jako „uspokajacza”; • Staraj się nie dawać dziecku urządzeń ekranowych w sytuacjach, gdy nie możesz poświęcić mu całej uwagi. Źródło: zdrowie.pap.pl

15 lat z Wami!

Kącik milusińskich 31

tel. 973-928-3838 ✷ www.tygodnikPLUS.com

32 Horoskop

21.03 - 19.04

20.04 - 22.05

23.04 - 21.06

22.06 - 22.07

23.07 - 23.08

24.08 - 23.09

BARAN Nadchodzący tydzień nie będzie najlepszy finansowo. Uważaj na wydatki i ściśle je kontroluj - nie wpędź się w długi. Poprawa w finansach nastąpi dopiero za kilka dni.

Popracuj nad swoimi relacjami z najbliższymi - pokaż im, że są dla Ciebie ważni.

BYK W tym tygodniu nie ma co rozpoczynać dużych projektów.

Lepiej przeznacz go na odpoczynek. Wybierz się na spacer albo do kina. Dobrze Ci zrobi równiez weekendowy wypad za miasto.

BLIŹNIĘTA W tym tygodniu możliwy jest nieoczekiwany przypływ gotówki. Nie roztrwoń jej! Już za kilka dni może się okazać, że potrzbujesz trochę grosza. Planuj wydatki rozsądnie, ale nie oszczędzaj na rzeczach najważniejszych.

RAK Nadchodzący tydzień może obfitować w nieoczekiwane zdarzenia. To czy przyniosą one efekty pozytywne czy negatywne zależy od Ciebie. Przemyśl dobrze swoje postępowanie.

Uważaj jednak, aby nie zranić kogoś Ci bliskiego.

LEW W tym tygodniu uważaj na swoje zdrowie. Może Ci się przytrafić drobna kontuzja. Nie będzie ona zbyt dotkliwa ale może nieco skomplikować Twoje plany. Nie pędź tak przed siebie. Zwolnij nieco i poświęć więcej uwagi rodzinie.

PANNA W tym tygodniu możesz osiągnąć sukces zawodowy. Będzie to jednak wymagało dobrej współpracy z innymi osobami. Musisz zachowywać się nieco bardziej powściągliwie i pozwolić innym przedstawić swoje propozycje. Być może niektóre z nich okażą się dobre.

PLUS 7 grudnia 2023

15 lat z Wami!

23.09 - 22.10

23.10 - 21.11

22.11 - 21.12

22.12 - 19.01

20.01 - 18.02

19.02 - 20.03

WAGA Nie kryj swoich uczuć. Okaż je osobie, na której Ci zależy.

Jeśli boisz się odtrącenia to pamiętaj, że zawsze lepiej wiedzieć na czym się stoi. Pod koniec tygodnia możliwe pewne zawirowania w pracy.

SKORPION Dużo zieleniny i soków owocowych pomoże Ci zachować siły w nadchodzącym tygodniu. Będzie on wyczerpujący - ale nie poddawaj się - weekend wynagrodzi Ci trudy.

Może Ci się przytrafić miła niespodzianka, która poprawi Twój humor i samopoczucie.

STRZELEC Poświęć więcej czasu rodzinie i najbliższym. Oni potrzebują Twojej uwagi - szczególnie w tym tygodniu. Twoje starania na pewno nie pozostaną bez nagrody.

KOZIOROŻEC Zwróć szczególnie baczną uwagę na ludzi, którzy będą próbowali wkraść się w Twoje łaski. Ich intencje mogą być nie do końca takie jak sądzisz. Oceniaj uważnie i miej się na baczności.

WODNIK Wykorzystaj swoje atuty i idź na całość. Nie pozwól, aby inni zbierali laury za Twoją pracę. Upomnij się o swoje - czasem lepiej tupnąć niż pozwolić się lekceważyć. W tym tygodniu spory przypływ energii pomoże Ci osiągnąć zamierzone cele.

RYBY Nadchodzący tydzień to dobry okres na nadrobienie zaległości w pracy. Nie przejmuj się tym, że nikt nie zauważa Twoich starań - w końcu nadejdzie Twoja chwila. Musisz się tylko jeszcze trochę postarać. Nie poddawaj się.

15 lat z Wami!

REKLAMA

33

tel. 973-928-3838 ✷ www.tygodnikPLUS.com

34

15 lat z Wami!

REKLAMA

0’ 10’xH1NIA KUC $4,999

PROMOCJA KUCHNI 10’ X 10’ $4,999 W CENIE: Styl szafek shaker biały lub szary, blat z kwarcu, Białe płytki “subway”, uchwyty i zlew

30 % RABATU NA PŁYTKI FIRMY CERRAD NAJWIĘKSZY WYBÓR PŁYTEK Z POLSKI W NJ

25 % RABATU NA DRZWI SZKLANE DO PRYSZNICA LUB NA WANNĘ

20 % RABATU NA SZAFKI ŁAZIENKOWE Z BLATEM PROMOCJA NA BLATY KUCHENNE Z KWARCU, 35 SF MINIMUM, W OBREBIE 25 MIL $49 CRYSTAL WHITE • $59 CALACATTA GOLD • $69 NEW CALACATTA NOBLE PROMOCJA $1.99 / SF NA PANELE LVT WINYLOWE ŁĄCZONE NA CLICK/PRODUKT NA STANIE

T PRZEY ZZAEKUN PIE PR $3,500 MINIMUM

PLUS 7 grudnia 2023

15 lat z Wami!

REKLAMA

35

tel. 973-928-3838 ✷ www.tygodnikPLUS.com

36

15 lat z Wami!

REKLAMA

256 W. Millbrook Road Raleigh, NC 27609

Oferujemy fachowość i doświadczenie dla małych i d u ż yc h k l i e n t ó w. Z a p e w n i a my a t ra kc y j n e i konkurencyjne stawki na przewóz i inne usługi. Gwarancją jakości naszych usług jest ponad 30 lat działalności na rynku amerykańskim.

• Transport całych kontenerów od drzwi do drzwi między USA i Europą (Import & Export) • Kontenery małe (20ſt), duże (40ſt i 40ſt HC) i specjalistyczne (20ſt & 40ſt Open Top, 20ſt & 40ſt Flat Rack) • Wysyłka samochodów, maszyn, motocykli, ATVs, jet-skis i łodzi • Wysyłka mienia przesiedleńczego

• Oddziały w Polsce, Niemczech, Wielkiej Brytanii, na Litwie, Węgrzech i w Portugalii • Agencja celna w Gdyni • Przygotowujemy dokumentację transportową i celną

Biuro główne:

Mówimy po polsku

tel: 732-516-9555 fax: 732-516-9777 219 South Street www.icetransport.com Suite 100 New Providence, NJ 07974 stawki@icetransport.com

PLUS 7 grudnia 2023

OPIEKA DENTYSTYCZNA dla całej rodziny 500 North Wood Ave, Suite 1A, Linden NJ 07036 Tel: (908) 718 - 7337 ATRAKCYJNE CENY Gabinet otwarty do późnych godzin wieczornych oraz w soboty Akceptujemy wiekszość ubezpieczeń

we Darmo acje lt konsu

www.annapawlowskadds.com

GABINET DENTYSTYCZNY

• Wysyłka ładunków handlowych i ponadgabarytowych

15 lat z Wami!

37

REKLAMA

COVER UBEZPIECZENIA GROUP DOM I SAMOCHÓD I BIZNES I POWÓDŹ LLC DOM

SAMOCHÓD

BIZNES

Najbardziej konkurencyjne ubezpieczenia domu, mieszkania, samochodu, budynku i firmy.

ZNAJDZIEMY DLA WAS NAJLEPSZE I NAJTAŃSZE UBEZPIECZENIA.

contact@CoverGroupIns.com

www.CoverGroupIns.com

Oferujemy doradztwo i pomoc przy wypełnianiu dokumentów.

Grace S. Nehrebecki ROZLICZENIA PODATKOWE

• rozliczenia elektroniczne dla osób indywiduanych • rozliczenia firm – LLC, spółki i korporacje

Prowadzenie księgowości dla firm Payroll – podatki dla pracowników Tel: 973-472-7722 Fax: 973-472-7077 nehrebeckigs@outlook.com 1033 Broad Street, Cilfton, NJ 07013

Mówimy

po polsku

TOMASZ SMIETANKA

DOMY 2%SPRZEDAŻ REALTOR • HOME INSPECTOR • CERTIFY APRAISER LEAD INSPECTOR • AZBEST INSPECTOR

INSPEKCJE: OŁÓW • HOME •AZBEST • MOLD SZAMBA • STUDNIE

201-741-3736 CERTYFIKATY: OŁÓW • AZBEST • MOLD • SZAMBA

NJ 35 LAT DOŚWIADCZENIA PA

tel. 973-928-3838 ✷ www.tygodnikPLUS.com

38 Ogłoszenia drobne DAM PRACĘ Potrzebujemy osobę do pracy w Polskim Deli w Clifton, NJ na stanowisko obsługi klienta, dbania

15 lat z Wami! poszukuje pilnie mechaników znających

sprzęt

ciężki,

ciężarówki, wózki widłowe.

Preferowane

osoby

z

Fotelik rowerowy dla dziecka Burley Dash Rack Mount. W idealnym stanie. Dla dzieci do 40 funtów wagi. Czarny. Cena $100.

Tel. 914-441-9554

doświadczeniem. Wynagrodzenie

o porządek i czystość na stanowisku

stosowne do kwalifikacji.

NOWE TRZEWIKI CHŁOPIĘCE

pracy oraz ekspozycji wyrobów w

Firma zapewnia ubezpieczenie

ladach. 908-418-1637

zdrowotne, wakacje, plan 401k.

TOMMY HILLFIGER, ROZMIAR

Kontakt 732-388-0709

Piekarnia w Garfield zatrudni

SPRZEDAM

piekarza/pomoc piekarza.

Przyuczymy. Kontakt 862-

Sprzedam dużo farby Shwerin-

571-0424 lub 973-772-7270

Williams (biała i kolorowa) do

Dobrze prosperująca firma recyklingowa w Rahway, NJ

malowania wewnątrz domu za

Bezpłatny Tygodnik Polonijny REDAKCJA 63 Union Blvd, Wallington NJ 07057 Tel: 973-928-3838, 973-928-3839 Fax: 973-883-0762 info@tygodnikplus.com

24 (EU), CZYLI 6.5 (USA). $100.

REDAKTOR NACZELNA

TEL. 914-441-9554

katarzyna@tygodnikplus.com

Nowe trzewiki chłopięce Ralph Lauren, rozmiar 6 (USA). $50.

Tel. 914-441-9554

Katarzyna Ginsburg ZESPÓŁ REDAKCYJNY Małgorzata Zuza Ducka Baranowska-Pyryt Robert Kim Agata Sawicka Ewa Wójcik-Szczech STALE WSPÓŁPRACUJĄ Elżbieta Baumgartner Grażyna Torbus Andrzej Kulka PROJEKT GRAFICZNY i DTP

pół ceny. Tel.: 201- 421- 7592.

Jacek McFrey REKLAMA I MARKETING Tel: 973-928-3838 reklama@tygodnikplus.com OGŁOSZENIA DROBNE ogloszenia@tygodnikplus.com WYDAWCA

NIERUCHOMOŚCI PL

Sprzedam dom o powierzchni 116 m2.

Garaż wolnostojący na działce o pow. 47 arów. w odległości 1 km od Mielca. Po więcej informacji dzwonić: 1-609-883-6454 lub 609-373-9252

PLUS 7 grudnia 2023

PLUS Media Group Corp.

Wszelkie prawa zastrzeżone. Wykorzystywanie w całości lub częściowo grafiki lub tekstu z reklam wykonanych przez PLUS jest surowo zabronione. Redakcja nie zwraca materiałów nie zamówionych, zastrzega sobie prawo redagowania nadesłanych tekstów i nie odpowiada za treść zamieszczonych reklam i ogłoszeń.

Zastrzega sobie również prawo do odmówienia druku reklamy lub ogłoszenia bez podania przyczyny.

Redakcja nie ponosi żadnej odpowiedzialności za wszelkiego rodzaju porady i wskazówki zawarte w artykułach sponsorujących.

Adres internetowy www.tygodnikplus.com ©2007-2023 PLUS Media Group, Corp.

15 lat z Wami!

39

REKLAMA

WYCIECZKI Busem z Polskim przewodnikiem

Wycieczki dla osób "solo", par i rodzin Floryda Sylwestrowa z Key West - 27 grudnia 23 - 07 stycznia 2024 - 11 dni. $1790 Nowy Jork - 17 grudnia 2023 - Zwiedzanie Manhattanu + Spektakl świąteczny na Brodway'u. Cena $340 - zawiera bilet wstępu na Christmas Show Niagara w zimie 2dni. Styczeń/Luty 24 (przejście pod zamarzniętym wodospadem) Zimowe wyjazdy w góry nie tylko dla narciarzy. 3 dni od stycznia 24 Hawaje 10-11 dni. Luty/marzec 24 W ofercie również: Waszyngton, Virginia oraz wiele innych wycieczek jedno i dwu dniowych.

Zobacz: www.ampolinc.com Napisz: ampoltours@yahoo.com Zadzwoń: 609-647-9054

tel. 973-928-3838 ✷ www.tygodnikPLUS.com

40 Memento mori

15 lat z Wami!

Jak upamiętnić zmarłego podczas Świąt Bożego Narodzenia

•

Gdy nadchodzą święta wspomnienia o zmarłych bardziej się nasi- • lają. W ciągu całego roku na pewno każdy z nas kogoś utracił. Oto kilka pomysłów, jak uczcić zmarłą osobę: •

•

Kup specjalnie nową świeczkę, która będzie symbolizowała zmarłą osobę podczas święta. Możesz postawić przy niej zdjęcie • zmarłej osoby.

zmarłego do organizacji, • która jest bliska Twojemu czy zmarłego sercu.

Przygotuj ulubiona potrawę • wigilijną zmarłej osoby i powiedz wszystkim, że to jest właśnie ulubiona potrawa zmarłego i dlatego • ją serwujesz.

Jeżeli zmarły miał ulubiony film, to znajdźmy czas, aby nawet po Wigilii w święta obejrzeć go z rodziną.

•

Zrób sama lub z dziećmi ornament na choinkę ze zdjęciem • zmarłej osoby. Dzieci bardzo chętnie lubią partycypować w takich projektach.

•

Zrób donację w imieniu

Powieś tzw. “skarpetę” z • imieniem zmarłego i włóż tam swój list do zmarłego i zachęć innych, aby też to zrobili.

Jeżeli znamy kogoś biednego zróbmy prezent czy donację do schroniska dla biednych w imieniu zmarłego.

Jeżeli zmarły miał ulubione miejsce, gdzie chodził podjedźmy tam.

Przeżywając swoją żałobę nie zapomnijmy o naszych bliskich, którzy też są w żałobie. Żyjemy w czasach, gdzie każdy wysyła sms, ale to nie jest to samo, co wykonany telefon. Porozmawiajmy z kimś przez kilka minut, ludzie potrzebują ludzkiego kontaktu, potrzebują usłyszeć głos drugiej osoby.

Izabela Van Tassel

Jak możesz, idź na grób ze świątecznym stroikiem.

Wyciągnij album ze zdjęciami i sobie powspominajcie.

Jeżeli spędzamy Wigilię czy Boże Narodzenie z rodziną czy znajomymi znajdźmy czas wypić toast za zmarłego i podzielić się miłymi wspomnieniami z Jego/Jej życia.

Elżbieta Fruchtman Tłumacz – notariusz

1(201) 725 2067

elizabethfruchtman@yahoo.com

• Apostille • Podania w języku polskim i angielskim

OBYWATELSTWO I PRAWO JAZDY PO POLSKU Wiele usług telefonicznie

Jestem Notary Public potwierdzam tożsamość osoby składającej podpisy łacznie z klauzulą apostille, przygotowuję upoważnienia, odwołania, pełnomocnictwa z klauzulą apostille lub bez w języku polskim zgodnie z obowiązującymi w Polsce wymaganiami prawnymi.

Ponadto Jestem licencjonowanym instruktorem różnych rodzajów Yogi.

Zapraszam!

PLUS 7 grudnia 2023

Poradnik sukces 41

15 lat z Wami!

Skradziona emerytura Pan Jarek z Polski napisał obszerny list. Oto jego streszczenie: „Do Stanów przyjechałem w roku 1999 i do roku 2005 pracowałem w fabryce. Harowałem przez 7 dni, 68 godzin w tygodniu, zarabiając $674 na tydzień. Rozliczałem się z zarobionych pieniędzy u pana Karola, który przyjeżdżał do fabryki, brał $100 za rozliczenie podatków plus $250 dopłaty za zaległe podatki do każdego rozliczenia. Przez 5 lat było wszystko w porządku, żadnej korespondencji od IRS nie dostałem.

W roku 2005 wróciłem do Polski, gdzie dowiedziałem się, że wygrałem zieloną kartę. Wkrótce wróciłem więc do USA, gdzie przebywałem i pracowałem w innej dużej fabryce do 2016 roku. W tym czasie nadeszła wiadomość, że mama zachorowała na raka, więc musiałem wrócić do Polski, by nią się opiekować. Mama zmarła, zielona karta mi wygasła, z resztą na pewno z niej nie skorzystam, bo teraz mam już 65 lat, jestem schorowanym człowiekiem, po zawale serca. Mieszkam w starym domu, który kupiłem po powrocie za pieniądze zarobione w Stanach.

Na remont wydałem całe oszczędności i żyję z renty inwalidzkiej w wysokości 1,500 złotych na miesiąc.

W minionym roku przyjechał do Polski stary znajomy, który powiedział, że Karol - człowiek, który rozliczał nasze podatki okazał się oszustem i nasze pieniądze wkładał do swojej kieszeni.

Nie mogę przeboleć, że ten złodziej skradł mi emeryturę, o którą właśnie zamierzałem się ubiegać w amerykańskim Konsulacie. Przepracowałem przecież kilkanaście lat i płaciłem podatki. Szkoda tylko, że nie trafiły do skarbu państwa, a wylądowały w kieszeni oszusta.

Ponadto znajomy powiedział, że Stany Zjednoczone wprowadziły ustawę FATCA. Boję się, że mogę być pociągnięty do odpowiedzialności za podatki zaległe w Ameryce. Żyję w obawie, że stracę dom. Nie śpię całymi nocami. Pani Elżbieto, bardzo proszę o odpowiedź, która w jednoznaczny sposób wyjaśni przepisy FATCA – czy one mnie dotyczą? Czy teraz muszę rozliczać się w Stanach ze swojego małego zasiłku? Czy mam powody do strachu?”

Pan Jarek poruszył kilka spraw, które wyjaśnię po kolei.

Podatki kiedyś

Po pierwsze, fakt, że pan Jarek przez kilka lat nie słał deklaracji

Jarka, wniosek o emeryturę Social małżeństw rozliczających się razem Security powinien złożyć w Biurze w roku 2023. Kwota wolna jest nawet Świadczeń Federalnych przy ame- wyższa dla osób, które ukończyły 65 podatkowych, nie oznacza, że nie rykańskim konsulacie w Krakowie, lat: 15,700 dol. dla osoby samotnej i płacił on podatków. Jeżeli pracował ul. Stolarska 9, https://pl.usembassy. 30,700 dol. dla małżeństwa seniorów. on na tzw. czek rozliczeniowy, to jego gov/embassy-consulate/krakow.

Oznacza to, że można zarobić takie kwoty bez obowiązków podatkopracodawca potrącał mu i odprowadzał do skarbu państwa zaliczki FATCA wych i przeważnie nie słać podatkona podatki federalne, podatki staPo trzecie, pan Jarek niepotrzeb- wej deklaracji. nowe oraz składki na Social Security. nie niepokoi się o FATCA – Ustawę Do tego, emerytura Social Security Musi to robić każdy pracodawca, bo o ujawnianiu kont zagranicznych. nie jest dodawana do dochodu podDotyczy ona Amerykanów, którzy legającego podatkom dla niewiele takie są przepisy.

Dlatego też za lata pracy w dwóch trzymają większe pieniądze w zagra- zarabiających. fabrykach pan Jarek ma najpraw- nicznych bankach (ponad $50,000 dopodobniej zapłacone zarówno w jednym banku) – w krajach, które Wniosek podatki jak i składki Social Security. podpisały ze Stanami odpowiednie Jak widać, pan Jarek nie ma się Roczne rozliczenie służy tylko do umowy. IRS chce wyłapać podatni- czego obawiać. Jest w porządku z ostatecznego wyrównania rachun- ków, którzy oszukują na podatkach i przepisami, a do tego w Stanach czeków z IRS. Czasami podatnik dopłaca chowają duże pieniądze za granicą, kają na niego pieniądze – skromna niewielką kwotę, a czasami IRS odsyła w tym terrorystów i handlarzy narko- emeryturka Social Security. Nikt mu nadpłatę. Nawet jeżeli Karol zeznania tykami. Polska podpisała ze Stanami jej nie ukradł! nie sporządził i nie posłał, to po tylu umowę o współpracy w sprawie A gdyby pan Jarek chciał sprawlatach IRS nie będzie w to wnikał, FATCA, ale pan Jarek jest całkowicie dzić swoją starą podatkową i emebo podatki pracodawca odprowa- bezpieczny z kilku powodów. rytalną kartotekę, może posłużyć się dzał regularnie.

Po pierwsze, jego polskie ban- instrukcjami w książce pt. „Życie od kowe konto zostało założone przed nowa: Jak uporządkować problemy wejściem w życie umowy w spra- w urzędach”, która jest dostępna Emerytura Social Security Po drugie, zakładając, że pan Jarek wie FATCA, więc nie było poddane również na Internecie w wersji pracował legalnie na czek rozlicze- weryfikacji. Po drugie, Pan Jarek nie elektronicznej. niowy, jest on uprawniony do pełnej ma w banku ponad $50,000. Dom Mam nadzieję, że od dziś pan Jarek emerytury Social Security. Skoro pra- nie jest przedmiotem zainteresowa- będzie spał spokojnie.

Elżbieta Baumgartner codawca potrącał składki wjednej i nia IRS. Szczegóły FATCA wyjaśniam drugiej fabryce, a do tego dochodzą w książce pt. „Jak chować pieniądze Elżbieta Baumgartner jest autorką późniejsze lata pracy, to ma on zali- przed fiskusem”. wielu książek-poradników, m.in. czone kilkanaście lat stażu. „Pełna” „Powrót do Polski”,„Emerytura reemiemerytura znaczy wypracowana Podatki teraz granta w Polsce, podręcznik seniora przez co najmniej 10 lat. W pana Jarka Po czwarte, Pan Jarek ani obecnie, wracającego do kraju”, „Ubezpieczeprzypadku nie będzie ona wielka, ale ani po otrzymaniu emerytury Social nie społeczne Social Security”, „Obylepszy rydz niż nic.

Security nie będzie musiał rozliczać watelstwo z przeszkodami”. Są one Zaznaczam, że emerytura nie amerykańskich podatków, bo nie jest dostępne w księgarni Polonia, 882 Manhattan Ave., Greenpoint, albo będzie panu Jarkowi zredukowana winien ani centa. o 25.5% tytułem podatku dla niePowodem jest kwota wolna od bezpośrednio od wydawcy: Poradnik rezydentów (cudzoziemców, non- podatku równa odpisowi standar- Sukces, 255 Park Lane, Douglaston, -resident tax). Powodem jest fakt, że dowemu (standard deduction), która NY 11363, tel. 1-718-224-3492, www. mimo że panu Jarkowi wygasła zie- wynosi 13,850 dol. i dwa razy tyle dla PoradnikSukces.com. lona karta, dla urzędu podatkowego na zawsze pozostał on rezydentem, Nie ubiegaj się o emeryturę zanim nie poznasz przepisów i pułapek więc w Polsce ma takie same obowiązki podatkowe, jakby miał mieszLabirynt emerytur imigranta kając w Stanach. Pan Jarek zarabia wyjaśniają unikalne książki Elżbiety Baumgartner znacznie mniej niż wynosi amerykańska kwota wolna od podatków, więc „Emerytura polska i amerykańska” – ich łączenie i skutki Umowy o zabezpieczeniu społecznym. $35 + $5 żadnych podatków od niewielkiej emerytury płacić nie musi, ani nawet „WEP: Jak walczyć z redukcją Social Security dla słać podatkowych deklaracji.

Polaków”. Unikalne informacje. Cena $30 + $5.

W razie gdyby okazało się, że pan “Ubezpieczenie społeczne Social Security”. Dowiedz się, Jarek nie ma 10 lat pracy w USA, to jak maksymalizować świadczenia swoje i rodziny. $35 +$5. byłby on uprawniony do łączonej Również: “Powrót do Polski” ($35), „Emerytura reemigranta emerytury (totalized benefits), czyli w Polsce” - dla seniorów wracających do kraju ($35), „Obywatelstwo z przeszkodami” ($35) + po $5 za przesyłkę. opartej na okresach pracy w Stanach i w Polsce. Szczegóły wyjaśniam w Książki są uaktualnione na rok 2023 i dostępne w księgarni książce pt.„Emerytura polska i ameryPolonia, 882 Manhattan Ave., Greenpoint, albo od wydawcy: Poradnik Sukces, 255 Park Lane, Douglaston, kańska, ich łączenie i skutki Umowy o NY 11363, tel. 718-224-3492, www.PoradnikSukces.com, zabezpieczeniu społecznym”.

Z racji miejsca zamieszkania pana

tel. 973-928-3838 ✷ www.tygodnikPLUS.com

42 Rozrywka

15 lat z Wami!

Rozwiązanie krzyżówki prześlij do nas e-mailem na adres ogloszenia@tygodnikplus. com lub na nasz adres pocztowy 63 Union Blvd, Wallington NJ 07057 wraz z podaniem imienia, nazwiska i dokładnego adresu. Wszystkie prawidłowe rozwiązania przesłane do dnia 24.12.20r. wezmą udział w losowaniu nagrody.

14.12.23r.

Dane laureata obecnej krzyżówki zamieścimy na naszej stronie w dniu 21.12.23r.

31.12.20r. Nadesłanie przez Czytelnika rozwiązania krzyżówki oznacza, iż wyraża on zgodę na opublikowanie imienia, nazwiska oraz miejsca zamieszkania na liście laureatów. Rozwiązania prosimy przysyłać tylko raz. Duplikaty będą kasowane.

Sponsorem nagrody jest: Elżbieta Kieszczyńska

EK Polish Bookstore 1051 Bloomfield Ave., Suite 1B-2 Clifton, NJ 07012 www.ekpolishbookstore.com

(201) 355 7496

Za prawidłowe rozwiązanie krzyżówki z nr. 47 (798) nagrodę wylosował Pan Tomasz Buczek z Passaic. Gratulujemy!

Hasło: Niewiele na kozie łoju

• Ewa Fugowska www.ekpolishbookstore.com (201) 355 7496 • WYSYŁKA PACZEK MORSKICH I LOTNICZYCH • BILETY LOTNICZE • WAKACJE I WYCIECZKI • PRZESYŁKI PIENIĘŻNE • USŁUGI NOTARIALNE • TŁUMACZENIE DOKUMENTÓW • APOSTILLE

$2600

PLUS 7 grudnia 2023

$3200

Zdrowie 43

15 lat z Wami!

POLIO

To ta choroba okaleczyła Fridę Khalo.

Czy może wrócić?

Wizerunek znanej malarki kojarzy się z długimi spódnicami. Pod nimi skrywała defekt ciała, który pojawił się po przebyciu w dzieciństwie zakaźnej choroby – poliomyelitis.

Wywołuje ją podstępny wirus. W Europie praktycznie już nie występuje; jednak życie pokazało, że wojna, która zaburza działanie systemu szczepień, może sprawić, iż polio się pojawi na tym terenie. Wciąż też istnieje ryzyko zawleczenia polio z niektórych krajów. „Państwa córka ma paraliżującą odmianę polio–ciągnął doktor. – To choroba wirusowa, na którą nie ma lekarstwa. W aktywnym stadium Frida będzie musiała pozostać w łóżku, aby oszczędzać kończyny. Bóle można łagodzić gorącymi okładami” – czytamy w powieści Barbary Mujica zatytułowenej „Frida”.

Ten dialog lekarza z rodzicami małej Fridy to fikcja literacka, ale faktem jest to, że artystka przeszła rzeczywiście tę chorobę jako sześciolatka. Odcisnęła ona ogromne piętno na jej życiu. „Frida wychudła i spoważniała. Jej usychająca prawa noga zwisała bezwładnie niczym martwy wąż – transformacja, która zarazem przerażała i fascynowała (…) Przez dziewięć miesięcy Frida pozostawała przykuta do łóżka. Dziewięć miesięcy! Cała wieczność w życiu nastolatki” - pisze dalej na stronach swojej powieści Barbara Mujica.

Artystka wstydziła się tego defektu i zakrywała nogi długimi spódnicami lub sukniami. Na zdjęciach często przyjmuje pozę (jeszcze jako nastolatka), by ukryć zdeformowaną stopę. „W okresie szkolnym była wyśmiewana przez rówieśników, jednak nie zostawiała docinków bez odpowiedzi. To wtedy Frida stała się znana z noszenia długich spódnic i sukienek, mających ukrywać jej niepełnosprawność” – to krótka informacja zamieszczona przy roku 1913, którą udostępniono na wystawie „Kolor życia. Frida Kahlo” w Łazienkach Królewskich w Warszawie.

W biografii J.M.G. Le Clezio pt. „Diego i Frida.” autor napisał: „Aurora Reyes pamięta, jak Frida wyjeżdżała na rowerku w swych ortopedycznych bucikach zakrywających kostkę, z którymi nie chciała się rozstać a „[my] ryczeliśmy za nią: Frida, pata de palo!( w wolnym tłumaczeniu: Frida, masz nogę jak patyk!)”.

Z olbrzymim cierpieniem wywołanym przez polio mierzyła

się polska polityczka i działaczka społeczna Janina Ochojska. „Z powodu wirusa polio, który sparaliżował mnie całkowicie, spędziłam osiem miesięcy w żelaznych płucach”–mówiła w krótkim filmiku.

Była to ówczesna forma respiratora–metalowa maszyna w kształcie tuby, która pełniła funkcje mięśni oddechowych umożliwiając oddychanie poprzez rytmiczne naciskanie klatki piersiowej.

Swoje dzieciństwo i młodość Janina Ochojska spędziła w większości w szpitalach i sanatoriach, próbując przezwyciężyć skutki pozostawione przez polio.

Polityczka nagrała ten krótki filmik podczas pandemii COVID-19, by zmniejszyć obawy przed szczepieniami. Ona bowiem nie „zdążyła” na szczepionkę przeciwko polio–urodziła się wprawdzie po wynalezieniu szczepionki przeciw polio, ale cztery lata przed wprowadzeniem jej w Polsce. Zachorowała jako sześciomiesięczne niemowlę.

Polio: co to za choroba?

Nazwa choroby – poliomyelitis–pochodzi od kombinacji greckich słów: „polios” – szary, „myelos” – istota i łacińskiego przyrostka „itis”, który opisuje stan zapalny. Choroba to zapalenie szarej substancji rdzenia kręgowego. Amerykański historyk David M. Oshinsky w książce pt. „Polio. Historia pokonania choroby Heinego-Medina”, za którą otrzymał Nagrodę Pulitzera w kategorii „Historia” wyjaśnia, że po wojnie, gdy stała się ona znana, dziennikarze zaczęli protestować przeciw jej trzynastoliterowej nazwie, która nie pasowała do tytułów i okroili ją do krótkiego wyrazu „polio”. Tak też zostało.

Polio, zwane także nagminnym porażeniem dziecięcym, wirusowym zapaleniem rogów przednich rdzenia kręgowego lub chorobą Heinego-Medina, to ostra zakaźna, wirusowa choroba, która może prowadzić do niedowładu lub porażenia mięśni (jeśli poliowirusy dostaną się do ośrodkowego układu nerwowego), a nawet śmierci. Występuje jedynie u ludzi. Chorobę wywołują trzy dzikie typy wirusów polio (WPV-1, WPV-2 i WPV-3). Warto pamiętać, że zakażenie jednym typem nie gwarantuje odporności na dwa pozostałe, choć na świecie udało się

ciąg dalszy na stronie 44

tel. 973-928-3838 ✷ www.tygodnikPLUS.com

44 Zdrowie

15 lat z Wami!

ciąg dalszy ze strony 43

zwalczyć dwa ostatnie typy.

Wirus wywołujący polio łatwo przenosi się z zakażonego człowieka na człowieka, po zjedzeniu skażonych produktów lub kontakcie z brudnym (skażonym) przedmiotem. Wirus jest niezwykle podstępny, bo potrafi przetrwać w glebie, w odpadkach czy odchodach. Szczególnie narażone na zachorowanie są dzieci.

Poliowirusy, po przedostaniu się z jelit do ośrodkowego układu nerwowego mogą uszkodzić nerwy, czyli wywołać niedowład lub paraliż mięśni, również oddechowych, co może prowadzić nawet do śmierci. Same objawy choroby występują najczęściej po 7-14 dniach od zakażenia. „Chorzy wydalają wirusy z kałem nawet do 6 tygodni. Okres największej zakaźności występuje od kilku dni przed pojawieniem się pierwszych objawów choroby do 3-4 tygodni po ich wystąpieniu. Do głównych objawów należą: bóle głowy, poczucie ogólnego rozbicia, nieżyt żołądkowo-jelitowy, uczucie sztywności karku i pleców, podwyższona temperatura. U 1 na 200 zakażonych występują nieodwracalne porażenia. Wśród 5-10 proc. osób z porażeniami dochodzi do porażenia mięśni oddechowych i zgonu” – wyjaśnia na stronie NIZP PZH- PIB. Większość współczesnych dzieci ma szczęście dorastać w krajach, gdzie są powszechnie szczepione przeciwko polio, więc na ulicach rzadkością jest już widok osób, które polio przechorowały.

Kiedyś powszechnie stosowano „żywą” doustną szczepionkę (OPV), czyli taką, która zawierała osłabionego, ale aktywnego wirusa. Obecnie stosowane są szczepionki inaktywowane, zawierające zabite wirusy polio (IPV), m.in. dlatego, że rzadko do zachorowania może dojść również wskutek kontaktu z osłabionym wirusem pochodzącym ze szczepionki żywej. Nie chodzi jednak o to, że dziecko zaszczepione żywą szczepionką zachoruje; proces zakażenia człowieka takim wirusem może być bardzo długi. „Wirus atenuowany (osłabiony) w żywej szczepionce przeciw polio jest niegroźny dla człowieka, nie jest w stanie wywołać choroby. Jednak w sytuacji, kiedy przenosi się do środowiska (np.

PLUS 7 grudnia 2023

ścieki), przejdzie przez pasażowanie, to po jakimś czasie może odzyskać swoją zjadliwość, zdolność do zakażania i wywoływania choroby. Mechanizm pasażowania polega na tym, że jeśli ten niegroźny wcześniej wirus przenosi się – zazwyczaj drogą jelitową – na niezaszczepioną osobę, a z niej na kolejną i kolejną osobę, ulega wówczas zmianom i któraś z kolejnych wersji odzyskuje zdolność do zakażania i wywoływania choroby” – wyjaśniają eksperci NIZP PZH – PIB.

Dlatego w prewencji choroby tak ważne są szczepienia (o tym poniżej).

Trochę historii polio

Jak zaznacza prof. dr hab. Ryszard Gryglewski z Katedry Histo-

15 lat z Wami!

Zdrowie 45 niemiecki lekarz Jacob Heine po raz pierwszy polio jako jednostkę chorobową. Opisał blisko 30 przypadków pacjentów, których leczył w ciągu kilkunastu lat. „Dzięki dużym zdolnościom diagnostycznym i skrupulatnie prowadzonej dokumentacji klinicznej Heine potrafił wyodrębnić osobną grupę chorych, różną od tych z mózgowym porażeniem dziecięcym, upośledzeniem umysłowym, krzywicą lub zapaleniem mózgu. Pacjenci Heinego dotknięci byli bez wyjątku wiotkim porażeniem, obejmującym jedną lub dwie kończyny bądź przejawiającym się hemiparezą, czyli niedowładem połowiczym. Powyższy stan Heine powiązał z infekcją we wczesnym dzieciństwie, której towarzyszyły uogólnione objawy, występujące podczas ząbkowania, co wówczas łączył z rozległym stanem zapalnym rogów przednich w rdzeniu kręgowym” – wyjaśnia prof. Gryglewicz.

Jak podkreślił dalej profesor, dopiero po wybuchu epidemii polio w 1887 roku chorobą tą zaczęli się interesować liczni naukowcy, a szwedzki pediatra Karl Oskar Medin w 1890 roku, gdy choroba zaatakowała Europę i Stany Zjednoczone, przyjrzał się jej dokładnie i „wskazał na jej zakaźny charakter.”

Samą nazwę Heinego-Medina nadał chorobie uczeń pediatry–Ivar Wickeman, który prowadził badania na ponad tysiącu chorych dzieci. Interesował się głównie tym, jak dochodzi do rozprzestrzeniania choroby.

rii Medycyny UJ CM, choroba ta mogła występować już w czasach prehistorycznych, choć nie ma na to jednoznacznych dowodów. „Deformacje układu kostnego, które są odnajdywane w trakcie badań paleopatologicznych, mogły powstać na skutek porażenia towarzyszącego tej chorobie, mogą jednak mieć inne podłoże.

Podobnie sporo niejasności pozostawiają przetrwałe do naszych czasów opisy, jak chociażby te dotyczące fizycznych ułomności rzymskiego cesarza Klaudiusza. Trudno nam dzisiaj ostatecznie zweryfikować informacje zawarte w pismach Hipokratesa i Galena. Innymi słowy, nie wykluczając stałej obecności polio w ludzkim habitacie, nie posiadamy przekonywujących dowodów, że wywoływane przez nie zmiany były łączone w opis, który możemy identyfikować z tym schorzeniem” – opisuje historię choroby profesor Gryglewski.

To 1840 rok był przełomowy dla badań nad polio. Wtedy to

„Wickerman wierzył, że nośnikami choroby byli ludzie, którzy często nie wiedzieli, że są zarażeni. I nie było istotne, czy ich choroba miała postać poronną czy ciężką. Jedni i drudzy roznosili polio, doprowadzając do powstania epidemii” – zaznacza David M. Oshinsky w swojej książce.

Zagadką jeszcze wtedy pozostawała kwestia samego patogenu odpowiedzialnego za zakażenie. W tamtym czasie, czyli na początku XX wieku, nie było jeszcze możliwe obserwowanie wirusów – nie było odpowiedniego sprzętu. W końcu udało się ustalić, że za chorobą stoi wirus. Znany naukowiec Karl Landsteiner, ten sam, który otrzymał Nagrodę Nobla za odkrycie grup krwi przepuścił do żołądków dwóch małp – rezusów zawiesinę, którą pozyskał z rdzenia kręgowego chłopca, którzy zmarł na polio. Szybko okazało się, że zwierzęta również zachorowały, a ich rdzeń kręgowy został w ten sam sposób zaatakowany. Tym samym powstała hipoteza o wirusowej genezie choroby. W 1940 roku ustalono drogę, przez którą dochodzi głównie do transmisji wirusa. To układ pokarmowy i nerwowy. ciąg dalszy na stronie 46

tel. 973-928-3838 ✷ www.tygodnikPLUS.com

46 Zdrowie

15 lat z Wami!

ciąg dalszy ze strony 45

zaledwie 30 przypadków polio (i kilka zgonów – w porównaniu do kilkuset rocznie przed szczepieniami).

Prace nad szczepionką

Obecnie szczepionka przeciw poliomyelitis zawiera inaktywowane (zabite) poliowirusy (Inactivate Polio Vaccine). Podaje się ją domięśniowo lub podskórnie. Zgodnie z polskim kalendarzem szczepień ochronnych w trzech podstawowych dawkach: 3-4, 5-6 oraz 16-18 miesiącu życia, a potem dawkę przypominającą, gdy dziecko ma 6 lat. Ale nie zawsze tak było. „Epidemia osiągnęła swój szczyt w samym środku zimnej wojny, więc walka z polio przybrała formę krucjaty (…) W poszukiwaniu szczepionki wzięło udział grzech głównych konkurentów: Albert Sabin, wieloletni badacz choroby Heinego-Medina z Uniwersytetu Cincinnati; młodszy od niego Jonas Salk, badacz z Uniwersytetu w Pittsburghu oraz najmłodszy z tego tria Hilary Koprowski, naukowiec z laboratorium przemysłowego Lederle Laboratories. Wszyscy trzej byli ambitnymi, wybitnymi specjalistami, których porwała wielka, pełna emocji walka z polio.” – opisuje amerykański historyk.

Sabin i Koprowski urodzili się w Polsce w rodzinach żydowskich. Jak przypomina dalej autor, Sabin i Koprowski „zastosowali szczepionkę z żywych wirusów w celu wywołania infekcji dostatecznie silnej, by pobudzić organizm do wytworzenia trwałej odporności przeciwko polio i dostatecznie słabiej, by nie wywołać poważnej choroby.” „Salk preferował szczepionkę zawierającą martwe wirusy, które pobudzały system immunologiczny do wytworzenia przeciwciał bez wywołania infekcji” – pisze dalej David M. Oshinsky.

Koprowski, choć pracował po wojnie w USA, o swoim rodzinnym kraju nie zapomniał. Jego szczepionka po raz pierwszy została zastosowana w 1950 roku. Niecałe osiem lat później wielki uczony przekonał firmę farmaceutyczną – producenta szczepionek – by podarowała 9 milionów dawek szczepionki dzieciom w Polsce. Było to o tyle istotne, że od 1951 roku rozwijała się epidemia polio – w 1958 roku taką diagnozę postawiono już ponad 6 tysiącom osób (głównie dzieciom; na początku lat 50. liczba była dwa razy mniejsza). Efekt rozpoczętych w 1959 roku szczepień był niemal natychmiastowy–w 1963 roku rozpoznano w Polsce

PLUS 7 grudnia 2023

Polio dzisiaj

W Polsce ostatni przypadek zachorowania wywołany szczepem dzikim wirusa polio typu 1 zawleczony z Maroka zdarzył się w 1984 roku i od tego czasu pozostajemy krajem wolnym od tej choroby.

Można uznać, że na świecie liczba przypadków zachorowań na poliomyelitis, zarówno tych spowodowanych dzikim wirusem polio (WPV), jak i pochodzenia szczepionkowego (circulating vaccine-derived poliovirus, cVDPV) pochodzącym z „żywej”, doustnej szczepionki OPV zmniejsza się. „W 1988 roku zainicjowano Światową Inicjatywę na rzecz Eradykacji Polio (Global Polio Eradication Initiative, GPEI). Od tego czasu zachorowania wywołane dzikim wirusem polio (WPV) spadły o 99,9 proc. Udało się eradykować dwa typy dzikiego wirusa polio: typ 2 (WPV2) w 2015 roku i typ 3 (WPV3) w 2019 rok” - napisano na stronie NIZP PZH – PIB poświęconej edukacji związanej ze szczepionkami.

Jeśli chodzi o Europę, to kontynent ten zyskał status obszaru wolnego od wirusa typu 1 (WPV-1) w czerwcu 2002 roku, Afryka w sierpniu 2020 roku, choć później w Malawi (w 2021 roku) i w Mozambiku (2022 rok) odnotowano przypadki zachorowań na wirusa typu 1 (WPV-1). Wirus ten występuje nadal w Azji - w Afganistanie i Pakistanie. Przypadki zachorowania na polio pojawiły się także na Ukrainie w 2015 roku i 2021 roku. Przyczyną jest niewystarczający poziom zaszczepienia wśród dzieci – wskutek działań wojennych załamał się tam system powszechnych szczepień.

Z danych WHO z 1 sierpnia 2023 roku wynika, że od początku tego roku na świecie zgłoszono w sumie 6 przypadków zachorowań na polio wywołane wirusem typu 1 (pięć w Afganistanie i jeden w Pakistanie). Dane można śledzić na stronie: https://polioeradication. org/polio-today/polio-now/wild-poliovirus-list/ Naukowcy mają nadzieję, że uda się zwalczyć wirusa i w tych krajach, choć z uwagi na ich dramatyczną sytuację społeczno-polityczną nie jest to łatwe zadanie. Wtedy prawdopodobnie polio przejdzie do światowej historii chorób, które już nam nie zagrażają. Źródło: zdrowie.pap.pl

15 lat z Wami!

47

REKLAMA

SPECJALIZACJA DR. GABRIELI:

• Nefrologia i Medycyna Ogólna.

Opieka zdrowotna od nastolatków do seniorów • Badanie fizykalne i leczenie nadwagi • Cukrzyca • Nadciśnienie tętnicze • Choroby nerek, dializa oraz zapalenie dróg moczowych • Choroby reumatyczne oraz toczeń • Choroby wewnętrzne i profilaktyka • Tylko 20 minut od Garfield i Wallington (Exit 172 Garden State Parkway North)

Dr. Gabriela Wojnarska-Alvarez MEDICAL DOCTOR, BOARD CERTIFIED Specializing in Primary Care and Nephrology

DEVOTED TO PREVENTION AND SOLUTIONS 221 West Grand Avenue www.pcnmd.org • Montvale, NJ 07645 www.zocdoc.com Phone (201) 746-9333 • Fax (201) 746-9335 SM

PRIMARY CARE AND NEPHROLOGY

HOSPITAL AFFILIATIONS:

ZATRUDNIAMY

$20-25/h pcnmedicalgroup@gmail.com

tel. 973-928-3838 ✷ www.tygodnikPLUS.com

OCEAN HEART GROUP JESTEŚMY DLA CIEBIE OCEANEM ŻYCIA DLA TWOJEGO ZDROWIA-DOBRYM WYBOREM DZIEDZINA KARDIOLOGICZNO-NACZYNIOWA - TO NASZA SPECJALNOŚĆ

➞ Tomasz Komorowski, M.D., F.A.C.C., R.P.V.1. ➞ Hormoz Kianfar, M.D. ➞ Jonathan Tardos, M.D., F.A.C.C. ➞ Philip Infantalino, M.D., F.A.C.C. ➞ Melissa Tam, N.P.-C

Dr TOMASZ KOMOROWSKI M.D., F.A.C.C., R.P.V.1

ma zaszczyt przedstawić Państwu działalność Kliniki Ocean Heart Group, zajmującej się chorobami serca oraz naczyń żylnych i tętniczych.

OCEAN HEART GROUP zapewnia profesjonalną diagnostykę i indywidualne podejście do pacjentów.

W trosce o ich zdrowie wykorzystujemy najnowsze technologie w kompleksowym podejściu do chorób

OCEAN HEART GROUP świadczy następujące usługi: ➞ echokardiogram serca ➞ elektrokardiografia ➞ test wysiłkowy oraz test nuklearny- wnikliwie

układu sercowo-naczyniowego.

obrazujący wydolność układu wieńcowego ➞ monitorowanie serca (Holter, mobile telemetry

DR TOMASZ KOMOROWSKI

monitoring)

Absolwent General and Interventional Cardiology New York

➞ ultrasonografia żył, serca oraz tętnic ➞ badania elektrofizjologiczne chorób układu krążenia

University oraz Columbia University Hospital w New York City.

➞ usuwanie żylaków nóg

Ordynator Oddziału Kardiologii Interwencyjnej oraz nauczyciel

➞ laserowe leczenie niedrożności żylnych

akademicki.

➞ kompleksowe zabiegi usuwania pajączków oraz inne

DOKTOR MÓWI PO POLSKU.

➞ kosmetyczne terapie chorobowe układu skórno-naczyniowego ➞ angioplastyka, wszczepienia stentu do tętnicy

Większość chorób sercowo-naczyniowych początkowo manife-

➞ oraz inne nowoczesne metody wykrywania

stuje się niewinnymi dolegliwościami. Takie dolegliwości jak:

i zapobiegania chorobom układu sercowo-

duszności, płytki oddech, zmęczenie, ucisk w klatce piersiowej,

naczyniowego.

palpitacje, drętwienie lub obrzęki kończyn oraz nadwaga należą do najczęstszych objawów i zapowiadają rozwój chorób sercowo-naczyniowych. Dlatego na wszystkich poziomach profilaktyki zdrowia duże znaczenie ma diagnostyka i proces leczenia.

TEL. 732-840-0600

Zapraszamy do jednej z naszych czterech lokalizacji: LINDEN

515 Wood Ave #301-A Linden, NJ 07036

BRICK

1530 Route 88 West Brick, NJ 08724

TOMS RIVER

9 Hospital Drive Toms River, NJ 08755

NEW YORK

2 West 46th Street New York, NY 10017