B E Z P Ł AT N Y T YG O D N I K W N O W Y M J O R K U 8 stycznia 2024
nr 2 (679)
January 8, 2024
ULEGŁEŚ WYPADKOWI? Poślizgnięcie i upadek, operacja zespolenia kręgosłupa lędźwiowego, stymulator rdzenia kręgowego
$
DZWOŃ TERAZ PO BEZPŁATNĄ KONSULTACJĘ W JĘZYKU POLSKIM!
3,900,000
POLSKI ADWOKAT W POLSKICH DZIELNICACH
Ewelina Sierzputowska
Wypadek ciężarówki na I-95, śmierć niemowlęcia i złamanie nóg wymagające operacji
3,500,000 Pracownik budowlany spadł z wysokości $
20 stóp i doznał obrażeń szyi i pleców
$
3,000,000
Wypadek i potknięcie się na Bronxie, powodujący obrażenia szyi i ramion
Wszystkie rodzaje wypadków ■ Wypadki na budowie ■ Workers’ Compensation
Wypadki samochodowe ■ Disability - inwalidztwo ■ Błędy medyczne
■
BROOKLYN•QUEENS•MANHATTAN www.AdwokatWypadek.com
ATTORNEY ADVERTISING.
NASZE WYGRANE $ 5,400,000
■
Twój status imigracyjny nie ma znaczenia
BEZPŁATNA KONSULTACJA
Dzwoń: 718-989-1495
ULEGŁEŚ WYPADKOWI?
J OA N NA
str. 14
GWOZDZ
AT T O R N E Y AT L A W
Dzwoń teraz po BEZPŁATNĄ KONSULTACJĘ
Kto jest odpowiedzialny za długi osoby zmarłej?
Ewelina Sierzputowska
122 Nassau Avenue, Brooklyn, New York 11222
DZWOŃ: 718-989-1495
Automax Services Inc.
USŁUGI UBEZPIECZENIOWE
REJESTRACJE SAMOCHODOWE
str. 2
231 Norman Ave Ste 101 Brooklyn, NY 11222 Tel. 718-389-5111 Fax. 718-349-7139
WYCIECZKI Busem z Polskim przewodnikiem dla osób pojedynczych, par i rodzin
Zadzwoń - 718-389-1818
str. 23
T: 718-349-2300
2 Biały Dom Pierwsze Damy – cz.232
Jill Biden (ur. 1951) Na wstępie należy przypomnieć, że Joe Biden po raz pierwszy ożenił się w 1966 roku. Jego wybranką była koleżanka ze studiów, Neilia. Doczekali się trójki dzieci: Naomi Christiny, Roberta Huntera (zwanego po prostu Hunter) oraz Josepha Robinette’a III o pseudonimie Beau. Niestety ich szczęście nie trwało długo. Zaledwie kilka tygodni po zwycięstwie 30-letniego wtedy Bidena w wyborach do Senatu, Neilia Biden i roczna córeczka poniosły śmierć w wypadku samochodowym. Dwóch starszych synów Bidenów w ciężkim stanie trafiło do szpitala. Zrozpaczony Joe Biden przez moment zastanawiał się nad odebraniem sobie życia, do czego przyznał się publicznie.„Myślałem o tym, a nie robiłem tego. Pomyślałem, jakby to było po prostu pojechać na Delaware Memorial Bridge, skoczyć i zakończyć to wszystko” - powiedział Glorii Borger w ramach filmu dokumentalnego CNN. „Ale nigdy nie wsiadłem do samochodu i nie zrobiłem tego ani nawet nie byłem blisko” - zaznaczył. Był 1975 rok, kiedy 32-letni wówczas wdowiec i samotny ojciec wychowujący dwóch synów, zdecydował się otworzyć na nowe uczucie. Poszedł więc na randkę w ciemno, zorganizowaną przez swojego brata, Franka. W umówionym miejscu czekała na niego Jill Jacobs (dziś Biden), ówczesna
PLUS 8 stycznia 2024
studentka ostatniego roku języka angielskiego na Uniwersytecie w Delaware. Wybrali się do kina, gdzie obejrzeli film “Mężczyzna i kobieta”. “Spotykałam się z facetami w dżinsach i T-shirtach, a on miał na sobie sportowy płaszcz i mokasyny. Pomyślałam: “Boże, to nigdy w życiu się nie uda. Był o dziewięć lat starszy ode mnie! Ale poszliśmy zobaczyć “Mężczyznę i kobietę” w kinie w Filadelfii i naprawdę nam się podobało. Kiedy odprowadził mnie do domu… uścisnął mi rękę na dobranoc. Weszłam na górę, zadzwoniłam do mamy o pierwszej w nocy i powiedziałam: “W końcu spotkałam dżentelmena” - wspominała dzień pierwszej randki Jill Biden w rozmowie z “Vouge”. “Dżentelmen” najwyraźniej myślał podobnie. Czuł, że spotkał kogoś wyjątkowego. Niestety, życie osobiste Jill (wówczas Jacobs) było wówczas bardzo skomplikowane. Przechodziła właśnie przez burzliwe postępowanie rozwodowe z ówczesnym mężem, Billem Stevensonem. Rozwód otrzymała w maju 1975 r. W książce “Promises To Keep” Joe Biden zdradził, że z początku nie przedstawił swojej (wówczas) nowej dziewczyny Beau i Hunterowi. Kiedy jednak zdecydował się powiedzieć im o nowej partnerce, jak mówi, “wpadli w szał i byli wniebowzięci”. Od tej pory Jill spędzała z nimi
wszystkie ważne okazje, w tym Święto Dziękczynienia i Boże Narodzenie. Co ciekawe, to chłopcy jako pierwsi zasugerowali kwestię małżeństwa. Beau i Hunter poruszyli temat ślubu podczas gdy pewnego ranka ich ojciec golił się w łazience. Hunter odezwał się: “Beau uważa, że powinniśmy się pobrać”. Joe Biden zapytał: “Co masz na myśli, Beau?”. Syn odpowiedział: “Cóż, uważamy, że powinniśmy poślubić Jill. Co o tym myślisz, tato?”. Polityk nie miał nic przeciwko. W książce pisze: “Śmiejąc się, powiedziałem, że to całkiem niezły pomysł. Nigdy nie zapomnę, jak dobrze się wtedy czułem”. I choć dwa i pół roku później byli już małżeństwem, Joe Biden musiał wykazać się anielską cierpliwością, pytając ukochaną, czy zostanie jego żoną. O rękę prosił ją aż pięć razy, a ona ciągle odmawiała. Jill obawiała się życia z wdowcem i dwójką jego dzieci. Nie była pewna, czy podjęcie się wychowania dwóch młodych chłopców, którzy w tragiczny sposób stracili matkę i siostrę, to dobry pomysł. Po nieudanym małżeństwie chciała skupić się na własnej karierze. “Mówiłam: “Jeszcze nie. Jeszcze nie. Jeszcze nie”. Oczywiście już wtedy zakochałam się w chłopcach i naprawdę czułam, że to małżeństwo może udać. Nie byłam jednak pewna, czy dobrze robię. Ponieważ stracili mamę, nie mogłam pozwolić, żeby stracili drugą. Musiałam mieć stuprocentową pewność”. Ciąg dalszy za tydzień…
Bezpłatny Tygodnik Polonijny REDAKCJA 63 Union Blvd, Wallington NJ 07057 Tel: 973–928-3838, 973-928-3839 Fax: 973-883-0762 info@tygodnikplus.com REDAKTOR NACZELNA Katarzyna Ginsburg katarzyna@tygodnikplus.com ZESPÓŁ REDAKCYJNY Małgorzata Robert Kim Baranowska-Pyryt Agata Sawicka Zuza Ducka Ewa Wójcik-Szczech STALE WSPÓŁPRACUJĄ Elżbieta Baumgartner Grażyna Torbus Andrzej Kulka PROJEKT GRAFICZNY i DTP Jacek McFrey
REKLAMA I MARKETING 973-928-3838 reklama@tygodnikplus.com
OGŁOSZENIA DROBNE ogloszenia-ny@tygodnikplus.com WYDAWCA PLUS Media Group Corp. Wszelkie prawa zastrzeżone. Wykorzystywanie w całości lub częściowo grafiki lub tekstu z reklam wykonanych przez PLUS jest surowo zabronione. Redakcja nie zwraca materiałów nie zamówionych, zastrzega sobie prawo redagowania nadesłanych tekstów i nie odpowiada za treść zamieszczonych reklam i ogłoszeń. Zastrzega sobie również prawo do odmówienia druku reklamy lub ogłoszenia bez podania przyczyny.Redakcja nie ponosi żadnej odpowiedzialności za wszelkiego rodzaju porady i wskazówki zawarte w artykułach sponsorujących.
Adres internetowy www.tygodnikplus.com ©2007-2024 PLUS Media Group, Corp.
ULEGŁEŚ WYPADKOWI? Dzwoń teraz po bezpłatną konsultację w języku polskim! NASZE WYGRANE $ 5,400,000 Poślizgnięcie i upadek, operacja zespolenia kręgosłupa lędźwiowego, stymulator rdzenia kręgowego
$
3,900,000
Wypadek ciężarówki na I-95, śmierć niemowlęcia i złamanie nóg wymagające operacji
$
3,500,000
Pracownik budowlany spadł z wysokości 20 stóp i doznał obrażeń szyi i pleców
$
3,000,000
POLSKI ADWOKAT W POLSKICH DZIELNICACH
Ewelina Sierzputowska
ATTORNEY ADVERTISING.
Wypadek i potknięcie się na Bronxie, powodujący obrażenia szyi i ramion
Wszystkie rodzaje wypadków ■ Wypadki na budowie ■ Workers’ Compensation ■ Wypadki samochodowe ■ Disability - inwalidztwo ■ Błędy medyczne ■
BROOKLYN • QUEENS • MANHATTAN www.AdwokatWypadek.com
Twój status BEZPŁATNA KONSULTACJA imigracyjny nie ma znaczenia Dzwoń: 718-989-1495
4
PLUS 8 stycznia 2024
REKLAMA
POZNAJ SWOJE PRAWA - MEC. EWELINA SIERZPUTOWSKA
Odszkodowanie
WORKERS’ COMPENSATION Polski adwokat EWELINA SIERZPUTOWSKA z LIAKAS LAW, PC specjalizuje się w sprawach odszkodowań powypadkowych Workers’ Compensation.
Miałem wypadek w pracy, czy należy mi się odszkodowanie?
Niezależnie kto spowodował wypadek w miejscu pracy, pracownik nie może podać do sądu swojego pracodawcy. W takim przypadku pracownik może ubiegać się odszkodowanie ze specjalnego funduszu, zwanego Workers’ Compensation Benefits.
Jeżeli uległeś wypadkowi w pracy i odniosłeś obrażenia ciała lub cierpisz z powodu choroby związanej z pracą, to zgodnie z prawem Nowego Jorku możesz dochodzić odszkodowania. Nawet jeżeli Twój pracodawca nie posiadał ubezpieczenia i nawet jeśli Ty nie masz uregulowanego statusu imigracyjnego, masz prawo ubiegać się o rekompensatę finansową za poniesione szkody.
Dlaczego zaraz po wypadku, powinienem skontaktować się z adwokatem?
Jeśli zostałeś ranny w pracy z powodu lekkomyślności, zaniedbania lub niebezpiecznych działań innej osoby lub w wyniku wypadku przy pracy, bardzo ważne jest by natychmiast uzyskać poradę prawną. Zadzwoń do naszej kancelarii po bezpłatną konsultację, aby ocenić czy należy Ci się odszkodowanie. Mówimy po polsku! Prawnicy w naszej firmie zajmujący się odszkodowaniami, rozumieją, że wypadek w pracy to wyjątkowa sytuacja dla każdego poszkodowanego pracownika i jego całej rodziny. Mamy duże doświadczenie i pomagamy w otrzymaniu rekompensaty finansowej. W Twoim imieniu zajmiemy się wszystkimi dokumentami oraz skoordynujemy leczenie. Reprezentujemy poszkodo-
NASZE WYGRANE $ 5,400,000 Poślizgnięcie i upadek, wymagający
operacji zespolenia kręgosłupa lędźwiowego i stymulatora rdzenia kręgowego
3,900,000
$
Wypadek ciężarówki na I-95, który spowodował śmierć niemowlęcia i złamanie nóg wymagające operacji
3,500,000
$
3,000,000
$
Wypadek przez potknięcie na Bronxie, powodujące obrażenia szyi i ramion
Attorney advertising
Upadek pracownika na budowie z wysokości 20 stóp, obrażenia szyi i pleców
wanych pracowników w całym stanie NY i NJ.
Ile będzie mnie kosztować zatrudnienie adwokata w sprawie wypadkowej?
Nie pobieramy żadnych opłat, póki nie wygramy Twojej sprawy. Mówiąc inaczej, dopiero kiedy wygramy odszkodowanie poprzez ugodę, wyrok lub werdykt, tylko wówczas otrzymamy zapłatę. Takie podejście zorientowane na wyniki daje klientom możliwość posiadania silnego i kompetentnego prawnika zajmującego się wypadkami, który walczy o swoich klientów, nie martwiąc się o związane z tym finanse.
Zwróć się do naszego zespołu prawnego i polskiego adwokata EWELINY SIERZPUTOWSKIEJ po darmową konsultację oraz pomoc w uzyskaniu odszkodowania na jakie zasługujesz! Mówimy po polsku. Zadzwoń już dziś!
Bezpłatna konsultacja • Mówimy po polsku!
Zadzwoń: 718-989-1495 Twój status imigracyjny nie ma znaczenia
6 Osobowości na PLUS
Szansa na realną zmianę w życiu z Andy Bialy Life coach Chcesz, aby ten rok był inny, planujesz zmienić, to co Ci przeszkadza, blokuje Cię i spowalnia? Chcesz zerwać ze szkodliwym nałogiem, odnaleźć źródło swoich niepowodzeń, odzyskać wiarę we własne możliwości? Chcesz w końcu osiągnąć zamierzony cel, tak do końca, nie tylko powierzchownie? Tym razem jesteś zdecydowany na to, by dać z siebie wiele, ale chcesz, aby Twoja energia była spożytkowana dobrze. Jak sprawić, aby zmiana, nad którą pracujemy była trwała? Jak nie dopuścić do jej zaniedbania i wyniszczenia? Możliwe, że będzie bardzo trudno osiągnąć cel samemu. Jeśli próbowałeś kilka razy na pewno to wiesz, ale nie zniechęcaj się. Daj sobie szansę na nowy, lepszy rozdział i skorzystaj z pomocy Andy Bialy Life Coach www.andybialycoaching.com. Life coach to osoba, która pomaga w realizacji życiowych planów. Najpierw jednak opracowuje z klientem realny plan w jaki sposób je osiągnąć. Przeważnie jest to długi proces składający się z wielu etapów, jednak wartych podjęcia zgodnie z opinią wielu osób korzystających z usług Andy Bialy Life Coach. Life coach to trener lub mentor personalny, który pomaga ludziom rozwijać się na wielu płaszczyznach. Trener życia, jak można powiedzieć w wolnym tłumaczeniu pomaga
PLUS 8 stycznia 2024
swoim klientom odnaleźć w sobie olbrzymie siły oraz wiele zalet, które są niezwykle pomocne w osiągnięciu zamierzonego celu. Swoich klientów life coach naprowadza na zmianę sposobu myślenia o sobie i o otaczającej rzeczywistości. Andy Bialy jest certyfikowanym trenerem życia pomagającym ludziom pokonać konflikty wewnętrzne oraz problemy w relacjach od 1992 roku. Z jego doświadczenia oraz wiedzy skorzystało dziesiątki zadowolonych klientów, którzy wyszli z wieloletnich nałogów, toksycznych związków, osiągnęli sukces zawodowy i personalny. Andy Bialy pracuje także z grupami, chcącymi załagodzić konflikty wewnętrzne oraz z młodzieżą pomagając jej zrozumieć swoje pragnienia vs oczekiwania świata.„Jeśli chcemy dokonać gruntownej i stałej zmiany w naszym życiu najpierw musimy wprowadzić zmiany w naszym wizerunku własnym, następnie zorganizować nasze wartości i nawyki zgodnie z nowymi wyobrażeniami i celami. Zmiana będzie się manifestować w naszych zachowaniach, a my stopniowo będziemy osiągać nasze cele.” - mówi trener. Praktyki i sposoby pracy Andy Bialy dobiera indywidualnie w dopasowaniu do potrzeb i predyspozycji swoich klientów. Pomaga zmienić przede wszystkim wizerunek własny przy pomocy psychoanalizy, aby odkryć błędne przekonania, które wpływają na życiowy sukces oraz
relacje i pracę. To bardzo ważny etap pracy, wymagający ogromnej dyscypliny. Następnie trener towarzyszy przy kreowaniu nowego systemu wartości i przekonań opartego na uniwersalnych prawach duchowych. Kolejnym krokiem jest praca pozytywnych afirmacji i medytacji pomagająca ugruntować nowe wartości i przekonania w podświadomości. Ostatnim etapem jest stworzenie zespołu ludzi o podobnych celach i wartościach. Grupa ta wzajemnie się motywuje i umacnia. To bardzo ważne, aby nie stracić tak ciężko wypracowanych wartości. Metoda stosowana przez Andy Bialy life coach uwzględnia całokształt ludzkiego życia i dąży do integracji sfery duchowej, emocjonalnej i fizycznej, łącząc zasady psychologii, filozofii i religii. „Wiele lat poświęciłem na wypracowaniu tej unikalnej metody i wiem, że jest ona najwłaściwszą i najlepszą drogą do poznania siebie, otaczającego świata. Moja metodyka opiera się na głębokich przeżyciach, a to nie może być prowadzone w oderwaniu od duchowej sfery człowieka, od jego przekonań.” - podkreśla Andy Bialy. Zastanawiasz się czy taka forma jest odpowiednia dla Ciebie? Andy Bialy specjalizuje się w pracy i osiąga od dekad sukcesy w pracy z ludźmi, którzy w reakcji na codzienne problemy coraz częściej sięgają po
alkohol, narkotyki, leki, oraz z ich partnerami; pomaga osobom, które wychodzą z uzależnień, ale nie do końca wiedzą, jak poukładać swoje „nowe życie” i chcą odnaleźć się w społeczeństwie; pracuje z osobami wypalonymi zawodowo, którzy nie widzą sensu swojej codzienności; pomaga ludziom, którzy nie są w stanie stworzyć i utrzymać relacji. Andy Bialy pomaga odnaleźć ludziom sens życia, tym samym sprawiając, że mogą w pełni się nim cieszyć. Współcześnie coraz więcej osób korzysta z pomocy „trenerów życia”. Jest to trend dotyczący dyrektorów, menedżerów, artystów, ale także zwykłych osób, które dbają o sukces w życiu zawodowym i osobistym. Wiele osób samodzielnie próbuje przełamać złe nawyki i zmotywować się do działania. Często te próby kończą się niepowodzeniem i niestety paradoksalnie robią jeszcze większe spustoszenie. Naprawdę, jeśli nie czujesz spełnienia w życiu, masz uporczywe niezadowolenie, poczucie wielkiej blokady, twój problem może być głęboki i potrzebujesz pomocy life coach. Andy Bialy pomoże ci uzyskać świeże, świadome spojrzenie na Twoje problemy, pomoże stanąć naprzeciw nowym wyzwaniom, a także określić negatywne wzorce, które do tej pory stały na drodze do twojego sukcesu. Andy Bialy prowadzi zajęcia indywidualne, grupowe, osobiste a także online. O swojej pracy mówi z wielkim zaangażowaniem: „jestem osobą, która wzbudza zaufanie, wynika to z mojej ogromnej empatii i szacunku do innych ludzi. Znam swoją profesję. Będąc trenerem od ponad trzydziestu lat wypracowałem wspaniały warsztat metodyczny, w dojrzałości swojej praktyki zapewniam również komfort, bezpieczeństwo oraz anonimowość każdej osobie. Moim celem jest pomoc, jakiej klient szuka i jaka pomoże mu żyć pełnią życia”- zaprasza Andy Bialy. Czasem za wielkimi zmianami stają wbrew pozorom małe decyzje. Jeden telefon, jedna wizyta może odmienić Twoje życie na zawsze. Dlatego już dziś skontaktuj się z Andy Bialy Life Coach: 201-981-7157 bialy3113@gmail.com Ewa Wójcik-Szczech
7
ODSZKODOWANIA 646•351•8611 | www.blockotoole.com
WYPADKI: • W PRACY • NA BUDOWIE • SAMOCHODOWE
• NA POSESJI • WORKERS COMPENSATION
NASZE WYNIKI MÓWIĄ SAME ZA SIEBIE: • PONAD MILIARD DOLARÓW UZYSKANYCH DLA NASZYCH KLIENTÓW • NAJWYŻSZY WERDYKT SĄDOWY W STANIE NOWY JORK (110 MILIONÓW DOLARÓW) • NAJWYŻSZE ODSZKODOWANIE W USA ZA WYPADEK BUDOWLANY
BEZPŁATNA KONSULTACJA BEZPOŚREDNIO Z POLSKOJĘZYCZNYM ADWOKATEM
Budynek One Penn Plaza, 53 piętro, Manhattan
tel. 973-928-3838 ✷ www.tygodnikPLUS.com
8 Podróże z Andrzejem Kulką Pod pogodnym niebem najładniejszej pustyni świata
Wadi Rum, Jordania 2023 Do naszych wygodnych namiotów na pustyni Wadi Rum dotarliśmy w środę 18 października, jeszcze przed zmierzchem, dzięki czemu mogliśmy nasycić oczy wyjątkowym pięknem otaczającego nas krajobrazu, który światowej sławy reżyserom posłużył za scenerię do kręcenia–między innymi–kilku epizodów Gwiezdnych Wojen i „Marsjanina“. Północna część Pustyni Arabskiej położona jest na terenie królestwa Jordanii, a jej najbardziej malowniczy fragment obejmuje okolicę zwaną egzotycznie Wadi Rum. Są to rozległe doliny wyerodowane w prastarych skałach o niezwykłych barwach, z przeważającą czerwienią, stwarzającą nieodparte wrażenie przybywania na odległej planecie. Z tego właśnie powodu filmowcy z USA i Europy upatrzyli sobie tą część Jordanii jako idealną wręcz scenerię do produkcji filmów, których akcja miałaby się dziać nie tylko na naszej znanej „czerwonej planecie“, czyli Marsie, ale również na ciałach niebieskich odległych galaktyk. Tutaj powstały sceny popularnych dzieł: „Lawrence of Arabia“ (1962), „Red Planet“ z roku 2000, wspomniany już szlagier „The Martian“ z Matt Damonem (2015), a także dwa epizody z legendarnych Gwiezdnych Wojen; „Rogue One: A Star Wars Story“ i „Star Wars: The
PLUS 8 stycznia 2024
Rise of Skywalker“. Trudno chyba o lepszą zachętę, aby tam pojechać. Tak się złożyło, że po zamknięciu tydzień wcześniej przestrzeni powietrznej nad Tel Awiwem, nasz samolot ominął potencjalnie niebezpieczny Izrael i zatoczył szeroki łuk nad sąsiednim Egiptem dając nam możliwość oglądania tej pustyni „z lotu ptaka“ już w pierwszy dzień wyprawy. Widok z góry– nie do opisania! Nad naszym obozowiskiem niebo różowieje, czerwienieje, nagie góry dookoła nabierają surrealistycznych barw, powoli zapada zmrok. Korzystając z fotograficznej „złotej godziny“ fotografujemy co się tylko da, a kiedy nastąpiły ciemności, wstąpiliśmy do stylowej restauracji–takiego wielkiego namiotu z wielbłądziej wełny o wzorze sięgającym biblijnych czasów, jak z „Baśni Tysiąca i Jednej Nocy“. Wewnątrz serwują pyszne dania, w tym lokalną baraninę i kurczaka, co to właśnie, na naszych oczach wyciągnięto z ziemnego pieca po kilku godzinach duszenia. Coś w stylu hawajskiego imu. Na stole typu szwedzka płyta kuszą różnorakie sałaty, pasty z bakłażanów, sardynki, figi, daktyle i całe mnóstwo nieopisanych łakoci. Spozieram na niewiarygodnie rozgwieżdżone niebo. Beduini dają
koncert, część grupy tańczy, część smacznie zasypia w stylizowanych namiotach z łazienkami, a ja zdaję sobie sprawę, że oto nadarza się ciemny, bezksiężycowy czas, z dala od miejskich świateł, jedyny tego rodzaju na całej naszej trasie po Jordanii. Nastawiam więc budzik po kolei: na północ, na 3 i 4 w nocy oraz na 5 rano, aby pochodzić po okolicznych górach i wydmach rozkoszując się niebywałą ciszą i «egipskimi» ciemnościami. A kiedy najjaśniejsze konstelacje ozdobiły zwrotnikowe Niebo, myślę o Trzech Królach, którzy dwa tysiące lat temu przemierzali te właśnie okolice podążając do Betlejem. Wspo-
Noc, kwiaty i gwiazdy
minam nomadów, którzy tysiące lat temu obserwowali pogodny zazwyczaj na pustyni firmament i nadawali gwiazdom nazwy, aby stosować je do nawigacji. Ciąg dalszy za tydzień… Tekst i zdjęcia: Andrzej Kulka Autor jest zawodowym przewodnikiem i właścicielem chicagowskiego biura podróży EXOTICA TRAVEL, organizującego wycieczki po całym świecie, włącznie z Jordanią w dniach 6–14 kwietnia, 2024. Bliższe informacje i rezerwacje: EXOTICA TRAVEL, 6741 W. Belmont, Chicago IL 60634, tel. (773) 237 7788, strona internetowa: www.andrzejkulka.com.
Podróże z Andrzejem Kulką 9
Co za noc
Gwiazdozbior Oriona, Betelgeza, Bellatrix, Saif i Rigel Noc na jordańskiej pustyni Wadi Rum
Pustynna wersja Mercedesa
Nasze wygodne namioty na pustyni Wadi Rum Biuro podróży EXOTICA TRAVEL zaprasza na
WYCIECZKI z polskim przewodnikiem ALASKA dla koneserów - 12 dni: 8 czerwca 2024 PERU - 11 dni: 20-20 kwietnia 2024 ALASKA - 9 dni: 21 czerwca, 19 lipca, 14,2 4 sierpnia, 2 GRUZJA, ARMENIA - 10 dni: 10-19 maja 2024 JAPONIA - 9 dni: 6-14 kwietnia 2024 września 2024 kwitnienie wiśni WYJAZDY ZAGRANICZNE 2023 2024 JORDANIA - 9 dni: 20-28 kwietnia 2024 GWATEMALA - 9 dni: 13-21 stycznia 2024 NEPAL, Everest Base Camp WIETNAM, LAOS, KAMBODŻA - 14 dni: 27 - 18 dni: 9-26 listopada 2024 stycznia-10 luty 2024 UGANDA, RWANDA - 12 dni: 17 lutego, 29 maja 2024 ARGENTYNA (Brazylia, Paragwaj, Urugwaj) - 12 dni: 1 marca Bilety lotnicze, indywidualne pakiety APPLE VACATIONS: CANCUN – HAWAJE – PUNTA CANA – PUERTP VALLARTA – DOMINIKANA – JAMAJKA Szczegóły i rezerwacje: www.andrzejkulka.com Biuro Podróży Twoich Marzeń EXOTICA TRAVEL email: andrzejkulka@aol.com 6741 W.Belmont, Chicago | Tel. 773-237-7788
tel. 973-928-3838 ✷ www.tygodnikPLUS.com
10 Na wesoło
r - Jak się nazywają takie same drzewa? - Klony.
r
Rozmawia dwóch dyrektorów: - Podobno masz nową sekretarkę? - Owszem. - I jesteś z niej zadowolony? - Po pier wsz ym dniu trudno powiedzieć... - Młoda, ładna? - Taka sobie... - A jak się ubiera? - Bardzo szybko.
r
i zaczyna się spowiadać: - Zdradziłem żonę… - Ile razy? – dopytuje ksiądz. - Ja tu przyszedłem się wyspowiadać, a nie chwalić.
r
- Proszę Pani, tu nie wolno się kąpać – zwraca się wychodzący zza krzaków policjant do stojącej na brzegu jeziora nagiej dziewczyny. - To nie mógł Pan powiedzieć tego, gdy się rozbierałam? - Rozbierać się wolno.
r - Chyba dam żonie więcej swobody - mówi kolega do kolegi. - To co zrobisz? - Rozbuduję kuchnię.
Górnik klęka przy konfesjonale
r Ojciec rozmawia z Jasiem po wywiadówce: - Czemu znowu dostałeś pałę z historii?! - pyta wkurzony ojciec. - Bo nie chciałem wyjść na skarżypytę. - Jak to? - Bo Pani pytała mnie, kto zabił Juliusza Cezara.
r
czemu pani pyta? - Bo kot wrócił do domu.
r Rozprawa w sądzie: - A więc oskarżony przyznaje się, że w czasie polowania postrzelił gajowego? - Tak, przyznaję się. - A czy oskarżony może wskazać jakieś okoliczności łagodzące? - Gajowy ma na nazwisko Zając.
- Sąsiadko, czy nie widziała pani mojego męża? Godzinę temu poszedł utopić w rzece kota. - Skoro pani wie gdzie jest, to
r
ENRICHED ADULT DAY CARE SERVICES INC. 7712 New Utrecht Avenue, Brooklyn, NY 11214 www.enrichedadultdaycare.com BEZPŁATNE USŁUGI DLA SENIORÓW Z MEDICAID LUB UBEZPIECZENIEM NA OPIEKĘ DŁUGOTERMINOWĄ (MLTC lub DUAL MAPS PLANS) PROSIMY ZADZWOŃ DO NAS 718-928-7373, ABY SPRAWDZIĆ, CZY SIĘ KWALIFIKUJESZ DRODZY SENIORZY, ZAPRASZAMY DO NASZEGO PIĘKNEGO I NOWOCZESNEGO 9000SF SOCIAL ADULT DAY CARE ZLOKALIZOANEGO W CENTRUM BENSONHURST, BROOKLIN.
NASI CZŁONKOWIE OTRZYMUJĄ BEZPŁATNY TRANSPORT DO I Z CENTRUM, DWA DARMOWE POSIŁKI ORAZ MNÓSTWO ATRAKCJI m.in.: • Rozrywka na żywo, muzyka i tańce • Codzienne ćwiczenia oraz zajęcia ze sztuką i rzemiosłem
• Uroczystości świąteczne i urodzinowe • Usługi kosmetyczne / Programy edukacyjne / Gry Bingo • Wycieczki terenowe i codzienne wizyty na basenie • Na miejscu dostępne zabiegi wodne i • Socjalizacja/Interakcja/Wyzwania poznawcze/Nowi przyjaciele fizjoterapeutyczne
ZAPEWNIAMY ZMIANY PORANNE I POPOŁUDNIOWE OD PONIEDZIAŁKU DO PIĄTKU
Zadzwoń do nas pod numer 718-928-7373, aby sprawdzić, czy kwalifikujesz się do tego wspaniałego doświadczenia i umów się na bezpłatną wizytę wprowadzającą.
PLUS 8 stycznia 2024
Adwokat radzi 11
W tym świecie nic nie ma za darmo, a tym bardziej żony, która poświęciła się wychowaniu dzieci. Alimenty na małżonka przy rozwodzie – cz 1. Wielu z mężczyzn marzy o „tradycjonalnej” małżonce, która jest gospodynią domu czekającą na męża z ciepłym obiadem i wychowuje dzieci. Taka kobieta sprząta dom, pierze, gotuje, opiekuje się dziećmi i mężem. Są też kobiety, które preferują tradycyjny model rodziny, czyli mąż pracuje, a żona opiekuje się domem i dziećmi. Ten model rodziny funkcjonuje, jeżeli mąż jest w stanie utrzymać finansowo rodzinę. Jednakże zauważam, że coraz częściej realia ekonomiczne zmuszają do wspólnego rodzinnego wsparcia finansowego. Statystyki wykazują, że najczęściej zdrada jest powodem
rozwodu, natomiast drugim powodem rozwodowym to pieniądze, czyli konflikt finansowy. W wielu wypadkach zauważam, że zniewaga zarobkowa wpływa negatywnie na związek pomiędzy małżonkami. Zwierzają mi się mężczyźni, że budzi się w nich gniew, że żona nie szuka pracy, pomimo że dzieci zaczęły chodzić już do szkoły. Presja finansowa utrzymania rodziny powoduje kłótnie między małżonkami, które często doprowadzają do rozwodu. Natomiast żony, które podczas małżeństwa nie pracowały, bo zajmowały się dziećmi, czują się niedocenione i niesłusznie oskarżane o lenistwo. Takie uczucia prowadzą do upadku
związku i powodują sporne rozwody. Wszyscy coś wiemy na temat alimentów na dzieci i nikt z nas nie powie, że alimenty na dzieci się nie należą albo że nie są słuszne. Natomiast większość z nas ma mało wiedzy na temat alimentów na małżonka, chyba że ktoś przeszedł sporny rozwód. Alimenty na małżonka to nie nowość w prawie. Alimenty na małżonka powstały po to aby małżonkowie, którzy poświęcają się rodzinie w sposób inny niż finansowy miały zapewnione wsparcie finansowe przy upadku związku małżeńskiego. Prawo określa sumy i długość czasu. W stanie Nowego Jorku prawo odnośnie alimentów jest skodyfikowane w Domestic Relations Law 236(B). Ale co ten kodeks opisuje przedstawię Państwu w artykule za tydzień. Dla przeciętnego polskiego mężczyzny, który jest imigrantem w tym kraju, jest trudno zrozumieć, że na dzień dzisiejszy kobiety imigrantki nadal mają niższe potencjały zarobku. Mężczyźni imigranci zdecydowanie zarabiają więcej niż kobiety na emigracji. Dużo
naszych rodaków skutecznie opanowało zawód kontraktorski i prowadzą potężne firmy kontraktorskie. Nasze rodaczki, natomiast, często pracują na „plejsach”, czyli sprzątaniu. Jest wiadome, że praca kontraktorska przynosi znacznie większe zyski finansowe niż sprzątanie mieszkań. Więc jeżeli jako małżonek zapewniliśmy większość dochodów finansowych, to przy rozwodzie może będziemy zmuszeni do dotacji finansowej dla drugiego małżonka. Więc jeżeli małżonka występuje o alimenty małżeńskie podczas rozwodu to warto jest spojrzeć się na ta sytuacje z jej punktu widzenia i zastanowić się czy nie jest warto iść na ugodę i znaleźć wspólny kompromis. W licznych przypadkach, „jej się nic nie należy” podejście prowadzi do długich, spornych i kosztownych rozwodów. Natomiast małżonkowie, którzy występują o alimenty powinni być poinformowani co się im należy prawnie, bo czasami oczekiwania przekraczają realia finansowe. Mecenas Joanna Nowokunski
NIERUCHOMOŚCI JANUSZ OPIOLA
LIC. REAL ESTATE SALESPERSON
DIRECT: 347-721-7935 345 NOSTRAND AVE BROOKLYN, NY 11216
OFFICE:
Bezpłatna analiza i wycena
718-345-4545
SPRZEDAŻ KUPNO WYNAJEM
ADWOKAT z 15-letnim doświadczeniem
Joanna Ewa Nowokuński
■ Rozwody (contested i uncontested) ■ Sprawy rodzinne
(custody i child support)
■ Sprawy karne
(DUI, domestic violence, assault, etc)
■ Sprawy imigracyjne 861 Manha an Avenue, Suite 6, Brooklyn, NY 11222
MÓWIMY PO POLSKU!
SE HABLA ESPAÑOL!
347-743-9058 TELEFONY CZYNNE CAŁĄ DOBĘ
www.jenlawgroup.com
tel. 973-928-3838 ✷ www.tygodnikPLUS.com
12 Warmia, Mazury i Podlasie
T
urystycznym szlakiem
Północny wschód Polski znacząco różni się od reszty naszego kraju. Takiego ogromu zieleni i jezior, tylu różnych gatunków przedstawicieli świata flory i fauny nie znajdziemy chyba w żadnym innym miejscu. I choć w większości przyjeżdżają tu amatorzy żeglarstwa, to przecież Warmia, Mazury i Suwalszczyzna mają sporo zabytków i pomników historii, którymi mogą się pochwalić.
Zamek w Nidzicy Ten krzyżacki zamek – choć nie tak okazały i znany jak w Malborku – z pewnością jest atrakcją, której nie można przegapić. Jego budowlę rozpoczęto w II poł. XIV w. ukończono kilkadziesiąt lat później. Swego czasu gotycka warownia była jednym z najważniejszych punktów strategicznych krzyżackiego systemu obronnego i broniła okoliczne wsie m.in. przed wyprawami Litwinów. Zamek nie oparł się jednak wojennym zawieruchom i był wielokrotnie ograbiany i niszczony – m.in. przez francuskich żołnierzy stacjonujących tu w czasie wojen napoleońskich czy rosyjskie bombardowania pod koniec II wojny światowej. Zamek udało się odbudować dopiero w 1965 roku. W jednej z sal do dziś przetrwały freski z przełomu XIV i XV wieku, a także malowidło przedstawiające św. Weronikę w otoczeniu aniołów. Dziś mieści się tu Nidzicki Ośrodek Kultury, książnica miejska, Muzeum Ziemi Nidzickiej, sala konferencyjno-wystawowa, pracownia rzeźby, bractwo rycerskie, galeria malarstwa, biuro turystyczne, hotel i restauracja.
Kościół z wieżą widokową w Mikołajkach
PLUS 8 stycznia 2024
Choć Kościoła św. Mikołaja nie można nazwać historycznym zabytkiem – zbudowano go niespełna 20 lat temu – to na pewno jest to miejsce, które warto odwiedzić będąc w Mikołajkach. Wrażenie robi przede wszystkim jego położenie, kościół stoi bowiem na niewielkim wzniesieniu i ma wysoką wieżę, co sprawia, że jest widziany nawet z daleka. To nie tylko dobry punkt orientacyjny dla turystów, ale i świetny punkt widokowy – ze szczytu wieży kościoła można obejrzeć panoramę Mikołajek i otaczających je jezior i lasów. Stojąc na szczycie zobaczymy m.in. jezioro Śniardwy, Mikołajskie, Tałty i Łuknajno. Jest tu co podziwiać, bo ponad połowa gminy Mikołajki to jeziora i lasy – widok jest więc niepowtarzalny. Wieża otwarta jest tylko w sezonie wakacyjnym.
Warmia, Mazury i Podlasie 13
Wizyta w Reszelu Najciekawszym zabytkiem, który znajduje się w Reszelu, jest leżący nad brzegiem rzeki Sajny, pochodzący z końca XIV wieku, zamek. Wcześniej na tych terenach znajdował się krzyżacki drewniano-ziemny grodek. I choć dziś to jedna z najbardziej charakterystycznych atrakcji regionu, przez lata zamek był zaniedbywany, a jego znaczenie – na przestrzeni wieków – malało. Swoje znaczenie obronne zamek stracił już w połowie XV w., gdy przeszedł we władanie polskie. Gdy pod koniec XVIII w. zamieniono go na pruskie więzienie, w którym panowała ogromna śmiertelność, budowla znów straciła na znaczeniu, a jej położenie pogorszyły jeszcze dwa duże pożary z początku XIX w. Dużego remontu budynek doczekał się dopiero w czasach 20-lecia międzywojennego, a następnie w latach 70. Dziś odrestaurowany zamek jest miejscem, do którego licznie przybywają turyści. Mieści się tu m.in. oddział Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie, a także hotel i restauracja.
Wilczy Szaniec U miłośnika historii już sama ta nazwa wywołuje dreszcz emocji. I choć dziś Wilczy Szaniec (niem. Wolfsschanze) położony w pobliżu wsi Gierłoż, na wschód od Kętrzyna, to zaledwie ruiny wcześniejszych bunkrów Hitlera, to i tak są one prawdziwą gratką dla amatorów historii. Wilczy Szaniec był największą europejską kwaterą główną wodza III Rzeszy i Naczelnego Dowództwa Sił Zbrojnych – wybudowano tu ponad 50 bunkrów, 100 drewnianych baraków, a jej stała załoga liczyła ponad 2000 osób. Wszystko po to, by Fuhrer mógł stąd dowodzić wojskami, które uderzyły na ZSRR. Schron Hitlera chroniły żelbetonowe ściany o grubości pięciu metrów, ośmiometrowy strop, był on także połączony z systemem tuneli. W 1944 roku dokonano tu jednak nieudanego zamachu na jego życie. Obiekty, które się tu znajdowały wysadzili saperzy z Grupy Korpuśnej gen. Eduarda Hausera po tym jak kilka godzin wcześniej do leżącego nieopodal Węgorzewa wkroczyła Armia Czerwona. Ciąg dalszy za tydzień…
Meczet w Kruszynianach Kruszyniany to mała wieś w województwie podlaskim, gdzie jest najstarszy do dziś zachowany meczet tatarski w Polsce. Budowla niewielkich rozmiarów – 10x13 m – zbudowana na planie prostokąta, pokryta jest (zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz) boazerią pomalowaną na ciemnozielono, a jej wnętrze podzielone jest na dwie części – dla kobiet i mężczyzn. Meczet nie znalazł się tu przypadkowo – wieś została przekazana Tatarom przez Jana III Sobieskiego w ramach podziękowania za wsparcie w jednej z wojen przeciw Turkom prowadzonej przez Rzeczpospolitą Obojga Narodów. Tatarzy, którzy się tu osiedlili szybko zbudowali meczet – pierwsze wzmianki o nim pochodzą już z 1717 roku. Ten, który możemy dziś oglądać pochodzi najprawdopodobniej z końca XVIII lub początku XIX w.
tel. 973-928-3838 ✷ www.tygodnikPLUS.com
14 Adwokat radzi
Kto jest odpowiedzialny za długi osoby zmarłej? Jak executors (wykonawcy naszej woli wyznaczeni w testamencie) powinni postępować z niespłaconymi długami po zmarłym? Kupując samochód, zaciągając pożyczkę lub otrzymując kartę kredytową na swoje nazwisko, masz prawny obowiązek spłaty tego długu. Dobra wiadomość jest taka, że Twój współmałżonek lub członkowie rodziny nie są odpowiedzialni za te długi, jeśli umrzesz. Nie oznacza to jednak, że wierzyciele nie będą dopominać się spłaty długu, aby odzyskać to, co jesteś winien. Kiedy dana osoba umiera, wszystkie jej pieniądze i majątek muszą być zgromadzone w jedną masę spadkową. W trakcie postępowania spadkowego wszelkie zaległe długi muszą być uregulowane z majątku i środków pochodzących z majątku spadkowego. Jeżeli zmarły zmarł bez majątku, wierzyciele na ogół nie są w stanie
wyegzekwować spłaty zaciągniętych długów. Jeśli dług jest zaciągany przez dwie lub więcej osób, na przykład w przypadku kredytu hipotecznego małżonków czy wspólnej karty kredytowej, po Twojej śmierci odpowiedzialność za dług przechodzi na osobę pozostającą przy życiu. Jeżeli dług został podżyrowany przez współsygnatariusza, współsygnatariusz przyjmuje wówczas pełną odpowiedzialność za dług. To, czy małżonek musi spłacić pozostały dług, zależy od wielu czynników. W niektórych przypadkach masa spadkowa jest wystarczająca na spłatę wierzycieli, innym razem nie ma wystarczających funduszy na zaspokojenie wierzycieli, a w niektórych przypadkach wierzyciele zgadzają się na otrzymanie obniżonej kwoty zadłużenia. Długi są zwykle spłacane w pierwszej kolejności z płynnych aktywów, takich jak konto ban-
K
A
N
C
E
L
A
R
kowe lub inne rezerwy gotówkowe. Jeśli nie jest to możliwe, aktywa takie jak majątek osobisty lub nieruchomości mogą zostać zlikwidowane, a wpływy mogą zostać wykorzystane na spłatę długów. Jednak wierzycielom nie wolno zabiegać o niektóre składniki majątku spadkowego, takie jak świadczenia z tytułu ubezpieczenia na życie lub programy emerytalne 401 (k). Aby chronić te aktywa przed wierzycielami, ważne jest, aby wskazać osobę fizyczną jako beneficjenta. Kto opłaca rachunki medyczne i inne rachunki po śmierci? To naturalne, że wpadasz I
P
A
R
A
W
N
w panikę, gdy umiera ukochana osoba i zaczynasz zdawać sobie sprawę, że jego rachunki za leczenie naprawdę wzrosły. Czy jesteś odpowiedzialny za ich opłacenie? W większości przypadków odpowiedź brzmi: nie, ponieważ, z bardzo nielicznymi wyjątkami, beneficjent nigdy nie dziedziczy długów. Zachęcam jednak do konsultacji z prawnikiem z dziedziny Estate Planning, Trust & Estates, aby zawczasu zabezpieczyć swój majątek oraz bliskich jak również omówić prawa i obligacje po śmierci bliskiej osoby. Mec. Joanna Gwóźdź
A
J OA N NA GWOZDZ
AT T O R N E Y AT L A W
Świadczymy usługi kompleksowego doradztwa prawnego w zakresie następujących gałęzi prawa: ✓ Estate Planning • Testament • Power of Attorney • Health Care Proxy
122 Nassau Avenue, Brooklyn, New York 11222
PLUS 8 stycznia 2024
✓ Medicaid
✓ Trusts
✓ Asset Protection
✓ Revocable
✓ Prawo Spadkowe, Probate
✓ Irrevocable
T: 718-349-2300, F: 718-349-2332 joannagwozdzlaw@gmail.com
15
REKLAMA
Oferujemy fachowość i doświadczenie dla małych i d u ż yc h k l i e n t ó w. Z a p e w n i a my a t ra kc y j n e i konkurencyjne stawki na przewóz i inne usługi. Gwarancją jakości naszych usług jest ponad 30 lat działalności na rynku amerykańskim. • Transport całych kontenerów od drzwi do drzwi między USA i Europą (Import & Export) • Kontenery małe (20ſt), duże (40ſt i 40ſt HC) i specjalistyczne (20ſt & 40ſt Open Top, 20ſt & 40ſt Flat Rack) • Wysyłka samochodów, maszyn, motocykli, ATVs, jet-skis i łodzi • Wysyłka mienia przesiedleńczego • Wysyłka ładunków handlowych i ponadgabarytowych • Oddziały w Polsce, Niemczech, Wielkiej Brytanii, na Litwie, Węgrzech i w Portugalii • Agencja celna w Gdyni • Przygotowujemy dokumentację transportową i celną
Mówimy po polsku
Biuro główne:
tel: 732-516-9555 fax: 732-516-9777 219 South Street www.icetransport.com Suite 100 New Providence, NJ 07974 stawki@icetransport.com
tel. 973-928-3838 ✷ www.tygodnikPLUS.com
16
PLUS 8 stycznia 2024
REKLAMA
REKLAMA
17
tel. 973-928-3838 ✷ www.tygodnikPLUS.com
18 Temat tygodnia
Człowiek za pięć lat znowu stanie na Księżycu, a za 10 lat na Marsie Po ponad 50 latach człowiek znów stanie na powierzchni Księżyca. Takie jest podstawowe założenie czteroetapowej misji Artemis. Obecnie trwają prace nad kapsułami, które przetransportują astronautów na naturalnego satelitę Ziemi, i szkolenia załogi. Aktywny udział w pracach biorą Polacy – nasz kraj jest sygnatariuszem porozumienia Artemis Accords. Najbliższy, zaplanowany na 2025 rok etap misji – Artemis II – będzie polegał na okrążeniu Księżyca, jeszcze bez lądowania. Fizycznie człowiek ma stanąć na satelicie Ziemi w ramach misji Artemis III, zaplanowanej na 2028 rok. Co ważne po raz pierwszy pojawi się na nim kobieta i osoba czarnoskóra. – Misja Artemis jest ważna, ponieważ jest to pierwszy krok w nowej erze odkrywania kosmosu. Wracamy na Księżyc pod koniec przyszłego roku i zamierzamy tam zostać, aby stworzyć na Księżycu trwałą osadę, gdzie ludzie będą mogli pracować, uczyć się i testować nowe technologie oraz przekonać się, co dokładnie jest potrzebne, aby przetrwać na powierzchni innego ciała niebieskiego. W przypadku programu Artemis celem jest Mars,
PLUS 8 stycznia 2024
jednak potrzeba na to kolejnej dekady. Po pierwsze, musimy pokazać, że jesteśmy w stanie żyć na powierzchni innego ciała niebieskiego poza Ziemią przez dłuższy okres – mówi John F. Hall Jr. z Europejskiego Biura Edukacji Kosmicznej Europejskiej Agencji Kosmicznej, były dyrektor w NASA i ekspert ds. polityki kosmicznej. W lipcu NASA zaprezentowała zdjęcia trzech kapsułowych statków kosmicznych Orion, które będą wykorzystywane kolejno przy misjach Artemis II, III oraz IV. Kapsuły mają zapewnić astronautom bezpieczną podróż na Księżyc i powrót na Ziemię. Misja Artemis II ma wystartować pod koniec przyszłego roku i będzie polegać na okrążeniu naturalnego satelity Ziemi. Tymczasem od czerwca w Johnson Space Center w Houston załoga przygotowuje się do tej misji, trenując sterowanie na symulatorach Oriona. – Astronauci w USA szkolą się przez wiele lat, zanim wyruszą na misję, a nawet przed przydzieleniem ich do danej misji. Jest więc znaczna grupa astronautów odbywających szkolenie nie tylko do misji Artemis II, która jest najbliższą misją z udziałem ludzi na Księżyc w celu przetestowania technologii w ramach pro-
gramu Artemis, w szczególności rakiety nośnej i statku kosmicznego Orion. Szkolenie pod kątem wszystkich ewentualności jest więc bardzo ważne, ponieważ przestrzeń kosmiczna jest bardzo trudnym środowiskiem, sprzęt może bardzo łatwo ulec zniszczeniu, w wyniku czego mogą zginąć ludzie, co się zdarzało. Ryzyka związanego z podróżami kosmicznymi nie sposób przecenić – jest ono bardzo wysokie, jednak korzyści płynące ze zdobytej wiedzy i z odkryć je przewyższają – wskazuje John F. Hall Jr. W przygotowaniach misji aktywny udział biorą Polacy. Nasz kraj w 2021 roku podpisał deklarację Artemis Accords, określającą zasady współpracy międzynarodowej w eksploracji ciał niebieskich. Pod koniec czerwca w Gdańsku odbyło się spotkanie sygnatariuszy deklaracji, co – zdaniem J.F. Halla – świadczy o rosnącym sile polskiego sektora kosmicznego w strukturach międzynarodowych. Eksperci z agencji kosmicznych z różnych krajów w grupach roboczych pracowali nad dwoma głównymi zagadnieniami. Pierwszym z nich było wypracowanie sposobów zaangażowania w badania i eksplorację kosmosu krajów mniej doświadczonych.
Drugi obszar prac to zapobieganie i rozwiązywanie konfliktów oraz zapewnienie bezpieczeństwa działań na Księżycu. Z informacji Polskiej Agencji Kosmicznej wynika, że realizując program Artemis, polski sektor kosmiczny może dostarczyć m.in. instrumenty badawcze, aparaturę pomiarową, elementy robotyki i sterowania, także za pomocą sztucznej inteligencji. Krajową specjalnością może być górnictwo kosmiczne, tym bardziej że podczas badań na Księżycu szczególnie potrzebne będą możliwości poszukiwania, pozyskiwania i przetwarzania tamtejszych surowców do budowy baz księżycowych. Polskie uczelnie już rozpoczynają kształcenie ekspertów w tym zakresie. – Polska miała już udział w misji Artemis I, która była misją bezzałogową i polegała na okrążeniu rakiety SLS i statku Orion dookoła Księżyca bez udziału ludzi, którzy mogliby ulepszyć zastosowane technologie. W tej misji zostało jednak wykorzystane kilka polskich przyrządów. Jest również program o nazwie Commercial Lunar Payload Services (CLPS), do udziału w którym zachęcam możliwie jak najwięcej polskich podmiotów. Polska Agencja
Temat tygodnia 19
Kosmiczna jest dobrym źródłem informacji na temat możliwości udziału polskim firm w programie Artemis za pośrednictwem CLPS lub partnerstwa z NASA i innych agencji uczestniczących w programie – mówi były dyrektor w NASA. Przełomową misją ma być zaplanowana na 2025 rok Artemis III. Jej celem będzie już lądowanie człowieka na Księżycu po raz pierwszy od ponad 50 lat. Załodze Apollo 11 udało się to osiągnąć 20 lipca 1969 roku. – Potem wróciliśmy na Księżyc jeszcze kilka razy – na Księżycu stanęło 12 osób, z których wszystkie to mężczyźni. Jednak program zakończył się kilka lat później, kosztował ogromną ilość pieniędzy i angażował ogromną liczbę osób – ok. 400 tys. – które miały pewien udział w misji Apollo. Dzisiaj NASA dysponuje 18 tys. wykonawców i 60–70 tys. pracowników. Przy programie Artemis pracuje mniej niż 25 proc. liczby ludzi zaangażowanych w misję Apollo. Próbujemy realizować tę misję przy dużo bardziej ograniczonym budżecie, niż był dostępny 50 lat temu – mówi John F. Hall Jr. Artemis III będzie też prawdopodobnie misją, w której po
raz pierwszy weźmie udział kobieta i osoba czarnoskóra. Z kolei misja Artemis IV najprawdopodobniej wystartuje w 2028 roku. Również ona zakłada przetransportowanie załogi na powierzchnię Księżyca. – Astronauci są ambasadorami ludzi w przestrzeni kosmicznej wobec każdej napotkanej tam istoty. Myślę, że w tej reprezentacji społeczności międzynarodowej w kosmosie ważne jest, aby ci ambasadorzy odzwierciedlali strukturę ludności na Ziemi. Dwunastu białych mężczyzn było już na Księżycu, ale w przyszłości chcielibyśmy, aby były to również kobiety oraz osoby rasy innej niż biała, które będą dobrze odzwierciedlać pełne zróżnicowanie ludzi na świecie. Jest to także ważne, ponieważ poznawanie kosmosu jest bogatym źródłem wiedzy, a ona może być użyteczna tylko wtedy, gdy będzie przekazywana dalej. Dlatego istotne jest dzielenie tej wiedzy z całą społecznością międzynarodową, która nie jest złożona wyłącznie z białych mężczyzn z USA – zauważa ekspert z Europejskiego Biura Edukacji Kosmicznej Europejskiej Agencji Kosmicznej. Źródło: newseria.pl
tel. 973-928-3838 ✷ www.tygodnikPLUS.com
20 Horoskop
21.03 - 19.04
20.04 - 22.05
23.04 - 21.06
22.06 - 22.07
23.07 - 23.08
BARAN Nie zrażaj się niepowodzeniami. Po nich przyjdą sukcesy i to szybciej niż Ci się wydaje. Wreszcie ktoś doceni Twoje starania i spotka Cię zasłużona nagroda. Twoja cierpliwość i staranność zaprocentuje–więc nie rezygnuj z osiągnięcia celu. BYK To dobry okres dla Twojego życia uczuciowego. Nie hamuj zbytnio swoich emocji–szczególnie tych pozytywnych. Pozwól aby Twoje uczucia do osoby którą kochasz odżyły ze zdwojoną siłą. Może to mieć pozytywne skutki dla Ciebie. BLIŹNIĘTA Nie daj się sprowokować! Zachowaj zimną krew nawet w najbardziej stresującej sytuacji. W dłuższym okresie czasu będzie to miało lepszy skutek niż przesadne okazywanie negatywnych emocji. Szczególnie jeśli dotyczy to osób, które mogą mieć duży wpływ na Twoje życie. RAK Każdy jest kowalem własnego losu. Każda nasza decyzja ma wpływ na naszą przyszłość. Zachowaj rozwagę i trzymaj się z daleka od fałszywych przyjaciół. Nie słuchaj bezkrytycznie wszystkiego co mówią Ci inni–dobrze przemyśl każdą decyzję. LEW Pieniądze szczęścia nie dają–ale dają poczucie bezpieczeństwa. Nie zaniedbuj finansów bo może Cię to wpędzić w kłopoty. Nie popadaj jednak w skrajności. Zadbaj o najbliższych i daj im to czego potrzebują. Będzie to dla nich szczególnie ważne. PANNA Nie wpadaj w panikę–niewielkie opóźnienie to nie koniec świata. Zainteresowane osoby na pewno Ci to wybaczą. Zresztą–przecież odrobisz zaległości błyskawicznie
PLUS 8 stycznia 2024
23.09 - 22.10
WAGA Możliwa zmiana pracy albo awans oraz zastrzyk finansowy. Wynagrodź swoim bliskim te dni, w których praca była dla Ciebie najważniejsza. Nie pozwól im myśleć, że ich zaniedbujesz. Troska o Wasze wzajemne relacje jest bardzo wskazana. SKORPION Najbliższy tydzień jest dobry na inwestycje. Jednak przemyśl dokładnie swoje decyzje–będą skutkować przez długi czas. Pod koniec tygodnia możliwe niewielkie problemy zdrowotne, ale nie powinno to być nic poważnego.
23.10 - 21.11
22.11 - 21.12
STRZELEC W tym tygodniu czeka Cię emocjonalna huśtawka. Określ jasno swoje uczuciowe priorytety i trzymaj się ich konsekwentnie. Sytuacja wyjaśni się już za kilka dni i wszyscy będą zadowoleni. W finansach możliwa poprawa sytuacji pod koniec tygodnia.
22.12 - 19.01
KOZIOROŻEC Ciesz się życiem. Nie szukaj w ludziach wad lecz zalety. Nie bądź pesymistą–każdy problem można jakoś rozwiązać. Pamiętaj również o tym, że nie ma tego złego co by na dobre nie wyszło.
20.01 - 18.02
19.02 - 20.03
WODNIK Za dużo czasu spędzasz przed telewizorem. Daj odpocząć swoim oczom. Lepiej spędź trochę czasu na powietrzu razem z przyjaciółmi. Może spacer albo wypad do lasu? Poświęć dużo czasu na relaks i nie forsuj się zbytnio. RYBY Zwróć szczególnie baczną uwagę na ludzi, którzy będą próbowali wkraść się w Twoje łaski. Ich intencje mogą być nie do końca takie jak sądzisz. Oceniaj uważnie i miej się na baczności. Ten tydzień to bardzo dobry czas na intensywną pracę, ważne przedsięwzięcia i interesy.
Kącik milusińskich 21
Family Dental Care Bożena Piekarz-Lesiczka D.D.S. Tel: 718-472-4344 146 Driggs Ave. Brooklyn, NY 11222
General dentist ✗ Laminaty, koronki, mostki ✗ Leczenie kanałowe ✗ ✗ Korony Korony na na implanty implanty
✗ ✗ Stomatologia Stomatologia dziecięca dziecięca ✗ Kosmetyka ✗ Kosmetyka ✗ Protetyka i ortodoncja ✗ Protetyka i ortodoncja ✗ Czyszczenie i wybielanie zębów ✗ Czyszczenie i wybielanie zębów
www.doctorbozenapiekarz.com
tel. 973-928-3838 ✷ www.tygodnikPLUS.com
22 Styl
NA ELEGANCKO, SPORTOWO Wiele osób nosi styl athleisure, nawet o tym nie wiedząc! Athleisure istnieje od wielu lat. Co oznacza? Athleisure to nic innego jak sportowa elegancja. Nazwa stylu „athleisure” wziął się z połączenia dwóch angielskich słów: „athletic”, czyli „atletyczny”, i „leisure” – „czas wolny”. Nazwa tego trendu precyzyjnie oddaje jego istotę – łączenie stylu sportowego i casualowego. Athleisure, to powrót do lat 90. Po takie rozwiązania sięgała w latach 90. księżna Diana – jej zestawienie to oversize’owa bluza, bike shorts, białe sneakersy i elegancka czarna torebka.
STYLIZACJA DAMSKA
Czym jest atleisure Połączenie mody casualowej ze sportową, w której można z powodzeniem założyć zwyczajny top do kardiganu, ale i marynarkę do sportowych butów. Wygodnie i komfortowo, ale jednocześnie stylowo. Athleisure to idealny styl dla kobiet aktywnych, które chcą dbać o swój atrakcyjny wizerunek, ale jednocześnie pragną mieć na sobie rzeczy dopasowane do swo-
PLUS 8 stycznia 2024
jego trybu życia. W stylistyce sportowej elegancji nie chodzi o to, aby założyć w 100% sportową odzież – spodnie dresowe, bluza dresowa i do tego buty sportowe. Jednak gdy do bluzy i sneakersów założysz jeansy oraz efektowną biżuterią, powstanie wygodne zestawienie w stylu athleisure. Athleisure lubi niekonwencjonalne rozwiązania, a istota stylu tkwi w łączeniu ubrań. Styl athleisure wyróżnia się tym, iż elementy garderoby o typowo sportowym charakterze – na przykład wygodne dzianinowe bluzy i spodnie dresowe, zawsze łączymy z casualowym lub eleganckimi. Może to być wyjątkowo strojna złota biżuteria, długi wełniany płaszcz lub buty na obcasie. Ważne, aby w stylizacji zachować rozsądek i odpowiednie wyczucie proporcji.
Jak wprowadzić styl athleisure do swojej garderoby? Nie każda z nas przecież będzie chciała, czy też mogła założyć krótkie, dopasowane kolarki, oversize’ową marynarką, wysokie skarpetki ze sportowymi butami. Poniżej znajdziesz kilka wskazó-
wek, jak stworzyć look, abyś była stylowa i zarazem mogła czuć się w nim dobrze. Postaw na luźne, zwężane ku dołowi dresy, bluzy i kolorowe kurtki puchowe, bomberki, czy pikowane kamizelki, snekaersy. Stylizację przełamuj elementami ubioru casualowego, z pomocą przyjdą ci np. marynarki i koszule z miękkim kołnierzykiem, szpilki, czy biżuteria, płaszcze. Styl ten jest o tyle wygodny, że pozwala na płynne dostosowanie się do każdej sytuacji. W outfitach długie płaszcze sprawdzają się w duecie z dresami lub legginsy założone są do szpilek. Stylizacja może składać się z spodni dresowych, z casualowej lub koszulowej bluzki, dołóż do tego szpilki i płaszcz. Spodnie dresowe możesz tutaj zastąpić legginsami. Spodnie dresowe, mogą
początek postaw na jeden (maksymalnie dwa) typowo sportowe elementy. Ale nie bój się eksperymentować! W stylu athleisure często też pojawia się biżuteria. Do dresowych sukienek śmiało noś nosić kolczyki z kamieniami, złote bransoletki, modne zegarki, ekstrawaganckie wisiorki. Zobaczysz, że w kilka chwil twój strój zmieni się w bardzo interesujące zestawienie.
być stonowane, w spokojniejszych kolorach, ale możesz postawić na te w odcieniu niebieskiego czy bordo. Fajnie będą wyglądały też takie z lampasami czyli kolorową wstawką na boku spodni. Możesz połączyć również luźny, bawełniany kombinezon plus eleganckie szpilki. Warto założyć długi kardigan z lejącego się materiału albo długą kamizelkę. Tutaj możesz połączyć garnitur ze sportowymi butami i sportową nerką, do tego biały t-shirt. Na
dress codem, firmowe przyjęcia – to uroczystości, gdzie co do zasady, należy ubrać się w innym bardziej odpowiednim stylu. Również jeśli chodzi o strój służbowy, to athleisure nie jest właściwym rozwiązaniem. W korporacjach wciąż oczekuje się od pracowników stosowania do zasad dress codu. Z wyjątkiem, kiedy w firmie panuje swobodniejsza atmosfera, właśnie sportowa elegancja może być dobrym wyborem.
Athleisure – kiedy style jest nieodpowiedni?
Dress code jest coraz swobodniejszy, dlatego coraz więcej dzisiaj kobiet na ulicach ubranych w stylu sportowej elegancji. Jednak nie wszędzie stylistyka athleisure będzie odpowiednia. Wesela, imprezy z określonym
Styl 23 STYLIZACJA MĘSKA
Aktualne noszenie rzeczy w stylu athleisure stało się prostsze niż kiedykolwiek. I nic dziwnego.
Athleisure idealnie oddaje charakter współczesności. Nieustannie gdzieś biegniemy, coś załatwiamy. Wybieramy ubrania, w których możemy zaliczyć poranny spacer z psem, pójść do biura i wyskoczyć na wieczorem do kina. Stawiając na wygodę, nie chcemy jednak rezygnować ze stylu. Dzięki popularyzacji właśnie tego specyficznego stylu nie musisz rezygnować z ulubionej sportowej bluzy z kapturem. Styl ten łączy elegancję ze sportowym luzem i świetnie nadaje się na mniej oficjalne okazje. Warto jednak zachować pewien umiar w używaniu sportowych elementów. Początków tego stylu należy szukać w latach 80., gdy do mody codziennej zaczęły wchodzić elementy odzieży na trening. Athleisure ma luźny, niezobowiązujący charakter, dlatego świetnie sprawdza się na co dzień.
Na czym polega styl athleisure? Styl ten nie jest chwilowym trendem na odzież sportową i wygodne stylizacje, ale pozostaje aktualny na długo. W czym tkwi tajemnica? W doborze odpowiednich elementów garderoby. Jak wprowadzić styl athleisure do swojej garderoby? To proste, a przy tym bardzo uniwersalne rozwiązanie, które sprawdzi się w domu oraz na co dzień. Warto jednak umiejętnie się nim posługiwać tak, aby nie przesadzić, umiarkowane zastosowanie sportowych elementów np. założenie butów sportowych do eleganckiego garnituru, daje dobre efekty. Dziś nikogo nie dziwi mężczyzna w garniturze i w sportowym obuwiu. Kiedyś założenie trampek do marynarki stanowiło istne modowe faux-pas, lecz dziś to właśnie jest trendy! Jeśli chcesz się ubierać w duchu
athleisure – postaw na luźne, zwężane ku dołowi dresy, bluzy sportowe, kurtki puchowe, bomberki, czy pikowane kamizelki. Do kompletu dorzuć snekaersy, trampki czy inne sportowe buty. Stylizację przełam elementami ubioru casualowego, odpowiednie będą na przykład marynarki i koszule z miękkim kołnierzykiem. Miksowanie elementów bardziej formalnych (koszule czy wykonane z cienkiej wełny spodnie) z mocno sportowo casualowymi (kurtki bomber, skórzane trampki) pozwala uzyskać kompozycje niezobowiązujące i przede wszystkim wygodne. Sportowa stylizacja od stóp do głów to nie stylizacja w stylu athleisure, sekret tkwi w miksowaniu ciuchów sportowych i casualowych.
WYCIECZKI Busem z Polskim przewodnikiem Wycieczki dla osób "solo", par i rodzin Zimowe wyjazdy dla narciarzy i nie tylko. 26 - 28 styczeń 2024 oraz 2-4 luty 2024 ( 2 noclegi, wyżywienie, zabawa) $380 Niagara w zimie 2dni. Styczeń/Luty 2024 (przejście pod zamarzniętym wodospadem) Hawaje 10-11 dni. Luty/marzec 2024 Wycieczki dookoła USA - 16 dni od 25 maja 2024 W ofercie również: Waszyngton, Virginia oraz wiele innych wycieczek jedno i dwu dniowych. Zobacz: www.ampolinc.com Napisz: ampoltours@yahoo.com Zadzwoń: 609-647-9054
Radio Rampa - tel. 918-688-2424 lub zobacz www.RadioRampa.com Agencja Polonez – tel. 718 –389-6001 159 Nassau Ave. Brooklyn, NY 11222
tel. 973-928-3838 ✷ www.tygodnikPLUS.com
24 Rozrywka Rozwiązanie krzyżówki prześlij do nas e-mailem na adres ogloszenia-ny@tygodnikplus.com lub na nasz adres pocztowy 63 Union Blvd, Wallington NJ 07057 wraz z podaniem imienia, nazwiska i dokładnego adresu. Wszystkie prawidłowe rozwiązania przesłane do dnia 15.1.24r. wezmą udział w losowaniu nagrody. Dane laureata obecnej krzyżówki zamieścimy na naszej stronie w dniu 22.1.24r. Nadesłanie przez Czytelnika rozwiązania krzyżówki oznacza, iż wyraża on zgodę na opublikowanie imienia, nazwiska oraz miejsca zamieszkania na liście laureatów. Rozwiązania prosimy przysyłać tylko raz. Duplikaty będą kasowane.
Sponsorem nagrody jest
Tygodnik PLUS
NAGRODA TYGODNIA
Za prawidłowe rozwiązanie krzyżówki z nr.52 (677) nagrodę wylosowała Pani Beata Kowalec z Maspeth. Gratulujemy! Hasło: Jerzy i Barbara
PLUS 8 stycznia 2024
Zdrowie 25
AUTYZM - DIAGNOZY NA WYROST CZY FAKTYCZNY WZROST PRZYPADKÓW?
cze, hospitalizacje i całą masę psychiatrycznych diagnoz oraz długotrwałe, nieskuteczne leczenie. Potrzeby diagnostyczne są ogromne, a dostępność do placówek i specjalistów utrudniona–wynika z niewielkiej ich liczby. Diagnozy z całą pewnością na wyrost wydawane nie są, wręcz przeciwnie– dzieci często są„niedodiagnozowane”, a spektrum nie zostaje „wyłapane” w dzieciństwie – stwierdza specjalistka.
Olbrzymie różnice w diagnozach między województwami
Nie tylko w Polsce, ale też na całym świecie rośnie liczba diagnoz dotyczących spektrum autyzmu. Czy to zaburzenie rozwoju rzeczywiście jest coraz bardziej powszechne, a może to rozpoznania stawiane nieco na wyrost? Dlaczego w Polsce są tak duże różnice w liczbie orzeczeń pomiędzy województwami? Nie da się ukryć, że zdiagnozowanych dorosłych osób z autyzmem lub zespołem Aspergera jest zdecydowanie mniej niż dzieci. Jak pokazują statystyki, jeszcze w latach 80. autyzm stwierdzano u jednego dziecka na 2 tys., a obecnie u jednego na 100 dzieci. W krajach Unii Europejskiej osób w spektrum autyzmu jest około 5 mln (0,6 proc. mieszkańców). W Polsce orzeka się niepełnosprawność z tego powodu od 2010 roku. Dlaczego tak się dzieje? „Blisko jedna piąta wszystkich niepełnosprawnych w wieku do lat 16, to właśnie osoby autystyczne lub z zespołem Aspergera”–wskazuje Najwyższa Izba Kontroli w informacji dotyczącej wsparcia osób z autyzmem i zespołem Aspergera w przygotowaniu do samodzielnego funkcjonowania.
Czy mamy do czynienia z „nadreprezentacją”? Wiceminister rodziny i pełnomocnik rządu ds. osób niepełnosprawnych
Paweł Wdówik stwierdził pod koniec 2020 roku, że mamy do czynienia z „ogromną nadreprezentacją dzieci z zespołem Aspergera”. Czy rzeczywiście tak jest? Z danych Narodowego Funduszu Zdrowia wynika: w 2021 roku osób z rozpoznaniem autyzmu i zespołu Aspergera do 17 lat było w Polsce blisko 74 tys.; w 2020 roku prawie 62,5 tys., w 2019 roku blisko 57 tys. Zdaniem dr Barbary Barteczki-Eckert, psychiatry dzieci i młodzieży, pomimo wzrostu diagnoz, jest ich i tak za mało. Uważa ona, że wydawane są one za rzadko i często za późno, i nie na wyrost. - Nierzadko mamy do czynienia z sytuacją, gdy do gabinetu psychologa czy psychiatry trafia młody człowiek z wieloma traumami powstałymi przez niezrozumienie w domu, wydarzenia w szkole, przemoc rówieśniczą, czasem także seksualną. Osoby te mają często za sobą próby samobój-
Ministerstwo Edukacji i Nauki przekazało, że do końca września 2022 roku orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z uwagi na zaburzenia ze spektrum autyzmu miało w Polsce 82 199 dzieci i młodzieży. Najwięcej było ich na Mazowszu (21 710) i Śląsku (11 158), a najmniej w woj. lubuskim (1 241). Od poprzedniego roku szkolnego 2021/2022 przybyło blisko 15,9 tys. dzieci z takimi orzeczeniami. Porównując ten przyrost z poprzednimi latami szkolnymi, to jest on rekordowy. Z roku na rok wydaje się coraz więcej orzeczeń: we wrześniu 2014 roku było ich nieznacznie ponad 17 tys., • w 2015 roku blisko 22 tys., • w 2016 roku prawie 28 tys., • w 2017 roku już 34,4 tys., • w 2018 roku–40,9 tys., • w 2019 roku– 48,2 tys., • w 2020 roku–55,8 tys., • w 2021 roku–66,3 tys., • w 2022 roku–prawie 82,2 tys. W podręczniku metodycznym „Standardy przebiegu oceny funkcjonalnej oraz planowania wsparcia edukacyjno- specjalistycznego…” wydanego w 2022 roku na zlecenie Ministerstwa Edukacji i Nauki przez Wydawnictwo KUL Ewa Pisula w rozdziale poświęconym zaburzeniom ze spektrum autyzmu oszacowała, na podstawie własnych obliczeń, że grupa dzieci w wieku 0-18 lat z ASD w Polsce to ok. 73,1 tys. Jeśli chodzi o Mazowsze, to najwięcej dzieci wymagających wsparcia, ze względu na spektrum było w 2022 roku w szkołach podstawowych. To blisko 12,4 tys.; w przedszkolach–5,8 tys.; a w szkołach ponadpodstawowych (w tym branżowych i muzycznych)–3,5 tys. Zestawienie opracowane przez Serwis Zdrowie pokazało m.in., że w bieżącym roku szkolnym 2022/2023:
• na Mazowszu orzeczenie o specjalnym kształceniu miało 22 dzieci na 1000 w wieku przedszkolnym i szkolnym (3-19 lat), • na Dolnym Śląsku był to 13 na 1000; • na Podlasiu 16 na 1000, • na Opolszczyźnie 11 na 1000, • na Podkarpaciu 15 na 1000, • w woj. lubuskim–8 na 1000. W wybranych województwach jest to zatem od 0,8 proc. do 2,2 proc. dzieci i młodzieży. W literaturze medycznej szacuje się, że zaburzenia ze spektrum autyzmu dotyczą ok. 1 proc. całej populacji. Bazując na tym założeniu można uznać, że na Mazowszu diagnoz jest zbyt dużo, a w Lubuskiem – za mało. Jednocześnie trzeba jednak zwrócić uwagę na to, że wśród dorosłych zaburzeń ze spektrum autyzmu jest mniej niż w populacji dzieci i młodzieży. „Analizy danych epidemiologicznych z wielu lat wskazują na ciągły trend wzrostowy odsetka osób z diagnozą spektrum autyzmu. Ma on związek m.in. z rozszerzeniem definicji zaburzeń, lepszą wykrywalnością, rozwojem wiedzy profesjonalistów i rodziców na temat trudności rozwojowych dzieci, a także stopniową poprawą dostępu do usług diagnostycznych”–czytamy w rozdziale autorstwa Ewy Pisuli we wspomnianym podręczniku metodologicznym.
Ważna rola rodziców i bliskich dziecku osób
Otoczenie i sami rodzice niejednokrotnie usprawiedliwiają odbiegające od normy zachowanie dziecka buntem, wycofaniem, a nawet cechami charakteru. Granica przecież pomiędzy spektrum autyzmu a osobowością–szczególnie w przypadku osób, które dobrze funkcjonują–bywa bardzo cienka. Ten aspekt niewątpliwie opóźnia rozpoznanie. Dodatkowo czujność usypia fakt, że niektóre dzieci rozwijają się nad wyraz dobrze, niejednokrotnie szybciej od swoich rówieśników, mają swoje pasje, potrafią się pięknie wysławiać. Ponadto pandemia stała się dobrym argumentem, by tłumaczyć zagubienie, trudności w relacjach z rówieśnikami, unikanie kontaktu i zatracanie się we własnym świecie, a nie szukać drugiego dna. Pomimo jednak tych wszystkich kwestii, nie da się ukryć, że diagnoz z roku na rok przybywa, również na świecie. Na pewno stoi za tym wzrost świadomości, lepsze rozeznanie, jeśli chodzi o to, co kryje się za neurociąg dalszy na stronie 26
tel. 973-928-3838 ✷ www.tygodnikPLUS.com
26 Zdrowie ciąg dalszy ze strony 25
atypowością, zmiana kryteriów rozpoznawania zaburzeń ze spektrum autyzmu w amerykańskiej klasyfikacji DSM-5 (wcześniej osobno traktowano autyzm, zespół Aspergera, dziecięce zaburzenie dezintegracyjne oraz całościowe zaburzenie rozwojowe). - Dużą rolę odgrywają też samorzecznicy–dorośli ludzie w spektrum autyzmu, którzy publicznie dzielą się swoim rozpoznaniem i niejednokrotnie obalają mity o autystycznym geniuszu, siedzącym w kącie i rozwiązującym skomplikowane matematyczne równania czy niewerbalnym „dziecku za szybą”. Osoby te często mają pracę, rodzinę, przyjaciół, ale zdecydowana większość z nich ma swoją trudną historię dotyczącą dzieciństwa, okresu dojrzewania, dorastania do samodzielności. To one zwracają uwagę na przeoczone przez specjalistów, czy też rodziców symptomy spektrum – wyjaśnia dr Barteczka-Eckert.
Diagnoza – wyboista droga Pewne symptomy spektrum pojawiać mogą się już we wczesnym dzieciństwie. Ale zdarza się też tak, że diagnoza przychodzi dopiero w momencie krytycznym, gdy „dziecko podejmuje próbę samobójczą lub okalecza się i trafia na oddział dzienny szpitala psychiatrycznego”. - Świadomość specjalistów wzrasta. Jest co prawda coraz więcej wykwalifikowanych osób, które dostrzegają sygnały sugerujące spektrum, zwłaszcza u dziewczynek, bo z tym jest większa trudność, ale jest też wielu jeszcze specjalistów tak zwanej starej daty. Dla nich to, że dziecko patrzy w oczy i powiedziało, gdy wchodziło do gabinetu „dzień dobry”, przekreśla możliwość bycia osobą w spektrum autyzmu. Diagnozują inne choroby bądź zaburzenia, sugerując wszystko, byle nie spektrum autyzmu – podkreśla Izabela Hnidziuk-Machnica, dyrektorka Fundacji AleKlasa, która od 10 lat wspiera rodziców dzieci ze spektrum. Dodaje, że oczywiście są kompetentni specjaliści oraz psychiatrzy, którzy bazując na najnowszej wiedzy trafnie postawią diagnozę, jednak nadal trzeba mieć duże szczęście, by na takich trafić.
ASD w gabinecie W naszych realiach postawienie diagnozy zajmuje często kilka miesięcy, a powinno zamknąć się w kilku nieodległych czasowo spotkaniach.
PLUS 8 stycznia 2024
Rodzice z dzieckiem czekają na pierwszą wizytę nawet rok. Dr Barteczka-Eckert przyznaje, że droga diagnostyczna bywa różna, bo dziecko do lekarza psychiatry może trafić już po wstępnej diagnozie u psychologa czy pedagoga albo też może to być jego pierwsza wizyta u specjalisty. Ekspertka opisuje też jak w teorii powinna wyglądać – krok po kroku – diagnoza spektrum autyzmu. Jednocześnie podkreśla, że nie jest to żadne zaburzenie, ale ścieżka neurorozwojowa, według której człowiek od urodzenia, przez całe swoje życie, się rozwija. - Spektrum mogą towarzyszyć różne zaburzenia natury psychiatrycznej, jednakże samo w sobie chorobą nie jest. Powinno być diagnozowane przez zespół specjalistów. Najlepiej by był to psycholog, pedagog, czyli osoby, które mają doświadczenie w diagnozowaniu spektrum autyzmu, a na końcu osoba, która ma uprawnienia do potwierdzenia lub też wykluczenia diagnozy medycznej, czyli lekarz specjalista psychiatra dzieci i młodzieży – wyjaśnia dr Barteczka-Eckert. Podstawą badania u lekarza psychiatry jest wywiad rozwojowy dotyczący dziecka. Rozpoczyna się od okresu ciąży i prowadzi przez dalsze etapy rozwoju. - Obejmuje zarówno ocenę rozwoju mowy, zainteresowań, funkcjonowanie społeczno-emocjonalne itp., jak również obserwację dziecka–jego funkcjonowanie w kontakcie indywidualnym, a w warunkach idealnych, u dzieci młodszych, funkcjonowania w grupie. Dodatkowo też lekarz ocenia nawiązywanie, odwzajemnianie kontaktu, uwzględnianie perspektywy drugiej osoby, nasilenie stopnia zainteresowania pewnymi czynnościami, przedmiotami – wylicza lekarka. Nieodpłatna diagnoza odbywa się w poradniach psychologiczno-pedagogicznych, które mają uprawnienia do diagnozowania spektrum autyzmu, a te znajdują się w większych miastach (powiatowych). - Czas oczekiwania jest często bardzo długi, przykładowo w Poznaniu, w którym mieszkam i pracuję, rodzice informują mnie, że przy zapisywaniu dziecka otrzymują numerek powyżej tysiąca. Z uwagi na powyższy fakt, rodzice często decydują się na diagnozę w placówkach prywatnych, gdzie czas oczekiwania jest krótszy, ale w placówkach mających doświadczenie, jest to i tak minimum kilka
miesięcy. Sam proces jest odpłatny i kosztowny. Koszt całej diagnozy, wszystkich konsultacji to ok.1,5-2 tys. zł i w górę – podsumowuje lekarka.
Pewne pułapki w diagnozie Lekarka zwraca też uwagę na to, że postawienie samej diagnozy trudne być nie powinno dla doświadczonego lekarza psychiatry. Bierze on pod uwagę główne kryteria diagnostyczne- triadę autystyczną czyli nieprawidłowości dotyczące: interakcji społecznych, komunikowania się oraz ograniczonych wzorców zachowań, zainteresowań i aktywności. Niemniej jednak dla niewprawionego diagnosty może to być trudniejsze, zwłaszcza w przypadku dziewcząt, to u nich często objawy spektrum są maskowane. Bywa i tak, że lekarz wyklucza spektrum ze względu na to, że dziecko nawiązuje kontakt wzrokowy, podtrzymuje rozmowę, ale nie zwraca uwagi na jakość tego kontaktu i w tym tkwi błąd. - Kryterium diagnostycznym nie jest bowiem brak kontaktu wzrokowego, tylko jego niedostateczne, niewłaściwe wykorzystanie. Może objawiać się na przykład przez kontakt wzrokowy przenikający, świdrujący, czyli„wzrok wlepiony w diagnostę”, co prawidłowe również nie jest. Z kolei nadmierną gadatliwość, gdy pacjent porusza tematy związane z jego szczególnymi zainteresowaniami, diagnosta może potraktować jako brak problemu z nawiązywaniem i podtrzymywaniem rozmowy. Dlatego tak ważna jest praca w zespole, gdzie w razie wątpliwości, można je wyjaśnić z drugim specjalistą. Gdy diagnozujemy pacjenta„nieoczywistego” musimy pamiętać, że aby rozpoznać spektrum nie wszystkie kryteria diagnostyczne z listy objawów, muszą być spełnione – zaznacza dr Barteczka-Eckert.
Wspomina też o tym, że od lat „socjalizowani” pacjenci w badaniu ADOS-2, uznanym za złoty standard w diagnostyce mogą wcale nie być rozpoznani. - Dlatego tak kluczowy jest wywiad rozwojowy, funkcjonalny i sprawne oko diagnosty – podsumowuje lekarka. Co daje orzeczenie o kształceniu specjalnym? Z punktu widzenia szkoły czy przedszkola, czy samego rodzica istotne, jest to, by po zdiagnozowaniu dziecka i otrzymaniu od lekarza zaświadczenia o spektrum, starać się o orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego lub o wczesne wspomaganie rozwoju (w przypadku dziecka młodszego). Dlaczego? Pomijając wątek materialny–placówka dostaje w takim wypadku od samorządu wyższą subwencję na takiego ucznia (w 2022 roku było to 6 081,3 zł), dziecko z takim dokumentem musi otrzymać przede wszystkim specjalne wsparcie. Wystawia się je na konkretny etap edukacji (przedszkole, szkoła podstawowa, ponadpodstawowa). - Niestety, nie wszystkie poradnie usprawniają ten proces i zagubiony rodzic oczekuje w kolejce na dodatkowe badania dziecka. Zrozumiałe jest badanie intelektu, którego często oszczędza się rodzicom w placówkach prywatnych z uwagi na kolejne koszty, jednakże niezrozumiałe i nieetyczne jest to, że czasem podważa się diagnozy specjalistów i wysyła na kolejne badania – zwraca uwagę dr Barteczka-Eckert. Równocześnie lekarka zaznacza, że specjalistów w Polsce jest tak mało, zwłaszcza psychiatrów dzieci i młodzieży, że współpraca między diagnostami, także pomiędzy placówkami prywatnymi i publicznymi, które nie są poradnią psychologiczno-pedago-
Zdrowie 27 giczną jest niezwykle istotna, bo ma na celu jak najszybsze postawienie diagnozy, a co za tym idzie, udzielenie wsparcia dziecku, jego rodzicom a także przedszkolom i szkołom.
ASD równa się indywidualna instrukcja obsługi
Na podstawie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego szkoła lub przedszkole zobowiązane są do stworzenia indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego (IPET), który jasno określa potrzeby ucznia i dostosowania wewnątrz danej placówki. Dziecku powinno się zapewnić w oddziale ogólnodostępnym nauczyciela wspomagającego, ale też na przykład spokojne miejsce, gdzie może wyciszyć się i odpocząć od nadmiaru bodźców lub motywować je do tego, by czynnie brało udział w życiu klasy lub grupy. W rozmowach powinno unikać się aluzji i abstrakcyjnych pojęć, a zwracać się w sposób krótki i konkretny. Uprzedzać też o zmianach planów, by miało czas się z nimi oswoić. - Teoretycznie w orzeczeniu o kształceniu specjalnym wypisane są wszystkie zalecenia, które powinny być zastosowane w szkole w danym momencie, jeśli dziecko ich potrzebuje. W praktyce to oczywiście wygląda dużo gorzej – tłumaczy Izabela Hnidziuk-Machnica.
Szkoła nadal nie zdaje egzaminu Jak twierdzą rodzice i eksperci, zdarza się nadal tak, że w szkołach i przedszkolach, pomimo jasnych „instrukcji”, w jaki sposób postępować z dzieckiem pokutują pewne stereotypy, a wiedza na temat autyzmu jest niewielka. - Szkoła nie zawsze wspiera ucznia tak, jak powinna, zasłaniając się na przykład stwierdzeniem: jeżeli takiemu dziecku pozwoli się na coś, to inni też będą tak chcieli. To po co w takim razie dziecko ma diagnozę i orzeczenie, skoro potem nauczyciel sam wedle uznania decyduje, że jednak nie zamierza respektować zapisów o dostosowaniach? Po co to wszystko?– zastanawia się Izabela Hnidziuk-Machnica. Uczeń w spektrum nadal w szkole często spotyka się z niezrozumieniem, choć potrzebuje faktycznie większego wsparcia niż inne dzieci, odrobiny więcej cierpliwości, empatii i zrozumienia, bo ten świat dla niego bywa i tak bardzo trudny. - Czasami wystarczyłoby pozwolić
takiemu dziecku usiąść w czasie lekcji na podłodze, pognieść kartkę, porysować, a nie zmuszać do notowania, bądź siedzenia w ławce. Zabraniając dziecku samoregulacji, bo tak właśnie czasem dzieci w spektrum radzą sobie z przebodźcowaniem czy lękiem, w pewnym sensie sami prowokujemy pojawienie się tak zwanych zachowań trudnych. Wtedy oczywiście winne jest zawsze dziecko–nigdy dorosły. Zgoda nauczyciela na takie zachowanie ucznia pozwala zapobiec trudnym sytuacjom, inaczej tylko niestety eskaluje się emocje, a nie je obniża–tłumaczy dyrektor Fundacji AleKlasa.
spektrum autyzmu mogą towarzyszyć fobie, lęki, zaburzenia snu, odżywiania, napady złości i (auto)agresji i funkcji poznawczych, trudności ze zrozumieniem emocji swoich i innych oraz inna ich ekspresja. Z drugiej strony, tak jak ma to miejsce w jednej z kategorii tych zaburzeń – zespole Aspergera, dziecko na pierwszy rzut oka rozwija się prawidłowo. Nie ma problemów z wysławianiem się. Często jednak nie nawiązuje kontaktów społecznych albo robi to nieumiejętnie i niechętnie. Jest wycofane, ucieka w swój świat, ma ograniczone, powtarzalne i stereotypowe zachowania, pewne rytuały.
Spektrum autyzmu: nowe-stare pojęcie
Nie każda osoba ze spektrum to Rain Man
Autyzm jeszcze do niedawna zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Chorób ICD-10 ujmowano w kategorii całościowych zaburzeń rozwojowych (symbol F.84) o różnym nasileniu i przebiegu. Od stycznia 2022 roku, zgodnie z kolejną edycją (ICD-11), mieści się w kategorii spektrum autyzmu (symbol 6A02). To zmiany podobne jak te, które nastąpiły w klasyfikacji DSM-5. - Nadal w naszym kraju obowiązuje klasyfikacja chorób psychicznych ICD-10, według których spektrum autyzmu jest całościowym zaburzeniem rozwoju F84 i niestety nadal wiele placówek–poradni psychologiczno-pedagogicznych wymaga rozpoznawania według kryterium tej klasyfikacji. Wymuszają je również względy orzecznicze. Według tej klasyfikacji kryterium rozstrzygającym, czy dziecku stawia się rozpoznanie zespołu Aspergera czy autyzmu dziecięcego, jest czas pojawienia się poprawnej mowy lub poziom rozwoju intelektualnego. W przypadku zespołu Aspergera mowa–pojedyncze słowa do drugiego roku życia, komunikatywne wyrażenia–zdania do trzeciego roku życia oraz rozwój intelektualny co najmniej na poziomie przeciętnym. Teraz czekamy na klasyfikację ICD-11, która została wprowadzona, ale nie została oficjalnie przetłumaczona na język polski, choć psychiatrzy w naszym kraju sięgają do niej i stawiają „jeszcze nieobowiązujące” diagnozy medyczne. Według niej rozpoznaje się spektrum autyzmu z różnymi poziomami funkcjonowania pacjenta, tu pod uwagę brane są zaburzenia intelektu i języka funkcjonalnego – odnosi się do zmian w klasyfikacji dr Barteczka-Eckert. Bez względu na to, jak się je określi,
Zwykło się uważać, że osoby z tego rodzaju zaburzeniami rozwoju są geniuszami w jakiś dziedzinach życia.
„Całymi dniami grają na instrumentach bądź malują, drugą ręką rozwiązując w tym czasie zadania z trygonometrii. Takie przekonanie może brać się z faktu, że wśród osób z autyzmem, częściej niż w całej populacji zdarza się zespół sawanta, czyli idące w parze z zaburzeniami rozwoju wybitne zdolności – na przykład matematyczne, muzyczne, manualne” – zauważa w swojej książce pt. „Synu jesteś kotem” Katarzyna Michalczak, prywatnie mama chłopca z zespołem Aspergera. Jak pokazują badania średnio co dziesiąta osoba ze spektrum to sawant, czyli posiadająca wybitny talent w co najmniej w jednej z dziedzin, pomimo tego, że jej mózg rozwija się inaczej (większość sawantów posiada IQ 40-70 punktów). Źródło: zdrowie.pap.pl
tel. 973-928-3838 ✷ www.tygodnikPLUS.com