ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ C: ΕΝΑ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΓΙΑ ΑΤΟΜΑ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΚΑΝΕΙ / ΚΑΝΟΥΝ ΧΡΗΣΗ ΝΑΡΚΩΤΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ
Αυτό το εγχειρίδιο απευθύνεται σε νυν αλλά και σε πρώην χρήστες ναρκωτικών ουσιών. Παρέχει πληροφορίες και συμβουλές για την ηπατίτιδα C αλλά και τις εξετάσεις που μπορείς να κάνεις για να δεις αν έχεις προσβληθεί από τον ιό. Επίσης, εξηγεί το πώς μπορείς να προφυλάξεις τον εαυτό σου σε περίπτωση που δεν έχεις έρθει σε επαφή με τον ιό της ηπατίτιδας C. Ενώ αν είσαι θετικός στην ηπατίτιδα C, σου εξηγεί την ιατρική περίθαλψη που θα χρειαστείς και το πώς μπορείς να μειώσεις τα προβλήματα υγείας σου. Θα ήταν ωφέλιμο για εσένα να έρθεις σε επαφή με ένα επαγγελματία υγείας, ώστε να σου παρέχει όλες τις πληροφορίες που θα χρειαστείς για την υγεία σου.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ C; Ο ιός της ηπατίτιδα C προκαλεί βλάβη στο ήπαρ/συκώτι. Υπάρχουν και άλλοι ιοί της ηπατίτιδας που προσβάλουν το ήπαρ αλλά η ηπατίτιδα C είναι η πιο κοινή μεταξύ των χρηστών ενέσιμων ναρκωτικών ουσιών. Ο ιός της ηπατίτιδας είναι τόσο μικρός που δεν φαίνεται με γυμνό μάτι. Οι ιοί δεσμεύουν τα κύτταρα του οργανισμού και παράγουν εκατομμύρια αντίγραφά τους, τα οποία στη συνέχεια προσβάλλουν άλλα κύτταρα. Ο ιός της ηπατίτιδας C ζει στο αίμα και στο ήπαρ. ΠΩΣ ΜΕΤΑΔΙΔΕΤΑΙ; Ο ιός της ηπατίτιδας C βρίσκεται στο αίμα κάποιου που έχει προσβληθεί από αυτόν. Μεταδίδεται όταν το αίμα κάποιου ατόμου που δεν έχει προσβληθεί, έρθει σε επαφή με το αίμα που είναι μολυσμένο. (Μεταδίδεται με την επαφή από αίμα σε αίμα)
Ο πιο συχνός τρόπος μετάδοσης είναι αυτός της ανταλλαγής συριγγών (η κοινή χρήση σύριγγας). Η ανταλλαγή συριγγών είναι ο πιο επικίνδυνος τρόπος μετάδοσης. Παρόλα αυτά ο ιός μπορεί να μεταδοθεί και μέσω των άλλων σύνεργων χρήσης: κουτάλια-τάσια, βαμβάκιαφίλτρα. Το νερό, το οινόπνευμα και το κάψιμο της σύριγγας δεν είναι επαρκής τρόπος αποστείρωσης. Για αυτό δεν πρέπει να χρησιμοποιείς τα σύνεργα χρήσης άλλων και ούτε να μοιράζεσαι τα δικά σου. Επίσης δεν πρέπει να χρησιμοποιεί άλλος τα προσωπικά είδη φροντίδας σου: οδοντόβουρτσα, ξυραφάκια, νυχοκόπτες, ψαλιδάκια κ.λπ. Η πιθανότητα μετάδοσης μέσω της σεξουαλικής επαφής είναι μικρή (ελάχιστη), αλλά η πιθανότητα αυξάνεται όταν ακολουθούνται σεξουαλικές πρακτικές που περιλαμβάνουν αίμα (ακόμα και σε ποσότητες που δεν είναι ορατές με το γυμνό μάτι), παρόλα αυτά συνιστάται πάντα η χρήση προφυλακτικού για την προφύλαξη και από άλλα νοσήματα.
Καλό είναι να γνωρίζεις πως όπως και ο HIV, έτσι και η ηπατίτιδα C δεν μεταδίδεται με την κοινωνική επαφή, το φιλί, την χειραψία, την κοινή χρήση τουαλέτας και οικιακών σκευών ή την αγκαλιά κ.λπ. Ορισμένοι ενδεχομένως να παρουσιάσουν μικρή αδιαθεσία κατά τις πρώτες μέρες που θα νοσήσουν, αλλά οι περισσότεροι θα περάσουν χρόνια μέχρι να μάθουν ότι νοσούν από ηπατίτιδα C, λόγω του ασυμπτωματικού της χαρακτήρα. Έτσι αν πιστεύεις ότι έχεις έρθει σε επαφή με τον ιό της ηπατίτιδας C, με κάποια από τις παραπάνω πρακτικές, τότε επιβάλλεται να κάνεις εξετάσεις. Αν έχεις έρθει σε επαφή με τον ιό, καλό είναι να γνωρίζεις τα εξής: • Υπάρχουν θεραπείες που εγγυώνται πλήρη ίαση. • Μάθε με ποιους τρόπους θα είσαι σίγουρος πως δεν θα μεταδόσεις τον ιό. • Μείωσε τις ποσότητες αλκοόλ που μπορεί να είναι επικίνδυνες για το ήπαρ (συκώτι) σου.
Αν δεν έχεις έρθει σε επαφή με τον ιό μπορείς: • Να σταματήσεις να ανησυχείς • Να πάρεις προφυλάξεις, ώστε να μην εκτεθείς στον ιό. Υπάρχουν δύο είδη εξετάσεων από τις οποίες μπορείς να μάθεις αν ήρθες ποτέ σε επαφή με τον ιό ή αν τον έχεις (ακόμα). ΕΞΕΤΑΣΗ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΩΝ Η πρώτη εξέταση θα σου δείξει αν ήρθες ποτέ σε επαφή με τον ιό. Αν έχεις έρθει λοιπόν σε επαφή με τον ιό, το σώμα σου θα παράγει αντισώματα για να μπορέσει να καταπολεμήσει τον ιό. Αυτά τα αντισώματα μένουν στον οργανισμό σου ακόμα και αν έχεις αποβάλει από μόνος σου τον ιό. ΕΞΕΤΑΣΗ PCR Αν η πρώτη εξέταση των αντισωμάτων είναι θετική τότε θα χρειαστεί να κάνεις αυτή την δεύτερη εξέταση που λέγεται PCR και ουσιαστικά δείχνει αν έχεις τον ιό στον οργανισμό σου.
Τι συμβαίνει όταν είσαι θετικός στην PCR. Θα χρειαστεί να κάνεις περαιτέρω εξετάσεις για να δεις σε τι κατάσταση είναι το ήπαρ σου και αν υπάρχει κάποια ηπατική βλάβη. Για αυτό θα χρειαστεί να βρίσκεσαι σε επαφή με το γιατρό σου, ώστε να εξετάσεις τις επιλογές σου ως προς την θεραπεία και τη μείωση της ηπατικής βλάβης. Αν το αποτέλεσμα είναι θετικό Αν έχεις μάθει πως είσαι θετικός στον ιό της ηπατίτιδας C, δεν χρειάζεται να πανικοβληθείς. Υπάρχει θεραπεία για την καταπολέμηση του ιού της ηπατίτιδας C και υπάρχουν επίσης αρκετά που μπορείς να κάνεις, ώστε να προστατέψεις το ήπαρ σου. Ένα μικρό ποσοστό των ανθρώπων περίπου 10-20%, που θα έρθουν σε επαφή με το ιό θα τον αποβάλουν από τον οργανισμό τους. Ενώ οι περισσότεροι, δηλαδή το 80% θα αναπτύξουν χρόνια λοίμωξη, που σε βάθος χρόνου μπορεί
να οδηγήσει σε κίρρωση ή ηπατοκυτταρικό καρκίνο . Το αποτέλεσμα της ηπατικής βλάβης στον κάθε άνθρωπο εξαρτάται από διάφορους παράγοντες όπως: • Την κατανάλωση του αλκοόλ. • Το πότε θα κάνεις την θεραπεία • Ποιο γονότυπο έχεις Για τα δύο πρώτα μπορείς να δραστηριοποιηθείς με το να μειώσεις τις ποσότητες αλκοόλ που πίνεις και να συμβουλευτείς το γιατρό σου. Επίσης, μπορείς να μάθεις τις κατάλληλες θεραπείες και σε συνεννόηση με το γιατρό σου να αποφασίσεις το πότε θα ξεκινήσεις θεραπεία. Κάποιοι διστάζουν να ξεκινήσουν θεραπεία επειδή κάνουν ακόμα χρήση. Ο γιατρός σου μπορεί να σε συμβουλέψει για το πώς μπορεί να είναι αποτελεσματική η θεραπεία ακόμη και αν κάνεις ασφαλή χρήση ή για το ποιες αλλαγές μπορεί να χρειαστεί ο τρόπος ζωής σου.
Αν είσαι θετικός στην ηπατίτιδα C και κάνεις χρήση, θα χρειαστεί να είσαι προσεκτικός: 1. Να αποφεύγεις να μοιράζεσαι σύνεργα χρήσης - να μην παίρνεις άλλα ούτε να δίνεις - αλλά να χρησιμοποιείς πάντα τα δικά σου. 2. Στην χρήση αλκοόλ. Χωρίς αμφιβολία, το πιο αποτελεσματικό μέτρο που μπορεί να πάρει κανείς όταν νοσεί από την ηπατίτιδα C και που αυτό θα επιβραδύνει την εξέλιξη της νόσου είναι να αποφύγει τελείως την κατανάλωση αλκοόλ. 3. Στις επιλογές που έχεις ως προς την θεραπεία. Είναι καλό να γνωρίζεις πως η θεραπεία είναι αποτελεσματική. Δυστυχώς δεν έχει την ίδια αποτελεσματικότητα για όλους τους γονότυπους, αλλά η θεραπεία μπορεί να παρέχει μακροχρόνια ιολογική ανταπόκριση, πριν δημιουργηθεί ηπατική βλάβη. Αν είσαι θετικός στην ηπατίτιδα, είναι πιθανό να παρατηρήσεις κάποια συμπτώματα όπως ναυτία, κούραση, δυσφορία, κιτρίνισμα στα μάτια, εμετούς αλλά κατά κύριο λόγο αυτά τα συμπτώματα δεν είναι αισθητά και διαρκή. Για αυτό ακριβώς το λόγο η ηπατίτιδα C θεωρείται ασυμπτωματική ασθένεια. Αυτά τα
συμπτώματα μπορούν να εμφανιστούν στον καθένα και δεν είναι απαραίτητα σημάδια ηπατικής βλάβης. Σε οποιαδήποτε περίπτωση μπορείς να συμβουλευτείς το γιατρό σου. Από την στιγμή που θα προσβληθείς από τον ιό της ηπατίτιδας C, η εξέλιξη της ηπατικής νόσου εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως ο γονότυπος που έχεις, το πόσο αλκοόλ καταναλώνεις και το πότε θα ξεκινήσεις την θεραπεία. Περίπου το 20% των ανθρώπων που θα έρθουν σε επαφή με τον ιό της ηπατίτιδας C θα καταφέρουν με φυσικό τρόπο να καταπολεμήσουν τον ιό και να τον εξαφανίσουν από τον οργανισμό τους. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται αυτόματη κάθαρση. Παρόλα αυτά το μεγαλύτερο ποσοστό των ανθρώπων που θα έρθουν σε επαφή με τον ιό θα αναπτύξουν χρόνια ηπατίτιδα C. Στην Ελλάδα, στο γενικό πληθυσμό ο επιπολασμός της HCV λοίμωξης υπολογίζεται στο 1,9% (δηλαδή περίπου 200.000 άτομα έχουν προσβληθεί από τον ιό). Από τους προσβληθέντες, το 75-85% θα παραμείνουν χρόνιοι φορείς της νόσου, το 10-20% θα αναπτύξουν κίρρωση σε 20-30 έτη και το 1%-5% θα παρουσιάσουν ηπατοκυτταρικό καρκίνο. Για αυτό, είναι σημαντικό μετά από ένα θετικό αποτέλεσμα, να εξετάσεις το επίπεδο της ηπατικής βλάβης ώστε να λάβεις την κατάλληλη θεραπεία.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑΣ C Μέχρι σήμερα τα φάρμακα που κυκλοφορούν στην Ελλάδα είναι το θεραπευτικό σχήμα της ιντερφερόνης με τη ριμπαβιρίνη που ονομάζεται διπλό σχήμα. Η θεραπεία είναι αποτελεσματική αλλά κάποιοι δυσκολεύονται να συμμορφωθούν με αυτή λόγω των παρενεργειών που προκαλεί. Μπορείς να λάβεις θεραπεία ακόμα και αν κάνεις χρήση ναρκωτικών ουσιών. Αυτό που είναι πιο σημαντικό είναι η συμμόρφωση με τη θεραπεία και τον τρόπο ζωής του ασθενούς, καθώς έχει παρατηρηθεί πως κάποιοι που δεν παίρνουν τις απαραίτητες προφυλάξεις, είναι πιθανό να προσβληθούν ξανά από τον ιό.
Το διάγραμμα που ακολουθεί, δείχνει την αλληλουχία των σταδίων μεταξύ των εξετάσεων και της θεραπείας για την ηπατίτιδα C. Έχεις μοιραστεί σύνεργα χρήσης;
Εξετάσου για Ηπατίτιδα C
Aποτέλεσμα του τεστ αίματος
Αρνητικό
Έχει παρέλθει μεγαλύτερο διάστημα από έξι μήνες κατά το οποίο είναι πιθανό να ήρθες σε επαφή με τον ιό της ηπατίτιδας C; ΝΑΙ
Πάρε προφυλάξεις ώστε να μην προσβληθείς ξανά από τον ιό.
ΟΧΙ
Εξετάσου έξι μήνες μετά από την τελευταία φορά που έκανες κοινή χρήση.
Κάνε την εξέταση που ονομάζεται PCR για να δεις αν βρίσκεται ακόμα ο ιός στο αίμα σου.
Θετικό
Θετική PCR Θα χρειαστεί να δεις έναν ηπατολόγο και μαζί του να συζητήσεις όλες τις πιθανές επιλογές για θεραπεία, ώστε να θεραπευτείς και να σταματήσεις την ηπατική βλάβη.
ΝΑΙ
Χορήγηση θεραπείας
Eπικοινώνησε με το γιατρό σου, ώστε να μάθεις το πώς μπορείς να μειώσεις την ηπατική σου βλάβη και να φροντίσεις τον εαυτό σου.
ΟΧΙ
Θα χρειαστεί να ακολουθείς σωστά την θεραπεία με τα φάρμακα που σου έδωσε ο γιατρός σου και να επανεξετάζεσαι όποτε κρίνει εκείνος απαραίτητο.
ΧΡΗΣΙΜΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ: Σύλλογος Ασθενών Ήπατος “Προμηθέας” helpa-prometheus.gr Σωματείο Ηπατομεταμοσχευθέντων Ελλάδος “ΗΠΑΡxω” www.shpel.gr Ελληνική Εταιρία Μελέτης Ήπατος www.eemh.gr Checkpoint Aθήνας www.athcheckpoint.gr Checkpoint Θεσσαλονίκης www.thesscheckpoint.gr
Μια συνεργασία :
Με την επιστημονική επιμέλεια:
Με την υποστήριξη: