WAŻNE PYTANIE

Jak zaszczepić innowacyjność w placówce medycznej?

Co zrobić, aby poprawić jakość leczenia, stworzyć nowoczesne i atrakcyjne warunki pracy dla lekarzy i pielęgniarek, stać się liderem postępu klinicznego w regionie i przygotować na wyzwania przyszłości? Prezentujemy cztery proste i niskobudżetowe sposoby wzmacniania kompetencji cyfrowych do szybkiego zaadaptowania przez menedżerów ochrony zdrowia.

Kiedy mowa o zwiększaniu innowacyjności w ochronie zdrowia, pierwszym skojarzeniem są kosztowne inwestycje w nowoczesne technologie leczenia: nowej generacji sprzęt diagnostyczny i terapeutyczny, rozbudowaną infrastrukturę IT, zaplecze naukowe pozwalające prowadzić zaawansowane badania we współpracy z ośrodkami akademickimi. Jednak – przede wszystkim ze względu na ograniczenia finansowe i skalę działania – nie wszystkie placówki mogą sobie pozwolić na najwyższej klasy sprzęt czy zatrudnianie nowych zespołów specjalistów. Ale jak się okazuje, przełomowe zmiany można rozpocząć od małych inicjatyw, które z czasem wpłyną pozytywnie na działalność całej placówki.

Mapa drogowa innowacji. Zmiana zaczyna się od najwyższego szczebla w strukturze organizacyjnej. Ważne jest, aby kierownictwo miało jasną wizję cyfrowego rozwoju placówki ochrony zdrowia opracowaną w formie jednolitego dokumentu, z podziałem na najważniejsze kroki milowe realizowane w z góry zaplanowanym przedziale czasowym. Wspomniana wizja musi przede wszystkim obejmować strategię integracji istniejących w podmiocie zasobów IT oraz wdrażania nowych rozwiązań integrujących w jedną całość ścieżkę pacjenta, zgodnie z koncepcją opieki koordynowanej. To wymaga skupienia się na interoperacyjności i cyberbezpieczeństwie, modułowego podejścia do rozwoju cyfrowego i wykorzystania dostępnych danych do analiz administracyjno-klinicznych. Menedżerowie powinni na bieżąco orientować się w aktualnych trendach, śledzić zmieniające się potrzeby pacjentów oraz personelu medycznego. Zwłaszcza teraz, gdy pandemia COVID-19

znacznie zmienia sposób świadczenia usług zdrowotnych, a placówki medyczne muszą aktywnie dopasowywać się do nowych warunków działania.

Lekarze i pielęgniarki w roli inno-

watorów. Kompetencje i zaangażowanie pracowników, a nie wyposażenie techniczne, mają decydujące znaczenie dla ugruntowania kultury innowacyjności. Aktualizacja wiedzy medycznej jest ważna, ale w erze cyfrowej równie ważne jest doskonalenie umiejętności korzystania z nowych technologii. Do rozwoju systemów IT wdrożonych w podmiocie należy podchodzić jak do płynnych fundamentów, które trzeba na bieżąco uaktualniać, udoskonalać i rozwijać. A nikt nie ma lepszej wiedzy o tym, czego brakuje, co działa nie tak i jakie zmiany mogłyby wspomóc przepływ pracy niż pracownicy na pierwszej linii frontu. Nadal jednak tylko w niewielkiej części placówek ustanawiane są stanowiska lekarza i pielęgniarki ds. cyfryzacji. Podobnie, jak w klasycznym modelu istnieją od dawna lekarz naczelny i pielęgniarka naczelna odpowiedzialni za kwestie organizacyjno-medyczne. Cyfryzacja ma zbyt poważny wpływ na podmioty medyczne, aby ją ignorować. Osoby na takich stanowiskach powinny być innowatorami, które z jednej strony będą śledziły i proponowały wprowadzanie nowych innowacji, a z drugiej – wspierały personel medyczny w ich adaptacji, zbierały ich opinie i konsultowały niezbędne zmiany na szczeblu kierowniczym. Nowa struktura zarządzania IT. Innym rozwiązaniem jest powołanie szefa ds. informacji medycznej (ang. Chief medical informatics oficer, CMIO) – osobę odpowiedzialną za wspieranie efektywnego projektowania, wdrażania i wykorzystania technologii medycznych w placówce opieki zdrowotnej. Łączy ona kompetencje działu IT z kompetencjami medycznymi – zwłaszcza odkąd prosty podział „dział IT zajmuje się informatyką, a lekarze – medycyną” w teraźniejszej, cyfrowej ochronie zdrowia nie ma już racji bytu. Dziś każdy lekarz musi posiadać przynajmniej bazowe kompetencje cyfrowe, a każdy informatyk zatrudniony w podmiocie medycznym – orientować się, jak wygląda praca lekarza/pielęgniarki, ścieżka pacjenta, procesy podejmowania decyzji klinicznych, obsługa pacjenta. Do zadań CMIO należy m.in. określanie strategii cyfryzacji, angażowanie zasobów kadrowych, organizowanie szkoleń i programów nauczania, budowanie cyfrowej przewagi

»Innowacyjność w placówce medycznej zależy od właściwego wykorzystania potencjału zasobów kadrowych.«

konkurencyjnej, rozwój i wdrażanie kolejnych elementów systemu IT. To radykalne odejście od modelu, w którym informatycy są z dala od tego, co dzieje się w placówce medycznej. Pracownicy IT powinni być włączeni w np. konsylia lekarskie, regularnie spotykać się z lekarzem naczelnym, pielęgniarką naczelną, znać strukturę przepływów pracy.

Procedury i standardy, medycy-

na oparta na faktach. Kiedy do starej, niewydolnej struktury organizacyjnej wkomponujemy innowacje technologiczne, jedynym efektem będą duże nakłady inwestycyjne bez jakichkolwiek korzyści. Aby tego uniknąć, należy w pierwszej kolejności dokonać przeglądu wąskich gardeł w przepływie informacji oraz procedurach pracy, a także rozrysować szczegółowo ścieżkę pacjenta. Pogłębiony audyt obejmuje też wywiady z pracownikami i pacjentami, pomiar czasu obsługi pacjenta na poszczególnych etapach. Z tego punktu widzenia istotne jest przeanalizowanie m.in., które czynności administracyjne musi wykonać lekarz, a które można automatyzować lub przekazać innym członkom personelu, tak aby każda osoba najlepiej wykorzystywała dostępne zasoby czasowe w ramach przydzielonych kompetencji. Jakość usług medycznych można podnosić m.in. wdrażając systemy wspomagania decyzji klinicznych – nawet jeśli na początek będzie to tylko jedno stanowisko, gdzie personel kliniczny ma okazję zapoznać się z aktualnymi wytycznymi. Wiedza medyczna zmienia się tak szybko, że dziś nie wystarczy udział w konferencjach odbywających się kilka razy w roku.

To tylko kilka przykładów. Innowacyjne placówki medyczne sięgają po wiele niestandardowych narzędzi, na przykład współpracując z organizacjami pacjenckimi w projektach badania poziomu jakości usług albo ze startupami rozwijającymi nowe technologie, a poszukującymi partnerów klinicznych. Nie wspominając o grantach na innowacje w ochronie zdrowia czy nowych aplikacjach cyfrowych, które można wdrażać testowo, albo realizowaniu i publikacji badań naukowych razem z innymi partnerami. To, czy uda się zarazić pracowników innowacyjnością, zależy od zaangażowania menedżera, jasno określonej strategii cyfrowej i umiejętności zarządzania zmianą. 

W spotkaniach lekarzy z dyrekcją oraz niektórych konsyliach medycznych powinni brać udział pracownicy działu IT, a najlepiej szefowie ds. informacji medycznej, których zadaniem jest płynna adaptacja rozwiązań cyfrowych w organizacji.