NOWOŚCI/WYNAlAZKI

CyberOko wspiera rehabilitację neurologiczną

W Uniwersyteckim Centrum Klinicznym im. Prof. K. Gibińskiego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach pacjenci z urazami neurologicznymi zyskali dostęp do nowej metody neurorehabilitacji. Chodzi o CyberOko wspomagające komunikację pozawerbalną, przeznaczone dla osób z upośledzoną możliwością porozumiewania się za pomocą mowy. Są to przede wszystkim chorzy po urazach czaszkowo – mózgowych, udarach mózgu, ze stwardnieniem zanikowym bocznym, a także onkologiczni. CyberOko śledzi ruchy gałek ocznych i wskazuje komunikaty na komputerze. Dodatkowo, przy pomocy CyberOka można oszacować stopień uszkodzenia funkcji poznawczych pacjenta, a następnie zaproponować mu rehabilitację opierającą się na tej samej technologii. Urządzenie składa się z czterech diod umiejscowionych w rogach monitora, które odbijając światło w rogówce oka pozwalają stwierdzić, gdzie wpatruje się pacjent. – Bardzo często pacjenci bez żadnej możliwości kontaktu werbalnego i gestykularnego są oceniani słabo, a tak naprawdę mają świadomość, tylko musimy dać im możliwość wyrażenia, kanał dostępu do nich – mówi Sylwia Szostek – Rogula, kierownik Oddziału Rehabilitacji Neurologicznej Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego im. Prof. K. Gibińskiego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. O CyberOko placówka starała się od stycznia 2021, kiedy ruszyła zbiórka publiczna na jego zakup. W końcu jednak innowacja została wypożyczona przez AssisTech – spin-off Politechniki Gdańskiej. Dzięki temu pacjenci zyskali nowy pomost komunikacji, który ułatwi im sygnalizowanie swoich potrzeb personelowi medycznemu lub rodzinie.

Operacja w okularach 3D

Górnośląskie Centrum Medyczne w Katowicach – Szpital w Ochojcu wykorzystuje rozszerzoną rzeczywistość (AR) podczas operacji. Lekarz widzi przed oczami model 3D narządu, co pomaga mu lepiej zrozumieć anatomię operowanego miejsca. Technologia mieszanej rzeczywistości (mixed reality) została zastosowana podczas zabiegu u pacjentki z ciężką niewydolnością serca. Przed zabiegiem wykonano tomografię komputerową naczyń krwionośnych, która posłużyła do zbudowania hologramu trójwymiarowego modelu serca z uwzględnieniem zatoki wieńcowej.

Wyhodowane w laboratorium komórki mózgowe zagrały sobie… w ping-ponga

Naukowcy z Cortical Labs w Melbourne w Australii wyhodowali grupę neuronów zdolnych do „myślenia”. Udało się je nawet nauczyć grać w popularną komputerową wersję ping-ponga. Odkrycie jest kolejnym krokiem do zrozumienia ludzkiego mózgu, modelowania chorób neurologicznych i łatwiejszego testowania wpływu leków na mózg. Dishbrain składa się z mieszanki 800000 neuronów pochodzących z embrionalnych mózgów myszy oraz ludzkich komórek macierzystych. Komórki zostały umieszczone na tablicy mikroelektrod, dzięki której można monitorować aktywność neuronów, ale także „komunikować się” z nimi, przykładowo przesyłając im informacje podczas gry. Jeśli paletka trafia w piłkę, neurony otrzymują pewien rodzaj informacji zwrotnej. Z kolei w przypadku pudła, neurony otrzymują inny rodzaj stymulacji. Naukowcy nie wiedzą jednak do końca, w jaki sposób neurony kontrolują paletki. Jedno jest pewne – grupa komórek była wyjątkowo sprawna w uczeniu się gry i nie można mówić o przypadku. Neurony szybko nauczyły się samoorganizacji, przewidując kolejne ruchy. Potencjał tego odkrycia jest ogromny – w przyszłości będzie możliwe zbudowanie matrycy do testowania działania leków. Naukowcy zaczęli już badać wpływ środków odurzających na działanie neuronów w laboratorium. – Próbujemy uzyskać odpowiedź na wpływ etanolu na neurony – w praktyce upijamy je i obserwujemy, czy grają w grę gorzej, podobnie jak to się dzieje, gdy w grę grają ludzie pod wpływem alkoholu – mówi Brett Kagan, główny oficer naukowy w Cortical labs.

Robot-futrzak na ból

Zespół naukowców z Uniwersytetu Tsukuba w Japonii opracował miękkiego robota, z którym pacjenci mogą wchodzić w interakcje, aby zmniejszyć stres i strach podczas bolesnych lub nieprzyjemnych procedur medycznych. Robot wyposażony jest w nadmuchiwane siłowniki zaciskające dłoń, naśladując w ten sposób ludzki dotyk i pobudzając odpowiednie zmysły. Badanie potwierdziło, że robot rozprasza uwagę i wywiera uspokajający wpływ na pacjentów.

Diagnoza Parkinsona z głosu

Naukowcy z Uniwersytetu RMIT w Melbourne w Australii opracowali aplikację mobilną do wczesnej diagnozy choroby Parkinsona i ciężkiej postaci COVID-19. Technologia korzysta ze sztucznej inteligencji, analizując nagrania głosu pacjenta. Całe badanie trwa zaledwie 9 sekund. System wykrywa niesłyszalne dla ludzkiego ucha zmiany, w tym drżenie, sztywność i powolność, które mogą sugerować wczesny etapy chorób. Zespół ma nadzieję, że innowacja ułatwi badania przesiewowe na dużą skalę.

Nowa dotacja mZ na IT

Nawet do 159 tys. zł. mogą otrzymać placówki POZ na zakup i rozbudowę sprzętu oraz dowolnego oprogramowania gabinetowego. Pieniądze mają pomóc placówkom medycznym m.in. w przejściu na EDM, a wnioski można składać do 31 stycznia 2023 roku. Celem dotacji jest m.in. integracja placówek Podstawowej Opieki Zdrowotnej z centralnym systemem e-zdrowia. Placówka może uzyskane pieniądze wykorzystać na inwestycję w dowolny system informatyczny. Jedynym warunkiem jest komunikacja oprogramowania z platformą P1. Z grantu mogą skorzystać podmioty, które posiadają zawartą umowę z NFZ na udzielanie świadczeń w rodzaju POZ, co najmniej w zakresie „lekarz POZ”; posiadają co najmniej 5 tys. aktywnych deklaracji; oraz nie mają pełnej integracji z centralnym systemem e-zdrowia. Wsparcie otrzyma co najmniej 600 placówek POZ wyłonionych w drodze otwartego naboru prowadzonego przez Ministerstwo Zdrowia. Więcej szczegółów: https://bit.ly/3Utu0Vc

Atak hakerów na ICZmP

Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki (ICZMP) w Łodzi padł z końcem października ofiarą cyberataku przeprowadzonego za pomocą złośliwego oprogramowania rasnomware LockBit 3.0. Placówka musiała przełożyć planowane badania, zwłaszcza w pracowni radiologicznej, a lekarze prowadzili dokumentację medyczną w wersji papierowej. Przywracanie normalnego funkcjonowania trwało ponad tydzień. Mimo iż wycieku danych nie stwierdzono, dyrektor ICZMP w Łodzi, dr hab.n.med. Iwona Maroszyńska, poinformowała Urząd Ochrony Danych Osobowych o możliwości naruszenia ochrony danych osobowych.

Pilotaż szkoleń z cyberbezpieczeństwa w POZ

Ministerstwo Zdrowia uruchamia nowy pilotaż szkoleń z cyberbezpieczeństwa dla pracowników POZ. W 2023 roku program obejmie całą Polskę. O nowej inicjatywie poinformował Janusz Cieszyński, Pełnomocnik Rządu ds. Cyberbezpieczeństwa w towarzystwie m.in. Dyrektora SPZOZ w Pajęcznie. Pilotaż rusza w Pajęcznie nie bez powodu – w lutym 2022 r. w tutejszym Samodzielnym Publicznym Zespole Opieki Zdrowotnej doszło do poważnego ataku typu ransomware, który spowodował zaszyfrowanie systemów informatycznych. Minister Cieszyński zwrócił uwagę, że w tym roku zidentyfikowano już 29 incydenty bezpieczeństwa w sektorze ochrony zdrowia. W ramach pilotażu przeprowadzonych zostanie 100 specjalistycznych szkoleń z zakresu cyberbezpieczeństwa poprowadzonych przez trenerów z NASK. Projekt będzie kontynuowany na większą skalę w przyszłym roku.

Źródła i zdjęcia: Uniwersyteckie Centrum Kliniczne im. Prof. K. Gibińskiego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, Górnośląskie Centrum Medyczne w Katowicach – Szpital w Ochojcu, Cortical Labs, Uniwersytet Tsukuba, Uniwersytet RMIT w Melbourne, Ministerstwo Zdrowia, Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki (ICZMP) w Łodzi