rozmowy
Szum. Ukryte źródło błędów medycznych „Leczenie, jakie otrzymuje pacjent, może być efektem losowych decyzji” – mówi prof. Daniel Kahneman. Wywiad ze współautorem książki „Noise. A Flaw in Human Judgement”, laureatem Nagrody Nobla.
Jak duży jest problem “szumu” w służbie zdrowia?
W książce można znaleźć wiele przykładów, które pokazują wszechobecność szumu: zmienność w interpretacji wyników angiografii, diagnozowanie endometriozy czy gruźlicy, brak wspólnego stanowiska pomiędzy patologami
28
OSOZ Polska 12/2021
analizującymi zmiany skórne pod kątem obecności czerniaka. Radiolodzy często różnie oceniają ten sam obraz. Jedno z badań wykazało, że dwaj psychiatrzy, którzy niezależnie diagnozowali 426 pacjentów, zgadzali się tylko w 50% przypadków. Istnienie szumu nie jest zaskakujące, ale jego skala jest ogromna. Wiele błędów medycznych, które często pozostają niedostatecznie zbadane, wynika z błędów w ocenie.
Myślę, że pracownicy służby zdrowia są świadomi szumu w medycynie. To oczywiste, że kiedy dwóch lekarzy stawia różne diagnozy, przynajmniej jeden z nich się myli. W medycynie, zmienność w osądach jest bardzo problematyczna – to nie jest w porządku, kiedy dwóch pacjentów z tą samą chorobą jest leczonych w różny sposób. System opieki zdrowotnej, w którym profesjonalne osądy są niespójne, może stracić wiarygodność i zaufanie.
W mojej książce podałem przykład pacjenta, u którego zdiagnozowano wysokie ciśnienie krwi. Przepisano mu trzy różne leki, ale żaden z nich nie zadziałał. Kiedy pacjent przeprowadził się do innego miasta, gdzie był konsultowany przez nowego lekarza rodzinnego, zdiagnozowano u niego zespół „białego fartucha” – ciśnienie krwi pacjenta było normalne w domu, ale wysokie u lekarza, ponieważ był on po prostu zestresowany. Wiele diagnoz jest rutynowych, a niektóre w ogóle nie wymagają oceny. Na przykład, jeśli u pacjenta poziom cukru we krwi na czczo wynosi 126 miligramów na decylitr lub więcej, albo HbA1c wynosi co najmniej 6,5, diagnozą jest cukrzyca. Ale kiedy przychodzi do bardziej złożonych decyzji, które obejmują subiektywne osądy, może pojawić się szum. Podjęto już wiele wysiłków, aby medycyna była mocniej oparta na dowodach. Wśród nich można wymienić wdrożenie procedur, wytycznych diag-
