| 29
2.6.2 Verloren talent terugwinnen Waar de nieuwe Vlaamse beleidsteksten enerzijds vol staan met woorden als ‘doorstroom’, ‘activering’ en ‘competentieversterkende trajecten’ voor onze nwwz, merken we anderzijds een aantal tekortkomingen, of ‘tandwielen die niet goed schakelen’ in onze arbeidsmarkt. Er is sprake van een paradox op onze arbeidsmarkt. De werkloosheid is in 2019 op een laagterecord, er zijn heel veel openstaande vacatures, maar in vergelijking met een aantal van onze buurlanden zijn er relatief weinig mensen aan het werk (cfr. werkzaamheidsgraad)32. De groep nwwz zal niet volstaan om de werkzaamheidsgraad op te krikken en de arbeidsmarktkrapte structureel aan te pakken. Omwille van de coronacrisis zal de krappe arbeidsmarkt die West-Vlaanderen de voorbije jaren kenmerkte iets meer ontspannen. Er zijn echter evoluties die erop wijzen dat deze meer ontspannen arbeidsmarkt een tijdelijk gegeven is en we op termijn terug in een ‘war for talent’ terecht zullen komen. Ongeacht de conjunctuur zal de West-Vlaamse arbeidsmarkt een grote uitstroom van 55-plussers kennen. Volgens projecties van het Steunpunt Werk zal de vervangingsvraag van 55-plussers in de periode 2023-2028 pieken naar 76.856 vervangingsvacatures, een verdubbeling ten opzichte van de periode 2003-2008. Deze uitstroom zal bovendien gepaard gaan met een inkrimping van de bevolking op arbeidsleeftijd, zijnde de 18- tot 64-jarige. Twee evoluties die zich sterker manifesteren in West-Vlaanderen dan gemiddeld in Vlaanderen. Daarbovenop komt dat jongeren later instromen op de arbeidsmarkt doordat meer jongeren studies hoger onderwijs aanvatten én de studieduur ook toeneemt. Ten gronde is er nog een veel structureler probleem: er zijn zeer veel mensen in Vlaanderen die niet werken maar ook niet werkloos zijn en die zich ook niet - nog niet of niet meer - aandienen op de arbeidsmarkt. Zij behoren eveneens tot onze potentiële beroepsbevolking tussen 18 en 64 jaar. Burgers op beroepsactieve leeftijd die niet werken en niet ingeschreven zijn bij VDAB worden doorgaans ‘de inactieven’ genoemd. De inactieven vormen een heterogene groep met uiteenlopende statuten. Sommigen ontvangen een sociale uitkering (bv. leefloongerechtigden, RIZIV-gerechtigden), anderen niet (bv. huisvrouwen/-mannen, ex-zelfstandigen). Sommigen opteren om de term andersactieven te gebruiken. Mensen die geen betaalde tewerkstelling hebben, kunnen immers wel actief zijn, zowel op de arbeidsmarkt in een niet-betaalde tewerkstelling als een ander sociaal engagement op zich nemen, zoals bijvoorbeeld mantelzorg. De scope van het activeringsbeleid kan (moet) worden uitgebreid naar die mensen die aan de zijlijn staan van de arbeidsmarkt, in een poging om deze verborgen potentiële arbeidsreserve te activeren. We stellen vast dat deze groep bovendien veel ruimer is dan de groep van officiële werklozen (in 2019 zijn er 26.518 nwwz voor West-Vlaanderen en 184.851 voor Vlaanderen). Ruim één op vijf (22,1%) van de potentiële beroepsbevolking in West-Vlaanderen is nietberoepsactief (155.360 personen). In Vlaanderen behoort 23% tot de niet-beroepsactieve bevolking (914.746 personen). Op 30 juni 2019 telde het RIZIV 44.711 invaliden in West-Vlaanderen (loontrekkenden en zelfstandigen, werkend of werkloos, één jaar of langer arbeidsongeschikt); dit is 19,7% van het Vlaamse totaal (226.687 personen).
32
Bron: Eurostat. De werkzaamheidsgraad wordt hier gedefinieerd als het aantal werkenden 20-64 jaar ten opzichte van de totale bevolking 20-64 jaar. In Duitsland (80,6%), Nederland (80,1%) en het Verenigd Koninkrijk (79,3%) lag de werkzaamheidsgraad in 2019 duidelijk hoger dan in België (70,5%), Vlaanderen (75,5%) of West-Vlaanderen (77,5%). In Frankrijk (71,6%) en Luxemburg (72,8%) was de werkzaamheidsgraad kleiner dan in West-Vlaanderen of Vlaanderen.
