Jaarverslag 2011
Goed onderwijs voor elk kind
2
Belangen en bondgenoten
Voorwaarden voor goed onderwijs
Kwaliteit staat voorop
Jaarverslag 2011
Vereniging van schoolbesturen
1
Belangen en bondgenoten
2
Kwaliteit staat voorop
3
Voorwaarden voor goed onderwijs
4
Vereniging van schoolbesturen
6
10
18
14
Voorwoord Voor u ligt de compacte versie van het jaarverslag van de PO-Raad. De uitgebreide versie staat op onze website, poraad.nl/content/jaarverslag-2011. Het jaarverslag is traditioneel een terugblik, maar in deze brochure koppelen we deze terugblik graag aan een visie op het heden en de toekomst. Het roerige jaar 2011 leent zich daar uitstekend voor. Het jaar gaat heftig van start met acties tegen de bezuinigingen op Passend onderwijs. De hele sector laat van zich horen middels een grote manifestatie, een petitie en vele lokale acties. Inmiddels stelt de PO-Raad verheugd vast dat de bezuiniging op Passend onderwijs helemaal geschrapt wordt. De PO-Raad en haar leden hebben hoge ambities op het gebied van verhoging van de onderwijsopbrengsten en versterking van de professionaliteit. Daartoe sluiten we een bestuursakkoord met de bewindslieden van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Het akkoord geeft de schoolbesturen ruimte en vertrouwen om eigen keuzes te maken in het versterken van de kwaliteit en zich vervolgens daarover te verantwoorden. OCW stel financiĂŤle middelen beschikbaar in een prestatiebox.
Met dit bestuursakkoord toont de PO-Raad zich de gezaghebbende belangenbehartiger van de sector primair onderwijs. Ook door het uitbreiden en verbeteren van de lobby-activiteiten en communicatiekanalen kunnen we de belangen van onze leden nog beter behartigen ĂŠn zichtbaarder maken: een verbeterde website en de lancering van het digitale magazine podium krijgen een hoge waardering. In deze economisch turbulente tijden moeten we er extra alert op zijn dat de kwaliteit van het onderwijs altijd voorop blijft staan. Daarmee zijn niet alleen de leerlingen van onze scholen gebaat, maar ook de toekomst van ons land. Daarom blijven wij ons inzetten voor goed onderwijs voor elk kind.
Het bestuur van de PO-Raad
Ga naar poraad.nl voor het uitgebreide jaarverslag
Kete Kervezee, voorzitter Simone Walvisch Wim Ludeke
5
Belangen en bondgenoten
1
6
De PO-Raad blijft groeien. We vertegenwoordigen ruim driekwart van de schoolbesturen - ruim 90% van de leerlingen en het personeel - en daarmee kunnen we in Den Haag een stevig geluid laten horen. Dat doet de PO-Raad onder meer in het dossier Passend onderwijs. Onze invloed is ook zichtbaar in het wetsvoorstel Toetsing in het primair onderwijs. Het bestuursakkoord dat er nu ligt, vormt een goede basis voor de verwezenlijking van onze ambities.
Sector Het primair onderwijs komt tegemoet aan verschillen en wensen: onze sector is omvangrijk en divers. 1,65 miljoen leerlingen bezoeken het reguliere basisonderwijs of het speciaal onderwijs. Behalve onderwijsinstellingen zijn basisscholen levendige ontmoetingsplaatsen in de buurt. De PO-Raad wil de belangen van alle schoolbesturen in het primair onderwijs behartigen. Op dit moment is 76 procent van de schoolbesturen in het primair onderwijs aangesloten bij de PO-Raad.
Bezuinigingen De PO-Raad komt in 2011 in het geweer tegen de stapeling van bezuinigingen. De stijgende werkgeverslasten en kosten voor materiaal en energie worden onvoldoende gecompenseerd door de rijksvergoedingen. Tegen de voorgenomen bezuiniging op Passend onderwijs voeren we samen met vakbonden en de VO-raad stevig actie. De acties bewijzen dat het onderwijsveld inhoudelijk op een lijn zit en dat samenwerken goede resultaten oplevert: de bezuinigingen zijn van de baan.
Primair onderwijs 1,63 miljoen leerlingen 6.807 basisscholen 304 scholen voor speciaal basisonderwijs 324 scholen voor speciaal onderwijs 187.000 medewerkers 1.177 schoolbesturen Oktober 2011
7
Belangen en bondgenoten Samenwerking De PO-Raad werkt binnen en buiten de sector intensief samen om gestelde doelen te bereiken. De PO-Raad is een van de KIA-partners (Kennis en Innovatie Agenda). Samen met AVS, AOb, CNV Onderwijs en CMHF richt de PO-Raad het arbeidsmarktplatform PO op. De overgang van primair naar voortgezet onderwijs vraagt om samenwerking met de VO-raad. Andere samenwerkingspartners zijn HBO raad (pabo’s), AVS, VNG, profiel- en ouderorganisaties.
8
Ambities
Lobby en media
De PO-Raad wil vooruitkijken en ambities uit ons manifest In tien jaar naar de top verwezenlijken. Het bestuursakkoord dat het primair onderwijs heeft gesloten met het ministerie van OCW is hiertoe een middel. Met het vastleggen van een aantal heldere afspraken krijgen schoolbesturen ruimte en vertrouwen. Uitgangspunten zijn verhoging van de onderwijsopbrengsten en het vergroten van de professionaliteit. Schoolbesturen kunnen hier naar eigen inzicht en met extra middelen invulling aan geven.
De PO-Raad intensiveert haar lobbyactiviteiten. De politieke en maatschappelijk belangenbehartiging is een van onze kerntaken en werpt steeds meer vruchten af. Kamerleden pakken thema’s op die de PO-Raad inbrengt en hun fractiemedewerkers benaderen de PO-Raad voor informatie over belangrijke onderwerpen. Voor de minister van OCW zijn we dé gesprekspartner voor het primair onderwijs. Dankzij onze invloed in Den Haag is bijvoorbeeld in het wetsvoorstel Toetsing in het primair onderwijs opgenomen dat de afsluitende toets verschoven wordt naar het einde van groep 8. Hiervoor wordt het schooladvies leidend bij de overstap naar vo. Ook de media weten ons te vinden. De PO-Raad draagt hier actief aan bij met persberichten, een actuele website, effectief gebruik van sociale media en het blad podium. De Cito-eindtoets, het bestuursakkoord, huisvesting, krimp en grote klassen zijn voorbeelden van thema’s die de media oppikken. Uiteraard heeft de PO-Raad ook directe lijntjes met de pers.
Ouderbetrokkenheid Ouderbetrokkenheid krijgt steeds meer aandacht. De minister heeft plannen die de ouderbetrokkenheid moeten vergroten. De PO-Raad streeft ernaar om ouders maximaal te betrekken bij het onderwijs. Het komt de leerprestaties en de maatschappelijke ontwikkeling van leerlingen ten goede. Partnerschap is volgens de PO-Raad geen doel, maar een middel. Samen met landelijke ouderorganisaties heeft de PO-Raad een projectplan geschreven: Partnerschap tussen ouders en school: ontwikkelings- en resultaatgericht.
Ga naar poraad.nl voor het uitgebreide jaarverslag
9
Kwaliteit staat voorop
2
10
Het primair onderwijs werkt al jaren aan kwaliteitsverbetering van het onderwijs, met succes. De PO-Raad focust op de schoolbesturen als voorwaarde voor goed onderwijs. De PO-Raad zet zich daar bij in voor de verdere afname van het aantal zeer zwakke scholen, een soepele overgang van het primair naar het voortgezet onderwijs en opbrengstgericht leiderschap.
Taal en rekenen
Passend onderwijs
De PO-Raad ondersteunt de schoolbesturen bij de verbetering van taal- en rekenonderwijs. Uit onderzoek blijkt dat de resultaten van begrijpend lezen en rekenen zijn verbeterd. Nu de uitvoering van de verbetertrajecten (School aan Zet) op verzoek van de PO-Raad elders belegd worden, zoomen we zelf verder in op opbrengstgericht werken; de referentieniveaus zijn daartoe een mooi instrument. Scholen moeten de niveaus dan wel kunnen toetsen en dat kan nog niet. De PO-Raad brengt dit punt herhaaldelijk onder de aandacht.
De PO-Raad is een voorstander van Passend onderwijs. Het uitgangspunt daarbij is het aanboren en benutten van talenten van leerlingen en ze zoveel mogelijk samen te laten leren en opgroeien. De PO-Raad heeft samen met de andere sectorraden een referentiekader Passend onderwijs ontwikkeld en biedt nu en de komende jaren ondersteuning. Onder andere met regiobijeenkomsten en een ‘Instrumentarium Passend onderwijs’: een reeks brochures, tools, checklists en goede voorbeelden.
Opbrengstgericht leiderschap Opbrengstgericht leiderschap en professionalisering zijn voorwaarden voor een gecoördineerde aanpak van opbrengstgericht werken. Deze visie sluit aan bij de code Goed bestuur (zie hoofdstuk 3). De PO-Raad organiseert samen met AVS bijeenkomsten rond opbrengstgericht leiderschap. Daarnaast steunt de PO-Raad een onderzoeksproject van de drie Landelijke Pedagogische Centra (APS, CPS en KPC Groep) over dit thema.
11
Overgang naar voortgezet onderwijs
Kwaliteit staat voorop
PO-Raad, VO-raad en AVS hebben de minister geadviseerd de Cito-eindtoets te verplaatsen. Het later afnemen van deze toets levert meer effectieve leertijd op en daarmee een soepelere overgang naar het voortgezet onderwijs. De minister neemt het advies over in het wetsvoorstel Toetsing in het primair onderwijs. Het wetsvoorstel behelst een invoering van een verplichte centrale eindtoets voor taal en rekenen in het primair onderwijs. Daarnaast moeten alle basisscholen gaan werken met een leerling- en onderwijsvolgsysteem (lovs). Ons uitgangspunt is een optimaal onderwijsleerproces, met toetsen als hulpmiddel bij opbrengstgericht werken. Leerkrachten kunnen hiermee ontwikkelingen volgen. Dit uitgangspunt komt misschien in gevaar bij het wettelijk vastleggen van toetsmomenten. De PO-Raad is geen voorstander van de koppeling van toetsuitslagen en een predicaat ‘goed presterende school’ of prestatiebeloning. De PO-Raad is wel positief over het lovs, omdat het bijdraagt aan opbrengstgericht werken en daarmee aan de kwaliteit van het onderwijs.
12
Excellentie Het beste onderwijs voor elk kind vereist volgens de PO-Raad maatwerk. Daarom start – vanuit het project Scholen voor Morgen – in 2008 het stimuleringsprogramma Excellentie in het basisonderwijs. De PO-Raad draagt hier aan bij door de opgedane kennis te delen en een aantal conferenties te organiseren. 2011 is het laatste jaar dat dit excellentieprogramma draait. Maar de sector blijft zich – met steun van het ministerie – inzetten voor hoogbegaafde leerlingen.
Onderzoek en ontwikkeling De PO-Raad krijgt in 2011 de beschikking over de middelen voor onderzoek en ontwikkeling. We spelen een faciliterende rol bij de verdeling daarvan. De PO-Raad vindt dat deze vrijgevallen SLOA-middelen de onderzoek- en ontwikkelfunctie van scholen moeten versterken. Dat kan via praktijkgericht, wetenschappelijk onderzoek waar scholen behoefte aan hebben en waar ze eigenaar van zijn. Het kabinet heeft met ingang van 2012 de vrijvallende SLOAmiddelen geschrapt. De PO-Raad heeft zich hiertegen verzet.
Zeer zwakke scholen Het programma Goed worden en goed blijven is succesvol: het aantal zeer zwakke scholen blijft afnemen. In 2010 was het nog 1,5 procent. De teller staat in april 2012 op 32 van de 7.104 scholen. De PO-Raad blijft schoolbesturen in elk geval de komende twee schooljaren op verschillende manieren ondersteunen: met een grondige analyse, een bestuursaudit of de inzet van de Vliegende Brigade. Dat zijn deskundige adviseurs die zeer zwakke scholen kunnen begeleiden.
13
Voorwaarden voor goed onderwijs
3
14
De PO-Raad blijft zich inzetten voor goed onderwijs en de daarbij horende voorwaarden. Ons vertrekpunt is goed bestuur; we zetten in op de ontwikkeling en versterking van schoolbesturen. Maximaal toegeruste schoolbesturen en schoolleiders zijn een voorwaarde voor goed werkgeverschap en kwaliteit. Het schoolbestuur is immers verantwoordelijk voor de juiste inzet van mensen en middelen. Goed bestuur is cruciaal voor goed onderwijs!
Arbeidsvoorwaarden
Code Goed bestuur
Gemeenschappelijke professionaliseringsagenda
Sinds 1 augustus 2010 moeten alle schoolbesturen zich houden aan de code Goed bestuur. Schoolbesturen, verenigd in de PO-Raad, hebben de code opgesteld. In 2011 organiseert de PO-Raad werkconferenties en bezoeken schoolbesturen elkaar (proefvisitaties). De invoering van de code is van groot belang: het takenpakket van schoolbesturen groeit. De kwaliteit van bestuurlijk handelen is van grote invloed op de kwaliteit van het onderwijs. De code Goed bestuur is ons kompas.
De PO-Raad behartigt de belangen van de werkgevers. We willen graag onderhandelen over het hele pakket arbeidsvoorwaarden, omdat dit meer ruimte voor maatwerk oplevert. Dit vraagt om decentralisatie van de primaire arbeidsvoorwaarden. Hierover onderhandelt de minister van Onderwijs nu direct met de vakbonden. De Tweede Kamer is akkoord gegaan met het wetsvoorstel over de decentralisatie. Maar pas als er weer loonruimte is, treedt de wet in werking.
Professionalisering van leraar, schoolleiding en schoolbestuur is nodig om het onderwijs naar een hoger niveau te tillen. Daarom wil de PO-Raad starten met een grootschalig professionaliseringsplan: leerkrachten en teams moeten zich continu bij- of nascholen. Daarbij komt er een register met daarin de bevoegdheid en bekwaamheid van alle leerkrachten. In 2020 is benchmarking een vertrouwd instrument voor schoolbesturen.
15
Financieel management
Voorwaarden voor goed onderwijs
De PO-Raad is gestart met het driejarige project Eerst kiezen, dan delen. Centraal in dit project staat de koppeling tussen onderwijskundig en financieel beleid. De PO-Raad ondersteunt schoobesturen de komende jaren op verschillende manieren en vervult daarnaast een verbindende rol. Dit is hard nodig: het verschil tussen kosten en bekostiging blijft groeien. Alle informatie en ontwikkelingen – scholing, conferenties, artikelen, voorbeelden, instrumenten enzovoort – zijn te vinden op eerstkiezen.poraad.nl.
Huisvesting
Functiemix
Servicecentrum Scholenbouw
Scholen financieren hun huisvesting gedeeltelijk via de lumpsum. Daarnaast is de gemeente verantwoordelijk voor onderhoud aan de buitenkant, nieuwbouw, uitbreiding en tijdelijke huisvesting enzovoort. Volgens de PO-Raad
Met de invoering van de functiemix in 2010 hebben leerkrachten in het primair onderwijs een breder loopbaanperspectief. Ze worden uitgedaagd tot ontwikkeling. Een mooi instrument voor functiedifferentiatie. De PO-Raad ondersteunt de invoering ervan op verschillende manieren. Zo hebben we een gratis instrument ontwikkeld waarmee schoolbesturen de financiële gevolgen van de functiemix per school of bestuur kunnen berekenen.
De behoefte aan kennis over huisvesting blijft onverminderd groot. Zowel bij gemeenten als bij schoolbesturen. Het Servicecentrum Scholenbouw (SCS) voorziet in die behoefte. Het ministerie van OCW subsidieert het kenniscentrum helaas niet meer. PO-Raad, VO-raad en VNG zetten zich succesvol in voor voortzetting. Sinds 1 april 2012 is er een nieuw kenniscentrum: een samenwerkingsverband van Waarborgfonds Kinderopvang in Eindhoven, VNG, VO-raad en PO-Raad.
kan deze financiering een stuk beter als scholen zelf de regie hebben. De Tweede Kamer is – mede door inzet van PO-Raad, VO-raad en AVS – inmiddels ook voor decentralisatie. De noodzaak is groot: de kwaliteit van de gebouwen en het binnenmilieu is vaak slecht.
16
Vensters primair onderwijs Januari 2012 start de PO-Raad met het project Vensters primair onderwijs. Doel: scholen en schoolbesturen presenteren hun gegevens op een breed toegankelijke manier. Aan de sector, maar ook aan individuele besturen, scholen en ouders. De PO-Raad werkt bij de ontwikkeling van Vensters primair onderwijs samen met de VO-raad. Voor de uitvoering hebben wij samen de stichting SchoolInfo opgericht.
Eigen risico De PO-Raad maakt zich sterk voor de afschaffing van verplichte aansluiting bij het Vervangingsfonds. Dit fonds betaalt de kosten voor vervangers – bij ziekte of afwezigheid van personeel. Verplichte aansluiting past niet bij de lumpsumbekostiging. De bewindslieden zijn overtuigd: zij willen de verplichte aansluiting afschaffen. De PO-Raad onderzoekt de mogelijkheden op de verzekeringsmarkt, rekening houdend met kleine besturen. In 2012 informeren we het ministerie over onze onderzoeksbevindingen.
17
Vereniging van schoolbesturen
4 18
Aansluiting PO-Raad De PO-Raad is er voor haar leden. Als belangenbehartiger, maar ook als verbinder en dienstverlener. Deze drie kerntaken voeren we volgens onze leden naar behoren uit, zo blijkt uit een evaluatie van vier jaar PO-Raad. We betrekken onze leden actief bij het bepalen van het beleid en de standpunten die we innemen. Want: ‘de PO-Raad, dat zijn wij.’
91 90 78 76
76
64 62 52
Op 31 december 2011 heeft de PO-Raad 894 aangesloten schoolbesturen. Dit is 76 procent van het totale aantal. Onze leden vertegenwoordigen:
35
2008
2009
2010
2011
• 1,5 miljoen leerlingen (91%) • 169.220 medewerkers (90%) • 6.753 scholen (90%)
% aangesloten schoolbesturen % leerlingen % scholen
Algemene ledenvergadering
Thematisch netwerken
De PO-Raad is een vereniging van schoolbesturen, waarin de algemene ledenvergadering (ALV) het beleid bepaalt. Minimaal twee keer per jaar organiseert de PO-Raad een ALV. Ieder lid kan in dit hoogste orgaan van de vereniging meepraten, over het meerjarenbeleidsplan en de bijbehorende begroting. Ook stelt de ALV de contributie vast, benoemen bestuurders en leden van de Raad van Toezicht en behandelen de jaarrekening en het jaarverslag.
Buiten de ALV’s ontmoeten deelnemende schoolbesturen elkaar in verschillende netwerken. Rondom thema’s als Passend onderwijs, huisvesting, bekostiging en professionalisering. Deze netwerken spelen een belangrijke rol bij de standpuntbepaling van het bestuur: leden ontmoeten elkaar en vertegenwoordigers van het bestuur en wisselen kennis en ervaring uit. De thematische bijeenkomsten vinden één of meerdere keren per jaar plaats, op verschillende plaatsen in het land.
19
Organisatie
Vereniging van schoolbesturen Infodesk Vanaf haar oprichting beschikt de PO-Raad over een infodesk. Sinds 2010 wordt deze, in samenwerking met de VO-raad, bemenst door eigen medewerkers en steeds vaker bezocht door leden. De waardering is hoog. De infodesk is er voor vragen over arbeidsvoorwaarden, personeelsbeleid, bekostiging, huisvesting en de hoofdlijnen van het onderwijsbeleid. U kunt de infodesk via www. poraad.nl een formulier sturen of mailen naar infodesk@poraad.nl. Bellen kan op werkdagen van 9.00 tot 12.30 uur. Tel. (030) 31 00 933.
20
De dagelijkse leiding van de PO-Raad berust bij een driehoofdig collegiaal bestuur: voorzitter Kete Kervezee , Wim Ludeke en Simone Walvisch. De bestuursleden worden bijgestaan door een slagvaardig bureau met 38 medewerkers. De Raad van Toezicht beoordeelt het functioneren van het bestuur volgens een toezichtskader en ziet toe op de algemene gang van zaken in de vereniging. Eind 2011 neemt de Raad van Toezicht afscheid van Gert Schutte. Voormalig minister Jeugd en Gezin AndrĂŠ Rouvoet volgt hem op. De PO-Raad beschikt met Rouvoet over een ervaren bestuurder met goede banden in politiek Den Haag. Naast een Raad van Toezicht kent de vereniging ook een adviesraad, die het bestuur van de PO-Raad adviseert over het strategisch beleid en over de verbetering van de onderwijskwaliteit in al haar aspecten. Beide raden zijn divers samengesteld en vormen een goede afspiegeling van de sector en de verschillende maatschappelijke belangen die samenkomen in het primair onderwijs.
Ga naar poraad.nl voor het uitgebreide jaarverslag
poraad.nl De vernieuwde website van de PO-Raad is een van de belangrijkste communicatiemiddelen van de vereniging. Leden vinden hier nieuws, agenda-items, standpunten en een uitgebreide toolbox met verschillende hulpmiddelen. Aanbieders van collectiviteitsvoordeel voor leden staat ook op de website. De website en de digitale nieuwsbrief krijgen in 2011 gezelschap van een nieuw digitaal tijdschrift: podium. Hierin vinden de leden meningen, ideeĂŤn, problemen en oplossingen uit de onderwijspraktijk.
Tot slot De sector primair onderwijs is in rap tempo volwassen geworden: Schoolbesturen krijgen steeds meer ruimte om de goede dingen te doen. De randvoorwaarden moeten dan wel aanwezig zijn. Om dat te bereiken geeft de PO-Raad ondersteuning. De PO-Raad blijft zich inzetten voor de beste toekomst voor elke leerling: goed onderwijs voor elk kind.
21
Ga naar poraad.nl voor het uitgebreide jaarverslag
Colofon Dit is een uitgave van de PO-Raad.
Tekst, redactie en productie Ravestein & Zwart, Nijmegen
Postadres:
Vormgeving
Postbus 85246 3508 AE Utrecht
Lauwers-C, Nijmegen
Drukwerk Bezoekadres:
Thoben Offset Nijmegen, Malden
Varrolaan 60 3584 BW Utrecht
Fotografie
Met dank aan alle leerlingen, leerkrachten en ouders van De Kameleon (Den Bosch), Oscar CarrÊ (Amsterdam) en De Klimroos (Utrecht). Niets uit deze uitgave mag worden verveel voudigd, overgenomen of openbaar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de PO-Raad.
Rob Nelisse, Hedel T (030) 31 00 933 E info@poraad.nl W www.poraad.nl
22
Oplage 3.000
Juni 2012
Goed onderwijs voor elk kind
23