Podium jaargang 5 voorjaar 2016 by PO-Raad

PL ATFORM VOOR HE T PR IMA IR ONDERWIJS

jaargang 5 _ voorjaar 2016

Samen werken aan verdraagzaamheid Preventie verdient urgentie n Radicalisering tegengaan n Meerwaarde IKC steeds beter zichtbaar n Goed bestuur krijgt langzaam ‘smoel’ n Onderwijs aan asielzoekerskinderen: uitdagende klus n Passend onderwijs n De kern van het leraarschap n Bestuurlijke visitatie

928986-01_001_17-May-16_11:13:08_walter

Inhoud

podium _ jaargang 5 _ voorjaar 2016

‘SAMEN WERKEN AAN VERDRAAGZAAMHEID’

BESTUURLIJKE VISITATIE

De samenleving verhardt. Het recht op vrije meningsuiting

Pagina 16

Bestuurders leren van de frisse blik van buiten.

lijkt verworden tot het recht om te kwetsen. Kunnen we hier niet nadrukkelijker iets tegen doen?, vraagt vicevoorzitter Simone Walvisch zich af. ‘Laten we dit als leden van de PO-Raad samen oppakken.’

Pagina 4

EEN UITDAGENDE KLUS Het onderwijs aan kinderen van asielzoekers stuit nog op een aantal knelpunten.

Pagina 20

PREVENTIE VERDIENT URGENTIE Scholen zijn wettelijk verplicht om een sociaal veilig

PASSEND ONDERWIJS

klimaat te bieden. Is schoolveiligheid teruggebracht tot

Miep van Hees, projectleider visietraject passend

een afvinklijstje?

onderwijs, over de huidige stand van zaken.

Pagina 7

Pagina 24

MIDDEL TEGEN RADICALISERING Een klimaat waarin normen en waarden bespreekbaar zijn, helpt tegen ongewenst gedrag, én tegen radicalisering.

Pagina 10

DE KERN VAN HET LERAARSCHAP Strategisch scholingsbeleid helpt de leraar om basisen vakbekwaam te worden.

Pagina 28

‘MEERWAARDE IKC STEEDS BETER ZICHTBAAR’

GOED BESTUUR KRIJGT LANGZAAM ‘SMOEL’

IKC De Wieken in Nijmegen investeert in de ontwikkeling

De monitorcommissie Goed bestuur initieerde een

van álle kinderen en is een ontmoetingsplaats voor

onderzoek onder alle po-schoolbesturen.

verschillende culturen.

Pagina 30

Pagina 12

Verder in dit nummer 15 Column van Stephan Sanders 18 Huisvestingsnieuws 19 Drie Vragen Aan… Anko van Hoepen 22 Wat brengt het congres 2016? 26 Kennis delen 27 Mijn gebouw

podium _ voorjaar 2016

928986-01_002_17-May-16_11:13:08_walter

VO O RWO O R D

Het orkest van de sector Er is een geluid waar ik met groot plezier naar luister.

Niet voor niets heeft de PO-Raad in 2014 het initiatief

Het bestaat uit losse flarden, flarden die steeds duidelijker

genomen tot de opzet van een nieuw ‘Schevenings Beraad’:

klinken.

een samenkomen van bestuurders uit het onderwijs, lokale en landelijke overheden om afspraken te maken over

Het is het aanzwellende geluid van het onderwijsstelsel

broodnodige nieuwe, moderne, bestuurlijke verhoudingen.

dat wordt gefinetuned, waarbij de diverse onderdelen, als

Uitgangspunt is dat het kind centraal staat, niet de insti-

waren het muziekinstrumenten, op elkaar worden afge-

tuties. Nu moet het kind soms van loket naar loket om de

stemd. Steeds breder klinkt het besef door dat het huidige

opvang, het onderwijs en de zorg te krijgen die hij nodig

stelsel een te strak keurslijf vormt voor wat nodig is in het

heeft. Het is beter om die systemen om het kind heen te

onderwijs; voor wat goed is voor onze kinderen. Neem

organiseren.

onze inzet om de versnipperde voorschoolse voorzieningen samen te brengen tot één basisvoorziening en zo te

Het kind centraal: daarvoor pleit ook onze vicevoorzitter

zorgen voor één doorgaande ontwikkellijn voor kinderen

Simone Walvisch in deze podium. En dan vooral in relatie

van 0 – 12 jaar. Dat is goed voor alle kinderen. Maar regels

tot zijn/haar medemensen en de maatschappij. Simone

staan deze ontwikkeling in de weg.

bepleit, gezien de verharding van de maatschappij, dat

Of denk aan het huidige systeem van onderwijshuisvesting

de school en daarbuiten. Ik sluit graag aan bij haar oproep

en financiering: dat is gericht op groei en knelt nu het aan-

aan onze leden om hierover van gedachten te wisselen.

we gezamenlijk aandacht besteden aan het samen leven in

tal leerlingen in het primair onderwijs daalt. Ook daarom moet het stelsel anders.

We zetten ons in voor onderwijs dat kinderen wetend, vaardig én sociaal maakt. En voor een eigentijds stelsel dat

Huisvesting, financiën, voorzieningen voor jonge kinde-

alle ontwikkelingen wél aan kan. Zo spreken we met onze

ren: ze grijpen in elkaar als de noten in een muziekstuk.

leden over het moderniseren van de bekostiging van het

De ene noot aanpassen, betekent automatisch dat ook

primair onderwijs en hoe die eruit zou moeten zien. Met

de andere moeten mee veranderen. Nieuwe regels voor

opvangorganisaties en het onderwijs hebben we regelmatig

het stichten van scholen bijvoorbeeld, kunnen niet zonder

aandacht gevraagd voor het belang van een doorgaande

nieuwe regels voor bekostiging. Daarvoor zijn ze te nauw

ontwikkellijn voor kinderen. Dat blijven we doen.

met elkaar verbonden. Het is daarom van belang dat we het stelsel primair onderwijs in samenhang blijven bekij-

Mijn vurige wens is dat al dit praten over een klein jaar ook

ken. Met alle betrokkenen als musici in hetzelfde orkest,

daadwerkelijk leidt tot concrete acties. Dat we de fase van

met de diverse beleidsterreinen als noten in dezelfde

finetunen achter ons laten en de losse flarden, de losse

compositie. Alleen dan voorkomen we dat wijziging op

noten, een geheel gaan vormen.

wijziging wordt gestapeld en het stelsel een wirwar wordt.

De sector primair onderwijs is nog geen volleerd orkest.

Een vals gewrocht.

Toch zijn we hard op weg naar een prachtige uitvoering. De opmaat is daar. En dat klinkt mij als muziek in de oren. Rinda den Besten

podium _ voorjaar 2016

928986-02_001_17-May-16_11:17:37_walter

De samenleving verhardt. Het recht op vrije meningsuiting lijkt verworden tot het recht om te kwetsen. Kunnen we hier als scholen niet nadrukkelijker iets tegen doen?, vraagt vicevoorzitter Simone Walvisch van de PO-Raad zich af. ‘Scholen kunnen het verschil maken, zeker in gezamenlijkheid. We hebben in Nederland wel degelijk een set gedeelde normen en waarden, ongeacht denominatie of culturele achtergrond. Laten we dit als leden van de PO-Raad oppakken.’ T EK S T M A R I JK E NI JB OER

Simone Walvisch:

‘Laten we samen werken aan een verdraagzamer samenleving’ Wat is de directe aanleiding voor deze oproep? Op 9 febru-

Bovendien zijn volgens haar veel van de gebruikte metho-

ari plaatste Lodewijk Asscher op Facebook een brief aan al

des vooral gericht op sociaal-emotionele ontwikkeling. ‘Ook

degenen die hem via social media hadden uitgescholden en

bij burgerschap; daar gaat het er vaak om dat het kind zich

bedreigd. Omdat hij joods is, omdat hij iets had gedaan of

vaardigheden moet eigen maken om te kunnen participe-

gezegd dat hen niet beviel, of gewoon omdat hij regelmatig

ren in de samenleving. Dat is vanuit de invalshoek van het

in het nieuws is. Simone Walvisch las zijn bericht en was

individu. Maar hoe gaan we met elkaar om? En hoe zorgen

geschokt over de heftigheid van het antisemitisme.

we dat de samenleving leefbaar blijft?’

Diezelfde avond kwam de maatschappelijke adviesraad van de PO-Raad bijeen; een groep prominente Nederlanders uit verschillende maatschappelijke disciplines. Daar vertelde hoogleraar Anne Bert Dijkstra (UvA) hoe kinderen de normen en waarden die hen op school zijn aangereikt, de rest

‘We kunnen als scholen het verschil maken’

van hun leven met zich meedragen. ‘We kunnen als scholen dus het verschil maken’, zegt Walvisch. ‘En dat is bemoedigend. De wereld wordt steeds

Vrijheid van meningsuiting

harder en die harde wereld komt langs allerlei wegen de

Simone Walvisch: ‘In de politiek en de media lijkt op dit

scholen in. Alle scholen werken al aan burgerschap en bou-

moment alles te draaien om slechts één basiswaarde van

wen aan de sociaal-emotionele vaardigheden van kinderen.

onze samenleving: de vrijheid van meningsuiting. Dat vind

Dat doen ze op hun eigen manier. Maar de vraag is of we

ik belangrijk: niemand wil een samenleving waar dat beknot

nog winst kunnen boeken, als dat bewuster en beleidsma-

wordt. Maar tegelijk maak ik me er zorgen over waar dat

tiger gebeurt. Het onderwerp is daar belangrijk genoeg

toe kan leiden. Naar aanleiding van die Duitse cabaretier

voor.’

die de Turkse premier Erdogan beledigde, werd ‘vrijheid van Lees verder op pagina 6

podium _ voorjaar 2016

928986-02_002_17-May-16_11:17:37_walter

School met normen en waarden • er aandacht is voor de individuele

Tussen 2004 en 2008 was Simone

De vijf ‘gouden regels’ van de school:

Walvisch schoolbestuurder van het

je mag zijn wie je bent; we houden

toenmalige Openbaar Onderwijs

rekening met elkaar; we houden de

Almere. Verschillende scholen van dit

school rustig en netjes; stop = stop;

bestuur gingen zich sterker profileren

problemen praten we uit.

zodat ouders wat te kiezen hadden.

Volgens de school is het onderlinge

De nieuwe school Het Avontuur koos

respect zichtbaar in de omgang

als thema burgerschap.

tussen ouders, leerlingen en mede-

ontwikkeling kunnen doorlopen op

Tot vandaag aan toe geeft Het

werkers. ‘Ook is er nadrukkelijk

cognitief, sociaal-emotioneel en

Avontuur veel aandacht aan waarden

aandacht voor maatschappelijke

creatief gebied.

en normen. ‘Onze leerlingen groeien

vraagstukken en de ons omringende

op in een samenleving waarin mensen

samenleving.’

leerling, ook op sociaal-emotioneel gebied • leerlingen uitgroeien tot zelfstandige mensen met een goed ontwikkeld sociaal gevoel • kinderen op de school een goede

In de leerlingenraad beslissen kinderen mee over schoolzaken. Ook

uit verschillende culturen leven. We zien het als onze taak om onder onze

De school vindt het belangrijk dat:

de allerjongsten: die maken in de

leerlingen begrip en respect te kweken

• elk kind zich veilig voelt en ver-

miniraad met behulp van tekeningen

voor elkaar. Zo kunnen zij later zelf een bijdrage leveren aan en hun plaats

trouwen heeft in de leerkracht • het team leerlingen met respect

vinden in een gezonde samenleving,

behandelt en leerlingen respect

waarin iedereen tot zijn recht komt’,

voor elkaar opbrengen

aldus de website van Het Avontuur.

duidelijk wat zij anders zouden willen op school. (De foto hierboven is op een andere school gemaakt)

podium _ voorjaar 2016

928986-02_003_17-May-16_11:17:38_walter

meningsuiting’ zelfs betiteld als het recht om te beledigen.

Een andere opmerking van Dijkstra die Walvisch zeer

Daar ben ik het niet mee eens. De grens van de vrijheid van

inspireerde: ‘Uit onderzoek blijkt dat wij in Nederland een

meningsuiting ligt daar waar je een ander kwetst. Je hebt

gezamenlijk basispakket aan waarden hebben. Welk profiel

geen recht om een ander te beledigen, net zo goed als je de

een school ook heeft, de waarden zijn ongeveer hetzelfde.

fysieke integriteit van een ander niet mag aantasten.’

Ik vind het heel bemoedigend dat we het daarover eens zijn. De Inspectie van het Onderwijs heeft dan ook zeven

Actief burgerschap

basiswaarden1 geformuleerd. Die zijn heel herkenbaar.’

Eind 2005 werd in de wet opgenomen dat het onderwijs mede gericht moet zijn op de bevordering van actief burgerschap en sociale integratie. ‘Toen de toenmalige premier Balkenende normen en waarden ging benadrukken, kwam burgerschapsonderwijs in dat politieke licht te staan. Veel scholen zeiden terecht: wij zijn al lang bezig met conflicthantering en het aanleren van respect voor

‘Uit onderzoek blijkt dat kinderen de waarden die ze op school leren, de rest van hun leven meenemen’

elkaar. Toen de PO-Raad een paar jaar later werd opgericht, hebben wij gezegd: scholen werken al aan normen en waarden, vaak gekoppeld aan hun identiteit. Daarom heeft

Kansrijk

de PO-Raad hier weinig aandacht aan besteed. Door de

Dijkstra heeft met anderen onderzoek2 gedaan naar de

maatschappelijke ontwikkelingen van de laatste tijd kijken

opbrengsten van het burgerschapsonderwijs in Nederland.

Rinda en ik daar nu anders tegenaan.’

‘Wij doen het in Nederland goed op cognitief vlak, maar op

Terug naar wat hoogleraar Dijkstra afgelopen februari

het punt van sociale opbrengsten scoren we internationaal

vertelde. ‘Onderwijs doet er toe. Dat blijkt uit onder-

gezien heel laag. Dat komt doordat ons onderwijs hier niet

zoek, onder andere naar een lichting scholieren van een

gericht genoeg aan werkt. En daar liggen kansen.’ Walvisch

Amerikaanse meisjesschool die gevolgd is sinds de jaren

wil graag het gesprek aangaan met de leden over hoe dat

dertig. Wat blijkt: de waarden die zij op die school geleerd

beter kan. ‘Laten we samen nadenken over hoe we een

hebben, hebben ze de rest van hun leven meegenomen.‘

verdraagzamer samenleving voor elkaar kunnen krijgen.’ n

1 Basiswaarden Inspectie van het Onderwijs: vrijheid van meningsuiting, gelijkwaardigheid, begrip voor anderen, verdraagzaamheid, autonomie, afwijzen van onverdraagzaamheid, afwijzen van discriminatie. 2 ‘Eenheid of verdeeldheid? Burgerschap in een gedifferentieerd voortgezet onderwijssysteem’. Justine E. Netjes, Herman G. van de Werfhorst, Anne Bert Dijkstra & Ellen A. M. Geboers, Amsterdam Institute for Social Science Research, 2011.

podium _ voorjaar 2016

928986-02_004_17-May-16_11:17:37_walter

M E E R A A N DAC H T VO O R D E S O C I A A L- E M O T IO N E L E O N T W IK K E L IN G VA N E L K K IN D

Preventie verdient urgentie De school zou voor leerlingen en leraren een

‘Aanpak? Check! Monitor? Check! Aanspreekpunt? Check!’

veilige plek moeten zijn. Helaas is dit niet

Naar ons idee biedt de wet op het eerste punt − de aanpak

altijd het geval. Sinds 1 augustus 2015 zijn scholen daarom wettelijk verplicht om een sociaal veilig klimaat te bieden. De school moet aannemelijk maken dat zij dit daadwerkelijk doet. Verder moet een medewerker zich nadrukkelijk met schoolveiligheid bezighouden. Is schoolveiligheid hiermee teruggebracht tot een afvinklijstje? T EK S T WO U T ER SIEB ER S, K EE S VA N OV ERV EL D

− zoveel vrijheid, dat scholen hier een uitgelezen kans hebben om een pedagogisch statement te maken. Dit statement zou wat ons betreft mogen luiden: preventie verdient urgentie!

Stelling nemen We hebben jaren een visie gezien rondom pedagogisch klimaat en schoolveiligheid die vooral probleemgericht was: de leerling heeft een gedragsprobleem (of: is het probleem); de veiligheid van de groep of de school is in het geding; wat kunnen we doen om dat probleem te verhelpen?

podium _ voorjaar 2016

928986-02_005_17-May-16_11:17:40_walter

Internationaal en ook in

Kees van Overveld

een gele kaart kregen? Wat was daaraan voorafgegaan?

Nederland is echter een

Deze vragen speelden wel in het team, maar door de dage-

kentering merkbaar. De

lijkse drukte kregen ze vaak weinig aandacht.

vraag wordt veel meer: wat

De Caeciliaschool koos ervoor het roer drastisch om te

kunnen we doen om proble-

gooien. Preventief werken aan gedrag; dat was het plan.

men te voorkómen? In veel

Vanaf nu werd er gewerkt volgens de principes van de

visies wordt uitgegaan van

preventiepiramide van Deklerck: problemen voorkómen in

een meerlaags preventiemo-

plaats van ze keer op keer achteraf op te lossen. Maar hoe

del. Bekende voorbeelden

pak je dat aan?

zijn de preventiepiramide

Siebers maakte samen met de intern begeleider een

van Deklerck (2011), het

actieplan. Er werd besloten van de grond af op te bouwen,

Groepsplan Gedrag van

omdat het cruciaal was een solide piramide neer te zetten.

Van Overveld (2016) en

Als de eerste laag niet stevig genoeg is, bestaat het gevaar

de gedragsaanpak van

dat de piramide instort of langzaam wegzakt. Er moesten diverse vragen beantwoord

SWPBS (Golly & Sprague, 2013). Het overkoepelende idee in die ‘lagenaanpak’ is dat

worden: hoe kijken we

preventie schoolbreed moet worden uitgedragen en dat de

eigenlijk naar gedrag? Wat is

groep als geheel het startpunt is. Binnen de groep moet

gedrag voor ons? Met welke

een basis voor veiligheid worden gelegd door gerichte en

bril willen wij naar gedrag

systematische aandacht voor positieve interactie, regels

en sociaal-emotionele ont-

en gedragsverwachtingen, klassenmanagement, groeps-

wikkeling kijken? Er volgde

vorming en sociaal-emotioneel leren. Het idee is dat door

een proces waarbij team-

de prioriteit te leggen bij de ontwikkeling van een positieve

leden, leerlingen en ouders

groep (de basis van de piramide), het aantal incidenten

actief werden betrokken.

(waaronder pesten) fors wordt gereduceerd. Mocht er zich

Zo ontstonden de vijf pij-

toch een incident voordoen, dan kan er snel en gericht

lers waarop de piramide is

worden ingegrepen vanuit de meer op curatie gerichte

gebouwd. Bij elke interven-

lagen binnen het model.

tie in de piramide is gekeken

In veel samenwerkingsverbanden en besturen zien we inmiddels de omslag naar het preventiedenken. We

Wouter Siebers

of deze aansluit bij de visie van de school. Er ontstond

beschrijven de ontwikkeling die de school van Wouter

eenduidigheid door te discussiëren en te streven naar con-

Siebers heeft doorgemaakt.

sensus. We doen wat we zeggen en zeggen wat we doen. Er ontstond een sociaal-veilige school!

Van rode kaart naar veilige school Een gele kaart als leerlingen over de grens gaan en een

Passend gedrag op zeventien scholen

rode als ze het echt te bont maken. Dat was een aantal

Na twee jaar hard werken was de Caeciliaschool tevre-

jaren geleden het curatieve beleid van de Caeciliaschool in

den met haar preventiebeleid. Siebers werd gevraagd

Amersfoort, de werkplek van Siebers. Een leerling die één

als projectleider ‘Passend Onderwijs Gedrag’ voor de

gele kaart kreeg, kreeg er daarna vaak meerdere. Rood

Stichting Katholiek Primair Onderwijs Amersfoort (KPOA).

kwam ook regelmatig voor. Het team was het erover eens

Het doel van KPOA is om alle zeventien scholen de stap

dat dit niet werkte. En hoe kon het eigenlijk dat leerlingen

van curatie naar preventie te laten maken. Er werd in een

Sociaal-emotioneel leren Een school kan met een antipestprogramma werken aan schoolveiligheid. Schoolteams kunnen er ook voor kiezen om vanuit preventief oogpunt alle leerlingen een reeks essentiële levensvaardigheden aan te leren. Ze kunnen leerlingen leren om te gaan met zichzelf en de ander. Dit past binnen een positieve groepsaanpak. Van Overveld (2016) werkt het concept sociaal-emotioneel leren verder uit en benadrukt dat vijf competenties (levensvaardigheden) van groot belang zijn voor de sociaal-emotionele groei van ieder kind. Het betreft: zelfbesef, zelfmanagement, besef van de ander, relaties kunnen hanteren en keuzes maken.

podium _ voorjaar 2016

928986-02_006_17-May-16_11:17:40_walter

Prikkelende vragen brede werkgroep gewerkt met intern begeleiders, gedrags-

Ook met je school de slag naar preventie maken?

specialisten, leerkrachten en een directeur. Ook deze

Met deze prikkelende vragen maak je een

werkgroep begon bij de basis. Wanneer teams nadenken

flitsende start. De vragen komen uit het document

over gedrag komen ze al snel met (probleemgerichte)

’Passend Gedrag’ van KPOA.

interventies. Dat is prachtig, maar niet als je nog niet weet wat je basis is. De eerste, strategische werkgroep dacht

• Wat verstaan we onder gedrag?

alleen na over het kader, de voorwaarden en het preven-

• Met welke competenties gaat een leerling na acht

tiemodel. Pas toen dat duidelijk was, is de inhoudelijke

jaar van deze school? En welk gedrag laat de leerling

werkgroep concrete adviezen gaan formuleren: helder

dan zien?

waar het kan, ruimte gevend waar dat moet. Na ruim een jaar sleutelen is KPOA een werkdocument rijker. ‘Passend Gedrag’ daagt scholen uit samen in gesprek te gaan over gedrag en vanuit een stevige basis een sociaal-veilige school neer te zetten. Een school waar niet vanuit de antipest- of veiligheidscoördinator wordt gedacht, maar waar de sociaal-emotionele ontwikkeling voor álle leerlingen gewaarborgd is.

• Waar ben je trots op? Hoe zorg je voor een veilig klimaat en wat draagt daar wel/niet aan bij? • Kijken we op eenzelfde manier naar gedrag? Hoe kijken we? • Schoolregels (positief gesteld; niet meer dan vijf basisregels). Doen we wat we zeggen en zeggen we wat we doen? • Hoe stimuleer je een positieve interactie tussen de leerlingen onderling?

Oproep We doen hierbij een oproep aan andere schoolbesturen om deze opdracht – van curatie naar preventie – ook samen

Literatuur

op te pakken. Laat scholen elkaar versterken en inspireren.

Deklerck, J. (2011). De preventiepiramide. Preventie van

Laat de kennis over gedrag een olievlek zijn!

probleemgedrag in het onderwijs. Leuven/Den Haag: Acco. Golly, A. & Sprague, J. (2013). Positive Behavior Support.

Conclusie

Goed gedrag kun je leren! Doelmatige strategieën voor in de

Iedere leerling verdient een veilige school. Niet alleen

school (herziene druk). Huizen: Uitgeverij Pica.

omdat het in de wet staat, maar vooral omdat het de visie

Overveld, K. van (2016). Groepsplan gedrag. Planmatig

van de school weerspiegelt. De Wet sociale veiligheid biedt

werken aan passend onderwijs. Huizen: Uitgeverij Pica.

volgens ons volop kansen en mogelijkheden om de visie te realiseren. Als we al een checklist willen gebruiken, dan

Over de auteurs

is dat vooral om niemand te vergeten: de leerkracht, de

Wouters Siebers M SEN is groepsleerkracht en gedrags

intern begeleider, de gedragsspecialist, de directeur en de

specialist op de Caeciliaschool in Amersfoort. Daarnaast is

bestuurders.

hij projectleider ‘Passend Onderwijs – Gedrag’ voor stichting

Samen zet je de schouders eronder: preventie verdient

KPOA. Wouter is Leraar van het Jaar PO 2015-2016.

urgentie! n

Dr. Kees van Overveld is gedragsdeskundige, trainer en auteur. Meer informatie op www.keesvanoverveld.nl

podium _ voorjaar 2016

928986-02_007_17-May-16_11:17:40_walter

Sociale veiligheid en perspectief a Sociale veiligheid in de klas is niet alleen

basisschool De Horizon in Delft: ‘Wij hebben kinderen uit

belangrijk om pesten en ander ongewenst

allerlei culturen op school, ook uit gezinnen waarvan oudere

gedrag terug te brengen. Een klimaat waarin

broers en zussen naar Syrië zijn vertrokken. Daarom hebben we een trainingsdag bij School & Veiligheid gevolgd.

normen en waarden bespreekbaar zijn, is ook

Onze taak als school heeft te maken met identiteitsvorming

een middel in de strijd tegen radicalisering.

van de leerlingen. Wie ben je? Bij welke groep hoor je? Hoe wil je zijn? Geeft dat een positief beeld, dan is dat goed, het

T EK S T L ISE T T E B L A NK E S T I JN

kind is weerbaar. Maar bij een negatief beeld kan het kind gevoed worden door andere gedachten. Daarom is het heel belangrijk dat we de kinderen een zicht op de toekomst

De juf in groep 2 buigt zich voorover. Een kleuter ziet haar

bieden, zeker als hun ouders geen werk hebben of als er

V-hals en roept: ‘Dat is haram!’ Hoe interpreteer je zo’n

foute vrienden over de vloer komen. We bespreken foto’s

opmerking? Zegt het iets over de opvattingen thuis, en

van verschillende beroepen. Wat wil je worden? Wat moet

wat moet je daar als school mee? Ander voorbeeld. Groep

je leren als je later zo wilt zijn? Stel dat een kind dat cogni-

7 kijkt het Jeugdjournaal, het gaat over Syriëgangers. ‘Ik

tief laag scoort, aangeeft dat het dokter wil worden. Dan is

vind het goed dat ze gaan’, zegt een leerling. Voor veel

het zaak om niet te zeggen: ‘‘Dat is niet haalbaar, met jouw

scholen zijn dit herkenbare situaties, weet Fleur Nollet,

rapport’’. Je kunt dan beter vertellen wat voor soort beroe-

beleidsmedewerker Radicalisering, burgerschap en discri-

pen er nog meer zijn in een ziekenhuis.’

minatie bij de Stichting School & Veiligheid. ‘Op scholen krijgen we steeds meer te maken met heftige uitspraken

Niet-pluisgevoel Tegelijkertijd moeten de leer-

in de klas en met leerlingen met idealen die wij als niet

krachten hun ogen en oren open houden. De helpdesk

passend beschouwen.’ Daarbij gaat het zeker niet alleen

van Stichting School & Veiligheid krijgt vaak de vraag hoe

om extreme meningen die vanuit islamitische achtergrond

je radicalisering herkent. Helaas: daar is geen afvinklijst

gemotiveerd worden. Ook culturele en sociaal-maat-

voor, vertelt Nollet: ‘Belangrijk is het niet-pluisgevoel dat

schappelijke verschillen kunnen leiden tot polarisatie, en

je als onderwijsprofessional kunt hebben. Als je onderbuik

dientengevolge tot bijvoorbeeld intolerantie tegenover

aangeeft dat er iets niet in de haak is, is het tijd voor een

homo’s of andere minderheden. Nollet: ‘In een school

individueel gesprek met het kind en eventueel de ouders.’

komen verschillende culturen bij elkaar, en dat kan lei-

Locatiedirecteur Bolderheij: ‘Het is lastig om het verschil

den tot een verharding in het debat. Radicalisering is een

te zien tussen radicale opvattingen en puberaal gedrag.

proces: van het ontwikkelen van bepaalde denkbeelden en

Als leerkracht moet je goed observeren. Bij verandering

idealen, tot het uitreizen of het plegen van een aanslag. Als

van gedrag moet je alert zijn en aan een collega vragen of

school heb je dus zeker wat te doen op dit thema. Dat is

hij hetzelfde waarneemt. Als we vrezen dat er iets niet in

onderdeel van de pedagogische taak.’ Hoe zorg je ervoor

orde is, kunnen we dat melden bij de gemeente.’

dat leerlingen normen en waarden ontwikkelen die wij wel passend vinden? Een veilige context is in ieder geval

Gezamenlijke normen en waarden De huidige

belangrijk, vindt Nollet. ‘Leerlingen moeten open kunnen

maatschappelijke spanningen vinden ook hun weerslag

praten, in een veilige sfeer. Een goede burgerschapsonder-

binnen het team, weet Nollet. ‘Neem een islamitische leer-

wijsmethode kan daarbij helpen.’

kracht die er juist nu voor kiest om een hoofddoek te gaan dragen. Om juist in deze tijd van extremisme duidelijk te

Zicht op de toekomst Tegelijkertijd is het belang-

maken: ik sta voor mijn geloof en dat heeft niets te maken

rijk om kinderen een toekomstperspectief te bieden. Nora

met terreur. Dat kan zorgen voor ophef bij zowel ouders als

Bolderheij, locatiedirecteur van de protestants-christelijke

collega’s.’

Een veilige omgeving is van groot belang voor kinderen om zich goed te kunnen ontwikkelen en te kunnen leren. Ook medewerkers op school moeten hun werk in een veilige omgeving kunnen doen. Scholen moeten er alles aan doen om die sociale veiligheid te kunnen bieden, vindt de PO-Raad, op een manier die past bij de visie van de school. Al zijn incidenten helaas nooit helemaal te voorkomen. Samen met de VO-raad en Stichting School & Veiligheid ondersteunt de PO-Raad schoolbesturen bij het verder verbeteren van sociale veiligheid op hun scholen. Er zijn grenzen aan de verantwoordelijkheden en mogelijkheden van scholen. Samenwerking met bijvoorbeeld ouders, leerlingen, sportverenigingen, jeugdzorg en gemeenten is dan ook hard nodig. De PO-Raad vindt het belangrijk dat alle partijen afspraken maken over ieders verantwoordelijkheid om een (sociaal) veilige omgeving te realiseren.

podium _ voorjaar 2016

928986-02_008_17-May-16_11:17:40_walter

Illustratie: Nico Dielen, communicatieteam x-hoogte Utrecht

ef als middel tegen radicalisering

Het is belangrijk dat je als school een gemeenschappelijk

dezelfde normen en waarden te hebben, zolang er maar

stelsel van normen en waarden hebt, vindt Nollet. ‘Zeker

een open gesprek mogelijk is. Als zich toch een incident

na een ingrijpende gebeurtenis, zoals de recente aansla-

voordoet in een klas, of ouders komen verhaal halen, dan

gen. Dan is het belangrijk om als schoolteam bij elkaar

moet de directeur vierkant achter zijn leerkracht gaan

te komen en het gezamenlijke standpunt te benoemen.

staan. En op bestuursniveau geldt dat het bestuur achter

Zo’n gesprek over normen en waarden kan niet top-down

zijn directeur moet gaan staan.’ n

plaatsvinden; het moet met elkaar gebeuren, in de leraren kamer. In iedere klas van de school moeten dezelfde normen worden gehanteerd. Hoe gaan we over lastige

Stichting School & Veiligheid biedt scholen o.a. de

onderwerpen met onze leerlingen in gesprek? Wat accep-

Onderwijsaanpak Sociale veiligheid en radicalisering in de

teren we wel van hen en wat niet? Leerlingen hoeven niet

school. www.schoolenveiligheid.nl

podium _ voorjaar 2016

928986-02_009_17-May-16_11:17:45_walter

IKC D E W IE K E N I S ‘ B IN D MID D E L’ VA N D E W I J K

‘Meerwaarde IKC steeds b Het SER-advies ‘Gelijk goed van start’ is een

IKC De Wieken was tot een paar jaar terug een brede

stap op weg naar meer doorgaande lijnen en

school en daarvoor een zogenoemde open wijk school. De

gelijke kansen voor kinderen. Toch dreigen de verschillen in de maatschappij volgens

ontwikkeling naar IKC ging dus geleidelijk. Momenteel telt het IKC zo’n driehonderd kinderen, waarvan zeventig in de leeftijd van nul tot en met drie jaar. De kinderopvanggroe-

de inspectie alleen maar groter te worden.

pen, de peutergroep en de school lopen vloeiend in elkaar

Integraal Kindcentrum De Wieken, gelegen

over en de speelpleinen van de groten en de kleintjes gren-

in een oude volkswijk in Nijmegen, laat zien dat het IKC een slimme investering kan zijn

zen aan elkaar. Ongeveer dertig procent van de kinderen op De Wieken is een gewichtenleerling. Dat wil zeggen dat hun ouders maximaal twee jaar voortgezet onderwijs heb-

in de ontwikkeling van álle kinderen en een

ben gevolgd. Zowel binnen als buiten schooltijd is er een

ontmoetingsplaats voor verschillende culturen.

rijk activiteitenaanbod waarin een welzijnsorganisatie en een cultureel centrum participeren.

T EK S T EL ISE H A A R M A N

Niet meer terug Officieel is er nog sprake van een pilot, maar het IKC zal De dag begint dynamisch op IKC De Wieken. De inval-

zeker worden voortgezet. ‘Het was een heel proces om ie-

juf van groep 3 is ziek en de vaste juf staat tijdelijk voor

dereen te laten wennen, maar de meerwaarde is nu duide-

de klas in de noodopvang op Heumensoord. Terwijl zo’n

lijk zichtbaar’, vertelt Mous trots. ‘Een medewerker zei pas

twintig ouders van diverse komaf zoals iedere ochtend

nog tegen me: ‘‘Het was zwaarder dan ik dacht, maar ik

gemoedelijk koffie en thee drinken in de centrale hal,

zou absoluut niet meer terug willen’’.’ De ontwikkeling ging

steken directeuren Roger Visser (onderwijs) en Riet Mous

niet vanzelf. ‘Mensen uit het onderwijs hebben de neiging

(kinderopvang) de koppen bij elkaar om tot een oplossing

te werken naar een einddoel, terwijl mensen uit de opvang

te komen.

meer in het hier en nu bezig zijn’, constateert Visser.

podium _ voorjaar 2016

928986-02_010_17-May-16_11:17:58_walter

Op papier vult dat elkaar mooi aan, maar in de praktijk

Honderd procent

merken beide directeuren dat die twee werelden niet

Om de kans op succes te vergroten, werden de medewer-

automatisch samenvloeien. ‘Je moet de cultuurverschillen

kers van zowel de school als de bestaande kinderopvanglo-

tussen twee organisaties uit verschillende sectoren niet

catie in de wijk vooraf goed geïnformeerd en gevraagd

onderschatten. Nog los van de pedagogische visie en de

of ze mee wilden in de IKC-ontwikkeling. Aangezien De

praktische zaken als cao’s en geldstromen.’

Wieken al Daltonschool was, waren beide partijen het snel eens over de pedagogische visie. Maar er zou, zeker in de

Achterstanden voorkomen

beginfase, extra inzet gevraagd worden van alle medewer-

Zo bleek het een enorme omslag voor leerkrachten en

kers. ‘Hadden mensen daarna nog twijfels, dan probeerden

pedagogisch medewerkers om te mogen meepraten over

we binnen de kinderopvangorganisatie of het schoolbestuur

bijvoorbeeld elkaars thema’s en methodes. Laat staan dat

een andere werkplek voor hen te vinden. Enkele mensen

iemand uit een andere sector zich met jouw specialisme

hebben daar gebruik van gemaakt. Dat lijkt hard, maar

bemoeit. Binnen het onderwijs leeft volgens Visser nog

het is echt belangrijk dat iedereen er honderd procent voor

angst te worden afgerekend op tekort schietende leerre-

wil gaan.’

sultaten van de kinderen. De logische reactie: een schepje erbij op het cognitieve vlak. ‘Van de collega’s uit de kinderopvang kunnen onze leerkrachten leren meer te vertrekken vanuit de individuele behoefte van het kind bij de instroom. En erop vertrouwen dat je daarmee minstens zo ver komt.’ Mous: ‘Andersom zien pedagogisch medewerkers nu met eigen ogen het belang van het voorkomen van achterstan-

‘Scholen moeten kinderopvang niet zien als iets dat je erbij doet; het moet een volwaardige samenwerking zijn’

den voordat een kind begint op school.’ Een mooi voorbeeld van een doorgaande lijn op De Wieken is de Kanjertraining. De handpoppen uit deze methode voor

Verder heeft De Wieken ervoor gekozen niet te groeien.

sociaal-emotionele ontwikkeling worden al geïntroduceerd

Voeg je een bestaande basisschool samen met een

bij de peuters, uitmondend in rollenspellen en discussieles-

bestaande kinderopvanglocatie, dan ontkom je vrijwel niet

sen in de bovenbouw.

aan nieuwbouw of uitbreiding van een bestaand gebouw.

s beter zichtbaar’

podium _ voorjaar 2016

928986-02_011_17-May-16_11:17:58_walter

Floor en Michelle uit groep 4 zijn leden van de Wiekenraad.

Visser: ‘Door klein te blijven zorgen wij dat iedereen elkaar

willen worden, niet blindelings te kopiëren wat op andere

kent en gemakkelijk bij elkaar aanklopt. We vinden het

plekken goed werkt. ‘Kijk goed naar wat de wijk nodig

belangrijk dat iedere baby of peuter die bij ons binnen

heeft. Weten ouders zelf de weg te vinden naar vrije-

komt, hier ook naar school kan. Daarbij hebben de

tijdsvoorzieningen, dan hoef je daar als school niet in te

kinderen uit de wijk natuurlijk voorrang. Inmiddels moeten

sturen.’ Scholen moeten kinderopvang niet zien als iets dat

we ieder jaar ouders teleurstellen. De vraag is groter dan

je erbij doet: ‘Het moet een volwaardige samenwerking

ons aanbod.’

zijn.’

Hoogwaardig aanbod

Opgevoed door opa en oma

De voordelen van een IKC in een wijk als de Wolfskuil

Dilemma’s zijn er ook. Zo vinden de directeuren dat alle

zijn talrijk: het is goed voor de binding en het klimaat in

jonge kinderen laagdrempelig toegang zouden moeten

de wijk. Het is moeilijk vast te stellen of de spectaculaire

hebben tot een voorschoolse voorziening. Zij juichen het

afname van het aantal achterstandsleerlingen een directe

SER-advies dan ook toe om dit voor minimaal zestien uur

verdienste van De Wieken is. Maar het is duidelijk dat

per week mogelijk te maken. ‘Nu vragen ouders soms of

het IKC een positief effect heeft op de wijk. Kinderen en

ze geen VVE-indicatie kunnen krijgen, omdat de opvang

ouders komen laagdrempelig in aanraking met sport en

te duur is. Kinderen in de tussencategorie vallen buiten

spel. Het cultureel diverse team maakt relatief gemakkelijk

de boot. Ik ken peuters van fulltime werkende ouders, die

contact met ouders, hetgeen de continuïteit bevordert voor

worden opgevoed door enkel Turks sprekende opa’s en

de kinderen. Omdat De Wieken een VVE-locatie is, krij-

oma’s. Volgens de regels misschien geen risicoleerlingen,

gen alle jonge kinderen ongeacht de indicatie van het kind

maar ze komen de school binnen met een forse achter-

hetzelfde hoogwaardige aanbod. Dankzij deelname aan

stand op hun klasgenoten. Reken maar dat een kleuter dat

de pilot Startgroepen staat er altijd minimaal één hbo’er

merkt.’

voor de groep. Mous: ‘Onze combinatiegroep van oudste

Achter de schermen zijn nog veel zaken gescheiden. Dat

peuters en jongste kleuters was een schot in de roos.

kan voorlopig niet anders vanwege de aparte geldstro-

Hiermee konden we veel meer recht doen aan de ontwikke-

men en cao’s. Maar er wordt steeds meer samengewerkt.

lingsleeftijd van kinderen en werd de overgang naar school

Zo zijn de formatie en groepsindeling gezamenlijke

minder spannend. Ik zeg niet voor niets “konden”: helaas

aangelegenheden. Werkgroepen worden bemenst door

zit de wet ons hier dwars. Peuters en kleuters mogen onder

pedagogisch medewerkers en leerkrachten. Ook studie

schooltijd geen ruimte delen. Jammer voor de kinderen en

dagen volgt het personeel gezamenlijk. De veertig

voor de medewerkers die de combinatiegroep tot een suc-

medewerkers delen een koffiekamer van vier bij vier

ces hadden gemaakt.’

meter. ‘Als je te laat bent moet je staan, maar contact met

Mous adviseert scholen en opvangorganisaties die IKC

je collega’s heb je zeker!’ n

podium _ voorjaar 2016

928986-02_012_17-May-16_11:18:02_walter

COLUMN STEPHAN SANDERS

Leve de pedagogische schok Wat we allemaal wel wil-

laten schrikken, voegt niets toe maar

‘In godsnaam’, zegt de hond, ‘zet het

len: dat het onderwijs de

herhaalt nog een keer een praktijk

heelal wat verder open.’

blik van kinderen verruimt.

waar de meesten toch al bekend mee

Het is zo’n mooie passage omdat wij

Zeker als het gaat om het basisonder-

waren.

mensen geneigd zijn alles van onze

wijs, waar kinderen met verschillende

Het is jammer dat je het niet online

honden naar het hondenuniversum te

(etnische) achtergronden uit ver-

kan bestellen, net als een blikopener,

vertalen, een beetje zoals wij volwas-

schillende sociale klassen elkaar nog

maar wat je als school zoekt is een

senen doodsbenauwd zijn om kinderen

treffen. Daarna begint de grote dias-

eyeopener: het kind bekijkt de hem

aan te spreken buiten hun kinderuni-

pora, het uiteenvallen van de groep die

bekende wereld net een kwartslag

versum om. Wij willen ons met hen

elkaar tussen hun vierde en twaalfde

anders. Zo wordt zijn werkelijkheid

verstaan, en denken dat de enige

nog vanzelfsprekend ontmoet, om later

groter en zijn blik ruimer.

manier is om braaf aan te knopen bij

via andere vervolgopleidingen in bijna

In een roman van de Amerikaanse

wat de jongens en meisjes al weten

parallelle werkelijkheden terecht te

schrijver Saul Bellow, ‘The Dean’s

komen, als cirkels die elkaar niet meer raken. Wat je ‘van huis uit’ mee krijgt als kind, zou niet bepalend moeten zijn voor je verdere schoolcarrière. Ook het kind met het zo goed als boekloze thuisfront, waar weinig wordt gesproken of gediscussieerd, zou zich dankzij het onderwijs moeten kunnen optrekken aan onderwijzers en andere leerlingen, die een ruimere wereld kennen dan zijzelf. Maar nu een citaat uit het Eindadvies

en kennen. Maar er bestaat ook zoiets als de ‘pedagogische schok’, die voor

‘Wat je als school zoekt is een eyeopener: het kind bekijkt de hem bekende wereld net een kwartslag anders. Zo wordt zijn werkelijkheid groter en zijn blik ruimer’

verwarring zorgt en grote ogen. Wat? Daar hebben ze nu nog nooit van gehoord. En juist door dat ongekende kan de nieuwsgierigheid gewekt worden en durven leerlingen ineens de sprong aan, die hen vanuit de bekende wereld naar een ander universum voert. En dan nog iets over die ‘actuele vraagstukken’ waar het platform over schrijft. De wereld verandert snel, het cliché is beslist waar, maar de vraag

Platform Onderwijs2032: ‘Leerlingen

is of het onderwijs amechtig achter

willen ook graag onderwijs dat past

die actualiteit moet aanhollen, als een

bij hun belevingswereld en bij actuele

December’, is de hoofdfiguur een

hond met de tong uit zijn bek, of toch

vraagstukken.’

decaan, genaamd Corde, die ergens

juist ruimte moet bieden om al dat

Ik word altijd licht kregel als ik lees dat

een hond opgewonden hoort blaffen.

nieuwe en actuele met enige terughou-

het onderwijs moet aansluiten bij die al

De man stelt zich voor dat de hond niet

dendheid te leren bekijken.

bestaande ‘belevingswereld’, want wat

zomaar blaft, maar eigenlijk een har-

In 2032 is de actualiteit een andere

je wilt is geen herhaling van zetten,

tenkreet slaakt, die de decaan ineens

dan de huidige, zoveel kan ik wel voor-

niet nog meer van hetzelfde waarmee

begrijpt, alsof hij een hondenfluiste-

spellen. De onderwerpen veranderen,

de kinderen toch al bekend waren. Je

raar is. De hond protesteert tegen zijn

maar een zienswijze die open is en

zoekt iets anders, iets nieuws, dat nu

beperkte belevingswereld, dat weet

nieuwsgierig en niet al te wispelturig –

juist buiten die belevingswereld valt.

de decaan zeker. De decaan hoort dit:

die beklijft.

Veel jonge kinderen gamen, ze zijn er uren per dag zoet mee en doen er vast ook vaardigheden mee op – al is het

Stephan Sanders (1961) studeerde politicologie en filosofie. Hij is

maar vingervlugheid en het trainen

programmamaker, columnist, essayist en auteur. Hij doceerde aan de

van het reactievermogen. Dat de

University of Minnesota in Iowa (USA), de Universiteit van Groningen en

school dat gamen klakkeloos over-

Universiteit van Amsterdam.

neemt om de leerlingen vooral niet te

podium _ voorjaar 2016

928986-02_013_17-May-16_11:18:01_walter

B E S T U U R L I J K E V I SI TAT IE

Leren van de frisse blik van buiten De agenda van een schoolbestuurder is vaak overvol. Eens rustig van een afstandje naar je werk kijken, daar komt het niet zo gauw van. Daarom meldde Prisma Scholen uit Goes zich aan voor een bestuurlijke visitatie. ‘Die blik van buitenaf, daar word je alleen maar beter van.’ T EK S T M A R I JK E NI JB OER

Anton Wullems

‘Je bent meestal intern bezig. Nu werpt iemand eens een

Eén van de gespreksonderwerpen die Prisma aandroeg,

blik van buitenaf op je organisatie. Dat levert nieuwe

betrof de verhouding tussen CvB, RvT en Gmr. ‘We staan

inzichten op’, zegt Anton Wullems, lid CvB van Prisma

op goede voet met elkaar, en zijn daar blij mee. We vinden

Scholen in Goes. Hij moet alles eerst eens rustig laten

de RvT en Gmr voldoende objectief en kritisch, maar hoe

bezinken. podium belt hem de dag na de visitatie; een

zorgen we dat dat ook zo blijft?’

lange dag vol gesprekken. ‘Het was leerzaam en intensief. Je voert gesprekken waar je normaal in de waan van de dag niet gauw aan toekomt.’ Tevoren kreeg de visitatiecommissie heel wat leesvoer: allereerst een rapport dat Prisma Scholen had gemaakt aan de hand van een aantal vragen over hoe zij binnen hun organisatie aankijken tegen onderwijsbestuur.

We staan op goede voet met elkaar. Hoe zorgen we dat de RvT en Gmr voldoende objectief en kritisch blijven?’

Mét bijlagen: het strategisch plan, het jaarverslag, een kwaliteitsrapportage en een aantal actieplannen. Wullems: ‘De visitatiecommissie had alles goed op zich laten inwer-

Verder vroeg het CvB van Prisma (9 basisscholen) zich af

ken en stelde de goede vragen. Ze konden ons ook echt

of de inrichting van de organisatie voldoet aan de heden-

handreikingen geven.’

daagse eisen voor een organisatie van haar grootte.

podium _ voorjaar 2016

928986-02_014_17-May-16_11:18:02_walter

Wullems: ‘Wij zijn met twee bestuurders. Dat lijkt ruim bemeten, maar we staan heel dicht bij de werkvloer en doen veel uitvoerend werk, zoals HRM en financiën, zelf.’ Prisma besprak met de commissie de sterke punten en

Zo zijn de visitaties opgebouwd

valkuilen van zo’n meewerkend bestuur. In opdracht van de PO-Raad ontwikkelden onderzoeks-

Gericht uitwisselen

en adviesbureau Oberon en visitatiebureau Qanu,

Paul Rullmann, voorzitter van de visitatiecommissie,

dat zich bezighoudt met wetenschappelijk onderwijs

werkte jaren als bestuurder in het hbo en bij TU Delft. Hij

en onderzoek, het kader dat gebruikt wordt voor de

werd mede gevraagd als voorzitter vanwege zijn ervaring

visitaties. Sietze Looijenga, directeur Qanu: ‘De ALV

buiten het po. ‘Toch zie ik ook veel overeenkomsten’, zegt

van de PO-Raad heeft een duidelijke keuze gemaakt

hij. ‘In iedere organisatie speelt bijvoorbeeld de vraag wat

voor een bestuurlijke visitatie, gericht op leren en

je gemeenschappelijk doet en wat ieder onderdeel zelf mag

ontwikkeling. Belangrijk is dat je een visitatie laat

bepalen. En hoe je zorgt dat je identiteit in alle afzonder-

uitvoeren door mensen die expert zijn op hetzelfde

lijke onderdelen terugkomt.’

gebied als degenen die gevisiteerd worden. In dit

Alleen al het voortraject is een stimulans, denkt Rullmann.

geval bestaat de visitatiecommissie uit door de wol

‘De organisatie wordt gevraagd om bepaalde dingen op

geverfde bestuurders. Zo krijg je een zinvol gesprek

een rijtje te zetten en gaat daar vanzelf over nadenken.’

waarbij je echt de diepte in kunt gaan. Ik vind dat de PO-Raad een heel goede keuze heeft gemaakt met deze peer-visitatie. ‘Het is belangrijk dat je van tevoren precies weet wat je gaat doen. Dat maakt het transparant, en het wordt ook mogelijk om na afloop de uitkomsten met elkaar te vergelijken. Daarom heeft de PO-Raad een kader opgesteld voor de visitaties. Hierin zijn vier domeinen opgenomen. Drie daarvan komen voort uit het rapport van de commissie Meurs over professionele ontwikkeling in de po-sector: bestuurlijke opgave, bestuurlijk vermogen en bestuurlijke taak. We hebben als vierde domein sturing en governance toegevoegd. Per domein hebben we vragen geformuleerd die tijdens de visitatie aan de orde zouden moeten komen. We hebben gekozen voor vragen en niet voor indicatoren, omdat de PO-Raad de nadruk wil leggen op leren en ontwikkelen. Met vragen stimuleer je de dialoog, denkt iedereen verder na en krijg je een

Paul Rullmann

heel ander soort gesprek. Tijdens de pilotvisitaties stellen we het kader eventueel nog bij. Het is belangrijk om open vragen te stellen, bijvoorbeeld

De voorzitter: ‘De grote waarde van dit traject is dat

naar de beweegredenen en verbanden of het

bestuurders met vakgenoten bestuurlijke zaken uitwisselen

toekomstperspectief. Vragen moeten leiden tot een

op een heel gerichte manier. Daar leer je ontzettend veel

gesprek, en niet blijven hangen bij ja of nee.

van. Ik denk dat het onderwijs daar zeker van profiteert. Je stimuleert zo ook het gesprek in de sector over de bestuur-

‘Professionele ontwikkeling staat hoog op de agenda

lijke aanpak.’

in de po-sector. Als bestuurder krijg je feedback,

Ook Wullems raadt andere besturen een visitatie zeker

advies en aanbevelingen die je verder kunnen helpen

aan. ‘Die blik van buitenaf, daar word je alleen maar beter

in je professionele ontwikkeling. De visitatiecommissie

van. Ons strategisch beleidsplan is geschreven voor vier

spreekt tijdens haar bezoek ook met de schoolleiders

jaar, maar zo’n visitatie kan aanleiding zijn om tussendoor

en medezeggenschap. De commissie krijgt dus vanuit

bijstellingen te doen. Zodra het verslag van de visitatie-

verschillende perspectieven informatie en kan ook

commissie binnen is, gaan we dat eens rustig bespreken

suggesties doen voor verbetering.’

met alle mensen die vanuit onze organisatie hebben meegedaan aan deze proefvisitatie.’ n

podium _ voorjaar 2016

928986-02_015_17-May-16_11:18:05_walter

Huisvestingsnieuws

‘RENOVATIE SCHOOLGEBOUWEN VASTLEGGEN IN WET’ De gescheiden geldstromen via gemeenten en Rijk zorgen voor het ontbreken van de juiste prikkel voor adequate huisvesting. Gemeenten zijn verantwoordelijk

Goede huisvesting is een absolute voorwaarde voor goed onderwijs. De PO-Raad is vanwege de kosten gestopt

voor de nieuwbouw, scholen voor het onderhoud. Maar waar valt renovatie onder? Om hierover meer duidelijkheid te scheppen, pleit de PO-Raad er al langere tijd voor om in de wet vast te leggen wie

met de uitgave van het blad FUNDAMENT,

verantwoordelijk is voor renovatie.

maar via onder andere podium blijven we u

Gelukkig wordt deze roep nu ook gehoord door de

informeren over actuele huisvestingszaken. In dit nummer: de Green Deal Scholen, de

politiek. In een recent debat over onderwijshuisvesting erkende de Tweede Kamer dat renovatie van schoolgebouwen wettelijk geregeld zou moeten

kosten van leegstand, OnderwijsLokaal en

worden. Daarnaast constateerde de Kamer dat de

volledige doordecentralisatie.

vastgestelde termijn voor Integrale Huisvestingplannen (IHP) ontoereikend is.

ONDERWIJSLOKAAL De PO-Raad heeft samen met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), de VO-raad en het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap een afwegingskader ontwikkeld voor samenwerking rondom onderwijshuisvesting. Op basis van een

Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de nieuwbouw,

vragenlijst biedt het afwegingskader zicht op de meest

scholen voor het onderhoud. Maar waar valt renovatie

passende samenwerkingsvorm tussen schoolbesturen

onder?

en gemeenten en tussen schoolbesturen onderling. Daarnaast biedt het inzicht in de mate waarin de organisatie is voorbereid op het vormgeven van die samenwerking en de daaraan gekoppelde

ANDERE OPZET KENNISGROEP HUISVESTING

verantwoordelijkheden. Sinds de oprichting van de Kennisgroep huisvesting Naast een individuele rapportage kunnen school

van de PO-Raad in 2009 is het aantal deelnemers

besturen lokale ondersteuning krijgen bij

gegroeid tot zo’n zestig leden. Dit zijn voornamelijk

onderwijshuisvesting. Dit gebeurt door adviseurs

beleidsmedewerkers van schoolbesturen met

van OnderwijsLokaal. Zij kunnen bijvoorbeeld

huisvesting in hun portefeuille. Tot nu toe werden

helpen bij het vergelijken van de standpunten van

de bijeenkomsten van de kennisgroep niet openbaar

de samenwerkingspartijen, het organiseren van

aangekondigd. Om de drempel tot deelname aan de

bijeenkomsten over dit onderwerp en het begeleiden

kennisgroep te verlagen en het delen van kennis te

van een gesprek tussen gemeente en schoolbestuur

stimuleren, zal dit vanaf nu wel gaan gebeuren.

over samenwerking. Bent u ook geïnteresseerd in deelname aan de kennis Meer informatie vindt u op www.onderwijslokaal.nl

groep, meld u dan aan voor de bijeenkomsten op www.poraad.nl of mail naar g.vanmidden@poraad.nl.

podium _ voorjaar 2016

928986-02_016_17-May-16_11:18:05_walter

SAMENWERKING PO-RAAD EN VNG Door beperkte financiële middelen en het alsnog schrappen of uitstellen van bouwplannen, heeft de samenwerking tussen gemeenten en schoolbesturen de laatste tijd onder druk gestaan. Vanuit gezamenlijke betrokkenheid en verantwoordelijkheid willen de PO-Raad en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) daarom dit najaar tot aanbevelingen komen om het huidige stelsel rondom onderwijshuisvesting te versterken en goede landelijke voorwaarden op te stellen. Hiertoe hebben beide partijen een gezamenlijke

De PO-Raad en VNG zullen aanbevelingen doen om het huidige stelsel rondom onderwijshuisvesting te versterken.

bestuurlijke commissie ingesteld. Deze bestaat uit schoolbestuurders uit het primair en voortgezet

Voorzitter is Gertjan Nijpels, burgemeester van de

onderwijs en wethouders en zal zich buigen over

gemeente Opmeer. Vanuit het primair onderwijs nemen

onderwerpen als renovatie, het investeringsverbod,

deel: Loek Oomen (voorzitter CvB Delta-onderwijs),

meerjarige integrale huisvestingsplannen, leegstand

Didier Dohmen (lid CvB BOOR) en Roel van Leerdam

huur en medegebruik.

(voorzitter CvB Unicoz).

D R IE V R AG E N A AN

‘De krimp heeft ook mooie dingen opgeleverd’ Anko van Hoepen, lid CvB van Alpha Scholengroep in ZuidBeveland, vertelt hoe zijn organisatie en zijn regio inspelen op de krimp. andere school bij ons. Het grootste

Zet de krimp nog steeds door in Zeeland?

struikelpunt, met name bij bestuurlijke

‘Om een helder beeld te krijgen,

bijna altijd over de samenwerking tus-

fusies, is de fusietoets. Fusies gaan

actualiseren we momenteel de provin-

sen openbaar en bijzonder onderwijs.

ciale cijfers, samen met het Zeeuws

Ik zie daar grote kansen in, maar de

Planbureau. Toen we dat in 2010 voor

regelgeving werkt heel beperkend. Wij

het eerst deden, viel er een bom in

hopen dan ook zeer dat de fusietoets

Zeeland. De commotie leidde uit-

wordt aangepast. Die heeft de ont-

eindelijk tot urgentiebesef. Er zijn

wikkelingen hier in Zeeland heel erg

plaatselijke verschillen, maar gemid-

tegengehouden.’

deld zijn de cijfers nu nog heftiger dan lingendaling is in Zeeland als geheel

Heeft de krimp ook mooie dingen opgeleverd?

is bijna een Zeeuwse PO-Raad. De

inmiddels echter wel achter de rug.’

‘Absoluut: de samenwerking heeft

coöperatie voert het gesprek met

een enorme slinger gekregen. Al zie

provincie en gemeenten. We hebben

Welke maatregelen hebben jullie genomen?

je helaas ook concurrentie. Steeds

ook een transfercentrum opgezet voor

meer schoolbesturen pakken samen

personeelszaken. Dit regelt de profes-

‘Om de toekomst beter aan te kun-

dingen op. We hebben een coöpe-

sionalisering voor alle schoolbesturen

nen, hebben we in goed overleg twee

ratie opgericht waar 98% van alle

en biedt alle deelnemende schoolbe-

scholen laten fuseren met scholen van

Zeeuwse schoolbesturen in zit. Daarin

sturen een goede vervangingspool. Zo

andere besturen. Eén school is bij dat

werken alle denominaties samen. De

kunnen we ook meer mensen een vast

andere bestuur ondergebracht; de

Coöperatie Primair Onderwijs Zeeland

contract geven.’ n

we in 2010 voorzagen. De ergste leer-

podium _ voorjaar 2016

928986-02_017_17-May-16_11:18:08_walter

In Nederland gaan kinderen vanzelfsprekend naar school. Dat gunnen we ook kinderen van asielzoekers. Maar het onderwijs aan hen stuit nog op een aantal knelpunten, zoals de financiering en de veelvuldige verhuizingen van gezinnen. ‘We hebben de kinderen geleerd hoe we in een Nederlandse school met elkaar omgaan. Daar moet je mee beginnen.’ T EK S T SUSA N DE B OER

O N D E RW I J S A A N A SIE L ZO E K E R S K IN D E R E N

Een uitdagende klus Het aantal asielzoekers neemt sterk toe. Dat betekent dat voor steeds meer van deze kinderen onderwijs moet worden geregeld. In 2015 ontvingen Nederlandse basisscholen 5.800 kinderen van asielzoekers. In 2016 zullen dat er tussen 11.000 en 13.000 zijn. Er wonen op dit moment tussen de 3.500 en 4.000 kinderen in een AZC. Zij krijgen onderwijs op de locatie zelf of er wordt een school in de buurt ingericht, bijvoorbeeld in een leegstaand schoolgebouw. Gemeenten en besturen maken daarover afspraken met het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers COA. ‘Overal waar kinderen wonen, wordt onderwijs geregeld. Dat ieder kind recht heeft op onderwijs, zit er bij ons heel diep in’, zegt Mark Ruitenbeek, beleidsadviseur financiën bij de PO-Raad. ‘Een knelpunt is echter de Wet werk en zekerheid. Die maakt het lastig om flexibel met personeel om te gaan.’

Knelpunt: bekostiging

Dat beaamt schoolleider Alette Rond, die sinds 1 maart

Zeker zo belemmerend is de manier waarop de bekosti-

een school in Leusden runt voor 43 kinderen in een

ging is geregeld. Ruitenbeek: ‘Het is vooral het eerste jaar

noodopvang. ‘Eén jaar extra bekostiging is niet genoeg, wil

goed geregeld, maar er is langer extra begeleiding nodig.

je deze kinderen kansen bieden op een succesvolle school-

Bovendien kunnen de aantallen kinderen sterk schomme-

loopbaan en op een goede plek in de maatschappij.’

len. Je zou willen dat je financieel kon meeveren.’ Marieke Postma, LOWAN-contactpersoon voor het primair

Korte lijntjes

onderwijs, is met hem eens dat de bekostiging knelt. ‘Er

De PO-Raad werkt nauw samen met het LOWAN, de

zijn veel te veel regelingen voor de financiering (zie kader-

organisatie voor ondersteuning van onderwijs aan nieuw-

red.). Dat kost tijd en energie van de schooldirecteur.’

komers. ‘Er zijn korte lijntjes tussen de PO-Raad, het

Onderwijs betaald vanuit allerlei potjes Het onderwijs wordt betaald uit een wirwar van regelingen: de basisbekostiging met als teldatum 1 oktober; de gewichtenregeling voor kinderen van laag opgeleide ouders; middelen vanuit het COA wanneer de leerlingen daar wonen; extra middelen voor kinderen die korter dan een jaar in Nederland zijn; extra middelen voor kinderen van statushouders wanneer een reguliere school meer dan tien van deze kinderen opvangt; aparte regelingen voor de procesopvang- en de uitzetlocatiescholen; de vervangende regeling ouderbijdrage; de maatwerkregeling voor de AZC-school als er via de andere regelingen minder dan € 9.000 per kind beschikbaar is en extra middelen voor kinderen van statushouders vanuit besturen en/of gemeenten, bijvoorbeeld achterstandsmiddelen.

podium _ voorjaar 2016

928986-02_018_17-May-16_11:18:10_walter

LOWAN, het COA en het ministerie van OCW’, zegt LOWANcontactpersoon Postma. ‘Als het moet, staat er binnen

Achterstandsmiddelen

twee weken een school.’ Maar ook zij signaleert de nodige knelpunten. ‘Er is behoefte aan een regionale visie op

Ieder kind verdient gelijke kansen, vindt de PO-Raad.

onderwijs aan nieuwkomers, zodat er niet steeds opnieuw

Kinderen die risico lopen op achterstanden hebben recht

een organisatie tot stand moet komen. Bovendien is er te

op extra ondersteuning. Daarvoor krijgen scholen geld

weinig goed lesmateriaal.’

uit het onderwijsachterstandenbeleid. Kinderen wier

Vaak verhuizen

ben gevolgd, worden gezien als achterstandsleerlingen.

Verder is het een probleem dat kinderen extreem vaak ver-

Hun aantal bepaalt hoeveel extra geld een school krijgt.

huizen. Dat merkt bijvoorbeeld directeur Karlijn de Jonge

Omdat het opleidingsniveau van ouders stijgt, daalt

van Taalschool Het Mozaïek in Utrecht. ‘Het is de bedoeling

het beschikbare budget. In totaal is er voor scholen

dat de kinderen één of anderhalf jaar bij ons blijven en dan

en gemeenten samen in 2018 100 miljoen euro minder

ouders minder dan twee jaar middelbare school heb-

doorstromen naar het reguliere onderwijs. Maar vaak zijn

voorhanden dan in 2015.

ze plotseling verhuisd, zonder afscheid te hebben kunnen

De PO-Raad vindt dat dit beleid moet worden aange-

nemen. Dat is in pedagogisch opzicht schadelijk.’

past omdat de werkelijke achterstanden níet dalen.

Om te voorkomen dat kinderen steeds opnieuw moeten

Die worden namelijk ook bepaald door factoren zoals

beginnen, wordt nu een digitaal volgsysteem ontwikkeld,

maatschappelijke problemen in gezinnen, laag gezins-

vertelt Postma. ‘Gelukkig werken scholen goed samen in

inkomen en vechtscheidingen. Door de komst van veel

de gegevensoverdracht, maar die verhuizingen blijven niet

vluchtelingenkinderen groeit het aantal kinderen dat

goed voor het kind en ze maken het ook ingewikkeld om

extra ondersteuning nodig heeft. Slechts de helft van

een doorgaande leerlijn te verzorgen.’

hen is volgens de huidige definitie een achterstandsleerling terwijl zij allemaal extra taallessen moeten krijgen. Scholen en gemeenten komen hierdoor geld tekort. De PO-Raad pleit daarom voor het opstellen

‘Er is behoefte aan een regionale visie op onderwijs aan nieuwkomers, zodat er niet steeds opnieuw een organisatie tot stand moet komen. Bovendien is er te weinig goed lesmateriaal.’

van nieuwe, objectieve criteria die werkelijke achterstanden voorspellen. Het belang daarvan blijkt te meer uit De Staat van het Onderwijs van de inspectie. Daaruit bleek in april 2016 dat de kansenongelijkheid in Nederland groeit. De PO-Raad vindt een goed criterium of de ouders een startkwalificatie hebben; een diploma waarmee zij geschoold werk kunnen doen. Dit kan worden aangevuld met andere, objectieve criteria.

Kleinere klassen De Jonge’s Taalschool Het Mozaïek is een van de scholen waar kinderen van statushouders en kinderen ‘in de procedure’ terechtkomen. ‘Wij vangen alle kinderen van vier tot twaalf jaar van nieuwkomers op die in Utrecht wonen. Momenteel hebben we 320 leerlingen. Daar zijn ook kinderen van expats bij’, vertelt De Jonge. ‘De klassen zijn kleiner dan op een reguliere basisschool en we differentiëren veel. We werken ook goed samen met de andere scholen in Utrecht en met de gemeente.’

Leren en spelen

Zo wonen asielzoekers

Het onderwijzen van kinderen van asielzoekers is een uitdagende klus, zegt schoolleider Rond uit Leusden.

De eerste opvang van asielzoekers vindt plaats in de

‘De kinderen komen onregelmatig naar school, doordat

proces- of noodopvanglocatie. Vervolgens stromen

de ouders veel aan hun hoofd hebben en in onzekerheid

zij door naar een asielzoekerscentrum (AZC) om de

zijn over hun toekomst. Deze kinderen wonen al jaren in

procedure te doorlopen of naar een gezinslocatie,

kampen en kennen het schoolgaan nauwelijks.’ Maar zij is

voor gezinnen die terug moeten naar het land van

trots op haar school. ‘De afgelopen zes weken hebben we

herkomst. Op of bij de locaties wordt onderwijs geor-

kinderen leren spelen en we hebben hen geleerd hoe we in

ganiseerd. Zodra mensen een tijdelijke status krijgen

een Nederlandse school met elkaar omgaan. Daar moet je

noemen we hen ‘statushouders’ en gaan de kinderen

mee beginnen.’ n

naar school in de gemeente waar ze wonen.

podium _ voorjaar 2016

928986-02_019_17-May-16_11:18:10_walter

VO O RUI T B L IK O P P O - R A A D C O N G R E S 2016

U trapt het congres af. Waar gaat u het in uw openingsspeech over hebben? Rinda den Besten: ‘Wat in ieder geval centraal zal staan zijn kansen voor alle kinderen. In de sector primair onderwijs zeggen we allemaal dat het kind centraal staat. Maar we moeten ons afvragen of het huidige beleid de mogelijkheid geeft om dit voldoende waar te maken. De onderwijsinspectie concludeerde dit jaar in haar ‘Staat van het Onderwijs’ niet voor niets dat niet alle kinderen in gelijke mate van het onderwijs kunnen profiteren. Kinderen met laag opgeleide ouders krijgen niet het onderwijs dat ze aan zouden kunnen. Hun talent blijft zo onbenut en dat is doodzonde. Actuele thema’s als onder-

Hoe bereiden wij onze kinderen voor op de

wijsachterstanden, onderwijs aan vluchtelingenkinderen,

toekomst? Wat moeten zij straks weten en

vroegselectie en 10-14-onderwijs raken hier allemaal aan.

kunnen? En wat moeten wij daarom nú weten en kunnen? Op 10 juni komt de sector primair onderwijs samen op het PO-Raad Congres in Congrescentrum Papendal om met elkaar deze inzichten voor morgen op te doen. Een vooruitblik op deze dag met Rinda den Besten en Simone Walvisch, voorzitter en vicevoorzitter van de PO-Raad.

Ik hoop dat we hier op 10 juni met z’n allen mee aan de slag kunnen.’ Voor wie is ‘Kennis voor morgen’ interessant? Simone Walvisch: ‘Een voorwaarde voor de verbetering van het onderwijs is dat alle geledingen van de sector hetzelfde doel nastreven. Daarom zijn – net als vorig jaar – schoolbestuurders, stafmedewerkers, schoolleiders en leraren van harte welkom op ons congres.

Kinderen voeren de War Child schoolmusical op.

podium _ voorjaar 2016

928986-02_020_17-May-16_11:18:10_walter

Met brede thema’s als de professionele dialoog, het sig-

Deelnemers kunnen kiezen uit ruim 25 workshops,

naleren van kindermishandeling, schoolzelfevaluaties en

masterclasses, lezingen en pitches. Aan welke sessie

burgerschapsonderwijs bieden we ook een programma dat

gaat u zeker deelnemen?

interessant is voor iedereen die werkzaam is in het primair

Simone Walvisch: ‘Ik verwacht veel van de

onderwijs.

workshop ‘Bestuurlijke visitatie’. Paul

‘We merken dat deze opzet werkt. In maart heeft de

Rullmann is voorzitter van de visitatiecom-

PO-Raad samen met EDventure de conferentie ‘Lunteren

missie van de PO-Raad en zal samen met

in één dag’ georganiseerd. Schoolbestuurders, -leiders,

een schoolbestuurder ingaan op de ontwikke-

kwaliteitsfunctionarissen en leraren werkten die dag samen

ling van ons bestuurlijk visitatiestelsel. (Zie ook pagina 16

aan onderwijskwaliteit. Uit de reacties maakten we op dat

red.). Dit is een bestuurlijk thema, wat tegelijkertijd

dit concept als zeer zinvol en prettig wordt ervaren door de

aansluit op kwaliteitszorg op schoolniveau.

sector.’

‘Er zijn daarnaast een aantal heel interessante workshops over kennis en onderzoek. De PO-Raad wil dit visionaire

De dag wordt afgesloten met een politiek debat. Met

onderwerp graag concreet maken door partijen bij elkaar

de Tweede Kamerverkiezingen van maart 2017 in

te brengen. Hoe kunnen we kennis en onderzoek beter

het vooruitzicht, zullen politici in debat gaan over

benutten? En wat hebben scholen hiervoor nodig?’ n

de vraag: wat heeft het primair onderwijs nodig van een volgend kabinet. Welke onderwerpen moeten volgens u in ieder geval aan bod komen? Rinda den Besten: ‘Ik ben vooral heel benieuwd naar hoe de aanwezige politici

Voor leden: ALV en avondprogramma 9 juni

ervoor willen gaan zorgen dat ons onderwijs ieder kind weer dezelfde kansen biedt. Wat

Voorafgaand aan het congres houdt de PO-Raad op

de PO-Raad betreft liggen oplossingen in het

donderdag 9 juni haar Algemene Ledenvergadering

opzetten van één basisvoorziening voor alle kinderen en in

(ALV). Deze zal, na een inlooplunch, starten om 13:30

het uitstellen van selectiemomenten. Kinderen krijgen dan

uur. Aansluitend kunnen leden gebruikmaken van een

de kans om wat langer te rijpen en een eventuele achter-

gezamenlijk diner en avondprogramma. Alexander

stand in te lopen. Ik hoor graag hoe het panel daarnaar

Rinnooy Kan en Paul Schnabel, twee professoren die

kijkt. Verder ben ik erg benieuwd naar de visie van de

tijdens hun carrière van nabij hebben waargenomen

politici op Onderwijs2032.’

hoe het onderwijs in Nederland werkt, zullen u meenemen in hun visie op ons onderwijs.

DOE DE WAR CHILD SCHOOLMUSICAL Zoek je voor groep 8 een leuke,

ook nog eens leerzaam. En ze houden

Voor kids gaat de zon op

spannende én leerzame afscheids-

er een goed gevoel aan over.

Deze musical is meer dan een gewone schoolmusical. In deze spannende

musical? Kies dan de War Child

musical komen de leerlingen van

schoolmusical. Dan maak je ook

De Koning te Rijk

nog eens kans op een echte VIP-

In deze avontuurlijke musical reist een

groep 8 letterlijk in een computergame

première. Met rode loper, limousine

klas door de tijd en komen de leer-

over oorlog terecht. Op deze manier

en een bezoek van Guus Meeuwis!

lingen kinderarbeid, de koningen van

wordt de problematiek van kinderen

Bovendien is de musical gratis.

Nederland en Anne Frank tegen. Het

in oorlogsgebieden op een speelse en

lespakket dat bij deze musical hoort,

creatieve manier uitgelegd. De musical

Wereldburgers met een

sluit hierbij aan en gaat over de oor-

heeft wel een feestelijk en avontuurlijk

goed gevoel

logskinderen van nu. Over de kinderen

karakter gekregen. De muziek van de

War Child vindt het belangrijk dat kin-

die gevlucht zijn uit Syrië, omdat er

voorstelling is opgetogen; het verhaal

deren zich oriënteren op de wereld en

oorlog is in hun land. Met dit lespakket

is spannend en er mag ook gelachen

zich kunnen vormen tot wereldburger.

ontdekken de leerlingen de problema-

worden.

Daarom biedt War Child onder andere

tiek van oorlogskinderen en ervaren

lespakketten aan en twee schoolmusi-

ze welke rol je zelf kunt spelen bij de

Lees meer over de

cals: ‘De Koning te Rijk’ en ‘Voor kids

hulp aan oorlogskinderen. Daarnaast

musicals van War Child

gaat de zon op’. Daarmee hebben je

biedt het lespakket drama-oefeningen

of beluister de liedjes op

leerlingen niet alleen een feestelijk

die het instuderen van de musical

afscheid van hun basisschool, het is

ondersteunen.

www.warchildschoolmusical.nl

podium _ voorjaar 2016

928986-02_021_17-May-16_11:18:11_walter

‘Passend onderwijs is g

wanneer het geen onderw er Het tweede schooljaar passend onderwijs

Dus zolang er thuiszitters zijn is passend onderwijs

nadert zijn einde. Nog steeds is de ‘nieuwe

niet geslaagd?

wet’ regelmatig in het nieuws. Is het niet vanwege thuiszitters, dan wel in verband met de

‘Passend onderwijs gaat het probleem van de thuiszitters niet oplossen, al maakt de zorgplicht hen wel beter zichtbaar. Er is meer nodig. Het gaat bij thuiszitters altijd om

toegenomen werkdruk en bureaucratie. Wat is

onderwijs én zorg en dat kunnen we nog steeds niet goed

nu werkelijk de stand van zaken? podium sprak

organiseren. Ik noem een “thuiszitter” vaak een slechte

Miep van Hees, projectleider van het visietraject passend onderwijs.

uitkomst van veel goede bedoelingen. Het begint bij goed contact met de ouders. Ik was pas bijvoorbeeld op een school waar ze erin waren geslaagd een meisje dat anderhalf jaar thuis had gezeten, weer volledig naar school te

T EK S T EL ISE H A A R M A N

laten gaan. De ouders, hoogopgeleide mensen, hadden werkelijk alles geprobeerd. Hoe deze school het voor elkaar had gekregen? Gewoon, door contact te maken en te

Wanneer is passend onderwijs geslaagd?

vragen wat ze wilde. Dit om aan te geven hoe complex de

‘Wat mij betreft wanneer het geen onderwerp meer is.

situatie kan zijn en hoe simpel de oplossing. Dat heeft niets

Passend onderwijs is gewoon goed onderwijs voor alle

met wetgeving te maken.’

leerlingen. Laatst hoorde ik een schoolleider zeggen dat dit maar over drie procent van haar leerlingen gaat. Nee dus;

Waar hebben we die wet dan wél voor?

het gaat over alle kinderen. Laat ieder kind succesvol zijn

‘De wet maakt het mogelijk om aan de voorkant te inves-

op school en gezond en veilig opgroeien: dat is mijn motto.’

teren. We voorkomen problemen door de deskundigheid in

podium _ voorjaar 2016

928986-02_022_17-May-16_11:18:13_walter

belang bij vuistdikke dossiers. Maar zolang scholen hier Miep van Hees (62)

geen feedback op ontvangen, blijft het gevoel van bureau-

begon haar carrière

cratie bestaan. Bestuurders hebben hierin een belangrijke

als leerkracht in het

rol. Ik zou het overigens goed vinden als scholen een vrij

regulier en speci-

te besteden budget hebben voor kleine arrangementen

aal onderwijs. Later

met alleen een verantwoording achteraf. Daarmee gaat het

studeerde ze onder-

niveau van basisondersteuning omhoog en krijgen we de

wijskunde. Ze werkte

beweging op gang die we beogen.’

tien jaar bij de inspectie, onder andere aan

Daarvoor is vertrouwen nodig in de integriteit

het Integraal Toezicht

en professionaliteit van scholen.

Jeugd. In 2012 schreef

‘Klopt, en ik zie op steeds meer plekken dat het wel

zij het referentiekader

degelijk die kant op gaat. Hoe meer professionaliteit, des

passend onderwijs. Nu adviseert ze de PO-Raad en

te minder protocollen er nodig zijn. Ik vind dat je scholen

VO-raad over het vervolgtraject.

moet belonen voor goed onderwijs. Onlangs was ik op Het Startblok in Achterveld. Daar hebben ze een stevige basisondersteuning en een goede samenwerkingscultuur. Een collega van het samenwerkingsverband komt regelmatig

het reguliere onderwijs te vergroten. Dat is moeilijk meet-

langs op school waardoor er meer oog is voor preven-

baar, je moet erin geloven. Het effect is pas vele jaren later

tie. Het klinkt voor ons nuchtere Nederlanders misschien

zichtbaar. Daarom hebben de bewindspersonen het, zeker

wat overdreven, maar wij onderschatten echt het belang

de eerste jaren, bijzonder lastig. Men wil resultaat zien,

van relaties. Dat vertrouwen is er niet zomaar. Dat moet

maar het enige dat men voelt is de extra moeite die het

groeien in rust, zodat je er in tijden van crisis de vruchten

kost. Het gaat nog jaren kosten voordat passend onder-

van kan plukken.’

wijs werkt zoals het bedoeld is. Maar het is wel een stelsel dat ruimte geeft voor afspraken die bij de regio passen. Daarom heeft het een kans van slagen.’

Wat is er veranderd ten opzichte van het referentiekader dat je in 2012 schreef? ‘We hebben het referentiekader vanuit de inhoud opge-

s geslaagd

w erp meer is’

zet: wat willen we met passend onderwijs en wat is nodig om een goede start te maken. Bij de invoering lag het accent sterk op de structuur en opbouw van de samenwerkingsverbanden. Nu moet het meer gaan over gedrag van schoolbestuurders. Zij vormen het samenwerkingsverband en het is mijn doel dat zij zich realiseren dat ze passend onderwijs samen tot een succes kunnen maken. De tijd van mopperen over weeffouten moet nu echt voorbij zijn. Die wet zal zich niet plooien, dus kun je je maar beter op lokale oplossingen richten. De lerende netwerken die de PO-Raad

Vraagt de wet niet teveel van de professional?

faciliteert, zijn een mooie kans om hierin te groeien als

‘Ik vind van niet, want professionaliteit betekent ook: je

bestuurder.’

eigen grenzen kennen. Als leerkracht doe je je werk goed wanneer je gewoon goed onderwijs geeft. Natuurlijk horen

Zijn het ondersteuningsplan en schoolonder

daar ook pedagogische aspecten bij, maar je bent geen

steuningsprofiel nuttig gebleken in de praktijk?

maatschappelijk werker. Het is de taak van de school en

‘Ik hoor regelmatig dat schoolbestuurders de inhoud

het samenwerkingsverband om te zorgen voor de juiste

van het ondersteuningsplan niet kennen. Je kunt niet

ondersteuning. Een Amerikaanse collega zei eens: ‘‘Jullie

samenwerken als je niet weet wat je eigen aandeel in die

Nederlanders hebben overal een voorziening voor, maar

samenwerking is en wat je van anderen mag verwachten.

geen oplossingen.’’ Leerplicht, geschillencommissies,

Het schoolondersteuningsprofiel helpt scholen om hun

onderwijsconsulenten: er gebeurt veel met de juiste inten-

grenzen af te bakenen, maar ook om te groeien. Zorgplicht

tie, maar curatief, aan de achterkant.’

is mooi, maar ik ken helaas ook een situatie waarbij een leerkracht en een kind met Down uiteindelijk allebei langdu-

En de toegenomen bureaucratie? Daar hebben

rig thuis kwamen te zitten, omdat iedereen zo graag wilde

professionals wel degelijk last van.

dat het kind gewoon naar dezelfde school kon als zijn broer

‘Ook dat is voor een deel een kwestie van professionali-

en zus. Die structuren zijn dus wel degelijk nuttig, en ook

teit. Verantwoording over je werk hoort bij werken in het

wettelijk verplicht trouwens, maar het belangrijkste ingre-

onderwijs. Wie daar moeite mee heeft, ervaart iedere vorm

diënt voor het slagen van passend onderwijs blijft toch de

van documentatie als bureaucratie. Daarbij komt dat het

mentaliteit. Vinden we daadwerkelijk dat kinderen met een

voor veel mensen lastig is om kort en bondig te formuleren

beperking in eerste instantie in het regulier onderwijs thuis-

wat er aan de hand is en wat je nodig hebt. Niemand heeft

horen? Laten we ons daar dan ook samen voor inzetten.’ n

podium _ voorjaar 2016

928986-02_023_17-May-16_11:18:13_walter

Kennis delen Binnen het primair onderwijs spelen er diverse vragen. Dit kunnen vragen over de dagelijkse praktijk in de klas zijn maar ook vragen over het toepassen van de meest recente ICT-ontwikkelingen binnen de school. In samenwerking met haar partners ontwikkelt en deelt de PO-Raad de door scholen benodigde kennis. Loopt u tegen vragen aan bij de ontwikkeling of implementatie van ICT binnen uw school? Of heeft een onderwijsprofessional binnen uw school een vraag uit de onderwijspraktijk? Maak dan gebruik van de Kennisrotonde en de Versnellingsvragen ICT.

gen ICT gsvra ellin rsn Ve

Versnellingsvragen ICT Kennisrotonde

‘Kunnen we een praktisch model ontwikkelen

‘Presteren kinderen beter door ‘bewegend leren’?’

(digitale) leermiddelen in kaart kan brengen en daar

waarmee iedere school zijn eigen spreiding van een ontwikkelprogramma aan kan koppelen?’

‘Wat weten we over de relatie tussen ouderbetrokkenheid en leerresultaten van

‘Hoe kun je systeem- en/of toepassings-

leerlingen?’

onafhankelijk een centraal dashboard voor leraren maken waarop de voortgang van hun leerlingen

‘Is de klasinrichting van invloed op leerprestaties?’

wordt weergegeven aan de hand van landelijk vastgestelde leerdoelen?’

De Kennisrotonde geeft antwoord op vragen uit de onderwijspraktijk.

Dit zijn voorbeelden van lopende versnellingsvragen van schoolbesturen die de PO-Raad en Kennisnet hebben

Over de Kennisrotonde

opgepakt.

Begin 2016 heeft het Nationaal Regieorgaan Onderwijs onderzoek de Kennisrotonde gelanceerd, een initiatief van

Wat is een versnellingsvraag?

het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, de

Versnellingsvragen zijn vragen waar diverse schoolbesturen

PO-Raad, VO-raad, MBO Raad en de Onderwijscoöperatie.

tegenaan lopen bij de ontwikkeling of implementatie van

De meerwaarde van de Kennisrotonde is de realisatie van

ICT in het onderwijs. Het gaat om vragen die meerdere

één loket voor snelle beantwoording van vragen uit de

besturen gemeen hebben en die belemmeren dat de sector

onderwijspraktijk.

op grote schaal ICT inzet voor het geven van onderwijs.

Hoe werkt de Kennisrotonde?

woorden en blokkades weg te nemen zodat schoolbesturen

De PO-Raad en Kennisnet helpen deze vragen te beantOnderwijsprofessionals kunnen onderwijs gerelateerde

niet meer ieder voor zich het wiel hoeven uit te vinden.

vragen indienen via www.kennisrotonde.nl. Dit kan een

De versnellingsvragen maken onderdeel uit van het project

concrete of een algemene kennisvraag zijn. De Kennis

‘Slimmer leren met ICT’. De PO-Raad biedt in samenwer-

rotonde raadpleegt deskundigen en analyseert literatuur.

king met Kennisnet doorlopend ondersteuning aan alle

Wanneer dit geen bruikbaar antwoord oplevert, wordt

schoolbesturen om hen te helpen met vraagstukken over

geprobeerd de vraag te beantwoorden via lopend of nieuw

onderwijs en ICT. Wij bieden diverse hulpmiddelen bij de

onderzoek. Zo biedt de Kennisrotonde voor elke kennis

implementatie van ICT, zoals online handreikingen, master-

behoefte de juiste ‘afslag’ naar het antwoord.

classes, bijeenkomsten in de regio en een gespecialiseerde

Alle vragen en antwoorden worden digitaal verzameld in de

Helpdesk. Voor het indienen van een versnellingsvraag

kennisbank. Deze actuele kennisbank is toegankelijk voor

gelden wel een aantal criteria. Deze zijn te vinden op de

alle onderwijsprofessionals in Nederland.

website www.poraad.nl/versnellingsvragen

Huidige stand van zaken: 19 ingediende kennisvragen

Huidige stand van zaken: 27 ingediende versnellings

vanuit het primair onderwijs.

vragen; 14 lopende versnellingsvragen.

Meer lezen of een vraag indienen?

Meer weten?

Bezoek www.kennisrotonde.nl

Bezoek www.poraad.nl/versnellingsvragen

podium _ voorjaar 2016

928986-02_024_17-May-16_11:18:13_walter

Mijn gebouw

Het pand van basisschool De

geld dat zo wordt bespaard, wordt

Smaragd in Zwolle, gebouwd in

de rekening bij Frog Energy in

de jaren zestig, was niet bepaald

stapjes afbetaald.

energiezuinig. De warmte lekte aan

Kaspers: ‘We willen een duurzame

alle kanten naar buiten. De school

school zijn en vertalen dit nu ook

liet Frog Energy een scan maken,

door naar ons onderwijs. Als chris-

waarna dit bedrijf maatregelen

telijke school leggen we een link

voorstelde. De school heeft nu

met het rentmeesterschap. We wil-

dubbel glas, de vloer is geïsoleerd

len de aarde niet opgebruiken.’

en er staan ruim honderd zonnepa-

De aanpak van De Smaragd, zomer

nelen op het dak. De warmte komt

2015, was een voorloper van

van een pelletkachel, die brandt op

Green Deal. Dit programma helpt

kleine geperste houtbrokjes. Frog

schoolbesturen bij het nemen van

Energy regelde de subsidies. Met

energiebesparende maatregelen

name de provincie Overijssel droeg

door middel van kennisdeling en

flink bij. ‘We zien zeker een effect

ondersteuning.

op onze energierekening’, zegt directeur Jaap Kaspers. Met het

Zie greendealscholen.nl

podium _ voorjaar 2016

928986-02_025_17-May-16_11:18:15_walter

P E DAG O G I S C H - DIDAC T I S C H E VA A R DIG H E D E N:

De kern van het leraarschap Een leraar die van de opleiding afkomt, is

Er worden steeds meer eisen gesteld aan de leraar. Niet

startbekwaam. In de cao po is vastgelegd

in de laatste plaats door ontwikkelingen als passend

welke vaardigheden hem basisen vakbekwaam maken. Strategisch scholingsbeleid helpt

onderwijs en de onderwijsinspectie die de kwaliteit van de leraar langs een meetlat legt. Daarnaast verlaten vrij veel leraren voortijdig het onderwijs: de leraar die binnen drie

de leraar om die ontwikkeling ook echt door

jaar stopt, blijkt vooral laag te scoren op pedagogisch-

te maken.

didactische vaardigheden. Dit weten we uit het voortgezet onderwijs en vermoedelijk geldt dit ook voor het primair onderwijs. ‘Dat is kapitaalvernietiging. Willen we star-

T EK S T IR ENE HEMEL S

tende leraren de begeleiding bieden die ze nodig hebben en het onderwijs verbeteren, dan moeten we daar veel energie insteken’, zegt Pien Verwilligen, beleidsadviseur bij de PO-Raad. De invulling van de begrippen basisen vakbekwaam in de cao, gebaseerd op een advies van de Onderwijscoöperatie en onderschreven door alle sociale partners, richt zich daarom op het pedagogisch-didactisch handelen in de klas.

podium _ voorjaar 2016

928986-02_026_17-May-16_11:18:16_walter

Lespraktijk

absolute kern van het leraarschap’. ‘Uit onderzoek blijkt een

Rien Spies, lid CvB van Agora, zat in de begeleidingscom-

natuurlijk ontwikkelingsverloop in het gedrag van lera-

missie die de bekwaamheidseisen heeft opgesteld. ‘De

ren. Deze volgorde zie je terug in de opgenomen lijst van

vaardigheidseisen zijn stevig neergezet’, vindt hij. ‘Hiermee

vaardigheden. Als je niet goed orde kunt houden in de klas

kan de leraar zien wat er van hem verwacht wordt en daar

heeft het weinig zin om leerlingen te willen activeren. En

gericht aan werken.’ Maar

als je nog niet duidelijk en

wie bij alle punten een vinkje

gestructureerd kunt uitleg-

heeft, hoeft nog geen goede

gen en je wilt differentiëren

leraar te zijn, waarschuwt

in je lesaanbod, gaat er ook

hij. ‘Het leraarsvak omvat

iets mis.’

veel meer dan alleen het

Door goede begeleiding kan

pedagogisch-didactisch han-

de natuurlijke groei van een

delen in de klas. Dit moet je

leraar worden versneld, zegt

beschouwen als een basis-

Van de Grift. ‘Uit onderzoek

pakket aan vaardigheden

blijkt dat leraren met gerich-

waaraan elke school of regio

te begeleiding door een

zijn eigen criteria toevoegt.

daarvoor getrainde coach

Leerkrachten moeten ook Rien Spies

ondernemend zijn en goed

versneld hun pedagogischdidactische vaardigheden

Wim van de Grift

kunnen samenwerken.

verbeteren. Dat werkt voor

Samen resultaten analyseren en feedback geven is essen-

de beginnende leraar maar ook voor de ervaren collega,

tieel om de kwaliteit van het onderwijs te borgen. Je hebt

die weer gaat groeien wanneer hij extra input krijgt.’

elkaar nodig om de leerling te begrijpen. Ook een goede samenwerking met ouders is een belangrijk onderdeel van het leraarschap.’

Professionaliseren Verwilligen wijst er op dat je met de cao-afspraken nadrukkelijk twee kanten op kunt. ‘Iedere startende leraar heeft

Versnelling

volgens de cao het recht om goed begeleid te worden en

De omschreven pedagogisch-didactische vaardigheden zijn

kan extra tijd claimen om zich te ontwikkelen. Maar je kunt

gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek van Wim van de

ook afscheid nemen van een leraar die onvoldoende groei

Grift, hoogleraar onderwijskunde aan de Rijksuniversiteit

laat zien.’ De vastgelegde vaardigheden zijn vooral een

Groningen. Hij omschrijft deze vaardigheden als ‘de

hulpmiddel bij de professionalisering van leraren, benadrukt zij. ‘Dit is een uitnodiging tot het voeren van het gesprek binnen het team over allerlei aspecten van het

‘Het gaat er om dat leraren naar een hoger niveau van professionaliteit worden gebracht’

onderwijs. Een goed scholingsbeleid is essentieel in een lerende organisatie en een middel voor verbetering van de onderwijskwaliteit.’ Een beetje druk op de ketel is prima, beaamt Van de Grift. ‘Maar het gaat er natuurlijk om dat leraren naar een hoger niveau van professionaliteit worden gebracht.’

Ontwikkeling Dat laatste vindt ook Arien Hartog, directeur professio nalisering bij de Stichting Openbaar Primair onderwijs Utrecht en net als Spies lid van de begeleidingscommissie die de bekwaamheidseisen opstelde. ‘We moeten voorkomen dat een leerkracht met de cao in de hand wordt geobserveerd. Het is geen beoordelingsinstrument, maar een uitstekende basis voor schoolbesturen om verder vorm te geven aan de kwaliteitseisen. Scholen kunnen dit toepasbaar maken in bijvoorbeeld hun gesprekkencyclus. Het is een ontwikkelingsgericht hulpmiddel om de leraar te ondersteunen bij het zoeken naar zijn zone van naaste ontwikkeling. Onze schoolopleiders zijn er heel blij mee. Het helpt hen om hun ondersteuning en begeleiding nog meer inhoud te geven.’ n

podium _ voorjaar 2016

928986-02_027_17-May-16_11:18:16_walter

PE T ER VA N L IESHOU T, VO OR ZI T T ER MONI TORCOMMISSIE GOED BES T UUR:

‘De sector ontwikkelt zich op het gebied van Goed bestuur’ Goed onderwijs vraagt om goed bestuur.

hebben veel bestuurders zelf de intrinsieke motivatie om

Op verzoek van de PO-Raad is daarom in

hun vak zo goed mogelijk uit te oefenen. Daarbij hoort dat

het voorjaar van 2015 de monitorcommissie Goed bestuur gestart. Deze monitort de

je nadenkt over wat goed bestuur is. De heterogeniteit van besturen in deze sector is groot. Daarom is het zaak om met elkaar te bepalen wat onder goed bestuur wordt verstaan en

professionalisering van bestuur in het primair

waarop je als sector aanspreekbaar bent. De monitorcom-

onderwijs. De commissie initieerde een onder

missie Goed bestuur maakt inzichtelijk hoe het staat met

zoek onder alle po-schoolbesturen. Maar liefst 483 schoolbesturen vulden de vragenlijst in. Commissievoorzitter Peter van Lieshout, tevens hoogleraar maatschappijwetenschappen aan de Universiteit Utrecht, over de resultaten.

de kwaliteit van bestuur in de sector primair onderwijs en adviseert over de verdere ontwikkeling hiervan.’ Welk resultaat uit de enquête viel u het meest op? ‘Het feit dat 483 schoolbesturen deelnamen aan het onderzoek toont aan dat het verantwoordelijkheidsgevoel in het primair onderwijs groot is. De verbetering van de kwaliteit van het onderwijs staat bovenaan de agenda van school-

T EK S T DA A N B R INK M A N

besturen. Daarnaast zien zij de ontwikkeling van hun eigen besturing ook als een belangrijke opdracht. Je ziet dat het thema Goed bestuur leeft in de sector.

Waarom is de monitorcommissie Goed bestuur

Veel besturen zijn nog wel op zoek naar hoe ze de verdere

opgericht?

professionalisering van bestuur kunnen vormgeven. De ver-

‘De afgelopen vijftien jaar is in Nederland de roep ontstaan

houding met de intern toezichthouder is bijvoorbeeld in lang

om meer inzicht in wat er in de publieke sector allemaal

niet alle gevallen uitgekristalliseerd. Ook op het gebied van

gebeurt. Van besturen in de publieke sector wordt verlangd

omgaan met medezeggenschap zijn nog stappen te zetten.

dat zij hierover verantwoording afleggen. Tegelijkertijd

Dit zie je overigens in alle publieke sectoren.’

Leden monitorcommissie Goed bestuur

Goed bestuur op het PO-Raad congres 2016

• Peter van Lieshout, hoogleraar maatschappijwetenschappen aan de Universiteit Utrecht (voorzitter) • René Bagchus, directeur Burgerschap en Informatiebeleid ministerie van BZK

Meer weten over dit thema? Peter van Lieshout geeft op 10 juni op het PO-Raad congres ‘Kennis voor morgen’ een workshop over de relatie tussen intern

• Fons Fluitman, directeur Laurentiusschool Breda

toezicht en bestuur. Zie het congresprogramma op

• Thea Meijer, voorzitter CvB SPO Utrecht

www.poraadcongres.nl

• Mirko Noordegraaf, hoogleraar publiek management Universiteit Utrecht • John van der Vegt, voorzitter CvB ROC Twente.

podium _ voorjaar 2016

928986-02_028_17-May-16_11:18:16_walter

Niemand stelt ter discussie dat er een Code Goed bestuur moet zijn voor de sector primair onderwijs, zo blijkt. Maar toch volgt tien procent geen code. Anno 2016 kan dit niet meer, het is zelfs wettelijk verplicht. De samenleving verwacht deze verantwoording van de publieke sector. We moeten er daarom echt naar toe dat iedereen een code Goed bestuur volgt en daar naar handelt.’ De Code Goed bestuur schrijft voor dat schoolbesturen hun jaarverslag actief openbaar maken. Uit het onderzoek blijkt dat 24% van de schoolbesturen dit nog niet doet. Wat adviseert u hen? ‘Het is een teken van krachtig bestuur als je inzicht geeft in de dilemma’s en moeilijkheden van je bestuur. De buitenwereld neemt je hierdoor ook serieuzer. Het gaat daarbij niet om een PR-boodschap, maar om verantwoording van de keuzes van het bestuur. Bijna ieder schoolbestuur heeft tegenwoordig een website die zich uitstekend leent voor het openbaar maken van het jaarverslag. En anders volstaat het actief opsturen naar stakeholders ook. Bovendien is het tactisch om het jaarverslag openbaar te maken. Kijk naar andere sectoren waarin de code niet werd nageleefd, zoals de zorgsector: daar ging Den Haag de regels zelf opleggen via wettelijke voorschriften. Dat moet je als sector zien te voorkomen. Ik roep de schoolbesturen Peter van Lieshout

die het jaarverslag tot nu toe nog niet openbaar maakten dan ook op om dat dit jaar wel te doen.’

De leden van de PO-Raad hebben in de Code Goed

Wat kan de sector de komende tijd nog van de

bestuur samen vastgesteld wat zij onder goed

monitorcommissie verwachten?

bestuur verstaan. De monitorcommissie onderzoekt

‘Eind 2016 zal de commissie aan de hand van verdiepend

of deze code wordt nageleefd in de sector. In hoever-

onderzoek met adviezen komen voor het verbeteren van

re is dit het geval?

de relatie tussen bestuur en intern toezicht. Ook zullen

‘Maar liefst 90% van de besturen gebruikt een Code Goed

we de signalen met betrekking tot de Code Goed bestuur

bestuur. In 82 procent van de gevallen betreft dit de code

analyseren en indien nodig met voorstellen voor aanpas-

van de PO-Raad. Maar dit is niet het belangrijkste, er zijn

sing van de code komen. Verder verdienen onderwerpen

bijvoorbeeld ook po/vo-besturen die de code van de VO-raad

als het bestuurlijk visitatiestelsel (dat de PO-Raad aan het

volgen. Het gaat erom dat er actief wordt nagedacht over

ontwikkelen is, zie ook pagina 16), medezeggenschap en

wat men van de principes van goed bestuur vindt.

het vraagstuk rond governance van Passend onderwijs onze aandacht. We bekijken in de loop van het jaar of en in welke

‘Laten alle schoolbesturen dit jaar vooral hun jaarverslag openbaar maken’

vorm het wenselijk is hiernaar verdiepend onderzoek uit te voeren.’ n Het rapport ‘Monitor Goed bestuur primair onderwijs 2015’ is te vinden op www.poraad.nl

Colofon podium is een platform van en voor leden van de PO-Raad waar meningen, ideeën, problemen en oplossingen uit de onderwijspraktijk aan bod komen. De PO-Raad onderschrijft niet noodzakelijk de in het blad verkondigde meningen. Overname van artikelen alleen na overleg met de hoofdredactie. Hoofdredacteur: Ad Veen. Eindredacteur: Marijke Nijboer. Grafische vormgeving: Coers & Roest ontwerpers bno | drukkers. Hans Roggen: foto’s omslag en p. 7, 8, 9, 20, 27. Portretten Rinda den Besten en Simone Walvisch: Katja Mali. Redactieadres: podium@poraad.nl

podium _ voorjaar 2016

928986-01_003_17-May-16_11:13:08_walter

10 juni Congrescentrum Papendal

Ontmoet, leer en reﬂecteer!

Met o.a.: Arjen Lubach

PO-Raad Congres: ‘Kennis voor morgen’ Hoe bereiden wij onze kinderen voor op de toekomst? Wat moeten zij straks weten en kunnen? En wat moeten wij daarom nú weten en kunnen? Op 10 juni komt de sector primair onderwijs samen op het PO-Raad Congres om met elkaar deze kennis voor morgen op te doen. Kom ook op 10 juni naar het congres voor het primair onderwijs en ontmoet, leer en reﬂecteer.

Preview van War Childschoolmusical

Lezingen, workshops, pitches en masterclasses

PROGRAMMA • Keynotes van o.a. Rinda den Besten en Arjen Lubach • Preview van War Child-schoolmusical • Meer dan 25 workshops, lezingen, pitches en masterclasses • Informatiemarkt • Politiek debat • En vooral: ruimschoots gelegenheid voor het ontmoeten van uw collega’s MEER INFORMATIE Is uw bestuur lid van de PO-Raad? Dan geldt voor u de ledenprijs van € 215,-. Voor niet-leden geldt een tarief van € 320,-. Op www.poraadcongres.nl vindt u meer informatie over het programma en kunt u zich inschrijven.

Politiek debat

Voor iedereen die het primair onderwijs een warm hart toedraagt

928986-01_004_17-May-16_11:13:08_walter

9 JUNI: ALV EN AVONDPROGRAMMA VOOR LEDEN Voorafgaand aan het congres, houdt de PO-Raad op donderdag 9 juni haar Algemene Ledenvergadering (ALV). Aansluitend hierop volgt een avondprogramma voor leden, met een diner en lezing van Alexander Rinnooy Kan en Paul Schnabel.