Działalność pożytku publicznego w spółdzielczości socjalnej by porozmawiajmyopienadzach.org

FUNDACJA ROZWOJU SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO

DAMIAN STANISZEWSKI

DZIAŁALNOŚĆ POŻYTKU PUBLICZNEGO W SPÓŁDZIELCZOŚCI SOCJALNEJ Podręcznik

OGÓLNOPOLSKI ZWIĄZEK REWIZYJNY SPÓŁDZIELNI SOCJALNYCH WARSZAWA 2015

WSTĘP Spółdzielnie socjalne, jak każda spółdzielnia, jest dobrowolnym zrzeszeniem nieograniczonej liczby osób, która została powołana w prowadzenia wspólnego przedsiębiorstwa przez osoby mające trudności w odnalezieniu się na rynku pracy czy też w ogóle w społeczności lokalnej. Prowadzenie przedsiębiorstwa w formie spółdzielni socjalnej to przede wszystkim obowiązek prowadzenia zorganizowanej działalności gospodarczej . Mogło by się wydawać, że spółdzielnie socjalne niczym się nie wyróżniają ani od innych form spółdzielczych, ani od innych przedsiębiorstw. Jednakże spółdzielnie socjalne są to takie osoby prawne, które mają dwa podstawowe cele funkcjonowanie. Po pierwsze jest to prowadzenie działalności gospodarczej w oparciu o osobistą pracę członków spółdzielni. Po drugie, każda ze spółdzielni socjalnych prowadzi działalność w zakresie reintegracji społecznej i zawodowej swoich członków ich rodzin oraz społeczności lokalnej i działalność ta nie jest działalnością gospodarczą. Ponad to, każda ze spółdzielni może prowadzić działalność pożytku publicznego w formie odpłatnej i nieodpłatnej. Niniejsze opracowanie ma na celu ukazanie, iż podjęcie działań w sferach pożytku publicznego przez spółdzielnie socjalne, może stać dużym uzupełnieniem prowadzonej działalności gospodarczej oraz w jaki sposób prowadzić działalność pożytku publicznego.

POROZMAWIAJMYOPIENIADZACH.ORG

I. PODSTAWY PRAWNE DZIAŁALNOŚCI SPÓŁDZIELNI SOCJALNEJ a. Pojęcie spółdzielczości. Jak działać w formie spółdzielni socjalnej? Na jakie aspekty prawne należy zwracać uwagę przy prowadzeniu działalności spółdzielni socjalnej? Dlaczego spółdzielnia może być atrakcyjnym podmiotem zarówno z punktu widzenia osób aktywnie działających w tej formie jak i dla potencjalnych kontrahentów, zwłaszcza dla podmiotów z sektora publicznego? Powyższe pytania oraz wiele innych są stale zadawane przez osoby potencjalnie zainteresowane prowadzeniem spółdzielni socjalnej, a także przez organy samorządu terytorialnego. Aby w pełni zrozumieć potencjał tkwiący w działalności spółdzielczości socjalnej w Polsce, należało by zacząć od wyjaśnień wręcz definicyjnych. Rozpocząć należy od umiejscowienia spółdzielczości socjalnej w szeroko pojętym ruchu spółdzielczym, z tą różnicą, że spółdzielczość socjalna jest formą prawną łączącą klasyczne elementy spółdzielczości z realizacją celów społecznych1. Klasyczne rozumienie spółdzielczości wynika z definicji spółdzielni zawartej w Deklaracji Spółdzielczej Tożsamości, która brzmi: „Spółdzielnia jest autonomicznym zrzeszeniem osób, które zjednoczyły się dobrowolnie w celu zaspokojenia swoich wspólnych aspiracji i potrzeb ekonomicznych, społecznych i kulturalnych poprzez współposiadane i demokratycznie kontrolowane przedsiębiorstwo”2. Spółdzielnia jest, jak to wynika z powyższej definicji, zrzeszeniem osób, a nie kapitału wniesionego do spółdzielni przez te osoby. Uszczegóławiając, spółdzielnie socjalne są to takie osoby prawne powołane do wspólnego prowadzenia przedsiębiorstwa w oparciu o osobistą pracę członków z jednoczesnym zobowiązaniem do prowadzenia społecznej i zawodowej reintegracji swoich członków3. Spółdzielnia socjalna może także prowadzić działalność pożytku publicznego określoną w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie4. To właśnie dzięki możliwości zastosowania takiego rozwiązania, spółdzielnie socjalne są przedsiębiorstwem, którego celem istnienia jest nie tylko prowadzenie działalności gospodarczej, ale poprzez prowadzenie działalności komercyjnej realizacja misji społecznej. Z tego powodu spółdzielnie socjalne są nazywane przedsiębiorstwem społecznym lub podmiotem ekonomii społecznej. Przedsiębiorstwo społeczne (stowarzyszenie, fundacja, spółdzielnia socjalna, spółka prawa handlowego nie działająca w celu osiągniecia zysku) zostało zdefiniowane przez EMES (EuropeanResearch Network). Według tej definicji „przedsiębiorstwo społeczne uznaje się działalność o głównie społecznych celach, której zyski w założeniu są reinwestowane w jej cele lub we wspólnotę, a nie w celu maksymalizacji zysku lub zwiększenia dochodu udziałowców czy też właścicieli.5” Inaczej mówiąc, celem założenia przedsiębiorstwa społecznego (spółdzielni socjalnej) jest próba odpowiedzi na potrzebę społeczności lokalnej, a w przypadku przedsiębiorstw komercyjnych celem jest maksymalizacja zysków6. Cele o których mowa wyżej, mogą się różnić w zależności od tego w jakim środowisku dane przedsiębiorstwo działa i jakie stawia sobie cele. Cele prospołeczne dla spółdzielni socjalnych są niejako Barbara Godlewska-Bujok, Cezary Miżejewski, Ustawa o spółdzielniach socjalnych. Komentarz, Warszawa 2012 r., str. 14 Deklaracja Spółdzielczej Tożsamości uchwalona przez XXXI Jubileuszowy Kongres Międzynarodowego Związku Spółdzielczego w Manchesterze w dniach 20-22 września 1995 r. 3 Barbara Godlewska-Bujok, Cezary Miżejewski, Ustawa o spółdzielniach socjalnych. Komentarz, str. 19 4 art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych, Dz. U. z 2006 r. Nr 94, poz. 651 z późn. zm. 5 http://www.ekonomiaspoleczna.pl/x/602974 6 Agata Machnik-Pado, Ekonomia społeczna a rynek, [w:] red. Maciej Frączak, Jerzy Hausner, Stanisław Mazur, Wokół ekonomii społecznej, Kraków 2012 r., str. 127

strona 3

zdefiniowane w ustawie o spółdzielniach socjalnych, a dokładniej art. 2 ustawy7. Na podstawie tego przepisu ustawy możemy wyznaczyć trzy formy działania spółdzielni socjalnych, z czego dwie pierwsze są obowiązkiem a ostatnia jedynie możliwością: 1. Spółdzielnia socjalna prowadzi przedsiębiorstwo (działalność gospodarcza) w oparciu o osobistą prace członków8, 2. Spółdzielnia socjalna prowadzi działania mające na celu społeczną i zawodową reintegrację swoich członków9, 3. Spółdzielnia socjalne może prowadzić działalność społeczną i oświatowo-kulturalną oraz działalność społecznie użyteczną określoną w ustawie o działalności pożytku publicznego10. Ta możliwość, którą daje działalność określona w powyższym pkt. 3 otwiera przed spółdzielniami socjalnymi szerokie możliwości. To za pomocą działalności pożytku publicznego spółdzielnie socjalne mogą realizować swoje cele, ale co ważniejsze zaspokajać potrzeby społeczności lokalnej, a zwłaszcza realizować zadania użyteczności publicznej zlecanej przez jednostki samorządu terytorialnego. Kierunki działalności pożytku publicznego realizowanego przez spółdzielnie można na każdym etapie funkcjonowania spółdzielni, a także na etapie tworzenia spółdzielni.

b. Rozpoczęcie działalności spółdzielni. Każda spółdzielnia socjalna rozpoczyna swoją działalność od momentu zarejestrowania statutu w Krajowym Rejestrze Sądowym i wpisania do rejestru przedsiębiorców11. Z punktu widzenia prowadzenia działalności gospodarczej czy też użyteczności publicznej nie istotne jest to w jaki sposób spółdzielnia powstała. Ustawa o spółdzielniach socjalnych daje możliwości założenia spółdzielni przez osoby fizyczne jak i przez konkretne osoby prawne. Nowelizacja ustawy o spółdzielniach socjalnych z dnia 5 sierpnia 2015 r. zmieniła uprawnionych do założenia spółdzielni12, są to: 1. osoby bezrobotne, w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy; 2. absolwenci centrów integracji społecznej oraz klubów integracji społecznej; 3. osoby niepełnosprawne, w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych; 4. osoby do 30. roku życia oraz po ukończeniu 50. roku życia, posiadające status osoby poszukującej pracy, bez zatrudnienia w rozumieniu ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy; 5. inne osoby fizyczne niż wskazane wyżej, jeżeli ich liczba nie jest większa niż 50% założycieli; 6. organizacje pozarządowe w rozumieniu przepisów o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie; 7. jednostki samorządu terytorialnego 8. kościelne osoby prawne.

art. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych art. 2 ust.1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych 9 art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych 10 art. 2 ust. 3ustawy z dnia 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych 11 Barbara Godlewska-Bujok, Cezary Miżejewski, Ustawa o spółdzielniach socjalnych. Komentarz, str. 29 12 Ustawa z dnia 5 sierpnia 2015 r. o zmianie ustawy o zatrudnieniu socjalnym oraz niektórych innych ustaw Dz.U. 2015 nr 0 poz. 1567 2015.10.24

I. PODSTAWY PRAWNE DZIAŁALNOŚCI SPÓŁDZIELNI SOCJALNEJ

strona 4

Jak to zostało wyżej wspomniane, nie ma znaczenia dla prowadzonej działalności gospodarczej czy pożytku publicznego to, kto jest założycielem spółdzielni socjalnej, poza przypadkiem spółdzielni założonej przez jednostki samorządu terytorialnego. W tej sytuacji istnieje różnica pomiędzy spółdzielniami socjalnymi założonymi przez inne niż samorząd uprawnione podmioty. Dlatego, że samorząd jest uprawniony do zlecania części zadań z pominięciem procedury zamówień publicznych13. Od momentu zarejestrowania w Krajowym Rejestrze Sądowym każda spółdzielnia działa na podstawie swojego statutu oraz ustaw bezpośrednio wpływających na działalność spółdzielni. Najważniejsze ustawy, które każda spółdzielnia socjalna powinna mieć w swojej dokumentacji i od czasu do czasu do nich zajrzeć to: 1. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych (Dz.U. 2006 nr 94 poz. 651 z późn. zm.); 2. Ustawa z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze (Dz.U. 1982 nr 30 poz. 210 z późn. zm.) ; 3. Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. 2004 nr 173 poz. 1807 z późn. zm.) 4. Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U. 2003 nr 96 poz. 873 z późn. zm.) Procedura założenia spółdzielni socjalnej jest szczegółowo opisana w poradniku Jak założyći prowadzić spółdzielnię socjalną?14, a także na wielu strona internetowych15. Zakładanie spółdzielni socjalnej przez osoby prawne będzie się trochę różnić od procedury stosowanej przez osoby fizyczne. Postępowanie przy zakładaniu spółdzielni socjalnej przez osoby prawne zostało szczegółowo opisane w publikacji JAK TO DZIAŁA? Formalno-prawne aspekty funkcjonowania spółdzielni socjalnej tworzonej przez osoby prawne16.

13 Tzw. Tryb „in house” art. 4 pkt. 13 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych, Dz.U. 2004 nr 19 poz. 177 z późn. zm. 14 Poradnik napisany przez Cezarego Miżęjewskiego, Marcina Juszczyka oraz Małgorzatę Ołdak bezpłatnie dostępny na stronie internetowej Ogólnopolskiego Związku Rewizyjnego Spółdzielni Socjalnych pod adresem: http://ozrsspl.ozrss.iq.pl/wpcontent/uploads/2012/08/poradnik_jak_zalozyc.pdf 15 Godne polecenia strony, które zawierają wiele informacji na temat spółdzielni socjalnych to przede wszystkim: http://spoldzielniasocjalnawpraktyce.pl, http://www.ekonomiaspoleczna.pl/ 16 Zbigniew Prałat, JAK TO DZIAŁA? Formalno-prawne aspekty funkcjonowania spółdzielni socjalnej tworzonej przez osoby prawne, Warszawa 2012 r.

I. PODSTAWY PRAWNE DZIAŁALNOŚCI SPÓŁDZIELNI SOCJALNEJ

strona 5

II. PODSTAWY PRAWNE DZIAŁALNOŚCI POŻYTKU PUBLICZNEGO PROWADZONEGO PRZEZ SPÓŁDZIELNIE SOCJALNE Jak już wcześniej zostało wspomniane każda spółdzielnia socjalna może prowadzić działalność pożytku publicznego. Użycie zwrotu „może” oznacza, że spółdziałania socjalna ma pełne prawo prowadzić taką działalność, jednakże jeżeli nie ma takiej woli, to spółdzielnia może się skupić tylko i wyłącznie na obowiązkowej działalności gospodarczej oraz reintegracyjnej swoich członków. Częstym zjawiskiem wśród spółdzielni socjalnych w Polsce jest skupienie się wyłącznie na działalności gospodarczej całkowicie pomijając możliwość prowadzenia działalności pożytku publicznego.Dzieje się tak dlatego, że podmioty wspierające zakładanie się spółdzielni socjalnych kładą nacisk głównie na działalność gospodarczą pomijając możliwości wsparcia i uzupełnienia działalności gospodarczej jakie niesie za sobą działalność pożytku publicznego, a także znikoma wiedza osób tworzących spółdzielnie socjalną17. Prowadzenie działalności pożytku publicznego przez spółdzielnie socjalne może być uzupełnieniem funkcjonowania, a nawet możliwością utrzymania niektórych stanowisk pracy w sytuacji jakiegoś małego kryzysu gospodarczego18. Co za tym idzie, spółdzielnia może uzyskać wymierne korzyści finansowo-organizacyjne, zwłaszcza w kwestii konkurencyjności wobec przedsiębiorstw komercyjnych czy wzmocnienia zaufania społecznego19.Prowadzenie działalności pożytku publicznego przez spółdzielnie socjalne otwiera możliwości, nawet ogromne możliwości, świadczenia usług na rzecz społeczności lokalnej. Usług świadczonych w obszarach już zdefiniowanych, ale także i tych zaspokajające nowe potrzeby, na które zapotrzebowanie rośnie z uwagi na zmiany demograficzne, zmianę modelu rodziny20 itp.

a. Czym jest działalność pożytku publicznego. Działalność pożytku publicznego może być rozumiana bardzo szeroko i od samej spółdzielni socjalnej będzie zależało w jaki sposób i jakim kierunku będzie działalność realizowana. Definicja działalności pożytku publicznego wraz z możliwością prowadzenia jej przez spółdzielnie socjalne zawarta została w ustawie o działalności pożytku publicznego. „Działalnością pożytku publicznego jest działalność społecznie użyteczna, prowadzona przez organizacje pozarządowe w sferze zadań publicznych określonych w ustawie”21. Rozwijając powyższą definicję można uznać, że działalność pożytku publicznego będzie wtedy gdy22: 1. Podmioty uprawnione do prowadzenia działalności pożytku publicznego określone są w ustawie; 2. Działalność ta jest społecznie użyteczna, czyli przydatna z punktu widzenia ogółu, społeczności lokalnej, grupy defaworyzowanej itp.23; Damian Staniszewski, Działalność nieodpłatna, odpłatna pożytku publicznego oraz działalność gospodarcza w spółdzielniach socjalnych, [w:] red. Waldemar Żbik, Jak przygotować spółdzielnię socjalną do lustracji, Warszawa 2015 r., str. 57 18 Tamże str. 72 19 Tamże str. 71 20 Jerzy Hausner, Ekonomia społeczna a państwo, [w:] red. Maciej Frączak, Jerzy Hausner, Stanisław Mazur, Wokół ekonomii społecznej, Kraków 2012 r., str. 118 21 art. 3 ust 1 12., Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U. 2003 nr 96 poz. 873 z późn. zm.) 22 Damian Staniszewski, Działalność nieodpłatna, odpłatna pożytku publicznego oraz działalność gospodarcza w spółdzielniach socjalnych, str. 60 23 red. Jerzy Hausner, Przedsiębiorstwa społeczne w Polsce. Teoria i praktyka, Kraków 2008 r., str. 73 17

strona 6

3. Działalność prowadzona w sferach pożytku publicznego określonych w ustawie. Działalność pożytku publicznego definiuje działalność społeczną, która nie jest nastawiona na osiągnięcie zysku, prowadzona przez podmioty prawa prywatnego24 i nie jest działalnością gospodarczą w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej25. W ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie znajdziemy dwa rodzaje działalności pożytku publicznego odpłatną i nieodpłatną. Wynika z tego, spółdzielnia może prowadzić trzy rodzaje działalności: ■■ działalność gospodarcza; ■■ działalność odpłatna pożytku publicznego; ■■ działalność nieodpłatna pożytku publicznego.

b. Sfery pożytku publicznego. Definicja działalności pożytku publicznego używa sformułowania „sfery pożytku publicznego”, czym są te sfery. To jest nic innego jak dziedziny życia społecznego, w których to organizacje pozarządowe i spółdzielnie socjalne mogą prowadzić swoją działalność. Przestrzeń, w której spółdzielnie mogą realizować zdiagnozowane potrzeby społeczne. Sfery te zostały enumeratywnie (wyczerpująco, stanowią katalog zamknięty) wymienione w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, które obejmują zadania w zakresie: 1. pomocy społecznej, w tym pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywania szans tych rodzin i osób; 1a) wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej; 1b) udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej oraz zwiększania świadomości prawnej społeczeństwa; 2. działalności na rzecz integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym; 3. działalności charytatywnej; 4. podtrzymywania i upowszechniania tradycji narodowej, pielęgnowania polskości oraz rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej; 5. działalności na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego; 5a) działalności na rzecz integracji cudzoziemców; 6. ochrony i promocji zdrowia, w tym działalności leczniczej w rozumieniu ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 618, 788 i 905); 7. działalności na rzecz osób niepełnosprawnych; 8. promocji zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy i zagrożonych zwolnieniem z pracy; 9. działalności na rzecz równych praw kobiet i mężczyzn; 10. działalności na rzecz osób w wieku emerytalnym; 11. działalności wspomagającej rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości;

24 Marta Żołędowska, Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Praktyczny Komentarz, Warszawa 2011 r., str. 9 25 art. 6 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

II. Podstawy prawne działalności pożytku publicznego prowadzonego przez spółdzielnie socjalne

strona 7

12. działalności wspomagającej rozwój techniki, wynalazczości i innowacyjności oraz rozpowszechnianie i wdrażanie nowych rozwiązań technicznych w praktyce gospodarczej; 13. działalności wspomagającej rozwój wspólnot i społeczności lokalnych; 14. nauki, szkolnictwa wyższego, edukacji, oświaty i wychowania; 15. działalności na rzecz dzieci i młodzieży, w tym wypoczynku dzieci i młodzieży; 16. kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego; 17. wspierania i upowszechniania kultury fizycznej; 18. ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego; 19. turystyki i krajoznawstwa; 20. porządku i bezpieczeństwa publicznego; 21. obronności państwa i działalności Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej; 22. upowszechniania i ochrony wolności i praw człowieka oraz swobód obywatelskich, a także działań wspomagających rozwój demokracji; 22a) udzielania nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego; 23. ratownictwa i ochrony ludności; 24. pomocy ofiarom katastrof, klęsk żywiołowych, konfliktów zbrojnych i wojen w kraju i za granicą; 25. upowszechniania i ochrony praw konsumentów; 26. działalności na rzecz integracji europejskiej oraz rozwijania kontaktów i współpracy między społeczeństwami; 27. promocji i organizacji wolontariatu; 28. pomocy Polonii i Polakom za granicą; 29. działalności na rzecz kombatantów i osób represjonowanych; 30. promocji Rzeczypospolitej Polskiej za granicą; 31. działalności na rzecz rodziny, macierzyństwa, rodzicielstwa, upowszechniania i ochrony praw dziecka; 32. przeciwdziałania uzależnieniom i patologiom społecznym; 33. działalności na rzecz organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3, w zakresie określonym w pkt 1–32.26 Powyższe sfery są określone z różną szczegółowością, jednocześnie zawierają w sobie tak wiele działań, że częstokroć pewne działania mogą być zakwalifikowane do kilku z powyższych sfer np. działania realizowane przez Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej wspierając zakładanie spółdzielni socjalnych mieszczą się w sferach: 1. działalność na rzecz integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym; 2. promocji zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy i zagrożonych zwolnieniem z pracy; 3. działalności wspomagającej rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości.

art. 4 ust. 1 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

II. Podstawy prawne działalności pożytku publicznego prowadzonego przez spółdzielnie socjalne

strona 8

Jak można zauważyć szczegółowe określenie kierunków działań w ramach pożytku publicznego może nastręczać problemów. Jednakże, sfery powyższe zawierają w sobie tak wiele działań, że każda spółdzielnia socjalna może prowadzić działania w innym zakresie, a i tak nie wyczerpią możliwości. Jak już zostało wyżej wspomniane katalog ten jest katalogiem zamkniętym, jednakże ustawodawca przewidział możliwość określenia innych zadań jako społecznie użyteczne za pomocą rozporządzenia wydanego przez Radę Ministrów27.

c. Prowadzenie odpłatnej i nieodpłatnej działalności pożytku publicznego. Podobnie jak w przypadku działalności gospodarczej, działalność pożytku publicznego należy określić. Spółdzielnia ma dwie możliwości określenia kierunków działalności pożytku publicznego. Zakres prowadzonej działalności pożytku publicznego, zarówno odpłatnej jak i nieodpłatnej musi zostać określony albo w statucie spółdzielni albo w innym akcie wewnętrznym28. Inny akt wewnętrzny rozumiany jako uchwała statutowego organu posiadającemu do tego kompetencje, o ile możliwość prowadzenia działalności pożytku publicznego jest przewidziana w statucie29. Określenie w taki sposób kierunków działań pożytku publicznego rozwiewa ewentualne wątpliwości, czy spółdzielnia prowadzi działalność pożytku publicznego i w jakim zakresie. Częstym zjawiskiem jest brak wyraźnie określonych kierunków działalności pożytku publicznego w statucie danej spółdzielni, jednocześnie często można zaobserwować bardzo ogólne sformułowanie, które to właśnie pozwala na określenie działalności pożytku publicznego w uchwale: „Celem Spółdzielni jest również prowadzenie działalności społecznej i oświatowo – kulturalnej na rzecz swoich członków oraz środowiska lokalnego, a także działalność społecznie użyteczna w sferze działań publicznych zawartych w ustawie o działalności pożytku publicznego i wolontariacie (Dz. U. nr 96 poz. 873, z późn. zm.)” Powyższe pogrubione zdanie jest właśnie tym sformułowaniem pozwalającym określenie działalności pożytku publicznego. Uchwała o prowadzeniu działalności odpłatnej i nieodpłatnej pożytku publicznego pozostaje w wyłącznej właściwości walnego zgromadzenia spółdzielni30. Działalność nieodpłatna pożytku publicznego, jest to działalność prowadzona w sferach pożytku publicznego, za którą nie jest pobierana opłata od osób korzystających z usług świadczonych przez spółdzielnię w ramach tejże działalności. W praktyce oznacza to, że koszty realizacji działań w ramach nieodpłatnego pożytku publicznego są finansowane z własnych przychodów lub źródeł zewnętrznych31 np. dotacje gminne, darowizny, realizacja projektów współfinansowanych przez Unię Europejską i inne. Działalność odpłatna pożytku publicznego, jak sama nazwa wskazuje jest działalnością prowadzona w sferach pożytku publicznego w ramach, której pobierane są opłaty od osób korzystających, a także sprzedaż towarów lub usług wytworzonych lub świadczonych przez osoby bezpośrednio korzystające z działalności pożytku publicznego, w szczególności w zakresie rehabilitacji oraz przystosowania do pracy zawodowej osób niepełnosprawnych oraz reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, a także sprzedaż przedmiotów darowizny32.

art. 4 ust. 2 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. art. 10 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. 29 Barbara Godlewska-Bujok, Cezary Miżejewski, Ustawa o spółdzielniach socjalnych. Komentarz, str. 25 30 art. 38 §1 pkt 1 ustawy z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze (Dz.U. 1982 nr 30 poz. 210 z późn. zm.) 31 Barbara Godlewska-Bujok, Cezary Miżejewski, Ustawa o spółdzielniach socjalnych. Komentarz, str. 75 32 art. 8 ust.1 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. 27 28

II. Podstawy prawne działalności pożytku publicznego prowadzonego przez spółdzielnie socjalne

strona 9

W takim razie można zadać pytanie, czym się różni odpłatna działalność pożytku publicznego od działalności gospodarczej. Otóż, działalność gospodarcza charakteryzuje się występowaniem zysku, a w działalności odpłatnej pożytku publicznego zysk jako taki nie występuje. Głównym czynnikiem pozwalającym odróżnić działalność odpłatną od działalności gospodarczej jest wysokość opłaty pobieranej od korzystających. Przy działalności gospodarczej nie mamy ograniczeń co do kwoty jaką będziemy pobierać za świadczoną usługę, występuje tutaj zysk. Natomiast przy działalności odpłatnej pożytku publicznego nie możemy pobierać wyższego wynagrodzenia niż by to wynikało z kosztów poniesionych w związku z realizacją danej usługi, czyli nie może wystąpić zjawisko zysku. Innymi słowy, jeżeli koszt usługi wynosi 20 złotych, to nie możemy wziąć więcej niż 20 złotych33. Zauważyć należy, że nawiązanie w ustawie o spółdzielniach socjalnych do art. 9 ust. 1 i 2 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie wprost nawiązuje do definicji działalności pożytku publicznego i maksymalnych wynagrodzeń34. Ustawa o spółdzielniach socjalnych zawiera odwołanie tylko do dwóch ustępów art. 9 ustawy o działalności pożytku publicznego pomijając ustęp trzeci35, co może oznaczać, że ustawodawca umyślnie dał możliwość spółdzielniom socjalnym prowadzenia działalności odpłatnej pożytku publicznego w tych samych kierunkach co działalność gospodarcza. Spółdzielnie socjalne są zatem jedynymi podmiotami w Polsce, których nie obowiązuje zakaz prowadzenia działalności odpłatnej i gospodarczej w tej samej dziedzinie.

33 Damian Staniszewski, Działalność nieodpłatna, odpłatna pożytku publicznego oraz działalność gospodarcza w spółdzielniach socjalnych, str. 65 34 Barbara Godlewska-Bujok, Cezary Miżejewski, Ustawa o spółdzielniach socjalnych. Komentarz, str. 77 35 art. 8 ust. 2 ustawy o spółdzielniach socjalnych

II. Podstawy prawne działalności pożytku publicznego prowadzonego przez spółdzielnie socjalne

strona 10

III. WPROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI POŻYTKU PUBLICZNEGO DO SPÓŁDZIELNI SOCJALNEJ a. Dokumenty spółdzielni określające kierunki działań w pożytku publicznym. Jak wyżej wspomniano, działalność pożytku publicznego powinna być określona w statucie lub uchwale walnego zgromadzenia. Spółdzielnia może prowadzić działalność pożytku praktycznie w każdym kierunku, ważne aby te działania mieściły się w sferach pożytku określonych w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego. Jak należało by określić działalność pożytku publicznego? Nie ma szczegółowych wytycznych. Istnieją dwie możliwości. Spółdzielnia może określić bardzo ogólnie kierunki działań za pomocą wpisania do statutu lub w uchwale ogólnych celów wykorzystując sfery pożytku określone w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego. Może także zostać to określone tak jak działalność gospodarcza, czyli za pomocą kodów PKD (Polskiej Klasyfikacji Działalności). Tak na przykład Spółdzielnia określi w statucie kierunki działalności pożytku publicznego: ■■ Spółdzielnia prowadzi działalność odpłatną pożytku publicznego w zakresie: 86.90.E Pozostała działalność w zakresie opieki zdrowotnej, gdzie indziej niesklasyfikowana 87.10.Z Pomoc społeczna z zakwaterowaniem zapewniająca opiekę pielęgniarską 87.30.Z Pomoc społeczna z zakwaterowaniem dla osób w podeszłym wieku i osób niepełnosprawnych 88.10.Z Pomoc społeczna bez zakwaterowania dla osób w podeszłym wieku i osób niepełnosprawnych Itd. ■■ Spółdzielnia prowadzi działalność nieodpłatną pożytku publicznego w zakresie: 85.59.B Pozostałe pozaszkolne formy edukacji, gdzie indziej niesklasyfikowane 85.60.Z Działalność wspomagająca edukację Itd.

b. Wzór uchwały. Wprowadzenie do statutu spółdzielni działalności pożytku publicznego może nastąpić na samym początku w trakcie tworzenia spółdzielni lub w trakcie trwania spółdzielni. Oczywiście nie ma potrzeby wpisywania do statutu działalności pożytku publicznego wystarczy, żeby zostało to określone w uchwale walnego zgromadzenia, w statucie spółdzielni socjalnej powinna się znaleźć możliwość prowadzenia działalności pożytku publicznego, chociaż by tak jak to zostało wcześniej przytoczone.

strona 11

UCHWAŁA NR …. Z DNIA ………. W SPRAWIE PROWADZENIA PRZEZ SPÓŁDZIELNIĘ SOCJALNĄ ODPŁATNEJ I NIEODPŁATNEJ DZIAŁALNOŚCI POŻYTKU PUBLICZNEGO §1 Na podstawie art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnychw związku z art. 4 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie spółdzielnia, realizując swoje statutowe cele, określa zakres prowadzonej działalności pożytku publicznego prowadzonej w formie odpłatnej i nieodpłatnej. §2 Spółdzielnia będzie prowadzić działalność odpłatną pożytku publicznego w zakresie: 4. ………. 5. ………. 6. ………. 7. Itd. §3 Spółdzielnia będzie prowadzić działalność nieodpłatną pożytku publicznego w zakresie: 8. ………. 9. ………. 10. ………. 11. Itd. §4 Uchwała wchodzi w życie z dniem je podjęcia tj. …………………… ………………………..

………………………..

Sekretarz

Przewodniczący

Walnego Zgromadzenia

c. Kosztorysowanie działalności pożytku publicznego – praktyczne podejście Niezmiernie istotne w prowadzeniu działalności pożytku publicznego jest planowanie kosztów działalności, w działalności gospodarczej równie waz e jest planowanie kosztów, z tym że w działalności odpłatnej pożytku publicznego spółdzielnia nie powinna osiągnąć przychodu wyższego niż koszty danego działania.

III. Wprowadzenie działalności pożytku publicznego do spółdzielni socjalnej

strona 12

Przykład 1 Spółdzielnia socjalna prowadzi działalność pożytku publicznego w sferach: a) działalności na rzecz integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym b) promocji zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy i zagrożonych zwolnieniem z pracy c) działalności wspomagającej rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości d) działalności na rzecz rodziny, macierzyństwa, rodzicielstwa, upowszechniania i ochrony praw dziecka W ramach tej działalności postanowiło zorganizować szkolenie dla matek, które chcą wrócić do pracy. Sporządzono budżet przeprowadzenia szkolenia dla 10 osób, w oparciu o kalkulację kosztów, z której wynikały następujące koszty: - wynajęcie sali na szkolenie 1 dzień – 4 godz.

200 PLN

- wynagrodzenie trenera 1 dzień – 4 godz.

600 PLN

- materiały szkoleniowe dla 10 osób

100 PLN

- poczęstunek podczas szkolenia dla 10 osób

200 PLN

RAZEM

1100 PLN36

Z powyższej kalkulacji wynika, że każda osoba, będąca uczestnikiem szkolenia powinna wpłacić 110 zł. Dzięki takiemu zaplanowaniu kosztów widać bardzo wyraźnie jaki powinien być wynik finansowy tej działalności. Oczywiście, gdy na szkolenie przyjdzie planowana liczba osób, to mamy dobrze sporządzoną kalkulację.Problem powstanie wtedy, gdy na szkolenie zgłosi się o dwie osoby więcej. Z kalkulacji wynikało, ze każda kobieta musi za szkolenie zapłacić 110 PLN. Wpłaty zostały dokonane. Jednak w ostatniej chwili okazało się, że trzy kobiety chcą dodatkowo wziąć udział w szkoleniu. Koordynator wyraził zgodę i do kasy wpłynęło 330 PLN, czyli o 240 PLN więcej niż by to wynikało z powyższej kalkulacji. Przychód ten nie powinien wystąpić, jednakże jeżeli już wystąpił spółdzielni może go przeznaczyć tylko na działalność pożytku publicznego. Przykład 2 Spółdzielnia socjalna określiła w swoim statucie, że zajmuje się społeczną, zawodową i medyczną reintegracją w ramach nieodpłatnej działalności pożytku publicznego. Spółdzielnia postanowiła zorganizować turnus rehabilitacyjny dla swoich niepełnosprawnych ruchowo członków w celu przygotowania ich do wykonywania dodatkowych działań na rzecz spółdzielni. W kalkulacji kosztów do złożonego projektu spółdzielnia zamieściła następujące rodzaje kosztów - zakwaterowanie i wyżywienie dla 5 członków spółdzielni

7000 PLN

- zakwaterowanie i wyżywienie dla 5 opiekunów

7000 PLN

- transport uczestników (1400 km *3 zł)

4200 PLN

- wynagrodzenie trenerów (2 osoby – 20godzin.)

8000 PLN

- materiały szkoleniowe dla 5 osób RAZEM

36 37

100 PLN 26300 PLN37

Kalkulacje kosztów autorstwa Anety Englot z niepublikowanego artykułu. Kalkulacje kosztów autorstwa Anety Englot z niepublikowanego artykułu

III. Wprowadzenie działalności pożytku publicznego do spółdzielni socjalnej

strona 13

Organ administracji publicznej do którego spółdzielnia złożyła wniosek o dofinansowanie, po rozpatrzeniu go przyznał dotację w kwocie 22800 (opiekunowie otrzymali tylko 50% dofinansowania). Oznacza to, że każdy opiekun musi dopłacić do wyjazdu po 700 zł. Opiekunowie wyrazili zgodę i spółdzielnia przystąpiła do realizacji tego zadania. Po zakończeniu realizacji powyższego projektu spółdzielnia rozliczyła wykonanie zadania tak, że koszty realizacji były równe z wyżej zaprezentowaną kalkulację kosztów, uwzględniając darowiznę w postaci pokrycia części kosztów przez opiekunów. Przykład 3 Spółdzielnia Socjalna prowadzi w ramach odpłatnej działalności pożytku publicznego usługi związane z opieką osób starszych i niepełnosprawnych świadczone w miejscu zamieszkania tychże osób. Do miesięcznych kosztów świadczenia usług opiekuńczych należy zaliczyć: 1. Koszt płacy osoby świadczącej usługi opiekuńcze – 2 112,96 PLN 2. Środki czystości – 60 PLN 3. Jednorazowe środki używane w trakcie czynności pielęgnacyjnych np. rękawiczki jednorazowe, pieluchomajtki itp. – 250 PLN 4. Koszty administracyjne, telefon osoby koordynującej działania opiekuńcze – 50 PLN Spółdzielnia w ramach świadczonych usług zatrudnia cztery opiekunki, w tym osobę koordynującą prace wszystkich opiekunek, co daje miesięczny koszt płacy 8 451,84 PLN. Koszt miesięczny świadczenia usług opiekuńczych u wszystkich podopiecznych jaki musi ponieść Spółdzielnia wynosi 14 701,84 PLN. Dzieląc tą kwotę przez liczbę usług (tj. 14701,84 : 20) wynika, że od jednego podopiecznego Spółdzielnia nie może żądać większej zapłaty niż 735,09 PLN za miesiąc świadczenia usługi opiekuńczej38. Prawidłowe i dobre ich zaplanowanie zarówno w działalności gospodarczej jak i działalności pożytku publicznego jest niezmiernie ważnym elementem prowadzenia tychże rodzajów działalności. Gdy spółdzielnia będzie powadziła takie kalkulacje w każdej dziedzinie swojej działalności przyczyni się do znacznie prostszego funkcjonowania zarówno w działalności gospodarczej jak i przy rozliczaniu realizowanych zadań, czy też projektów realizowanych przez spółdzielnię. Prawidłowe prowadzenie spraw finansowych przy działalności pożytku publicznego jest niezbędne do działania zgodnego z prawem (chociażby ustaw: o rachunkowości, podatku dochodowym od osób prawnych, podatku od towarów i usług, o spółdzielniach socjalnych, o pożytku publicznymi wolontariacie).

38 Damian Staniszewski, Działalność nieodpłatna, odpłatna pożytku publicznego oraz działalność gospodarcza w spółdzielniach socjalnych, str. 66

III. Wprowadzenie działalności pożytku publicznego do spółdzielni socjalnej

strona 14

IV. KONKURSY OGŁASZANE PRZEZ JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO. Prowadzenie działalności pożytku publicznego przez spółdzielnie socjalne uprawnie je do składania ofert w ogłoszonym przez organy administracji publicznej otwarty konkurs ofert określony ustawą o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie w celu uzyskania dotacje na realizację zadania publicznego39. Organy administracji publicznej mają obowiązek wspierania organizacji pozarządowych i innych uprawnionych podmiotów, w tym spółdzielni socjalnych, w realizacji zadań publicznych mieszczących się w sferach pożytku publicznego określonych w art. 4 ustawy oraz powierzają realizację zadań publicznych w tychże sferach40. Prowadzenie działalności pożytku publicznego na podstawie zlecenia realizacji zadań publicznych oraz procedura zlecania zadań przez organy administracji publicznej jest określona w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (od art. 11 do art. 19a). Ustawa wskazuje, że administracja publiczna wspiera działania w sferach pożytku publicznego lub powierzają realizację zadań w sferach pożytku publicznego. Jak jest różnica pomiędzy wsparciem a powierzaniem realizacji zadań publicznych. Najprościej rzecz ujmując organ administracji publicznej może ogłosić dwa rodzaje konkursów: 1. Konkurs ogłoszony na wsparcie organizacji pozarządowych i podmiotów określonych w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego (spółdzielnie socjalne), w którym administracja publiczna pokryje jedynie część kosztów, a organizacje realizująca zadanie musi we wniosku określić wkład własny w wysokości zgodnej z dokumentacją konkursową. Wkład własny może pochodzić z darowizn, które uzyskuje organizacja, składek, działalności odpłatnej pożytku publicznego lub działalności gospodarczej oraz od sponsorów. Przykładowo Urząd Gminy ogłasza konkurs na realizację mającego na celu prowadzenie dożywiania dzieci z ubogich rodzin w szkołach podstawowych na terenie gminy. Wysokość wsparcia ze strony Gminy wynosi 80% realizacji zadania. Oznacza to, że każda organizacja (spółdzielnia socjalna) musi zabezpieczyć 20 % kosztów realizacji zadania dożywiania dzieci. Oczywiście może być to także w ramach prowadzonej odpłatnej działalności pożytku publicznego, ale tylko w kwocie odpowiadającej pokrycie 20% kosztów realizowanej usługi. 2. Konkurs ogłoszony na powierzenie organizacji pozarządowych i podmiotów określonych w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego (spółdzielnie socjalne), w którym administracja publiczna pokryje całość kosztów realizacji zadania. Oznacza to, że całość kosztów realizacji zadania organizacja pozyska od ogłaszającej konkurs administracji publicznej.

a. Co musi zrobić samorząd żeby ogłosić konkurs. Przygotowanie i przeprowadzenie procedury konkursowej dla organizacji pozarządowej wynika z dwóch ustaw – ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie oraz z ustawy o finansach publicznych41, a także Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawie wzoru oferty i ramowego wzoru umowy dotyczących realizacji zadania publicznego oraz wzoru sprawozdania z wykonania tego zadania.

art. 13 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. art. 11 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. 41 art. 221 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych 39

strona 15

Przede wszystkim podstawą do ogłoszenia konkursu jest uchwalony przez radę gminy, powiatu lub sejmik wojewódzki – program współpracy z organizacjami pozarządowymi. Program ten musi zawierać zakres zadań, których realizacja ma być zlecana organizacjom w formie wsparcia lub powierzenia, a także wysokość środków planowanych na realizację programu oraz informacje o trybie powoływania i działania komisji konkursowych, które będą oceniać wnioski napływające od organizacji42. Niestety w ramach współpracy jednostki samorządu terytorialnego preferują tryb wspierania organizacji pozarządowych w miejsce powierzania realizacji zadań publicznych43. Dla samorządów takie podejście jest formą oszczędności budżetowej44. Ponad to większość samorządów terytorialnych uchwala programy współpracy z organizacjami pozarządowymi tylko ze względu na wymogi ustawy, które częstokroć nie są konsultowane z organizacjami pozarządowymi45 Ogłoszenie konkursu wymaga uchwały budżetowej, w której administracja publiczna zabezpiecza środki w budżecie jednostki samorządu terytorialnego. Art. 13 ust . 5 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, wskazuje wprost „Ogłoszenie otwartego konkursu ofert na realizację zadań publicznych w roku następnym może nastąpić na podstawie projektu uchwały budżetowej przekazanego organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego na zasadach określonych w przepisach ustawy o finansach publicznych.” Wskazuje on jednoznacznie, że ogłoszenie otwartego konkursu ofert może nastąpić już na podstawie projektu uchwały budżetowej przekazanej organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego na zasadach określonych w przepisach Ustawy o finansach publicznych. Dzięki temu, po przyjęciu przez radę (sejmik) do 30 listopada programu współpracy z organizacjami pozarządowymi na kolejny rok, organ wykonawczy może od razu ogłaszać konkursy. Unika się w ten sposób sytuacji, w której organizacje pozarządowe w pierwszych miesiącach nowego roku budżetowego są pozbawione ciągłości finansowania ze źródeł publicznych46. Kolejnym krokiem jest przygotowanie ogłoszenia o konkursie. W ogłoszeniu możemy znaleźć elementy podobne do tych określanych przy zamówieniach publicznych. Musi ono precyzyjnie i jednoznacznie określać zarówno przedmiot konkursu, jak i procedurę jego przeprowadzenia. Wymagane elementy ogłoszenia to: 1. rodzaju zadania; 2. wysokości środków publicznych przeznaczonych na realizację tego zadania; 3. zasadach przyznawania dotacji; 4. terminach i warunkach realizacji zadania; 5. terminie składania ofert; 6. trybie i kryteriach stosowanych przy wyborze ofert oraz terminie dokonania wyboru ofert; 7. zrealizowanych przez organ administracji publicznej w roku ogłoszenia otwartego konkursu ofert i w roku poprzednim zadaniach publicznych tego samego rodzaju i związanych z nimi kosztami, ze szczególnym uwzględnieniem wysokości dotacji przekazanych organizacjom pozarządowym i podmiotom, o których mowa w art. 3 ust. 347 Oczywiście w ogłoszeniu mogą się znaleźć inne niż wymienione wyżej elementy, jednakże powyższe są konieczne dla prawidłowości ogłoszenia konkursu.

http://poradnik.ngo.pl/otwarte-konkursy-ofert Magdalena Dudkiewicz, Grzegorz Makowski, Współpraca między organizacjami pozarządowymi i administracją samorządową. Problemy, wyzwania i rekomendacje. Warszawa 2011 r., str. 12 44 Tamże, str. 12 45 Tamże, str. 17 46 http://poradnik.ngo.pl/otwarte-konkursy-ofert 47 Art. 13 ust. 2 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie 42 43

IV. Konkursy ogłaszane przez jednostki samorządu terytorialnego.

strona 16

b. Tryb pozakonkursowy. Tryb pozakonkursowy jest określony w art. 19 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Tryb ten jest bardzo podobny do trybu konkursowego, z tą różnicą, że dla realizacji zadania publicznego organ administracji publicznej nie ogłasza konkursu. „Na podstawie oferty realizacji zadania publicznego, o której mowa w art. 14, złożonej przez organizacje pozarządowe lub podmioty wymienione w art. 3 ust. 3, organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego uznając celowość realizacji tego zadania, może zlecić organizacji pozarządowej lub podmiotom wymienionym w art. 3 ust. 3, z pominięciem otwartego konkursu ofert, realizację zadania publicznego o charakterze lokalnym lub regionalnym”48. W ramach tej procedury spełnione muszą być następujące warunki: ■■ wysokość dofinansowania lub finansowania zadania publicznego nie przekracza kwoty 10 000 zł ■■ zadanie publiczne ma być realizowane w okresie nie dłuższym niż 90 dni49, ■■ łączna kwota środków finansowych przekazanych tej samej organizacji pozarządowej lub temu samemu podmiotowi wymienionemu w art. 3 ust.3 w trybie art. 19a ustawy nie może przekroczyć 20 000 zł w danym roku kalendarzowym50. Oznacza to, że organizacje społeczne (oczywiście także spółdzielnie socjalne) mogą dwa razy do roku złożyć wniosek na realizację zadania publicznego, którego realizacja nie trwa dłużej niż 90 dni i nie przekroczy kwoty 10 000 PLN.

c. Przygotowanie spółdzielni do konkursu. Każda spółdzielnia przygotowując się do złożenia oferty na realizację zadania publicznego powinna krok po kroku poczynić przygotowania, o których w niniejszym poradniku była mowa. 1. Dokładnie przeczytać dokumentacje konkursową, 2. Sprawdzić możliwość prowadzenia działalności pożytku publicznego w kierunkach związanych z ogłoszonym konkursem. 3. Sporządzić dokładny kosztorys prowadzonych zadań. 4. Zebrać komplet dokumentów: 5. kopię aktualnego odpisu z KRS, 6. statut oraz uchwałę o kierunkach działalności pożytku publicznego, jeżeli te nie są określone w statucie. 7. Sporządzona oferta realizacji zadania publicznego zgodnie ze wzorem 51.

art. 19a ust 1 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie art. 19a ust 1 pkt. 1 i 2 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie 50 art. 19a ust 6 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie 51 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawie wzoru oferty i ramowego wzoru umowy dotyczących realizacji zadania publicznego oraz wzoru sprawozdania z wykonania tego zadania (Dz. U. z dnia 10 stycznia 2011 r.) 48 49

IV. Konkursy ogłaszane przez jednostki samorządu terytorialnego.

strona 17

V. WZÓR WNIOSKU KONKURSOWEGO. OFERTA REALIZACJI ZADANIA PUBLICZNEGO Data i miejsce złożenia oferty (wypełnia organ administracji publicznej)

OFERTA/OFERTA WSPÓLNA1) ORGANIZACJI POZARZĄDOWEJ(-YCH)/PODMIOTU(-ÓW), O KTÓRYM(-YCH) MOWA W ART. 3 UST. 3 USTAWY Z DNIA 24 KWIETNIA 2003 r. O DZIAŁALNOŚCI POŻYTKU PUBLICZNEGO I O WOLONTARIACIE (Dz. U. z 2010 r. Nr 234, poz. 1536)1), REALIZACJI ZADANIA PUBLICZNEGO Przepisać lub skopiować rodzaj zadania publicznego, na które organizacja składa ofertę, znajduje się w zarządzeniu konkursowym52 (rodzaj zadania publicznego2)) Przepisać lub skopiować nazwę zadania publicznego, na które organizacja składa ofertę. Nazwa zadania znajduje się w zarządzeniu konkursowym. (nazwa zadania) Tytuł projektu składanego przez organizację. Dobry tytuł powinien być krótki i zapadający w pamięć. (tytuł zadania publicznego) w okresie od .......... do ............ W FORMIE POWIERZENIA REALIZACJI ZADANIA PUBLICZNEGO/WSPIERANIA REALIZACJI ZADANIA PUBLICZNEGO1) PRZEZ Wpisać organ, który wydał zarządzenie o konkursie na który składamy ofertę. ......................................................... (organ administracji publicznej) składana na podstawie przepisów działu II rozdziału 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie 52 Wyjaśnienia wypełnienia w oparciu o Instrukcję wypełniania oferty realizacji zadania publicznegoskładanej do Urzędu m.st. Warszawy, Autorstwa Ewy KolankiewiczWarszawa 2011 r.

strona 18

I. DANE OFERENTA/OFERENTÓW1), 3) 1) nazwa: pełna nazwa organizacji taka jak w KRS 2) forma prawna:4) zaznaczyć X przy formie organizacji, która jest odpowiednia ( ) stowarzyszenie

( ) fundacja

( ) kościelna osoba prawna

( ) kościelna jednostka organizacyjna

( ) spółdzielnia socjalna

( ) inna.............................................

3) numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, w innym rejestrze lub ewidencji:5) Zgodnie z KRS. 4) data wpisu, rejestracji lub utworzenia:6) Zgodnie z KRS 5) nr NIP: .............................................. nr REGON: ...................................................... 6) adres: Zgodnie z KRS miejscowość: ....................................... ul.: . .................................................................. dzielnica lub inna jednostka pomocnicza:7) ............................................................... gmina: .................................................. powiat:8) .......................................................... województwo: ............................................................................................................... kod pocztowy: ..................................... poczta: ............................................................ 7) tel.: .................................................... faks: ................................................................. e-mail: . ................................................. http://............................................................... Podać nazwę banku i nr rachunku bankowego, na który będzie przelewana dotacja. 8) numer rachunku bankowego: ................................................................................ nazwa banku: ................................................................................................................ 9) nazwiska i imiona osób upoważnionych do reprezentowania oferenta/oferentów1): Zgodnie z KRS a) ..................................................................................................................................... b) ..................................................................................................................................... c) ..................................................................................................................................... 10) nazwa, adres i telefon kontaktowy jednostki organizacyjnej bezpośrednio wykonującej zadanie, o którym mowa w ofercie:9) .........................................................................................................................................

V. Wzór wniosku konkursowego.

strona 19

11) osoba upoważniona do składania wyjaśnień dotyczących oferty (imię i nazwisko oraz nr telefonu kontaktowego) Podać imię i nazwisko oraz nr telefonu osoby która najlepiej zna ofertę. ............................................................................................................................................................................. 12) przedmiot działalności pożytku publicznego: a) działalność nieodpłatna pożytku publicznego

Zgodnie z kierunkami określonymi w statucie lub innym akcie wewnętrznym b) działalność odpłatna pożytku publicznego

Zgodnie z kierunkami określonymi w statucie lub innym akcie wewnętrznym

13) jeżeli oferent/oferenci1) prowadzi/prowadzą1) działalność gospodarczą: Działalność gospodarczą, zgodnie z KRS. a) numer wpisu do rejestru przedsiębiorców Nr KRS b) przedmiot działalności gospodarczej

Zgodnie ze statutem. W Krajowym rejestrze Sądowym ujawniane jest tylko 10 kierunków działalności gospodarczej

II. Informacja o sposobie reprezentacji oferentów wobec organu administracji publicznej wraz z przytoczeniem podstawy prawnej10) Wpisać „nie dotyczy” – wypełnianie jedynie w przypadku oferty wspólnej kilku organ

V. Wzór wniosku konkursowego.

strona 20

III. SZCZEGÓŁOWY ZAKRES RZECZOWY ZADANIA PUBLICZNEGO PROPONOWANEGO DO REALIZACJI 1. Krótka charakterystyka zadania publicznego Wpisać streszczenie projektu. Długość opisu zawarta w tym punkcie powinna być proporcjonalna dodługości opisu całego projektu.Należy unikać hermetycznego, specjalistycznego języka, który nie dla wszystkich może być zrozumiały.

2. Opis potrzeb wskazujących na konieczność wykonania zadania publicznego, opis ich przyczyn oraz skutków W punkcie tym należy przedstawić diagnozę sytuacji, z której wypływa cel naszego projektu, zadania,które chcemy realizować oraz rezultaty, które chcemy osiągnąć. Opisać należy dlaczego chcemyrealizować nasz projekt oraz dlaczego jest on ważny i potrzebny

3. Opis grup adresatów zadania publicznego W zależności od jego specyfiki mogą to być bardzo różnegrupy. Odbiorcami są osoby dla których lub wspólnie z którymi (w zależności od rodzaju projektu)realizujemy zadania. W tym punkcie należy podać realną liczbę odbiorców naszych działań.

4. Uzasadnienie potrzeby dofinansowania z dotacji inwestycji związanych z realizacją zadania publicznego, w szczególności ze wskazaniem, w jaki sposób przyczyni się to do podwyższenia standardu realizacji zadania11) Wypełniać tylko w przypadku konkursów, w ramach których możemy otrzymać dofinansowanieinwestycji. W pozostałych przypadkach wpisać „nie dotyczy” lub zostawić puste miejsce.

5. Informacja, czy w ciągu ostatnich 5 lat oferent/oferenci1) otrzymał/otrzymali1) dotację na dofinansowanie inwestycji związanych z realizacją zadania publicznego z podaniem inwestycji, które zostały dofinansowane, organu, który udzielił dofinansowania, oraz daty otrzymania dotacji11)

Wypełniać tylko w przypadku konkursów, w ramach których możemy otrzymać dofinansowanie inwestycji. W pozostałych przypadkach wpisać „nie dotyczy” lub zostawić puste miejsce.

V. Wzór wniosku konkursowego.

strona 21

6. Zakładane cele realizacji zadania publicznego oraz sposób ich realizacji Cele realizacji zadania powinny bezpośrednio odnosić się do założeń określonych w ogłoszeniu konkursowym. Możemy założyć sobie jeden lub więcej celów. Możemy również założyć sobie cel główny i cele szczegółowe.

7. Miejsce realizacji zadania publicznego Miejsce, w którym będziemy realizować zadnie. Może to być siedziba organizacji lub inne miejsce wktórym będziemy działać.

8. Opis poszczególnych działań w zakresie realizacji zadania publicznego12) W punkcie tym należy opisać działania, które będziemy prowadzić w ramach projektu. Jeśli projekt jestbardziej rozbudowany i przewiduje większą liczbę działań warto wyróżnić poszczególne jego części.

9. Harmonogram13) Zadanie publiczne realizowane w okresie od ........... do ............ Poszczególne działania w zakresie realizowanego zadania publicznego14)

Terminy realizacji poszczególnych działań

Oferent lub inny podmiot odpowiedzialny za działanie w zakresie realizowanego zadania publicznego

Etapy realizacji poszczególnychdziałań

Szacowane terminy realizacji zadań

Należy podać realizatora działania. Wprojektach składanych przez jedną organizację przy poszczególnych działaniachrealizować może je organizacja aplikującalub podwykonawca – jeśli taki jest zakładany

V. Wzór wniosku konkursowego.

strona 22

10. Zakładane rezultaty realizacji zadania publicznego15) Należy podać przewidywane rezultaty. Rezultaty mogą być „miękkie” lub „twarde”. Rezultaty twarde totakie, które możemy policzyć. Rezultaty miękkie tozmiany społeczne czy psychologiczne, które nastąpiły u adresatów naszego projektu w wyniku działań,które prowadziliśmy.

IV. KALKULACJA PRZEWIDYWANYCH KOSZTÓW REALIZACJI ZADANIA PUBLICZNEGO

z tego do pokrycia z wnioskowanej dotacji

Koszt całkowity (w zł)

Rodzaj miary

Rodzaj kosztów16)

Ilość jednostek

Lp.

Koszt jednostkowy (w zł)

1. Kosztorys ze względu na rodzaj kosztów: z tego z finansowych środków własnych, środków z innych źródeł, w tym wpłat i opłat adresatów zadania publicznego17) (w zł)

Koszt do pokrycia z wkładu osobowego, w tym pracy społecznej członków i świadczeń wolontariuszy (w zł)

Koszty merytoryczne18) po stronie ... (nazwa Oferenta)19): 1) ........ 2) ........ Wpisać wszystkie koszty związane z realizacją działań

Koszty obsługi20) zadania publicznego, w tym koszty administracyjne po stronie ... (nazwa Oferenta)19): 1) ........ 2) ........ Wpisać wszystkie koszty związane z realizacją działań

III

Inne koszty, w tym koszty wyposażenia i promocji po stronie.. (nazwa Oferenta)19): 1) ........ 2) ........ Wpisać wszystkie koszty związane z promocją lub zakupem wyposażenia

Ogółem:

V. Wzór wniosku konkursowego.

strona 23

2. Przewidywane źródła finansowania zadania publicznego 1

Wnioskowana kwota dotacji

........ zł

........%

Środki finansowe własne17)

........ zł

........%

Środki finansowe z innych źródeł ogółem (środki finansowe wymienione w pkt 3.1-3.3)11)

........ zł

........%

3.1 wpłaty i opłaty adresatów zadania publicznego17)

........ zł

........%

środki finansowe z innych źródeł publicznych (w szczególności: dotacje z budżetu 3.2 państwa lub budżetu jednostki samorządu terytorialnego, funduszy celowych, środki z funduszy strukturalnych)17)

........ zł

........%

3.3 pozostałe17)

........ zł

........%

Wkład osobowy (w tym świadczenia wolontariuszy i praca społeczna członków)

........ zł

........%

Ogółem (środki wymienione w pkt 1–4)

........ zł

100 %

3. Finansowe środki z innych źródeł publicznych21) Nazwa organu administracji publicznej lub innej jednostki sektora finansów publicznych

Kwota środków (w zł)

Informacja o tym, czy wniosek (oferta) o przyznanie środków został(-a) rozpatrzony(-a) pozytywnie, czy też nie został(-a) jeszcze rozpatrzony(-a)

Termin rozpatrzenia – w przypadku wniosków (ofert) nierozpatrzonych do czasu złożenia niniejszej oferty

TAK/NIE1) TAK/NIE1) TAK/NIE1) TAK/NIE1)

Uwagi, które mogą mieć znaczenie przy ocenie kosztorysu: ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................

V. Wzór wniosku konkursowego.

strona 24

V. INNE WYBRANE INFORMACJE DOTYCZĄCE ZADANIA PUBLICZNEGO 1. Zasoby kadrowe przewidywane do wykorzystania przy realizacji zadania publicznego22) Wpisujemy opis poszczególnych stanowisk koniecznych do realizacji zadań określonych wprojekcie wraz z podaniem kompetencji osób, które będą wykonywać dane zadania

2. Zasoby rzeczowe oferenta/oferentów1) przewidywane do wykorzystania przy realizacji zadania23) Wpisujemy zasoby rzeczowe, którymi dysponuje nasza organizacja (lub jej członkowie) i z których będziemy nieodpłatnie korzystać w ramach projektu.

3. Dotychczasowe doświadczenia w realizacji zadań publicznych podobnego rodzaju (ze wskazaniem, które z tych zadań realizowane były we współpracy z administracją publiczną) Opisujemy doświadczenie naszej organizacji w realizacji projektów o podobnym charakterze.

4. Informacja, czy oferent/oferenci1) przewiduje(-ą) zlecać realizację zadania publicznego w trybie, o którym mowa w art. 16 ust. 7 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie

Oświadczam(-y), że: 1) proponowane zadanie publiczne w całości mieści się w zakresie działalności pożytku publicznego oferenta/oferentów1); 2) w ramach składanej oferty przewidujemy pobieranie/niepobieranie1) opłat od adresatów zadania; 3) oferent/oferenci1) jest/są1) związany(-ni) niniejszą ofertą do dnia ................; 4) w zakresie związanym z otwartym konkursem ofert, w tym z gromadzeniem, przetwarzaniem i przekazywaniem danych osobowych, a także wprowadzaniem ich do systemów informatycznych,

V. Wzór wniosku konkursowego.

strona 25

osoby, których te dane dotyczą, złożyły stosowne oświadczenia zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926, z późn. zm.); 5) oferent/oferenci1) składający niniejszą ofertę nie zalega(-ją)/zalega(-ją)1) z opłacaniem należności z tytułu zobowiązań podatkowych/składek na ubezpieczenia społeczne1); 6) dane określone w części I niniejszej oferty są zgodne z Krajowym Rejestrem Sądowym/właściwą ewidencją1); 7) wszystkie podane w ofercie oraz załącznikach informacje są zgodne z aktualnym stanem prawnym i faktycznym. ................................................................... ................................................................... (podpis osoby upoważnionej lub podpisy osób upoważnionych do składania oświadczeń woli w imieniu oferenta/oferentów1)) Data ............................................. ZAŁĄCZNIKI: 1. Kopia aktualnego odpisu z Krajowego Rejestru Sądowego, innego rejestru lub ewidencji24). 2. W przypadku wyboru innego sposobu reprezentacji podmiotów składających ofertę wspólną niż wynikający z Krajowego Rejestru Sądowego lub innego właściwego rejestru – dokument potwierdzający upoważnienie do działania w imieniu oferenta(-ów). Poświadczenie złożenia oferty25)

Adnotacje urzędowe25)

______ 1) Niepotrzebne skreślić.

V. Wzór wniosku konkursowego.

strona 26

2) Rodzajem zadania jest jedno lub więcej zadań publicznych określonych w art. 4 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. 3) Każdy z oferentów składających ofertę wspólną przedstawia swoje dane. Kolejni oferenci dołączają właściwe pola. 4) Forma prawna oznacza formę działalności organizacji pozarządowej, podmiotu, jednostki organizacyjnej określoną na podstawie obowiązujących przepisów, w szczególności stowarzyszenie i fundacje, osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego, uczniowskie kluby sportowe, ochotnicze straże pożarne oraz inne. Należy zaznaczyć odpowiednią formę lub wpisać inną. 5) Podać nazwę właściwego rejestru lub ewidencji. 6) W zależności od tego, w jaki sposób organizacja lub podmiot powstał. 7) Osiedle, sołectwo lub inna jednostka pomocnicza. Wypełnienie nieobowiązkowe. Należy wypełnić, jeżeli zadanie publiczne proponowane do realizacji ma być realizowane w obrębie danej jednostki. 8) Nie wypełniać w przypadku miasta stołecznego Warszawy. 9) Dotyczy oddziałów terenowych, placówek i innych jednostek organizacyjnych oferenta. Należy wypełnić, jeśli zadanie ma być realizowane w obrębie danej jednostki organizacyjnej. 10) Należy określić, czy podstawą są zasady określone w statucie, pełnomocnictwo, prokura czy też inna podstawa. Dotyczy tylko oferty wspólnej. 11) Wypełnić tylko w przypadku ubiegania się o dofinansowanie inwestycji. 12) Opis musi być spójny z harmonogramem i kosztorysem. W przypadku oferty wspólnej - należy wskazać dokładny podział działań w ramach realizacji zadania publicznego między składającymi ofertę wspólną. 13) W harmonogramie należy podać terminy rozpoczęcia i zakończenia poszczególnych działań oraz liczbowe określenie skali działań planowanych przy realizacji zadania publicznego (tzn. miar adekwatnych dla danego zadania publicznego, np. liczba świadczeń udzielanych tygodniowo, miesięcznie, liczba adresatów). 14) Opis zgodny z kosztorysem. 15) Należy opisać zakładane rezultaty zadania publicznego - czy będą trwałe oraz w jakim stopniu realizacja zadania przyczyni się do rozwiązania problemu społecznego lub złagodzi jego negatywne skutki. 16) Należy uwzględnić wszystkie planowane koszty, w szczególności zakupu usług, zakupu rzeczy, wynagrodzeń. 17) Dotyczy jedynie wspierania zadania publicznego. 18) Należy wpisać koszty bezpośrednio związane z celem realizowanego zadania publicznego. 19) W przypadku oferty wspólnej kolejni oferenci dołączają do tabeli informację o swoich kosztach.

V. Wzór wniosku konkursowego.

strona 27

20) Należy wpisać koszty związane z obsługą i administracją realizowanego zadania, które związane są z wykonywaniem działań o charakterze administracyjnym, nadzorczym i kontrolnym, w tym obsługą finansową i prawną projektu. 21) Wypełnienie fakultatywne - umożliwia zawarcie w umowie postanowienia, o którym mowa w § 16 ramowego wzoru umowy, stanowiącego załącznik nr 2 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawie wzoru oferty i ramowego wzoru umowy dotyczących realizacji zadania publicznego oraz wzoru sprawozdania z wykonania tego zadania. Dotyczy jedynie oferty wspierania realizacji zadania publicznego. 22) Informacje o kwalifikacjach osób, które będą zatrudnione przy realizacji zadania publicznego, oraz o kwalifikacjach wolontariuszy. W przypadku oferty wspólnej należy przyporządkować.

V. Wzór wniosku konkursowego.

strona 28

Publikacja powstała w ramach Projektu „Porozmawiajmy o pieniądzach” sfinansowanego ze środków Funduszu Inicjatyw Obywatelskich oraz Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. strona 29 V. Wzór wniosku konkursowego.