ΕΠΑΘΛΟ 117 by John Soultanidis

117

Ίος

Πάργα Στα μονοπάτια των Κυθήρων 2018 - IΙI

4,00 € ∅ www.epathlo.gr

Η Αντίπαρος της έμπνευσης ∅ Λιχαδονήσια ∅ Στα λιόδεντρα και τις πορτοκαλιές της Επιδαύρου

ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΑΥΤΟΜΑΤΙΣΜΩΝ

ΑΥΤΟΜΑΤΙΣΜΟΙ ΤΗΛΕΧΕΙΡΙΣΤΗΡΙΑ ΜΟΤΕΡ

ΖΗΤΟ ΑΝΤΙΠ ΥΝΤΑΙ ΡΟ ΣΕ ΟΛ ΣΩΠΟΙ ΗΤ ΕΛΛΑ ΗΝ ∆Α

1ο χλµ Άργους-Ν. Κίου, Άργος Τηλ. 27510 23866 - 27510 66001 • Fax. 27510 22676 • Κιν. 6986099738, 6970605399

www.motercontrol.com

Το Νο1 ΚΤΕΟ στον Νομό Αργολίδας

Καλέστε τώρα και επωφεληθείτε από τις ειδικές μας προσφορές

25€

45€

50€

10€

έως 3.5 τόνων

9 10

Νέα, προτάσεις, οικολογία, πολιτισμός

Ίος

Πάργα

Τα Κύθηρα που δεν έχεις δει

Η Αντίπαρος της έμπνευσης

Λιχαδονήσια

66 28 42

Ατζέντα

Αντί επάθλου

Σαν θάλασσα ανοιχτή Στην αγκαλιά των αντιθέσεων Στα μονοπάτια των Κυθήρων

Θαρρείς χίλια νησιά

Γευστικές διαδρομές

Επίδαυρος, στα λιόδεντρα και τις πορτοκαλιές της Συνταγές: - Πορτοκαλόπιτα - Μοσχαράκι καπαμά με κολοκυθάκια και πατάτες

Αναδρομές

Η δική μου Επίδαυρος

Εικόνες ζωής

Εξώφυλλο: Μαγγανάρι, Ίος Θάλεια Νουάρου

Ιδιοκτήτρια-εκδότρια: Γεωργία Ντόκου Αρχισυνταξία - photo editing: Θάλεια Νουάρου Δημιουργικό: Γιάννης Σουλτανίδης www.positive.net.gr Εκτύπωση: ΠΟΛΥΓΡΑΦΟΣ PRESS Τηλ: 210 2386250 Διαφήμιση: Γεωργία Ντόκου, Δημήτριος Σελλής www.airon.gr 6 | www.epathlo.gr

Συντακτική ομάδα: Ιωάννα Βενιέρη, Νίκος Γαλάνης, Όλγα Ιωαννίδη, Χρήστος Κανατάς, Νίνα Κουλετάκη, Μάρω Κουρή, Θάλεια Νουάρου, Αλεξία Τούλιου Επιμέλεια κειμένων - διορθώσεις: Συλβί Ρηγοπούλου Σ’ αυτό το τεύχος συνεργάστηκαν οι φωτογράφοι: Ιωάννα Βενιέρη, Νίκος Γαλάνης, Χρήστος Κανατάς, Μάρω Κουρή, Θάλεια Νουάρου, Αλεξία Τούλιου, Νίκος Υφαντής

ΕΔΡΑ: Μιδέας 5, 21055 Αγία Τριάδα Αργολίδας Τηλ. 27520 45095, 99700 Fax. 27520 45096 e-mail: info@epathlo.gr ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ (ετήσιες) Ιδιωτών: 20,00 € Επιχειρήσεων - Νομικών προσώπων Εξωτερικού: 50,00 € | Ο.Τ.Α.: 65,00 € Εθνική Τράπεζα: 314 / 36897354 Πειραιώς: 5500018321433 Συνδρομές: Φρόσω Αγγελοπούλου, Γιώτα Μπούνου

ΔΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ // Κωδ. ΕΛΤΑ: 5167 Απαγορεύεται οποιαδήποτε αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή ύλης του περιοδικού χωρίς προηγούμενη έγγραφη άδεια του εκδότη.

Το Χηµικά Εργαστήρια Μυλωνά λειτουργούν από το 1983 και αναλαµβάνουν εργαστηριακές αναλύσεις τροφίµων. Αναλαµβάνουµε: > Φυσικοχηµική & µικροβιολογική ανάλυση γάλακτος & γαλακτοκοµικών προϊόντων (εγκεκριµένο εργαστήριο αυτοελέγχου από τον ΕΛΓΟ _ ΔΗΜΗΤΡΑ) > Χηµική Ανάλυση οίνου & µούστου (επαγγελµατική και ερασιτεχνική οινοποίηση) > Χηµική & µικροβιολογική ανάλυση νερού >> Βιοµηχανικές µονάδες >> Πισίνες >> Ξενοδοχειακές µονάδες >> Ύδατα άρδευσης > Συµβουλευτικές υπηρεσίες Κεντρικό: Ζωγράφου 3 , Άργος τηλ. 2751025744 Υποκατάστηµα: Χρυσοστόµου Σµύρνης 9, Νέα Κίος Αργολίδας τηλ. 2751051620, fax. 2751051960 email: mylona.chem@gmail.com



154 χρόνια παράδοση και ποιότητα στην γεύση Βασ. Κωνσταντίνου 20, Άργος – 212 00 Τηλ. 2751067322 • Fax. 2751068453 e-mail: info@mavrakis.gr

w w w. m av r a k i s . g r

Θάλεια Νουάρου

αλό είναι τα ταξίδια να ξεκινούν δίχως προσδοκίες. Βολευόμαστε συχνά σε ταμπέλες, μας αρέσει. Δεν βλέπουμε με καλό μάτι το απρόβλεπτο – δεν ήταν κι εύκολος αυτός ο χειμώνας. Τα πράγματα όμως έρχονται ανυποψίαστα αναπάντεχα. Προβεβλημένες εικόνες και προσδοκίες είναι σχεδόν βέβαιο πως θα ανατραπούν. Αν αφεθείς ανοιχτός στο παρόν, η πραγματικότητα έρχεται πάντα να σε ξεπεράσει. Και τότε είναι που δημιουργείται ζωή. Στην Ίο, σε ένα τουριστικό πλοιάριο, γνώρισα τον καπετάνιο Γιάννη Τριαντάφυλλο. Μια φωτογραφία στη γέφυρα μου κίνησε το ενδιαφέρον. Ο πατέρας του, ο ψαράς καπετάν Ηλίας, έφυγε πρόσφατα και λείπει από το νησί… Ωραίος άνθρωπος, ευγενικός, μ’ ανοιχτοσύνη κι εκείνη τη νησιώτικη λεβεντιά που είναι ζυμωμένη στην αλμύρα. Τα αντιλαμβάνεσαι όλα αυτά από μια φωτογραφία, κι αυτή ακριβώς είναι η δύναμη και η αλήθεια της. «Η θάλασσα σε κάνει καλύτερο άνθρωπο», θα μου πει ο Γιάννης. «Θα τη δεις ήρεμη, θα τη δεις κι αγριεμένη. Τα χωράει όλα, γι’ αυτό και όλα μπορεί να τα δεχτεί. Και τα ακουμπάς όλα εδώ, και τον θυμό και τις πίκρες και τον πόνο σου. Κι όταν επιστρέφεις στη στεριά, έχεις αδειάσει. Είσαι ανοιχτός και καθάριος. Αυτό, το βουνό δεν μπορεί να σου το προσφέρει, μου ’λεγε ο πατέρας μου, εκτός κι αν ανέβεις στην κορφή του...» Έμεινα να τον κοιτάω με το στόμα ανοιχτό. Είναι αυτό το απροσδόκητο που κάνει τη διαφορά στα ταξίδια μας – μαζί κι η θάλασσα, πόσο μάλλον το καλοκάιρι. Ακόμη ένα τεύχος πασπαλισμένο με αγάπη κι αστερόσκονη, τις αδυναμίες, τον ρομαντισμό μας... Από τις Κυκλάδες του ροκ εν ρολ, τα χίλια νησιά του Μαλιακού, τα μονοπάτια των Κυθήρων, τις πύλες του Αχέροντα, την Επίδαυρο των λιόδεντρων και το πορτοκαλιών, σας ευχόμαστε ένα καλό κι ανατρεπτικό καλοκαίρι. Πάντα κοντά στη θάλασσα και ολόκληροι παρόντες. Γιατί πολλές φορές τα πράγματα γίνονται μια φορά κι ας είναι οι μέρες όλες ίδιες και ο ήλιος αιώνιος (Ν. Βρεττάκος).

ΑΝΤΙ ΕΠΑΘΛΟΥ | 9

Νίνα Κουλετάκη

Μικρά μνημόσυνα «Σχεδόν τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται (εκτός μόνο από όταν, πράγματι, είναι όπως φαίνεται), τίποτα δεν τελειώνει ολοκληρωτικά (πάντα μου κατάφερνα να διακρίνω την ομορφιά και τη μαγεία των ημιτελών πραγμάτων), τίποτα δεν είναι οριστικό παρά μόνο ο θάνατος (και σύμφωνα με τους χριστιανούς ούτε κι αυτός, μια ανάσταση παραμονεύει διαρκώς πίσω απ’ την ουράνια σκάλα)». Τα Μικρά μνημόσυνα είναι ένα «μαύρο» αλλά καθόλου απαισιόδοξο βιβλίο. Μάλλον έχει το χρώμα του μαύρου της νύχτας που, υπό προϋποθέσεις, μπορεί να είναι και μπλε. Στο βιβλίο εναλλάσσονται οι συζητήσεις μιας γυναίκας με τον ψυχίατρο ή τον ψυχαναλυτή της, με την καταγραφή των ονείρων της και σκόρπιες σημειώσεις της. Μιλάει για ό,τι αγαπά θανατερά και ό,τι μισεί, θανατερά επίσης. Μιλά για ό,τι έχει πεθάνει (ανθρώπους, έρωτες, πεποιθήσεις, αυταπάτες κ.λπ.) αλλά και για όλα όσα μπορούν να αναστηθούν ή να αναγεννηθούν από τις στάχτες τους. Το βιβλίο, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Bibliotheque, περιέχει 21 σκίτσα του Γιώργου Παπαθεοδώρου. Η Νίνα Κουλετάκη γεννήθηκε, μεγάλωσε και σπούδασε στην Αθήνα, και σήμερα ζει στην Αρχαία Επίδαυρο. Είναι ιδρυτικό μέλος και πρώτη Γραμματέας της ΕΛΣΑΛ (Ελληνική Λέσχη Συγγραφέων Αστυνομικής Λογοτεχνίας) κι από το 2011 ασχολείται επαγγελματικά και με τη συγγραφή. Διηγήματά της έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά και αλβανικά, και άρθρα της έχουν δημοσιευτεί σε εφημερίδες, περιοδικά και στο διαδίκτυο. Το διήγημά της «Η Γιαγιά» έγινε ταινία animation από τη σκηνοθέτιδα Έφη Παππά, με τίτλο «My stuffed Granny». Το Μικρά μνημόσυνα είναι το δεύτερο βιβλίο της μετά την Περσεφόνη (Οσελότος, 2014). Έχει επίσης συμμετάσχει σε πολλούς συλλογικούς τόμους, ενώ ετοιμάζει και το τρίτο της μυθιστόρημα. Από το 2015 είναι μέλος της συντακτικής ομάδας του Επάθλου με τη στήλη «Αναδρομές». Διαθέτει δύο ιστολόγια, http://ninacouletaki.wordpress. com/ και http://eglima.wordpress.com/

10 | www.epathlo.gr

Κώστας Δημούλης

Με χρώμα, μάρμαρο και ξύλο Ο ερασιτέχνης Αναπλιώτης, ζωγράφος και γλύπτης, πνεύμα ανήσυχο, έχει ήδη πραγματοποιήσει τρεις επιτυχημένες εκθέσεις στον τόπο μας. Τα έργα του στην ελαιογραφία, τη μαρμαρογλυπτική και την ξυλογλυπτική αντανακλούν τους τρεις κύκλους της σαραντάχρονης καλλιτεχνικής του πορείας. Συστατικά του είναι απλά υλικά –χρώμα, μάρμαρο, ξύλο– όπως και ο τίτλος της έκθεσής του, καθώς και η φαντασία, η δημιουργικότητα και η επιμονή του στην τέλεια καλλιτεχνική σύνθεση. Επιβεβαίωση είναι τα θετικά σχόλια και οι κριτικές που έλαβε. Με καταγωγή από τον Ράφτη της Αρκαδίας παρουσιάζει ένα ζωγραφικό και γλυπτικό αφήγημα επηρεασμένος από τη βουκολική αρκαδική γη. Σεμνός, δημιουργικός και συγχρόνως απολαυστικός, αποδίδει φόρο τιμής στις παραδόσεις της καταγωγής του. Για όσους δεν πρόλαβαν να δουν τις εκπληκτικές δημιουργίες του στις προηγούμενες εκθέσεις του, αυτό το καλοκαίρι ο Κώστας εκθέτει και πάλι στην αίθουσα του ιστορικού κτιρίου του Βουλευτικού στο Ναύπλιο. Πίνακες ζωγραφικής, ξυλόγλυπτες δημιουργίες, εντυπωσιακές τριήρεις, γλυπτά από λευκό μάρμαρο και φυσικά οι γκλίτσες, έργα τέχνης φτιαγμένα από διαφορετικά ξύλα και με διαφορετική μορφή. Ραντεβού λοιπόν με τον καλλιτέχνη Κώστα Δημούλη στο πλαίσιο της Ναυτικής Ναυπλιάδας, που διοργανώνει ο Προοδευτικός Σύλλογος Ναυπλίου «Ο Παλαμήδης» και υπό την αιγίδα του Δήμου Ναυπλιέων. Εγκαίνια: Σάββατο 11 Αυγούστου, ώρα 20.00, στο ιστορικό κτίριο του Βουλευτικού στο Ναύπλιο. Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 20 Αυγούστου.

Αρχές Αυγούστου

Μέθανα 2018

Ένα καινούργιο μουσικό φεστιβάλ ξεκινάει στα Μέθανα με τη συνδιοργάνωση της Περιφέρειας Αττικής και υπό την αιγίδα του Δήμου Τροιζηνίας-Μεθάνων. Το μοναδικό τοπίο των Μεθάνων και η ιστορία τους είναι το καταλληλότερο περιβάλλον για να αναπτυχθεί ο καινούργιος αυτός θεσμός του τριήμερου φεστιβάλ μουσικής, που ευελπιστεί να αποτελέσει στα επόμενα χρόνια σημείο αναφοράς και πόλο έλξης. Την έναρξη του φεστιβάλ αγκάλιασαν αγαπημένοι και σημαντικοί καλλιτέχνες και προσκαλούν τους κατοίκους της περιοχής, και όχι μόνο, να περάσουν τρεις μαγικές αυγουστιάτικες βραδιές στα Μέθανα. Το φεστιβάλ εγκαινιάζει την Παρασκευή 3 Αυγούστου ο Θοδωρής Βουτσικάκης σε ένα πρόγραμμα που επιμελείται η Λίνα Νικολακοπούλου. Μια συναυλία με αγαπημένα τραγούδια της κ. Νικολακοπούλου, αλλά και άλλων σημαντικών δημιουργών, με ερμηνευτή έναν από τους πιο σημαντικούς τραγουδιστές της νέας γενιάς. Το Σάββατο 4 Αυγούστου, το κοινό θα απολαύσει τον πολυαγαπημένο Μανώλη Μητσιά, που στη σαραντάχρονη καριέρα του έχει σφραγίσει με το προσωπικό του ύφος και ήθος το ελληνικό τραγούδι. Με μεγάλη χαρά θα γιορτάσουμε τη λήξη του τριημέρου με τοπικά μουσικά σχήματα, ανακαλύπτοντας έτσι τον μουσικό παλμό των Μεθάνων και των γύρω περιοχών. Κομμάτι αναπόσπαστο από την καλλιτεχνική φλέβα της περιοχής, την Κυριακή 5 Αυγούστου στα Mπλόκια Μεθάνων, τα Μουσικά σημάδια, για μια υπέροχη γιορτή λήξης του φεστιβάλ. Τα Μέθανα υπήρξαν για πολλές δεκαετίες ένας τόπος «υψηλού δείκτη» διακοπών, με «πηγές αναζωογόνησης» και την άμεση αυτή επαφή με τη θάλασσα, σαν μια διαχωριστική γραμμή με την ξηρά. Μακριά από την Αθήνα, αλλά και τόσο κοντά, τα Μέθανα κράτησαν διακριτικά μια θέση στον ήλιο, με την «ηρεμία των ηφαιστείων» και τη «γαλήνη του παρελθόντος» τους. Στόχος μας να ντύσουμε μουσικά αυτόν τον πλούσιο και γεμάτο ενέργεια τόπο, και το πρώτο φεστιβάλ να γίνει η πυξίδα που θα οδηγεί κάθε χρόνο τους μουσικόφιλους στα Μέθανα. H είσοδος είναι ελεύθερη για το κοινό.

Σπάρτη, Σελλασία

15η Γιορτή Ελιάς και Λαδιού Διευρυμένες θα είναι φέτος οι εκδηλώσεις της Γιορτής Ελιάς και Λαδιού, που θα διοργανωθούν για 15η χρονιά στη Σελλασία, αλλά και στη Σπάρτη από τις 2 έως τις 6 Αυγούστου. Οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν την πλούσια γαστρονομική παράδοση και τα εξαιρετικά προϊόντα της λακωνικής γης αλλά και να παρακολουθήσουν τις ποικίλες εκδηλώσεις που διοργανώνει το ΝΠ Πολιτισμού και Περιβάλλοντος σε συνεργασία με την ΑΜΚ Γιορτή Ελιάς και Λαδιού και τον Εμπορικό Σύλλογο Σπάρτης. Οι φετινές εκδηλώσεις θα ξεκινήσουν στις 2 Αυγούστου με γαστρονομικές εκδηλώσεις, γευσιγνωσία και μεγάλη συναυλία στον καθιερωμένο χώρο, στην είσοδο του χωριού Σελλασία. Θα συνεχιστούν από τις 3 μέχρι τις 5 Αυγούστου στο κέντρο της Σπάρτης, όπου θα διοργανωθεί και η καθιερωμένη Έκθεση Λακωνικών Προϊόντων και επιχειρήσεων. Στις 4 Αυγούστου ο Εμπορικός Σύλλογος Σπάρτης διοργανώνει τη «Λευκή Νύχτα», με μεγάλες προσφορές από τα καταστήματα της πόλης, και οι εκδηλώσεις θα ολοκληρωθούν στις 6 Αυγούστου πάλι στη Σελλασία, όπου θα πραγματοποιηθεί εκδήλωση του Εμπορικού Συλλόγου Σπάρτης με μουσική βραδιά. Για πληροφορίες όλοι οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να καλέσουν στα τηλ.: 27313 61223, 27310 89561.

ΑΤΖΕΝΤΑ Νέα, προτάσεις, οικολογία, πολιτισμός | 11

Block.79

Δημιουργία & καλαισθησία σε όλο το σπίτι!

οικογένεια Δημητριάδη γιορτάζει ένα χρόνο δημιουργίας της νέας της εταιρείας Block.79, προχωρώντας δυναμικά ένα βήμα πιο μπροστά στο χώρο του σπιτιού, ομορφαίνοντας πλέον την κάθε γωνιά του. Εκτός από τα καλαίσθητα και ποιοτικά πλακάκια και είδη υγιεινής που θα εξακολουθήσουν να ζωντανεύουν τα μπάνια μας, η εταιρεία Δημητριάδη ενισχύεται και επεκτείνεται δυναμικά στο χώρο του μοντέρνου, ποιοτικού επίπλου. Στο εντυπωσιακό κτίριο της εταιρείας Block.79, στον Ισθμό της Κορίνθου, μπορείτε τώρα να δημιουργήσετε το σπίτι που ονειρεύεστε! Τραπεζαρίες καλόγουστες, άνετοι καναπέδες με μοντέρνο σχεδιασμό και χρώματα, ευφάνταστες κρεβατοκάμαρες, προχωρημένα μπαρ με μεταλλικά σκαμπό, παιδικά έπιπλα, ιδιαίτερα φωτιστικά και ταπετσαρίες, πρωτοποριακά διακοσμητικά αντικείμενα και είδη οικιακής χρήσης με καλόγουστο design… όλα είναι εδώ για να κάνουν την κάθε σας μέρα πιο φωτεινή, πιο χαμογελαστή, πιο αισιόδοξη! Μην ξεχνάτε, ωστόσο, ότι η ομορφιά του σπιτιού αρχίζει από το πάτωμα. Γι’ αυτό επιλέξτε το πάτωμα που σας αρέσει ανάμεσα σε μεγάλη ποικιλία και άριστη ποιότητα πατώματα laminate, ξύλινα δάπεδα και λεπτά, μοναδικά πλακάκια, που θα αλλάξουν εντυπωσιακά το χώρο σας. Ιδιαίτερη έμφαση δίνει η εταιρεία Block.79 και στον ξενοδοχειακό εξοπλισμό, με πρωτοποριακά έπιπλα και ξεχωριστά διακοσμητικά αντικείμενα, δουλεμένα με ξύλο, φαντασία και πολύ μεράκι! Η χαρά του σπιτιού είναι εδώ για σας, για να γίνουν τα όνειρά σας… πραγματικότητα! 79ο χλμ. Ε.Ο. Αθηνών - Κορίνθου Τ.Κ. 20 100 - Ισθμός Κορίνθου Τηλ.: 27410-26030. Fax: 27410-23340 e-mail: info@block79.gr www.block79.gr

14 | ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

Ίος

Σαν θάλασσα ανοιχτή Πανοραμική άποψη του λιμανιού

Πρώτα θες να πατήσεις το πόδι σου στην ξακουστή άμμο του Μυλοπότα: «Είναι σαν να γεύονται οι πατούσες σου θρεψίνη», θα μου πει ο Παναγιώτης, ένας από τους πάλαι ποτέ επισκέπτες που γνώρισαν κι αγάπησαν το νησί στην αίγλη της δεκαετίας του ’70 κι επέλεξαν να παραμείνουν. «Ήταν έναν τόπος όπου οι νέοι έρχονταν να ζήσουν ελεύθερα τον έρωτά τους», ενώ σημαντικές προσωπικότητες της διεθνούς καλλιτεχνικής σκηνής άφησαν το στίγμα τους εδώ. Θάλεια Νουάρου

16 | www.epathlo.gr

Βουτιές από το Dream Βoat

πειροι κόκκοι χαλαζία» γράφει εξίσου όμορφα για την αμμουδιά του Μυλοπότα ο Νιώτης τεχνίτης Γιάννης Λουκιανός. Υπήρξε παραλία της Ελλάδας, κι είναι γεγονός πως αν δεν έχεις επισκεφτεί την Ίο, δεν ξέρεις τι πάει να πει ωραίες παραλίες. Βιάζεσαι λοιπόν να το διαπιστώσεις. Παίρνεις το αμάξι και τραβάς κατά τον Νότο. Άγονο, έρημο τοπίο, σχεδόν σεληνιακό, με τα στρώματα από τις μαύρες πέτρες να σχηματίζουν για τον νου πελώριες μορφές. Δημιουργήματα της λάβας και του ανέμου, αφού ολόκληρος ο Νότος του νησιού είναι ηφαιστειογενής κι οι περίτεχνες αυτές συνθέσεις δεν είναι παρά τα υπολείμματα των εκρήξεων από τα ηφαίστεια της Σαντορίνης… Λίγο μετά το σημείο όπου ξεκινά ο παλιός χωματόδρομος για τον Μυλοπότα, τον χαζεύεις από ψηλά μαζί με τη Χώρα, το λιμάνι και τα πλοία που πάνε κι έρχονται –θαλασσογράφοι στα απάνεμα νερά–, μια ολοζώντανη καρτ ποστάλ μπροστά στα μάτια σου! Όταν εμφανίζεται μπροστά σου το Μαγγανάρι, χάνεις τα λόγια σου. Κατάλευκες οι διαδοχικές αμμουδιές του στο άγριο φόντο του Νότου συνθέτουν μια ολότητα πέρα από κάθε φαντασία. Κατηφορίζοντας αντικρίζεις στ’ αριστερά σου τις Τρεις Εκκλησιές, έναν ονειρικό αμμουδερό κολπίσκο, που θες να μείνεις εκεί να τον χαζεύεις για πάντα… Το Μαγγανάρι με τα αβαθή νερά και την απεραντοσύνη της θάλασσας με τα αραγμένα πλεούμενα να ρεμβάζουν τους λιγοστούς λουόμενους είναι μία από τις πιο γαλήνιες τοποθεσίες σ’ ολόκληρο το νησί…

Στον τάφο του Ομήρου

Στις σπηλιές της Αγίας Θεοδότης

Ίος | 17

Η Χώρα του νησιού, μια από τις ομορφότερες των Κυκλάδων

Ιήτης και Ριζώματα, τα εξαιρετικά κρασιά της Οινοποιητικής Ίου

Κεφαλοτύρι από το «Νιώτικο» τυροκομείο

Στις αρχές του ’80 η Ίος των 1.800 κατοίκων δέχεται πάνω από 25.000 τουρίστες! 18 | www.epathlo.gr

Φρεσκοκομμένα λαχανικά από τα χωράφια του Μυλοπότα

Φωτεινές και μεγάλες οι ημέρες του Ιούνη, σε καλούν να τις ρουφήξεις ως το μεδούλι. Κινείς για τα βορειοδυτικά σε ένα τοπίο διαφορετικό από αυτό του Νότου. Στον δρόμο για την Αγία Θεοδότη, αντικρίζεις στην κορφή του απότομου βράχου το Παλαιόκαστρο, βυζαντινό φρούριο του 7ου αιώνα. Ανήκει στις λεγόμενες φρυκτωρίες, οι οποίες υπήρχαν διάσπαρτες στο νησί κι επικοινωνούσαν μεταξύ τους με σήματα φωτιάς προειδοποιώντας για επικείμενους κινδύνους. Το ανηφορικό μονοπατάκι θα σε ανεβάσει στα ψηλά, σε ένα τοπίο άγριο και συνάμα ρομαντικό, στο χείλος του γκρεμού, απ’ όπου απολαμβάνεις τη μαγική πελαγίσια θέα… Όταν πια φτάνεις στην αμμουδιά της Αγίας Θεοδότης, θες να κρυφτείς σε μια σπηλιά αγναντεύοντας τους λιγοστούς βαρκάρηδες, ή να απολαύσεις την παχιά σκιά που σου προσφέρεται κάτω από τα αλμυρίκια. Αν παρατηρήσεις, η άμμος του βυθού λαμποκοπά από τους διάσπαρτους ασημένιους κόκκους. Είναι σμύριδα, θα μου πει ο Νίκος Βακαλιαρέλης, ψαμμίτες και άλλα μεταμορφωμένα πετρώματα, ηλικίας πάνω από 5 εκατομμυρίων ετών.

Νιώτικη σαλάτα με ντόπιο ξινοτύρι

Η συζήτηση με τον πρώην αντιδήμαρχο είναι άκρως κατατοπιστική: «Αν ψάξεις, θα βρεις σε διάφορα σημεία τα υπολείμματα από τις ράγες των ορυχείων, που λειτουργούσαν μέχρι τη δεκαετία του ’50 στο νησί. Κι ενώ τότε ήταν που ερήμωσαν σχεδόν οι περισσότεροι από τους οικισμούς του, κάποιοι Γάλλοι παραθεριστές ανακαλύπτουν ταυτόχρονα τις ομορφιές της Νιος. Τη δεκαετία του ’60 γνωρίζει τεράστια επισκεψιμότητα από Έλληνες μεγιστάνες οι οποίοι επέλεγαν για παραθερισμό την Ίο, προκειμένου να αποφύγουν τη δημοσιότητα. Η μεγάλη τουριστική έκρηξη έρχεται τη δεκαετία του ’70 με τους πρώτους επισκέπτες από την Κρήτη…» Στις αρχές του ’80 η Ίος των 1.800 κατοίκων δέχεται πάνω από 25.000 τουρίστες! Ροκ εν ρολ, ουσίες και οινοπνεύματα, φημισμένα μπαρ και γυμνισμός παντού… Δεν υπάρχει καλύτερο από το να ακούς τις απολαυστικές ιστορίες των παλιών από εκείνα τα χρόνια… Στην Ψάθη, απολαμβάνεις τα τελευταία χάδια του ήλιου κάτω από τα τεράστια δέντρα της αμμουδιάς. Κολυμπάς, μόνος σχεδόν, στα υπέροχα βαθιά νερά απολαμβάνοντας την ησυχία, που τη διακόπτει μόνο το κύμα της ακροθαλασσιάς και τα πουλιά που χαιρετούν το σβήσιμο της μέρας… Μία μόνο ημέρα στο νησί και νιώθεις τέτοια χαρά και πληρότητα, που νομίζεις ότι τα έχεις δει όλα! Κι όμως, έχει κι άλλο. Η Ίος, βλέπεις, θέλει τον χρόνο της για να σου αποκαλυφθεί... Από τον Σκάρκο ως τον Όμηρο Το νησί το πρωτοκατοίκησαν Κάρες κι έπειτα Μινωίτες, Αχαιοί και Φοίνικες – ήταν μάλιστα γνωστό και ως Φοινίκη. Ο αρχαιολογικός χώρος στον λόφο του Σκάρκου φανερώνει την ύπαρξη ενός πρωτοκυκλαδικού πολιτισμού στο νησί κι η αρχαιολογική έρευνα αποκάλυψε μια συνοικία των μέσων της 3ης χιλιετίας π.Χ., η οποία έχει μάλιστα βραβευτεί ως ένα από τα καλύτερα διατηρημένα μνημεία στην Ευρώπη! Από ψηλά μοιάζει με σαλίγκαρο κι απ’ την κορφή της προσφέρει άπλετη θέα σε Χώρα και λιμάνι. Καθώς η σημερινή μορφολογία του νησιού είναι αποτέλεσμα των διεργασιών των τελευταίων ετών, ο Σκάρκος ήταν κάποτε λιμάνι και, λόγω της γεωγραφικής του θέσης, έπαιξε καθοριστικό ρόλο Ίος | 19

Αϊ-Γιάννης ο Κλήδωνας στην κορφή του Προφήτη Ηλία

Στην είσοδο της Χώρας

Στην αμμουδιά του Μυλοπότα

20 | www.epathlo.gr

Κάλαμος

Ο βυθός του νησιού είναι τόσο διαυγής, που θες να βουτάς με τα μάτια σου ανοιχτά. Σκέψου μόνο ότι εδώ γυρίστηκε το αγαπημένο «Απέραντο γαλάζιο» του Λικ Μπεσόν. στην εξέλιξη του κυκλαδικού πολιτισμού. Στο τέλος της δεύτερης χιλιετίας, το νησί αποικίστηκε από Ίωνες και κατά τη Ρωμαϊκή εποχή μετατρέπεται σε τόπο εξορίας. Ο πληθυσμός σφαγιάστηκε από τους Βυζαντινούς και το νησί έμεινε σχεδόν ακατοίκητο για κοντά δύο αιώνες κι αργότερα επανεποικίστηκε από Μοραΐτες – υπήρχε μάλιστα και μανιάτικος οικισμός! Στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Χώρας θα δει κανείς τα ευρήματα από τις ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν στην αρχαία πόλη της Χώρας και τον προϊστορικό οικισμό του Σκάρκου. Σε μια μαρμάρινη πλάκα γίνεται αναφορά στον μήνα Ομηρέοντα του αρχαίου νιώτικου ημερολογίου. Γεννημένος από Νιώτισσα μητέρα, σύμφωνα με μαρτυρίες του Ηρόδοτου και του Παυσανία, στο νησί πέθανε ο μεγαλύτερος επικός ποιητής όλων των εποχών …από το κακό του, λέει η παράδοση, καθώς δεν μπόρεσε να λύσει τον γρίφο που του έθεσαν οι ψαράδες! Οδεύοντας προς τον μοναχικό Βορρά του νησιού, θα επισκεφθούμε τον περίφημο τάφο του Ίωνα ποιητή, απ’ όπου ατενίζει γαλήνιος το απέραντο γαλάζιο. Ανάμεσα στους αναρίθμητους πυργίσκους από πέτρες που ισορροπούν η μία πάνω στην άλλη, φτιάχνουμε κι εμείς τον δικό μας μικρό πύργο αποδίδοντας τον ελάχιστο φόρο τιμής στον «ιεροφάντη του ουρανού και των θεών» και στη γη που τον αγκαλιάζει... Γεύσεις, τέχνες, βουτιές κι αρώματα… Πολυσύχναστο το λιμάνι του νησιού κι όμως όλα λειτουργούν ρολόι – κανένας συνωστισμός ή κίνηση, τα συχνά λεωφορεία εξυπηρετούν άψογα τους επισκέπτες κι οι ρυθμοί του κυλούν σχεδόν νωχελικά ακόμη και τον Αύγουστο. Ταβέρνες, καφενεία και ήσυχα μπαράκια, αραγμένα ιστιοπλοϊκά, ψαράδες που πουλούν την πραμάτεια τους τα πρωινά, παρέες που δειπνούν στο φως της δύσης, κι η θαλασσινή Αγία Ειρήνη που αντικρίζεις απ’ άκρη σ’ άκρη μέχρι και την όμορφη αμμουδιά του Γιαλού. Από το λιμάνι θα πάρεις και το καραβάκι για να απολαύσεις εν πλω τις θαλασσινές ομορφιές της Ίου: τις συγκοινωνούσες σπηλιές της Κουμπάρας και τις νοτιοδυτικές αμμουδιές όπου η πρόσβαση γίνεται μόνο με πλεούμενο. Ζυμωμένος στη θάλασσα ως ψαράς, ο Γιάννης Τριαντάφυλλος μετέτρεψε το όμορφο ξύλινο σκαρί του σε… πλοίο των ονείρων, προσφέροντας βουτιές στα πιο πράσινα νερά που μπορείς να φανταστείς. Και όχι μόνο… Καθώς μόνη του έννοια είναι να φροντίσει ώστε οι επιβάτες του να περάσουν αξέχαστα, παρέα με τον Miri ανάβουν τα κάρβουνα, ψήνουν και μαγειρεύουν εν πλω κι έτσι κολύμπι και παιχνίδι συνδυάζονται με φαγοπότι κι έπειτα χαλάρωση, σαλπάροντας με ένα κρασί παρέα με Μάρλεϊ και Τζόνι Κας... Πέρα από το λιμάνι και τον πετρόχτιστο Φάρο, στην αμμουδιά της Κουμπάρας, θα απολαύσεις το ψαράκι σου πλάι στο κύμα και το ηλιοβασίλεμα… Ήταν το καλύτερο του νησιού, που τώρα το βλέπεις από το «Pathos» – τη νέα άφιξη στην κοσμική ζωή της Ίου. Αποχαιρετισμός στον ήλιο με μουσική υπόκρουση από τη «Λίμνη των κύκνων» και φωτοβολίδες στη θεαματική πισίνα, που μοιάζει να αιωρείται στο πέλαγος. Κάποιοι λένε πως έφερε το Μαϊάμι στο νησί. Δεν είμαι σίγουρη αν αυτό είναι τελικά που λείπει από την Ίο ή μια προσπάθεια να αναδειχθούν τα προϊόντα, οι τέχνες, τα μουσεία της και οι δραστηριότητες που θα ευχαριστούσαν μια νέα μερίδα επισκεπτών. Ευτυχώς, νέοι άνθρωποι με αγάπη και όραμα για τον τόπο κινούνται –παρά τις δυσκολίες– προς την κατεύθυνση αυτή. Ανάμεσά τους ο Αλέξανδρος Δελής, ο οποίος μετακόμισε από τη Σαντορίνη δημιουργώντας με τους συνεργάτες του ένα μικρό και πανέμορφο οινοποιείο στον Κάμπο. Αν και πολιτικός μηχανικός στο επάγγελμα και λάτρης του κρασιού, τον κέρδισε η οινοποίηση. Καινούργιοι αμπελώνες καλλιεργήθηκαν κι από τις σοδειές τους προέκυψαν τρεις μονοποικιλιακοί οίνοι εξαιρετικά περιορισμένης παραγωγής, ζυμωμένοι παραδοσιακά – χωρίς χημικές ή άλλες παρεμβάσεις. Στη φιλοσοφία αυτή είναι κατασκευασμένο και το οινοποιείο, που από αρχές Ιουλίου θα είναι έτοιμο να υποδεχτεί τους πρώτους επισκέπτες φέρνοντάς τους σε επαφή με την τέχνη της οινοποίησης. Χτισμένο εξ ολοκλήρου με λιθοδομή, το οινοποιείο είναι βαρυτικό – η μεταφορά των υγρών και του μούστου δεν γίνεται μέσω αντλιών αλλά φυσικά, ακολουθώντας τους νόμους της βαρύτητας. Μια δύσκολη κατασκευή χωρίς καμία παρέμβαση στο φυσικό περιβάλλον, με απόλυτο σεβασμό στην πρώτη ύλη απ’ όπου, όπως είναι φυσικό, προκύπτει ένα αγνό κρασί γεμάτο σπιρτάδα κι εξαιρετικά αρώματα. Κόντρα στο γρήγορο ευκαιριακό κέρδος λειτουργεί και το «Νιώτικο» τυροκομείο της Ίου, το οποίο δημιουργήθηκε το 2007 από την τότε δημοτική αρχή με σκοπό να στηρίξει τον πρωτογενή τομέα. Ίος | 21

Νιώτικο σκοτύρι μάς κερνά η κ. Ελένη Χάρου στο «Διάσελο»

Κατάλευκα ξωκλήσια στις διαδρομές του Κάμπου

Ένα καινοτόμο για την εποχή εγχείρημα, που από το 2013 λειτουργεί με ιδιωτική πρωτοβουλία, παράγοντας τα ονομαστά τυριά του νησιού (το κεφαλοτύρι, το σκοτύρι, το ξινό, τη μυζήθρα, τη βραβευμένη γραβιέρα και την «Ομήρου τριλογία», ένα εξαιρετικό τυρί βαθιάς ωρίμανσης από μείξη τριών ειδών γάλακτος). Χωρίς βιομηχανοποιημένες διαδικασίες, με τον παλιό παραδοσιακό τρόπο, το τυροκομείο μαζεύει το γάλα των ντόπιων βοσκών παράγοντας ποιοτικά τυριά, τα οποία κατέχουν εξέχουσα θέση στην εγχώρια αγορά. «Θέλαμε ένα τυροκομείο το οποίο όχι απλά να λειτουργεί εμπορικά, αλλά να πρεσβεύει όλο το νησί…» θα μου πει ο υπεύθυνος Στέλιος Παξιμαδάς. Δοκιμάζοντας το μοναδικό αυτό κεφαλοτύρι, είναι σαν να γεύεσαι μονομιάς όλα τα αρώματα της Ίου… Άξιος εκπρόσωπος της μεγάλης τυροκομικής παράδοσης του νησιού είναι και το γειτονικό «Διάσελο», το παραδοσιακό τυροκομείο του Δημήτρη Χάρου, το πρώτο που λειτούργησε στο νησί. Μια αμιγώς οικογενειακή επιχείρηση η οποία παράγει αγνά τυριά από φρέσκο αιγοπρόβειο γάλα παραγωγής τους και συνταγές που μεταφέρθηκαν από πάππου προς πάππου. Πάνω από 60.000 χιλιάδες ζώα είχε κάποτε η Ίος, θα μου πει η γλυκύτατη κυρία Ελένη, καθώς δοκιμάζω το φημισμένο σκοτύρι, ένα μείγμα από παλαιωμένη μυζήθρα και κεφαλοτύρι λαδιού, που ζυμώνονται ξανά με αλάτι, πιπέρι και θρούμπι. Η πικάντικη γεύση 22 | www.epathlo.gr

Κτηνοτρόφος και τυροκόμος ο κ. Δημήτρης Χάρος από το «Διάσελο» Νιώτικα μυζηθροπιτάκια από τη «Μοσέντα» της κ. Μαρίας Κοντονικολή

του φέρνει σε κοπανιστή, μα είναι σαφώς πιο σύνθετη – με το λαδοτύρι και τα αρώματα απ’ το θρούμπι να παιχνιδίζουν ευχάριστα, ξυπνώντας μύτη και ουρανίσκο. Μαζί με το κεφαλοτύρι είναι το πιο αντιπροσωπευτικό τυρί του νησιού, για το οποίο μάλιστα έχουν ξεκινήσει οι διαδικασίες ώστε να κατοχυρωθεί ως ΠΟΠ. Το «Διάσελο» διαπρέπει στις εκθέσεις με το «Πιπεράτο» του κεφαλοτύρι αλλά και το οινοτύρι, που ωριμάζει μέσα σε μούστο από γλυκό κρασί. Τόσο το τυροκομείο όσο και ο υπερσύγχρονος στάβλος παραδίπλα είναι ό,τι πιο καθαρό, ζεστό και περιποιημένο έχω συναντήσει ποτέ. Διατηρητέος οικισμός, η Χώρα της

Απέραντο γαλάζιο Ίου είναι από τις ομορφότερες των Κυκλάδων. Λίγο μετά την πύλη της και τη γαλανόλευκη Μητρόπολη, η «Μοσέντα» μάς γνωρίζει με τα φίνα προϊόντα του τόπου και πρωταγωνιστή το εξαιρετικό θυμαρίσιο μέλι και το «χοντρόμελο» ή «χειμερινό», όπως αποκαλούν οι ντόπιοι το μέλι από ρείκι, το οποίο μοσχοπουλιέται στο εξωτερικό σαν ένα από τα καλύτερα της Ευρώπης. «Μοσέντα» στα νιώτικα θα πει καρπουζόπιτα και η κ. Μαρία Κοντονικολή στο εργαστήρι της στο λιμάνι ετοιμάζει νυχθημερόν τα πεντανόστιμα παστέλια της (που στην Ίο αρωματίζονται με πορτοκάλι), μυζηθροπιτάκια, ανάρπαστες μαρμελάδες και γλυκά του κουταλιού, κεραλοιφές κι ό,τι άλλο βάζει ο νους σου... Ακούραστη θαρρείς και πάντα με το χαμόγελο – όπως όλοι οι επαγγελματίες του νησιού, που μοιάζει η ευγένεια να είναι η φυσική τους κατάσταση. Μιλούν αγγλικά σαν μητρική γλώσσα και με τόσο πολλούς ξένους –μόνιμους και περαστικούς– κάποιες φορές έχεις την αίσθηση πως βρίσκεσαι στο εξωτερικό… Στο σπίτι του στη Χώρα θα συναντήσω και τον κ. Γιάννη Λουκιανό, τον

Νιώτη εικαστικό που έχει συνδράμει τα μέγιστα στη δημιουργία του λαογραφικού μουσείου της Χώρας, ενώ τα βοτσαλωτά του κοσμούν τους πεζόδρομους του λιμανιού. Το Κέντρο Ιστορίας και Τέχνης του Ψηφιδωτού, που έρχεται να προστεθεί σύντομα στα πολιτιστικά δρώμενα του τόπου, θα φέρει το όνομα και την ψυχή του. Ύστερα από πρόταση του Δημάρχου, ο Γιάννης δέχτηκε να δωρίσει ολόκληρο το έργο της πολύχρονης καλλιτεχνικής του πορείας στο νησί και τους επισκέπτες του, φέρνοντάς τους σε επαφή και με την ιστορική διαδρομή της τέχνης που αγαπά αλλά και με τη χρήση της ως αναπόσπαστου κομματιού της αρχιτεκτονικής. Είναι από τις πιο αναγνωρίσιμες κι αγαπητές φυσιογνωμίες του νησιού και ιδρυτής του πάλαι ποτέ «Ios club», έξω από τη Χώρα… Εκεί όπου οι χίπις απολάμβαναν το ηλιοβασίλεμα με κλασική μουσική και τα κορίτσια της Νιος ανέβαιναν να ονειρευτούν τον πρίγκιπά τους… Από δω ξεκινά και το σκαλωτό μονοπάτι που σε κατεβάζει στο λιμάνι. Ο χρόνος στην Ίο διαστέλλεται, κι έτσι ένα πρωί θα βρεθείς να το κατηφορίζεις, χωρίς να έχεις καταλάβει πότε ξημέρωσε… Το φιλόδοξο μουσείο Γαΐτη-Σίμωση με το υπερσύγχρονο κτίριο στον λόφο των Αγίων Αναργύρων δεν λειτούργησε ποτέ... Παραμένει ωστόσο μια εξαιρετική τοποθεσία για να αγναντέψεις την καλύτερη θέα της Χώρας, με τους παλιούς της ανεμόμυλους και τα χαρακτηριστικά εκκλησάκια στην κορφή της. Δίπλα σου ακριβώς φανερώνεται και η «κρυφή» θέα του Μυλοπότα από το πανέμορφο ανοιχτό θεατράκι «Οδυσσέας Ελύτης», που θαρρείς πως αιωρείται... Τα δύο πρόσωπα της Ίου Η παραλία Κολιτσάνι είναι η μόνη όπου επιτρέπεται ακόμη ο γυμνισμός, και θα την προσεγγίσεις μέσα από το μονοπάτι που ξεκινά έξω από τη Χώρα. Περπατώντας επάνω στις παλιές πεζούλες, φτάνεις σε μια καταπληκτική αμμουδιά με τα πράσινα νερά όπου παραθεριστές τρυπώνουν στις σκιές των λείων βράχων, άλλοτε γυμνοί και άλλοτε με τα μαγιό τους. Η Ίος εμπνέει μια ελευθερία, γι’ αυτό επισκεφτείτε την – όλοι οι καλοί χωράνε! Ίος | 23

Κατά το σούρουπο θα ανηφορίσεις για τη Χώρα, αφού τότε ανοίγουν τα περισσότερα από τα μαγαζιά της. Ο βασικός οικισμός του νησιού ζει …τη νύχτα κι όσο τουριστικός κι αν φαντάζει, είναι πέρα για πέρα αυθεντικός. Στα θολωτά του σοκάκια θα χαζέψεις τις περιποιημένες βιτρίνες, τα χαριτωμένα καφενεδάκια στις δύο πλατείες, τις μουσικές από Ντύλαν και Doors, τα μπαρ και τα καλαίσθητα εστιατόρια που ξετρυπώνουν από παντού, αλλά και τους ντόπιους που ζωγραφίζουν τις ντάμες, τα παιδιά που τρέχουν, τους παππούδες στα πεζούλια... Μετά τη δύση, μεταμορφώνεται ολόκληρη σε ένα ανοιχτό νεανικό πάρτι και τότε εσύ θα ανηφορίσεις για την Παναγιά την Γκρεμιώτισσα, κι ακόμη πιο ψηλά, σκαρφαλώνοντας στον παραδεισένιο βράχο με τα εκκλησάκια απ’ όπου σου αποκαλύπτεται ολόκληρη η θέα του λιμανιού, της Κουμπάρας, του πελάγους. Όταν τα φώτα ανάβουν, νιώθεις ότι μπορείς να ακουμπήσεις τα πάντα σου εδώ. Σου τις παίρνει, βλέπεις, τις έννοιες σου η Ίος… Κι έτσι ένα πρωί θα νοικιάσεις ένα τζιπ και θα τράβηξες για τον Άγιο Γιάννη του Καλάμου για να χαθείς έπειτα στις αμμουδιές του, που θαρρείς πως βγήκαν από κάποιον άλλον πλανήτη. Θέλεις να αγγίξεις αυτήν την άμμο, να βουτήξεις σε τούτα τα νερά, να γίνεις κομμάτι του εξωπραγματικά όμορφου αυτού τοπίου... Ανηφορίζοντας έπειτα στην κορφή του Προφήτη Ηλία, ως τον Αϊ-Γιάννη τον Κλήδωνα, νιώθεις ταξιδιώτης του χρόνου που βρέθηκε να αγναντεύει το Αιγαίο… Όπως και να το δεις, η Ίος είναι το νησί των αντιθέσεων. Μπορείς να παρτάρεις νυχθημερόν στον Μυλοπότα ή να κοινωνάς ευλαβικά στις μαγικές της θάλασσες, τα νοσταλγικά της βράχια, τα ξωκλήσια και τα χρυσαφένια χωράφια της – σαν πίνακες του Βαν Γκογκ... Έχει δύο πρόσωπα και τον τρόπο της να παραμένει αυθεντική. Κάτι άφησε πίσω του αυτό το ροκ εν ρολ!

Η αμμουδιά της Ψάθης

420 m

410 m

Επάνω Κάµποσ

53m Παλαιόκαστρο 275 m

Κάµποσ

-Santor os

Χώρα

Προφήτης Ηλίας 514 m

Ίοσ

130 m 100 m

Milopotas 560 m

-P a

ros- N

s-I

ini

220 m

Theoklitou Rachi 380 m

P ir a e

Πύργος 713 m

165 m

Μεγάλο Βουνί 695 m

Mersina 248 m

410 m

Μεγάλο Καστέλι 400 m

300 m

80 m

Manoussou Rachi 265 m

Kefala Rachi 325 m Vigla Kalamou 335 m

ros-Na

Akrotiri Halara 60 m

Santor ini Pira

eus-Pa

Madrakia 180 m

xos-Sa

ntorini

Vigla Manganariou 363 m

24 | www.epathlo.gr

Αυθεντικές εικόνες στα στενά της Χώρας

Η ασύλληπτη θέα του βράχου πάνω από την Γκρεμιώτισσα

Ευχαριστούμε για τη φιλοξενία τον Δήμο Ίου, την αντιδήμαρχο κ. Άντζελα Φάκου και όλους όσοι βοήθησαν στην πραγματοποίηση του ρεπορτάζ. Διαμονή Το ξενοδοχείο Armadoros στο λιμάνι προσφέρει οικογενειακή φιλοξενία με οικονομική διαμονή στους ανακαινισμένους του χώρους με τα μπαλκόνια που βλέπουν το γραφικό λιμάνι και την πισίνα, όπου μπορείς να απολαύσεις ένα χαλαρό ποτό, τηλ. 22860 91201, www.ios-armadoros-hotel.gr. O ξενώνας Pavezzo στη Xώρα διαθέτει 4 στούντιο με θέα που μαγνητίζει βλέμμα και ψυχή, τηλ. 6977 046091, FB: Pavezzo. Tα δωμάτια Venus στο Μαγγανάρι προσφέρουν ήσυχη διαμονή πάνω στην αμμουδιά αλλά και ελληνική κουζίνα στο εστιατόριο, καφέ ή χαλαρό ποτό στο μπαρ με τη μαγευτική θέα, τηλ. 22860 92374, 6972 315651, www.venus-hotel.gr Φαγητό H Ίος φημίζεται για το εξαιρετικό της φαγητό. Στο CaféBar-Restaurant Enigma της οικογένειας Νικολάου στο λιμάνι δοκιμάσαμε νιώτικη σαλάτα με ξινοτύρι Ίου, σαλάτα με πορτοκάλι και τυρί, κατσικάκι στη γάστρα, πίτσα και φρέσκο καλαμάρι. Γενναίες μερίδες, φτιαγμένες με ντόπια υλικά, τη μαεστρία του μπαμπά Στέλιου και τις μοντέρνες πινελιές του υιού Νικόλα. Τηλ. 22860 91847, www.enigmaios.gr. Μύδια αχνιστά, εξαιρετικό χταποδάκι και ολόφρεσκα μπαρμπούνια γευτήκαμε στο εστιατόριο Koubara με τις φίνες θαλασσινές γεύσεις, επάνω στην αμμουδιά της ομώνυμης παραλίας, τηλ. 22860 91699, 6936 991555. Στο ζεστό και πολύχρωμο μεζεδοπωλείο Katogi στη Χώρας γευτήκαμε γκουρμέ ελληνικά πιάτα από τον Γιώργο Κατσέα: χωνάκια από μοσχαράκι με γραβιέρα και ντομάτα, χοιρινή τηγανιά με κριτσανιστό κρεμμύδι και αρνίσιο κότσι με μέλι και μουστάρδα, τηλ. 6983 440900. Αγορές και δραστηριότητες Νιώτικο παστέλι, συκαλάκι παστωτό, λουκουμάκια, αμυ-

γδαλωτά, μαρμελάδες και γλυκά μαγειρεμένα κιλό κιλό, ελαιόλαδο, κεραλοιφές και σαπουνάκια, κάπαρη, ρακόμελο, ντόπιο μέλι και τυριά από το Διάσελο και το Νιώτικο τυροκομείο… Όλα τα καλούδια της Ίου θα τα βρεις στη Μοσέντα, τηλ. 22860 92252 (Χώρα), 22860 92294 (λιμάνι). Από τις κυκλαδίτικες ποικιλίες ασύρτικο, μονεμβασιά και μανδηλαριά προέκυψαν οι μονοποικιλιακές ετικέτες Ιήτης (λευκό και κόκκινο) και τα Ριζώματα, τα εξαιρετικά κρασιά της Οινοποιητικής Ίου, που επιβάλλεται να δοκιμάσεις. Το πρότυπο οινοποιείο στον Κάμπο άνοιξε μόλις τις πόρτες του για το κοινό γεμίζοντας τα καλοκαιρινά απογεύματα με εξαιρετικές γεύσεις κι αρώματα από το νησί, τηλ. 22860 92611, 6973 667627. Το Dream Boat προσφέρει ρομαντικές βόλτες στο ηλιοβασίλεμα και ονειρικές ολοήμερες θαλασσινές εκδρομές με ελληνικό BBQ, δωρεάν μπίρες και κρασί, τηλ. 6945 167075, www.dreamboat.gr. Ο βυθός του νησιού είναι τόσο διαυγής, που θες να βουτάς με τα μάτια σου ανοιχτά κλέβοντας κάτι από αυτά το χρώματα. Αν θες να τον βιώσεις σε όλο του το μεγαλείο, το πιστοποιημένο Meltemi Dive Center στον Μυλοπότα είναι εδώ για να σε εφοδιάσει με μαθήματα, εξοπλισμό και υποβρύχιες κάμερες για να τον απαθανατίσεις! Τηλ. 6980 386990, www.meltemidive.com. Στην άλλη άκρη του Μυλοπότα βρίσκεται το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης του Γάλλου φιλέλληνα Jean Marie Dro. Μέσα στο πανέμορφο πέτρινο κτίριο φιλοξενούνται εκθέματα από τις Κυκλάδες και τον κόσμο, έργα του ίδιου, καθώς και περιοδικές εκθέσεις φωτογραφίας. Η Ίος είναι ένα μεγάλο σε έκταση νησί κι έχει να δείξει πολλά. Γι’ αυτό θα χρειαστεί οπωσδήποτε να ενοικιάσεις ΙΧ ή –ακόμη καλύτερα– τζιπ ώστε να επισκεφθείς τις Πλάκες και τον Κάλαμο. Αξίζει τον κόπο! Jacob’s Rent a Car, τηλ. 22860 91700 (λιμάνι), 22860 92647 (Μυλοπότας), www.jacobs-ios.gr. Κι αν θέλετε να πάρετε κάτι από το νησί που θα το θυμάστε για πάντα, o Παναγιώτης και ο Ciaran από το Studio Pann Tattoo Ios στη Χώρα είναι οι άνθρωποί σας, τηλ. 6944851890.

Ίος | 25

ΜΑΛΑΜΟΤΕΧΝΙΚΗ Α.Ε. ΕΜΠΟΡΙΟ & ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕΤΑΛΛΩΝ Ε Μ Π Ο Ρ Ι Ο Α Λ Ο Υ Μ Ι Ν Ι Ο Υ

• ΚΟΙΛΟ∆ΟΚΟΙ • ΣΤΡΑΤΖΑΡΙΣΤΑ • ΛΑΜΑΡΙΝΕΣ • ∆ΙΑΤΡΗΤΕΣ ΛΑΜΑΡΙΝΕΣ • ΤΣΙΓΚΟΦΥΛΛΑ • ΣΥΡΜΑΤΑ ΠΕΡΙΦΡΑΞΕΩΝ • ΠΟΝΤΑΡΙΣΤΑ ΣΥΡΜΑΤΑ • ΠΑΝΕΛ • ΛΟΓΧΕΣ • ΚΑΡΑΒΟΛΑ • ΑΝΟΞΕΙ∆ΩΤΕΣ ∆ΕΞΑΜΕΝΕΣ • ΚΥΚΛΟΘΕΡΜΙΚΟΙ ΦΟΥΡΝΟΙ • ΜΕΤΑΛΛΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ

• ΠΡΟΦΙΛ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ • ΡΟΛΛΑ • ΣΙΤΕΣ • ΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΕΣ ΠΟΡΤΕΣ • ΚΑΓΚΕΛΑ ΙΝΟΧ • ΕΞΑΡΤΗΜΑΤΑ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ • ΚΑΓΚΕΛΑ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ

ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑ: ΑΝΤΙΚΑΛΑΜΟΣ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑ ΑΘΗΝΩΝ 140 τηλ. 27210 21135-6 • fax. 27210 62006 email: malamotechniki@yahoo.gr • www.malamotechniki.gr

28 | ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

Πάργα

Στην αγκαλιά των αντιθέσεων Η Πάργα από ψηλά

Αλεξία Τούλιου

Νίκος Υφαντής, Αλεξία Τούλιου

Σε μια πράσινη καταχνιά και σ’ έναν και μόνο στεναγμό ξεχύνεται μεμιάς ο θλιμμένος Αχέροντας. Ο τριγμός της πολυχρησιμοποιημένης ξύλινης βάρκας και το ανεπαίσθητο σπάσιμο των νερών από το κουπί, ύστατες αποχρώσεις ζωής, ξεπροβοδίζουν τον νεκρό. Αχνές ανταύγειες απολλώνιου φωτός αντικατοπτρίζουν στα κλειστά βλέφαρα το ανέκφραστο πρόσωπο του μαυροφορεμένου βαρκάρη. Κι είναι τυχερός όποιος στο στόμα φέρει έναν οβολό για το τελευταίο ταξίδι, αλλιώς ο Χάρων, ο γιος της Νύκτας και του Ερέβους, θα τον στοιχειώσει να πλανάται για εκατό χρόνια στην κοίτη αυτού του ποταμού. Αχέροντας Ράφτινγκ λοιπόν για μένα στον ποταμό Αχέροντα, εδώ στο χωριό Γλυκή, που πήρε το όνομά του όταν ο άγιος Δονάτος σκότωσε τον δράκο που πίκριζε τα νερά. Ανοίγοντας τα μάτια χαλαρώνω στο μεγάλο κίτρινο φουσκωτό και καταχωνιάζω προς το παρόν στο απρόσιτο μέρος της ψυχής την πρόσφατη πρόβα, για την προσωπική μου «Νέκυια». Το μέρος ειδυλλιακό, σχεδόν εξωπραγματικό, προσφέρεται για πλήθος δραστηριοτήτων που απευθύνονται σε όλες τις ηλικίες, καθώς ο ποταμός είναι πράος και εύκολος στο διάβα του. Έτσι, ράφτινγκ, πεζοπορία, ιππασία κ.ά. ενισχύουν τον εναλλακτικό καλοκαιρινό τουρισμό, που για αρκετούς θεωρείται προτιμητέος.

30 | ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

Όπως η φύση αγαπά να κρύβεται, έτσι κι εγώ μελετώντας τη σαύρα απορροφώμαι από τον φλοιό των δέντρων. Μου μοιάζουν όλα να έχουν μνήμη του παλαιού μυθικού τελετουργικού. Κάτω από μια φυσική σκοτεινιά οι λιβελούλες, μεταμορφωμένες ψυχές, αποφεύγουν τους ανθρώπους και υποταγμένες στη δύναμη της φύσης και των θεών έχουν μόνη ελπίδα τη συγχώρεση και την αναγέννηση. Απαρατήρητη σαν σκιά σε μαύρο φόντο, παρατηρώ τους τουρίστες, που σαν υπνωτισμένοι βγαίνουν στο φως και κόντρα στον ρου του ποταμού οδεύουν προς τα πιο απόκρυφα σημεία του, στις πηγές του. Η ηρεμία του θανάτου συνάδει απόλυτα με τη γαλήνη του ποταμού. Η λίμνη Αχερουσία αποξηράνθηκε και μαζί της χάθηκε μια είσοδος του Άδη. Όμως το ποτάμι συνεχίζει και εκβάλλει στο χωριό Αμμουδιά. Εκεί οι σύγχρονοι βαρκάρηδες πέρα από το ψάρεμα περιμένουν να ξεναγήσουν τον κόσμο στον ποταμό, μα και στις ομορφιές του Ιονίου. Η Αμμουδιά διαθέτει μεγάλη παραλία, οργανωμένη και με τα ικανοποιητικά σε αριθμό εστιατόρια και καταλύματά της μετατρέπεται σε έναν έξυπνο προορισμό για διακοπές. Αυτός ο τόπος δεν σταματά να μας μυεί στα μεγαλύτερα μυστήρια της ζωής. Αν ο Αχέροντας οδηγεί τις ψυχές στον Άδη, το νεκρομαντείο, που βρίσκεται στο χωριό Μεσοπόταμος, τις επιστρέφει και πάλι έστω για λίγο στους συγγενείς τους. Κάτω από την εκκλησιά του Αγίου Ιωάννη, στο εσωτερικό του λόφου μέσα από μια αίθουσα με τοξωτές καμάρες, αποκαλύπτεται η σχισμή που χωρίζει τους δυο κόσμους. Πράγματι είναι ανατριχιαστικό αυτό το ακανόνιστο μακρύ άνοιγμα που ραγίζει τη νωπή πέτρα και φωτίζει το μέλλον. Μέρος υγρό και υπόγειο, σε παρασέρνει σε μεταφυσικές εμπειρίες. Ακίνητος στο σκοτάδι, οι αισθήσεις της όρασης και της αφής σ’ εγκαταλείπουν, καθώς η ακοή δυναμώνει και μαρτυρά όσα ακολουθούν, με πρωταρχικό άκουσμα

Κύμα θα γίνω στη στεριά πριν τη μεγάλη τη βουτιά

Χαβανέζες του ονείρου στην τροπική παραλία Λούτσα Βράχος

Πάργα | 31

Το ιδιαίτερο με την Πάργα είναι πως ακόμη κι αν αποτελεί τμήμα της ηπειρωτικής Ελλάδας, δεν έχει να ζηλέψει κάτι από οποιοδήποτε νησί των θαλασσών μας.

Το ενετικό κάστρο της Πάργας το αίμα που κυλά στις φλέβες. Το μαντείο, αφιερωμένο στον θεό Ποσειδώνα, φημίζεται για μια σπάνιας κλίμακας μικροακουστική, ενώ λέγεται επίσης πως οι μυημένοι υποχρεούνταν να ακολουθήσουν συγκεκριμένη δίαιτα όσο καιρό θα παρέμεναν στο εσωτερικό. Το αποτέλεσμα οδηγούσε σε μια ψυχεδελική κατάσταση που ισορροπούσε ανάμεσα στον φόβο του θανάτου και τη λύτρωση της επανασύνδεσης με τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Πάργα Μια ψυχή εκατό χρόνια φυλακισμένη στις όχθες του Αχέροντα

Χορός μυστηριακός της ιερής ελιάς

32 | www.epathlo.gr

Αφήνοντας πίσω τον Αχέροντα, το φυσικό όριο μεταξύ νομού Θεσπρωτίας και Πρέβεζας, συνεχίζουμε το οδοιπορικό μας στον δήμο Πάργας. Η τύχη μάς έφερε να μείνουμε για λίγες μέρες στον παραλιακό οικισμό Λούτσας Βράχου, ο οποίος βρίσκεται κάπου στη μέση της διαδρομής Πρέβεζα-Πάργα. Η παραλία με την ψιλή άμμο χάνεται από τα μάτια σου λόγω της μεγάλης της έκτασης. Το πέλαγος, πιο γαλάζιο από ποτέ, απλώνεται μπροστά μας. Οι ομπρέλες στήνονται σαν στρατιωτάκια στην πρώτη γραμμή και πάνω απ’ τον δρόμο ακολουθεί η οπισθοφυλακή με τα πολλά μαγαζάκια που περιμένουν να ξεγελάσουν τον καλοκαιρινό κάματο με τα λογής λογής καλούδια τους. Στον δρόμο για Πάργα, ο επισκέπτης μπορεί να επιλέξει να κάνει το μπάνιο του είτε στον περίφημο Όρμο του Οδυσσέα είτε στην τροπική παραλία του Λύχνου με τα υπέροχα φυσικά

Μα τον Χάρο κόντρα θα του πάω να βγω αντίθετα στις πηγές του ποταμού

σπήλαια. Ένα ακόμη φυσικό τοπίο, προστατευόμενο λόγω της βιοποικιλότητάς του, δεσπόζει στη στροφή που παίρνουμε για Πάργα. Από ψηλά ένα ιμπρεσιονιστικό χαλί από νούφαρα σκεπάζει το Έλος Καλοδικίου. Μια βόλτα στα χαμηλά δεν μας επιτρέπει και πολύ να πλησιάσουμε, αλλά μας αποζημιώνει έχοντας την πιο κοντινή επαφή με την παρθένα φύση όταν πλήθος αραχνών αποφασίζουν να επεκτείνουν τον ιστό τους στα κεφάλια μας. Υποχωρούμε ευγενικά που ταράξαμε τις πιο τέλειες υφάντρες και ανεβαίνουμε. Το ιδιαίτερο με την Πάργα είναι πως ακόμη κι αν αποτελεί τμήμα της ηπειρωτικής Ελλάδας, δεν έχει να ζηλέψει κάτι από οποιοδήποτε νησί των θαλασσών μας. Με αυτοπεποίθηση λοιπόν σε ύψος περίπου 140 μέτρων η πολύχρωμη πολιτεία ανεβαίνει αμφιθεατρικά και φασαριόζικα με όλο το μπρίο και τη φινέτσα μιας πληθωρικής Ιταλίδας σταρ.

Στο λιμάνι, αγκυροβόλησε θαρρείς το ναυτικό σύμβολο (μεγάλη άγκυρα) μην τύχει και σαλέψει σπιθαμή από την ομορφιά της και χαθεί σε αφιλόξενους ωκεανούς. Γύρω τριγύρω βάρκες και σκαφάκια μεταφέρουν τον κόσμο στο απέναντι νησάκι, εκεί που το ξωκλήσι της Παναγιάς αναδύεται ολόλευκο μαργαριτάρι του βυθού. Η εκδρομή συνεχίζεται στη σπηλιά της Αφροδίτης, στην παραλία του Βάλτου, μία από τις σημαντικότερες της Πάργας, μα και στους σμαραγδένιους Παξούς με τις βαθυγάλανες σπηλιές. Τα μεσημέρια στον πιο δυνατό ήλιο, οι πιτσιρικάδες συναντιούνται στην προκυμαία. Οι χρωματιστές πετσέτες, αποσπώμενες ψηφίδες από τους μπλε, κίτρινους και κόκκινους τοίχους των σπιτιών, αφήνονται καταγής. Η αφετηρία για τον διαγωνισμό της βουτιάς επιτρέπει στους πιο γρήγορους με δυο τρεις απλωτές μια εύκολη πρόσβαση στο νησάκι. Και εμείς οι μεγαλύτεροι χαζεύουμε την εικόνα της παιδικής ανεμελιάς μέσα στο καλοκαίρι και αλήθεια πώς αλλιώς θα ζωγράφιζε κανείς έναν Παράδεισο; Ή καλύτερα έναν «Παργάδεισο»; Η βόλτα στο λιμάνι μεταμορφώνεται σε ψηλή γυναίκα, που με την αριστοκρατική της κορμοστασιά και τα χρωματιστά παρτέρια της μας υπενθυμίζει πως σε τούτο το μέρος, όπως και στη ζωή, η μουντάδα δεν χωρά. Αριστερά ο περίπατος καταλήγει στην παραλία Κρυονέρι με τα τιρκουάζ νερά και λίγο ακόμη πιο πέρα στην κρυφή μικρή πλαζ, το Πίσω Κρυονέρι, που δεν είναι δα και τόσο κρυφή. Ωστόσο, όλες είναι εξαιρετικά οργανωμένες, παρέχουν ασφάλεια για τους λουόμενους και υπόσχονται αξέχαστες οικογενειακές διακοπές. Κατά μήκος και καθ’ ύψος ο επισκέπτης έχει αμέτρητες επιλογές για φαγητό ή ποτό και διασκέδαση. Στον πολυτραγουδισμένο ανήφορό της, η Πάργα στήνει στα στενά πλακόστρωτα καλντερίμια της δεκάδες μικρά μαγαζάκια, υπερήφανα για την πραμάτεια Πάργα | 33

τους. Ανεβαίνοντας τα πολύβουα σκαλοπάτια, συχνά πυκνά θα συναντήσεις μικρές εκκλησιές όπου αν δεν τύχει κάποιο καντηλάκι να φέξει, δεν αντιλαμβάνεσαι την ιερότητα του χώρου. Κύρια εκκλησία είναι ο Άγιος Νικόλαος στο προαύλιο του σχολείου. Ο ναός είναι επισκέψιμος σχεδόν όλες τις ώρες κατά την καλοκαιρινή περίοδο. Δίπλα του υπάρχει το εκκλησιαστικό μουσείο, το οποίο ανοίγει κατόπιν συνεννόησης με τον ιερέα. Μέσα του φυλάσσεται η εικόνα της Παναγιάς των Βλαχερνών, που ήρθε από την Καππαδοκία. Το βυζαντινό μοναστήρι που κάποτε υψωνόταν στον λόφο πάνω από τον Βάλτο συνοψίζεται ως θύμηση στο σωζόμενο 15 μέτρων καμπαναριό του. Από μακριά αγναντεύει αγέρωχο σε μια καταπληκτική τοποθεσία. Το Μουσείο Ελιάς και Γευσιγνωσίας, ιδιωτικής πρωτοβουλίας, μαθαίνει στους ξένους και υπενθυμίζει στους ντόπιους τις θεραπευτικές ιδιότητες του πιο αγνού μας καρπού, που εδώ υπάρχει άφθονος. Πράγματι, μεγάλα κομμάτια της γύρω περιοχής καλύπτονται από υπεραιωνόβιες ελιές. Με απόλυτη στοίχιση η μία δίπλα στην άλλη απλώνουν τα μαύρα δίχτυα τους και περιμένουν καρτερικά τον ιερό καρπό να ωριμάσει και εντέλει να πέσει. Μόλις τα δίχτυα μαζευτούν ψηλά, τότε μετατρέπονται σε χέρια, που τις δένουν όλες μαζί σε έναν άκρως γυναικείο και μυστηριακό χορό. Και είναι θαρρείς εκείνες χήρες απαρηγόρητες που έχασαν το ταίρι τους, μα συνάμα ιέρειες που με προσευχή ετούτο τον χορό προσδοκούν τη νέα σοδειά, που κρατά την ελληνική γη ψηλά αιώνες τώρα. Συνεχίζοντας την ανάβαση στα στενά της Πάργας, καταλήγεις στην κορωνίδα της, που δεν είναι άλλη από το Ενετικό της Κάστρο. Στο εσωτερικό λειτουργεί καφέ εστιατόριο για να απολαύσεις με άνεση το καλύτερο ηλιοβασίλεμα, καθώς αυτό σκουραίνει ακόμη περισσότερο την κεραμιδένια ομπρέλα των σκεπών της μικρής πολιτείας, μέχρι που η νύχτα βγαίνει όπως πάντα για το χατίρι της Πάργας. Η πλάνη του τεχνητού φωτισμού, όταν ο φυσικός έχει χαμηλώσει για τα καλά, σε μεταφέρει σε κάποιο πολυτελές κοσμοπολίτικο θέρετρο κάπου στη νότια Ιταλία. Αντίθετα απ’ την πλευρά του κάστρου, εκτείνεται η Παλιά Πόλη. Στην παλιά ταβέρνα «Σάκης», τα καρό τραπεζομάντιλα στρώθηκαν από ώρα, οι βουκαμβίλιες ψήλωσαν με την πνοή του ανέμου που φέρνουν οι νότες της παραδοσιακής μουσικής, και η μυρωδιά του γλυκάνισου που διαχέεται στην ατμόσφαιρα προκαλεί και παρασέρνει τους επισκέπτες στη μαγεία της τοπικής κουζίνας. Μετά από κάθε καλό γεύμα, η διασκέδαση συνεχίζεται στα διάφορα μπαράκια. Πίσω από έντονα φώτα και δυνατές μουσικές, πάντα κάποιος αλχημιστής δημιουργεί τα πιο ευφάνταστα κοκτέιλ. Και είναι το εφέ του ξηρού πάγου που κάνει εντυπωσιακότερες τις εκφραστικές αντιδράσεις των θαμώνων. Εμένα, όμως, το μόνο που με εντυπωσιάζει στα περίφημα κοκτέιλ είναι συνήθως η εμφάνιση, οπότε λέω να αναζητήσω τη δική μου παραζάλη σε κάτι πιο απλό, καθώς η Πάργα μπορεί να ικανοποιεί όλα τα γούστα. Σαν καρτ ποστάλ φαντάζει η μικρή μου Πάργα, καθώς κρέμομαι από το μπαλκονάκι του ομώνυμου μπαρ και μ’ ένα ποτήρι δροσερό λευκό κρασί την αποχαιρετώ. Αγιά Προσπερνώντας τον οικισμό Ανθούσα, που φαντάζει ως συνέχεια της διάθεσης για μια τουριστική και μόνο προσέγγιση, και πριν φτάσουμε στην Αγιά, κατευθυνόμαστε οδικώς στο κάστρο του Αλή Πασά. Σε αντίθεση με το ενετικό κάστρο της Πάργας, το φρούριο έχει εγκαταλειφθεί πλήρως. Μια κακοδιατηρημένη πινακίδα φέρει μόνο στα ελληνικά την ταυτότητα του μνημείου και παραμένει η μόνη παρέμβαση. Ωστόσο, η θέα των 360ο, που εξυπηρετούσε κάποτε την εποπτεία του πασά, σε καθηλώνει. Στον οικισμό Αγιά ανήκει και η πιο όμορφη παραλία της περιοχής, το Σαρακήνι34 | www.epathlo.gr

κο. Νερά καμωμένα από ζαφείρι που λάμπουν, άλλοτε βρέχουν αμμουδιά κι άλλοτε βοτσαλάκι, ενώ συχνά χαιρετούν νοερά την ερημική παραλία του Αγίου Σώστη, ένα μόλις χιλιόμετρο νοτιότερα. Μιας και η πρόσβαση στον Άγιο Σώστη οδικώς είναι ακατόρθωτη και σήμανση δεν υπάρχει, είναι προτιμότερο να φθάσετε με πλεούμενο. Ανεβαίνοντας τα σκαλάκια, θα βρεθείτε στο μικρό ξωκλήσι που κοιμάται για χρόνια στον βράχο. Η αποκάλυψη της περιοχής για μένα μοιράζεται αμφιθεατρικά σε 4 λόφους και ονομάζεται Αγιά. Τα παράξενα αξιοθέατα την κάνουν ακόμη πιο ελκυστική. Λίγο ψηλότερα από τον οικισμό βρίσκεται ένα τεράστιο φυσικό βάραθρο, που όμοιό του δεν υπάρχει, ενώ σ’ ένα άλλο σημείο το ανθρώπινο μάτι, καιρού επιτρέποντος, φτάνει και στα πιο απομακρυσμένα νησιά. Η Αγιά μπορεί ακόμη να καμαρώνει και για ένα μικρό θαύμα, αυτό της ρευστομηχανικής, μια ευρεσιτεχνία η οποία χρησιμοποιώντας το νερό ως ενέργεια κατάφερνε να το αντλήσει σε μεγάλο ύψος. Σήμερα δυστυχώς δεν λειτουργεί. Μεγάλο παράπονο η έλλειψη συγκοι-

Κορίτσια στον ήλιο

Το πάρτι ξεκινά με το φεγγάρι Μια βουτιά στο χρώμα

Πάργα | 35

ότοποσ

ολυνέρι

Επικοινωνία με τον Άδη

Στον δρόμο για τις πηγές του Αχέροντα

νωνίας για μια τόσο όμορφη περιοχή που μπορεί να εξυπηρετήσει επάξια τον τουριστικό τομέα. Μιλώντας με τον κύριο Γιάννη Λέκκα στο μαγαζί του «Όαση», που φέρνει μνήμες απ’ όλες τις εποχές καλά κρυμμένες στα πολλά παλαιά αντικείμενα, και πίνοντας καλό κρασί αρχίζω να κατανοώ πόσο η αγάπη των ντόπιων μπορεί να κρατήσει ζωντανό έναν τόπο. Έτσι, με την αρωγή όλων στήθηκε ένα λαογραφικό μουσείο το οποίο είναι επισκέψιμο τα καλοκαιρινά απογεύματα. Επιπλέον, ο τοπικός σύλλογος προς τιμή της Αγίας Παρασκευής διοργανώνει Αµπελιά κάθε χρόνο τη μεγάλη γιορτή Αγιώτικα με πλήθος εκδηλώσεων. Το Αντάμωμα, Μεσοβούνι που λαμβάνει χώρα αρχές Αυγούστου, γιορτάζει τον χρόνο τον αληθινό που Μαζαρακιά πάντα κλέβει κάτι, ζεσταίνει όμως παράλληλα και τις καρδιές των ανθρώπων μ’ ένα καζάνι βραστή γίδα. Φέτος για πρώτη φορά στις 7 Ιουλίου οργανώθηκε και πανελλήνιο φεστιβάλ χορού. Καρτέρι Η Αγιά κάποτε λεγόταν Αγυιά, λέξη προερχόμενη από την αγκαλιά, και πώς θα μπορούσε άλλωστε να ’ταν αλλιώς αφού οι κάτοικοι της είναι η συνέχεια μιας μεγάλης αγκαλιάς για όλο τον κόσμο. Σημαίνει όμως και στενό δρομάκι. Ένα Μαργαρίτι τέτοιο δρομάκι θα ακολουθήσω μοιραία για να φτάσω στο παλιό καφενείο του Καταβόθρα χωριού. Στον ομώνυμο καφενέ, η παράδοση έχει ενσωματώσει για τα καλά την επαναστατικότητα του σύγχρονου, ενώ η τέχνη έχει βρει ένα μικρό καταφύγιο για να Σπαθαραίοι πυκνώνει τα νοήματά της. Ημιανάγλυφες παραστάσεις συνθέτουν το εσωτερικό. Ελευθέριο Αγιά Μόρφι Ερμηνεύοντας εσωτερικά, νιώθω την αναπόφευκτη εξέλιξη που πραγματοποιείΈλοσ Καλοδικίου ται σε σταθερό συναισθηματικό πλαίσιο να εκφράζει μια πανανθρώπινη ανάγκη Ανθούσα Κυψέλη για ασφάλεια που παρέχει η αγάπη. Το να μοιράζεσαι είναι το βασικό συστατικό Πάργα Αγία Kυριακή της επίγειας ευτυχίας, κάτι που μας υπενθυμίζει αυτός ο γνωστός άγνωστος Κορώνη φίλος Βασίλης Γκίζας, καθώς χαμογελά πίσω απ’ το μπαρ. Κορωνόπουλο Τώρα που το οδοιπορικό τελειώνει και η συζήτηση έχει μεταφερθεί σε υψηλόΣταυροχώρι Θέµελο τερα ενεργειακά επίπεδα, προβάλλω ξανά και ξανά τις αντιθετικές εικόνες του Καστρί ταξιδιού. Τίποτα δεν είναι συνεχώς ίδιο. Για δες η Πάργα, τη μια στιγμή κόρη Αµµουδιά Μεσοπόταµο πλουμιστή να σαγηνεύει με τα φτιασίδια της τον περαστικό, την άλλη γυναίκα γόνιμη να καρτερά στο λιμάνι της τον ναυτικό, και όταν τα φώτα σβήσουν στην Βαλανιδόραχη απαλότητα των χρωμάτων, μια μάνα που κανακεύει τον ντόπιο. Και είναι κι Χόχλα εκείνος ο ποταμός που με μπερδεύει σαν παρασύρει τη ζωή στο ρέμα του, ενώ εγώ ασάλευτη κοιτάζω από την κοίτη κι αναρωτιέμαι: Άραγε μπορεί κάποιος να Λούτσα μπει στον ίδιο ποταμό δυο φορές; Προδρόμι

Σεβαστό

Ραχούλι

Καμίνι

Ξηρόλοφος

Ζερβοχώρι

ΕΟ 18

Κυρά Παναγιά

ΕΟ 18

Καρβουνάρι

Παλαιόκαστρο

ΕΟ 18

Αγορά

Σκάνδαλο

Γαρδίκι

Χόικα

ΕΟ

36 | www.epathlo.gr

Βράχος

Παραλία Βράχου

Παραλία Λούτσα Βράχος

Στην παραθαλάσσια Λούτσα, λίγα βήματα από τη μεγάλη αμμουδιά του Βράχου, οι παραθεριστικές οικίες Solymar υπόσχονται άνετη διαμονή για ζευγάρια και οικογένειες. Ευρύχωρες, διακοσμημένες με άριστη αισθητική, προσφέρουν μπαλκόνια με θέα και ιδιωτικό χώρο στάθμευσης. Παραλία Λούτσας Βράχου, τηλ. 26820 56025, www.solymarloutsavrachos.com Με φρέσκα υλικά και μπόλικο μεράκι στο Εστιατόριο Λούτσα θα γευτείτε από καλό ψαράκι έως και παραδοσιακά πιάτα, ακριβώς πάνω απ’ το κύμα. Ο ιδιοκτήτης Διονύσης Μάρκου μπορεί να ικανοποιήσει και τον πιο απαιτητικό πελάτη. Καθόλου τυχαία η πολύχρονη πελατεία του από Έλληνες και ξένους επισκέπτες. Παραλία Λούτσας Βράχου, τηλ. 6937195496, www.loutsabeach.com Στην Άνω Πόλη της Πάργας, κάτω από μια δροσερή κληματαριά, έχει στηθεί το πανέμορφο εστιατόριο «Sakis» Old Town. Το ουζάκι με τον ανάλογο μεζέ δίνεται ως αρχικό κέρασμα στους πελάτες, που φαίνεται να είναι στην πρώτη θέση της προτίμησής τους από το 1954. Η νοστιμιά και η ποικιλία των πιάτων που βασίζεται στην παραδοσιακή κυρίως μαγειρική μαζί με το χαμόγελο των ιδιοκτητών και το άψογο σέρβις μετατρέπουν το φαγητό σε μια αξέχαστη εμπειρία. Τηλ. 26840 32262, www.sakisrestaurant.com Το εστιατόριο Oasis του Γιάννη Λέκκα βρίσκεται πάνω στον κεντρικό δρόμο της Αγιάς από το 1960. Φημισμένο για τις καλύτερες παραδοσιακές πίτες της περιοχής, όπως η κρεμμυδόπιτα και η κοτόπιτα, αλλά και για τα υπέροχα

ψητά του. Το άρωμα της ντομάτας και η φεσκοκομμένη πατάτα απαραίτητες πινελιές για ένα εξαιρετικό δείπνο. Το καλό κρασί συνοδεύεται πάντα και από καλή μουσική, γι’ αυτό όσοι είναι τυχεροί μπορεί να πετύχουν και βραδιές με ζωντανή τζαζ. Τηλ. 26840 35272. Το καφενείο Agia Art cafe σήμερα έχει εμπλουτιστεί με σύγχρονες πινελιές και μια πιο αρτίστικη διάθεση χωρίς να νοθεύεται η παραδοσιακή του ταυτότητα. Λειτουργεί ως καφέ, ουζερί, μεζεδοπωλείο και μπαρ. Συστήνεται ανεπιφύλακτα για ποιοτικότερη διασκέδαση και ένα ταξίδι στον χρόνο. Αγιά Πάργας, τηλ. 26840 35210, FΒ: Agia Art Cafe Το Carte Postale λειτουργεί ως καφέ μπαρ στο λιμανάκι της Πάργας και διαθέτει δύο εισόδους. Από το ωραιότερο μπαλκόνι του μπορεί κανείς να θαυμάσει την καταπληκτική θέα του λιμανιού και να απολαύσει το κοκτέιλ ή το κρασί του αλλά και ένα πλήθος από μπίρες, προϊόντα μικροζυθοποιίας. Η μουσική είναι απόλυτα ταιριασμένη με την ατμόσφαιρα και κάποιες φορές οργανώνονται και μουσικές βραδιές με live συγκροτήματα. Τηλ. 26840 32974. Για τους λάτρεις του εναλλακτικού τουρισμού στο χωριό Γλυκή Θεσπρωτίας λειτουργεί ο όμιλος Pony Club. Rafting, riding, flying fox, trekking είναι κάποιες από τις δραστηριότητες που προσφέρει στην ανεπανάληπτη φύση του Αχέροντα. Η ήρεμη τοπιογρσφία του ποταμού επιτρέπει τη συμμετοχή μικρών και μεγάλων σε όλες τις δραστηριότης μετατρέποντας τις οικογενειακές διακοπές σε μια αξέχαστη εναλλακτική εμπειρία με πολύ παιχνίδι! Τηλ. 6980 861611, www.ponyclub.gr

Πάργα | 37

ο εμπορικό πάρκο στην Κόρινθο προσφέρει μία ολοκληρωμένη εμπειρία αγορών σε υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις δίπλα στη θάλασσα. Το MARE WEST βρίσκεται 5 λεπτά από το κέντρο της Κορίνθου σε μία ειδυλλιακή τοποθεσία με ανανεωμένους εξωτερικούς χώρους για χαλάρωση όλη την ημέρα. Οι επισκέπτες του μπορούν να βρουν προϊόντα για το σπίτι και την οικογένεια, σε εξαιρετικές τιμές, από τα μεγαλύτερα και πιο αγαπημένα brands της αγοράς, να χαρούν τη βόλτα και το παιχνίδι στην πρότυπη παιδική χαρά 2 στρεμμάτων, αλλά και να απολαύσουν τον καφέ και το φαγητό τους σε καφέ και εστιατόρια χωρίς καπνό. Με μοντέρνο σχεδιασμό, δωρεάν parking, υψηλές προδιαγραφές κατασκευής, κομβική θέση και εύκολη πρόσβαση, το εμπορικό πάρκο MARE WEST είναι μία εξαιρετική επιλογή για όλη την ημέρα. Επιπλέον, το MARE WEST διευκολύνει τη μεταφορά προς και από το κέντρο της πόλης με δωρεάν δρομολόγια Mini Bus.

ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΠΑΡΚΟ MARE WEST Διεύθυνση: 5ο χλμ. παλαιάς εθνικής οδού Κορίνθου-Πατρών www.marewest.gr | ΤΗΛΕΦΩΝΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ 27410 25374

Το Καρνάγιο ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΞΥΛΟΥ & ΠΕΤΡΑΣ

Τέχνη σε ξύλο, σμιλεμένη με αγάπη και μεράκι

τηλ. 27360 33015

κιν. 6932 699000

Κοντολέων Δημήτρης Αβλέμονας, Κύθηρα τηλ. 27360 33015 κιν. 6932 699000

Από το 1980 είµαστε κοντά σας µε στόχο να προσφέρουµε ποιότητα στη γεύση. Απολαύστε ολόφρεσκα ψάρια από καΐκια του νησιού, αστακούς, ντόπια καλαµάρια και φρέσκο τόνο, κολοχτύπες, θαλασσινά και ό,τι βγάζει καθηµερινά το ψαροκάικο. Για όσους δεν θέλουν ψάρι, υπάρχουν µαγειρευτά και πιάτα της ώρας. Ανοιχτά χειµώνα-καλοκαίρι.

Αυλαίµονας, Κύθηρα, τηλ.: 27360 33722, 27360 34374

42 | ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ

Κύθηρα

Στα μονοπάτια των Κυθήρων

Τα Κύθηρα που δεν έχεις δει

Μονοπάτια που κινούνται σαν φίδια μέχρι το Διακόφτι στο βάθος

«Τα Κύθηρα είναι αυτό που δεν φαντάζεσαι», μου επαναλάμβανε συνεχώς μια φίλη μου με καταγωγή από το χιλιοτραγουδισμένο νησί, όταν έμαθε πως οργάνωνα ένα ταξίδι εκεί με σκοπό να ανακαλύψω την ομορφιά των μονοπατιών του. Βλέπετε, όταν βρίσκεσαι για λόγους εργασίας στη γειτόνισσα λακωνική γη, είναι αδύνατον να μην επισκεφθείς το Τσιρίγο, όπως αποκαλούσαν τα Κύθηρα οι Ενετοί, για χρόνια άρχοντες του τόπου. Και τι καλύτερο, λοιπόν, από πεζοπορικές διαδρομές σε μυστηριακά μονοπάτια, που θα ξυπνήσουν νου και πνεύμα, πείθοντάς σε να ξεχάσεις την κούραση όλης της χρονιάς. Νίκος Γαλάνης

44 | www.epathlo.gr

Το Μέσα Βούργο, γεμάτο εκκλησάκια στη σκιά του Κάστρου της Χώρας

λα είναι έτοιμα. Φτάνω στη Νεάπολη και μπαίνω στην «Πορφυρούσα», το πλοίο που ενώνει καθημερινά τα Κύθηρα με την Πελοπόννησο. Μαθαίνω από τον καπετάνιο πως το γλυκό όνομα του πλοίου είναι η πιο παλιά ονομασία των Κυθήρων. Οι Φοίνικες επεξεργάζονταν τα άπειρα κοχύλια που κείτονταν διάσπαρτα στις παραλίες του νησιού και παρήγαν την πορφύρα, το βαθύ κόκκινο χρώμα που συνδέθηκε με βασιλιάδες και ευγενείς στο πέρασμα των χρόνων. Το ταξίδι κρατάει λίγο περισσότερο από μία ώρα και να μπροστά μου το Διακόφτι, το λιμάνι του νησιού, ενώ πιο πίσω αχνοφαίνεται το «Nordland», το μισοβυθισμένο καράβι – τουριστική ατραξιόν πια και ένα από τα καλύτερα diving spots στην Ελλάδα. Η φασαριόζικη αποβίβαση των επισκεπτών δεν προμηνύει τις ήσυχες μέρες που θα ακολουθήσουν. Η τσιμεντένια γέφυρα που ενώνει το λιμάνι με την ενδοχώρα με οδηγεί όλο και πιο ψηλά. Μικρογραφία της Ελλάδας το νησί. Άσπρα σπίτια με μπλε παράθυρα, πράσινο να ξεπροβάλλει από τις ρεματιές, ορεινοί όγκοι και βραχώδεις απόκρημνες παραλίες σε οδηγούν στη θάλασσα. Στον ξενώνα «Απλυνόρι» στα Μητάτα με περιμένει ο κ. Γιάννης, ο φιλόξενος ιδιοκτήτης του. Με γοητεύουν οι ιστορίες του, μου μιλά για το χωριό, τους «συκοσταφυλάδες», τους πρώτους τουρίστες του νησιού πριν από μισό αιώνα, οι οποίοι έτρωγαν τους καρπούς των δέντρων που έβρισκαν στις άκριες των δρόμων. «Ανακάλυψα ξανά τον τόπο μου» μου εξηγεί, καθώς τον ρωτώ για τα μονοπάτια. Κάθε Κυριακή, «βρέξει χιονίσει» όπως μου αναφέρει χαρακτηριστικά, μαζί με άλλους Τσιριγώτες θα περπατήσουν πάνω στους πρώτους επικοινωνιακούς διαύλους του νησιού.

Η Χύτρα, ο βράχος που στέκει αντίκρυ από τη Χώρα

Εγκαταλειμμένοι ανεμόμυλοι «καίγονται» κάτω από τον τσιριγώτικο ήλιο

Κύθηρα | 45

Η χαραυγή πάνω από τον Αβλέμονα

Μονοπάτια με μοναδική θέα

Μητάτα - Φαράγγι του Τσάκωνα Την επόμενη μέρα, αφού πάρω πολύτιμη ενέργεια από το πεντανόστιμο και θρεπτικό μέλι που παράγει ο ίδιος, ξεκινάμε μαζί για το μονοπάτι στα Μητάτα. Μου εξηγεί πως από Σεπτέμβρη θα γίνουν οι απαραίτητες ενέργειες για τη σηματοδότησή του, καθώς κατηφορίζουμε τον χωματόδρομο μπροστά από την εκκλησία του Αϊ-Γιάννη του Χαλινωτή. Είναι κτισμένη μέσα σε μια σπηλιά. Εγώ εντυπωσιάζομαι, μα ο συνονόματος του αγίου ξεναγός μου μειδιά. Γνωρίζει πως στη συνέχεια μας περιμένουν κρυμμένα ακόμα καλύτερα πράγματα. Καθώς περνάμε από ερειπωμένους νερόμυλους και οινοποιεία, ρουφώντας πάντα την οσμή από το πανταχού παρόν θυμάρι, το άκουσμα της πατημασιάς μου αλλάζει, σαν να σπάω κάτι. «Μην ανησυχείς», με καθησυχάζει ο κ. Γιάννης, «είναι κοχύλια». Ναι, σε υψόμετρο 325 μέτρων πατάμε κοχύλια. Πριν από δύο εκατομμύρια χρόνια, όπως μου εξηγεί, εδώ ήταν ο βυθός της θάλασσας. Η πινακίδα και τα σκαλισμένα σκαλοπάτια μάς οδηγούν στη Μαύρη Σπηλαία, ένα μεγάλο άνοιγμα κάτω από τους βράχους με τους λαξεμένους θόλους, τους σταλακτίτες και τις γούρνες από νερό, με έντονο το μαύρο χρώμα στους βράχους από τους μύκητες, αιτία της ονομασίας της σπηλιάς. Μυστήριο η χρήση της. Ίσως ήταν αρχαίος λατρευτικός τόπος, ίσως κρυψώνα ντόπιων από τους πειρατές. Δίπλα, χωμένο στους βράχους, το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου με την παλαιοβυζαντινή επιγραφή ακόμα εκεί, να μαρτυρά τη μακραίωνη ιστορία του. Στον δρόμο για το φαράγγι του Τσάκωνα και το τέλος του μο-

46 | www.epathlo.gr

Ο καταρράκτης της Νεράιδας νοπατιού, παρατηρώ τη μεγάλη ποσότητα νερού που κρύβει το νησί στα σπλάχνα του, ανάμεσα στις ρεματιές. Μικρές λίμνες σχηματίζονται παντού και είναι φανερό πως ο άνθρωπος το εκμεταλλεύτηκε αυτό στο έπακρον αφού το μονοπάτι ταυτίζεται με το μυλαύλακο, το τεχνητό αυλάκι για να κυλά το νερό των πηγών από νερόμυλο σε νερόμυλο ώστε να μην πηγαίνει τίποτα χαμένο. Γεμάτος εικόνες και αρώματα αλλά καθόλου κουρασμένος, οδεύω προς το βόρειο τμήμα του νησιού, ώστε να προλάβω δύο διαδρομές πριν νυχτώσει. Ξεκινώ από το χωριό Ποταμός, όπου αρχίζει η σηματοδότηση του μονοπατιού Μ31. Περνώ από τα Τριφυλλιάνικα και κάνω μια μικρή παράκαμψη προς το τέλος του χωριού για να δω την ξακουστή πηγή του. Γυρνώ πάλι πίσω και μπαίνω στο κυρίως κομμάτι του μονοπατιού, κα-

τεβαίνω τις ρεματιές και γύρω μου απλώνεται η φύση με τους ξερούς θάμνους, που όσο προχωράς προς την εγκαταλειμμένη καστροπολιτεία της Παλιόχωρας, τον τελικό προορισμό, γίνονται πρασινωπά δενδρύλλια. Εδώ ο χρόνος κυλάει διαφορετικά – κάπως έτσι ξεγελάστηκα κι εγώ! Πρέπει να γυρίσω πίσω, μιας κι έχω να συναντήσω τον Ρήγα, τοπικό διαχειριστή του προγράμματος Kythera Hiking, που σκοπό έχει την ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου δικτύου μονοπατιών στα Κύθηρα και τα Αντικύθηρα, όπως και την προώθηση του πεζοπορικού τουρισμού και γενικά του βιώσιμου εναλλακτικού τουρισμού στα νησιά αυτά, σε συνεργασία με το Κυθηραΐκό Ίδρυμα Πολιτισμού και Ανάπτυξης, το Μεσογειακό Ινστιτούτο για τη Φύση και τον Άνθρωπο (MedINA), τον Δήμο Κυθήρων και την Εγχώριο Περιουσία. Ο Ρήγας, ο Φοίβος Τσαραβόπουλος, ο Φρανκ –ένας ευγενικός Ολλανδός που μένει εδώ και 15 χρόνια στα Κύθηρα αγαπώντας τον τόπο και τις κρυμμένες διαδρομές του–, ο Βρεττός, η Νάντια είναι μερικοί από εκείνους που με ατελείωτες ώρες δουλειάς και μεγάλο κόπο ανέδειξαν τα μονοπάτια του νησιού, θαμμένα κάτω από τη λήθη του χρόνου. Στους καταρράκτες του Μυλοπόταμου Πίνουμε έναν αναγκαίο πρωινό καφέ κάτω από τον πλάτανο της πλατείας του Μυλοπόταμου, στο ομώνυμο μαγαζί της γλυκύτατης κ. Καλλιόπης, παρέα με τον δραστήριο Ρήγα και τη φίλη του την Έλενα. Κατηφορίζουμε προς ένα μονοπάτι ιδιαίτερου κάλλους, ένα κανονικό υπαίθριο μουσείο, που αποκαλείται Μ41. Η θερμοκρασία πέφτει, η υγρασία γίνεται άμεσα αισθητή, καθώς το καλντερίμι κατηφορίζει και προσπερνάμε παλιούς νερόμυλους. Περνάμε τον εντυπωσιακό καταρράκτη της Νεράιδας, που, αν και καλοκαίρι, έχει τόσο πολύ νερό! Κατηφορίζουμε κι άλλο αφήνοντας πίσω μας σιγά σιγά τη βουή του. Συναντάμε τον ανακαινισμένο νερόμυλο του Φιλιππή, ο οποίος μπορεί και λειτουργεί όπως παλιά. Καθώς συνεχίζεται η κατάβαση, τεράστιοι πλάτανοι υψώνονται μπροστά μας, ακόμα περισσότερες λίμνες που σχηματίζονται από τους εντυπωσιακούς Κύθηρα | 47

Η παραλία στο Καψάλι, όπως φαίνεται από τη Χώρα

Το εκκλησάκι της Αγίας Σοφίας μέσα στην αρχαιότερη σπηλιά του νησιού

Ευκαιρίες δροσιάς στα νερά των καταρρακτών

Ο Αϊ-Γιώργης στα 350 μέτρα πάνω από τον Αβλέμονα

48 | www.epathlo.gr

καταρράκτες και, ένας μετά τον άλλον, ξεφυτρώνουν πάνω από 20 νερόμυλοι, που σε αφήνουν άφωνο με την αρχιτεκτονική και τη μηχανική τους και, συνάμα, σε συγκινούν. Σκέφτεσαι αυτό το μέρος γεμάτο κόσμο, μυλωνάδες να αλέθουν το σιτάρι, ανθρώπους να έρχονται και να φεύγουν πλάι στα παραφορτωμένα με σάκους αλεύρι γαϊδούρια τους… Όπως μου εξηγεί ο Ρήγας, τον τελευταίο καιρό πραγματοποιούν μια τεράστια εθνογραφική έρευνα, με δεκάδες μαρτυρίες από ντόπιους ηλικιωμένους, οι οποίοι περιγράφουν τη χρήση των μονοπατιών στις περασμένες δεκαετίες, αλλά και τους θρύλους που τα συνοδεύουν. Η αξιοποίηση όλων αυτών των πληροφοριών για κάθε σημείο τους θα πραγματωθεί με καινοτόμες πρακτικές ώστε, π.χ., ο περιπατητής να μπορεί να έχει άμεση πρόσβαση μέσω μιας απλής εφαρμογής στο κινητό του. Το νέο μεγάλο εγχείρημα, που θα ολοκληρωθεί τους επόμενους μήνες, είναι η ανάδειξη ακόμα μεγαλύτερου εύρους μονοπατιών, φτάνοντας συνολικά στα 150 χιλιόμετρα κυκλικών, κυρίως, διαδρομών. Αποχαιρετώ τον Ρήγα, που με έχει εντυπωσιάσει με τις γνώσεις του για τη μουσική, τον χορό, την παράδοση, τη γαστρονομία, και δίνουμε ραντεβού το επόμενο πρωί στο Καψάλι.

Σε υψόμετρο 325 μέτρων πατάμε κοχύλια, καθώς πριν από δύο εκατομμύρια χρόνια, εδώ ήταν ο βυθός της θάλασσας!

από τους εντυπωσιασμένους επισκέπτες. Φτάνουμε στην εκκλησία της Αγίας Σοφίας του Καλάμου, που χάσκει μέσα από μια παμπάλαιη σπηλιά. Εκεί, με πληροφορεί ο Ρήγας, καθώς μου φωτίζει με τον φακό μια γωνιά, πως βρέθηκαν τα αρχαιότερα ευρήματα ζωής στα Κύθηρα, κοντά 7.000 χρόνια πίσω. Ήχοι νυχτερίδων μάς προειδοποιούν πως έχουμε εισβάλει στο σπίτι τους και είναι ώρα να φεύγουμε. Ανάβουμε ένα κερί, απαραίτητη κίνηση ώστε να εξαγνίσουμε τις μυριάδες δοξασίες που ακολουθούν τη φήμη της σπηλιάς. Η Έλενα μάς περιμένει με το αυτοκίνητο ώστε να γυρίσουμε πίσω. Τους λέω εις το επανιδείν με τα πιο ζεστά συναισθήματα, με αποχαιρετούν προσφέροντάς μου το τοπικό λικέρ, τη φατουράδα. Το αρχαιότερο μονοπάτι του νησιού Χώρα - Καψάλι Αφού το δροσερό αεράκι με ξεκούρασε κατά τη διάρκεια μιας παντελώς ήσυχης νύχτας, νιώθω έτοιμος για νέες περιπέτειες. Φτάνω στη Χώρα, την πρωτεύουσα του νησιού. Μέσα από τα στενοσόκακα, οδηγούμαι στο Κάστρο. Επιλέγω να κινηθώ ανατολικά ώστε να κατηφορίσω προς το Καψάλι στο πιο πολυσύχναστο μονοπάτι, το Μ1. Περνώ από τις εκκλησιές και τα αρχοντικά του Μέσα Βούργου, του εξωτερικού τείχους του κάστρου. Η θέα κόβει την ανάσα. Κατεβαίνω προς το Καψάλι περνώντας πάνω από μια γερασμένη πέτρινη γέφυρα. Βλέπεις οι Άγγλοι την κατασκεύασαν πριν από 200 χρόνια περίπου, μα στέκει πεισματικά ακόμα εκεί ώστε να ενώνει τη Χώρα με το επίνειό της. Βλέπω από μακριά τον Ρήγα να με περιμένει κεφάτος. Παίρνουμε την ανηφόρα μέσα από το μονοπάτι Μ11, που οδηγεί στο Λιβάδι. Χρησιμοποιούμε την «ατραπό της Κάπαινας» και απολαμβάνουμε τη θέα ολάκερου του κόλπου. Οι δύο όρμοι που χαρακτηρίζουν το Καψάλι, το κάστρο στη Χώρα, η Χύτρα απέναντι (ο βράχος αντίκρυ των Κυθήρων), το ακρωτήρι του Τράχηλα, το Λαζαρέτο –το παλιό βενετσιάνικο λεπροκομείο–, όλα μπλέκουν μέσα σε έναν καμβά από χρώματα και σκιές, έτοιμα να φωτογραφηθούν

Πριν φύγω από το νησί μέσω του λιμανιού στο Διακόφτι, δεν γίνεται να μην περπατήσω στο αρχαιότερο μονοπάτι του. Αυτό που συνέδεε το παραλιακό χωριό του Αβλέμονα με το μινωικό ιερό κορυφής, το σημαντικότερο που έχει ποτέ βρεθεί εκτός Κρήτης. Σήμερα εκεί στέκει αγέρωχα, αν και ανεμοδαρμένο, το εκκλησάκι του Αϊ-Γιώργη με θέα όλη την ανατολική πλευρά των Κυθήρων, το ακρωτήριο του Μαλέα (γνωστό ως Κάβο Μαλιά), τη Νεάπολη, την Ελαφόνησο. Η καλύτερη ώρα για τη διαδρομή αυτή είναι νωρίς το πρωί. Κι αυτό γιατί αφενός γλιτώνεις το καυτό άγγιγμα του ήλιου κι αφετέρου δεν υπάρχει πιο αναζωογονητικό ξύπνημα από έναν τέτοιο περίπατο. Συναντώ τον Βρεττό, έναν ακόμα δραστήριο νέο που αγαπά τον τόπο του, το Τσιρίγο. Ιδρυτικό μέλος του Outdoor Activities Greece, ειδικεύεται περισσότερο στην αναρρίχηση – δεν θα μας χρειαστεί σήμερα (ευτυχώς!), όπως με πληροφορεί ανακουφίζοντάς με, καθότι με είδε τρομαγμένο. Ξεκινώντας από το εκκλησάκι, κατηφορίζουμε το μονοπάτι. Ακολουθούμε τη σηματοδότηση σε μια σχετικά εύκολη διαδρομή η οποία, όπως αφηγείται ο ντόπιος συνοδοιπόρος μου, χρησιμοποιείται από τα αρχαία χρόνια μέχρι και σήμερα είτε από μελισσοκόμους –από ψηλά οι πολύχρωμες κυψέλες διαμορφώνουν ένα αρχοντικό μωσαϊκό– είτε από τους προσκυνητές στη μεγάλη γιορτή του Αϊ-Γιώργη. Από τα σχεδόν 350 μέτρα υψόμετρο, κατεβαίνουμε στην επιφάνεια της θάλασσας περνώντας ανάμεσα από τειχία με πέτρες χιλιάδων ετών, που τώρα πια είναι η παρέα των φοβισμένων αγριοκάτσικων που συναντάμε. Μετά από λίγη ώρα, ο Αβλέμονας, ο όρμος που δέχτηκε από Κρητικούς Μινωίτες πριν από 4.000 χρόνια μέχρι Άγγλους κατακτητές το 1809, απλώνεται μπροστά μας. Η βουτιά στο Λουτρό της Αφροδίτης είναι ο καλύτερος και απαραίτητος επίλογος μιας καταπληκτικής διαδρομής. Ακόμα περισσότερο, όταν συνοδεύεται από τη φιλόξενη παρέα που μου προσφέρει ο Βρεττός με τις πειρατικές ιστορίες του για τον αιμοσταγή Μπαρμπαρόσα. Καθώς το νησί όλο και μικραίνει στα μάτια μου, όπως απομακρύνομαι από αυτό καθισμένος στην πρύμνη του πλοίου της επιστροφής, σκέφτομαι πως δεν περίμενα ποτέ μα ποτέ το Τσιρίγο να μου χαρίσει αυτές τις εμπειρίες. Όλες αυτές οι εικόνες, οι ήχοι, τα αρώματα, τα συναισθήματα, η μαγεία κρύβονταν επιμελώς ανάμεσα στις ρεματιές, μέσα στους θάμνους των μονοπατιών, στη θέα στην κορυφή ενός βουνού ή στη βουή ενός καταρράκτη. Ήταν πάντα εκεί, θα είναι πάντα εκεί, να προσμένουν τον περίεργο επισκέπτη που ζητά να ανακαλύψει τα μυστικά του νησιού που δεν φανταζόταν πως θα μπορούσε να βρει… Κύθηρα | 49

Ευχαριστούμε την εταιρεία Vatika Bay Shipping Agency στη Νεάπολη, για τη μεταφορά μας στο νησί με το πλοίο «Πορφυρούσα», τηλ. 27340 24004, www.vatikabay.gr. Επίσης, τον κ. Γιάννη Πρωτοψάλτη για την εξαιρετική φιλοξενία στον παραδοσιακό ξενώνα Απλυνόρι, τον Ρήγα, τον Βρεττό και τον Φρανκ από το Kythera Hiking για τις απολαυστικές εμπειρίες που μας πρόσφεραν καθώς βρισκόμασταν πλάι τους στα μονοπάτια, www.kytherahiking.com. Τέλος, ευχαριστούμε τον Αγροτικό Μελισσοκομικό Συνεταιρισμό Κυθήρων και τους ντόπιους παραγωγούς με το θρεπτικότατο μέλι, το οποίο αξίζει να δοκιμάσετε. Το ταξιδιωτικό γραφείο Kithira Travel στη Χώρα παρέχει πλήθος υπηρεσιών καλύπτοντας τις ανάγκες κάθε ταξιδιώτη. Τηλ. 27360 31390, www.kithiratravel.gr. Διαμονή Ο ξενώνας Απλυνόρι στα Μητάτα είναι ένα υπέροχο αρχοντικό με διακόσμηση άλλης εποχής, καταπληκτική θέα στο φυσικό περιβάλλον και τη μοναδική αίσθηση ότι σαν να είσαι στο σπίτι σου, τηλ. 27360 33010. https://aplynori.gr. Για διαμονή με θέα τη Χώρα των Κυθήρων, προτείνουμε το ξενοδοχείο El Sol στο γραφικό Καψάλι. Προσφέρεται επίσης για ονειρεμένες δεξιώσεις και παραδοσιακές γεύσεις στο εστιατόριό του, τηλ. 27360 31629, www.elsolhotel.gr. Μπροστά στον γραφικό κόλπο του Αβλέμονα βρίσκεται το Avlemonas Bay Sea Houses, το οποίο προσφέρει δύο διαμερίσματα με θέα τη θάλασσα (τηλ. 27360 33015). Στην άκρη του κόλπου, δίπλα στο ενετικό κάστρο, ο φιλόξενος Αντώνης και τα διαμερίσματα «Η Μαργιαννή» σάς υποδέχονται με ζεστασιά υποσχόμενοι αξέχαστη διαμονή, τηλ. 27360 33316, 6944 526157, www.maryianni.gr. Μόλις 150 μέτρα από την παραλία της Αγίας Πελαγίας, στον Βορρά των Κυθήρων, τα Filoxenia Apartments υπόσχονται μια ξεχωριστή εμπειρία άνεσης και πολυτέλειας με χαλάρωση στην πισίνα, τηλ. 27360 33100, www.filoxenia-apartments.gr. Στα 200 μέτρα από την παραλία, το νεόδμητο Ίριδα προσφέρει άπλετη τη θάλασσα, τηλ. 27360 34273, www.kythera-irida.gr.

50 | www.epathlo.gr

Φαγητό, καφές και ποτό Στη Χώρα, στο Βεράντα Café σερβίρονται καφές, κρέπες, βάφλες και κοκτέιλ με… θέα. Τηλ. 27360 31316, FB: Βεράντα cafe. Στην πλατεία Στάη χαλαρώστε στο παραδοσιακό καφενείο Βεγγέρα, κάτω από τις μουριές, πίνοντας τον καφέ σας και απολαμβάνοντας τοπικούς μεζέδες, γλυκά, πρωινό και σνακ, χειμώνα καλοκαίρι, τηλ. 27360 31446. Παραδοσιακή και τσιριγώτικη κουζίνα με φρέσκο ψάρι στο εστιατόριο Σκάνδεια της οικογένειας Πρωτοψάλτη στην Παλαιόπολη, τηλ. 27360 33700. Στον Αβλέμονα αναζητήστε το Μπότζιο για να απολαύσετε καφέ και σπιτικό φαγητό όλη την ημέρα, τηλ. 6932 303299. Η ψαροταβέρνα Ο Σωτήρης ειδικεύεται στο φρέσκο ψάρι και τα θαλασσινά με σπεσιαλιτέ την αστακομακαρονάδα και την κακαβιά, τηλ. 27360 33722, 34374. Στην αμμουδιά της Αγίας Πελαγίας θα απολαύσετε το μπάνιο σας κι έπειτα φαγητό την ταβέρνα Ο Παρασκευάς, τηλ. 6942 409119. Στο Λιβάδι, στον δρόμο προς τη Χώρα, κάντε μια στάση στην ταβέρνα Τοξότης και δοκιμάστε βίδες με κόκκινη σάλτσα, τηλ. 27360 31781. Για τους μακαρονάδες, προτείνουμε και το Pizza-Pasta-Cafe στο Βίτσιο, τηλ. 27360 31037. Πιάτα γεμάτα γεύση θα απολαύσετε στην πεντάμορφη πλατεία του Ποταμού, στην ταβέρνα Πανάρετος, τηλ. 27360 34290. Παραδοσιακά γλυκά των Κυθήρων, ροζέδες, πάστα «μύλου» και φατουράδα στα Maria’s Sweets and More, στο Λιβάδι, στις Καλοκαιρινές και στη Χώρα. Τηλ. 27360 39077, 6979 604688. Στο εστιατόριο Σελάνα, στην γραφική πλατεία του Ποταμού, προσφέρονται παραδοσιακοί μεζέδες με αγνά υλικά και μεράκι. Τηλ. 27360 33997. Παραδοσιακά προϊόντα Κυθήρων, όπως σπιτική φατουράδα, παξιμάδια πορτοκαλιού, γλυκά, μαρμελάδες, τσίπουρο κ.ά. θα βρείτε στο κατάστημα Μαριάνθη στον Ποταμό. Τηλ. 27360 33505. Αγοράστε τα ξακουστά παξιμάδια λαδιού του Καραβά της κας Κορωναίου. Τηλ. 27360 33092. Αναμνηστικά δώρα Απέναντι από το δημαρχείο στη Χώρα, το SempreDiva, με επιλεγμένα ανδρικά και γυναικεία ρούχα και αξεσουάρ, τηλ. 27360 37085, 6983 201086. Κοσμήματα και αναμνηστικά δωράκια από τα Κύθηρα θα αγοράσετε από το κατάστημα Χρυσηίδα στον Ποταμό, τηλ. 27360 33761. Για άνθη και φυτά, επισκεφτείτε τον γεωπόνο και κηποτεχνίτη κ. Α. Σάμιο στον Ποταμό, τηλ. 27360 33370.

Μοναδικός all day χώρος σε καινούργιο κτίριο µε όλες τις ανέσεις της σύγχρονης τεχνολογίας. Ιδανικό σηµείο συνάντησης για να απολαύσετε τον καφέ σας, το γεύµα και το δείπνο. Οι καλοφαγάδες µπορούν να γευτούν εξαιρετικά πιάτα όπως µακαρονάδες, πίτσες, σνακς, ποικιλίες και σάντουιτς, γλυκά, παγωτά σε όλη τη διάρκεια της ηµέρας.

Λιβάδι, Κύθηρα τηλ. 27360 31037

Tip: Το κατάστηµα διαθέτει το µοναδικό delivery στον Μέσα ∆ήµο από τις 08:00 έως 01:00

Δημήτρης Πανάρετος Ποταμός, 802 00, Κύθηρα τηλ. 27360 34290 | www.panaretos-kythira.gr

www.vitsiopizza-kythera.com f/b: Vitsiopizza-kythera

Η παραδοσιακή οµορφιά των Κυθήρων έκανε τουσ αρχαίουσ Έλληνεσ να πιστεύουν πωσ εδώ πρωτοπερπάτησε η ωραιότερη θεών και ανθρώπων, η θεά του έρωτα. Η µελιτέα, όπωσ ονόµαζαν τη θεά Αφροδίτη. Δεν είναι τυχαίο το επίθετο µελιτέα (µελένια) αφού µόνο το τελειότερο πλάσµα τησ γησ θα µπορούσε να έχει την γλυκύτητα, την εµφάνιση και το άρωµα του ΘΥΜΑΡΙΣΙΟΥ ΜΕΛΙΟΥ ΤΩΝ ΚΥΘΗΡΩΝ. Το νησί ήταν γνωστό από την αρχαιότητα για το εξαιρετικήσ ποιότητασ µέλι του. Υπάρχουν ενδείξεισ ότι από εδώ ξεκίνησε η εφαρµογή τησ κινητήσ κηρήθρασ στην αρχαιότητα, για να εξαπλωθεί σε όλον τον κόσµο µόλισ στο τέλοσ του περασµένου αιώνα. Πολλέσ διακρίσεισ και βραβεία έχουν κάνει το ΘΥΜΑΡΙΣΙΟ ΜΕΛΙ ΚΥΘΗΡΩΝ γνωστό και περιζήτητο. Εσείσ που θέλετε ν' απολαύσετε το ΘΥΜΑΡΙΣΙΟ ΜΕΛΙ ΚΥΘΗΡΩΝ... ΜΟΝΟ από το πρατήριο του Μελισσοκοµικού Συνεταιρισµού και στα καταστήµατα µε το σήµα µασ.

ΕΚΘΕΣΗ & ΠΡΑΤΗΡΙΟ ΧΟΝ∆ΡΙΚΗΣ-ΛΙΑΝΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΣΤΑ ΑΡΩΝΙΑ∆ΙΚΑ Πληροφορίεσ: ρίεσ: ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΟΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ ΚΥ ΚΥΘΗΡΩΝ τηλ. 27360 34370 - email: melikyth@otenet.gr

Η Αντίπαρος της έμπνευσης

Μάρω και Ηλέην Κουρή Μάρω Κουρή

Ξυπνώντας το πρωί μέσα στη σκηνή του διαχρονικού κάμπινγκ της Αντιπάρου, νιώθω ενθουσιασμένη για άλλη μία καταπληκτική μέρα. Απολαμβάνουμε το χειροποίητο και πεντανόστιμο πρωινό μαζί με την αδελφή και τη μαμά μου και μια τεράστια παρέα νέων κι εφήβων που έρχονται σχεδόν κάθε χρόνο από γεννησιμιού τους στο νησί, και συγκεκριμένα στο κάμπινγκ. Πηγαίνουμε τον σκύλο μας βόλτα στην παραλία, όπου παίζει με άλλα σκυλάκια καθώς εμείς γνωρίζουμε νέους φίλους. Κολύμπι, μουσικές, χοροί, ρακέτες και βόλεϊ στην πεντακάθαρη παραλία με τη μαλακή άμμο, γνωστή ως «του κάμπινγκ» ή «Θεολόγος». Μοιάζει με λιμνοθάλασσα και συχνάζουν εδώ τόσο οι παρέες του κάμπινγκ όσο και οικογένειες που αναμειγνύονται με γυμνιστές στην πιο απομακρυσμένη μεριά – με την ταμπέλα «Nudist official beach»!

θάλασσα είναι ρηχή, μα σε ένα σημείο βαθαίνει. Κολυμπάμε ως το απέναντι ξερονήσι για εξερεύνηση και διαλογισμό. Μεσημεριανό στο δροσερό ταβερνάκι με τις ονειρικές ζωγραφιές και τα εξαιρετικά, σπιτικά φαγητά, με κιθάρες και τραγούδια. Από την ανοιχτή κουζίνα μοσχοβολάνε μπαχάρια και μπασμάτια από τις παρέες που μαγειρεύουν αυτοσχεδιάζοντας. O κυρ Γιάννης με την εγγονή του την Τζένη, όπως και όλη η οικογένεια, είναι οι αγαπητοί οικοδεσπότες που μας περιποιούνται με το παραπάνω! Το κάμπινγκ ξεκίνησε το 1978, όταν ένας Ιταλός πρότεινε στον κυρ Γιάννη να του πουλήσει τον αμπελώνα του και εκείνος αποφάσισε να το στήσει ο ίδιος. Με τα πόδια, από το Χωριό φτάνουμε στην «Ψαραλυκή» με τα ρηχά νερά, την άπλετη σκιά κάτω από τα αρµυρίκια, τα μπαράκια με τις αιώρες και τις ξαπλώστρες πάνω στο κύμα. Οδικώς, φθάνουμε στις δαντελωτές αμμουδιές με τα καθάρια νερά του Σωρού, στον Άγιο Γεώργιο, στον Σιφνέικο Γιαλό, στον Bαθύ Bώλο. Το λεωφορείο πηγαινοέρχεται στο μυστηριώδες όμορφο Σπήλαιο, στα Λιβάδια, στη Γλύφα και στον κόλπο των Μοναστηριών, που κρύβεται ανάμεσα σε δυο λόφους κι έχει έναν εξωτικό βυθό! Στον Άγιο Γεώργιο και τη διάσημη ταβέρνα «Ο Πιπίνος» φάγαμε γαριδάκια, πολύ καλά μύδια

54 | ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ

Θαλασσινή εκδρομή με την ψαρόβαρκα του κυρ Γιάννη στον βράχο με την εκκλησιά του Αγίου Σπυρίδωνα

Οπωσδήποτε πάμε θερινό σινεμά στον «Ωλίαρο» –από την αρχαία ονομασία του νησιού– με δωρεάν είσοδο.

56 | ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ

και ψαρόσουπα, σε μια παραλία που είναι η τέλεια για τα παιδιά. Στο Λιβάδι, κοντά στο Χωριό, οι σέρφερς ξετρελαίνονται όταν έχει άνεμο, και όταν η θάλασσα είναι λάδι, είναι πραγματικά υπέροχα! Το ακριβό «Beach house» βρίσκεται στην παραλία πριν από τον Σωρό, όπου τα νερά είναι πάντα ήρεμα. Mεσημεριανός ύπνος, διάβασμα στην αιώρα του κάμπινγκ, χαρτιά, κουβέντες, χειροτεχνία. Βουτιά την ίδια ώρα που βουτά και ο πορφυρός ήλιος στο νερό, αποχαιρετισμός της μέρας και φυσικά φανταστικές φωτογραφίες το ηλιοβασίλεμα στην παραλία του κάμπινγκ. Ακολουθεί η πασαρέλα στις ντουζιέρες, όπου κορίτσια κι αγόρια στολιζόμαστε για τη βραδινή εξόρμηση στην πιο ρομαντική πόλη των Κυκλάδων. Ολόγιομα με βουκαμβίλιες τα στενά, ασβεστωμένα δρομάκια με τα μικρά πετρόχτιστα σπίτια, τα καλόγουστα μαγαζιά και τα καταπληκτικά ρεστοράν, σουβλατζίδικα, πιτσαρίες και φυσικά παγωτατζίδικα! Οπωσδήποτε πάμε θερινό σινεμά στον «Ωλίαρο» –από την αρχαία ονομασία του νησιού– με δωρεάν είσοδο. Κάθε βράδυ παρακολουθούμε μια ξεχωριστή, ποιοτική ταινία ή άλλα δρώμενα που οργανώνει ο πολυπράγμων Γιάννης. Στην κατάμεστη πλατεία, μετά την περατζάδα, γινόμαστε μια ακόμη μεγαλύτερη παρέα, στα μπαράκια με τις εμπνευστικές μουσικές, που μοιάζει να σφιχταγκαλιάζονται και μας θυμίζουν το μεγάλο παζάρι του Αλ Χαλίλ, όπου κι εκεί, μετά τα μεσάνυχτα, κοπέλες και άνδρες χορεύουν ξέφρενα. Καληνυχτίζουμε το Χωριό με ροκιές στα διαχρονικά «Doors» και «Λούκυ Λουκ», μπαρ γεννημένα από τη δεκαετία του εβδομήντα. Στις τέσσερις τα χαράματα παίρνουμε την έξοδο από το χωριό, στον χωματόδρομο δίπλα στις ασβεστωμένες χαμηλές μάντρες των χωραφιών όπου αχνοφωτίζονται τα στάχυα, ως την ντισκοτέκ-σύμβολο του νησιού, τη θρυλική «Luna». Πολλά ξυπνη-

τήρια ηχούν στις σκηνές του κάμπινγκ για να βρεθούν οι κατασκηνωτές στην ντίσκο! Γύρω στις οκτώ το πρωί κι αφού ο ήλιος ανέβει για τα καλά, οι εορταστές έρχονται στο κάμπινγκ για πρωινό...

Στο κάμπινγκ του νησιού

Ένα γαστρονομικά ιταλικό ηλιοβασίλεμα ή ένα δροσερό κοκτέιλ απολαμβάνουμε στη βεράντα του «Sunset Deseo» με συχνά ζωντανές μουσικές, τσιγγάνικες, μπλουζ, γαλλικές. Τα ερηµονήσια ∆εσποτικό, Τσιµιντήρι και Στρογγυλό παρουσιάζουν αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Στο ∆εσποτικό βρέθηκαν τμήµατα αρχαίου ναού, ένα αρχαϊκό κιονόκρανο και ειδώλια. Από τον Αϊ-Γιώργη ξεκινούν καραβάκια για το ∆εσποτικό. Ο καπετάνιος προσφέρει καρπούζι και στάση για βουτιές στον μαγευτικό Επιτάφιο. Οι πιο αθλητικοί πλέουν με καγιάκ, κουπί ή με πανιά στα ανοιχτά. Αξίζει να σαλπάρετε για τον γύρο της Αντιπάρου µε ένα από τα καΐκια. Στο νησί, βρίσκεται και το Σπήλαιο, µε τον αρχαιότερο σταλαγµίτη της Ευρώπης, ηλικίας 45 εκατομμυρίων ετών. Έχει βάθος 100 μέτρα και η κατάβαση γίνεται µε σιδερένια σκάλα 411 σκαλιών. Το σπήλαιο ήταν γνωστό στην αρχαιότητα, όπως αποδεικνύουν τα ευρήματα από την Εποχή του λίθου, τα χαράγματα και οι επιγραφές στο εσωτερικό του. Στον μεγαλοπρεπή σταλαγμίτη της εισόδου σωζόταν μέχρι τον περασμένο αιώνα η επιγραφή: «Επί Κρίτωνος οίδε ήλθον Μένανδρος, Σόχαρμος, Μενεκράτης, Αντίπατρος, Ιππομέδων, Αριστέας, Φιλέας, Γόργος, Διογένης, Φιλοκράτης, Ονήσιμος». Σύμφωνα με την παράδοση, πρόκειται για τους συνωμότες κατά της ζωής του Μεγάλου Αλεξάνδρου, οι οποίοι όταν αποκαλύφθηκαν, βρήκαν κρυψώνα στο Σπήλαιο. Από τις επιγραφές που είναι χαραγμένες ξεχωρίζουν αυτές του βασιλιά

Σωρός

Αντίπαρος | 57

Στο νησί βρίσκεται το Σπήλαιο µε τον αρχαιότερο σταλαγµίτη

Το σπήλαιο του νησιού με το εκκλησάκι του Αϊ-Γιάννη

της Ευρώπης, ηλικίας 45 εκατοµµυρίων ετών.

Όθωνα και του μαρκήσιου Ντε Νουαντέλ. Καλεσμένος του πειρατή Ντανιέλ, κατέβηκε με σχοινιά στο σπήλαιο για να καπηλέψει αρχαία, κι όταν ανακάλυψε τον σταλαγμίτη, αποφάσισε μαζί με τους 500 ζωγράφους, σχεδιαστές, κτίστες, ιησουίτες, καπουτσίνους, Τούρκους και πειρατές, να γιορτάσουν εκεί τη Θεία Λειτουργία των Χριστουγέννων με εκατό λαμπάδες και τετρακόσια λυχνάρια… Στον σταλαγμίτη που χρησίμευσε ως Αγία Τράπεζα χαράχτηκε η επιγραφή: «HIC IPSE CHRISTUS ADFUIT RJUS NATALI DIE MEDIA NOCTE CELEBRATO MDCLXXIII», που σημαίνει «Εδώ ο Χριστός γιόρτασε τα μεσάνυχτα των Χριστουγέννων του 1673». Ως αρχαιότερος επισκέπτης του σπηλαίου αναφέρεται ο λυρικός Παριανός ποιητής Αρχίλοχος (728-650 π.Χ.). Διασώζονται γκραβούρες διεθνών φιλελλήνων οι οποίοι επισκέπτονταν το νησί με σκοπό την κατάβαση στα βάθη του σπηλαίου του. Μετά τον Ντε Νουαντέλ και τη συνοδεία του, το Σπήλαιο συλήθηκε και από Ρώσους (1770-1774) και από Γερμανούς στην Κατοχή. Οι σταλακτίτες και οι σταλαγμίτες που αποσπάστηκαν στολίζουν σήμερα τις προθήκες του Μουσείου Ερμιτάζ στην Αγία Πετρούπολη. Η σπηλαιολόγος Άννα Πετροχείλου ανέλαβε το 1979 την εξερεύνηση, χαρτογράφηση και μελέτη της τουριστικής διαδρομής και ονομάτισε τους χώρους του Σπηλαίου. Στα γραφικά ταβερνάκια του λιμανιού μπροστά στις ψαρόβαρκες, όπως και στου Αγίου Γεωργίου το ψαρολίμανο, μας παρασέρνει η αφθονία στα πιάτα με τα μαγειρευτά, τους γόνους, τις σαλάτες με το σταμναγκάθι, τα φρέσκα ψάρια, τα χταπόδια που λιάζονται κάτω από τα αρμυρίκια. Σταθερή αξία ο… «Σταθερός», απέναντι από τα ferries, και δίπλα η καλύτερη ιταλική πίτσα στο «Lo los». Νοστιμότατο φαγητό στο «yam», με τα παιδιά να παίζουν ελεύθερα στον τεράστιο κήπο με το τούνελ και τον σκαρφαλότοπο! Καραβάκια για την Αντίπαρο αναχωρούν από την Παροικιά ή από την Πούντα της Πάρου.

Στους φωτισμένους χώρους του Κάστρου για έκτη χρονιά διοργανώνεται το Antiparos International Photo Festival με έκθεση φωτογραφιών και με συμμετοχές στα τριήμερα workshops της Ειρήνης Βουρλούμη και της Φωτεινής Παπαχατζή, όπως και μια ολόκληρη μέρα φωτογραφικής εξόρμησης με κατεύθυνση από τον Άγγελο Μπαράι, που θα προβάλει τις εικόνες σας το βράδυ στο μαγευτικό κάστρο. 58 | www.epathlo.gr

Παραλία Σωρού

Στα ταβερνάκια του Αϊ-Γιώργη

Ψαρεύοντας αστακούς με την «Ευγενία» του κυρ Γιάννη στην παραλία Μοναστήρια

Αντίπαρος | 59

Λιχαδονήσια

Θαρρείς χίλια νησιά

Χρήστος Κανατάς

Ζωγραφική από άμμο και θάλασσα. Τηλεμεταφορά σε τοπίο τροπικό. Φλερτ σε παλέτα τιρκουάζ. Ένας μυστικός παράδεισος, δύο μόλις ώρες από την πρωτεύουσα, ένα υπέροχο ξεχωριστό κόσμημα του Δημιουργού στην έτσι κι αλλιώς ξακουστή ελληνική ταξιδιωτική βιτρίνα. Μια κολυμβητική-παραλιακή εμπειρία που πρέπει οπωσδήποτε να ζήσεις.

α Λιχαδονήσια είναι μια συστάδα νησιών που βρίσκονται σε μια πολύ ιδιαίτερη τοποθεσία. Είναι λες κι ολόκληρη η Εύβοια τεντώνεται σαν βέλος και δείχνει με τη βορειοδυτική μύτη της αυτήν ακριβώς τη θαλασσογή. Σαν να σου λέει πήγαινε εκεί! Κι όταν φτάνεις στη χαρακτηριστικά έντονη μύτη της Εύβοιας κι αντικρίζεις απέναντι τα νησάκια, θαρρείς πως μπορείς να βουτήξεις και να κολυμπήσεις ως εκεί. Όμως όχι. Στο σημείο αυτό συναντιούνται δύο θάλασσες. Πολλές φορές μπορείς να δεις τα νερά να βράζουν από τη σύγκρουση των ρευμάτων. Μπαίνεις στη θάλασσα και νομίζεις ότι είσαι σε ποτάμι – αν αφήσεις τα πόδια σου, θα σαλπάρεις! Αυτή ακριβώς η ροή είναι που δίνει απίστευτη καθαρότητα στα νερά. Ένας γείτονας κατασκηνωτής θα μου πει: Εδώ τα νερά είναι 96% καθαρά. Πραγματικά διαυγή, και το κολύμπι εδώ απόλαυση. Ο Κάβος, στο ακρωτήριο Κήναιο, είναι ιδανικό μέρος για ελεύθερο κάμπινγκ και καλοκαιρινές διακοπές. Αλλά τα νησάκια απέναντι είναι κάτι ξεχωριστό. Νιώθεις να σε μαγνητίζουν. Δεν μπορείς να διανυκτερεύσεις, καθώς είναι προστατευμένη περιοχή και ανήκει στο δίκτυο Natura. Ο Κώστας, ο βαρκάρης που θα μας περάσει απέναντι, μας εξηγεί ότι παλιά κατοικούνταν τα νησάκια, πάνω από 40 άνθρωποι ζούσαν εκεί μέχρι το 1960. Πάνω στο μεγάλο νησί υπάρχει εκκλησάκι στο οποίο ακόμα γίνονται γάμοι. Σκεφτείτε το όσοι αναζητάτε κάτι διαφορετικό για να ενωθείτε στη ζωή.

60 | ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ

Τα Λιχαδονήσια από ψηλά

Η περιοχή της Λιχάδας βρίσκεται στην αγκαλιά του Μαλιακού κόλπου και παρότι αντικρίζεις απέναντι τα βουνά της Στερεάς Ελλάδας, έχεις ταυτόχρονα και την εντύπωση ότι βρίσκεσαι μεσοπέλαγα… Λιχαδονήσια | 61

Παρατηρώντας το ναυάγιο

Μια από τις φώκιες μονάχους μονάχους που ζουν στα νησάκια

Τοπίο στα Λιχαδονήσια

62 | www.epathlo.gr

Στην πορεία μας συναντήσαμε τις φώκιες μονάχους μονάχους που κατοικούν εκεί και είχαμε την ευκαιρία να δούμε το κοντινό ναυάγιο, που βρίσκεται σε χαμηλό βάθος. Στο μεγάλο νησί, τη Μονολιά, υπάρχει μια καντίνα με ομπρέλες και ξαπλώστρες κι άλλη μία στα μικρά αμμουδερά νησάκια. Εμείς επιλέξαμε τη δεύτερη, όπου και το τοπίο είναι πολύ πιο όμορφο. Τα νησάκια είναι καταφύγιο για τα θαλασσοπούλια κι έτσι, καθώς κολυμπάς στα ζεστά ρηχά νερά, σε συνοδεύουν πετώντας ακριβώς αποπάνω σου. Ατόλες που σου θυμίζουν Μαλδίβες ή Σεϋχέλλες, απέραντες χρυσές αμμουδιές που βυθίζονται για λίγο στο νερό και δημιουργούν αμέτρητα νησάκια, το τοπίο σε κάνει να νομίζεις ότι είσαι αλλού... Με 6 ευρώ εισιτήριο για το καραβάκι είτε από Εύβοια είτε από Στερεά, από τα Καμένα Βούρλα, απολαμβάνεις έναν τόπο απαράμιλλης ομορφιάς, παρόμοιο με προορισμούς που θα ήθελες χιλιάδες ευρώ και πολυάριθμες ώρες πτήσης για να βρεθείς εκεί. Το βαρκάκι μετά τη σύντομη περιήγηση θα μας αφήσει στην παραλία. Ο Κώστας θα μας πει, όποτε θέλουμε να γυρίσουμε, να τον πάρουμε τηλέφωνο

Τα τιρκουάζ νερά στη Μονολιά να έρθει να μας πάρει! Έτσι μπορείς αν θέλεις να περάσεις ολόκληρη την ημέρα σου στη μικρή Εδέμ, κάνοντας βόλτες, κολυμπώντας και απολαμβάνοντας την ηρεμία και τη χαλαρότητα στο απόγειό της. Τα Λιχαδονήσια πήραν το όνομά τους από τον Λίχα, τον υπηρέτη του Ηρακλή, ο οποίος του έδωσε τον δηλητηριώδη χιτώνα που του είχε ετοιμάσει η Δηιάνειρα ώστε να μείνει για πάντα πιστός σ’ αυτήν. Όμως ο κένταυρος Νέσσος, που τον είχε ποτίσει με το αίμα του, είχε σκοπό να σκοτώσει τον Ηρακλή, όπως κι έγινε. Την ξεγέλασε, κι έτσι ο άμοιρος Ηρακλής μόλις τον φόρεσε, από τους αβάσταχτους πόνους θύμωσε και εκσφενδόνισε τον Λίχα προς τη θάλασσα. Το σώμα του σχημάτισε τα Λιχαδονήσια, ενώ όλη η χερσόνησος που βρίσκεται απέναντι στην Εύβοια ονομάζεται Λιχάδα. Ο Άγιος Γεώργιος, η Λιχάδα και τα Γιάλτρα είναι οικισμοί που ανήκουν στην πανέμορφη αυτή χερσόνησο που φημίζεται για την πλούσια χλωρίδα και πανίδα της. Μια εξαιρετική τοποθεσία με απολαυστικές παραλίες, αλλά και βουνό με πολύ πράσινο, το γνώριμο φανταστικό σκηνικό της υπέροχης Εύβοιας. Μια ιδιαίτερη στάση είναι τα Γιάλτρα με τα θερμά λουτρά τους· ρωτώντας θα τα βρεις, είναι κάτω από δυο ταβέρνες δίπλα στη θάλασσα. Η πηγή κοχλάζει θεραπευτικό ύδωρ. Πέτρες σχηματίζουν μια μικρή λιμνούλα όπου τα νερά είναι πολύ ζεστά. Αν επιθυμείς χαμηλότερη θερμοκρασία, μετακινείσαι ελαφρά προς τη θάλασσα. Έτσι μπορείς να εναλλάσσεις το περιβάλλον, από ζεστό σε κρύο, να κολυμπάς και να επιστρέφεις στα θερμά για όση ώρα θες. Δωρεάν απόλαυση σε όλο της το μεγαλείο. Η εμπειρία είναι συγκλονιστική. Εμείς απολαύσαμε τις θερμικές εναλλα-

γές για δύο ολόκληρες ώρες. Χρειάζεται όμως προσοχή η παραμονή στα ιαματικά νερά, ιδιαίτερα για τους ανθρώπους με προβλήματα υγείας, ενώ δεν συνιστάται μετά το λουτρό η οδήγηση. Η περιοχή της Λιχάδας βρίσκεται στην αγκαλιά του Μαλιακού κόλπου και παρότι αντικρίζεις απέναντι τα βουνά της Στερεάς Ελλάδας, έχεις ταυτόχρονα και την εντύπωση ότι βρίσκεσαι μεσοπέλαγα. Η ηρεμία και η γαλήνη στη μαγευτική περιοχή του ακρωτηρίου Κήναιου αιχμαλωτίζουν τις καρδιές των κατασκηνωτών, που συνήθως έρχονται και ξαναέρχονται και διαμένουν στα τροχόσπιτά τους για μήνες ολόκληρους. Η περιοχή προσφέρεται επίσης για καταδυτικό τουρισμό, για υποβρύχιο ψάρεμα και κάθε είδους δραστηριότητα που έχει να κάνει με τη θάλασσα. Επισκεφτείτε τη Λιχάδα με τα νησάκια της και θυμηθείτε ότι για να βρούμε την ευτυχία, πολλές φορές δεν χρειάζεται να πάμε μακριά. Μπορεί να βρίσκεται μέσα μας, δίπλα μας, στη γειτονιά μας.

Η πρόσβαση στα Λιχαδονήσια γίνεται τόσο με βάρκες από τον Κάβο οποιαδήποτε ώρα, όσο και με πλεούμενα από τα Καμένα Βούρλα, που αναχωρούν στις 12 το μεσημέρι και επιστρέφουν στις 6 το απόγευμα. Για την πρόσβαση στη χερσόνησο της Λιχάδας, μπορείς να πάρεις τον δύσκολο δρόμο από τη Χαλκίδα, ή να περάσεις με φέρι είτε από την Αρκίτσα στην Αιδηψό, είτε από τον Άγιο Κωνσταντίνο στον Άγιο Γεώργιο.

Λιχαδονήσια | 63

• Μετακινήσεις & transfers (6-9 ατόµων & Α.Μ.Ε.Α) ∆ΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΑΝΑΠΗΡΙΚΟΥ ΑΜΑΞΙ∆ΙΟΥ

• Εκδροµές • Ιατρικές επισκέψεις • Πολιτιστικές δραστηριότητες • Αθλητικές δραστηριότητες • Θρησκευτικός τουρισµός • Επαγγελµατικά ταξίδια

Ελ. Βενιζέλου 19, Τρίπολη τηλ. 6980 499666 email: tranfer4allgr@gmail.com

Τουριστική Αναπτυξιακή Α.Ε. Δήμου Άργους-Μυκηνών

για οικογενειακές διακοπές στον Δήμο Άργους-Μυκηνών

πλατεία Κατριλιώτη, Νέα Κίος | Τηλ: +30.2751052514 | www.argoapartments.gr

Η εταιρεία Α. Ι. ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ ασχολείται µε την κατασκευή κουφωµάτων αλουµινίου, υαλοπετασµάτων, αίθριων, ειδικών κατασκευών, επενδύσεων κτιρίων µε φύλλα αλουµινίου, αντιηλιακά σκιάδια και κάγκελα αλουµινίου. Χρησιµοποιεί τα πιστοποιηµένα προφίλ των εταιρειών Europa, Aluminco και Golden Door. Διαθέτει µεγάλη ποικιλία σχεδίων και χρωµάτων σε: • Πόρτες πάνελ, Παράθυρα αλουµινίου – σιδήρου • Πόρτες ασφαλείας θωρακισµένες • Πόρτες εσωτερικές • Σίτες • Γκαραζόπορτες – Ρολλά • Βιοµηχανικά ρολλά • Κάγκελα αλουµινίου – σιδήρου – INOX • Πτυσσόµενα κάγκελα ασφαλείας • Υαλοπετάσµατα • Πέργκολες αλουµινίου – σιδήρου • Στέγαστρα – Αντιηλιακά σκιάδια • Πατάρια • Ειδικές κατασκευές Επισκεφθείτε το κατάστηµά µας να ενηµερωθείτε για τις προσφορές µας και τις µειωµένες τιµές.

Αναβαθµίστε το σπίτι σας και εξοικονοµήστε ενέργεια !

ΦΥΧΤΙΑ ΑΡΓΟΥΣ Τ.Κ. 21200 ΑΡΓΟΛΙΔΑΣ Τηλ.: 27510 76037, Fax.: 27510 25504, Κιν.: 6944411643 e-mail: infotasdi@gmail.com, www.alouminokataskeues.gr

Επίδαυρος

Στα λιόδεντρα και τις πορτοκαλιές της Άποψη από ψηλά της Παλαιάς Επιδαύρου.

Ιωάννα Βενιέρη

Τη στολίζουν ο εύφορος κάμπος με τις πορτοκαλιές και τις μανταρινιές, μα και τα ασημόγκριζα ελαιόδεντρα που γλιστρούν από τις πλαγιές των λόφων ως τα κύματα… Τα φημισμένα τυριά της Τραχειάς, το προζυμένιο ψωμί που ψήνεται στον ξυλόφουρνο, το εκλεκτό μέλι από παραγωγούς με μεράκι, τα αλλαντικά από ντόπια χοιρινά και τα ολόφρεσκα θαλασσινά είναι λόγοι δυνατοί και πεντανόστιμοι, για να αποκαλύψουμε αυτόν τον τόπο αλλιώς…

λάι στα γαλήνια νερά του Σαρωνικού ξεδιπλώνει την καταπράσινη κορμοστασιά της η Παλαιά Επίδαυρος. Καμάρι της το ξακουστό στον κόσμο όλο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, που παίρνει ζωή τα καλοκαίρια, αλλά και το Μικρό Θέατρο της Παλαιάς Επιδαύρου με τις ποικίλες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις. Το γραφικό λιμανάκι της, που γεμίζει από σκάφη το καλοκαίρι, σφύζει από κίνηση και είναι ιδανικό για καφεδάκι και χάζι, αλλά και φαγητό με θέα τα ψαροκάικα που φέρνουν καθημερινά ολόφρεσκα ψάρια. Παραδοσιακά ταβερνάκια με λουλουδιασμένες αυλές και σπιτικό φαγητό θα βρούμε και στα δρομάκια του χωριού και άλλα ειδυλλιακά σημεία πλάι στο κύμα… Ψηλά είναι χτισμένη η γραφική Νέα Επίδαυρος με το περήφανο κάστρο της, την Πλατεία της Α΄ Εθνοσυνέλευσης, με το ομώνυμο μνημείο και τον εκθεσιακό χώρο στο νεοκλασικό κτίριο. Στα πόδια της 66 | ΓΕΥΣΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

Πορτοκαλόπιτα από το «Αρτοποιείο Ελ. Λασκαρά», στην Παλαιά Επίδαυρο

Το φημισμένο μέλι από την παραγωγή του Ανδρέα Παγίδα, στη Νέα Επίδαυρο.

Από τα λιόδεντρα της περιοχής παράγεται εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο και βιολογικό ελαιόλαδο

Ο χυμός Epidavros Aloe Vera παράγεται από τις καλλιέργειες αλόης στην Παλαιά Επίδαυρο.

Επίδαυρος | 67

απλώνεται η όμορφη παραλία της, με ψαροταβέρνες δίπλα στη θάλασσα για φρέσκο ψαράκι και θαλασσινά. Παρέα με τον παραγωγό εσπεριδοειδών Κυριάκο Γκάτζο, έναν άνθρωπο που γνωρίζει καλά τον καθημερινό αγώνα του αγρότη-καλλιεργητή, και τους παραγωγούς της περιοχής του, πήραμε μια καλή γεύση για τα προϊόντα και τη γαστρονομία του τόπου… Τα πορτοκάλια της Επιδαύρου Στους εύφορους κάμπους της περιοχής ευδοκιμούν τα φημισμένα για την έντονη και γλυκιά γεύση τους πορτοκάλια της Επιδαύρου. Το ανάγλυφο του εδάφους, το εύκρατο κλίμα με τους ήπιους χειμώνες και η αύρα από το θαλασσινό αεράκι δίνουν προϊόντα άριστης ποιότητας και εξαιρετικής νοστιμιάς. Η καλλιέργεια του πορτοκαλιού χρονολογείται από την εποχή του Μεσοπολέμου και κρατάει ως σήμερα με μεγάλη παραγωγή. Δίκαια το πορτοκάλι της ευρύτερης περιοχής αποκαλείται «ο χρυσός της Αργολίδας». Οι ποικιλίες που καλλιεργούνται εδώ είναι τα επιτραπέζια Μέρλιν, οι Ναβαλίνες χωρίς κουκούτσι με πλούσιο χυμό, τα ζουμερά Βαλέντσια, κατάλληλα για στύψιμο, και τα Σανγκουίνια με σάρκα σε χρώμα χρυσαφένιο έως βαθύ κόκκινο, ιδανικά για χυμούς, σορμπέ και επιδόρπια. Η πλούσια παραγωγή εσπεριδοειδών προορίζεται για τις αγορές όλης της Ελλάδας. Στον εύφορο κάμπο της αργολικής γης καλλιεργούνται επίσης λεμόνια αλλά και μανταρίνια (Κλημεντίνες, Χιώτικα, Nova και Encore). Τα καλοκαίρια θα απολαύσουμε ακόμα βερίκοκα, αργίτικα πεπόνια και καρπούζια. Στην Τραχειά σταματήσαμε στο ξύλινο κιόσκι «Ο Λαχανόκηπος» με τους πάγκους του γεμάτους ολόφρεσκα κηπευτικά κατευθείαν από το μποστάνι του παραγωγού κ. Μπέκα. Μια όαση φρεσκοκομμένων φρούτων και λαχανικών! Το ελαιόλαδο και οι ελιές Φημισμένο για την εξαιρετική του ποιότητα, το μοναδικό χρώμα και την πλούσια γεύση του είναι το ελαιόλαδο που παράγεται από τους απέραντους ελαιώνες της περιοχής, ποικιλίας «Μανάκι». Μια επίσκεψη στο υπερσύγχρονο Ελαιοτριβείο Μελάς στο Λυγουριό μάς αποκάλυψε τα μυστικά της παραγωγικής διαδικασίας του… Μια οικογενειακή επιχείρηση από το 1992, που πλέον παράγει και βιολογικό ελαιόλαδο από ιδιόκτητους βιολογικούς ελαιώνες 30 στρεμμάτων. Καθώς είναι επισκέψιμη, μπορούμε να μάθουμε μέσα από την εμπεριστατωμένη ξενάγηση και τη γευσιγνωσία που ακολουθεί τα μυστικά του ελαιόλαδου. Τόσο από το ελαιοτριβείο όσο και από τους παραγωγούς της Νέας Επιδαύρου, του Λυγουριού και της Δήμαινας θα αγοράσουμε εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο ΠΟΠ Λυγουριού Ασκληπιείου, ελιές και καλλυντικά με βάση το ελαιόλαδο. 68 | www.epathlo.gr

Το γραφικό λιμανάκι της Νέας Επιδαύρου.

Γλυκά του κουταλιού από φρούτα της περιοχής στο εστιατόριο «Η Βρύση του Νταβέλη», στην Τραχειά.

Ξύλινη προβλήτα μέσα στη θάλασσα μπροστά από το εστιατόριο «Μουριά». Γευσιγνωσία ελαιολάδου στο Ελαιοτριβείο Μελάς.

Ο κ. Ανδρέας Παγίδας και η γυναίκα του Υπαπαντή, δίπλα στα εξαιρετικά προϊόντα μελιού που παράγουν. Επίδαυρος | 69

Στο Παραδοσιακό Αρτοποιείο Τραχειάς τα καρβέλια ψήνονται παραδοσιακά σε φούρνο με ξύλα.

Αρνάκι με κολοκυθάκια από το εστιατόριο «Η Βρύση του Νταβέλη», στην Τραχειά.

Το μέλι

Νεογέννητα γουρουνάκια στη σύγχρονη μονάδα «Χοιρινά Επιδαύρου». 70 | www.epathlo.gr

Την επόμενη ημέρα το πρωί, ανηφορίσαμε για τη Νέα Επίδαυρο, για να συναντήσουμε έναν από τους καλύτερους μελισσοκόμους της περιοχής, τον κ. Ανδρέα Παγίδα και τη γυναίκα του Υπαπαντή. Από 13 χρόνων κατέβασε το πρώτο του μελίσσι ο κ. Ανδρέας, μαζί με τον πατέρα του, μελισσοκόμο κι αυτόν, ρίχνοντας κάτω ένα κλαδί λεμονιάς. Από τότε δουλεύει ασταμάτητα με τα μελίσσια του, εδώ κι 60 χρόνια, διαθέτοντας σήμερα 200 κυψέλες. Το φημισμένο μέλι που παράγει, με την επωνυμία «Υπαπαντή», είναι ανθόμελο (κυρίως από θυμάρι και άνθη πορτοκαλιάς) και μέλι κωνοφόρων περιορισμένης παραγωγής (λόγω του έλατου). Παράγει, επίσης, βασιλικό πολτό, γύρη, πρόπολη και κερί. «Η μέλισσα χρειάζεται πολλή αγάπη. Δουλεύει εννιά ώρες για τη φύση και μία για τον μελισσοκόμο. Ο Αϊνστάιν είχε πει ότι αν λείψει η μέλισσα, σε 4 χρόνια θα νεκρωθεί η φύση. Η κλιματική αλλαγή έχει επηρεάσει την παραγωγή μελιού (δεν παράγουν νέκταρ τα λουλούδια, όπως παλιά). Τα καλά χρόνια παίρναμε μέλι πέντε φορές τον χρόνο. Τώρα, μία έως

Το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου παίρνει ζωή τα καλοκαίρια.

καμία! Στην Ελλάδα παράγουμε λιγότερο μέλι, σε σχέση με άλλες χώρες της Ευρώπης, αλλά πιο ποιοτικό». Τα προϊόντα του διατίθενται στην Αργολίδα και σίγουρα θα βρίσκεται, μαζί με άλλους παραγωγούς μελιού, στη Γιορτή Αργοτουρισμού στο λιμάνι της Παλαιάς Επιδαύρου. Χοιρινά και αλλαντικά Στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου Επιδαύρου επισκεφθήκαμε και μια μεγάλη μονάδα που εκτρέφει χοιρίδια και ασχολείται με την αναπαραγωγή τους, το μεγάλωμα, τη σφαγή και την τροφοδοσία σε χοιρινό κρέας στα κρεοπωλεία της Αργολίδας, της Κορίνθου και της Αρκαδίας. Λειτουργεί με επιτυχία από το 1971, με την επωνυμία «Χοιρινά Επιδαύρου» και στις σύγχρονες εγκαταστάσεις της διαθέτει σήμερα γύρω στα 4.500 χοιρίδια (τηλ. 27530 41421). Σε κοντινή απόσταση κάναμε μια στάση και στα «Αλλαντικά Επιδαύρου», ένα αλλαντοποιείο που λειτουργεί από το 1988 παράγοντας υψηλής ποιότητας αλλαντικά, όπως σπάλα καπνιστή, σαλάμι με πεπερόνι, μπίρας ή σκορδάτο κ.ά.

Στο Τυροκομείο Κατσούλη, στην Τραχειά, γιαγιά και εγγονός έτοιμοι για δουλειά…

Τα τυριά και τα παξιμάδια της Τραχειάς Η ορεινή Τραχειά έχει πλούσια κτηνοτροφική και τυροκομική παράδοση κι από το ντόπιο γάλα της παράγονται εκλεκτά τυριά. Για να τα γευτούμε, επισκεφθήκαμε δύο από τα πιο γνωστά τυροκομεία της περιοχής. Στην προσεγμένη οικογενειακή μονάδα του Τυροκομείου Κατσούλη δοκιμάσαμε φέτα με περισσότερο γίδινο γάλα, γραβιέρα, γιδοτύρι, ανθότυρο, μυζήθρα, ρυζόγαλο, γιαούρτι στο πήλινο – όλα εξαιρετικά! Στο πρατήριο θα βρείτε και σπιτικά ζυμαρικά «Κατσούλη», που φτιάχνονται στο Ναύπλιο. Στο Τυροκομείο Κουτρουμπής στην Τραχειά, είδαμε τα τυριά να στραγγίζουν στα τουλουπάνια, να ωριμάζουν στα ξύλινα ράφια σε ειδικές θερμοκρασίες και να συσκευάζονται για να φθάσουν στα μαγαζιά. Πικάντικη και με πλούσια γεύση ήταν η Γραβιέρα Τραχειάς με 5 πιπέρια, από παστεριωμένο αιγοπρόβειο γάλα. Από το 1936, στην Τραχειά λειτουργεί και το Τυροκομείο Καραγιάννη παράγοντας ονομαστή γραβιέρα, φέτα, μυζήθρες κι άλλα γαλακτοκομικά με αγάπη στην παράδοση. Δεν γινόταν να μη σταματήσουμε και στο Παραδοσιακό Αρτοποιείο Τραχειάς, που ψήνει τα καρβέλια, τα παξιμάδια και τα κουλουράκια του σε φούρνο με ξύλα (τηλ. 27530 71400, 6983 034751). Εννοείται ότι πήραμε και τα αφράτα παξιμάδια μας για τον δρόμο… Στον παραδοσιακό φούρνο Αρτοποιείο Ελ. Λασκαρά στην Παλαιά Επίδαυρο, σταθμεύσαμε για μοσχομυριστό ψωμί με προζύμι, θεσπέσια πορτοκαλόπιτα, κουλουράκια με φρέσκο χυμό πορτοκαλιού, παξιμάδια, σφολιάτες, πεϊνιρλί και πίτσα, όλα χειροποίητα, με φύλλο χωριάτικο! Έξω από την Τραχεία, χειροποίητα παξιμάδια ψήνει καθημερινά και ο Φούρνος Κωστόπουλου στην πλατεία του Αδαμίου. Θα βρείτε επίσης, ζυμωτά καρβέλια, πίτες και κουλουράκια, από αγνές πρώτες ύλες και συνταγές που άντεξαν στο διάβα του χρόνου. Δοκιμάστε οπωσδήποτε χωριάτικο ψωμί με προζύμι, γαλακτομπούρεκο από φρέσκο κατσικίσιο γάλα, τσουρέκι και κουραμπιέδες βουτύρου.

Επίδαυρος | 71

Στα κτήματα με την αλόη Στην Παλαιά Επίδαυρο επισκεφθήκαμε κι ένα κτήμα έξι στρεμμάτων όπου καλλιεργούνται συστηματικά φυτά αλόης. Η καλλιέργεια Aloe Vera Barbadensis Miller είναι πιστοποιημένη ως βιολογική με βάση τη ΔΗΩ. Τα προϊόντα που παράγονται μέχρι στιγμής είναι ο χυμός Epidavros Aloe Vera (100% χυμός Aloe Vera), το Aloe Serum day & night (για ενυδάτωση, δροσιά και σύσφιξη), καθώς και το Aloe After Sun Spray (για το πρόσωπο και το σώμα). Έκθεση Αγροτουρισμού στο λιμάνι της Αρχαίας Επιδαύρου Αν ταξιδέψουμε στην Επίδαυρο το καλοκαίρι, θα έχουμε την ευκαιρία να δούμε από κοντά πολλούς ντόπιους παραγωγούς με προϊόντα βιολογικής καλλιέργειας, προϊόντα ΠΟΠ ή συνεταιριστικά. Η έκθεση γίνεται

στο λιμάνι της Παλαιάς Επιδαύρου από τις 6 Ιουλίου έως τις 5 Αυγούστου, κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή. Θα δούμε ακόμη προϊόντα χειροτεχνίας, φυσικά καλλυντικά, σαπούνια, και θα δοκιμάσουμε παραδοσιακές συνταγές που απογειώνουν επώνυμοι chef. Φυσικά μπορούμε να συνδυάσουμε τη γευστική μας απόδραση κλείνοντας εισιτήρια για το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου.

Ευχαριστούμε τον αντιδήμαρχο τουρισμού κ. Κυριάκο Γκάτσο για τη φιλοξενία του στο «Επίδαυρος View». Σε ένα κτήμα 6 στρεμμάτων γεμάτο λιόδεντρα, πορτοκαλιές και λουλούδια, τέσσερις ολοκαίνουργιες αυτόνομες μεζονέτες, με καθιστικό, κουζίνα, δύο υπνοδωμάτια και μπάνια, είναι ιδανικές για ηρεμία. Από τις βεράντες του πάνω ορόφου η ματιά αγναντεύει τον κάμπο με τις πορτοκαλιές, την Παλαιά Επίδαυρο και φθάνει ως τη θάλασσα. Στην αυλή κάθε σπιτιού υπάρχει και μπάρμπεκιου. Τηλ. 6974 909446. Φαγητό «Τα Κλήματα»: Ταβέρνα με άνετη βεράντα, γεμάτη λουλούδια και θέα στην Παλαιά Επίδαυρο, που λειτουργεί από το 1956. Ιδιαίτερα φιλόξενοι οι ιδιοκτήτες, ο Λευτέρης Λαλιώτης και η σύζυγός του Κατερίνα, που δημιουργεί εξαιρετικά μαγειρευτά, όπως μοσχαράκι με κολοκυθάκια και πατάτες καπαμά, ντομάτες γεμιστές, κολοκύθια αυγολέμονο, μοσχαράκι στιφάδο, ντολμαδάκια, χοιρινό με πορτοκάλι, σουτζουκάκια. Τηλ. 27530 41225, 6977 982152. «Μουριά»: Εστιατόριο και καφέ με μεγάλη βεράντα, σκιά από μουριές και ελιές, μπροστά στη θάλασσα, στην Παλαιά Επίδαυρο. Μεσογειακή κουζίνα και σπιτικές συνταγές που περνούν από γενιά σε γενιά. Τηλ. 27530 41218. «Αιγιαλός»: Εστιατόριο - καφέ - beach bar και χώρος ιδανικός για πάρτι, στην παραλία Γιαλάσι, στην Παλαιά Επίδαυρο. All day στέκι, για μπάνιο, καφέ, καλό φαγητό με μαγειρευτά, κρεατικά και θαλασσινά. Τηλ. 27530 41766, 6932 445663. «Το Περιβόλι της Γωγώς»: Ταβέρνα με αυλή γεμάτη πορτοκαλιές, στην Παλαιά Επίδαυρο. Κουζίνα με παράδοση και φαντασία, όπως κοτόπουλο με πορτοκάλι, μοσχαράκι

72 | www.epathlo.gr

με δαμάσκηνα, κουνέλι στιφάδο, χοιρινές κρασάτες, αρνί με δενδρολίβανο, κεφτεδάκια της γιαγιάς. Τηλ. 27530 41500, 6979 313663. «Το Καλογερικόν» στην Παλαιά Επίδαυρο. Εξαιρετικά ποιοτική κουζίνα σε φιλόξενο περιβάλλον μέσα στο αναπαλαιωμένο πετρόκτιστο παλιό μετόχι της Μονής Ταξιαρχών ή έξω στην όμορφη σκιερή αυλή, δίπλα στο περιβόλι. Δοκιμάστε γαλοπούλα με ούζο και ρύζι αρωματισμένο με πέστο μαϊντανού, γλυκόξινα δαμάσκηνα και σαλάτα με ψιλοκομμένη ντομάτα, φέτα και παξιμάδι. Νοστιμιές από ντόπια υλικά, μαεστρία και μεράκι, παρέα με καλό κρασί ή φρέσκια μπίρα της Αργολικής ζυθοποιίας ΖΕΟΣ. Τηλ. 27530 42090. «Τα Κύματα»: Ωραία ψαροταβέρνα και beach bar πάνω στην παραλία της Νέας Επιδαύρου. Για καφέ και καλό φαγητό. Τηλ. 27530 31301, 6977 228111. «Ακρογιάλι» θαλασσοταβέρνα: Πάνω στην παραλία της Νέας Επιδαύρου, με ολόφρεσκα ψάρια και θαλασσινά. Τηλ. 27530 31066, 6972 995990. «Μαριλένα» στην παραλία της Νέας Επιδαύρου: Μεγάλη ποικιλία σε θαλασσινά και φρέσκο ψαράκι, ωραίες σαλάτες, φρεσκοκομμένες τηγανητές πατάτες και ευγενέστατο σέρβις δίπλα στη θάλασσα. Τηλ. 27530 31279. «Ιππόκαμπος»: Στην αμμουδιά της Νέας Επίδαυρου για καφέ, ποτό, σνακ, μαγειρευτά και θαλασσινά πλάι στο κύμα. Τηλ. 27530 31775, https://ippokampos-epidavros.gr/ «Η Βρύση του Νταβέλη»: Για πεντανόστιμα μαγειρευτά (κολοκυθάκια με κατσικάκι, κόκορα με χυλοπίτες, χοιρινό με ρεβίθια, γεμιστά κολοκυθάκια), γαλακτομπούρεκο, χορτόπιτα, ντοματόπιτα, τυρόπιτα και κολοκυθόπιτα γλυκιά με χειροποίητο φύλλο. Τηλ. 27530 71294.

Επίδαυρος

Πορτοκαλόπιτα

Υλικά για τη γέμιση: • 1/2 κιλό φύλλο κρούστας • 4 αυγά • 250 γρ. μαργαρίνη • 250 γρ. ζάχαρη • 250 γρ. γάλα • 150 γρ. χυμός πορτοκαλιού • 20 γρ. μπέικιν πάουντερ • Ξύσμα 3 πορτοκαλιών για το σιρόπι: • 500 γρ. ζάχαρη • 400 γρ. νερό • 350 γρ. χυμός πορτοκαλιού

νοίγουμε το φύλλο κρούστας από τη συσκευασία πάνω στο τραπέζι ή στον πάγκο κουζίνας και το κόβουμε σε μικρά κομμάτια. Προθερμαίνουμε τον φούρνο στους 165οC με αέρα (ή 200οC με αντιστάσεις). Χτυπάμε τα ασπράδια μαρέγκα και σε άλλο βαθύ σκεύος χτυπάμε τους κρόκους με τη ζάχαρη με το σύρμα, για 3-4 λεπτά. Στο σκεύος με τους κρόκους προσθέτουμε τη μαργαρίνη λιωμένη, το ξύσμα και τον χυμό πορτοκαλιού, το μπέικιν πάουντερ, το γάλα και στο τέλος τη μαρέγκα, ανακατεύοντας ελαφρά μέχρι να ομογενοποιηθεί το μείγμα, για τέσσερα λεπτά ακόμη. Μέσα στο μείγμα ρίχνουμε τα κομμάτια του φύλλου κρούστας και ανακατεύουμε με δύο πιρούνια ώστε να πάνε παντού. Βουτυρώνουμε ένα ταψί τετράγωνο και αδειάζουμε μέσα το μείγμα. Ψήνουμε την πορτοκαλόπιτα για 35-40΄ μέχρι να ροδίσει και να φουσκώσει ελαφρά. Τη βγάζουμε από τον φούρνο και την αφήνουμε να κρυώσει. Στο μεταξύ, ετοιμάζουμε το σιρόπι. Βάζουμε σε μια κατσαρόλα όλα τα υλικά και βράζουμε το σιρόπι για 8 λεπτά περίπου. Στο πρώτο κόχλασμα, σβήνουμε και όπως είναι καυτό το σιρόπι, περιχύνουμε με αυτό την κρύα πορτοκαλόπιτα, τη χαράζουμε σε κομμάτια και την αφήνουμε να τραβήξει το σιρόπι. Αν θέλουμε, τη διακοσμούμε με μισές φετούλες φρέσκο πορτοκάλι και τις αλείφουμε με λίγη μαρμελάδα πορτοκάλι.

(Ευχαριστούμε για τη συνταγή το «Αρτοποιείο Ελ. Λασκαρά» στην Παλαιά Επίδαυρο, τηλ. 6944 883600)

Επίδαυρος | 73

Επίδαυρος

Μοσχαράκι καπαμά με κολοκυθάκια και πατάτες

Υλικά (για 6 άτομα):

• 1 κιλό μοσχάρι • 1 κιλό κολοκυθάκια • 5-6 πατάτες μικρές • 1 ματσάκι φρέσκα κρεμμυδάκια • 1 ξερό κρεμμύδι • 5-6 σκελίδες σκόρδο • 5-6 ντομάτες ώριμες • 1 κ.σ. πελτέ • Α λάτι και πιπέρι • 4-5 μπαχάρια • 1 ποτήρι ελαιόλαδο (Ευχαριστούμε για τη συνταγή την κ. Κατερίνα Λαλιώτη από την ταβέρνα «Τα Κλήματα», στην Παλαιά Επίδαυρο, τηλ. 27530 41225) 74 | www.epathlo.gr

ε βαθύ αντικολλητικό τηγάνι με λίγο ελαιόλαδο και το ξερό κρεμμύδι ψιλοκομμένο, σοτάρουμε το κρέας, που το έχουμε κόψει σε κομμάτια. Τρίβουμε στον τρίφτη τις ντομάτες και τις ρίχνουμε στο τηγάνι με το κρέας. Προσθέτουμε τον πελτέ και τα μπαχαρικά, και τα αφήνουμε να σιγοβράσουν. Τηγανίζουμε ελαφρά με ελαιόλαδο τα κολοκυθάκια και τις πατάτες. Τα βάζουμε όλα μαζί στη γάστρα και ολοκληρώνουμε το φαγητό μας στον φούρνο.

ΤΟ ΠΙΟ ΔΡΟΣΕΡΟ ΣΗΜΕΙΟ ΤΗΣ ΑΡΓΟΛΙΔΑΣ Ο χώρος µοναδικός, µια αποβάθρα που έφερνε τις γραµµές του τρένου µέσα στη θάλασσα ένας χώρος που στις τρεις πλευρές του βρέχεται από τη θάλασσα και έχει θεα προς τη παραλία των Μύλων.

Μας µάγεψε η θέα, η όµορφη ακρογιαλιά, το καταπράσινο περιβάλλον και έτσι φτιάξαµε µε µεράκι και πολύ προσωπική φροντίδα για σας, το καφέ – µπαρ restaurant GRAMMES. Σε µας, στην µαγευτική παραλία των Μύλων, µπορείτε απολαµβάνοντας το µπάνιο σας το πρωί στην ολοκάθαρη θάλασσα, να γευτείτε έναν από την ποικιλία των καφέδων µας, να πιείτε έναν ολόφρεσκο χυµό ή ένα παγωµένο αναψυκτικό ενώ το βράδυ να συνεχίσετε πίνοντας το ποτό σας µέχρι το πρωί ή να γευτείτε τις γεύσεις του grill restaurant µε θέα το µαγευτικό Ναύπλιο και το φωτισµένο κάστρο του.

Mύλοι Αργολίδας τηλ. 27510 42442, 47811 κιν. 6936898320 www.grammescafebar.gr

Λυγουριό Ασκληπιού 51 2753022290

Ναύπλιο Ασκληπιού & Τσιλικανίδου 1 Τηλ. 2752027861

Άργοσ Κορίνθου 212 Τηλ. 2751021081

Ariston

ΝΕΟ

Νέα Κίοσ Κεντρική Πλατεία 2751051347

Άργοσ Τριπόλεωσ 36 2751020500

“The Very Best”

Η εταιρεία Ariston ξεκίνησε να δραστηριοποιείται το 1997 στουσ Γαργαλιάνουσ Μεσσηνίασ. Τα αδέλφια Αναστάσιοσ και Άγγελοσ ∆ούκασ “τόλµησαν” να εξαγάγουν λάδι στην Αµερική. Το τόλµηµα πέτυχε και έτσι δηµιουργήθηκε αρχικά η Ariston Specialties. Η τεράστια αµερικάνικη αγορά και οι αυξανόµενεσ ανάγκεσ τησ οδήγησαν τουσ ιδρυτέσ να δηµιουργήσουν την Ariston Hellas η οποία µπορεί να ανταπεξέλθει στην συνεχώσ αυξανόµενη ζήτηση και να υποστηρίζει µια τόσο απαιτητική αγορά. Ο στόχοσ είναι πλέον η ελληνική αγορά. Οι ιθύνοντεσ τησ εταιρείασ έχουν σκοπό να κάνουν τα προϊόντα τουσ γνωστά στο ευρύ κοινό και να το οδηγήσουν να δοκιµάσει την αυθεντική ελληνική γεύση των προϊόντων τησ εταιρείασ.¶ Τα προϊόντα που έχει η εταιρεία είναι: Εξτρα Παρθένο Ελαιόλαδο εξαιρετικήσ ποιότητασ, αρωµατικά ελαιόλαδα, πετιµέζι, µέλι, σταφίδα, µαρµελάδεσ, βαλσάµικα ξίδια µε ιδιαίτερεσ γεύσεισ, παραδοσιακά σαπούνια.

Α. Doukas & M. Douka O.E. Gargaliani 24400 Greece aristonhellas@gmail.com - www.ariston-oliveoil.gr Tel.: +30 27630 22322, +30 6987.797582, +30 6982.490909

Κάθε Προϊόν µασ είναι Υψηλήσ Ποιότητασ. Κάθε Προϊόν µασ είναι Άριστον.

πλατεία Σκαφιδακίου • τηλ. κρατήσεων 2751 042100 Το μενού επιμελείται ο σεφ Παναγιώτης Σκούμπης

Η δική μου Επίδαυρος «Ας μείνει μόνο το φεγγάρι στην ορχήστρα. Στο αρχαίο θέατρο ας αδειάσουν οι κερκίδες. Ας έρθει η νύχτα με μαχαίρι Κλυταιμνήστρα, να πάρει εκδίκηση απ’ όλους τους Ατρείδες». Ισαάκ Σούσης

Νίνα Κουλετάκη

78 | ΑΝΑΔΡΟΜΕΣ

πρώτη φορά που βρέθηκα στην Επίδαυρο ήταν για την παράσταση του «Αγαμέμνονα» του Αισχύλου, σε σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή, με την Κατίνα Παξινού στον ρόλο της Κλυταιμνήστρας, το 1965. Ήμουν μόλις 5 χρόνων κι όπως ισχυρίζεται η μαμά μου, κοιμόμουν στο μεγαλύτερο μέρος της παράστασης. Το μόνο που θυμάμαι είναι το μέγεθος του θεάτρου, το οποίο με είχε εντυπωσιάσει. Μου είχε φανεί τεράστιο. Στα χρόνια που ακολούθησαν, ξαναβρέθηκα πολλές φορές στην Επίδαυρο, πάντα για το θέατρο και πάντα με τους γονείς. Το 1975 έρχομαι εκδρομή στο αρχαίο θέατρο, που εγώ γνώριζα ήδη καλά, με το σχολείο. Το χωριό της Αρχαίας Επιδαύρου είναι ένα τυπικό ελληνικό ψαροχώρι. Μια παραλία με το λιμάνι που κάποιοι κολυμπάνε, ένα δυο καφενεία και ταβέρνες, τίποτα άλλο. Δεν υπάρχουν ούτε μαγαζιά ούτε μπαρ ούτε ξενοδοχεία. Δεν ξέρω πού μένει ο κόσμος, ενδεχομένως να υπάρχουν κάποια ενοικιαζόμενα δωμάτια. Προσωπικά, από έφηβη και μετά πιο μεγάλη, φοιτήτρια, μένω σε κάμπινγκ, στο Τολό συνήθως. Η έλευση του Θεάτρου Τέχνης και οι ιδιωτικοί θίασοι βοηθούν στην άνθηση της Αρχαίας Επιδαύρου από άποψης εμπορικής δραστηριότητας. Αλλάζοντας οι παραστάσεις, αλλάζει και το κοινό. Πέρα από τους θεατές του Εθνικού, βασικά συντηρητικούς και παραδοσιακούς θεατρόφιλους, ερχόμαστε –συστηματικά πια– στην Επίδαυρο κι εμείς, η νεολαία της εποχής, ακολουθώντας τις παραγωγές των αγαπημένων μας σκηνών· του Θεάτρου Τέχνης και του Αμφιθεάτρου. Τα χρόνια περνούν και, σαράντα ολόκληρα χρόνια μετά την πρώτη μου άφιξη, το 2005, νοικιάζω το πρώτο μου σπίτι, για τα Σαββατοκύριακα και τα καλοκαίρια. Κυρίως για τα καλοκαίρια. Γιατί τα καλοκαίρια στην Αρχαία Επίδαυρο είναι ένα μαγικό παραμύθι. Τον Ιούνη αρχίζουν οι καλοκαιρινές εκδηλώσεις του Πολιτιστικού Συλλόγου, στου Αϊ-Λια το πανηγύρι, η γουρουνοπούλα σπάει ρουθούνια, όλα τα Σαββατοκύριακα του Ιούλη τα κιόσκια του αγροτουρισμού συγκεντρώνουν τον κόσμο στο λιμάνι να δει, να γευτεί και να αγοράσει τα προϊόντα του τόπου αλλά και να απολαύσει μουσικές και άλλες εκδηλώσεις. Και, φυσικά, καλοκαίρι στην Επίδαυρο σημαίνει πρωτίστως θέατρο. Με τα δυο της αρχαία θέατρα, η Επίδαυρος κρατά δίκαια την πρώτη θέση. Το επιβλητικό και αριστουργηματικό Μεγάλο, όπου έχουμε δει τα πάντα: από κλασικά ανεβάσματα τραγωδιών μέχρι ενδιαφέροντες πειραματισμούς. Δυστυχώς, δεν έχουν λείψει και κακές παραστάσεις, που καταργούν τον λόγο των ποιητών και αποπνέουν αισθητική «Δελφιναρίου». Τα πάντα για τους πάντες. Όμως, εμένα το αγαπημένο μου είναι το Μικρό, έτσι όπως κείται, σαν κοχυλάκι, στο Νησί. Αβάστα-

χτα γοητευτικό και μυστηριώδες, με το παλιό πέτρινο σπίτι πίσω απ’ την ορχήστρα του, μόνιμο σκηνικό. Κι αν είσαι τυχερός να πετύχεις παράσταση με πανσέληνο, νιώθεις ευγνωμοσύνη για την καλή σου μοίρα. Και μετά το «τάισμα» του πνεύματος, σειρά έχει κι εκείνο του σώματος. Στο «Ακρογιάλι» του Λευτέρη, στο «Περιβόλι» της Γωγώς ή σε μια από τις πολλές ταβέρνες του χωριού, με εξαιρετικές γεύσεις για όλα τα γούστα και για κάθε βαλάντιο. Αν, πάλι, προτιμάς «λίγο κρασί, λίγο θάλασσα και τ’ αγόρι σου», η «Βυθισμένη Πολιτεία» του Γιάννη στην παραλία του Γκλιάτη και ο «Αιγιαλός» του Δημήτρη στο Γιαλάσι σε περιμένουν για να φας –κυριολεκτικά– πάνω στο κύμα, με την άμμο να σου χαϊδεύει τα ξυπόλυτα πόδια και τη θάλασσα να σε βάζει σε πειρασμό για μια νυχτερινή βουτιά. Κι εξίσου μαγικά με τα βράδια, είναι

και τα πρωινά της Επιδαύρου, το λαμπρό φως του ήλιου, καθώς υψώνεται πάνω από τα περβόλια με τις πορτοκαλιές και τα λιόδεντρα. Εκεί που η χωρητικότητα των πνευμόνων σου μοιάζει απίστευτα μικρή για ν’ ανασάνει και να αποθηκεύσει τον καθαρό αέρα με όλα τα αρώματα που κουβαλάει. Έτσι, τα τελευταία επτά χρόνια, αποφάσισα να στήσω το σπίτι μου, για το υπόλοιπο της ζωής μου, σ’ αυτή την άκρη της Αργολίδας. Γέννημα-θρέμμα της Αθήνας, γκάγκαρη, χωρίς «χωριό» από γονείς, διάλεξα την Αρχαία Επίδαυρο για «χωριό» μου, για όλους τους παραπάνω λόγους: αγαπημένος προορισμός, λόγω θεάτρου, από τα πολύ νεανικά μου χρόνια, ιδανικός τόπος εκδρομής με τις τόσες ομορφιές τριγύρω, καθαρός αέρας, μυρωδιές της γης, μαγεία και ενέργεια τόπου. Μόλις μιάμιση ώρα από την Αθήνα, ιδανική απόσταση για να επισκέπτεσαι οικογένεια και φίλους και να σ’ επισκέπτονται κι αυτοί. Σε απόσταση από την πρωτεύουσα και τα δεινά της, αλλά κοντά στις ομορφιές και σ’ αυτά που έχει να προσφέρει. Μην υποθέσετε ότι εξιδανικεύω τα πάντα, αντικρίζοντάς τα με ματιά «τουριστική». Εδώ και επτά χρόνια που είμαι μόνιμη κάτοικος Επιδαύρου, με δόξα και τιμή και εκλογικά δικαιώματα, έχω βιώσει και τα αρνητικά της, παρόμοια με αυτά της κάθε μικρής ελληνικής επαρχιακής πόλης και χωριού: την πλήξη των χειμώνων με την παντελή έλλειψη εστιών ψυχαγωγίας κάθε είδους, τη συντηρητικότητα και την εσωστρέφεια της τοπικής κοινωνίας, την απουσία δραστήριας και σφριγηλής κυψέλης νεολαίας, τις ημέρες που τα πάντα νεκρώνουν μετά τις οκτώ το απόγευμα. Αν, ας πούμε, ξεμείνεις από τσιγάρα γύρω στις εννιά με δέκα το βράδυ, έχεις δύο επιλογές: ή να οδηγήσεις 35 χιλιόμετρα μέχρι το Ναύπλιο (13 μέχρι Λυγουριό, αν σταθείς τυχερός) κι άλλα τόσα να γυρίσεις, ή να κόψεις το κάπνισμα. Όμως, από τη στιγμή που έχεις τις ασφαλιστικές σου δικλείδες για να ξεπεράσεις τους ανιαρούς χειμώνες, η Επίδαυρος –από την άνοιξη και μετά– είναι ο παράδεισος επί της γης. Και δεν θα την άλλαζα με τίποτα. Η δική μας Επίδαυρος | 79

Η METAL///GLASS δραστηριοποιείται με επιτυχία στο χώρο των κατασκευών συνδιάζοντας το γυαλί και το μέταλο, σίδερο και αλουμίιο, τόσο σε απλές όσο και σύνθετες δημιουργίες. Οι δραστηριότητες μας καλύπτουν στέγαστρα και αίθρια, κουφώματα και πόρτες αυτόματες και ασφαλείας, χωρίσματα ηχομονωτικά, προσόψεις κτιρίων και πλήθος άλλων κατασκευών. Τα προϊόντα που παράγουμε προσφέρουν θερμομόνωση, ηχομόνωση και ασφάλεια παρέχοντας λύσεις απαιτητικών προδιαγραφών με design υψηλής αισθητικής, και εξασφαλίζουν αντοχή στον χρόνο και στις καιρικές συνθήκες. Χρησιμοποιούμε υλικά που παράγουν οι μεγαλύτερες εταιρείες της Ευρώπης που συνοδεύονται από τις απαραίτητες πιστοποιήσεις διασφάλισης ποιότητας. Η πολυετής πείρα του προσωπικού και των συνεργατών μας, μας δίνει την δυνατότητα να δημιουργούμε ιδανικές λύσεις που ανταποκρίνονται κάθε κατασκευαστική απαίτηση και γούστο.

Κυράς Βρύση, Κόρινθος, 20100 Τηλ.: 2741088955 | Κιν.: 6979200316

www.metalglass.gr

Μάρω Κουρή Θάλεια Νουάρου

Παιδική μου ηλικία είναι οι αναμνήσεις …έχει θέα στη θάλασσα και παράθυρα στον Ιούλιο. …παιδί σε όλους τους τόπους ανικανοποίητο: ξένος στην πολιτεία των χειμώνων και ξένος τα καλοκαίρια στο χωριό. Τα δέντρα που φυλάω στη μνήμη δεν φρουρούν ένα ποτάμι, βρίσκονται σε μια πλατεία ρίχνοντας σκιά, γίνονται τέρμα στο λύκειο, κρύβουν τα πρώτα φιλιά. Αρχίζω ν’ αργοπορώ: το ρολόι του σώματός μου, τόσο ετοιμοπόλεμο κάποτε, τώρα πηγαίνει πάντοτε δυο βήματα πίσω απ’ την επιθυμία μου. Όχι για να πάω κόντρα στους δασκάλους, αλλά εξαιτίας της επιμονής της φύσης. Τα όρια του χρόνου δεν μας τα υπαγορεύει η ηλικία. Ο πρώτος στίχος μπορεί να είναι εκθαμβωτικός. Ο τελευταίος, εκπληκτικός. Ανάμεσα στον ένα και στον άλλο πρέπει να είσαι εσύ. Ποτέ η σιωπή. 82 | ΕΙΚΟΝΕΣ ΖΩΗΣ

Αποσπάσματα από τα Έξι ποιήματα του Χαβιέ Μποθαλόνγκο, σε μετάφραση Δημήτρη Αγγελή (La casa a oscuras, Ταρραγόνα, 1961)

ΚΑΡΤΕΣ

Πιστωτικές Κάρτες

Οι καλοκαιρινές διακοπές είναι ακόµα καλύτερες όταν είναι σε 6 άτοκες δόσεις. Χρησιµοποίησε τις πιστωτικές κάρτες της Τράπεζας Πειραιώς από 29/06 έως 10/09 και πλήρωσε για διαµονή, µεταφορικά ή ενοικίαση αυτοκινήτου έως και σε 6 άτοκες δόσεις, σε τρία απλά βήµατα: Πλήρωσε µε την πιστωτική σου κάρτα της Τράπεζας Πειραιώς. Κάλεσε την Τράπεζα Πειραιώς στο 18 28 38 εντός 15 ηµερών για να ενεργοποιήσεις τις δόσεις. Επίλεξε τον αριθµό των δόσεων που επιθυµείς. Ακόµα και εκεί που δεν υπάρχει δυνατότητα δόσεων, τώρα, µε την Τράπεζα Πειραιώς τις έχεις εύκολα και απλά! Ισχύει για συναλλαγές µε ελάχιστο ποσό τα €50. Το προϊόν παρέχεται υπό τις ισχύουσες περιοριστικές διατάξεις στην κίνηση κεφαλαίων. Πληροφορίες: Τ. 18 28 38, www.piraeusbank.gr/diakopes