ΕΠΑΘΛΟ 85

Δυτική Μάνη

Στην αρμονία των αντιθέσεων

Οι «Λύκοι» στην κορυφή της Ευρώπης | 15η Γιορτή Αγροτουρισμού Επιδαύρου | φαράγγι Δημοσάρη

ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2012

Πήλιο

Κοιλάδα

Με 2 τρόχους στο άγνωστο Πήλιο

Όλη η ζωή μια θάλασσα

85

#

τιμή: 4,00 € www.epathlo.gr

ΤΡΙΚΑΛΩΝ

Παράγεται από ντόπιο αιγοπρόβειο γάλα περιοχής Μετεώρων.

εν τ

έλει... τέλεια!!

Nόστιμο & Αρωματικό !!

εν τ

έλει... τέλεια!!

ΤΡΙΚΑΛΑ: 24310 32265 • ΑΘΗΝΑ: 210 9756380, 210 9756644

www.apelistra.gr

Τα Super Market Κρητικός και τα Jumbo σας εύχονται b

Καλό Καλοκαίρι και σας περιμένουν με μεγάλες προσφορές

t

24 12

42

θέματα 12

Δυτική Μάνη Στην αρμονία των αντιθέσεων

24

Πήλιο

Με 2 τροχούς στο άγνωστο Πήλιο

42 Κοιλάδα

γιορτή 60 15η Αγροτουρισμού

66 φαράγγι Δημοσάρη

Επιδαύρου

Όλη η ζωή μια θάλασσα

Το Έπαθλο του Μήνα Μηδέν στο «πράσινο πηλήκιο», ελπίδα απ’ το ελληνικό γαλάζιο

81 Sotosblog

Τώρα αρχίζουν όλα

Κοιλάδα

Με 2 τρόχους στο άγνωστο Πήλιο

Όλη η ζωή μια θάλασσα

85

#

τιμή: 4,00 € www.epathlo.gr

Εξώφυλλο: λιμανάκι στην Καρδαμύλη Φωτογραφία: Θάλεια Νουάρου ΕΔΡΑ Μιδέας 5, 21055 Αγία Τριάδα Αργολίδας Τηλ. 27520 45095, 99700 Fax. 27520 45096 e-mail: info@epathlo.gr, epathlo@otenet.gr

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ Κωνσταντίνος Ντόκος ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΡΙΑ Ελένη A. Παπαδοπούλου ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ POSITIVE designlab Σουλτανίδης Γιάννης ΡΕΠΟΡΤΑΖ Κώστας Ταρναβάς ΦΙΛΙΚΕΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ Θάλεια Νουάρου Σώτος Χρυσαφόπουλος Γιώργος Μπινιάρης

μόνιμες στήλες 9

Πήλιο

Στην αρχέγονη γοητεία της Μάνης

ΙΔΙΟΚΤΗΤΡΙΑ - ΕΚΔΟΤΡΙΑ Γεωργία Ντόκου

36 Οιστην«Λύκοι» κορυφή

της Ευρώπης

Καρδαμύλη ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2012

Οι «Λύκοι» στην κορυφή της Ευρώπης | 15η Γιορτή Αγροτουρισμού Επιδαύρου | φαράγγι Δημοσάρη

6

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Πάθους ή 11 ήτουτουΒάθους Η ΑΟΖ ώς Ζήτημα Εξωτερικής Πολιτικής

82 μια στάση εδώ πρώτη «εμφάνιση» Μαυροτσικνιά στην Ευρώπη!

ΔΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ // Κωδ. ΕΛΤΑ: 5167

Απαγορεύεται οποιαδήποτε αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή ύλης του περιοδικού χωρίς προηγούμενη έγγραφη άδεια του εκδότη.

ΕΚΤΥΠΩΣΗ PAPERGRAPH BI.ΠΑ Λουτρακίου ΥΠΕΥΘΥΝΕΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ Κατερίνα Μάρα Φρόσω Αγγελοπούλου ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ Ετήσια Ιδιωτών: € 20,00 Ετήσια Επιχειρήσεων Νομικών Προσώπων Εξωτερικού: € 50,00 Ο.Τ.Α.: € 65,00 Εθνική Τράπεζα 314 / 36897354 Τράπεζα Πειραιώς 5500018321433

Μοντέλο ίδιο με το Acquatondo χωρίς συρόμενη πόρτα

IDRO 30

IDRO 50

Τζάκι καλοριφέρ από ενισχυμένο ατσάλι που τροφοδοτεί το δίκτυο θέρμανσης με σώματα και το κύκλωμα για ζεστό νερό χρήσης.

IDRO 70 IDRO 100

22 PLUS 29 PLUS

ΙΣΧΥΣ ΣΤΟ ΝΕΡΟ 8,5 Κw 12,6 Κw 16,1 Κw 18,8 Κw

ΙΣΧΥΣ ΣΤΟ ΝΕΡΟ 16,1 Κw 18,8 Κw

Θερμικό τζάκι ξύλου με λέβητα που περικλείει πλήρως το θάλαμο καύσης και επομένως αυξάνει την επιφάνεια ανταλλαγής θερμότητας.

H2OCEANO 15

ΙΣΧΥΣ ΣΤΟ ΝΕΡΟ

12,1 Κw

H2OCEANO 23 H2OCEANO 28

18,2 Κw

22,8 Κw

Όταν μιλάμε για «πραγματικό» καλοριφέρ, τότε μιλάμε για ισχύ στο νερό

9

ΤΟ ΕΠΑΘΛΟ ΤΟΥ ΜΗΝΑ Ελένη Α. Παπαδοπούλου

Μηδέν στο «πράσινο πηλήκιο», ελπίδα απ’ το ελληνικό γαλάζιο Μ

ια φορά κι έναν καιρό, πριν τον παγκόσμιο πόλεμο των τοκογλύφων, τότε που έρρεαν ποταμοί επιδοτήσεων και υπήρχανε ωκεανοί δανείων, ζούσαν στη γη μας πολλές ευαίσθητες «φυλές» ανθρώπων που τις ονομάζαμε οικολόγους. Οι περισσότεροι ήταν πολύ οργανωμένοι σε συστήματα ΜΚΟ, πολύ διαβασμένοι, πολύ δικτυωμένοι και γέμιζαν τον κόσμο με χαρτιά... Μελέτες, καταγραφές, βιβλία, δελτία τύπου, χάρτες και καταλόγους απειλούμενων, ξανά μελέτες, και πάλι μελέτες..., με την γενναία χορηγία ρυπαντών και επενδυτών... Τι απόμεινε από εκείνα τα «πράσινα» παιδιά όταν ξέσπασε ο πόλεμος, θα το πούμε μιαν άλλη φορά... Γιατί ανάμεσά τους υπήρχαν και εξαιρέσεις...Κάποιοι γνήσιοι αγωνιστές, κάτι αντιδραστικοί «Γαλάτες» των βουνών και των σπηλαίων, κάτι «Ρομπέν» των δασών, των θαλασσών και των σπόρων, που δεν είχαν φανταχτερά γραφεία αλλά έπεφταν στη φωτιά της μάχης... Αυτοί δεν κατέθεσαν τα όπλα... Τον καιρό εκείνο, λοιπόν, της επιδοτούμενης οικολογικής ευαισθησίας, όλοι μιλούσαμε για τους «περιβαλλοντικούς πρόσφυγες» τους μέλλοντος... Κάποιοι αισιόδοξοι ονειρευόμασταν την εποχή που η ασφυξία της μεγαλούπολης, σε συνδυασμό με την άνοδο του οικολογικού ρεύματος, θα δρομολογήσει την εθελουσία έξοδο και την επιστροφή στην ελληνική ύπαιθρο, μιας ολόκληρης, ανατρεπτικής γενιάς ανθρώπων... Ποιός να μας το ‘λεγε τότε, ότι αυτή η προσφυγιά ούτε εθελοντική θα ήταν, ούτε και κίνητρο θα είχε την «αποψάτη» επιστροφή στην άγρια φύση. Ότι αυτοί οι πρόσφυγες, όπως πάντα οι πρόσφυγες, θα ήταν της ανέχειας, της απόγνωσης, της ανάγκης, της εκβιαστικής φυγής... Ποιός να μας το ‘λεγε, ότι 40 χρόνια εξαγγελίες αποκέντρωσης, αγροτικών και περιβαλλοντικών πακτωλών, θα έγραφαν «μηδέν εις το πηλήκιο» της πράσινης εθελουσίας και άριστα εις το πηλίκον μιας ψυχρά σχεδιασμένης εθνικής τραγωδίας. Υποδεχόμαστε άλλο ένα καλοκαίρι φλεγόμενο, με τον «γερμανικό ήλιο» να κρέμεται απειλητικά πάνω απ’ το προνομιούχο μας οικόπεδο. Σας βεβαιώνω ότι η Καρδαμύλη, το Πήλιο, η Κοιλάδα, το φαράγγι Δημοσάρη, αντιστέκονται αλύγιστα με την ελληνική ομορφιά τους στον κατακτητή. Οι μαχητές της πρωτεύουσας που επιστρέφουν στα πατρικά τους ενισχύουν τα οχυρά και τις άμυνες της υπαίθρου, πλήττοντας σοβαρά τις επιχειρήσεις των δυνάμεων κατοχής. Και βαθιά μέσα στο καταγάλανο ελληνικό πέλαγος φωτεινά σήματα ελπίδας εκπέμπει ο γαλάζιος φάρος της ελληνικής ΑΟΖ.

11

ή ΤΟΥ ΠΑΘΟΥΣ ή ΤΟΥ ΒΑΘΟΥΣ

Η ΑΟΖ ως Ζήτημα Εξωτερικής Πολιτικής Α

νάμεσα στα Ζητήματα Εξωτερικής Πολιτικής με τα οποία συμφώνησαν και τα τρία κόμματα που αποτελούν τη νέα κυβέρνηση, το πρώτο είναι η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη με την εξής φράση: «Συστηματική προετοιμασία για ανακήρυξη ΑΟΖ στα πλαίσια του Διεθνούς Δικαίου και της διεθνούς πρακτικής ώστε να επισπευσθεί η εκμετάλλευση του ενεργειακού πλούτου.». Αυτή η έμπρακτη αναφορά στην ΑΟΖ σ’ ένα κείμενος αποδεκτό από το σύνολο της κυβέρνησης είναι ένα βήμα σημαντικό. Η ΑΟΖ πέρασε σε μία νέα φάση στον ελληνικό κόσμο. Από την αρχική ουτοπία που υπήρξε και που μετατράπηκε σιγά σιγά σε όραμα, για να εισέλθει στην πολιτική ατζέντα, τώρα η ΑΟΖ είναι επιτέλους ένας συγκεκριμένος σκοπός για την κυβέρνηση. Έτσι έχουμε ένα πρώτο στάδιο δικαίωσης του Θεόδωρου Καρυώτη και του Βασίλη Μαρκεζίνη που προσπάθησαν τόσα χρόνια να γίνει γνωστό το θέμα σε όλο τον ελληνικό λαό. Με τη νέα κυβέρνηση, η Ελλάδα ακολουθεί το άνοιγμα της Κύπρου και συγκεκριμένα του Τάσσου Παπαδόπουλου, αφού συνειδητοποίησε ότι η θέσπιση της ΑΟΖ είναι το πρώτο στάδιο της εκμετάλλευσης του ενεργειακού πλούτου. Και στο τελευταίο μέρος, είναι σημαντικό να υπενθυμίσουμε το ρόλο του Αντώνη Φώσκολου και του Ηλία Κονοφάγου. Τώρα με αυτόν τον στρατηγικό σκοπό, η πατρίδα μας πρέπει να προχωρήσει όσο πιο γρήγορα γίνεται στην υλοποίησή του, προσπερνώντας την εσωτερική αδράνεια που καθυστέρησε τόσα χρόνια την ύπαρξη της ΑΟΖ στον ελληνικό χώρο. Θα ήταν καλό λοιπόν το Δίκαιο της Θάλασσας να γίνει και ευρύτερα γνωστό, για να μην έχουμε αντιδράσεις από ειδικούς που δεν έκαναν τίποτα τόσα χρόνια για να το εφαρμόσουν. Βέβαια υπάρχει πάντα η δικαιολογία της έλλειψης πολιτικής βούλησης, αλλά αυτό δεν αρκεί πλέον. Τώρα κάθε Έλληνας ειδικός έχει το καθήκον να προωθήσει το θέμα

και μάλιστα να υποστηρίξει ή να πιέσει τη νέα κυβέρνηση για να περάσει όσο το δυνατόν πιο γρήγορα το νομοσχέδιο της ανακήρυξης της ΑΟΖ. Και στη συνέχεια, την ώρα της υπερψήφισης της Βουλής των Ελλήνων να συμφωνήσει και η αντιπολίτευση ότι η ΑΟΖ είναι όντως ένα εθνικό ζήτημα Εξωτερικής Πολιτικής, με το οποίο μπορούμε πραγματικά ν’ αλλάξουμε τα δεδομένα, για να μην έχουμε πολιτικάντικες αντιπαραθέσεις που δεν βοήθησαν ποτέ την εξέλιξη της Ελλάδας. Για να ξεπεράσουμε την τωρινή οικονομική κατάσταση, πρέπει ν κάνουμε αυτή τη στρατηγική κίνηση. Ν. Λυγερός Σημείωμα της σύνταξης: Το ζήτημα της ελληνικής ΑΟΖ ως κλειδί άμεσης, χειροπιαστής εξόδου από την οικονομική κρίση δεν έχει πάρει τη δημοσιότητα που θα έπρεπε. Όπως δεν έχει γίνει στο εύρος που απαιτείται γνωστή η εκστρατεία του Νίκου Λυγερού και των άλλων μαχητών για το θέμα. Κρίναμε αναγκαία τη δημοσίευση αυτού του άρθρου για να οπλίσουμε τον αναγνώστη με ένα σημαντικό κριτήριο εθνικού επιπέδου για την κυβέρνηση που μόλις αποκτήσαμε. Το αναδημοσιεύουμε από τον προσωπικό ιστότοπο του Νίκου Λυγερού (www.lygeros. org) στον οποίο θα βρείτε όλο το πληροφοριακό υλικό για την ΑΟΖ και πλούσια αρθρογραφία του πολύ ξεχωριστού συμπατριώτη μας. Από το απαράμιλλο βιογραφικό του σημειώνω απλώς ότι ο Νίκος Λυγερός είναι “είναι ο Έλληνας με τον υψηλότερο δείκτη νοημοσύνης (189 στην κλίμακα Standford-Binet)” και “ένας από τους 50 εξυπνότερους ανθρώπους στον κόσμο”... Ε.Π.

12

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ Θάλεια Νουάρου |

Θάλεια Νουάρου, Κων/νος Ντόκος

«Περαστικός βλέπεις τη Μάνη σε τρεις μέρες, περπατητής σε τρεις μήνες και για να δεις τη ψυχή της θέλεις τρεις ζωές. Μία για τη θάλασσα, μία για τα βουνά της και μία για τους ανθρώπους της...» Με το που πατήσεις όμως το πόδι σου στην περιοχή αντιλαμβάνεσαι απευθείας ότι βρίσκεσαι σε έναν από τους ωραιότερους τόπους της χώρας…

13

Δυτική Μάνη

Στην αρμονία των αντιθέσεων

14 Δυτική Μάνη ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

Το κουκλίστικο, καταπράσινο χωριουδάκι, Πηγή, είναι ένα μπαλκόνι στη θάλασσα

Κ

αμωμένη από πέτρα και φως, βράχο και θάλασσα βρίσκεται ριζωμένη στη σκιά του μυστηριακού Ταΰγετου, πλάι στις ακτές της Μεσσηνίας. Αγέρωχη, κατάφυτη, με εντυπωσιακά φαράγγια κι απίθανες ακρογιαλιές δεν μπορείς παρά να τη λατρέψεις. Λουσμένη με το πληθωρικό μεσσηνιακό φως να χρωματίζει μια την ελιά, μια την πέτρα και μια τη θάλασσα, η Καρδαμύλη φέρνει στο νου παλιά ελαιογραφία. Σπαρμένη με πυργόσπιτα και μεσαιωνικές εκκλησιές, τα θεόρατα καμπαναριά τους φέρνουν στο νου πύργους που θέλουν ν’ αγγίξουν το θεό. Καλντερίμι, αγριολούλουδο, γκρεμός κι απόκρημνες βοτσαλωτές ακτές που διαδέχονται τη στρωτή αμμουδιά συνθέτουν μια ομορφιά αβάστακτη, γεμάτη αντιθέσεις. Γνωστή απ’ τα ομηρικά χρόνια, όπου αναφέρεται ως «Σκαρδαμούλα», ήταν μία από τις επτά πόλεις που πρόσφερε ο Αγαμέ-

μνονας στον Αχιλλέα προκειμένου να επιστρέψει στη μάχη για την πολιορκία της Τροίας. Τα χρόνια εκείνα, η Καρδαμύλη ήταν το κύριο λιμάνι της Σπάρτης. Σύμφωνα με τον Παυσανία, την πόλη διακοσμούσαν πολλοί ναοί και αγάλματα και μια παραθαλάσσια λάρνακα αφιερωμένη στις Νηρηίδες. Πρωτεύουσα της μεσσηνιακής Μάνης, είναι αδύνατο να τη δεις αναπόσπαστα απ’ την ευρύτερη περιοχή. Σκληροί και ανυπόταχτοι μες τους αιώνες, οι Μανιάτες δυσκόλεψαν πολύ τους Φράγκους κατακτητές και σύντομα περιήλθαν στο δεσποτάτο του Μυστρά. Μια ημιαυτόνομη περιοχή που τον 13ο αιώνα, μετά και την κατάκτηση της Πελοποννήσου από τους Φράγκους, ξεκινά και δέχεται πρόσφυγες των γύρω περιοχών. Το ‘άβατο’ αυτό συνεχίστηκε και στα χρόνια της τουρκοκρατίας. Η Μάνη μένει στην ουσία ανυπόταχτη πληρώνοντας μόνο ένα μικρό ετήσιο φόρο στην τούρκικη διοίκηση. Το απρόσβλητο της

περιοχής παρακινεί κι άλλους κατοίκους της τουρκοκρατούμενης Ελλάδας να βρουν καταφύγιο, ένα είδος ασύλου, στη Μάνη. Από εδώ στις 17 Μαρτίου του ’21, ξεκίνησε ουσιαστικά η επανάσταση με την ορκωμοσία του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη και την ηρωική απόφαση για την απελευθέρωση της Καλαμάτας. Ορόσημο της περιόδου αυτής ήταν η ιστορική μάχη της Βέργας, το 1826, όπου ο Ιμπραήμ έχασε τα δύο τρίτα του υπεράριθμου στρατού του κι όλες οι προσπάθειες εισβολής αποκρούστηκαν με την τόλμη, την αποφασιστικότητα και την οξυδέρκεια των Μανιατών που χρησιμοποίησαν μέχρι και τις γυναίκες προκειμένου να ξεγελάσουν τον κατακτητή. Μετά την μάχη της Βέργας και μέχρι το τέλος της επανάστασης η Μάνη μένει αλώβητη από κάθε τουρκική επιδρομή. Η αντίσταση των Μανιατών συνεχίζεται και μετά την απελευθέρωση, όπου αρνούνται να υποταχθούν στο διοικητικό

Η μαγική Παλιά Χώρα με την εκκλησιά του Αή-Σπρυρίδωνα

15

16 Δυτική Μάνη ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

Η υπέροχη αμμουδιά της Στούπας

σύστημα που επέβαλε η κυβέρνηση του νεοσύστατου ελληνικού κράτους. Κάπως έτσι οι Μανιάτες χρεώνονται τη δολοφονία του Καποδίστρια από τον Γεώργιο Μαυρομιχάλη, γιό του οπλαρχηγού και ηγεμόνα Πετρόμπεη. Οι δύσκολες συνθήκες διαβίωσης και ο βαθιά ριζωμένος νόμος της βεντέτας έφερε πολλά μεταναστευτικά κύματα, με τελευταίο αυτό μεταξύ τα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα να ερημώνει τα χωριά της περιοχής. Κι είναι γύρω στα τέλη του 1970 που οι πρώτοι επισκέπτες, κυρίως ευρωπαίοι, ανακαλύπτουν την απύθμενη γοητεία της. Κάποιοι αγοράζουν σπίτια και εγκαθίστανται μόνιμα στην περιοχή. Η τουριστική ανάπτυξη ξεκινά. Σήμερα, ο πληθυσμός των γύρω χωριών φτάνει να τετραπλασιάζεται το καλοκαίρι, με τους ξένους επισκέπτες να κυριαρχούν. Ίσως στο γεγονός αυτό να οφείλονται και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των προϊόντων και των υπηρεσιών που προσφέρει η περιοχή. Εδώ, ό,τι φάς, ό,τι πιεις κι ό,τι ακόμα πιάνει το μάτι σου είναι απλά εξαιρετικό. Ο κεντρικό δρόμος του χωριού, ηλιόλουστος, όλο χρώματα και κατακόκκινες βοκαμβίλιες, διακατέχεται από μια πανέμορφη κι ήρεμη ατμόσφαιρα. Γεμάτος γουστόζικα καφέ και μαγαζάκια με κομψά ρούχα αλλά και παραδοσιακά καφενεία ανάμεσα στα πανέμορφα λιθόκτιστα σπίτια, δείγματα της αυστηρά παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, πραγματικά χαίρεσαι να τον περπατάς. Από πάνω σου η οχυρωμένη παλιά Καρδαμύλη κι από κάτω η απέραντη ακρογιαλιά στρωμένη με κατάλευκο βότσαλο. Σημεία αναφοράς του νέου οικισμού η σκιερή πλατεία και το ερειπωμένο εργοστάσιο της παλιάς σαπωνοποιίας, ένα πέτρινο κτίριο του 19ου αιώνα, με την πανύψηλη καμινάδα του να διακρίνεται από παντού. Λίγο πιο κάτω το μικρό κι ήρεμο λιμανάκι με τις ψαρόβαρκες και τα καΐκια κι

17

Το λιμανάκι της Καρδαμύλης

απέναντί του η Μερόπη, το νησάκι με το εκκλησάκι ου Αγίου Ιωάννη και τα ερείπια του βενετσιάνικου κάστρου.

H μαγική παλιά χώρα, φωλιασμένη σε μια κατάφυτη πλαγιά ακριβώς πίσω από τον σύγχρονο οικισμό της Καρδαμύλης είναι ένα αληθινό αρχιτεκτονικό διαμάντι. Στην είσοδο του οχυρωμένου οικισμού μια τοξωτή πύλη σε οδηγεί στα εγκαταλειμμένα πυργόσπιτα, το παλιό ελαιοτριβείο και το παρεκκλήσι του Αγίου Θεοδώρου που συγκεντρώνονται γύρω από την πανέμορφη εκκλησία του Άγιου Σπυρίδωνα. Από τους εντυπωσιακότερους ναούς της περιοχής, είναι του 18ου αιώνα και συγκεντρώνει στοιχεία βυζαντινής και δυτικής αρχιτεκτονικής. Το θεόρατο πυργοειδές καμπαναριό του μετρά 17 μέτρα ύψος και η καμπάνα -που έχει λιώσει από τα χτυπήματα- λέγεται ότι είναι λάφυρο πειρατών. Ο οικισμός ανήκε στην οικογένεια των Μούρτζινων (Τρουπάκηδες), απόγονοι των Παλαιολόγων, που μαζί με τους ‘αντίπαλους’ Μαυρομιχάληδες διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην επανάσταση του ’21. Παίρνο-

ντας το μονοπάτι που οδηγεί στο Μοναστήρι της Αγίας Σοφίας, μετά από δέκα λεπτά περπάτημα, θα βρεις λαξευμένους στο βράχο δυο τάφους, που η παράδοση θέλει να ανήκουν στους Διόσκουρους, τα δίδυμα αδέρφια της Ωραίας Ελένης. Ο λιθόχτιστος δρόμος έξω από την παλιά Καρδαμύλη προσφέρεται για περπάτημα στα γραφικά σοκάκια ανάμεσα από υπέροχα πέτρινα νεοκλασικά κι ανθισμένες αυλές με φόντο τους ελαιώνες και τα κυπαρίσσια. Λιμάνια, τέχνη, θάλασσες Ακολουθώντας τον παραλιακό δρόμο μία, μία οι πανέμορφες ακτές της Καρδαμύλης ξεπροβάλλουν. Ο εντυπωσιακός Φονέας με τα λευκά βότσαλα και τις σπηλιές να κόβεται στα δύο από τον γιγάντιο βράχο, τα όμορφα βοτσαλωτά Δελφίνια κι έπειτα η αμμουδιά της φημισμένης Στούπας που αυτή την εποχή, έτσι γαλήνια και ήσυχη, φαντάζει πιο όμορφη από ποτέ. Στον ίδιο οικισμό, μια δεύτερη παραλία, η Καλόγρια, με την πηγή του Πρίγκιπα και τις ταβέρνες στο κύμα, κάθε σούρουπο βυθίζει τον ήλιο στ’ απάνεμα νερά της. Σκέτη

Τσέρια

18 Δυτική Μάνη ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

Παραδοσιακά καφενεία κι εντυπωσιακά καμπαναριά στο Προάστιο

μαγεία. Το 1917, ο Καζαντζάκης ιδιοκτήτης ορυχείου στις ακτές τις Πραστοβάς, συναντά εδώ τον Γιώργη, έναν Μανιάτη μεταλλωρύχο. Λίγοι γνωρίζουν πως αυτός ήταν ο Αλέξης Ζορμπάς, ο πληθωρικός και λεύτερος ήρωας του ομώνυμου μυθιστορήματος και το κρητικό ακρογιάλι με το ‘χαριτωμένο λιμανάκι’, όπου ‘ανάβλυζαν πηγές με δροσερό νερό’ δεν ήταν παρά ετούτη εδώ η ακτή. Οι ‘καλύβες’ του Ζορμπά και του Καζαντζάκη λένε πως βρίσκονται ακόμα εκεί, και πως είναι τα δύο τελευταία όμοια σπιτάκια που συναντάς δεξιά σου, στο τέλος της παραλίας. Δεν είναι λίγοι οι άνθρωποι της τέχνης και των γραμμάτων που μέχρι σήμερα αναζητούν και βρίσκουν καταφύγιο δημιουργίας στη Μάνη. Ένας από αυτούς και ο διεθνώς καταξιωμένος Άγγλος φιλέλληνας και συγγραφέας, σερ Πάτρικ Λι Φέρμορ, ο κυρ’ Μιχάλης για τους Μανιάτες και Κρητικούς φίλους του, που έφυγε μόλις πέρσι, αφήνοντας μεγάλο κενό στο συγγραφικό -και όχι μόνοκόσμο. Το εκπληκτικό σπίτι που έχτισε με τα χέρια του, θα το βρεις ν’ ατενίζει τη θάλασσα στον όρμο Καλαμίτσι, μια ήσυχη, βοτσαλωτή ακτή γεμάτη με κυπαρίσσια και μια κατάλευκη άμμο στο θαλασσινό βυθό της. Επιθυμία του μεγαλύτερου ταξιδιωτικού συγγραφέα στον κόσμο ήταν το σπίτι να δοθεί στο μουσείο Μπενάκη προκειμένου να γίνει ξενώνας που θα φιλοξενεί συγγραφείς, κι όλα έχουν δρομολογηθεί προς την κατεύθυνση που επιθυμούσε. Μετά την Στούπα ο δρόμος συνεχίζει προς τον Άγιο Νικόλα, τη ‘Σελίνιτσα’, με το βραχώδες θαλασσινό τοπίο, κι από κει στο γραφικό λιμανάκι του Αγίου Δημητρίου. Αραξοβόλι ψαροκάικων φημίζεται για τις καλές και φρέσκιες ψαριές του που θα δοκιμάσεις στα γύρω ταβερνάκια. Μέσα από γυμνά βράχια και βαθιά μπλε νερά, ο δρόμος συνεχίζεται παραλιακά

μέχρι το Καταφύγιο, ένα ιδιόμορφο τοπίο που συνθέτουν βράχια, φυσικά τοποθετημένα με τρόπο που θυμίζουν κερκίδες θεάτρου. Λείες, πέτρινες πλάκες βγαίνουν ως τη θάλασσα και προσφέρουν βουτιές στους κολυμβητές. Στο σημείο αυτό υπάρχει σπήλαιο, με την είσοδό του να παραμένει κλειστή για λόγους ασφαλείας, ενώ λέγεται ότι στο βυθό υπάρχει ένα ακόμα υποθαλάσσιο σπήλαιο πολλών χιλιομέτρων που δεν έχει εξερευνηθεί πλήρως. Ο δρόμος συνεχίζει στην Τραχήλα, το ήσυχο λιμανάκι με το μοναδικό καφενείο και τελειώνει εδώ, στο ομώνυμο ακρωτήρι, φυσικό σύνορο μεταξύ της Μεσσηνιακής και της Λακωνικής Μάνης. Στον μυστηριακό Ταΰγετο ‘Την αληθινή Μάνη θα τη δεις επάνω στα χωριά, εκεί δεν έχει αλλοιώσει τίποτα ο τουρισμός’ μου λένε συνεχώς Μανιάτες που συναντώ στο δρόμο μου. Ας κινήσουμε λοιπόν για τα ορεινά. Λίγα χιλιόμετρα επάνω από την Καρδαμύλη μια συστάδα χωριών, το Πεδινό, το Καταφύγιο και τα Τσέρια, όμορφα, ήρεμα και καθόλου τουριστικά χτίστηκαν τον 17ο αιώνα από φημισμένους πετρομάστορες και είναι γεμάτα από βυζαντινά ξωκλήσια κι αυθεντικές ορεινές εικόνες. Με τους κατοίκους τους να μετριούνται στα δάχτυλα, τις πλατείες στολίζουν εκκλησιές με τα χαρακτηριστικά πυργοειδή καμπαναριά, διάσπαρτα πέτρινα βυζαντινά εκκλησάκια κι ένα μοναδικό καφενείο που θα βρεις στο Πεδινό. Νοτιοδυτικά του Καταφύγιου, λίγο κάτω από το γκρεμό υπάρχουν σπηλιές που φυγάδευαν τους κατοίκους κατά τις πειρατικές επιδρομές. Από τα Τσέρια ένα μονοπάτι οδηγεί στο φαράγγι του Βυρού. Την καλύτερη όμως θέα και πρόσβαση στο φαράγγι προσφέρει το αντικρινό Εξοχώρι που μαζί με το Προάστιο και την Πηγή είναι από τους

19

Γλυκύτατες γιαγιάδες στο δρόμο για το Εξοχώρι γραφικότερους οικισμούς που εντοπίσαμε στο οδοιπορικό μας. Το Προάστιο με τη μεγάλη κρήνη, τις δυο πανέμορφες βυζαντινές εκκλησιές και τα ωραία καφενεία ανάμεσα από τα πανύψηλα καμπαναριά θα το βρεις ανάμεσα στη Στούπα και την Καρδαμύλη. Είναι ένας από τους παλαιότερους και σημαντικότερους οικισμούς της περιοχής και πλημμυρίζεται από Βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες. Από δω ο δρόμος ανηφορίζει προς το Εξοχώρι, ένα χωριό με θέα που φτάνει από τις κυματιστές πλαγιές του Ταΰγετου μέχρι την ‘πυραμίδα’ στην κορυφή του, αλλά και το φαράγγι του Βυρού, ένα από τα σημαντικότερα φυσικά αξιοθέατα της περιοχής. Τα αντικρινά Τσέρια φαντάζουν τόσο εντυπωσιακά σαν να χτίστηκαν ακριβώς επάνω στο χείλος του γκρεμού. Από το Εξοχώρι έχεις πρόσβαση να διασχίσεις το φαράγγι που μετρά 19 χιλιόμετρα μήκος ξεκινώντας από τον Άγιο Παντελεήμονα, στα 1400 μέτρα υψόμετρο, και κατηφορίζοντας δι-

ασχίζει την καρδιά της μεσσηνιακής Μάνης. Τη φυσική οδό του ρέματος πιστεύεται ότι ακολουθούσε η αποκαλούμενη Βασιλική οδός που συνέδεε τη Σπάρτη με την Καρδαμύλη. Τον δρόμο αυτό διέσχισε ο Πύρρος, γιος του Αχιλλέα, για να φτάσει στην Σπάρτη και να παντρευτεί την Ερμιόνη, κόρη του Μενέλαου και της Ωραίας Ελένης. Την ίδια οδό χρησιμοποίησε και ο Αριστομένης για να εισβάλει στην πεδιάδα του Ευρώτα κατά τους Μεσσηνιακούς πολέμους. Από το Εξοχώρι θα ανηφορίσεις προς τη Σαϊδώνα με τα στενά δρομάκια, τις βελανιδιές, τα νερά και τους απλούς ανθρώπους, όπου παράγεται το 1/3 του συνολικού βιολογικού ελαιόλαδου του προγράμματος της βιολογικής καλλιέργειας της ελιάς. Κοντά στο χωριό θα δεις τον Πύργο του Κιτρινιάρη, δύο βυζαντινούς ναούς και τα Μοναστήρια Σαμουήλ και Βαϊδενίτσα. Λίγο έξω από τον οικισμό περνά ο δρόμος που οδηγεί στο παραδεισένιο δάσος της Βασιλικής με τα αιωνόβια

δέντρα ελάτης και μαύρης πεύκης, τις καρυδιές, τους σκίνους και τα κυπαρίσσια που μπορείς να διασχίσεις μέσα από δασικό δρόμο 22 χιλιομέτρων. Αγαπημένος προορισμός για των ντόπιων, στο κέντρο του κουρνιάζει η πέτρινη εκκλησιά του Αγίου Παντελεήμονα από πού ξεκινά το μονοπάτι για τη διάσχιση του φαραγγιού και πολλά ακόμη περιπατητικά και ορειβατικά μονοπάτια. Σχεδόν όλοι οι οικισμοί συνδέονται μεταξύ τους με μονοπάτια και η σήμανση είναι πολύ καλή. Η πεζοπορία άλλωστε αποτελεί τη διασημότερη δραστηριότητα της περιοχής. Η «αληθινή» Μάνη Από τη Σαϊδώνα θα κατηφορίσεις στην Καστανιά με τον πύργο του Δουράκη, όπου βρήκε άσυλο Κολοκοτρώνης στο διωγμό των κλεφτών καθώς και έξι βυζαντινά εκκλησάκια του 11ου, του 12ου και του 13ου αιώνα. Περνώντας τη Δρυόπη και το Καρυοβούνι θα βρεις την καταπράσινη Μηλιά με

20 Δυτική Μάνη ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

τα αναπαλαιωμένα κεραμοσκέπαστα παραδοσιακά σπίτια και την όμορφη πέτρινη πλατεία με την επιβλητική εκκλησιά και το μεγαλόπρεπο καμπαναριό της, μοναδικό στην Πελοπόννησο, που θαρρείς ότι ανηφορίζει ως τον ουρανό. Επιστρέφοντας στα παραλιακά και λίγο πριν τον Άγιο Νικόλα παράκαμψε τη διαδρομή σου προς την Πηγή, ένα μικροσκοπικό, κουκλίστικο χωριουδάκι, αληθινό μπαλκόνι που, πνιγμένο στο πράσινο, κοιτά τις θάλασσες τις Μεσσηνίας. Από εδώ θα συνεχίσεις για τα τρία τελευταία χωριά της Καρδαμύλης, τις Θαλάμες, τη Λαγκάδα και τον Άγιο Νίκων, που φέρνουν στο νου εικόνες της Μέσα Μάνης. Στις Θαλάμες βρισκόταν η αρχαία πολιτεία Θαλάμαι (Κουτήφαρι) και το ιερό Μαντείο της θεάς Ινούς με τα χάλκινα αγάλματα της Πασιφάης (Σελήνης) και του Ήλιου. Κοντά στο Ιερό ήταν η Ιερή πηγή απ’ όπου ανάβλυζε γλυκό νερό, ενώ εδώ λέγεται πως κατοίκησε και ο Τυνδάρεω, πατέρας της ωραίας Ελένης και των Διόσκουρων. Σήμερα στις θαλάμες λειτουργεί λαογραφικό μουσείο με μια πλούσια ιδιωτική συλλογή

Ο εντυπωσιακός Φονέας με το βράχο και τις σπηλιές

από πολλά εκθέματα που ζητούν χώρο να αναπνεύσουν. Άδραξε την ευκαιρία να συνομιλήσεις με τον ιδιοκτήτη της συλλογής που θα συναντήσεις έξω από το μουσείο να πουλά μέλι, βότανα κι ελιές. Πέρα από διδάκτορας ιστορίας σε πανεπιστήμιο της Γερμανίας είναι ένα ολόκληρο ανοιχτό βιβλίο που θα σου μιλήσει για την πλούσια ιστορία του τόπου. Από τις Θαλάμες εκτός από τις κλασικές γεύσεις μελιού θα αγοράσεις πικρόμελο και πορτοκαλόμελο, κάπαρη και βότανα του βουνού ενώ στο ταβερνάκι του χωριού θα γευτείς παραδοσιακά πιάτα και σαλάτες με ελαιόλαδο αρωματισμένο με πορτοκάλι. Μια μοναδική γεύση που παρασκευάζεται με φυσικό τρόπο, αποκλειστικά στο χωριό. Εμπορικός οικισμός της αρχαιότητας, η Λαγκάδα, είναι ένα γνήσιο μανιάτικο χωριό με πυργόσπιτα και πολλές αξιόλογες βυζαντινές εκκλησιές. Ο Άγιος Νίκων ή ‘Πολιάνα’ είναι το τελευταίο χωριό της Μεσσηνιακής Μάνης και μετονομάστηκε έτσι προς τιμή του Οσίου Νίκωνα το «Μετανοείτε», πού έζησε στο χωριό. Ο Άγιος Νίκων έδρασε κατά το δεύτερο μισό του 10ουαιώνα στην περιοχή και

ζώντας σε μια σπηλιά περιόδευε συνεχώς με σκοπό να ενισχύσει και να δυναμώσει το Χριστιανισμό. Όμορφα παραδοσιακά καφενεία στολίζουν τη γραφική πλατεία του χωριού και οι καλοσυνάτοι ιδιοκτήτες τρατάρουν ούζο με μεζέ ντόπιους κι επισκέπτες. Κυρά της Έξω Μάνης, της ‘μίας και της αδιαίρετης’, η Καρδαμύλη μπορεί άνετα να συναγωνιστεί τα πιο ονειρεμένα θέρετρα του κόσμου. Η μοναδική φυσική ομορφιά της που συνθέτουν τα δάση, οι καταπράσινες πλαγιές, οι πεντακάθαρες θάλασσες και το φαράγγι, η γοητευτική ατμόσφαιρα που της προσδίδουν τα παλιά σπίτια και τα βυζαντινά μνημεία, οι γεύσεις, οι άνθρωποι, η αισθητική και η εξαίρετη τουριστική υποδομή της την κατατάσσουν ανάμεσα στους ποιοτικότερους προορισμούς στον κόσμο. Μακάρι, εκτός από τους ξένους, όλο και περισσότεροι συμπατριώτες μας να ανακαλύψουν, έστω και αργά την περιοχή, τις ομορφιές και την πληρότητητά της, που πλάθουν ένα σύνολο από αντιθέσεις σ’ απόλυτη αρμονία. Είναι μια αληθινή αποκάλυψη για καθέναν που αγαπά το ταξίδι.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΝΗ Πρόσβαση

Δραστηριότητες

300 χλμ. από την Αθήνα και 35 από την Καλαμάτα, που εξυπηρετείται και από αεροδρόμιο για όσους έρχονται από μακριά.

Διάσχιση του φαραγγιού του Βύκου από τον Άγιο Παντελεήμονα, τα Τσέρια ή το Εξοχώρι και πεζοπορία σε πληθώρα σηματοδοτημένων μονοπατιών. Από την Παλιά Καρδαμύλη ξεκινούν μονοπάτια που οδηγούν στην Αγία Σοφία, τους τάφους των Διόσκουρων και σε πολλά ακόμη σημεία και οικισμούς. Σχεδόν όλα τα χωριά της περιοχής συνδέονται μεταξύ τους με μονοπάτια και η πεζοπορία είναι η διασημότερη δραστηριότητα της περιοχής. Οι οπαδοί του 4Χ4 θα λατρέψουν την εξερεύνηση του δάσους Βασιλικής μέσα από τα 22 χλμ. δασικού δρόμου. Από το δάσος ξεκινούν ορειβατικά μονοπάτια ψηλότερα προς τον Ταΰγετο. Τα διαυγή νερά και η εντυπωσιακή υποθαλάσσια γεωμορφολογία προσφέρουν ιδανικές θαλασσινές συνθήκες για καταδύσεις. Μια εξαιρετική εμπειρία με προορισμό τους σταλακτίτες και τα κοράλια κι αναπάντεχες συναντήσεις με φώκιες και θαλάσσιες χελώνες. Νοικιάστε βάρκα και επισκεφθείτε το νησάκι Μερόπη και τις μαγικές σπηλιές κοντά στην παραλία της Στούπας. Απ’ το βουνό ως τη θάλασσα, η ποικιλία, ο φυσικός πλούτος κι οι αντιθέσεις της Καρδαμύλης σε κάνουν να μη βαρεθείς ποτέ.

Διαμονή Ποιοτικοί ξενώνες διαμονής, πετρόχτιστοι σύμφωνα με την παραδοσιακή αρχιτεκτονική, με πυκνοφυτεμένους κήπους, πισίνες, μοντέρνα αισθητική και απλότητα θα βρείτε στην πόλη της Καρδαμύλης. Πληθώρα από ενοικιαζόμενα δωμάτια στην τουριστική Στούπα. Διάφορους ξενώνες εντοπίζεις στα γύρω χωριά ενώ ανεξάρτητα σπίτια που μπορούν να φιλοξενήσουν παρέες και οικογένειες ενοικιάζονται στην Καρδαμύλη.

Φαγητό Εξαιρετική ελληνική κουζίνα προσφέρει η πλειοψηφία των καταστημάτων. Ό,τι τραβα η όρεξη σου βρίσκεται εδώ και μάλιστα στην καλύτερη εκδοχή του. Από χωριάτικα παραδοσιακά πιάτα -αρνάκι, κουνέλι, κόκορα- μέχρι φρέσκα ψάρια και εξαιρετικά μαγειρεμένα θαλασσινά. Ακόμα και τα σάντουιτς, στην Καρδαμύλη είναι …γκουρμέ· με ντόπιο φρεσκοψημένο χωριάτικο ψωμί, νοστιμότατο μανιάτικο σύγκλινο και πληθωρικό ελαιόλαδο Μάνης. Τα δύο τελευταία είναι και το σήμα κατατεθέν των προϊόντων της περιοχής. Από τη Σαϊδώνα θα αγοράσεις βιολογικό ελαιόλαδο και από τη Λαγκάδα πολλές ποικιλίες μελιού και ελαιόλαδο αρωματισμένο με πορτοκάλι. Ο Άγιος Δημήτρης και η Καλόγρια φημίζονται για τα καλά και φρέσκα θαλασσινά σε ένα ειδυλλιακό θαλασσινό περιβάλλον. Τα καφενεία του βουνού, με τις παραδοσιακές Μανιάτισσες να μαγειρεύουν στην κουζίνα αποτελούν και αυτά μια εξαιρετική επιλογή. Αν λάβουμε υπόψη μας τον μεγάλο αριθμό των ξένων τουριστών που παραθερίζουν κάθε χρόνο στην περιοχή, θεωρούμε ότι η Καρδαμύλη είναι άξια εκπρόσωπος της ελληνικής κουζίνας στο εξωτερικό.

Με μεράκι και κέφι, αγνά και ντόπια υλικά προσφέρουμε στους πελάτες καλομαγειρεμένοφαγητό συνοδεύοντάς το με κρασί παραγωγής μας από τους δικούς μας αμπελώνες.

Παραδοσιακό Καφεοινομαγειρείον - Ψησταριά

Ο Πλάτανος

| Θαλάμες ~ Μεσσηνίας | Τηλ.: 27210.74.593, 6972.222.814 | thalames-platanos.com

Είναι λάθος να πιστεύει κανείς ότι γνωρίζει τη Μάνη, αφού οι καινούργιες αποκαλύψεις που θα έχει σε κάθε νέα περιδιάβασή της, θα είναι εκείνες που θα τον διαψεύδουν συνεχώς… Δήμος Δυτικής Μάνης Καρδαμύλη

πύργος Κουμουνδούρου

240 22 Καρδαμύλη Τηλ.: 27210 73976, Φαξ: 27210 64100 www.dimosdytikismanis.gr

Αγ. Νικόλαος - Πλάτσα

maison

ΒΥΡΟΣ

Καρδαμύλη 24022 Μεσσηνίας Κινητό: +30 697 209 8289 e-mail: info@maison-viros.com www.maison-viros.com

Το Κάστρο είναι μια όμορφη παραδοσιακή κατοικία που στεγάζει 15 άνετα και πλήρως επιπλωμένα διαμερίσματα που έχουν μπαλκόνια με εξαιρετική πανοραματική θέα. Το συγκρότημα χαρακτηρίζεται από έναν θαυμάσιο κήπο με σκιερές και ηλιόλουστες γωνιές. Μπορείτε επίσης να απολαύσετε φρεσκομαγειρεμένα σπιτικά φαγητά και ψητά της ώρας στο εστιατόριο Το Κάστρο που φωλιάζει μέσα σε έναν μεγάλο ελαιώνα και έχει θέα στη θάλασσα.

το Κάστρο

Για τα δωμάτια: τηλ & φαξ: 2721073226 , 2721073685, κιν. 6973470561 Για την ταβέρνα: 2721073951 κιν. 6977996600 www.kastro-mani.gr

24

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ Κώστας Ταρναβάς |

Κώστας Ταρναβάς, Σπύρος Ζαχαράκης

Τέλη Μαΐου στο Πήλιο. Φανταστείτε το σκηνικό: ζέστη, ήλιος, πολυσύχναστες παραλίες, βόλτες με μοτοσυκλέτες. Και όμως, η πραγματικότητα ήταν διαφορετική…

25

Με 2 τροχούς

στο άγνωστο Πήλιο

26 στο άγνωστο Πήλιο ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

Η θέα από ψηλά της λίμνης Κάρλα

Π

ροσωπική επιλογή να πραγματοποιήσουμε ένα οδοιπορικό στο Πήλιο με μοτοσυκλέτες. Γνωριμίες σε αυτόν τον χώρο υπάρχουν πολλές και καλές, για αυτό και αντέχουν στο χρόνο έπειτα από μια δεκαετία. Τηλέφωνο στον Θανάση (πρώην συνάδελφο) που διατηρεί κατάστημα με αξεσουάρ για τα αγαπημένα μου δίτροχα. “Πώς θα σου φαινόταν να έρθω στο Βόλο και από εκεί να ξεκινήσουμε για ένα οδοιπορικό στο Πήλιο;” Την απάντηση την ήξερα. Ο συνοδοιπόρος Θανάσης μίλησε με τον αντιπρόσωπο Βόλου της Piaggio Hellas (Aprilia, Piaggio, Vespa, Moto Guzzi, Gilera, Derbi) Δημήτρη Μαραγκουδάκη για την παραχώρηση δύο μοτοσυκλετών από τις πλέον ενδιαφέρουσες της Aprilia. Μια πανέμορφη μοτοσυκλέτα, η Tuono με 1.000 κ.εκ. και το μεγαλύτερο scooter που κυκλοφορεί στους δρόμους όλου του κόσμου, το SRV 850. Και αφού πήραμε και την τυπική έγκριση από την ελληνική αντιπροσωπεία, το οδοιπορικό θα γινόταν βρέξει-

χιονίσει. Έτσι ακριβώς και έγινε… ευτυχώς που δεν χιόνισε. Αλλά έβρεξε. Πολύ, πάρα πολύ. Και έκανε κρύο. Αλλά ως σκληροτράχηλοι ταξιδιώτες με μοτοσυκλέτες, τα καταφέραμε και ας βραχήκαμε μέχρι το κόκαλο. Αγνοώντας τον καιρό Οι ιστοσελίδες πρόβλεψης καιρικών φαινομένων ήταν κατηγορηματικές. ‘‘Θα ρίχνει καρεκλοπόδαρα’’ μάς προειδοποιούσαν εμμέσως, πλην σαφώς, αλλά εμείς το “βιολί μας”. Και έτσι ένα ηλιόλουστο πρωινό Σαββάτου στα τέλη Μαΐου, ξεκίνησα. Πρώτη στάση ο Βόλος. Τα 400 και πλέον χιλιόμετρα που χωρίζουν το Άργος από την πρωτεύουσα της Μαγνησίας με αυτοκίνητο είναι βαρετά, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που καταντούν κουραστικά. Γενικά οι αυτοκινητόδρομοι πέραν της ασφάλειας -που είναι και το βασικότερο- δεν προσφέρουν τίποτε άλλο. Εκτός από κάποια βενζι-

νάδικα, καντίνες και λιγοστούς αστυνομικούς που εξασφαλίζουν την ομαλή διεξαγωγή της κυκλοφορίας, θα συναντήσεις φυσικά καθ’ οδόν διόδια. Πολλά διόδια. Από Άργος προς Βόλο μέσω Μάντρας το κόστος μετ’ επιστροφής είναι 30 ευρώ ή μήπως 10.000 δρχ; Θα δείξει! Ο ήλιος συνέχισε να μου φτιάχνει την ημέρα. Ύστερα από τέσσερις ώρες ο ηλιόλουστος Βόλος με καλωσόρισε και όλα έδειχναν πως τίποτε δεν θα στεκόταν εμπόδιο στο προγραμματισμένο οδοιπορικό. Το σχέδιο που είχε καταστρωθεί διά τηλεφώνου προέβλεπε αρχικά μια βόλτα από τον Άγιο Λαυρέντιο. Πρόκειται για ένα από τα ορεινά χωριά του Πηλίου που δεν είναι ευρέως γνωστό. Ο Άγιος Λαυρέντιος Ο πρώτος σταθμός του οδοιπορικού μας απέχει μία ώρα από τον Βόλο. Οι μοτοσυκλέτες μας έτοιμες να μας μεταφέρουν στον επιλεγμένο προορισμό. Ο δρόμος

27 μέχρι το χωριό έχει αρκετές στροφές, κάτι που αποτελεί πρόκληση για οδήγηση με μοτοσυκλέτα. Οι δύο μοτοσυκλέτες μας είναι κατασκευασμένες με διαφορετικό προσανατολισμό. Η Tuono 1000 παρέχει κορυφαία οδική συμπεριφορά, επιδόσεις που κόβουν την ανάσα και απευθύνεται σε “ανήσυχους” αναβάτες, ενώ το scooter της μηχανοκίνητης παρέας μας είναι προσανατολισμένο στην άνεση των επιβαινόντων. Τα σύννεφα κατά τη διαδρομή καλύπτουν τον ουρανό. Όλα δείχνουν πως δεν θα αργήσουμε να δροσιστούμε από τη βροχή. Φτάνοντας στο χωριό η άσφαλτος τελειώνει και τα τελευταία μέτρα πραγματοποιούνται σε λιθόστρωτο καλντερίμι. Στην πλατεία μάς περιμένει ο πρόεδρος του Αγίου Λαυρεντίου, Γιάννης Αγαπητός. Η βροχή έχει ήδη αρχίσει. Μετά τα απαραίτητα τσίπουρα αρχίζει η περιήγησή μας. Από τα 600 μέτρα υψόμετρο, όπου βρίσκεται το χωριό, έχεις θέα όλο τον Παγασητικό Κόλπο. Τις καλές ημέρες, όμως, και όχι σαν αυτές που επιλέξαμε εμείς να επισκεφτούμε το χωριό που πήρε το όνομά του από το μοναστήρι που έχτισαν τον 11ο αιώνα μοναχοί από την ιταλική πόλη Amalfi. Η μονή Αγίου Λαυρεντίου ήταν από τις πρώτες του Πηλίου και τον 13ο αιώνα ανακαινίστηκε από τον μοναχό του Αγίου Όρους Λαυρέντιο, ενώ επισκέψιμη έγινε στα μέσα της δεκαετίας του ’90. Ο οικισμός του Αγίου Λαυρεντίου δημιουργήθηκε το 1550 από εργάτες που απασχολούνταν στα χωράφια της μονής. Το εντυπωσιακό δίκτυο από καλντερίμια που

Ο πρόεδρος του χωριού ανέλαβε την ξενάγηση μας στα γραφικά καλντερίμια του Αγίου Λαυρεντίου

28 στο άγνωστο Πήλιο ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

Το τσίπουρο θέλει καλή παρέα και την βρήκαμε στον Άγιο Λαυρέντιο

έχει ανακηρυχθεί διατηρητέο είναι μήκους 6 χιλιομέτρων. Οι φυτευτές πέτρες, που δεν γλιστράνε ακόμα και βρεγμένες, βοηθούν τα ζώα να μεταφέρουν αγαθά σε όλο το χωριό αλλά και να σας κάνουν μια βόλτα. Αξίζει να σημειωθεί πως σε ορισμένα σημεία υπάρχει και πεζοδρόμιο, κάτι που συναντάται σπάνια σε λιθόστρωτα καλντερίμια. Περιδιαβαίνοντας τα καλντερίμια συναντήσαμε παλιά πηλιορείτικα σπίτια που αναπαλαιώθηκαν από ντόπιους αλλά και ξένους που αγάπησαν τούτο τον τόπο. Είδαμε ολάνθιστους κήπους και “φορτωμένες” κερασιές. Φτάσαμε στην πλατεία Χατζίμη όπου κάθε χρόνο γίνεται η μεγάλη συ-

29

Η θέα από το αρχοντικό Ζαρίφη. Μπροστά σας όλος ο Παγασητικός ναυλία του μουσικού χωριού. Από εκεί έχεις θέα το φαράγγι του…. και το χωριό Δράκεια. Μπορείς να μείνεις σε ξενοδοχεία που στεγάζονται σε παραδοσιακά αρχοντικά και σε παλιά ελαιοτριβεία και μια συμβουλή: μην παραλείψεις να γευτείς γίδα ψητή και τσίπουρο στις ταβέρνες του χωριού. Η βροχή δεν έλεγε να σταματήσει. Δυνάμωνε και μέχρι που σουρούπωσε μας καθήλωσε στον Άγιο Λαυρέντιο. Δεν μπορώ να ισχυριστώ πως στεναχωρηθήκαμε ιδιαίτερα, αφού η παρέα ήταν εξαιρετική. Όταν αποφασίσαμε να πάρουμε τον δρόμο του γυρισμού, πυκνή ομίχλη κάλυπτε τα πάντα. ‘‘Ας είναι! Κάθε εμπόδιο για καλό.

Και αύριο μέρα είναι’’, σκέφτηκα πριν πέσω για ύπνο. Η λίμνη Κάρλα Η ώρα ήταν 7:00 όταν το ξυπνητήρι μου ζητούσε να σηκωθώ επίμονα. Φοβόμουν να ανοίξω τα μάτια μου για να δω τον καιρό. Όταν διαπίστωσα πως ο λαμπερός ήλιος κυριαρχούσε στον γαλανό ουρανό, αναθάρρησα. Κράνη, μπουφάν – αδιάβροχα για κάθε ενδεχόμενο και πάμε να απολαύσουμε τη βόλτα με τις δίτροχες καλλονές μας. Πρώτη στάση η λίμνη Κάρλα ή Βοιβηίδα. Σύμφωνα με τη μυθολογία, στο βόρειο τμήμα της ζούσαν οι Κένταυροι

και οι Λάπιθες. Από αυτήν την περιοχή θα ξεκινήσει για την Κολχίδα η Αργώ των Αργοναυτών και ο Εύμηλος ο γιος του Αδμήτου με 11 πλοία για τον Τρωικό Πόλεμο. Όπως μας διηγήθηκαν οι ντόπιοι, η λίμνη δεν άφησε τους Βολιώτες να πεινάσουν κατά τη διάρκεια της Κατοχής, αφού το καρλίσιο ψάρι χάριζε ζωή. Η Κάρλα επίσης ήταν ένας από τους σημαντικότερους υγρότοπους με πάνω από 1.000.000 πουλιά να διαβιούν μόνιμα ή περιστασιακά σε αυτόν. Η λίμνη αποξηράνθηκε το 1962, επειδή την εποχή εκείνη προκαλούσε καταστροφές στις γεωργικές καλλιέργειες και οι βαλτώδεις εκτάσεις γύρω της προσέλκυαν

30 στο άγνωστο Πήλιο ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

Στη λίμνη Κάρλα καταστρώσαμε το σχέδιο το δρομολόγιο της δεύτερη ημέρας του οδοιπορικού

χιλιάδες εντόμων. Ωστόσο, διαπιστώθηκε ότι οι επιπτώσεις στο οικοσύστημα της περιοχής ήταν μεγαλύτερες από το όφελος που προσέφερε η αποξήρανσή της. Έτσι, σήμερα γίνεται προσπάθεια για αναδημιουργία της λίμνης, που θα έχει μέγεθος 38.000 στρέμματα. Κατά τη διάρκεια των εργασιών για την ανασύσταση της λίμνης, ήρθαν στο φως σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα (ενδεικτικά: κοσμήμαΓια τους λάτρεις της πεζοπορίας. Απλά διαλέξτε ένα μονοπάτι...

τα, αγγεία, νομίσματα, κλίβανοι, υπολείμματα κτιρίων, αγωγοί, τάφοι).Το υπουργείο Πολιτισμού αποφάσισε μάλιστα τη διατήρηση και μετατροπή σε επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο ενός τμήματος προϊστορικού οικισμού, έκτασης 3,5 στρεμμάτων, του τέλους της Νεολιθικής Εποχής. Αφήσαμε τη λίμνη και ανηφορίσαμε στις βόρειες πλαγιές του Πηλίου, όμως λίγο μετά σταματήσαμε για να θαυμάσουμε από ψηλά το μεγαλείο της

φύσης. Η λίμνη Κάρλα απλωνόταν κάτω από τα πόδια μας. Σκαρφαλώνοντας στο Πήλιο Το Πήλιο, ως γνωστόν, αποτελεί ιδανικό προορισμό για όλες τις εποχές. Θέλοντας να το διαπιστώσουμε και εμείς, έχοντας λάβει ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα ορεινού πηλιορείτικου τοπίου και λίμνης, κατευθυνθήκαμε προς τις παραλίες που “βλέπουν” Αιγαίο Πέλαγος. Στο δρόμο το τοπίο μας μάγεψε. Αιωνόβια δέντρα, εύφορα βοσκοτόπια, ατέλειωτα δάση συνέθεσαν εικόνες που σου μένουν για πάντα. Η μοτοσυκλέτα σε φέρνει πιο κοντά στη φύση. Δεν είσαι κλεισμένος σε ένα αυτοκίνητο, αλλά σου δίνεται η δυνατότητα να μυρίσεις τον αέρα και να δεις πολλά περισσότερα πράγματα γύρω σου. Επιπλέον, σταματάς, εξερευνάς τον τόπο που επισκέπτεσαι, ενώ πολλές φορές “πατάς” σε μέρη που άλλοι ούτε καν θα δουν.

31

Οι σπηλιές στο Βένετο. Μαγεία

Μπαλκόνι του Πηλίου στο Αιγαίο Στο βορειοανατολικότερο άκρο του Πηλίου, φτάνουμε σε δύο από τις πλέον άγνωστες περιοχές: τα χωριά Κεραμίδι και Βένετο. Συνδυάζουν βουνό – βρίσκονται σε υψόμετρο 320 μέτρων – και θάλασσα – οι παραλίες απέχουν μόλις πέντε χιλιόμετρα. Οι βρύσες που είναι συνδεδεμένες με μύθους και παραδόσεις και οι τρεις πλακόστρωτες πλατείες του Κεραμιδίου αποτελούν τα αξιοθέατα του χωριού. Η κεντρική ή Αλωνάκι με τα θεόρατα πλατάνια όπου μπορείς να αγοράσεις τοπικά προϊόντα και να γευτείς παραδοσιακά πιάτα, η πλατεία Αγίου Γεωργίου στην οποία πραγματοποιείται κάθε χρόνο η μεγαλύτερη γιορτή του χωριού και η πλατεία του

Ο Άγιος Λαυρέντιος δεν έχει δρόμους και έτσι κατεβήκαμε από την μοτοσυκλέτα και ανεβήκαμε στο άλογο

32 στο άγνωστο Πήλιο ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

σχολείου με την απίστευτη θέα στο Αιγαίο. Από εδώ διακρίνεται στο βάθος η Χαλκιδική. Όμως, το Κεραμίδι αποτελεί επίσης δημοφιλή προορισμό για τους λάτρεις του εναλλακτικού τουρισμού και ειδικότερα της Σπηλαιολογίας. Το 2005 εντοπίστηκε και εξερευνήθηκε στην περιοχή το βαθύτερο σπήλαιο της Θεσσαλίας. Το Βένετο βρίσκεται μέσα σε πυκνό δάσος και είναι γνωστό για τις σπηλιές που βρίσκονται ανάμεσα στην αμμουδιά του Λιμνιώνα και της Παλιάς Μιτζέλας, κάποιες από τις οποίες έχουν σταλαχτίτες. Είναι οι «Ιπνοί» (φούρνοι), στη θαλάσσια περιοχή των οποίων καταστράφηκε κατά τον Ηρόδοτο το μεγαλύτερο μέρος του στόλου του Ξέρξη στα 480 π.Χ. Μας μαγεύει το αλιευτικό κατα-

φύγιο Αγριελιά που αποτελεί το επίνειο του Κεραμιδίου. Ένα ήσυχο μικρό λιμανάκι με πεντακάθαρα πράσινα νερά, ορμητήριο των ψαράδων του Κεραμιδίου, βασική ασχολία των οποίων είναι η αλιεία και η ελεύθερη, άρα και οικολογική κτηνοτροφία. Το Καμάρι του Πηλίου Μόλις λίγα μέτρα από την Αγριελιά βρίσκεται η παραλία Καμάρι, ένα από τα ιδανικότερα μέρη για ήσυχες οικογενειακές διακοπές. Με μια παραλία με καταγάλανα νερά, λίγες ταβέρνες και μικρά τουριστικά καταλύματα σίγουρα θα κλέψει τις καρδιές όσων τύχει να περάσουν από το Καμάρι και σίγουρα θα αποτελέσει αξέχαστη εμπειρία εκείνων που θα επιλέ-

ξουν την εν λόγω παραλία για τις διακοπές τους. Παραδίπλα, η ομορφιά της παραλίας του Αϊ Γιάννη είναι πιο άγρια. Έχει χοντρό βότσαλο και η ταβέρνα με τον μεγάλο πλάτανο το μοναδικό μέρος που μαρτυρεί πολιτισμό. Εκεί λοιπόν στην ακροθαλασσιά, χαμένο μέσα στην πυκνή βλάστηση βρίσκεται το Κάστρο του Κεραμιδιού. Δυστυχώς δεν έχει γίνει καμία προσπάθεια ανάδειξης της Ακρόπολης της Αρχαίας Κασθαναίας. Οι κάτοικοί της, αντίθετα από όλους τους άλλους αρχαίους Έλληνες, διάλεξαν να τη χτίσουν με τεράστιες καλοδουλεμένες πέτρες πλάι στη θάλασσα σε ένα απόκρημνο και άγριο τοπίο. Όπως αναφέρει ο Γάλλος περιηγητής Mezières, στο βιβλίο του “Αναμνήσεις από το Πήλιο και την Όσσα”

Το Μουσικό Χωριό

Γ

νώριμο σε εκατοντάδες μουσικούς και φίλους της τέχνης εδώ και επτά χρόνια, είναι μία από τις μεγαλύτερες μουσικές κοινότητες στην Ευρώπη, ένας θεσμός ελεύθερης ανταλλαγής μουσικών ιδεών και πρωτότυπων εκπαιδευτικών μοντέλων διαμέσου της μουσικής πράξης. Διοργανώνεται από την αστική, μη κερδοσκοπική εταιρεία arTree σε συνεργασία με την Αντιδημαρχία Πολιτισμού, Παιδείας & Τουρισμού Δήμου Βόλου και τις Περιφερεια-

κές Ενότητες Μαγνησίας και Σποράδων Περιφέρειας Θεσσαλίας. Φέτος, η εκπαιδευτική δράση του Μουσικού Χωριού εκφράζεται θεματικά μέσα από 12 κατευθύνσεις, οι οποίες στεγάζουν 28 μουσικά εργαστήρια/masterclasses ομαδικής δράσης. Συντονιστές των δράσεων αυτών είναι 52 διεθνείς μουσικοί / εκπαιδευτικοί, καθώς και διάφοροι προσκαλεσμένοι της διοργάνωσης με παρουσία και δράση στο χώρο της ζωντανής δημιουργίας, του χορού, του

33 “ήταν η πρώτη φορά που αντίκρισα τείχη αντάξια των Ελλήνων’’. Όμως ο καιρός σε αυτό το οδοιπορικό δεν ήταν μαζί μας. Ο ουρανός βάραινε πάνω από τα κεφάλια μας. Το βουνό των Κενταύρων ήθελε μάλλον να μας ξεφορτωθεί. Πήραμε το δρόμο του γυρισμού, ωστόσο λίγο αργότερα οι ουρανοί άνοιξαν και πυκνή ομίχλη κάλυψε τα πάντα. Νόμιζες πως ήταν φθινόπωρο και όχι αρχές καλοκαιριού. Επί μιάμιση ώρα πάνω στις μοτοσυκλέτες και ντυμένοι με αδιάβροχα νιώθαμε τη βροχή να μας τρυπάει το κορμί. Τα σιδερένια άλογά μας συνέχισαν πάραυτα ακάθεκτα και μας γύρισαν με ασφάλεια πίσω στον προορισμό μας. Δεν αποχαιρετήσαμε το Πήλιο, απλά είπαμε ‘‘εις το επανιδείν’’!

Η ήσυχη παραλία στο Καμάρι. Εδώ τα νερά του Αιγαίου δένουν αρμονικά με το τοπίο του βουνού των Κενταύρων

θεάτρου, του λόγου, της ειδικής αγωγής και της καλλιέργειας του σώματος. Οι φετινές κατευθύνσεις επικεντρώνονται στις εξής θεματικές: Μουσικοπαιδαγωγικά, σύγχρονη & αυτοσχεδιαζόμενη μουσική, παλαιά μουσική λαϊκός πολιτισμός & βαλκάνια, pop culture, μακάμ πράξη & αυτοσχεδιασμός, μουσική δωματίου, σύνθεση & ερμηνεία, διεύθυνση μουσικών συνόλων, μουσική τεχνολογία, χορός & θέατρο, ρυθμική αγωγή & δεξιοτεχνικά, το σώμα του μουσικού. Οι κατευθύνσεις αυτές έχουν δομηθεί, ανάλογα με το βαθμό διάδρασης που παρουσιάζουν μεταξύ τους, σε δύο περιόδους: 1η περίοδος: (18 - 24 Aυγ. 2012)

φωτογραφίες: Μιχάλης Ελευθεράκης

2η περίοδος: (26 Αυγ - 1 Σεπτ.

2012) Όπως κάθε χρόνο, θα πραγματοποιούνται καθημερινά συναυλίες και αυθόρμητα μουσικά δρώμενα σε κάθε γωνιά του Αγίου Λαυρεντίου.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΠΗΛΕΙΟ Πώς θα φτάσετε Για τον Άγιο Λαυρέντιο θα πρέπει να διασχίσετε την πόλη του Βόλου. Μετά την παραλία της Αγριάς υπάρχουν πινακίδες που σε κατευθύνουν προς τον μοναδικό δρόμο που οδηγεί και τελειώνει στον Άγιο Λαυρέντιο. Για τη λίμνη Κάρλα μπαίνοντας στον Βόλο ακολουθήστε τις πινακίδες για το χωριό Κανάλια που απέχει 17 χλμ. Στη συνέχεια ο δρόμος ανηφορίζει και μετά από 11 χιλιόμετρα θα συναντήσετε διακλάδωση του δρόμου που οδηγεί δεξιά προς Βένετο και αριστερά προς Κεραμίδι.

Aprilia SRV 850 To Aprilia SRV 850 επαναπροσδιορίζει τα όρια στον κόσμο των scooter. Ισχύς, οδική συμπεριφορά, σπορ χαρακτήρας, στυλ: τα πάντα στο SRV 850 υποδηλώνουν την τεχνολογία, την απόδοση και την αισθητική των σπορ μοτοσυκλετών της Aprilia. Ο κινητήρας του Aprilia SRV 850 είναι ο πρώτος και μοναδικός δικύλινδρος V90° κινητήρας που έχει τοποθετηθεί σε τέτοιο δίκυκλο, και καθιστά το maxi-σκούτερ το πιο γρήγορο και το πιο ισχυρό σκούτερ που κατασκευάστηκε ποτέ. Πληροφορίες στο site www.aprilia.com.gr

Πού θα μείνετε Στον Άγιο Λαυρέντιο υπάρχουν πολλοί παραδοσιακοί ξενώνες, όπως το “αρχοντικό Ζαρίφη – 1716” (www.1716.gr – 24280 96002), το “Παλιό Ελαιοτριβείο” (www.palioeleotrivio.gr – 24280 96482) και ο νέος ξενώνας που φτιάχνεται στο σπίτι του ηθοποιού Λαυρέντη Διανέλου από την οικογένεια Ζόπα. Στο Καμάρι στα ενοικιαζόμενα διαμερίσματα “Τσόνος” (www.tsonos.gr – 24280 73743) και στον Ξενώνα “Νησάκι” (24280 73724).

Πού θα φάτε Στον Άγιο Λαυρέντιο στην κεντρική πλατεία για καφέ, τσίπουρο και εκλεκτούς μεζέδες στον Λαυρέντη στον “Platanus Orientalis” (24280 96379, 6989 401045) και για φαγητό στην παραδοσιακή ταβέρνα ο “Βρυχώνας” (24280 96660 – 6972 265927). Στην παραλία του Αγίου Ιωάννη στο Κεραμίδι στην ταβέρνα «το Κάστρο» του Σπύρου Ζαχαράκη (24210 41733 – 6947825596) που έχει να σας πει πολλά για την ιστορία του τόπου. Στο Καμάρι θα απολαύσετε φρέσκο ψάρι στον “Κώστα” με θέα το νησάκι.

Οι μοτοσυκλέτες μας Για την περιήγηση μας στο μαγευτικό Πήλιο, χρησιμοποιήσαμε την Aprilia Tuono 1000 και το scooter SRV 850 της ίδιας εταιρείας. Τα δύο αυτά μοντέλα αποτελούν μόνο δύο από την τεράστια γκάμα της ιταλικής εταιρείας που ανήκει στον όμιλο Piaggio και έχει έδρα την πόλη Noale.

Aprilia Tuono V4 R APRC Με βάση τη μοτοσυκλέτα που αναδείχθηκε Παγκόσμια Πρωταθλήτρια, η Αprilia δημιούργησε την πιο πληθωρική “γυμνή” μοτοσυκλέτα. Η Tuono V4 R APRC διαθέτει κινητήρα με ιπποδύναμη 165 ίππους, προηγμένο πλαίσιο, κορυφαίας απόδοσης και αίσθησης φρένα και αναρτήσεις και ηλεκτρονικό πακέτο διαχείρισης APRC για να προσαρμόζεται στις ανάγκες κάθε οδηγού, προσφέροντας τα μέγιστα σε οποιεσδήποτε συνθήκες.

ΚΑΣΤΡΟ

Καφέ Σνακ - Μπαρ Ψησταριά

Κεραμίδι Πηλίου - Παραλία Αγ. Ιωάννης τηλ. 24210 41733 - 6947 825596

aprilia.com.gr

ΕΠΙΛΕΞΤΕ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΣΑΣ

ΣΤΥΛ Scarabeo 300 S ΜΟΝΟ 3.690 €

Η ΑΛΛΑΓΗ ΤΟΥ ΣΤΥΛ ΠΟΥ ΘΑ ΣΑΣ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΕΙ MARAGOUDAKIS DIRTY STORE Έκθεση: Βούρνοβα 2, Νίκαια, τηλ.: 210 4924511 Εξουσιοδοτημένο Συνεργείο Piaggio Group: Ρήγα Φεραίου 75-77, Κερατσίνι, τηλ.: 211 4014053 e-mail: dirtystore@gmail.com

MARAGOUDAKIS STORE Έκθεση & Εξουσιοδοτημένο Συνεργείο: Λαρίσης 123, Βόλος, τηλ.: 24210 91200 e-mail: maragoudakis.store@gmail.com

Θανάσης Γκιτέρσος

PLATANUS ORIENTALIS

Λεωφ. Λαμπράκη 47-49, Τ.Κ. 38334, ΒΟΛΟΣ τηλ./fax. 24210 31786 • email: giter70@otenet.gr

Αγ. Λαυρέντιος Πηλίου τηλ. 24280 96379, 6989401045

Καφέ - Μεζεδοπωλείο

36

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Κώστας Ταρναβάς

studio B&G, φωτό Ταμπούρης

ΔΙΟΜΗΔΗΣ ΑΡΓΟΥΣ

οι «Λύκοι» στην κορυφή της Ευρώπης

Μ

πορεί το handball να μην είναι το αγαπημένο άθλημα όλων των Ελλήνων, όμως η ομάδα του Άργους κατάφερε να ασχοληθούν μαζί του. Ο Διομήδης αρχικά κατέκτησε το Πρωτάθλημα Ελλάδος και έγινε η πρώτη Πελοποννησιακή ομάδα σε ομαδικό άθλημα που καταφέρνει κάτι αντίστοιχο. Ταυτόχρονα για πρώτη φορά στην ιστορία του αθλήματος στην Ελλάδα μια επαρχιακή ομάδα προετοιμαζόταν για την μεγαλύτερη πρόκληση όχι μόνο της ιστορίας της αλλά ολόκληρου του ελληνικού handball. Οι “Λύκοι” όπως αποκαλούνται ξεπέρασαν τις ίδιες τους τις προσδοκίες αποκλείοντας στο ευρωπαϊκό challenge cup ομάδες μεγαθήρια, έφτασαν στον τελικό της διοργάνωσης και κατέκτησαν το βαρύτιμο τρόπαιο που ήταν και το πρώτο ευρωπαϊκό που κατακτά που κατακτά ελληνική ομάδα. Επειδή όμως τίποτα δεν είναι τυχαίο όλα είχαν ξεκινήσει πριν από χρόνια. Όταν η τοπική κοινωνία του Άργους πίστεψε και στήριξε αυτήν την ομάδα. Όταν άνθρωποι επένδυσαν χρήματα για να φτάσουν τον Διομήδη στην κορυφή Ελλάδας και Ευρώπης και

37

Η κατάκτηση της κορυφής αποτελεί όνειρο ζωής για όλους τους αθλητές. Λίγοι όμως είναι αυτοί που θα τα καταφέρουν. Μερικοί από αυτούς αγωνίζονται στην ομάδα handball του Διομήδη Άργους, που φέτος απέδειξε πως τίποτα δεν είναι απίθανο στον αθλητισμό.

38 Διομήδης Άργους ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Ιστορικό

κε το O A.O. Διομήδης Άργους ιδρύθη στο ίως κυρ ι 1976 και δραστη ριοποιείτα δα ομά η 4 198 άθλ ημα του handball. Το νίαγω ο λύκ που έχει ως έμβλημα τον τάθλημα στη κε για πρώτη φορά στο Πρω νια χρό ά αυτ Ελλάδος handball. Στα 28 σε νες αγώ ο Διομήδης έχει δώσει 657 ι 354 ήσε ακτ κατ ι Ελλάδα και Ευρώπη, έχε ι έχε και ές νίκες, έχει ηττ ηθεί 252 φορ λη ίπα αντ την αναδειχ θεί ισόπαλος με ομάδα 51 φορές.

πίστεψαν σε νέο προπονητή και αθλητές με όρεξη για δουλειά, οι οποίοι το πρωί εργάζονται στις δουλείες του και το απόγευμα προπονούνται σκληρά. Δεν ζουν από το handball αλλά είναι περισσότερο επαγγελματίες από πολλούς που αμείβονται αδρά σε άλλα αθλήματα. Οι ιθύνοντες της ομάδας αποτελούνταν από ανθρώπους που αποφάσισαν πριν από εννιά χρόνια να πάρουν τις τύχες του Διομήδη στα χέρια τους. Ο πρόεδρος κος Τάκης Ρέντας μαζί με τον αδελφό του και πρώην πρόεδρο Δημήτρη και οι κύριοι Χιβιδόπουλος, Βλαχοσπύρος, Νίκας και Μούκιος. Αρωγός σε όλη την προσπάθεια ήταν και ο Δήμος Άργους-Μυκηνών. Ο αρχικός στόχος ήταν να “χτίσουν” μια ομάδα η οποία θα πρωταγωνιστεί σταθερά στο ελληνικό handball. Διάλεξαν τον δύσκολο δρόμο. Να φτιάξουν πρώτα τις ακαδημίες του συλλόγου οι οποίες θα τροφοδοτούν συνέχεια με αθλητές την μεγάλη ομάδα από τα σπλάχνα της. Οι ακαδημίες αυτή την στιγμή αριθμούν σχεδόν 120 παιδιά και όπως μας είπε και ο προπονητής της

ομάδας Δημήτρης Δημητρούλιας τα θεωρεί όλα παιδιά του. Έτσι εξηγείται και το δέσιμο που έχει αυτή η ομάδα η οποία κατ΄ επιλογή της διοίκησης και του προπονητή στηρίζεται σε Έλληνες αθλητές. Στο ξεκίνημα της σεζόν ούτε το πιο αισιόδοξο μέλος της ομάδας του Άργους δεν πίστευε πως ο Διομήδης θα φτάσει στην κατάκτηση όλων των στόχων του και μάλιστα με μειωμένο budget λόγω της οικονομικής κρίσης. Ο Διομήδης παρέμεινε αήττητος σε όλη την κανονική περίοδο του ελληνικού Πρωταθλήματος, γεγονός που δεν έχει καταφέρει καμία ομάδα από την περίοδο 1989 – 90 που θεσπίστηκε η Α1 εθνική κατηγορία. Λίγο έλειψε μάλιστα να τελειώσει και την διαδικασία των play off αήττητη αλλά έχασε την τελευταία αγωνιστική από την ΑΕΚ. “Στο μυαλό μου η ομάδα τέλειωσε αήττητη. Ήταν μια ήττα άνευ σημασίας την στιγμή που προετοιμαζόμασταν για τον μεγάλο τελικό του challenge cup με την Waker Toun που είχε κατακτήσει τον Challenge Cup το 2005” μας είπε ο προπονητής του Διομήδη.

40 Διομήδης Άργους ΑΦΙΕΡΩΜΑ

“Ο κόσμος στην πορεία αγκάλιαζε ακόμη περισσότερο την ομάδα. Μετά και την πρόκριση επί της Πολωνικής Μίελετς (σ.σ. και οι δύο αγώνες έγιναν στην Πολωνία) που θεωρείται μεγαθήριο, πιστέψαμε πως διαθέτουμε ένα πολύ καλό σύνολο. Ο κόσμος γέμιζε το γήπεδο. Ήταν πρωτόγνωρο για εμάς να παίζουμε μπροστά σε 1.500 φιλάθλους. Υπήρχαν άνθρωποι που έρχονταν ακόμη και στις προπονήσεις” μας λέει ο κ. Δημητρούλιας. Ο προπονητής του Διομήδη είναι μόλις 34 ετών και μέχρι πέρσι ήταν συμπαίκτης με τους φετινούς παίκτες του. Αν και δεν κατάγεται από το Άργος ανδρώθηκε στον Διομήδη ως παίκτης και ως προσωπικότητα. Όνειρο του, να δημιουργήσει μια σχολή handball στο Άργος με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που θα αναγνωρίζονται διεθνώς. Όσο για την καριέρα του; “ Δεν υπάρχει κανένας λόγος να φύγω από το Διομήδη και θα το κάνω αν και θα στεναχωρηθώ, μόνο αν έρθει σοβαρή πρόταση και μόνο από ομάδα του εξωτερικού” μας λέει ο προπονητής μιας εκ των καλύτερων ομάδων handball στην Ευρώπη και της καλύτερης στην Ελλάδα. Ο Διομήδης Άργους πραγματοποίησε κάτι ασύλληπτο για τα δεδομένα του αθλητισμού υψηλού επι-

πέδου. Κατάφερε να κερδίσει έναν ευρωπαϊκό τίτλο χωρίς να προέρχεται από μια χώρα με παράδοση στο handball, χωρίς να παίζει καν στην έδρα του αλλά στο κλειστό στάδιο του Λουτρακίου, με νέο προπονητή, με μικρό budget. Όμως τελικά είχε κάτι που δεν είχαν όλοι οι υπόλοιποι. Ομάδα και καρδιά πρωταθλητή.

«Η Συνεργασία είναι Αρετή»

Η ΕΤΑΙΡΙΑ

Ο Διαχειριστής Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου (ΔΕΣΦΑ) ΑΕ είναι ο ιδιοκτήτης και διαχειριστής του Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου της Ελλάδας, ιδρύθηκε τον Απρίλιο του 2007, εγκαινιάζοντας την αρχή της απελευθέρωσης και του εκσυγχρονισμού της εγχώριας αγοράς φυσικού αερίου. Σήμερα, ο ΔΕΣΦΑ υλοποιεί ένα ευρύ Επενδυτικό Πρόγραμμα Εθνικών Υποδομών και οδηγεί την Ελλάδα στους νέους δρόμους της ενέργειας, τους δρόμους του φυσικού αερίου.

Μ

ια από τις βασικές πεποιθήσεις του ΔΕΣΦΑ είναι ότι η ανάπτυξη των δραστηριοτήτων του θα έχει τα βέλτιστα αποτελέσματα όταν συντελείται σε ένα εύρωστο κοινωνικά περιβάλλον. Έχοντας ως στόχο, λοιπόν, την λειτουργία του σε αρμονία με την κοινωνία, αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στα θέματα της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης. Πρωταρχικός εταιρικός στόχος του ΔΕΣΦΑ είναι η αναγνώριση του ως «Άριστος Διαχειριστής Εθνικού Συστήματος φυσικού Αερίου στην Ευρώπη», ενώ έχει θέσει τους άξονες υλοποίησης της στρατηγικής του στα πλαίσια της ενίσχυσης της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης του, όπως τη διασφάλιση ανταγωνισμού στην εγχώρια αγορά ενέργειας, την εξασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού, τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, την ασφάλεια στην εργασία, την διασφάλιση και την προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, την εξάλειψη των πάσης φύσεως διακρίσεων στον εργασιακό χώρο, την προάσπιση και τήρηση της διαφάνειας στις εταιρικές διαδικασίες, την συνεχή εκπαίδευση του προσωπικού, την αναγνώριση του δικαιώματος του συνδικαλίζεσθαι, την ενίσχυση του Εθελοντικού Πνεύματος και την προτεραιότητα στην συνεισφορά ευπαθών κοινωνικά ομάδων. Στον ΔΕΣΦΑ η Αρχή της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης ορίζεται ως η ουσιαστική συμβολή μας στην Κοινωνία του σήμερα μέσω της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας μας, της βελτιστοποίησης των δεικτών ευημερίας της ελληνικής κοινωνίας και της ελαχιστοποίησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της εταιρείας. Βασιζόμενοι σε αυτές τις Αξίες και Πεποιθήσεις, έχουμε εφαρμόσει και υλοποιούμε ένα ευρύ πρόγραμμα Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης που βασίζεται σε πέντε πυλώνες: Περιβάλλον, Παιδεία & Αθλητισμός, Πολιτισμός, Συνεισφορά στον Συνάνθρωπο και Ενδοεταιρικές Δράσεις.

42

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

Ελένη Α. Παπαδοπούλου

Μικρές είναι οι στεριές της και γαλαζοαίματες. Θησαυρός ο στόλος στο λιμάνι, τα νερά τους ταρσανάδες της. Μοσχοβολιά από ιώδιο στα τραπεζάκια της και μαζικό συλλαλητήριο η αυγουστιάτικη γιορτή του ψαρά. Κοιλάδα στον Αργολικό... Θαύμα γαλαζοπράσινο, χαρά στα τρεχαντήρια.

43

Κοιλάδα

όλη η ζωή μια θάλασσα

44 Κοιλάδα

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

Μικρά σκαριά λικνίζονται στο γραφικό λιμάνι της Κοιλάδας

Α

νάμεσα στις διασημότητες της Ερμιονίδας, σεμνή και μυστηριώδης, η μικρή Κοιλάδα κρύβει επιμελώς τη γοητεία της από τα πλήθη και αποφεύγει τους προβολείς. Το Πόρτο Χέλι, η Κόστα, η Ερμιόνη, θέρετρα δοξασμένα και διεθνή, συγκεντρώνουν την τουριστική προσοχή, επιτρέποντας στη μικρή πολιτεία να κεντάει απερίσπαστη τα θαλασσινά της έργα. Κι όμως η Κοιλάδα, ούτε άγνωστη, ούτε άσημη είναι. Τα σκαριά της οργώνουν όλες τις θάλασσες του κόσμου, το Σπήλαιο Φράγχθι του προϊστορικού ανθρώπου της δίνει περίοπτη θέση στην επιστημονική κοινότητα και τα ψαράδικά της γράφουν ιστορίες και αποικίες στη Μεσόγειο.

Άγιε μου Γιώργη... θαλασσινέ Ένα καυτό απόγευμα του Ιουνίου μπήκαμε φιλοξενούμενοι στο ξύλινο σκαρί του Γιάννη Σαράντου, σε μια απόπειρα να ζήσουμε την αγωνία μιας ψαράδικης εξόρμησης με γρι-γρι και την Κοιλάδα από τη θάλασσα. Άγιος Γεώργιος το 17μετρο τρεχαντήρι μας. Έξη το πλήρωμα μαζί κι ο καπετάνιος, δύο εμείς οι θεατές και κλέφτες των εικόνων, ανοιχτήκαμε σε νερά ευλογημένα για το κυνήγι μιας καλής ψαριάς. Ο πόθος για ένα καλό κοπάδι από τονάκια σιγόκαιγε στο άγρυπνο βλέμμα του Γιάννη. Δυο φορές τη μέρα, πρωί κι απόγευμα, βγαίνει στη θάλασσα το σκάφος κι είναι πολλές εκείνες οι μέρες που

μελαγχολικό και άδειο επιστρέφει στο λιμάνι. Άλλοτε πάλι είναι οι θυμωμένοι αγέρηδες που κρατούν δεμένο και άπραγο το τρεχαντήρι. Δύσκολοι και δυσοίωνοι καιροί για την αλιεία. Κάτι η αυστηρή και αντιφατική νομοθεσία, κάτι ο παραλογισμός της πολιτείας και οι δαγκάνες της κρίσης και κάτι η μείωση των ψαριών από την υπεραλίευση, μετέτρεψαν ένα θρυλικό επάγγελμα σε καθημερινό βραχνά και μοίρα ριψοκίνδυνη.. Ετούτος ο ψαρότοπος, όμως, πλούσια έχει τα ελέη και για την ώρα συντηρεί έναν αξιοζήλευτο αλιευτικό στόλο που φέρνει στο τραπέζι μας τη νοστιμιά και την υγεία της ελληνικής θάλασσας. Πίσω μας μένει το λιμάνι, όλο ζωή, σκαριά και δυνατό ηλίου

45 φως. Στα δεξιά μας χάσκει στον κοντινό βράχο κοιτώντας τη Δύση το άνοιγμα του Σπηλαίου Φράγχθι. Μπροστά μας απλώνεται το καταπράσινο νησάκι Κορωνίς που αποτελεί ένα φυσικό φράγμα του λιμανιού. Ιδιοκτησία και ησυχαστήριο της εφοπλιστικής οικογένειας «Λιβανού» το μικρό νησί είναι ένα ποίημα σε απόσταση αναπνοής απ’ τη στεριά. Στο βάθος, πίσω του απλώνεται η παραλία Σαλάντι των Διδύμων. Καθώς απομακρύνεται το αραξοβόλι, όλα τα μάτια στρέφονται στη θάλασσα και ψάχνουν το σημάδι του κοπαδιού... Άλλος μπαλώνει τα δίχτυα, άλλος ελέγχει τα σύνεργα, άλλος συγυρίζει, όλοι τους όμως είναι μαθημένοι να ελέγχουν παράλληλα με βλέμμα ραντάρ το πέλαγος. Υποσυνείδητα σχεδόν μπαίνεις στο πνεύμα, μυείσαι στην προσδοκία, ενσωματώνεσαι στο πλήρωμα και αναζητάς τη σκοτεινή σκιά και τους αφρούς της αγέλης. Συναγερμός στα τρεχαντήρια Το εκκλησάκι του Αη-Νικόλα μας γνέφει γαλανόλευκο απ’ την ακροθαλασσιά και απ’ Δορούφι ως το ακρωτήρι Θυνί, το πράσινο του πεύκου σκίζει στα δύο το γαλάζιο ουρανού και θάλασσας. Στ’ αριστερά μας αχνοφαίνεται ο όρμος του Βουρλιά και το μικρό νησάκι Ψιλή. Ευθεία στο βάθος προβάλλει η αμυδρή ακτογραμμή της Κυνουρίας, Γύρω μας, με την ίδια ράθυμη ταχύτητα, δυο-τρία τρεχαντήρια αναζητούν κι αυτά το στόχο της ψαριάς. Όλα μοιάζουν σαν μια απλή, ανέμελη βαρκάδα που σε βυθίζει στη γαλήνη και την ονειροπόληση... ώσπου να σε ξυ-

Στον ταρσανά του Λέκκα η γοργόνα ετοιμάζεται για τα θαλασσινά ταξίδια της

46 Κοιλάδα

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

πνήσει απρόσμενα ο «πανικός»! Οι μηχανές φουλάρουν, το καμπανάκι τρελαίνεται, ο θόρυβος αγριεύει και όλοι σαλτάρουν σε θέσεις μάχης. Η ψαριά εντοπίστηκε. Το τρεχαντήρι του Γιάννη Φασιλή ήταν πιο κοντά στη λεία και άρχισε να κυκλώνει το κοπάδι αμολώντας το δίχτυ. Τα άλλα αλιευτικά, μαζί και το δικό μας, πλησίαζαν πετώντας πέτρες για να ωθήσουν τα ψάρια προς τον κύκλο της παγίδας. Νόμος ιερός η συνεργασία όπως και οι δίκαιες μοιρασιές στον κώδικα του ψαρά. Και το καλάρισμα μια αγωνιώδης τελετουργία που άλλο να την διαβάζεις και να την βλέπεις στην οθόνη, άλλο να ζεις την αδρεναλίνη της... Όλοι καλάρουνε... Το γρι-γρι είναι ένα μεγάλο δίχτυ -500 έως 800 μέτρα- για επιφανειακή αλιεία, για τα λεγόμενα αφρόψαρα όπως σαρδέλα, γαύρο, σαυρίδια, παλαμίδες κλπ. Το κάτω μέρος του έχει βαρίδια και το επάνω φελλούς. Δημιουργεί

κλοιό γύρω από τα ψάρια και το κάτω μέρος με τα βαρίδια, με τη βοήθεια συρματόσχοινου περασμένου σε μεταλλικούς κρίκους, κλείνει μετατρέποντας το δίχτυ σε μεγάλο σάκκο. Μια μικρή βάρκα (δευτεροκάϊκο) βοηθάει να πλησιάσει το δίχτυ στο πρωτοκάϊκο και η ψαριά ανεβαίνει στην κουβέρτα με απόχες, τοποθετείται σε τελάρα ή παγολεκάνες. Εκτός από το γριγρι ημέρας υπάρχει και εκείνο της νύχτας, μια ανάλογη αλλά ακόμα πιο σύνθετη και συναρπαστική αλιευτική εμπειρία που γίνεται με ρομπότ και λάμπες. Πανηγύρι αλλά και κόπος όταν η ψαριά είναι μεγάλη. Θρήνος, αν τύχει και η καλάδα πάει στράφι και το δίχτυ ανέβει άδειο. Αυτό, δηλαδή, που συνέβη και στην περίπτωσή μας, αφού τα ψάρια έκαναν φτερά... Ο καπετάνιος μας συνέχισε το κυνήγι ακάθεκτος ώσπου πήρε να νυχτώνει. Το ηλιοβασίλεμα έσπερνε χρυσοκόκκινο φως και το εκπαιδευμένο μάτι του δεν έλεγε να το βάλει κάτω. Ένας δεύτε-

Το τρεχαντήρι καλάρει, το δευτεροκάϊκο μπαίνει σε θέση μάχης ρος συναγερμός αποδείχτηκε κι αυτός άκαρπος αφού η ψαριά εξαφανίστηκε αφήνοντάς μας με το παράπονο. Μας χάρισε όμως απίθανες σκηνές από ένα σμήνος γλαροπούλια που χόρευαν στον αφρό και στο λυκόφως, αποχαιρετώντας μια ψαράδικη μέρα στην Κοιλάδα του Αργολικού. Αλιευτικός τουρισμός Το από καιρό έτοιμο και αναμενόμενο πολυνομοσχέδιο για τον τουρισμό της υπαίθρου και τον θαλάσσιο τουρισμό, ίσως την ώρα που διαβάζεται αυτές τις γραμμές να έχει ψηφισθεί. Ανοίγει για το χειμαζόμενο επάγγελμα της αλιείας έναν νέο δρόμο για ένα πρόσθετο εισόδημα. Η εμπειρία που εμείς ζήσαμε και που ως τώρα ήταν παράνομη, με το νομοσχέδιο καθιερώνεται ως νόμιμη θεματική

47

τουριστική δραστηριότητα υπό τον τίτλο αλιευτικός τουρισμός. Ο επισκέπτης θα έχει τη δυνατότητα να ζήσει ανάλογες εμπειρίες σε αδειοδοτημένα σκάφη πληρώνοντας ένα μικρό αντίτιμο. Ναυπηγοί και ταρσανάδες Η παράδοση της Κοιλάδας στην ναυπηγική τέχνη αποκαλύπτεται στον επισκέπτη της στην είσοδο του χωριού. Τα δύο ναυπηγεία της, πελώρια εκθετήρια και ζωντανή ιστορία αποτελούν ανεκτίμητο και μεγάλο κεφάλαιο του τόπου. Δίπλα-δίπλα ο παραδοσιακός ταρσανάς του Λέκκα και το εκσυγχρονισμένο ναυπηγείο του Μπασιμακόπουλου, αποτελούν, καθένα στο είδος του, υποδειγματικές και ανταγωνιστικές επιχειρήσεις. Στο ναυπηγείο του Λέκκα έχουν κατασκευαστεί από το 1967 περισσότερα από 400 ξύλινα σκαριά, τρεχαντήρια, περάματα, βαρκαλάδες, liberty κλπ, και είναι από τα λίγα παραδοσιακής ξυλοναυπηγικής που επέζησαν με αποτέλεσμα

Άλλος μαντάρει δίχτυα, άλλος ελέγχει τα σύνεργα και άλλος γίνεται ραντάρ για τον εντοπισμό της ψαριάς σήμερα να είναι ανταγωνιστικό αλλά και αξιόπιστο λόγω της συσσωρευμένης εμπειρίας. Σχεδόν ταυτόχρονα (1965) ξεκίνησε τον ταρσανά του ο Δημήτρης Μπασιμακόπουλος που στα χέρια των διαδόχων του εξελίχθηκε σ’ ένα υπερσύγχρονο χώρο ανέλκυσης-καθέλκυσης, επισκευής και φύλαξης σκαφών. Στα 26.000 τ.μ. της επιχείρησης μπορεί να θαυμάσει κανείς εκατοντάδες σκάφη και να παρακολουθήσει τις εργασίες που εκτελούνται στο ναυπηγείο. Αξιοθαύμαστο και μοναδική εμπειρία να βλέπεις την παράδοση και την προόδο να πορεύονται χέρι-χέρι... Ο αφανισμός της ναυτικής μας παράδοσης Όπως κάποτε στείλαμε στα σφαγεία τα άλογα της ελληνικής

48 Κοιλάδα

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ υπαίθρου που χιλιάδες χρόνια υπήρξαν αχώριστος και πολύτιμος σύντροφος στη στεριά, έτσι εδώ και χρόνια συντελείται ένας πρωτοφανής αφανισμός των παραδοσιακών ελληνικών σκαφών και της παραδοσιακής ναυπηγικής τέχνης που γράφει χιλιάδες χρόνια ιστορίας. Από το 1991 που εφαρμόστηκε η ευρωπαϊκή οδηγία για την απόσυρση αλιευτικών σκαφών, περισσότερα από 10000 ελληνικά ξύλινα σκάφη, ανάμεσά του σπάνια μνημεία τέχνης, καταστράφηκαν χωρίς έλεος για την είσπραξη της αποζημίωσης. Καραβόσκαρα, τρεχαντήρια, καΐκια... δουλεμένα στο χέρι με το μεράκι και το μόχθο απαράμιλλων μαστόρων πεθαίνουν μαζί με τα παλιά καρνάγια, δίνοντας τη θέση τους στα εισαγόμενα πλαστικά σκάφη. Έστω και αργά αρχίσαμε πια να καταλαβαίνουμε ότι τα δώρα της Ευρώπης είχαν δύο όψεις... Διαλέγοντας την ευκολία, διαλέξαμε την μαύρη όψη τους. Προϊστορικοί θαλασσοπόροι Το Σπήλαιο Φράγχθι κατοικήθηκε από τον προϊστορικό άνθρωπο σχεδόν αδιάλειπτα, από την Ανώτερη Παλαιολιθική ως την Νεολιθική εποχή και υπήρξε συστηματικό καταφύγιο του Homo sapiens. Οι έρευνες από αρχαιολόγους του Πανεπιστημίου Ιντιάνα με επικεφαλής τον καθηγητή Τόμας Τζάκομπσεν την περίοδο 1967-76, έφεραν στο φως πλούσιο υλικό (εργαλεία, υπολείμματα ζώων, καρπών, δημητριακών κ.ά.). Το σημαντικότερο εύρημα είναι ο σκελετός ανθρώπου που έζησε 10-8.000 χρόνια πριν την εποχή μας. Εποχή ακμής του σπηλαί-

Στο ναυπηγείο του Μπασιμακόπουλου κατασκευάζονται, επισκευάζονται, κάθε λογής σκαριά

49

ου υπήρξε η Μέση και Ύστερη Νεολιθική (5000-4500 π.Χ.) και σ’ αυτήν την περίοδο εντοπίσθηκε ο οψιδιανός, πέτρωμα που υπάρχει αποκλειστικά στη Μήλο, 80 μίλια μακριά από την Κοιλάδα. Το εύρημα αυτό ανέτρεψε τις μέχρι τότε αντιλήψεις για τις θαλάσσιες μεταφορές, μετακινώντας την ναυσιπλοΐα σε αρχαιότερο ορίζοντα. Γύρω στο 4000 π.Χ. το Φράγχθι ήταν οικισμός 150 κατοίκων που δρα πλέον και στην περίμετρο του σπηλαίου, καλλιεργεί φυτά και τρέφει οικόσιτα ζώα. Σήμερα η κύρια είσοδος του σπηλαίου βρίσκεται σε απόσταση 50 μέτρων από τη θάλασσα και ο επισκέπτης πρέπει να έχει στο νου του ότι την εποχή της ακμής του η παραλία ήταν πολύ πιο μακριά ενώ όταν κατοικήθηκε από τους πρώτους κυνηγούς αυτή η απόσταση ήταν 6-8 χλμ. Από το 2011 έχει αποφασιστεί η ανάδειξη του

Το τρεχαντήρι μας αφήνει πίσω το λιμάνι... Στα δεξιά μας χάσκει στο βράχο το άνοιγμα του σπηλαίου Φράγχθι

50 Κοιλάδα

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

σπηλαίου από το ΥΠΠΟ που ακόμα παραμένει στα χαρτιά. Τα πλούσια ευρήματα φιλοξενούνται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ναυπλίου αναμένοντας και αυτά την μεταφορά τους στο υπό ανακαίνιση Μουσείο της Κοιλάδας. Πρόσβαση στο μνημείο υπάρχει και από στεριάς αλλά είναι προτιμότερη και πολύ πιο σύντομη η προσέγγιση με σκάφος από το λιμάνι. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή και κάποιον έμπειρο οδηγό από την περιοχή που δεν θα δυσκολευτεί να βρει ο επισκέπτης. Αξίζει ακόμα να σημειώσουμε ότι το Φράγχθι ανήκει στις σημαντικότερες προϊστορικές θέσεις του ελλαδικού χώρου αλλά και της Ευρώπης. Σε μικρή σχετικά απόσταση βρίσκονται τα λιγοστά υπολείμματα του αρχαίου Μάσητα, μυκηναϊκής πόλης που αναφέρεται στον ομηρικό «Κατάλογο των Νηών».

Με ορμητήριο την Κοιλάδα Θα επισκεφτείτε το Κρανίδι. Πρωτεύουσα του πρώην Καποδιστριακού Δήμου, χτισμένο σε λόφο περίοπτο με ωραία παραδοσιακά σπίτια και κτίρια, επιβλητικές εκκλησιές, με το εξαιρετικό λαογραφικό μουσείο του και τον λόφο με τους ανεμομύλους. Η Κοιλάδα αποτελεί το επίνειο του Κρανιδίου και βρίσκεται σε απόσταση μόλις 3 χλμ. Θα πάτε στις Δολίνες των Διδύμων. Παράξενοι και επιβλητικοί κρατήρες καθίζησης ένας των οποίων έχει στα τοιχώματά του χτισμένα βυζαντινά εκκλησάκια. Τα Δίδυμα απέχουν από την Κοιλάδα περίπου 10 χλμ. και πολύ κοντά βρίσκεται η μεγάλη παραλία Σαλάντι. Ακόμα, από το χωριό Πελεή θα ανηφορίσετε προς την Μονή Αυγού (Ιερά Μονή Αγίου

Ο ήλιος βασιλεύει, τα γλαροπούλια εντόπισαν γενναίο δείπνο...

Δημητρίου), που βρίσκεται πάνω από τη χαράδρα του ποταμού Ράδου. Βραχομοναστήρι του 11ου αιώνα, έρημο σήμερα, σ’ ένα τοπίο μαγευτικό. Και, φυσικά στα κοσμοπολίτικα Πόρτο Χέλι και Κόστα, 9 περίπου χιλιόμετρα από την Κοιλάδα. Με το καραβάκι (θαλάσσιο ταξί, ferry boat) σε ελάχιστα λεπτά της ώρας βρίσκεστε στις Σπέτσες. Από το Πόρτο Χέλι επίσης μπορείτε να πάτε με δελφίνι στην αριστοκρατική Ύδρα (45 λεπτά). Η αρχόντισσα με το νησιώτικο ύφος Ερμιόνη βρίσκεται σε απόσταση 26 χλμ.

51

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΟΙΛΑΔΑ ΖΑΓΟΡΙ Πώς θα φτάσετε Από την Αθήνα οδικώς μέσω της παραλιακής οδού Ισθμός-Λουτρά Ωραίας Ελένης- Επίδαυρος. Στη διασταύρωση για το αρχαίο θέατρο Επιδαύρου ακολουθούμε δεξιά το δρόμο προς Κρανίδι, Πόρτο Χέλι ώσπου να συναντήσετε την παράκαμψη για Κοιλάδα. Θα διανύσετε περίπου 170 χλμ. Από το Ναύπλιο η Κοιλάδα απέχει 72 χλμ. Δελφίνια αναχωρούν καθημερινά από τον Πειραιά για Πόρτο Χέλι καθώς και λεωφορεία από τον Σταθμό Πελοποννήσου.

Που θα μείνετε Ένα από τα πολύ όμορφα καταλύματα της ευρύτερης περιοχής βρίσκεται στην Κοιλάδα. Το Lepitsa sunset βρίσκεται δίπλα ακριβώς στην ομώνυμη, εκπληκτική παραλία της Λεπίτσας, με θέα μαγευτική και ονειρεμένο ηλιοβασίλεμα, με πισίνα και άνετα διαμερίσματα, με αιγαιοπελαγίτικα χρώματα και πολύ προσιτές τιμές. Στο χωριό θα βρείτε επίσης ενοικιαζόμενα δωμάτια.

ψάρια περιλαμβάνει γαρίδες και καραβίδες, καρότα, κρεμμύδια και πατάτες και καταναλώνεται μετά μανίας. Απ’ τα αγαπημένα καθημερινά πιάτα είναι τα σαφρίδια πλακί, ο γαύρος λαδορίγανη στο φούρνο με μπόλικο σκορδάκι, τα μικρά παστά όπως γαύρος, φρίσσες, σαρδέλες που συνοδεύουν το ορεκτικό ουζάκι ενώ παλαμίδες, ντάσκες ψήνονται κομμένα σε φέτες στο φούρνο με φρέσκια ντομάτα και κρεμμύδια. Και βέβαια, κάθε λογής μεγάλα ψάρια, γαρίδες, καραβίδες, αστακοί, χταπόδια, καλαμάρια.. σε επάρκεια και πολύ καλές τιμές. Μια από τις παλαιότερες και πιο ονομαστές ψαροταβέρνες της Κοιλάδας είναι αυτή του Μέγα στο λιμάνι, εγγύηση για τις γευστικές σας περιπέτειες.

Ψαρολιχουδιές Όχι πως δεν θα βρείτε απ’ όλα τα αγαθά για φαγητό αλλά στην Κοιλάδα αποτελεί ιεροσυλία να μην απολαύσετε μέχρι τελικής πτώσης το άφθονο ολόφρεσκο ψάρι. Εδώ η κακαβιά εκτός από τα διάφορα

ψαροταβέρνα Ο ΜΕΓΑΣ στο γραφικό ψαροχώρι Κοιλάδα

τηλ.: 27540 - 61432-3

Ναυπηγείο Λέκκας • Κατασκευή • Επισκευή • Ανέλκυση • Καθέλκυση • Φύλαξη σκαφών Τηλ & Fax +30 27540 61456 Κιν 697 4429134 info@lekkas-shipyard.gr www.skari.gr

Ερμιονίδα… νησιώτικη αύρα στο σταυροδρόμι του Αργολικού. Ερμιόνη

Κρανίδι

Απ’ το κοσμοπολίτικο Πόρτο Χέλι με την ταξιδεύτρα Κόστα ως τη γραφικό ψαροχώρι της Κοιλάδας και από την πλανεύτρα Ερμιόνη ως το αρχοντικό Κρανίδι, χίλιοι δρόμοι θαλασσινοί και στεριανοί προσμένουν να ξαφνιάσουν με τα δώρα τους τον επισκέπτη. Σπάνιες αρχαιότητες και βυζαντινά μοναστήρια, φαράγγια, κάστρα, λαογραφικοί θησαυροί και μουσεία… αγκαλιάζονται με το κρυστάλλινο γαλάζιο και το πράσινο του πεύκου.

ΔΗΜΟΣ ΕΡΜΙΟΝΙΔΑΣ

Δημοτικό Κατάστημα Κρανιδίου: 2754 3 60000, 2754 3 60028-9 Δημοτικό Κατάστημα Ερμιόνης: 2754 3 60200 e-mail: kranidi1@otenet.gr

Πορτοχέλι

ΝΑΥΠΗΓΕΙΟ ΜΠΑΣΙΜΑΚΟΠΟΥΛΟΙ Το

Ναυπηγείο μας ιδρύθηκε το 1965 από τον Δημήτρη Μπασιμακόπουλο. Με πολύ μεράκι αλλά και χειρονακτική εργασία ο Δημήτρης Μπασιμακόπουλος και οι συνεργάτες του μετέτρεπαν την πρώτη ύλη τους, ξυλεία κάθε είδους (όπως πεύκο, ιρόκο, όρεγκον, δρυς ) σε πραγματικά κομψοτεχνήματα, στολίδια στον αφρό της θάλασσας. Στα τέλη του 1994 αρχίζει μια νέα εποχή για το Ναυπηγείο. Η διαχείριση περνά στον Γιάννη, γιο του Δημήτρη, που μαζί με τον αδερφό του πατέρα του Λευτέρη κάνουν σχέδια για το μέλλον. Οι δυο τους, άνθρωποι νέοι με ανοιχτούς ορίζοντες και τολμηρές ιδέες, βάζουν γρήγορα σε εφαρμογή το σχέδιο τους που θα φέρει στην εταιρεία σαρωτικές αλλαγές. Ο αιγιαλός κάτω από το Ναυπηγείο διαμορφώνεται κατάλληλα ώστε τα σκάφη να προσεγγίζουν με ταχύτητα και ασφάλεια. Το νέο Travelift ανυψωτικής ικανότητας 100 τόνων έχει συναρμολογηθεί και είναι έτοιμο να αναλάβει δράση. Πλέον , οι κύριες δραστηριότητες είναι οι ανελκύσεις / καθελκύσεις, η στάθμευση και η επισκευή σκαφών. Στις ημέρες μας ο χώρος έχει διαμορφωθεί έτσι ώστε να μπορεί να υποδεχθεί και να φιλοξενήσει με ασφάλεια περισσότερα από 350 σκάφη κάθε τύπου. Στην ασφαλή διαχείμανση των σκαφών συμβάλουν οι ειδικά πατενταρισμένες μεταλλικές σχάρες στήριξης που κατασκευάζει και χρησιμοποιεί κατ’ αποκλειστικότητα το Ναυπηγείο. Στα άμεσα σχέδια της εταιρείας είναι η ασφαλτόστρωση όλων των επιφανειών του Ναυπηγείου και η εγκατάσταση κλειστού κυκλώματος παρακολούθησης. Ενέργειες που θα αλλάξουν την όψη του χώρου και θα προσθέσουν βαθμούς στη λειτουργικότητα και την ασφάλεια του. Καλύτερή μας διαφήμιση οι πελάτες μας. Θα μας βρείτε στο γνωστό ψαροχώρι της Ερμιονίδας την Kοιλάδα, στo τηλέφωνο 27540-61409 και fax: 27540-61023 και με e-mail info@bsg.com.gr, bashipyard@yahoo.gr. Περισσότερες πληροφορίες στο site

www.basimakopouloi.gr

56

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Εκπαίδευση με όραμα Τα προνόμια φοίτησης σε ιδιωτικό σχολείο είναι λίγο-πολύ γνωστά. Όμως, όλα τα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια δεν είναι τα ίδια. Ο γονέας που έχει τη δυνατότητα να επιλέξει για το παιδί του την ιδιωτική εκπαίδευση πρέπει να διενεργήσει την κατάλληλη έρευνα προτού αποφασίσει.

Τ

ο Νέο Σχολείο συνιστά εδώ και είκοσι σχεδόν χρόνια έναν καταξιωμένο εκπαιδευτικό όμιλο, κύτταρο πολιτισμού για την κοινωνία της Αργολίδας. Στο ενεργητικό του συγκαταλέγονται διεθνείς και εγχώριες διακρίσεις, ενώ είναι ένα από τα σχολεία με τον υψηλότερο δείκτη επιτυχιών στις Πανελλήνιες Εξετάσεις. Όλα αυτά δεν έγιναν τυχαία. Η ιστορία μας ξεκινά από το όνειρο που είχαν οκτώ έμπειροι εκπαιδευτικοί, οι οποίοι, αφού παραιτήθηκαν από τις θέσεις τους στον δημόσιο τομέα, τόλμησαν να δημιουργήσουν έναν φορέα μάθησης και πολιτισμού. Η σωστή οργάνωση, οι καινοτόμες εκπαιδευτικοί μέθοδοι και οι υπερσύγχρονες κτιριακές εγκαταστάσεις του Νέου Σχολείου οδήγησαν γρήγορα στην καταξίωση και αναγνώρισή του. Στην εκπαιδευτική διαδικασία προστέθηκαν νέες δραστηριότητες, ενώ πολλά σχολεία απ’ όλη την Ελλάδα ζήτησαν κατευθύνσεις από την ομάδα του Νέου Σχολείου. Όμως ποια είναι τα συστατικά της επιτυχίας που κρατούν είκοσι χρόνια τώρα στην κορυφή των προτιμήσεων μαθητών και γονέων το Νέο Σχολείο; Ας προσπαθήσουμε να απαντήσουμε στα ερωτήματα που θα απασχολούσαν εύλογα κάθε γονέα κατά τη διαδικασία επιλογής σχολείου για το παιδί του. Ποια είναι τα προνόμια φοίτησης σε ιδιωτικό σχολείο; Περισσότερες ώρες ολοκληρωμένων μαθημάτων χωρίς απεργίες και καταλήψεις, εκμάθηση τουλάχι-

στον δύο ξένων γλωσσών, μεταφορά των μαθητών από και προς το σχολείο με ιδιωτικά λεωφορεία και άλλες πολιτιστικές δραστηριότητες προς τέρψιν του πνεύματος. Ποιο είναι το επόμενο βήμα για την επιλογή του κατάλληλου ιδιωτικού; Καλό θα ήταν να μιλούσατε με παιδιά και γονείς παιδιών από τα σχολεία που έχετε υπ’ όψιν σας. Επιβάλλεται να επισκεφτείτε το σχολείο εν ώρα λειτουργίας. Να συζητήσετε με τους καθηγητές και το ευρύτερο προσωπικό του σχολείου. Μην περιοριστείτε στις εντυπωσιακές κτιριακές εγκαταστάσεις. Ελέγξτε την υγιεινή του σχολείου. Κάνετε μια βόλτα από τις τάξεις, τις τουαλέτες, το κυλικείο. Ποιο είναι το ποσοστό της επιτυχίας των αποφοίτων του Νέου Σχολείου σε πανεπιστημιακές σχολές; Το Νέο Σχολείο έχει καθιερωθεί ως ένας εκπαιδευ-

57

τικός οργανισμός με μεγάλο αριθμό εισακτέων σε ανώτατες και ανώτερες σχολές και κατατάσσεται σύμφωνα με επίσημα στοιχεία μέσα στην πρώτη εικοσάδα των σχολείων με το μεγαλύτερο ποσοστό επιτυχιών. Μπορεί το Νέο Σχολείο να συμπεριλάβει τους μαθητές σε διαγωνισμούς για εγκεκριμένα πτυχία ξένων γλωσσών; Το Νέο Σχολείο παρέχει τη δυνατότητα στους μαθητές του να μάθουν τρεις ξένες γλώσσες. Την Αγγλική στις τρεις τάξεις Γυμνασίου και Λυκείου, τη Γαλλική και τη Γερμανική στο Γυμνάσιο και στην Α’ Λυκείου, στο τέλος της οποίας οι μαθητές μπορούν να υποβληθούν σε εξετάσεις για το δίπλωμα του Ινστιτούτου Goethe «Zertifikat» στα Γερμανικά και αντίστοιχα για το πρώτο πτυχίο της γαλλικής γλώσσας. Καλύπτονται επιπλέον ώρες των μαθημάτων της κατεύθυνσης ώστε να αποφευχθεί το φροντιστήριο ή τα ιδιαίτερα μαθήματα για τους μαθητές; Στο Νέο Σχολείο λειτουργεί εσωτερικό φροντιστήριο για την παροχή πρόσθετης διδακτικής μαθησιακής βοήθειας σε όσους μαθητές Γυμνασίου και

Λυκείου δυσκολεύονται να ανταποκριθούν στις σχολικές απαιτήσεις.

Ποια είναι η υλικοτεχνική υποδομή του Νέου Σχολείου; Οι κτιριακές εγκαταστάσεις του Νέου Σχολείου κατασκευάστηκαν με γνώμονα να εξυπηρετούν διδασκόμενους και διδάσκοντες στο δύσκολο έργο τους. Υπάρχει εργαστήριο φυσικών επιστημών, αίθουσες

58

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ βιολογίας και καλλιτεχνικών, αίθουσες διδασκαλίας με smart board, βιβλιοθήκη, αίθουσα ηλεκτρονικών υπολογιστών με πρόσβαση στο Διαδίκτυο, κλειστό γυμναστήριο και αμφιθέατρο, γήπεδα μπάσκετ, βόλεϊ και ποδοσφαίρου 5x5. Όλα αυτά δημιουργούν τις προϋποθέσεις και τις ιδανικές συνθήκες για ένα άρτιο εκπαιδευτικό αποτέλεσμα και μια ευχάριστη παραμονή στο Νέο Σχολείο. Ποιες είναι οι παράλληλες δραστηριότητες και εκδηλώσεις που διοργανώνονται στο Νέο Σχολείο; Η σχολική ζωή στο Νέο Σχολείο δεν περιορίζεται στα καθημερινά μαθήματα. Οι μαθητές σύμφωνα με τις προτιμήσεις τους χωρίζονται σε ομάδες ποικίλων δραστηριοτήτων, όπως περιβαλλοντική ομάδα, δημοσιογραφίας, φωτογραφίας, καλλιτεχνικών, θεάτρου και αυτοάμυνας. Ταυτόχρονα δίνεται η δυνατότητα στους μαθητές να πάρουν μέρος σε διάφορες εκδηλώσεις που οργανώνονται από το Νέο Σχολείο. Κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς λαμβάνουν χώρα εκθέσεις, αθλητικά τουρνουά, εκδηλώσεις οικολογικού ενδιαφέροντος, αποκριάτικες γιορτές και ημερίδες ενημέρωσης για την υγεία και την πρόληψη φυσικών καταστροφών. Τι περιλαμβάνει η ζωή “εκτός” σχολείου; Στο Νέο Σχολείο πραγματοποιούνται επιμορφωτικές εκδρομές και μορφωτικές επισκέψεις. Επίσης, σε συνεργασία με σχολεία του εξωτερικού γίνονται ανταλλαγές μαθητών αλλά και εκδρομές σε χώρες όπως η Ολλανδία, η Γερμανία κ.ά.

χτίζει με γνώση... το μέλλον

ΓΥΜΝΑΣΙΟ - ΛΥΚΕΙΟ

Τηλ: 27510 62720 | Fax: 27510 62721

www. new-school.gr

60

ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Θάλεια Νουάρου

15η γιορτή αγροτουρισμού Επιδαύρου

Όπως παλιά! Ο

Δήμος Επιδαύρου σε συνεργασία με την Περιφέρεια Πελοποννήσου διοργανώνουν για 15η συνεχή χρονιά τη Γιορτή Αγροτουρισμού Επιδαύρου. Δεκάδες παραγωγοί, χειροτέχνες, οικοτεχνίες και συνεταιρισμοί από την Επίδαυρο, την Αργολίδα, την Αρκαδία, τη Μεσσηνία, την Αχαΐα, την Τροιζήνα και την Κρήτη θα παρουσιάσουν τα προϊόντα τους, σε μια υπαίθρια έκθεση επάνω στην όμορφη προκυμαία της Παλαιάς Επιδαύρου. Με έναν βραδινό περίπατο στο λιμάνι θα έχουμε τη δυνατότητα να δοκιμάσουμε δεκάδες ντόπιες γεύσεις και λιχουδιές· φρέσκα πορτοκάλια, σπιτικές μαρμελάδες και γλυκά, βιολογικό μέλι, ελιές και ελαιόλαδο, παξιμάδια, κρασί, ντόπιο παγωτό, τυρί από την Τραχεία, παστέλι, λουκουμάδες, μανιάτικα λαλάγκια, κρητικά σκαλτσούνια και ρακόμελα. Η έκθεση, που θα διαρκέσει από τις 6 Ιουλίου ως και τις 12 Αυγούστου 2012, κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή από τις 19.00 έως τις 24.30, θα πλαισιωθεί από μία σειρά ποικίλων θεματικών βραδιών και εκδηλώσεων. Παραδοσιακή μουσική και χορός, ρεμπέτικες βραδιές, γευσιγνωσία μελιού και πολλές γαστρονομικές εκπλήξεις με τους executive chef Μιχάλη Ντουνέτα και Παναγιώτη Κοκκάλα. Ο Ευτύχης Μπλέτσας διασκεδάζει τα παιδιά με τα ‘χαρούμενα μουσικομαγειρέματα’ και παρέα με τις …μαμάδες του παρασκευάζουν σπιτικές μαρμελάδες και γλυκά του κουταλιού. Cocktail πάρτι αλά ελληνικά, εργαστήρια κατασκευής κοσμήματος και παραδοσιακά κεράσματα θα πραγματοποιηθούν παράλληλα με τις εκδηλώσεις του μικρού και του Αρχαίου θεάτρου της Επιδαύρου.

Παράλληλα θα φιλοξενηθεί έκθεση φωτογραφίας με τους δέκα νικητές του διαγωνισμού: Μοριάς, Άνθρωπος και Περιβάλλον, που διοργανώθηκε για πρώτη φορά φέτος με πρωτοβουλία του Δήμου. Τη μερίδα της στη γιορτή έχει φυσικά η τέχνη, που εκπροσωπείται από τεχνίτες του ασημιού και του χαλκού, κεραμίστες και εικαστικούς δημιουργούς από την Επίδαυρο, την Πάτρα, την Κόρινθο, τη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα. Πλεκτές και δερμάτινες δημιουργίες, κοσμήματα από κουκούτσια, γυαλί, ασήμι, πηλό, κουμπιά και κουκούλι μεταξοσκώληκα, χειροποίητα κομπολόγια και ξύλινα ζωγραφιστά παιχνίδια θα εμπλουτίσουν και φέτος τη γιορτή. Τέλος, η έκθεση θα φιλοξενεί ταξιδιωτικά και φωτογραφικά λευκώματα και εκδόσεις με ελληνικές συνταγές, τέχνη, παράδοση, ιστορία, θέατρο και πολιτισμό. Ενάντια στην κρίση, οι εκθέτες αποφάσισαν να προσφέρουν 20% έκπτωση στους επισκέπτες των παραστάσεων του Ελληνικού Φεστιβάλ με την επίδειξη του εισιτηρίου τους, για τις αγορές τους άνω των 10 ευρώ. Τι καλύτερο, μετά την παράσταση, από ένα πολυποίκιλο φεστιβάλ γεύσης, δημιουργίας και πολιτισμού. Φέτος στην Παλαιά Επίδαυρο, ακριβώς ‘όπως παλιά!’ Πληροφορίες / Επικοινωνία: 27533.60202 και agroepidavros@gmail.com, κ. Θάλεια Νουάρου

Δημιουργήσαμε τον ξενώνα Θυμέλη στο Λυγουριό, δίπλα στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου. Επενδύσαμε πολύ μεράκι και όρεξη, προσπαθώντας να προσφέρουμε την άνεση και ζέστη που θα ήθελε ο καθένας μας όταν φιλοξενείται. Ο ξενώνας διαθέτει 10 πλήρως οργανωμένα δωμάτια. Φυσικό περιβάλλον, ναοί και μοναστήρια, αρχαιολογικοί χώροι, ποιοτικά προϊόντα με κορυφαίο το ελαιόλαδό μας, τοπική γαστρονομία, εναλλακτικές διαδρομές αλλά και πανέμορφεςπαραλίες δίνουν την ευκαιρία για ενδιαφέρουσες δραστηριότητες και αληθινές εμπειρίες. Οι επισκέπτες μας έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν μαζί μας τις χάρες της περιοχής και να απολαύσουντη διαμονή τους.

63

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Σπύρος Καχριμάνης

Γόνιμη χώρα Άγονη πολιτική Σ

την πύρινη καρδιά της κρίσης, όψιμες εκτιμήσεις και διαγνώσεις φέρνουν στο προσκήνιο του διαλόγου τον πρωτογενή τομέα της χώρας, ως ένα από τα κορυφαία αμαρτήματα της ελληνικής πολιτικής από εντάξεως στην ευρωπαϊκή οικογένεια. Ένα αμάρτημα που αποδείχτηκε μοιραίο αφού στο κατώφλι της οικονομικής απειλής, η ελληνική γεωργία βρέθηκε ψυχορραγούσα, ναρκωμένη, διαβρωμένη και αδύναμη να ανταποκριθεί στο επιτακτικό αίτημα της αυτάρκειας. Κάποιες, ελάχιστες φωνές, όμως, είχαν έγκαιρα διαγνώσει και επισημάνει το πρόβλημα. Μόνο που η φωνή τους υπερκαλύφθηκε από τις ιαχές και τα πομπώδη άσματα μιας δανεικής ευημερίας. Μια από αυτές τις λίγες φωνές, ο Σπύρος Καχριμάνης, ενεργό και πρωτοπόρο μέλος της αγροτικής κοινωνίας, χρόνια τώρα εστιάζει με την αρθρογραφία και τις πρωτοβουλίες του στις παθογένειες της αγροτικές πολιτικής, προτείνει λύσεις, απομυθοποιεί τα αδιέξοδα. Αυτή η αρθρογραφία, σημαντικό μέρος της οποίας φιλοξενήθηκε στο ΕΠΑΘΛΟ και στη στήλη του συγγραφέα «Αγροτικές Διαδρομές», αποτελεί μαζί με άλλες δημοσιεύσεις τον κορμό του βιβλίου του ΓΟΝΙΜΗ ΧΩΡΑ-ΑΓΟΝΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ. Το βιβλίο προσεγγίζει όλο το φάσμα της αγροτικής πολιτικής της χώρας από το 1981 έως σήμερα και παρουσιάζει την άποψη του συγγραφέα για τα πραγματικά αίτια της κατάρρευσης του παραγωγικού ιστού της χώρας. Η κατανόηση των πραγματικών αιτίων της αγροτικής κρίσης, αποτελεί για τον Σπύρο Καχριμάνη κρίσιμο στοιχείο για τη διαμόρφωση της πολιτικής σκέψης για την επόμενη μέρα, καθώς, μέχρι σήμερα, παρουσιάζονταν ως προβλήματα τα «συμπτώματα» της άγονης πολιτικής. Κατά την άποψη του συγγραφέα, η αγροτική πολιτική δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως μια επιμέρους πολιτική, αλλά ως θεμελιώδης κοινωνική, περιβαλλοντική, πολιτισμική, παραγωγική και ανθρωπογεωγραφική συνιστώσα.

Η μακροχρόνια εμπειρία του συγγραφέα πάνω στα αγροτικά ζητήματα, του επιτρέπει να συνθέτει λύσεις αγροτικής και περιφερειακής πολιτικής, μέσα από συγκεκριμένες δράσεις, πολιτικές και παραδείγματα. Με αυτήν την έννοια, το βιβλίο αποτελεί και ένα εργαλείο αναφοράς στον στρατηγικό σχεδιασμό αγροτικής πολιτικής. Εκδόσεις ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ ISBN: 9789604910434 Σελίδες 168 - Τιμή: € 12,00 Λίγα λόγια για τον συγγραφέα: O Σπύρος Καχριμάνης γεννήθηκε στο Άργος το 1961. Δραστηριοποιείται σε επιχειρήσεις του γεωργικού τομέα από το 1984. Έχει διατελέσει γενικός γραμματέας της Ένωσης Νέων Αγροτών Ελλάδος, ειδικός σύμβουλος στο Υπουργείο Γεωργίας, μέλος Δ.Σ. σε πολλές επιχειρήσεις και οργανισμούς του γεωργικού τομέα και έχει εργαστεί σε προγράμματα R&D της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αρθρογραφεί συστηματικά για θέματα αγροτικής πολιτικής από το 1992 και είναι συντάκτης και παρουσιαστής της τηλεοπτικής εκπομπής «Αγροτικές Διαδρομές» από το 2004. Είναι πρόεδρος του «Κέντρου Αγροτικής Επιχειρηματικότητας Ελλάδος» και διευθύνει την συνεταιριστική επιχείρηση Α.Κ.Α.Σ. ΗΛΙΟΣ. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου ΜΒΑ από το πανεπιστήμιο του Teesside.

64

ΕΚΘΕΣΗ

5η Έκθεση Λακωνική Προϊόντων

Η Λακωνία στην Αθήνα

Τ

ο Μετρό της Αθήνας ένωσε για μια ακόμη χρονιά τη Λακωνία με την πρωτεύουσα. Επιβάτες του τα πιο εκλεκτά προϊόντα της λακωνικής γης! Η αίθουσα πολλαπλών χρήσεων του Μετρό στο Σύνταγμα φιλοξένησε από τις 10 έως τις 13 Μαΐου την 5η Έκθεση Λακωνικών Προϊόντων. Η ανταπόκριση του αθηναϊκού κοινού ήταν μεγάλη. Οι επισκέπτες της έκθεσης είχαν την ευκαιρία να γευτούν και να προμηθευτούν εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο, ελιές, κρασί, μέλι, παραδοσιακά ζυμαρικά και γλυκίσματα, παξιμάδια, χωριάτικο λουκάνικο και σύγκλινο, καπνιστή πέστροφα, σολομό, και πολλά άλλα εκλεκτά λακωνικά προϊόντα από τα περίπτερα των εκθετών. Εκτός των παραπάνω, οι παρευρισκόμενοι ενημερώθηκαν για τις φυσικές ομορφιές, τα ιστορικά μνημεία και γενικά για τους τουριστικούς προορισμούς του εν λόγω νομού από τα περίπτερα των Δήμων Σπάρτης, Μονεμβασιάς και Ελαφονήσου.

Τη βραδιά των εγκαινίων την εκδήλωση εγκαινίασε ο κ. Μανούσος Μανουσάκης, πρόεδρος της Αστικής μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας «Γιορτή Ελιάς και Λαδιού», η οποία είχε και την ευθύνη της διοργάνωσης. Στη συνέχεια χαιρετισμό απεύθυνε ο Γεν. Γραμματέας του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης κος Γεώργιος Κανελλόπουλος και οι βουλευτές Λακωνίας κύριοι Αθανάσιος Δαβάκης και Σταύρος Αραχωβίτης. Εκ μέρους των συνδιοργανωτών χαιρέτησαν η Αντιπεριφερειάρχης της Π.Ε. Λακωνίας κ. Αδαμαντία Τζανετέα, ο Δήμαρχος Σπάρτης κ. Σταύρος Αργειτάκος και ο Αντιδήμαρχος Ευρώτα κ. Ηλίας Παναγιωτακάκος. Από όλους τους ομιλητές επισημάνθηκε η επιτυχία του συγκεκριμένου θεσμού και η ανάγκη συνέχισης παρόμοιων προσπαθειών, με έμφαση στην ανάπτυξη της εξωστρέφειας προς εξαγωγικούς προορισμούς για τη στήριξη του αγροτικού τομέα. Στη διοργάνωση συμμετείχαν επίσης οι Δήμοι Μονεμβασίας και Ελαφονήσου, αλλά και το Επιμελητήριο Λακωνίας.

65

Γιορτή Ελιάς και Λαδιού Η «Γιορτή Ελιάς και Λαδιού» είναι μια αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία (ΑΜΚ) που δημιουργήθηκε το 2010 με βασικό σκοπό την προβολή των λακωνικών προϊόντων, τη διάδοση των ιδιαίτερων παραδοσιακών γεύσεων και συνταγών της περιοχής και τη διατήρηση της πολιτιστικής γαστρονομικής παράδοσης. Αφορμή για τη δημιουργία της ΑΜΚ αποτέλεσε η εξασφάλιση της συνέχισης στη «μετά Καλλικράτη εποχή» σημαντικών και επιτυχημένων θεσμών, όπως η «Γιορτή Ελιάς και Λαδιού Σελλασίας» και η «Έκθεση των Λακωνικών Προϊόντων» στο Σύνταγμα. Θεσμοί που ξεκίνησαν σταδιακά από το 2004 και καθιερώθηκαν χάρη στις προσπάθειες φορέων, όπως η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Λακωνίας, η Τ.Ε.Δ.Κ., ο Δήμος Οινούντος, το Επιμελητήριο Λακωνίας, καθώς επίσης και πολλοί άλλοι φορείς του νομού. Η «Γιορτή Ελιάς και Λαδιού Σελλασίας», η γιορτή όλων των λακωνικών παραδοσιακών αγροτοκτηνοτροφικών προϊόντων, γίνεται από το 2004 και κάθε χρόνο το πρώτο Σαββατοκύριακο του Αυγούστου στη Σελλασία της Δ.Ε. Οινούντος του Δήμου Σπάρτης. Η Γιορτή περιλαμβάνει έκθεση βιολογικών και παραδοσιακών προϊόντων, ενημερωτικές συζητήσεις για την αγροτική παραγωγή και ανάπτυξη, καθώς και ψυχαγωγικές εκδηλώσεις (όπως συναυλίες γνωστών καλλιτεχνών κ.λπ.) για μικρούς και μεγάλους. Η «Έκθεση Λακωνικών Προϊόντων» διοργανώνεται

από το 2008 στον εκθεσιακό χώρο του Μετρό στην Πλατεία Συντάγματος και μέσω αυτής οι Λάκωνες παραγωγοί έχουν την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με το αθηναϊκό καταναλωτικό κοινό, αλλά και τον εμπορικό κόσμο. Η ΑΜΚ εταιρεία έχει ως μέλη τυποποιητές και παραγωγούς λακωνικών προϊόντων αλλά και απλούς πολίτες που ενδιαφέρονται για τη διατήρηση των παραδοσιακών γεύσεων και της γαστρονομικής κουλτούρας της περιοχής. Πρόεδρος της ΑΜΚ είναι ο σκηνοθέτης Μανούσος Μανουσάκης, ο οποίος ήταν και ο αρχικός εμπνευστής της «Γιορτής Ελιάς και Λαδιού». Για πληροφορίες μπορείτε να απευθυνθείτε στο 27310 89561 και 6949 981664.

Τοποθετήστε εδώ το Για να είναι πιο απο χρησιμοποιήστε δύο προτάσεις.

Τοποθετήστε Τοποθετήστε εδώ το μήνυμά σας. εδώ το μήν Για να είναι πιο αποτελεσματικό, Για να είναι πιο αποτελεσ χρησιμοποιήστε δύο ή τρεις προτάσεις. χρησιμοποιήστε δύο ή τρ

«Δουκάτο» προτάσεις. Παραδοσιακά Γλυκά Μονεμβασίας Καμαρινού Μαρία τηλ. 27320 - 61763 κιν. 6936 536314

66

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ Θοδωρής Ερμήλιος

Φαράγγι Δημοσάρη

βόλτα στο μονοπάτι του χρόνου

Γ

ια τέσσερις ώρες ξεχνάς το κινητό σου τηλέφωνο και οτιδήποτε άλλο μπορεί να θυμίζει σύγχρονο πολιτισμό. Στο φαράγγι του Δημοσάρη ο χρόνος έχει σταματήσει να κυλά εδώ και αιώνες και όλα κινούνται με τον ρυθμό του περπατήματος. Διασχίζοντάς το δεν κάνεις μια απλή βόλτα, έχεις την ευκαιρία να δεις, να μυρίσεις και να ακούσεις ότι και οι πρόγονοί μας για εκατοντάδες χρόνια. Κάθε μέρος που απαιτεί φέρι μποτ για να το επισκεφτείς, κρύβει τουλάχιστον έναν μικρό παράδεισο. Η νότια Εύβοια αποτελεί χρυσή επιβεβαίωση του κανόνα κρύβοντας όχι έναν αλλά αμέτρητους θησαυρούς για τους “εναλλακτικούς τουρίστες”. Αν και σε απόσταση αναπνοής από την πρωτεύουσα αντιστέκεται σθεναρά στις σύγχρονες- ισοπεδωτικές τάσεις τουριστικής ανάπτυξης, διατηρώντας αναλλοίωτα τα χαρακτηριστικά της. Το επιβλητικό βουνό της Όχης με κορυφή τα 1.399μ. δεσπόζει στην περιοχή παίζοντας σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση και την προστασία της. Ξερό, άγριο και ανεμοδαρμένο στο νότιο τμήμα του θυμίζει κυκλαδίτικο νησί. Κατάφυτο, δασωμένο και με πολύ νερό στο βόρειο τμήμα μοιάζει έντονα στο μαγευτικό Πήλιο. Για να περάσει κάποιος αυτό το βουνό ο πιο ασφαλής και σύντομος τρόπος ακόμα και μετά τα μισά του εικοστού αιώνα, πριν ανοιχτούν δρόμοι στη γύρω περιοχή, ήταν ένα φαράγγι στη βορεινή πλευρά του βουνού, το Φαράγγι του Δημοσάρη. Στις μέρες μας ένα τμήμα του χρησιμοποιείται ακόμα από ντόπιους κτηνοτρόφους ενώ παράλληλα αποτελεί πόλο έλξης για ψαγμένους περιπατητές από όλη την Ευρώπη.

Eπισκεφτήκαμε το φαράγγι τις τελευταίες μέρες

του Μάρτη και ενώ η θερμοκρασία στις πεδινές περιοχές άγγιζε του 20°C, γύρω από την αρχή του μονοπατιού υπήρχαν ακόμη χιόνια, φυσούσε δυνατός αέρας και η ομίχλη σκέπαζε τα πάντα. Με δυσκολία στεκόμασταν στο διάσελο και μη έχοντας τη δυνατότητα να απολαύσουμε τη θέα που υπό κανονικές συνθήκες προσφέρεται απλόχερα, ξεκινήσαμε να κατηφορίζουμε. Στο πρώτο κομμάτι έχουν τοποθετηθεί πλατιά πέτρινα σκαλιά που κάνουν την κατάβαση πιο εύκολη ενώ μπαίνοντας μέσα στη χαράδρα ο καιρός αμέσως γλυκαίνει κάνοντας σαφές το λόγο για τον οποίο αυτή η οδός είχε για χρόνια την τιμητική της. Μπορεί ο αέρας να λυσσομανά σε όλο το βουνό αλλά το μονοπάτι μέσα στο φαράγγι παραμένει ασφαλές πέρασμα. Λίγα μέτρα και λίγα λεπτά αργότερα η συνάντησή μας με το ποτάμι έδωσε κυριολεκτικά μια διαφορετική νότα στη βόλτα μας. Ο ήχος από το τρεχούμενο νερό σε συνδυασμό με το κελάηδισμα των πουλιών έκαναν την ατμόσφαιρα γαλήνια. Κοιτούσαμε γύρω μας και οι κατάφυτες πλαγιές γέμιζαν όλο το οπτικό μας πεδίο αφήνοντας μόνο λίγο ουρανό να ξεπροβάλει. Θα μπορούσαμε να ολοκληρώσουμε τη βόλτα μας σε περίπου τέσσερις ώρες αλλά σκόπιμα καθυστερούσαμε με κάθε ευκαιρία. Κάναμε αμέτρητες στάσεις για να φωτογραφίσουμε γερασμένα δέντρα και τις κουφάλες τους, να παρατηρήσουμε τις αντιδράσεις μιας σαλαμάνδρας στη θέα του φωτογραφικού φακού και να μυρίσουμε αμέτρητα, πολύχρωμα λουλούδια. Περπατώντας στο τελευταίο τμήμα πριν το χωριό των Λενοσσαίων συχνά πυκνά συναντούσαμε σημεία στρωμένα με πέτρα, αποτέλεσμα της προσπάθειας ανάπλασης που έγινε

68 Φαράγγι Δημοσάρη ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

Στένεμα από μαρμαρώδη πετρώματα «ζωγραφισμένα» με χαρακτηριστικές χρονολογικές ζώνες.

Ακίνδυνη και πρόθυμη να ποζάρει η σαλαμάνδρα που συναντήσαμε στα μισά της διαδρομής.

κυρίως την προηγούμενη δεκαετία. Ωστόσο η πιο εντυπωσιακή εικόνα ήταν όταν διασταυρωθήκαμε με τον κύριο Θόδωρο, έναν από τους ελάχιστους κατοίκους του χωριού που καβάλα στο ένα από τα δύο μουλάρια του έκανε το δρομολόγιο ρουτίνας προς τη στάνη. Πραγματικά μια εικόνα από το μακρινό παρελθόν που σπάνια αντικρίζει κανείς και μάλιστα σε περιβάλλον τόσο αγνό και παρθένο. Ανταλλάξαμε συστάσεις και αφού αποχαιρετιστήκαμε συνεχίσαμε αναλογιζόμενοι πόσες σπάνιες εικόνες είδαμε μέσα σε ελάχιστα χιλιόμετρα. Το χαμόγελο παρέμενε ζωγραφισμένο στο πρόσωπό μας μέχρι που η άφιξή μας στο χωριό των Λενοσαίων μας δημιούργησε έντονους προβληματισμούς. Χτισμένο μέσα στον παράδεισο, δεν κατάφερε να κρατήσει τους κατοίκους του που έφυγαν για να δοκιμάσουν την τύχη τους στην “πόλη’. Μισογκρεμισμένα σπίτια, άδεια λιθόστρωτα σοκάκια και μόνο δύο άνθρωποι να ακούγονται σε ολόκληρο χωριό. Θέλοντας να αφουγκραστούμε τους ήχους του παρελθόντος μπήκαμε σε ένα από αυτά και έκπληκτοι αντικρίσαμε πως πρόκειται για εγκαταλειμμένο παμπάλαιο ελαιοτριβείο με πέτρινο χώρο άλεσης και χειροκίνητο πιεστήριο. “Λεβητοποιείον Ροδινού. Εν Πειραιεί” έγραφε η ανάγλυφη μεταλική ταμπέλα του κάνοντάς μας να αναλογιστούμε το δύσκολο ταξίδι που διένυσε μέχρι να φτάσει εδώ αλλά και τη δόξα που σίγουρα χάρισε στον ιδιοκτήτη του. Σήμερα οι Λενοσσαίοι ακουμπούν στο χωμάτινο οδικό δίκτυο και αυτό δίνει στο χωριό ανάσες ζωής. Ενθαρρυντι-

κό για τον τόπο είναι πως κάθε χρόνο οι φυσιολάτρες και οι πεζοπόροι που επισκέπτονται το μέρος αυξάνονται συνεχώς και ιδιαίτερα το καλοκαίρι. Δεν υπάρχουν εξάλλου πολλά μέρη που να μπορούν να το ανταγωνιστούν, που να σε ταξιδεύουν τόσο βαθιά στο παρελθόν και παράλληλα να σου επιτρέπουν να τελειώσεις την πεζοπορία με βουτιά στα καταγάλανα νερά του Αιγαίου. Πρόσβαση Η αρχή του μονοπατιού απέχει 12χλμ από το κέντρο της Καρύστου, από τα οποία τα μισά είναι χωματό-

δρομος μέτριας βατότητας. Παρά το γεγονός ότι το μονοπάτι είναι 10 χιλιόμετρα, η σύνδεση της αρχής (διάσελο Πετροκάναλο, υψόμετρο 954μ) και του τέλους (Παραλία Καλλιανών) μέσω οδικού δικτύου απαιτεί περιπου μία ώρα οδήγησης. Για να φτάσετε στην Κάρυστο από Αθήνα η πιο γρήγορη διαδρομή είναι μέσω της ακτοπλοϊκής γραμμής Ραφήνα-Μαρμάρι. Το κόστος για το φέρρυ μποτ είναι 7 ευρώ το άτομο και 23 το ΙΧ και φυσικά άλλα τόσα για την επιστροφή. Υπάρχει και η εναλλακτική γραμμή Αγ. Μαρίνα-Στύρα που έχει σχεδόν το μισό κόστος αλλά και επιπλέον 50χλμ διαδρομής. Από Χαλκίδα, η Κάρυστος απέχει 120χλμ ή σχεδόν δύο ώρες

οδήγησης σε επαρχιακό δρόμο με πολλές στροφές.

Χλωρίδα Διαθέτει πλούσια δασική και θαμνώδη βλάστηση. Χαρακτηριστικές είναι οι συστάδες υπεραιωνόβιων καστανιών που αποτελούν μέρος του Καστανολόγγου, ένα από τα τελευταία τόσο ηλικιωμένα δάση του συγκεκριμένου είδους στη χώρα μας. Στις όχθες του ποταμού σχηματίζεται δάσος πλατανιών ενώ ψηλά στο βουνό μπορείτε να αντικρίσετε ίταμους, (Taxus baccata) και δρύες. Σε μεγάλο υψόμετρο ο πιο χαρακτηριστικός θάμνος είναι το ρείκι

70 Φαράγγι Δημοσάρη ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

Εγκαταλειμένο ελαιοτριβείο στο χωριό Λενοσαίων σε πέτρινο χώρο.

με τα πολλά μικρά άνθη σε μωβ και ροζ αποχρώσεις ενώ χαμηλότερα και κοντά στο νερό οι φτέρες οργιάζουν!

Πανίδα Πλούσια με πολλά είδη, αν και τα πιο εντυπωσιακά όπως ο νεροκότσυφας και ο μπούφος (το μεγαλύτερο νυχτόβιο αρπακτικό) είναι δυσκολοπαρατήρητα. Στην ευρύτερη περιοχή πετάει φιδαετός, γερακίνα, ξεφτέρια και πολλά μεταναστευτικά πουλιά ενώ μέσα στο δάσος του φαραγγιού ακούγονται πολλά ωδικά πτηνά όπως αηδόνι, παπαδίτσα, κότσυφας και σιρλοτσίχλονο. Πλούσια είναι και η ερπετοπανίδα με αρκετά είδη φιδιών όπως η σαϊτα, ο λαφίτης, η δενδρογαλία και η οχιά ενώ αν επισκεφτείτε το φαράγγι μετά από βροχή μπορείτε (με λίγη τύχη…) να δείτε κοντά στο νερό σαλαμάνδρα (ακίνδυνο αμφίβιο με κίτρινο και μαύρο χρώμα). Εκτιμάται

πως η ευρύτερη περιοχή λόγω του άγριου ανάγλυφου ήταν η τελευταία σε νησί της μεσογείου που είχε φυσικό πληθυσμό λύκων. Σήμερα η πανίδα της περιοχής χαρακτηρίζεται από μικρού μεγέθους θηλαστικά όπως αλεπού, κουνάβι, νυφίτσα και πολλά είδη τρωκτικών ενώ ο λαγός απειλείται λόγω παράνομου κυνηγιού.

Ιστορία Το όνομα Δημοσάρης είναι βυζαντινό τοπωνύμιο και σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή προέρχεται από το Δημοσάριος που σημαίνει αυτός που εκμεταλλεύεται δημόσιο κτήμα (πιθανότατα στις πηγές ή τις όχθες του ποταμού). Για χιλιάδες χρόνια το μονοπάτι του φαραγγιού αποτελούσε έναν από τους κυριότερους και πιο ασφαλείς διαδρόμους επικοινωνίας της νότιας Εύβοιας, συνδέοντας την πλευρά του Αιγαίου (περιοχή Καλλιανού) με τα

Δρομολόγιο ρουτίνας προς τη στάνη για τον κυρ Θόδωρο.

χωριά του Καβοντόρου και την Κάρυστο. Σύμφωνα με τους μελετητές, το λιθόστρωτο είναι μεσαιωνικό ή και παλαιότερο, εξυπηρετώντας πιθανότατα ακόμα και το μεταλλορυχικό κέντρο που εικάζεται πως υπήρχε στην περιοχή κατά την αρχαϊκή και κλασική περίοδο (800 π.Χ.-323 π.Χ.). Κατά μήκος του φαραγγιού υπάρχει το χωριό Λενοσσαίοι με την κατασκευή της εκκλησίας του (Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου) να χρονολογείται μεταξύ των ετών 1275 και 1285. Τις τελευταίες δεκαετίες, όπως και η ευρύτερη περιοχή γνωρίζει την εγκατάλειψη, έχοντας στην απογραφή του 2001 εικοσιεπτά κατοίκους ενώ σύμφωνα με τους ντόπιους σήμερα κατοικούν μόλις τρεις οικογένειες. Παλαιότερα ήταν κέντρο συνάντησης κατά την περίοδο του Δεκαπενταύγουστου με μεγάλο πανηγύρι και κάθε είδους συναλλαγές όπως προσλήψεις τσοπάνιδων και αγοροπωλησίες-ενοικιάσεις κτημάτων. Σήμερα το φαράγγι Δημοσάρη περιλαμβάνεται στην προστατευόμενη

(βάση Natura2000) περιοχή “Όρος Όχη - Κάμπος Καρύστου – Ποτάμι – Ακρωτήριο Καφηρεύς – παράκτια θαλάσσια ζώνη. Τουριστική Υποδομή Στην περιοχή δραστηριοποιείται μόνο το ταξιδιωτικό γραφείο South Evia Tours (Κάρυστος, 22240 26200) που οργανώνει εκδρομές κάθε Σάββατο για ιδιώτες και οποιαδήποτε μέρα της εβδομάδας για οργανωμένα γκρουπ. Τοπική συγκοινωνία δεν υπάρχει ενώ λάβετε υπόψιν σας πως καθ’ όλο το μήκος του φαραγγιού δεν υπάρχει αναψυκτήριο ή κάτι σχετικό. Ευχαριστούμε τον κ. Νίκο Λαγωνικό (ταξιδιωτικό γραφείο South Evia Tours) και τον Θεόδωρο Δεδεβέση για τη βοήθειά του στην πραγματοποίηση της εξερεύνησής μας.

72

ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ Ελένη Α. Παπαδοπούλου |

Γιάννης Κοφινάς

Campanula incurva Aucher

Μια σπάνια καμπανούλα της ελληνικής γης Έ

να από τα πολύ όμορφα και σπάνια ενδημικά της ελληνικής γης είναι η Campanula incurva Aucher. Μία από τις πολλές καμπανούλες του είδους Companulacea που στολίζουν με χάρη την ελληνική ύπαιθρο και ανήκει στην εντυπωσιακή κατηγορία Megalocodon. Παρ’ ότι έχει μια αρκετά ευρεία παρουσία σε πολλά μέρη της ελληνικής επικράτειας, οι σποραδικές της εμφανίσεις την κάνουν ακριβοθώρητη. Την συναντάμε στο Δυτικό και Ανατολικό Αιγαίο περιστασιακά και έχει εντοπιστεί στον Όλυμπο, την Νότια Εύβοια, το Πήλιο, στη Σκόπελο, την Ικαρία και αλλού, σε υψόμετρο από 20-800 μέτρα. Αγαπάει τις υγρές και σκιερές τοποθεσίες και την βρίσκουμε συνήθως σε βράχους και πλαγιές με σχιστολιθικά και ασβεστολιθικά υποστρώματα, να απλώνει τα καρδιόσχημα φύλλα της και τα μεγάλα μωβγαλάζια άνθη της. Ανήκει στις χαρακτηριστικές περιπτώσεις ελληνικών αγριολούλουδων που έχουν μαζικά ξεριζωθεί από τα ελληνικά βουνά τους τελευταίους 3 αιώνες, κυρίως από ξένους αλλά και ντόπιους «κυνηγούς». Παράλληλα, εμφανίζει σημαντική μείωση των πληθυσμών της σε περιοχές με έντονη τουριστική και οικιστική ανάπτυξη. Μπορεί να καλλιεργηθεί σχετικά εύκολα από σπέρματα και την συναντάμε τα τελευταία χρόνια να διασώζεται σε κάποιους βοτανικούς κήπους. Σύμφωνα με την περιγραφή του Καθηγητή Δημητρίου Φοίτου στο βιβλίο ερυθρών δεδομένων της ελληνικής χλωρίδας τα στοιχεία του φυτού είναι: «Διετής ή πολυετής μονοκαρπική πόα. Βλαστοί ημιευθυτενείς (15-)25-45 cm, συνήθως τοποθετημένοι κατ’ εναλλαγή. Τα φύλλα της βάσης είναι χνοώδη,

Campanula incurva φωτογραφημένη από τον Γιάννη Κοφινά στην Εύβοια τον Ιούνιο του 2011. καρδιοειδή ή σπανίως επιμήκως-ωοειδή, αμβλεία, οδοντωτά με έλασμα 5-10 x 3-8 cm και μίσχο έως 12 cm σε μήκος. Τα χαμηλότερα και μεσαία φύλλα συνήθως όμοια αλλά μικρότερα, τα φύλλα της κορυφής ωοειδή έως επιμήκως-ρομβοειδή, σχεδόν άμισχα ή άμισχα, οδοντωτά-πριονωτά. Τα εξαρτήματα του άνθους ωοειδή, αμβλεία, και καλύπτουν την ωοθήκη. Η στεφάνη ευρέως καμπανουλοειδής, 3-6 cm σε μήκος, ελαφρώς μπλε-ιώδης. Ο στύλος με 3 στίγματα. Κάψουλα ημισφαιρική.». Αν και σπάνιο λουλούδι και μάλιστα με τάσεις συρρίκνωσης, η Campanula incurva δεν εντάσσεται από τους ειδικούς στα άμεσα απειλούμενα είδη και δεν υπόκειται σε κάποιο καθεστώς προστασίας. Αυτή η κατάσταση όμως μπορεί να αλλάξει αν συνεχίζουμε να παραβιάζουμε τους οικοτόπους της προτίμησής της ή να την ξεριζώνουμε όταν την συναντάμε.

Φωτογραφημένη σε πρόσφατη εξόρμηση (Ιούνιος 2012) του Γιάννη Κοφινά στον Άγιο Παντελεήμονα του Ολύμπου.

73

74

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Ιωάννης Μπούλιας |

Ηρακλής Κικνάτζε

Η Ειρεσιώνη σε εαρινή εμφάνιση Τ

ην Αρχαία Εποχή, τηρείτο στην Ελλάδα, Αθήνα κυρίως, ένα πολύ ωραίο έθιμο: η Ειρεσιώνη, της οποίας οι εορταστικές εκδηλώσεις συμβόλιζαν την αναγέννηση της γης, της Φύσεως και της ζωής κατά την άνοιξη, άρα και την ψυχική ανάταση του Έλληνα, μετά τον χειμερινό «θάνατο». Κύριο στοιχείο των εκδηλώσεων ήταν ο χορός και το τραγούδι υπέρ υγείας, ευφορίας, γονιμότητος. Οι εορτάζοντες κρατούσαν ειρεσιώνη (= κλαδί ελιάς ή δάφνης) φορτωμένη με σύκα και άλλους καρπούς, καθώς και με φιαλίδια γεμάτα γάλα, κρασί και μέλι. Τα παιδιά έπλεκαν με άνθη στεφάνια, τα περιέφεραν στην πόλη και τα κρεμούσαν στις θύρες των οικιών, κάτι το οποίο συνηθίζεται σήμερα ως στεφάνι τον Μάιο. Τα ίδια ακριβώς στοιχεία διακρίνουν τον χαρακτήρα των Γεωργιανών, εξαιρετικά φιλικού προς εμάς έθνους, γι αυτό στη γεωργιανή κοινωνία τιμάται οτιδήποτε ελληνικό (πολιτισμικό, κοινωνικό, ιστορικό ή άλλο). Κρασί δε (ήδη από 6ης χιλιετίας πΧ!), γάλα, μέλι και σύκα, αφθονούν στη σημερινή Γεωργία. Στη Γεωργία λοιπόν, λειτουργεί ο φημισμένος μουσικο-χορευτικός όμιλος «Erisioni» (Ειρεσιώνη), κατά τα πρότυπα του δωρικού (λακωνικού) οικογενειακού κοινοβίου-σχολής, ο οποίος, μέσω καταπληκτικών παραστάσεών του, εκφράζει τον πλούτο της γεωργιανής ψυχής και αποτυπώνει την ψυχική ανάταση και υπερηφάνεια των Γεωργιανών. Προσφάτως, είχαμε την ευτυχία να παρακολουθήσουμε μιαν υψηλής αισθητικής εαρινή εμφάνιση της γεωργιανής «Ειρεσιώνης». Τιμώντας την εαρινή φυσική αναγέννηση και εν όψει καλοκαιριού, ο φιλοσοφημένος γεωργιανός όμιλος ήλθε στην Ελλάδα, Αθήνα, συμβολικά τον μήνα Μάιο. Πα-

ράλληλα, άφηνε σε χέρια Ελλήνων τη σκυτάλη με το ηρωικό ανθρωπιστικό μήνυμα του Ηρακλή, ο οποίος, απελευθερώνοντας στη Γεωργία (Καύκασος) τον Προμηθέα, αποδέσμευσε τις δημιουργικές αρετές του Ανθρώπου. Επί πλέον, οι ειρεσιώνειοι Γεωργιανοί ήλθαν να υμνήσουν την γαία η οποία ανέδειξε άλλον έναν της γνωστής αργοναυτικής συντροφιάς: τον μουσικοφιλόσοφο Ορφέα. Κατά την εμφάνιση, οι αριστοτεχνικές κινήσεις των χορευτών, σε συνδυασμό με τον τάλαντο των μουσικών και του πολυφωνικού σχήματος, προκάλεσαν ρίγη συγκινήσεως στο κοινό. Η εκδήλωση άνοιξε και έκλεισε με ύμνους και ευχές υπέρ υγείας, ευφορίας, γονιμότητος, μακροημερεύσεως. Και είδαμε τα αρχαιοελληνικά όργανα πανδουρίδα, δίαυλο, άσκαυλο, τύμπανο κλπ, ενσωματωμένα στη γεωργιανή μουσική παράδοση, να εκπέμπουν φως υψηλού πολιτισμού στα χέρια των αδελφών μας Γεωργιανών και να αποπνέουν ηρωικό παλμό, τον οποίον οι «ιπτάμενοι» χορευτές, πραγματικοί Πήγασοι της Γεωργίας, μετουσίωναν σε θεϊκή κίνηση. Μεταξύ άλλων πολλών, παρακολουθήσαμε ποντιακούς (γεωργιανο-ελληνικούς) χορούς, τον βυζαντινών καταβολών χορό «σαμάια» συν το απαραίτητο συρτάκι, με τις αθλητικές κινήσεις των Γεωργιανών χορευτών. Κατά τους Γεωργιανούς Erisioni και την ελληνική Ειρεσιώνη, όταν θάλλει η Φύση θάλλει και η ανθρώπινη ψυχή. Το χρωματικό κάλλος της Φύσεως, στην εν Ελλάδι παράσταση αποδιδόταν με λουτρό φωτός ονειρικών αποχρώσεων οι οποίες μετέφεραν τους θεατές σε άλλους κόσμους. Οι φωτογραφίες από την εμφάνιση του συγκροτήματος Erisioni είναι εύγλωττες...

76

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

«Από τη Μεσσήνη στις Συρακούσες»

Ο

Θεατρικός Όμιλος του 1ου Γενικού Λυκείου Μεσσήνης, στο πλαίσιο των πολιτιστικών δραστηριοτήτων του, παρουσίασε στις 9 Μαΐου 2012 την τραγωδία του Ευριπίδη «Ιφιγένεια εν Ταύροις» στο 18ο Διεθνές Νεανικό Φεστιβάλ Μαθητικού Θεάτρου Αρχαίου Δράματος στο αρχαίο ελληνικό θέατρο του Palazzolo Acreide, στις Συρακούσες. Στη διάρκεια αυτού του φεστιβάλ (9-31 Μαΐου 2012), που το διοργανώνει το INDA (Istituto Nazionale del Dramma Antico), μαθητές και σπουδαστές από Ιταλικά σχολεία και από σχολεία ευρωπαϊκών χωρών (το 2012 συμμετέχουν 83 θεατρικές ομάδες) από 10 χώρες της Ευρώπης, ανεβάζουν παραστάσεις στο αρχαίο Θέατρο του Palazzolo Acreide. Το φεστιβάλ αυτό - θεσμός παιδαγωγικής και πολιτιστικής σημασίας- αποτελεί τη σημαντικότερη συνάντηση νέων από όλο τον κόσμο με θέμα το αρχαίο ελληνικό και ρωμαϊκό δράμα. Ο Θεατρικός Όμιλος του σχολείου παρουσίασε το πρωί της 9ης Μαΐου την τραγωδία του Ευριπίδη «Ιφιγένεια εν Ταύροις», στο αρχαίο ελληνικό θέατρο του Palazzolo Acreide ενώ το ίδιο απόγευμα επισκέφτηκε κέντρο των Συρακουσών. Εκεί οι μαθητές είχαν την ευκαιρία να πληροφορηθούν αλλά και να βιώσουν το ελληνικό στοιχείο που έντονα ήταν αποτυπωμένο όχι μόνο στα δημόσια κτήρια της πόλης αλλά και στα εμπορικά καταστήματά της. Μάλιστα πολλοί ντόπιοι κατενθουσιάζονταν, μόλις μάθαιναν πως ερχόμαστε από την Ελλάδα, τη «μάνα-πατρίδα» τους όπως έλεγαν, αφού θεωρούν

τους αποίκους Κορινθίους φυσικούς προγόνους τους. Την επόμενη μέρα οι μαθητές της Μεσσήνης είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν δύο θεατρικές παραστάσεις των άλλων συμμετεχόντων σχολείων στο αρχαίο θέατρο του Palazzolo Acreide, σύμφωνα με το πρόγραμμα του Φεστιβάλ. Το μεσημέρι, έπειτα από πρόσκληση του Δημάρχου, επισκέφθηκαν το Δημαρχείο του Palazzolo Acreide, ανταλλάξανε αναμνηστικά δώρα και το απόγευμα ξεναγήθηκαν στο κέντρο της ιστορικής πόλης Νoto, όπου είχαν την ευκαιρία να θαυμάσουν την μπαρόκ αρχιτεκτονική σε πολλά δημόσια και ιδιωτικά κτήρια του 17ου αιώνα. Το τετραήμερο ταξίδι στην Ιταλία πέτυχε όλους τους εκπαιδευτικούς στόχους του και βοήθησε να ενισχυθούν οι δεσμοί φιλίας ανάμεσα στους μαθητές διαφορετικών εθνοτήτων στο 18ο Διεθνές Νεανικό Φεστιβάλ Μαθητικού Θεάτρου Αρχαίου Δράματος. Επιπλέον, πρόβαλε το σχολείο, την πόλη και την χώρα μας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο μέσα από τη θεατρική παράσταση του Ευριπίδη, «Ιφιγένεια εν Ταύροις». Οι μαθητές μας ένιωσαν ότι αποτελούν και αυτοί ένα μέρος της Ευρώπης και αισθάνθηκαν περήφανοι για τους προγόνους τους. Διαπίστωσαν, επίσης, ότι δεν υστερούν σε τίποτε από τους άλλους συνομήλικους τους σε γνώσεις, δημιουργικότητα και υπευθυνότητα και τονώθηκε θετικά η αυτοεκτίμησή τους. Συνοδοί εκπαιδευτικοί ήταν ο φιλόλογος Φουσιάνης Νίκος και η χημικός Ρακιντζή Αγγελική.

77

ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ Γιάννης Κουτελίδας

Επίσκεψη Πτεροφάλαινας στον Σαρωνικό Ν

εαρή πτεροφάλαινα μήκους 14μ. εντόπισε την Τετάρτη 16/5 μέρες το δίκτυο του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας, «ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ» στον Σαρωνικό. Το εντυπωσιακό θηλαστικό εθεάθη στην περιοχή ΒΔ της Αίγινας, παρέμεινε στον κόλπο του Σαρωνικού για δύο μέρες, τράφηκε και έφυγε προς άγνωστη κατεύθυνση. Η ερευνητική ομάδα του Αρχιπελάγους για ευνόητους λόγους, που σχετίζονται με την ασφάλεια του ζώου, δεν ανακοίνωσε το περιστατικό σε πραγματικό χρόνο. Τα κητώδη των ελληνικών θαλασσών συνεχίζουν στις μέρες μας να είναι άγνωστα για το ευρύ κοινό, γεγονός που φανερώνει την άγνοια που επικρατεί για αυτή τη μοναδική ημίκλειστη θάλασσα και τη σπάνια πανίδα και χλωρίδα που φιλοξενεί. Αν και η διεθνής επιστημονική κοινότητα αναγνωρίζει ότι οι ελληνικές θάλασσες και κυρίως το Αιγαίο στηρίζουν τους σημαντικότερους πληθυσμούς θαλάσσιων θηλαστικών που έχουν απομείνει στη Μεσόγειο, η απουσία στοιχειωδών μέτρων διαχείρισης και προστασίας, σε συνδυασμό με το χαμηλό επίπεδο περιβαλλοντικής παιδείας, συνθέτουν ένα πολύ επικίνδυνο σκηνικό για την επιβίωση αυτής της τεράστιας φυσικής και ιστορικής κληρονομιάς. Το μέλλον των θαλάσσιων θηλαστικών και των άλλων σπάνιων ειδών στα ελληνικά θαλάσσια οικοσυστήματα διακυβεύεται καθημερινά και καθορίζεται τις τελευταίες δεκαετίες από καθαρά τυχαίους παράγοντες. Η ιδιαίτερα υψηλή κίνηση εμπορικών πλοίων χωρίς ουσιαστικό κεντρικό έλεγχο, η απουσία αποτελεσματικού πλάνου αντιμετώπισης πιθανού θαλάσσιου ατυχήματος και η αυξανόμενη ρύπανση των θαλάσσιων οικοσυστημάτων απειλούν καθημερινά το προσδόκιμο ζωής του ελληνικού θαλάσσιου πλούτου. Απαιτείται η άμεση εφαρμογή ουσιαστικών και λειτουργικών μέτρων προστασίας των θαλασσών (όπως εφαρμόζονται στα περισσότερα αναπτυγμένα κράτη του κόσμου) προκειμένου να

διαφυλάξουμε όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικά αυτή τη σπάνια φυσική και πολιτιστική κληρονομιά. Στόχος του Αρχιπελάγους (www.archipelago.gr) είναι να εντείνει την προσπάθεια, μέσα από συστηματική έρευνα και ενημέρωση, για να ζωντανέψουν ακόμα περισσότερο τα θαλάσσια οικοσυστήματα της Β.Α Μεσογείου και να συνεχίσουν αυτά τα εντυπωσιακά ζώα, όπως η πτεροφάλαινα, να κοσμούν με την παρουσία τους τις ελληνικές θάλασσες. Η βιολογία της Πτεροφάλαινας (Balaenoptera physalus) Η πτεροφάλαινα είναι είδος που διαπλέει περιστασιακά τις ελληνικές θάλασσες. Συναντάται συχνότερα στο Ιόνιο απ’ ότι στο Αιγαίο και τρέφεται κυρίως με μικρά αφρόψαρα (π.χ. γαύρος), και ζωοπλαντκτόν τα οποία παγιδεύει στις μπαλένες της. Μπορεί να φτάσει μέγιστο μήκος τα 25 μέτρα, βάρος που φτάνει τους 40-60 τόνους ενώ η διάρκεια ζωής της μπορεί να ξεπεράσει τα 80 χρόνια. Το χρώμα της είναι σκούρο γκρι στη ράχη και λευκό στην κοιλιά. Η εκπνοή της φτάνει το ύψος 6 μέτρων, κολυμπά με ταχύτητες που φτάνουν τους 14 κόμβους και καταδύεται σε βάθη που φτάνουν τα 400 μέτρα. Η πρόσκρουση με μεγάλα πλοία, και κυρίως με μεγάλα ταχύπλοα αποτελεί μία από τις κύριες αιτίες θανάτου για τα μεγάλα θαλάσσια θηλαστικά. Ο πληθυσμός του είδους στα ελληνικά νερά δεν έχει εκτιμηθεί, ενώ στην Μεσόγειο υπολογίζεται σε λιγότερα από 10.000 ενήλικα άτομα.

78

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Ένα βυζαντινό «μνημόνιο»; Έ

να νέο ιστορικό μυθιστόρημα του Γιάννη Δ. Μπάρτζη κυκλοφόρησε αυτές τις ημέρες, με τίτλο Ορχάν – Στην αυλή των Παλαιολόγων. Είναι μια φανταστική ιστορία (μυθιστορία τη χαρακτηρίζει ο συγγραφέας) με κεντρικό πρόσωπο τον Τούρκο πρίγκιπα Ορχάν, της οικογένειας των Οσμανιδών, ο οποίος πέρασε πολλά χρόνια της ζωής του στο παλάτι των Παλαιολόγων στην Κωνσταντινούπολη. Έτσι έζησε από κοντά τις διαδικασίες της συνόδου για την ένωση των εκκλησιών στη Φερράρα και στη Φλωρεντία, ενώ κατά τις δραματικές στιγμές της Άλωσης της Πόλης έλαβε μέρος ενεργό στην άμυνα. Στο μυθιστόρημα ερευνώνται -πάντα βέβαια με τη συνδρομή της συγγραφικής δημιουργικής φαντασίας- καίρια ερωτήματα, όπως: Γιατί άραγε ένας Τούρκος πρίγκιπας βρίσκεται στην αυλή των Παλαιολόγων και αγωνίζεται στα τείχη της Κωνσταντινούπολης μαζί με τους Ρωμιούς, να μην πέσει η Πόλη στα χέρια του στενού του συγγενή, Μωάμεθ; Γιατί μετάνιωσαν τόσο γρήγορα, όσοι υπέγραψαν στη Φλωρεντία για την Ένωση των εκκλησιών, υποτασσόμενοι στη Δύση και στον Πάπα; Γιατί στις λοιδορίες του πλήθους δήλωναν δημοσίως: «Η χειρ αύτη υπέγραψεν... κοπήτω!»; Εντυπωσιάζουν οι ιστορικοί παραλληλισμοί της τότε εποχής με τη σημερινή, όπως τους χειρίζεται και τους παρουσιάζει ο συγγραφέας. Στη Φλωρεντία το 1439 υπογράφτηκε ένα «μνημόνιο» υποταγής των Ορθοδόξων Βυζαντινών στην εξουσία της Δύσης, που την εξέφραζε οικονομικά, πολιτικά και στρατιωτικά ο Πάπας της Ρώμης. Και αφού δηλώθηκε η υποταγή των Ορθοδόξων, με μόνο κίνητρο -και φοβικό επιχείρημα- να δοθεί η απαραίτητη βοήθεια από τους Δυτικούς, ώστε να μη χαθεί το Βυζάντιο..., να μην πέσει στα χέρια των Τούρκων... τελικά η συμφορά δεν αποφεύχθηκε... Ο λαός διχάστηκε βαθύτατα και το Βυζάντιο

αλώθηκε και χάθηκε για πάντα... Πώς βίωσε λοιπόν αυτός ο ευγενής, αλλοεθνής και αλλόθρησκος Ορχάν, την οδυνηρή πορεία των Παλαιολόγων, από το «μνημόνιο» της Φλωρεντίας ως την άλωση της Πόλης; Βεβαίως δεν πρόκειται για ιστορικό ντοκουμέντο αλλά για φανταστικό μυθιστόρημα. Είναι η συγκλονιστική αφήγηση για μιαν απέλπιδα πολιτική και για έναν μοιραίο έρωτα στα χρόνια των τελευταίων αυτοκρατόρων του Βυζαντίου. Είναι μια ιστορία που συναρπάζει και ταυτόχρονα θυμίζει κορυφαία πρόσωπα και κρίσιμες στιγμές των τελευταίων χρόνων του Βυζαντίου. Ένας αρμονικός συνδυασμός του «τέρπειν άμα και διδάσκειν». Γιάννης Δ. Μπαρτζής ΟΡΧΑΝ - Στην αυλή των Παλαιολόγων Eκδοτικός οίκος Αντώνιος Σταμούλης Θεσσαλονίκη 2012, σελίδες 314

79 Χρήστος Δ. Μετασίδης ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Πιστός στις παραδόσεις της Αγιογραφίας

πριν

μετά

Ο

συντηρητής έργων τέχνης και αγιογράφος Χρήστος Δ. Μετασίδης προέρχεται από οικογένεια που δραστηριοποιείται με τις εκκλησιαστικές τέχνες από το 1948. Παρακολούθησε τα πρώτα μαθήματα αγιογραφίας σε πολύ μικρή ηλικία και σήμερα διατηρεί οίκο συντήρησης έργων τέχνης και αγιογραφίας στο Άργος. Παρά το νεαρό της ηλικίας (μόλις 27 ετών) έχει σπουδάσει συντήρηση έργων τέχνης και αγιογραφία σε αναγνωρισμένες σχολές της Ελλάδας και στην Ιερά Μονή Κουτλουμουσίου για 2 χρόνια. Είναι μέλος του ελληνικού ινστιτούτου Αιγυπτιολογίας, συντηρητής έργων τέχνης στην 25 ΕΒΑ, ενώ είναι παραγωγός ραδιοφωνικής εκπομπής που ασχολείται με το μεγαλείο της εκκλησιαστικής τέχνης στο ραδιόφωνο της Ιεράς Μητροπόλεως Αργολίδος. Η αγιογραφία για τον Χρήστο Δ. Μετασίδη όπως μας λέει ο ίδιος δεν είναι απλά ένας πίνακας. “Η αγιογραφική εικόνα δεν στοχεύει σε μια ρεαλιστική αναπαράσταση ενός προσώπου αλλά έχει πρωτίστως πνευματική σημειολογία αφού μέσω αυτής μπορεί να επιτευχθεί μια σχέση ζωής με το Θεό και τους Αγίους Του. Η εικόνα δημιουργεί μια αίσθηση ζωντανής παρουσίας και φέρνει τον πιστό σε προσωπική σχέση και επαφή με την υπόσταση του εικονιζόμενου. Η αγιογραφία δεν πρέπει θεωρείται ως ένα

απλό έργο τέχνης ή ένας θρησκευτικός πίνακας αλλά είναι ένα μέσο με το οποίο ο άνθρωπος μπορεί να φτάσει στην αγιότητα.”

H άποψη του για την εκκλησιαστική τέχνη είναι άκρως ενδιαφέρουσες “όταν μιλάμε για εκκλησιαστική τέχνη μιλάμε για θησαυρούς ΠΙΣΤΕΩΣ και όχι τόσο γεγονότων καλλιτεχνικού, πολιτιστικού, ιστορικού όσον κυρίως μιας πράξεως αγάπης, φιλαδέλφου χειρονομίας, λειτουργικής προσφοράς προς τον σύγχρονο και διαλογιζόμενο άνθρωπο. Η εκκλησιαστική τέχνη είναι ένα αποκείμενον καλλιτεχνικού και ιστορικού πλούτου που δημιούργησε η ευλάβεια και η δεξιότητα των καλλιτεχνών, μονάχων και λαϊκών.”

O Χρήστος Δ. Μετασίδης παραμένει πιστός στις λύσεις που επιλέχθηκαν από τους παλιούς Αγιογράφους, με σκοπό τα έργα του να εκπέμπουν ιερότητα και κατάνυξη. Οίκος συντήρησης έργων τέχνης & αγιογραφίας Χρήστος Δ. Μετασίδης Α.Μιαούλη 36, Άργος 21200 Τηλ: 6975857655 email: metasidis@hotmail.com site: www. metasidis.gr (YΠΟ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ) facebook: ΧΡΗΣΤΟΣ.Δ.ΜΕΤΑΣΙΔΗΣ.

80

ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ

Φεστιβάλ Τσακωνιάς 2012

Μεσογειακή μουσική κουζίνα

Τ

ο 2011 η πρώτη μελιτζάzz μας πήγε ένα μικρό ταξίδι σε jazz μουσικές και γεύσεις. Φέτος λέμε να κάνουμε ένα μεγαλύτερο ταξίδι, τετραήμερο. Και να πάμε λίγο πιο μακριά, να καλύψουμε όλη τη Μεσόγειο, από την ανατολή στη δύση. Με τοπικούς και μακρινούς χορούς και μουσικές, με ντόπιες και ξενόφερτες μελιτζανογεύσεις. Η μελιτζάzz του 2012 θα είναι ένα ethno-jazz ταξίδι στη Μεσόγειο, από την Πέμπτη 12 έως και την Κυριακή 15 Ιουλίου. Μαζί λαούτο και καχόν, τσακώνικος χορός και flamenco, ταραντέλα και απτάλικο. Μαζί πολυφωνικά της Μακεδονίας και σεφαραδίτικα της Ισπανίας, γκρεκάνικα της κάτω Ιταλίας και jazz manouche/ gypsy swing της Γαλλίας, παραδοσιακά σμυρναίικα και ανδαλουσιανές bulerias. Στο Λεωνίδιο, σε έναν τόπο αρχοντικό, στην καρδιά της Τσακωνιάς, μιας σπάνιας γωνιάς της Μεσογείου. Η Μεσόγειος με τον ουρανό και τη θάλασσά της, τα εξαιρετικά προϊόντα και τη μεσογειακή διατροφή, τους πολιτισμούς χιλιετιών, το μεσογειακό ταμπεραμέντο. Και ταυτόχρονα το σήμερα της Μεσογεί-

ου, η δεινή κατάσταση των περισσότερων από τους λαούς της, οι πόλεμοι, οι επαναστάσεις, η δυστυχία, η φτώχεια, η οικονομική κρίση. Κρατάμε τον πολιτισμό μας, την παράδοσή μας, τη γαστρονομία μας, εμπνεόμαστε, δημιουργούμε και συνεχίζουμε. Η πολυφωνία των πολιτισμών της Μεσογείου, η ατμόσφαιρα στα σοκάκια του Λεωνιδίου, οι jazz μελιτζανογεύσεις μας και έτοιμο το τσακώνικο ταξίδι μας στη Μεσογειακή μουσική κουζίνα μελιτζάzz. Καούρ εκάνατε το ταξείϊδι νάμου τα Μεσόγειο. Καλώς ήλθατε στο ταξίδι μας στη Μεσόγειο. μελιτζάzz Λεωνιδίου ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΤΣΑΚΩΝΙΑΣ, Πέμπτη 12 – Κυριακή 15 Ιουλίου 2012, Λεωνίδιο Αρκαδίας Web site www.melitzazz.gr E-mail festival@ melitzazz.gr Πληροφορίες 27570.22807 Διοργάνωση Δήμος Νότ. Κυνουρίας, Αναπτυξιακή εταιρεία Πάρνωνα, Περιφέρεια Πελοπ/σου

81 Σώτος Χρυσαφόπουλος SOTOSBLOG

Τώρα αρχίζουν όλα Ό

λο αυτή την προεκλογική περίοδο έγραφα στο μπλογκ μου (http://sotosblog.wordpress. com) κείμενα με ύφος και σκεπτικό ανθρώπου, που γνωρίζει εκ των προτέρων το αποτέλεσμα των εκλογών. Ομοίως για τις τελευταίες, τις επαναληπτικές και για τις πρώτες, τις προηγούμενες. Ιδού, όμως, τώρα που γράφω αυτές τις γραμμές κοντά μια εβδομάδα πριν ακόμη ανοίξουν οι κάλπες, ενώ εσείς έχετε το Έπαθλο στα χέρια με το εκλογικό αποτέλεσμα ήδη γνωστό στο Πανελλήνιο και πέρα από αυτό. Οι κρυφές δημοσκοπήσεις μοιάζουν από ώρα με χαλασμένο ανταλλακτικό ή με μακρινό κουτσομπολιό. Η αλήθεια είναι ότι ποτέ δεν εγνώριζα το αποτέλεσμα των εκλογών εκ των προτέρων. Όχι μόνο σε αυτή την προεκλογική περίοδο, αλλά σε κάθε τέτοια. Αυτό δεν είναι δυνατόν. Όχι επειδή πάντα, ακόμη και στην πιο προδιαγεγραμμένη εξέλιξη, ενδέχεται να συμβεί κάτι το απρόβλεπτο, το αναπάντεχο, πλην όμως κάτι το ικανό να ανατρέψει τα πάντα στο μεσοδιάστημα, ακόμη και τους ακριβέστερους υπολογισμούς. Αυτά είναι για τους δημοσκόπους και τα κομματικά επιτελεία. Δεν πρόκειται για πρόβλημα Λογικής ή υπολογισμών. Πρόκειται για ηθικό πρόβλημα. Συνδέεται με την ηθική αναγνώριση της ιερότητας της ψήφου ως κρίσιμο στοιχείο της Δημοκρατίας. Θα γίνω όσο μπορώ πιο σαφής: Ακόμα κι αν κάποιος είναι μάντης, φακίρης, μελλοντολόγος, μέντιουμ, κάτοχος κάποιας υπερφυσικής ιδιότητας τέλος πάντων, δυνάμει της οποίας είναι σε θέση να γνωρίζει εκ των προτέρων το εκλογικό αποτέλεσμα, ακόμα και τότε είναι πάλι υποχρεωμένος να σεβασθεί την ιερή δύναμη της ψήφου και να δηλώσει άγνοια για το αποτέλεσμα. Δεν θα είναι κοροϊδία· θα είναι σεβασμός. Αναλογισθείτε πόσες φορές πράττουμε κάτι ανάλογο από σεβασμό. Απέναντι σ’ ένα παιδάκι, απέναντί σ’ έναν ξεροκέφαλο ηλικιωμένο, απέναντι στους γονείς μας, απέναντι στους θεσμούς. Και ωριμάζουμε μέσα από αυτή τη διαδικασία. Η αλήθεια της

σεβαστικής συνεννόησης γίνεται τότε μια πιο δυνατή αλήθεια, γίνεται η αλήθεια μέσα μας, γίνεται η Αλήθεια με το άλφα κεφαλαίο, γιατί συνυφαίνεται με το σεβασμό. Όταν η αλήθεια δεν συνυφαίνεται με το σεβασμό, αυτή είναι μια ύποπτη αλήθεια. Μια τέτοια αλήθεια, μια αλήθεια που παίρνει αποστάσεις από το σεβασμό, από το σεβασμό προς την πατρίδα μας, την οικογένειά μας, την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, το συνάνθρωπο, είναι η αλήθεια των αριθμών, κυρίως δε εκείνων των αριθμών που περιγράφουν την κατάστασή μας. Κάποιοι από αυτούς τους αριθμούς που μας ξεφουρνίζουν είναι, βέβαια, χαλκευμένοι, μαγειρεμένοι, αλλά και κάποιοι είναι αληθινοί. Κάποιοι καταρρέουν μέσα από συγκρίσεις, αλλά και κάποιοι στέκουν, ακόμα και μετά τις συγκρίσεις, αδιαμφισβήτητοι απέναντί μας και μας κοιτάζουν αμείλικτοι. Είναι αληθινοί. Αλλά τους αποστρεφόμαστε, επειδή δεν είναι ένα με το σεβασμό. Αυτό, λοιπόν, εγνώριζα καθ’ όλη τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου. Και αυτό μου έδινε τη δύναμη και τη χάρη να γνωρίζω το εκλογικό αποτέλεσμα. Γιατί υπάρχουν από τη μια μεριά κάποιοι αριθμοί που μπορεί να είναι αληθινοί, χωρίς να έχουν μέσα τους το σεβασμό προς τον άνθρωπο και τις ηθικές ιδέες του ανθρώπου και υπάρχουν από την άλλη μεριά αυτές οι ιδέες. Οι αριθμοί αυτοί δεν μπορούν να υποτάξουν τις ιδέες· μπορούν να αλλάξουν τη ζωή μας και να την κάνουν ένα μαρτύριο. Οι ιδέες όμως μπορούν να υποτάξουν τους αριθμούς. Η δύναμή τους είναι μεγαλύτερη. Γι αυτό και μπορούν να τους σκορπίσουν φυσώντας σαν τον άνεμο και να νικήσουν το μαρτύριο μιας ασεβούς αλήθειας, μετατρέποντας τη ζωή μας από μαρτύριο ενός ψέμματος σε μια σεβαστική αλήθεια. Σε ελπίδα για το μέλλον. Λέω για το μέλλον, διότι, όσο γνώριζα το εκλογικό αποτέλεσμα, άλλο τόσο γνωρίζω και κάτι ακόμα: ότι με την κάλπη της 17ης Ιουνίου τίποτε δεν τέλειωσε. Τώρα αρχίζουν όλα.

82

ΜΙΑ ΣΤΑΣΗ ΕΔΩ

Ο «ψαράς με την ομπρέλα»

πρώτη «εμφάνιση» Μαυροτσικνιά στην Ευρώπη! Μ

ία από τις πιο εντυπωσιακές και απρόσμενες παρατηρήσεις πουλιών στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια έγινε αυτόν τον Ιούνιο στην Ελλάδα. Ένας Μαυροτσικνιάς Egretta ardesiaca εγκαταστάθηκε στην περιοχή Βαλτί, βόρεια των εκβολών του Αχελώου στο Εθνικό Πάρκο των υγροτόπων Μεσολογγίου – Αιτωλικού. Πρόκειται για την πρώτη παρατήρηση στην ηπειρωτική Ευρώπη γι αυτό το είδος που ζει αποκλειστικά στην τροπική Αφρική νότια της Σαχάρας! Η ανακάλυψη έγινε στις 3 Ιουνίου από δύο μέλη της Ορνιθολογικής κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης «ρουτίνας».Κάποια στιγμή είδαν έναν μαύρο ερωδιό να έρχεται μαζί με Λευκοτσικνιάδες Egretta garzetta. Αρχικά νόμισαν ότι ήταν Θαλασσοτσικνιάς Egretta gularis – ένας σκούρος ερωδιός που φτάνει μέχρι την Αίγυπτο και έχει εμφανιστεί κάμποσες φορές στη νότια Ευρώπη. Ώσπου, κάποια στιγμή, το πουλί άρχισε να τρέφεται και αποκάλυψε κάτι εκπληκτικό! Αντί για το φυσιολογικό «περπάτημα και κάρφωμα» που κάνουν οι άλλοι ερωδιοί, αυτός, με μια απότομη κίνηση, έφερνε τις φτερούγες του μπροστά, καλύπτοντας κεφάλι και λαιμό! Από μακριά, φαινόταν σα μια ολοστρόγγυλη μαύρη ομπρέλα πάνω από την επιφάνεια του νερού! Μετά από μερικά δευτερόλεπτα ξαναέπαιρνε φυσιολογική στάση, περπατούσε λίγα μέτρα και … ξανά «ομπρέλα»! Τα μέλη της Ορνιθολογικής Νίκος Μπούκας και Θόδωρος Κομηνός που είχαν την τύχη να κάνουν αυτήν την ανακάλυψη δεν πίστευαν στα μάτια τους. Αυτή τη συμπεριφορά την είχαν δει μόνο σε ντοκιμαντέρ άγριας φύσης από την Αφρική και –το κυριότερομόνο ένα είδος στον πλανήτη κάνει κάτι τέτοιο! Τα νέα μεταδόθηκαν σαν αστραπή και μέσα σε λίγες ημέρες περισσότεροι από 20 έλληνες παρατηρητές

πουλιών έφτασαν στην περιοχή για να το δουν. Ήδη έχουν φτάσει και ξένοι παρατηρητές ενώ ορισμένοι σκέφτονται να πάρουν αεροπλάνο για να έρθουν! Ο Μαυροτσικνιάς φαίνεται να έχει εγκατασταθεί σε μια αποικία Λευκοτσικνιάδων (κυριολεκτικά «σαν τη μύγα μέσα στο γάλα») και κάθε μέρα πηγαίνει μαζί τους για να τραφεί στο ίδιο σημείο. Εκτός από τον ενθουσιασμό που συνοδεύει την παρατήρηση ενός καινούριου είδους, οι παρατηρητές έχουν εντυπωσιαστεί από το μοναδικό τρόπο με τον οποίο τρέφεται το είδος και για το οποίο είναι παγκόσμια γνωστό. Υπάρχουν διάφορες υποθέσεις για την απίστευτη «ομπρέλα»: άλλοι ισχυρίζονται ότι, κάνοντας σκιά, ο Μαυροτσικνιάς βλέπει καλύτερα τα μικρά ψάρια στο νερό. Άλλοι ότι η σκιά προσελκύει τα ψάρια τα οποία νομίζουν ότι θα βρουν καταφύγιο κάτω από την «ομπρέλα». Από το Δελτίο Τύπου της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας (ΕΟΕ) Φωτογραφίες: Αρχείο Ορνιθολογικής/ Γιάννης Γαστεράτος

06/07/2012 - CΑYETANO & Q-JAM, συναυλία Πεζόδρομος Άργους, ώρα έναρξης: 21.00 07/07/2012 - ΙΚΕΤΙΔΕΣ, ΑΙΣΧΥΛΟΥ, θεατρική παράσταση Aρχαίο Θέατρο Άργους, ώρα έναρξης: 21.00 09/07/2012 - ΔΟΝ ΖΟΥΑΝ, Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ, θεατρική παράσταση Aρχαίο Θέατρο Άργους, ώρα έναρξης: 21.00 13/07/2012 - 48 ΩΡΕΣ & ZAND THE BAND ΜΕ ΤΗΝ ΕΒΕΛΙΝΑ ΠΑΠΟΥΛΙΑ, συναυλία Πλ. Δερβενακίων, Άργος, ώρα έναρξης: 21.00 17/07/2012 - Η ΕΛΛΑΔΑ ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΠΕΘΑΙΝΕΙ, θεατρική παράσταση Aρχαίο Θέατρο Άργους, ώρα έναρξης: 21.00 19/07/2012 - ΜΑGIC DE SPELL, Γ. ΓΙΟΚΑΡΙΝΗΣ & STAND UP COMEDY ME TON Γ. ΧΑΤΖΗΠΑΥΛΟΥ, συναυλία Πάρκο Άργους, ώρα έναρξης: 21.00 20/07/2012 - ΠΛΟΥΤΟΣ, ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗ, θεατρική παράσταση Στρατώνες Καποδίστρια, ώρα έναρξης: 21.00 22/07/2012 - ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΜΑΣ ΤΣΙΡΚΟ, θεατρική παράσταση Aρχαίο Θέατρο Άργους, ώρα έναρξης: 21.00 25/07/2012 - ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΑΜΠΑΝΗΣ & ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΣΠΑΝΟΥ, συναυλία Πλατεία Αγ. Πέτρου Άργους, ώρα έναρξης: 21.00 02/08/2012 - ΟΙΔΙΠΟΥΣ ΤΥΡΑΝΝΟΣ, θεατρική παράσταση Aρχαίο Θέατρο Άργους, ώρα έναρξης: 21.00 06/08/2012 - ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ ΕΝ ΑΥΛΙΔΙ,θεατρική παράσταση Aρχαίο Θέατρο Άργους, ώρα έναρξης: 21.00 08/08/2012 - “Σμυρνέϊκο Μινόρε” με την Γλυκερία, την Αρετή Κιτιμέ & την Dilec Koc, συναυλία Νέα Κίος, ώρα έναρξης: 21.00 18/08/2012 - ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΤΡΙΓΚΑΣ, συναυλία Στρατώνες Καποδίστρια, ώρα έναρξης: 21.00 23/08/2012 - Β. ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ - ΚΙΤΡΙΝΑ ΠΟΔΗΛΑΤΑ - ΤΑΝΙΑ ΚΙΚΙΔΗ, συναυλία Εθνικό Στάδιο Άργους, ώρα έναρξης: 21.00 Κ.Ε.Δ.Α.Μ

Κοινωφελής Επιχείρηση Δήμου Άργους - Μυκηνών

χορηγοί φεστιβάλ

31/08/2012 - ΟΡΝΙΘΕΣ, θεατρική παράσταση Αρχαίο Θέατρο Άργους, ώρα έναρξης: 21.00 01/09/2012 - ΓΙΟΡΤΗ ΤΟΥ ΤΡΥΓΟΥ, εκδήλωση Μαλανδρένι, ώρα έναρξης: 21.00 07/09/2012 - ΤΡΩΑΔΕΣ, ΕΜΕRGENCY LANDING, θεατρική παράσταση Αρχαίο Θέατρο Άργους, ώρα έναρξης: 21.00 09/09/2012 - ΓΙΟΡΤΗ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ, εκδήλωση Νέα Κίος, ώρα έναρξης: 21.00 Το πλήρες πρόγραμμα του φεστιβάλ θα το βρείτε στο www.argosculture.gr

ο τ ά ρ Πιπε

... της μπύρας και της παρέας !! εν τ

έλει... τέλεια!!

Με το βασιλιά των μπαχαρικών και τη βασίλισσα των ξύλων, με την αρμονία της φωτιάς και του χρόνου, με τη σύνθεση και το μεράκι μας, δημιουργήσαμε το Μοναδικό Πιπεράτο λουκάνικο Απέλιστρα. έτσι, ...όπως στα παραμύθια!!

Απολαύστε το !!

σε ξύλα Καπνιστά ς Βελανιδιά

www.apelistra.gr ΤΗΛ. ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΑΘΗΝΩΝ: 210 9756380, 210 9756644 • ΤΗΛ. ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ: 6971 900 580