N IE UW
Jelleontdekken & Jana Europa editie 2019
Werkboekje voor leerlingen
inhoud Hoofdstuk 1: de geschiedenis van de EU VRAAG: WAAROM BEGONNEN DE EUROPESE LANDEN NA WO II SAMEN TE WERKEN?
6
Hoofdstuk 2: de landen van Europa VRAAG: WELKE LANDEN ZIJN LID VAN DE EUROPESE UNIE?
9
Hoofdstuk 3: de instellingen van de EU VRAAG: WIE MAAKT IN EUROPA DE WETTEN?
12
Hoofdstuk 4: landbouw in de EU VRAAG: WAAROM WERKEN DE EUROPESE LANDEN SAMEN ROND LANDBOUW?
15
Hoofdstuk 5: regionaal beleid van de EU VRAAG: WAAROM GEEFT DE EU GELD AAN DE EUROPESE REGIO’S?
20
Hoofdstuk 6: open grenzen in de EU VRAAG: WAAROM ZETTEN DE EU-LANDEN DE GRENZEN OPEN?
24
Hoofdstuk 7: de euro VRAAG: WAAROM VOERDE MEN DE EURO IN?
27
Hoofdstuk 8: Europa bouwt bruggen VRAAG: WAAROM BOUWT EUROPA BRUGGEN EN WEGEN?
29
Hoofdstuk 9: veiligheid in Europa VRAAG: WAAROM WERKEN DE EU-LANDEN SAMEN ROND VEILIGHEID?
31
Hoofdstuk 10: cultuur in Europa VRAAG: WAAROM ONDERSTEUNT DE EU CULTUUR?
33
Hoofdstuk 11: milieu in Europa VRAAG: WAAROM WERKEN DE EU-LANDEN SAMEN ROND MILIEU?
36
Hoofdstuk 12: onderwijs in Europa VRAAG: HOE WIL DE EU ERVOOR ZORGEN DAT EUROPEANEN ELKAAR BETER BEGRIJPEN?
38 41 42 43
EUROPAQUIZ KAART EUROPA KAART OOST-VLAANDEREN 2
Hallo allemaal, Ik ben Vanessa en werk voor het Informatiepunt Europa Direct van de Provincie Oost-Vlaanderen. Heb je vragen over de Europese Unie? Dan kan je steeds bij ons terecht. Omdat kinderen vaak bij ons aankloppen met dezelfde vragen over Europa, hebben we onlangs twee jonge reporters ingeschakeld: Jelle en Jana. Ze kregen van mij 12 enveloppen met daarin belangrijke vragen over Europa. Ze moesten hierop een antwoord vinden. Om die opdracht tot een goed einde te brengen, gingen ze overal in onze provincie op zoek naar oplossingen. Zo ontdekten Jelle en Jana dat bijna al onze steden en gemeenten wel iets met Europa te maken hebben. En dat ook jullie leven erg beĂŻnvloed wordt door de EU. Zijn jullie benieuwd naar de avonturen van Jelle en Jana? Ga dan meteen aan de slag met dit werkboekje. Help je hen ook een handje om alle vragen op te lossen? Veel succes! Vanessa
3
Even voorstellen...
Hallo, wij zijn Jelle & Jana. Wij wonen met ons gezin op een schip: de Stella Maris. Tijdens de week zitten we op internaat op een school in Evergem. Maar tijdens het weekend en in de vakantie varen we gewoon mee met papa en mama. Wil je even kennismaken met onze familie?
4
Opa Walter en oma Liliane waren hun hele leven lang schipper. Ze wonen nu al tien jaar aan wal, in Wachtebeke. Soms varen ze nog mee, want ze vinden het super leuk om tijd met ons door te brengen en terug op het water te zijn.
MARC
MIA
Dit zijn onze ouders: Marc en Mia. Tien jaar geleden namen ze het schip over van opa Walter en oma Liliane, de ouders van papa. Nu varen ze heel BelgiĂŤ, Frankrijk en Nederland door om vrachten te vervoeren.
JELLE
wALTER
LILIANE ROBERT
Ik ben Jelle. Ik ga vanaf september naar het zesde leerjaar. Al is naar school gaan niet echt mijn favoriete bezigheid . Ik hou meer van voetballen, computerspelletjes spelen en de natuur verkennen.
Dit is opa Robert, de vader van mama. Oma Nelly is twee jaar geleden overleden.
PICO Mijn naam is Jana, maar dat had je vast al door. Vanaf september is het zover: de middelbare school. Allemaal nieuwe vrienden en al die andere vakken. Dat wordt spannend! Mijn hobby’s zijn dansen, lezen en schrijven. Later wil ik graag journalist worden.
JANA
En wat vind je van Pico, onze dwergpapegaai? Pico gaat al 8 jaar overal met ons mee. Als hij zou kunnen spreken, dan had hij vast veel verhalen te vertellen over wat hij allemaal gezien heeft op de boot!
Wij kregen van Vanessa de opdracht om onze provincie te doorkruisen en er op zoek te gaan naar het antwoord op 12 vragen over de Europese Unie. We wilden het slim aanpakken. Daarom hebben we de taken duidelijk verdeeld: ik schrijf over onze zoektocht in mijn dagboek en Jelle zocht een antwoord op de vragen. Op de kaart van Oost-Vlaanderen op pagina 43 kan je de route aanduiden die we volgden.
Jana 5
1
De geschiedenis van de EU
Waarom begonnen de Europese landen na WO II samen te werken?
Maldegem
Jana
Maandag 1 juli
Het is eindelijk grote vakantie! Vandaag varen we met de boot op het Schipdonkkanaal. Volgens papa noemen ze dat kanaal ook wel ‘de blinker’! Opa Robert vaart ook mee. Hij wil tijdens de vakantie graag meer tijd met ons doorbrengen. En da’s super leuk, want zo kan hij ons helpen met onze opdracht. Hij vertelde dat er tijdens WO I en WO II zwaar gevochten werd langs het kanaal. In Maldegem, waar we straks passeren, is er zelfs een Canadese oorlogsbegraafplaats en een museum over de Tweede Wereldoorlog. Tijd dus voor Jelle en ik om op onderzoek te gaan naar het antwoord op onze eerste vraag: Waarom begonnen de Europese landen na WO II samen te werken?
Jelle Ik heb ontdekt waarom de Europese samenwerking er kwam! Na de twee wereldoorlogen hadden de Europeanen genoeg van al dat bloedvergieten. Overal hoorde je mensen zeggen: we willen ‘nooit meer oorlog!’. De Franse minister van Buitenlandse Zaken, Robert Schuman, had een idee. Hij dacht: Europese landen moeten samenwerken rond kolen en staal. Want hiermee kan je wapens maken. En als we alles over kolen en staal samen beslissen, kan een land niet meer in het geniep wapens maken. En dus wordt oorlog onmogelijk. Op 9 mei 1950 riep hij de Europese landen op om samen te werken. Zes landen vonden dat een goed idee: België, Nederland, Luxemburg, Frankrijk, Duitsland en Italië. Zij startten de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS). Omdat de EGKS goed draaide, besloten de zes landen om nog meer samen te werken. Ze richtten in 1957 de Europese Economische Gemeenschap op. Voortaan werkten ze ook samen rond landbouw, transport, visserij en havenbeleid.
6
Daarna duurde het een hele tijd vooraleer een nieuwe stap gezet werd. Maar de volgende beslissingen waren wel belangrijk. In 1992 kreeg de samenwerking een nieuwe naam: Europese Unie. En in 1993 verdwenen de douanecontroles en gingen de grenzen tussen de Europese landen open. Vrachtwagens moeten voortaan niet meer aanschuiven aan de grens. En iedereen mag wonen, inkopen doen of werken waar je maar wil in de EU. Met die open grenzen ging alles goed, maar toch was er nog een probleem. Elk land gebruikte een eigen munt en de mensen moesten dus veel wisselen en rekenen. Eén Europese munt zou alles makkelijker maken. En dus besloten de Europeanen om tegen 2002 de euro in te voeren. Maar dat was niet alles. Door die open grenzen moesten de politiediensten in Europa meer gaan samenwerken. De landen zorgden er ook voor dat de wegen beter op elkaar aansluiten, enz. Zo blijft die samenwerking maar groeien!
TEN OPDRAeC&HJana een handje help Jell
OPDRACHT 1 a. Waarom werd de Europese samenwerking gestart? Ontcijfer de code. Tip: het heeft te maken met de plaats van de letters in het alfabet. 22 18 5 4 5
b. En dat is gelukt! Welke prijs ontving de Europese Unie daarvoor in 2012? Ontcijfer de rebus.
-OT
-EI
-ET
-O
-N
-UU
-B +E
OPDRACHT 2 Vul de ontbrekende woorden aan. 1950 Robert Schuman roept Frankrijk en Duitsland op om samen te werken in de Europese Gemeenschap voor en
Er doen nog vier landen mee: B
N
,L
,
en I
.
1957 Ondertekening van het Verdrag van Rome. Daardoor ontstaat de Europese E
Gemeenschap.
1992 In 1992 besluiten de landen van de Europese Gemeenschap om van naam te veranderen. We spreken vanaf dan van de Europese U (of afgekort, de
).
1993 Op 1 januari gaan de g
tussen de lidstaten open.
2002 Op 1 januari betalen we met de biljetten en munten van ons nieuw geld: de e
.
OPDRACHT 3 Je leest hieronder 4 getuigenissen van Europeanen. Vul telkens de letter aan op de juiste plaats op de tijdslijn.
1950
1960
a Rik, chauffeur: Toen de grenzen open gingen, werd het veel gemakkelijker om met de vrachtwagen naar andere EU-landen te rijden.
b Marc, gepensioneerde militair: Eindelijk beslisten de Europese landen om samen te werken. Dan hoefde ik niet meer te vechten.
c Rita, lerares: Vanaf dit moment moesten we geen geld meer wisselen als we naar ItaliĂŤ op reis gingen.
d Frederik, bankbediende: Als we het over de Europese samenwerking hadden, dan spraken we vanaf nu over de Europese Unie.
1970
1980
1990
2000
2010
7
OPDRACHT 4 a. 11 juli is de Vlaamse feestdag, 21 juli de Belgische. Op welke dag vieren we de Dag van Europa? b. Teken hieronder de Europese vlag.
c. Hoe heet het Vlaamse volkslied? En dat van België? En het Europese volkslied? d. Het ‘motto’ of de slagzin van België is: eendracht maakt macht. Wat is het motto van de EU?
8
2 Maldegem
De landen van Europa
Welke landen zijn lid van de Europese Unie? Aalter
Jana
Maandag 8 juli
Terug een dagje varen vandaag. Deze morgen moesten we machineonderdelen afleveren in Aalter. Daar geraakte papa aan de praat met Zoran, een vrachtwagenchauffeur uit Kroatië. In het Engels natuurlijk, want papa kent geen Kroatisch. Papa vertelde hem over onze Europa-opdracht. Zoran zei dat er al veel veranderd is in Kroatië sinds het land in 2013 lid werd van de Europese Unie. Maar één ding is volgens Zoran nog niet veranderd: Kroatië is nog altijd het mooiste land van Europa. Hmmm... misschien moeten we er wel eens op vakantie gaan om dat te controleren. En in al die andere lidstaten ook . Welke landen zitten allemaal in de EU?
Jelle Ik zocht op welke landen lid zijn van de Europese Unie. Het zijn er 28! Maar dat is niet altijd zo geweest. De samenwerking startte in 1951 met zes landen: België, Luxemburg, Nederland, Frankrijk, Duitsland en Italië. In 1973 werden het Verenigd Koninkrijk, Denemarken en Ierland lid. In 1981 kwam Griekenland er bij. Spanje en Portugal werden in 1986 het elfde en twaalfde lid. In 1995 traden Zweden, Finland en Oostenrijk
toe. In 2004 hadden we de grootste uitbreiding van allemaal. Er kwamen tien landen in één keer bij: Estland, Letland, Litouwen, Polen, Tsjechië, Slowakije, Hongarije, Slovenië, Malta en Cyprus. Roemenië en Bulgarije volgden in 2007. En toen was het de beurt aan Kroatië. Het land werd in 2013 de 28ste EU-lidstaat.
9
TEN OPDRAeC&HJana een handje help Jell
OPDRACHT 1 De Europese Unie telt 28 lidstaten. Duid ze aan op de Europese kaart op pagina 42. • Kleur de landen die de samenwerking startten in 1951 in het geel. • Kleur de landen die toetraden in 1973 in het groen. • Kleur het land dat toetrad in 1981 in het blauw. • Kleur de landen die toetraden in 1986 in het rood. • Kleur de landen die toetraden in 1995 in het paars. • Schrijf het getal 16 in Polen, 17 in Tsjechië, 18 in Hongarije, 19 in Estland, 20 in Letland, 21 in Litouwen, 22 in Slovenië, 23 in Slowakije, 24 in Malta, 25 in Cyprus, 26 in Roemenië, 27 in Bulgarije en 28 in Kroatië.
OPDRACHT 2 Vul de tabel verder aan met alle landen van de EU en hun hoofdsteden. En hoe herken je een auto uit dat land? Kies autokentekens uit deze lijst: L, F, D, I, NL, DK, SF, P, GB, IRL, GR, E, S, A, SK, SLO, PL, BG, H, LT, LV, RO, CY, EST, M, CZ, en HR.
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28.
10
NAAM VAN HET LAND
HOOFDSTAD
AUTOKENTEKEN
België
Brussel
B
OPDRACHT 3 Verbind de uitspraak uit de linker kolom met het juiste antwoord in de rechter kolom.
a
Dit Europees land ligt in de Middellandse Zee, niet zo ver van Sicilië. Er zijn ongeveer 460.297 inwoners.
1
Tsjechië en Slowakije
b
Samen worden ze de Baltische Staten genoemd.
2
Roemenië
c
Vroeger vormden ze één land, maar ze zijn zonder bloedvergieten uiteen gegaan.
3
Malta
d
In dit land leefde Dracula. Je kan er zijn kasteel bezoeken.
4
Estland, Letland en Litouwen
OPDRACHT 4 De EU telt ongeveer 500 miljoen inwoners. Hieronder vind je het aantal inwoners per land. Beantwoord onderstaande vragen. 11,4 miljoen
LUXEMBURG
0,6 miljoen
BULGARIJE
7,0 miljoen
HONGARIJE
9,8 miljoen
TSJECHIË
10,6 miljoen
MALTA
0,5 miljoen
DENEMARKEN DUITSLAND
5,8 miljoen
NEDERLAND
82,9 miljoen
OOSTENRIJK
17,1 miljoen 8,8 miljoen
ESTLAND
1,3 miljoen
POLEN
38,0 miljoen
IERLAND
4,8 miljoen
PORTUGAL
10,3 miljoen
GRIEKENLAND
10,7 miljoen
ROEMENIË
19,5 miljoen
SPANJE
46,7 miljoen
SLOVENIË
2,1 miljoen
FRANKRIJK
67,2 miljoen
SLOWAKIJE
5,4 miljoen
ITALIË
60,5 miljoen
FINLAND
5,5 miljoen
CYPRUS
0,9 miljoen
ZWEDEN
10,1 miljoen
LETLAND
2,0 miljoen
VERENIGD KONINKRIJK
66,2 miljoen
LITOUWEN
2,8 miljoen
KROATIË
4,1 miljoen
Bron: Eurostat, cijfers op 01/01/2018
BELGIË
a. - In welk EU-land wonen er het meeste mensen? - In welk EU-land wonen er het minste mensen? - In hoeveel landen wonen er meer dan 10 miljoen mensen? b. In de Verenigde Staten van Amerika wonen er zowat 300 miljoen mensen. In Japan zijn dat er iets minder dan 130 miljoen. In de EU wonen bijna twee keer zoveel mensen als in de VS en meer dan drie keer zoveel als in Japan. o WAAR o NIET WAAR c. In Oost-Vlaanderen wonen er 1.513.556 mensen op een oppervlakte van 2.982 km². Hoeveel mensen wonen er per km²? (tip: deel het aantal inwoners door het aantal km²) d. In Vlaanderen wonen 6.552.967 mensen. Bereken hoeveel procent van de Vlamingen in Oost-Vlaanderen wonen. (tip: deel het aantal Oost-Vlamingen door het totaal aantal Vlamingen en vermenigvuldig met 100).
11
3
De instellingen van de EU
Wie maakt in Europa de wetten? Maldegem
Aalter
Gent
Jana
Woensdag 12 juli
Ik ga volgende week op vakantie bij mijn vriendin Silke en ik had nog een nieuwe jurk nodig. Daarom gingen mama en ik deze middag shoppen in Gent. En ik heb er een gevonden! Ik sta er geweldig mee, al zeg ik het zelf. Maar er was nog een reden om even halt te houden in Gent. Want we moesten nog te weten komen wie in de Europese Unie nu eigenlijk de wetten maakt. In ons land is dat de koning, de regering en het parlement. Voor de Provincie zijn dat de gouverneur, de gedeputeerden en de provincieraad. En in elke gemeente heb je een gemeenteraad, schepenen en de burgemeester. Maar hoe zit dat met Europa?
Jelle Ik heb gevonden hoe het werkt, maar eenvoudig is het niet. Laat het me even uitleggen... Europese wetten worden gemaakt door de ‘Europese instellingen’. Het maken van een wet begint in de Europese Unie telkens bij de Europese Commissie. Er zijn 28 commissarissen voor de hele EU. Eén per land dus. De Commissie maakt voorstellen voor wetten en vergadert daarvoor in Brussel. Zo’n voorstel voor een wet (of wets-voorstel) gaat dan naar het Europees Parlement. In dat Parlement zitten de volksvertegenwoordigers uit alle EU-landen. Zij vertegenwoordigen het volk, ons allemaal dus. Wij mogen zelf stemmen wie in dit Parlement zit. Het Europees Parlement komt samen in de Franse stad Straatsburg en in Brussel. Als het Parlement akkoord gaat, krijgt de Ministerraad het woord. Dat zijn de ministers van alle EU-landen die vaak samenkomen. Natuurlijk zitten niet álle ministers van alle landen tegelijk samen. Gaat het over landbouw, dan komen
12
Europese Commissie
Europees Parlement
Raad van Ministers
alleen de ministers van landbouw naar Brussel om er te vergaderen. Willen ze praten over milieu, dan komen de ministers van milieu samen. De Ministerraad moet samen met het Europees Parlement het wetsvoorstel goedkeuren. Als dat gebeurt, is de Europese Commissie weer aan de beurt. Zij moet ervoor zorgen dat alle lidstaten de wet naleven.
TEN OPDRAeC&HJana een handje help Jell
OPDRACHT 1 Vul de ontbrekende EU-instellingen aan. Kies uit: Europees Parlement, Europese Commissie en Ministerraad. De auto’s in Europa stoten veel schadelijke gassen uit. Daarom maakt de een wetsvoorstel: in alle auto’s moeten in de toekomst een katalysator zitten. Dat is een toestel dat de uitlaatgassen filtert. Het bespreekt dat voorstel en vindt het een goed idee. De De
is daar ook mee akkoord. mag de wet nu uitvoeren. Voortaan moet elke wagen in de EU een katalysator hebben.
OPDRACHT 2 Wie is het? a. Om ervoor te zorgen dat de landen van de Europese Unie meer met één stem spreken, werd een ‘Europees president’ aangesteld. De eerste die deze titel kreeg (tot 2014) was een Belg. Ontcijfer de code om te weten over wie het gaat. Hiermee kan je de code kraken: A D E H M N O P R S U V Y A D E H M N O P R S U V Y Dit is de code: HERMAN
VAN
ROMPUY
b. België heeft een eerste minister of premier. Wat is zijn/haar naam? c. Vlaanderen heeft een minister-president. Wat is zijn/haar naam?
OPDRACHT 3 Stel je voor dat jij een Europees commissaris bent. Jij mag dus beslissen wat Europa in de toekomst nog moet doen. Welk wetsvoorstel zou jij dan uitdenken?
OPDRACHT 4 Zoek op het internet. a. Hoeveel leden van het Europees Parlement zijn Vlaams? b. Wat zijn hun namen?
13
OPDRACht 5 Hieronder vind je voorbeelden van Europese beslissingen. Verbind de foto met de overeenkomstige EU-beslissing.
A
a
1
De nationale rijbewijzen worden geleidelijk aan vervangen door een Europees rijbewijs.
B b
2
Heb je een skiongeval in Frankrijk, dan kan je er met je Europese ziekteverzekeringskaart gemakkelijk naar het ziekenhuis.
C c
3
In alle EU-landen kan je de hulpdiensten bereiken door het Europese noodnummer
D
E
F
te bellen.
d
4
Met de euro kan je in heel wat Europese landen betalen.
e
5
Wil je je hond meenemen op reis in de EU, dan moet die een paspoort en een tatoeage of chip hebben, waar bijvoorbeeld jouw adres op staat.
f
6
Als je vliegt van Brussel naar Rome is er geen paspoortcontrole meer bij aankomst, dankzij de Akkoorden van Schengen.
14
4 Maldegem
Landbouw in de EU
Waarom werken de Europese landen samen rond landbouw? Aalter
Gent
Geraardsbergen
Jana
Vrijdag 12 juli
Vanavond komt mama me ophalen. Ik was de hele week op vakantie op de boerderij van Els en Filip in Geraardsbergen. Samen met mijn beste vriendin Silke heb ik de kalfjes gevoederd, in het hooi gespeeld en met de tractor meegereden naar het veld. De week is voorbij gevlogen. De opdracht ben ik natuurlijk niet vergeten. Maar – eerlijk gezegd – heb ik vooral Jelle aan het werk gezet.
Jelle Toen we maandag Jana en Silke naar de boerderij brachten, heb ik met boer Filip gesproken. Hij kon ons waarschijnlijk wel helpen met de opdracht. En, ja hoor, Filip heeft me haarfijn uitgelegd waarom Europa zich met ons voedsel bezighoudt. Na de Tweede Wereldoorlog leden veel mensen honger. De Europese landen wilden er voor zorgen dat er genoeg voedsel was voor iedereen. Ze beloofden aan de boeren om een goede prijs te betalen voor hun producten. Hoe meer voedsel ze kweekten, hoe meer centen ze van Europa kregen. En dus vlogen de landbouwers er in. Door het harde werk van de boeren was er al snel voldoende voedsel tegen een betaalbare prijs. Maar de techniek stond niet stil. Tractoren en andere landbouwmachines vervingen paard en kar. Er kwamen kunstmest en sproeistoffen. De landbouwers konden steeds meer oogsten. En zo kwamen er overschotten van bijvoorbeeld melk en boter. En dat was niet meer betaalbaar voor Europa.
Daarom ging de EU eind jaren tachtig de landbouwers aansporen om niet zoveel mogelijk te produceren, maar om gezond voedsel te produceren en om op het milieu te letten. Boeren konden ook zelf andere bronnen van inkomsten zoeken, zoals plattelandstoerisme. En dat doen Filip en Els ook. Je kan er logeren en zelfs meehelpen op de boerderij!
15
TEN OPDRAeC&HJana een handje help Jell
OPDRACHT 1 Alles wat de Europese Unie doet voor de landbouwers, noemt men het ‘Europees landbouwbeleid’. a. Waarom startten de Europese landen met een gemeenschappelijk landbouwbeleid?
b. Wat moeten de landbouwers nu vooral doen volgens Europa?
OPDRACHT 2 De Europese Unie houdt ons voedsel in het oog ‘van boer tot bord’. a. Ons voedsel moet gezond en veilig zijn. Daarom krijgt elk ei in Europa een stempel met een code. Is een ei ongezond, dan kan men met die eicode snel uitvissen waar het ei vandaan komt. Zoek uit wat deze code betekent: 2-AT-5823107 (tip: surf naar www.eicode.nl). 2 AT 5823107 b De EU beschermt ook producten die typisch zijn voor een bepaalde streek. Hieronder vind je enkele streekproducten uit Oost-Vlaanderen. • Verbind de foto met de juiste omschrijving. • Welke 2 streekproducten zijn door de EU erkend als officiële streekproducten?
a 1
Cuberdons (of neuzekes)
2
Geraardsbergse mattentaart
3
Stropkes mosterd
4
Gentse azalea
5
Gandaham
6
Reynaertgebak
b
c
d
e
f
16
© VLAM
OPDRACHT 3 De Europese Unie probeert mensen aan te moedigen gezond te eten. Dat doet ze door campagnes te steunen. Hieronder zie je enkele voorbeelden. Schrijf in de rechter kolom wat de EU wil bereiken met de campagne.
© VLAM
a
© VLAM
b
c
17
OPDRACHT 4 In Oost-Vlaanderen zijn heel wat mensen actief in de land- en tuinbouw. a. In de tabel vind je hoeveel landbouwbedrijven er per stad of gemeente in Oost-Vlaanderen zijn. • In hoeveel van de 60 Oost-Vlaamse steden of gemeenten zijn er minder dan 50 boerderijen? • In welke stad of gemeente zijn er het meest en in welke het minst boerderijen? Aalst
105
Herzele
97
Oosterzele
94
Aalter
300
Horebeke
31
Oudenaarde
108
Assenede
224
Kaprijke
114
Ronse
33
Berlare
64
Kluisbergen
47
Sint-Gillis-Waas
161
Beveren
295
Kruibeke
74
Sint-Laureins
193
Brakel
102
Kruisem
162
Sint-Lievens-Houtem
68
Buggenhout
33
Laarne
76
Sint-Martens-Latem
15
De Pinte
34
Lebbeke
50
Sint-Niklaas
147
Deinze
326
Lede
61
Stekene
72
Denderleeuw
11
Lierde
50
Temse
82
Dendermonde
76
Lievegem
204
Waasmunster
38
Destelbergen
39
Lochristi
236
Wachtebeke
56
Eeklo
75
Lokeren
173
Wetteren
89
Erpe-Mere
69
Maarkedal
114
Wichelen
44
Evergem
174
Maldegem
218
Wortegem-Petegem
83
Gavere
64
Melle
13
Zele
106
Gent
134
Merelbeke
42
Zelzate
14
Geraardsbergen
109
Moerbeke
66
Zottegem
112
Haaltert
57
Nazareth
79
Zulte
80
Hamme
78
Ninove
122
Zwalm
70
(Bron: Statbel, 2019)
b. • Een van de gemeenten uit de streek rond Gent is gekend voor de bloementeelt. Er werken veel mensen in de tuinbouw (tip: zie bovenstaande tabel) en er is zelfs een sierteeltmuseum! Welke gemeente is dat?
Welke bloem wordt er vooral gekweekt?
• Om de vijf jaar vindt er in Gent een grote bloemententoonstelling plaats. Ook in 2019 was er een editie.
© Michiel Hendryckx
Hoe heet die tentoonstelling
18
OPDRACHT 5 a. Heel wat landbouwers verkopen hun producten op de boerderij. Dit noemen we ‘hoeveproducten’. Surf naar www.rechtvanbijdeboer.be en pluis uit of er zo’n boerderij in de buurt van de school is. b. Het ‘Plattelandscentrum Meetjesland’ zet het platteland en het Meetjesland in de kijker. Bekijk op de kaart op pagina 42 waar het Meetjesland ligt. Lees dan onderstaande advertentie en beantwoord de vragen. • Wat is de bedoeling van het Plattelandscentrum? • Hoe probeert ze dat te doen? Geef twee voorbeelden.
Wil je graag het leven op het platteland verkennen in het Meetjesland? Dan is een bezoek aan de Huysmanhoeve zeker iets voor jou! Je ontdekt er waar ons voedsel vandaan komt en leert de streek en streekproducten beter kennen. Hoe? Een bezoek aan de Huysmanhoeve leert je meer over verschillende soorten kruiden en streekproducten door verschillende smaakateliers en baksessies. Wil je iets leren over natuurlijke producten zoals wol? Dat kan! In het wolatelier kan je zelf leren breien, haken, wol kleuren… en mag je zelfs je eigen handwerk maken.
Zowel met de klas als met het gezin is er altijd wel iets te beleven! In de Huysmanhoeve zijn er vele activiteiten. Denk maar aan een picknickconcert, een openluchtfilm, kookworkshops, broodbakdemonstraties, tentoonstellingen, fietstochten en nog veel meer! Reden genoeg dus voor een bezoek aan de Huysmanhoeve. Meer informatie kan je vinden op www.plattelandscentrum.be, waar nog meer leuke activiteiten te vinden zijn.
19
5
Regionaal beleid van de EU
Waarom geeft de EU geld aan de Europese regio’s? Maldegem
Aalter
Gent
Geraardsbergen
Aalst
Jana
Zaterdag 20 juli
Het wordt een luie dag vandaag. Ik heb besloten om nog wat na te genieten van de vakantie op de boerderij. Met het schip passeren we voorbij Aalst, waar Jelle en ik nog een opdracht moeten afwerken. Ik ga ondertussen nog wat boeken kopen voor mezelf en een cadeautje zoeken voor de verjaardag van Jelle. Nog geen idee wat ik moet kopen… We zijn terug van Aalst. Toen ik daarnet terug naar het schip liep en aan het station van Aalst passeerde, zag ik allemaal borden staan met de tekst ‘met steun van de Europese Unie’. Dat is toevallig! Jelle en ik wilden wel eens weten waarom Europa hieraan precies geld geeft.
Jelle In Aalst werd een nieuwe fiets- en voetgangersbrug gebouwd om een vlotte verbinding te maken tussen de stadsdelen langs de oevers van de Dender. Het regionaal beleid van de Europese Unie betaalde mee. Maar wat wil dat nu eigenlijk zeggen? Wel, het betekent dat Europa geld geeft aan projecten die zorgen voor meer jobs, goede autowegen, vernieuwing van de stad enzovoort. En dat is belangrijk. Want niet alle streken of regio’s in Europa zijn even welvarend. Sommige gebieden zijn rijker dan anderen, soms zijn er meer mensen zonder werk, soms is het openbaar vervoer niet god geregeld…. Met het Europese geld kunnen die regio’s bijvoorbeeld elektriciteit of rioleringen aanleggen, scholen bouwen, zorgen voor een schoner milieu en nog veel meer. Met het regionaal beleid wil de Europese Unie zo alle Europeanen gelijke kansen geven
20
TEN OPDRAeC&HJana een handje help Jell
België
34.900
Ierland
56.400
Portugal
17.400
Bulgarije
6.300
Italië
26.300
Roemenië
8.200
Cyprus
22.200
Kroatië
11.500
Slovenië
19.400
Denemarken
46.500
Letland
11.700
Slowakije
15.000
Duitsland
35.500
Litouwen
12.700
Spanje
24.500
Estland
14.600
Luxemburg
81.800
Tsjechië
16.500
Finland
35.700
Malta
20.400
Verenigd Koninkrijk
32.100
Frankrijk
32.300
Nederland
40.700
Zweden
43.000
Griekenland
17.400
Oostenrijk
37.100
Hongarije
11.800
Polen
11.800
(Bron: Eurostat 2018, bbp per inwoner in euro)
OPDRACHT 1 Niet alle regio’s in de Europese Unie zijn even welvarend. De cijfers die hieronder staan, tonen hoe rijk een land is. Hoe hoger het cijfer, hoe hoger het ‘bruto binnenlands product’ en dus ook de welvaart in dat land. Bekijk de tabel en beantwoord daarna de vragen.
a. Welke zes EU-landen zijn het meest welvarend? b. Welke zes EU-landen zijn het minst welvarend?
OPDRACHT 2 Oost-Vlaanderen kan je opdelen in verschillende regio’s of streken. Je ziet ze op dit kaartje. Vul hieronder aan welke steden of gemeenten in welke regio liggen. Gebruik hiervoor de kaart van Oost-Vlaanderen die je op pagina 42 vindt. Kies uit: Aalst, Aalter, Beveren, Brakel, Deinze, Dendermonde, Eeklo, Geraardsbergen, Lokeren, Maldegem, Ninove, Oudenaarde, Ronse, Kruibeke, SintNiklaas, Temse en Zottegem.
(Bron: Toerisme Oost-Vlaanderen)
a. Het Meetjesland: b. Het Waasland: c. Het Scheldeland: d. De Leiestreek: e. De Vlaamse Ardennen:
21
OPDRACHT 3 De Europese Unie wil dat het overal in Europa goed om te wonen, werken en leven is. Daarom geeft de EU steun aan regio’s die het nodig hebben. Sommige regio’s krijgen dus meer geld dan andere. Waarom vinden de Europese landen dit belangrijk? Los het kruiswoordraadsel op en je komt het te weten. a De achternaam van de Franse minister die aan de wieg stond van de Europese samenwerking. b Dit land kwam in 2013 bij de EU. c Deze regio in Oost-Vlaanderen is nogal heuvelachtig. Daarom noemt men ze de ... Ardennen. d Deze belangrijke waterweg, ook wel ‘de blinker’ genoemd, verbindt Deinze in Oost-Vlaanderen met de Noordzee. e Dit land is één van de EGKS-landen en heeft de meeste inwoners van de EU. f Zoveel sterren staan er op de Europese vlag. g Men noemt deze stad ook wel eens de hoofdstad van Europa, omdat daar zoveel Europese instellingen zijn. h Dit land is één van de armste landen van de EU. De hoofdstad is Boekarest. i In deze Oost-Vlaamse stad wordt het stationsplein vernieuwd met Europese centen. j Het …………… Parlement stemt over Europese wetten. k Op de 9de dag van deze maand vieren we de Dag van Europa. l Dit eiland is het kleinste land van de EU.
a b c d e f g h i j k l
Oplossing
22
OPDRACHT 4 Grensgebieden zijn uitdagingen. Europa zorgt er daarom voor dat deze regio’s de handen in elkaar slaan. De ‘Euregio’ Scheldemond is hiervan een voorbeeld. Het is een samenwerking tussen de provincies Oost-Vlaanderen, West-Vlaanderen en Zeeland (Nederland).
a. Hoe proberen de regio’s binnen de Euregio Scheldemond samen te werken? Lees onderstaande krantenartikels en geef ze de juiste titel. Kies uit: ‘D’oede Doze’, ‘De dodendraad leeft’ en ‘Grenzeloze foodregio’. Controleer eventueel je antwoord op www.euregioscheldemond.be. Links bij ‘Projecten’ – Scheldemondfonds kan je een bestand vinden met alle projecten..
1.
2.
3.
Wie deze zomer niet weet wat gedaan, kan over de volledige BelgischNederlandse grens de ‘dodendraad’route verkennen met de fiets. Deze lange afstand fietsroute is een herinnering aan de elektrische versperring die er tussen beide landen was tijdens de eerste Wereldoorlog.
1 op de 5 ouderen tussen 55 tot 80 jaar hebben meerdere lichamelijke beperkingen. Om deze mensen zo goed mogelijk te helpen, ontwikkelden een aantal studenten een systeem waarbij je als persoon zonder deze beperkingen eens zelf kan ervaren hoe het is om bijvoorbeeld minder goed te zien of te horen.
Afgelopen weekend was er in Brugge een foodfestival waar de bezoekers allerlei streekproducten konden proeven. De bedoeling hiervan was om lokale voeding onder de aandacht te brengen. Het festival was een enorm succes en gaat in de toekomst ook in andere steden/gebieden (zoals Cadzand en ’t Meetjesland) georganiseerd worden.
b. We spreken van de ‘Euregio Scheldemond’. Waarom kreeg de samenwerking die naam?
(Bron: dbpubliekeruimte.info/ project/werfplein-aalst/)
(Bron: www.klj.be/)
(Bron: thomasmore, agro- en biotechnologie/voedingstechnologie)
(Bron: https://gentrepreneur. gent/)
OPDRACHT 5 Ook binnen de regio Oost-Vlaanderen krijgen heel wat projecten Europese steun. Ze hebben allemaal een eigen bedoeling. Lees er hieronder meer over en verbind het verhaal telkens met de juiste uitleg in de tweede kolom. a. Het project Gentrepreneur2 is bedoeld om jongeren hun eigen
ideeën, talenten, passies en goesting te laten ontdekken en ermee aan de slag te gaan. Dit gebeurt via lezingen, workshops, gesprekken met experts enzovoort. Op deze manier willen ze in Gent jongeren aanmoedigen om meer te ondernemen.
1
de stad vernieuwen
b. Dit project toont aan verschillende voedselbedrijven wat de
allernieuwste technologieën zijn, hoe ze werken en hoe de bedrijven zelf hiermee aan de slag kunnen gaan. Zo kunnen we werken aan meer kwalitatieve eindproducten.
c. In Moerbeke vraagt de KLJ maar €20 lidgeld aan hun leden voor
een heel jaar vol toffe activiteiten. Er zijn leden uit alle lagen van de bevolking. Er is geen discriminatie volgens sociale achtergrond, talenten of mogelijkheden van de jongeren.
2 nieuwe technologieën uitleggen
3 jongeren aanmoedigen om te ondernemen
d. Aan het station in Aalst is het Werfplein helemaal opgefrist.
Hiermee wil men zorgen dat er wat meer groen is en ruimte voor mensen om gezellig te kuieren langs de Dender.
4 gelijke kansen geven aan alle burgers
23
6
Open grenzen in de EU
Waarom zetten de EU-landen de grenzen open? Maldegem
Aalter
Gent
Geraardsbergen
Aalst
Zelzate
Jana
Zondag 4 augustus
Jelle wordt vandaag elf jaar! Hip hip hoera! We lagen even aan de kade in Zelzate om dat te vieren. Van opa Robert kreeg hij een voetbaltruitje van de Rode Duivels. En van mij: een computerspel. Na de koffie en de taart vertelde opa Robert verhalen uit de oude doos. Hij weet dat we met een belangrijke opdracht over de Europese grenzen bezig zijn en wou ons dus een handje helpen.
Jelle Mijn feestje was een ideale gelegenheid om nog eens aan opa z’n mouw te trekken. Hij wist me te vertellen waarom de grenzen in Europa nu open zijn. Toen je vroeger naar een ander Europees land ging, werd je gecontroleerd aan de grens. Kocht je op reis bijvoorbeeld wijn of champagne, dan moest je daarop belastingen betalen als je ze meenam naar België. Daarom werd er heel wat gesmokkeld. Als producten in het ene land goedkoper waren dan in het andere, dan werden die over de grens gebracht zonder belastingen te betalen. Uit Nederland werd toen veel boter naar België gesmokkeld, vertelde opa. De smokkelaars waren soms zeer creatief: ze maakten bijvoorbeeld
24
een valse wand in de auto om er de boter in te verstoppen. In de zomer, als het erg warm was, gaf dat soms wel problemen . Nu is dat verleden tijd. Sinds 1993 zijn de grenzen tussen de Europese landen open. Je kan nu veel makkelijker inkopen doen of gaan werken in een ander EU-land. Ook voor bedrijven werd het een stuk makkelijker. Hun vrachtwagens moeten geen uren meer aanschuiven aan de grens en ze moeten geen duizend-en-één papieren meer invullen om het land binnen te geraken. Door die open grenzen lijkt de Europese Unie steeds meer één land!
TEN OPDRAeC&HJana een handje help Jell
OPDRACHT 1 Werden deze uitspraken voor of na het openen van de grenzen gedaan? Lees de tekstjes en verbind telkens het voertuig dat erbij staat met het correcte figuurtje in het midden.
We komen net terug van een vakantie bij onze familie in Bordeaux (in Frankrijk). Als afscheid kregen we vijf dozen wijn. Hopelijk worden we niet gecontroleerd aan de grens. Anders moeten we belastingen betalen.
Ik rijd vandaag met pralines naar Lissabon in Portugal. Door de douanecontroles aan de grenzen sta ik altijd uren in de file. Daar zie ik wel tegen op!
We hebben net een weekendje in de Champagnestreek achter de rug. We kochten er 160 flessen champagne. We kunnen dus weer een tijdje verder!
Ik rijd vandaag terug naar Lissabon. Hopelijk ben ik er binnen 30u. Vroeger deed ik er drie volle dagen over, door al die controles aan de grens.
b. Wat is het voordeel van de open grenzen: • voor bedrijven (vrachtwagen):
• voor burgers (gewone auto):
25
OPDRACHT 2 Vroeger werden veel producten gesmokkeld omdat ze goedkoper waren in het buurland. Nu hoeven we niet meer te smokkelen, maar kunnen we gewoon de grens over om ze te kopen. Welke producten zou je kopen in Nederland en welke in Vlaanderen?
België
Nederland
OPDRACHT 3 De EU-lidstaten grenzen bijna allemaal aan andere Europese landen. Hieronder staan telkens alle buurlanden van een Europees land. Over welk land gaat het? a. Spanje: b. België, Duitsland, Frankrijk: c. Duitsland, Polen, Slowakije, Oostenrijk: d. Welk niet EU-land grenst aan Frankrijk, Duitsland, Italië en Oostenrijk:
26
7 Maldegem
De euro
Waarom voerde men de euro in? Aalter
Gent
Geraardsbergen
Aalst
Zelzate
Dendermonde
Jana
Maandag 12 augustus
De euro is ook een verwezenlijking van de Europese Unie. Jelle en ik zijn al meer dan een maand aan het uitpluizen wat Europa allemaal doet. Maar dan mag je onze Europese munt ook niet vergeten natuurlijk. In de enveloppe van Vanessa stak een muntstuk van 2 euro. Heb je er al eens op gelet dat daarop de letters ‘LL’ staan? Weet je ook waarom? Vanessa stuurde ons naar Dendermonde om daar het raadsel te ontcijferen. Jelle vond al snel de oplossing. De letters LL op de euromunten zijn de initialen (eerste letters) van Luc Luycx, een inwoner van Dendermonde. Hij ontwierp de voorkant van de euromunten, die van alle munten gelijk is. Nu moet Jelle nog achterhalen waarom die euro er kwam…
Jelle Deze keer was dat niet zo moeilijk te achterhalen. De euro kwam er na het open gaan van de grenzen in 1993. Toen kon iedereen binnen de Europese Unie vlot werken en handel drijven. Alleen was het erg vervelend dat er zoveel verschillende munten waren in de Unie. Wie op reis ging
moest geld wisselen. En dat kostte een flinke cent bij de bank. En als bedrijven iets wilden kopen of verkopen in een ander land, wisten ze nooit vooraf wat het zou kosten in de andere munt. Gemakkelijk is anders! Met de euro moest betalen in de Europese Unie dus eenvoudiger en goedkoper worden.
27
TEN OPDRAeC&HJana een handje help Jell
OPDRACHT 1 Niet alle EU-landen voerden de euro in. Plaats op de kaart op pagina 42 een €-teken in alle landen die de euro als munt hebben. Die landen worden ook wel eens ‘de eurozone’ genoemd. OPDRACHT 2 Beantwoord onderstaande vragen. a. Het euroteken ziet er zo uit: €. Ken je ook de tekens van andere munten? • De Amerikaanse dollar:
• De Britse pond:
• De Japanse yen:
b. Niet alle EU-landen betalen met de euro. Hoe heet de munt van: • Polen:
• Hongarije:
• Tsjechië:
• Kroatië:
OPDRACHT 3 De euromunten hebben een gemeenschappelijke voorkant. Die werd ontworpen door Luc Luycx. De achterkant mogen de eurolanden zelf kiezen. Vul in uit welk land het euromuntstuk komt. Je mag kiezen tussen Nederland, België, Ierland, Griekenland en Duitsland.
a
b
c
d
e
OPDRACHT 4 Stel je voor: de EU wil een nieuw bankbiljet van één euro uitgeven. Jij mag het ontwerp maken. Wat zou je op de voor- en achterkant plaatsen?
voorkant
28
achterkant
8 Maldegem
Europa bouwt bruggen
Waarom bouwt Europa bruggen en wegen? Aalter
Gent
Geraardsbergen
Aalst
Zelzate
Jana
Dendermonde
Zelzate
Zondag 18 augustus
Opa en oma belden uit Nederland. Ze zijn op vakantie in Zeeland en hebben het daar blijkbaar erg naar hun zin. Volgende keer mogen we zeker met hen mee, beloofde opa Walter. Misschien komen ze op de terugweg ook wel nog eens langs, want we zijn nu toevallig aangemeerd in Zelzate, dat is vlakbij Zeeland! Oma vertelde dat ze via de Westerscheldetunnel naar Zeeland reden. Die tunnel is maar liefst 6,6 kilometer lang. Je gelooft het of niet maar de Westerscheldetunnel heeft ook iets met de Europese Unie te maken. Daar wil ik wel eens wat meer over weten!
Jelle Ik heb het eens nagekeken. Er zijn blijkbaar heel wat bouwprojecten die Europees geld kregen. De EU geeft geld om auto-, spoor- en waterwegen aan te leggen. En ook voor de bouw van bruggen en tunnels is er Europese steun beschikbaar. Waarom? Wel, als er geen grenzen meer zijn in de Unie, dan moet je ook
gemakkelijk kunnen reizen van het ene Europese land naar het andere. Daarom geeft de Europese Unie geld aan het verbeteren van wegen die op elkaar aansluiten. Logisch toch?
29
TEN OPDRAeC&HJana een handje help Jell
OPDRACHT 1 a. Alle water-, auto- en spoorwegen vormen samen Los deze rebus op en je vindt het juiste antwoord.
M=NS
-D
-L N=S +E
P=N
K=W
-D
b. Weet je ook wat dit wil zeggen? Zoek op internet naar de betekenis.
OPDRACHT 2 Er bestaan wegen die door verschillende Europese landen passeren. Men spreekt soms van E-wegen. Kan je uitzoeken welke E-snelwegen door Oost-Vlaanderen lopen? Duid ze aan op het kaartje.
OPDRACHT 3 De Europese grenzen gingen in 1993 open. Europa wou er voor zorgen dat je gemakkelijk kon reizen van het ene naar het andere land met het openbaar vervoer. a. Hoe heet de hogesnelheidstrein die van Brussel naar overal in Frankrijk rijdt (afkorting)? Weet je ook wat dit betekent? b. Je kan naar het Verenigd Koninkrijk met het vliegtuig en de boot. Maar hoe nog? c. Via welke tunnel gaat de bus van Gent naar Middelburg in Nederland? OPDRACHT 4 Europa zorgt ervoor dat de wegen goed op elkaar aansluiten. Daarom is het belangrijk dat de auto’s en vrachtwagens in alle EU-landen dezelfde regels moeten volgen. Lees onderstaand verhaal waarin je enkele Europese (verkeers)regels vindt. Kruis daarna aan wat volgens jou een echte Europese regel is. We vertrokken met de auto op reis naar Spanje. Voor ons vertrek, controleerde papa nog even of we klaar waren om door Frankrijk en Spanje te rijden. Draagt de nummerplaat een landcode? Europees rijbewijs mee? Iedereen klikvast? Zit de kleine Fons in zijn kinderzitje? Dan kunnen we vertrekken! We waren nog maar net in Frankrijk of we stonden al opnieuw stil. Er was een vrachtwagen gekanteld… Van ver konden we de fluostrip ervan zien. Toen we enkele uren later weer verder konden rijden, hoorden we dat de vrachtwagenchauffeur niet voldoende gerust had en in slaap gevallen was. Gelukkig heeft papa onderweg voldoende gerust en zijn we vandaag veilig en wel in Spanje aangekomen. Laat de vakantie nu maar beginnen!
30
o a. Kinderen die kleiner zijn dan 1m35 moeten verplicht in een kinderzitje in alle EUlanden.
o b. Mijn rijbewijs is geldig in alle EU-landen.
o c. Op mijn nummerplaat moet een ‘B’ staan zodat men weet dat ik uit België kom.
o d. In alle EU-landen moet je overdag je autolichten aandoen.
o e. In alle EU-landen gelden dezelfde snelheidsbeperkingen op de autosnelwegen
o f. Een vrachtwagenchauffeur moet zich aan de Europese rusttijden houden.
9 Maldegem
Veiligheid in Europa
Waarom werken de EU -landen samen rond veiligheid? Aalter
Gent
Geraardsbergen
Aalst
Zelzate
Jana
Dendermonde
Zelzate
Sint-Niklaas
Zondag 4 augustus
Vandaag gingen we langs bij oom Eric die in Sint-Niklaas woont. Hij had gebeld voor de verjaardag van Jelle en gezegd dat er nog een cadeautje klaar lag. Jelle ging natuurlijk meteen bij papa smeken om langs Sint-Niklaas te varen... We reden met de fiets tot bij oom Eric en deden dan samen een terrasje in de stralende zon. Heerlijk! Toen we door de stad wandelden zagen we opnieuw borden waarop stond: ‘Met steun van de Europese Unie’. Dat kwam ons precies bekend voor… Ik vertelde oom Eric over onze Europese opdracht en hij was meteen enthousiast. Als politieagent komt hij ook veel in aanraking met de Europese Unie. Toen spitsten we de oren... want hij kon ons misschien wel vertellen waarom de Europese landen samenwerken rond veiligheid.
Jelle De job van oom Eric ziet er niet meer hetzelfde uit sinds het opengaan van de grenzen in 1993. Als er vroeger een overval was, vluchtten de boeven snel naar Nederland. De politie moest aan de grens de achtervolging stoppen, want ze mochten de grens niet over. En ondertussen namen de boeven de benen. Nu is er veel veranderd. De Belgische agenten mogen ook in Nederland blijven achtervolgen. Ze verwittigen ondertussen hun Nederlandse collega’s, zodat zij de criminelen in de boeien kunnen slaan en arresteren. Dat de politie in Europa meer met elkaar zou samenwerken, werd afgesproken in ‘Schengen’. Daar had ik nog nooit van
gehoord, dus ik zocht het op: het is een stadje in Luxemburg op de grens met Duitsland en Frankrijk. Daar beslisten de Europese landen om misdaad beter aan te pakken door de computers van de politie met elkaar te verbinden. Zo kunnen politieagenten van verschillende landen elkaar helpen bij het opsporen van gestolen auto’s, het oppakken van drugsbendes en andere mensen die iets mispeuteren. Een beetje later hebben ze Europol opgericht. Europol is een soort Europese politiedienst die informatie verzamelt en doorgeeft aan de politiediensten van de EU-landen. En ze zorgt ervoor dat die goed samenwerken.
31
TEN OPDRAeC&HJana een handje help Jell
OPDRACHT 1 Waarom moeten de politiediensten in de EU-lidstaten samenwerken?
VA-WE
-N -T
-DA
N=R
-N
-S
O=E
B=H
OPDRACHT 2 Hoe heet het soort criminaliteit dat de Europese landen samen proberen aan te pakken? Schrap de woorden die in het verhaal van Jelle in het vet staan in dit woordenraster en je komt de oplossing te weten. (tip: zoek horizontaal en verticaal, in beide richtingen en je mag letters meermaals gebruiken). G
S
C
H
N
O
S
E
R
M
O
Z
S
P
V
N
R
U
E
E
E
E
L
T
R
D
R
E
E
V
A
G
H
R
A
S
L
A
R
R
E
S
T
E
R
E
I
G
L
O
V
R
E
T
H
C
A
N E P
G
D
N
E
N
G
E
N
R
E
O
V
U C
I I
T
I
L
O
E E
S
N
T
E
N
I
H
N
B
T
O
J
E
O
A
P
N
D
E
M
N
V
R
A
E
O
L
N
F
L
D
E
R
O E
E
M
A N
N D
I
A
I
Oplossing: OPDRACHT 3 Beantwoord onderstaande vragen. a. De politie in Oost-Vlaanderen moet soms ook samenwerken met collega’s uit een buurland. Over welk land gaat het, denk je? b. Welke Oost-Vlaamse steden of gemeenten grenzen aan dat land? Gebruik de kaart op pagina 42.
c. In de Verenigde Staten van Amerika bestaat er ook zo’n politiedienst die voor heel het land optreedt. Hoe heet die? OPDRACHT 4 a. Hieronder vind je enkele foto’s uit de krant. Over welke grensoverschrijdende criminaliteit gaat het?
1
2
b. Ken je nog andere voorbeelden van grensoverschrijdende misdaad?
32
3
10
Cultuur in Europa
Waarom ondersteunt de EU cultuur? Maldegem
Aalter
Gent
Geraardsbergen
Aalst
Zelzate
Jana
Dendermonde
Zelzate
Sint-Niklaas Oudenaarde
Maandag 16 september
Amai, ik ben stikkapot. Het schooljaar is begonnen. Ik had het niet verwacht maar het is echt leuk op m’n nieuwe school. Mijn klasgenoten zijn supertof en de lessen vallen goed mee. Vandaag gingen we met de klas op culturele uitstap naar de omgeving van Oudenaarde. Wat een toffe dag! In de voormiddag gingen we naar het Provinciaal Archeologisch Museum (PAM) in Velzeke. Daar leerden we over de prehistorie, de Romeinse en Merovingische tijd. In de namiddag mochten we naar Ename om er tijdsdetective en archeoloog te spelen. Dat was geweldig! Ik hoorde trouwens dat het museum Europese steun kreeg. Dat deed me denken aan onze volgende Europese vraag: waarom geeft Europa geld aan cultuur? Dat moet Jelle toch eens uitzoeken...
Jelle Een makkie! Al die prachtige films, muziek en gebouwen die er in Europa bestaan... Je kan echt wel zeggen dat Europa rijk is aan cultuur! En de Europese landen beseffen dat maar al te goed. Ze willen die rijkdom beschermen en zoveel mogelijk verspreiden. Daarom onderneemt de EU blijkbaar heel veel acties om Europese cultuur te ondersteunen. Jaarlijks gaat één of meerdere steden bijvoorbeeld lopen met de titel van ‘Europese Culturele Hoofdstad’. Een hele eer voor een stad. Maar er is nog veel meer. Europa organiseert
ook ‘Erfgoeddagen’ om monumenten en cultuur in de schijnwerpers te zetten. En ze geeft ook geld aan gemeenten en steden die ‘verbroederen’ met elkaar. Ook de film- en tv-wereld wordt niet vergeten. Bijna alle Europese films worden gemaakt met geld van de Europese Unie. En ook voor eigen programma’s kregen de Europese zenders subsidies. Je ziet het, Europa geeft heel wat geld om onze Europese cultuur te steunen.
33
TEN OPDRAeC&HJana een handje help Jell
OPDRACHT 1 De Europese Unie verdeelt subsidies om onze cultuur te beschermen en te verspreiden. Verbind de acties met de bijhorende foto.
a 1 Elk jaar krijgen 1 of meerdere steden de titel van ‘Europese Culturele Hoofdstad’.
b 2 Europa steunt de Europese film.
3 Muzikanten die Europees
doorbreken, kunnen de ‘Music Moves Europe Talent Award’ winnen.
c
OPDRACHT 2 Elk jaar mogen één of meerdere steden de titel van ‘Europese Culturele Hoofdstad’ dragen. a. Welke West-Vlaamse stad kreeg die titel in 2002? b. In 2018 kregen Leeuwarden en Valletta de titel, in 2019 Plovdiv en Matera. In welke landen liggen deze steden? Leeuwarden Valletta Plovdiv Matera
34
OPDRACHT 4 Hoe goed ken jij de Europese cultuur? Je ziet hier enkele belangrijke bouwwerken uit Europese hoofdsteden die ooit Europese culturele hoofdstad waren. Om welke hoofdsteden gaat het?
1
2
3
4
©-2011 Standaard Uitgeverij/WPG Uitgevers België nv
OPDRACHT 5 Al eens gehoord van de Staats-Spaanse linies? Dat zijn oude forten en verdedigingslinies uit de 16de en 17de eeuw. Er bestaat zelfs een strip van ‘Suske en Wiske’ hierover. Help jij Lambik een handje?
a. In welke Oost-Vlaamse gemeente ligt het fort waar Lambik het over heeft? b. Waarom geeft Europa volgens jou geld om deze monumenten (forten) te herstellen?
35
11 Maldegem
Milieu in Europa
Waarom werken de EU-landen samen rond milieu? Aalter
Gent
Geraardsbergen
Aalst
Zelzate
Jana
Dendermonde
Zelzate
Sint-Niklaas Oudenaarde
Vrijdag 20 september
Jelle was deze middag niet te stoppen! Normaal is hij nooit echt enthousiast over school, maar vandaag kon hij er niet over zwijgen. Zijn nieuwe juf Lies moet wel een hele toffe zijn! Blijkbaar bezocht zijn klas donderdag de Kaaihoeve in Zwalm. Het is een centrum over de natuur dat door de Provincie OostVlaanderen werd opgericht. Jelle mocht er verschillende proeven doen over het leven op en in het water. Daarna moest de klas zich leren oriĂŤnteren in het landschap. En dat is natuurlijk helemaal zijn ding! Bovendien kwam ook onze elfde Europese opdracht ter sprake. Want juf Lies had hem verteld dat de Europese Unie zich ook met de natuur bezighoudt. Jelle ging meteen op onderzoek uit...
Jelle Ik heb ontdekt wat het probleem is. Vervuiling trekt zich niets aan van grenzen. Als een rivier vervuild is, dan stroomt die gewoon van het ene naar het andere land. En als een fabriek bijvoorbeeld veel vieze gassen uitstoot, dan gaan die gassen ook gewoon de grenzen over. Daarom beseffen de Europese landen dat je dat probleem alleen samen kan aanpakken.
36
De EU probeert bijvoorbeeld water- en luchtverontreiniging aan te pakken of ervoor te zorgen dat we minder afval produceren. Daarnaast staat ook de klimaatopwarming op de agenda. De Europese Unie spoort landen aan om minder schadelijke stoffen uit te stoten of te investeren in zonne- of windenergie. Zo probeert de Europese Unie het milieu te beschermen en te verbeteren!
Zwalm
TEN OPDRAeC&HJana een handje help Jell
OPDRACHT 1 Waarom werkt de Europese Unie rond het milieu? Ontcijfer de rebus. V+
S+
-E
-R
+T
ES=IE
-H
-N
A = EN
OPDRACHT 2 Hieronder zie je een aantal foto’s. Over welke vervuiling gaat het?
1
2
3
OPDRACHT 3 De Europese Unie neemt allerlei maatregelen om het milieu te beschermen. Hieronder vind je enkele voorbeelden. Verbind de foto met de juiste uitleg.
a
1
Een milieuvriendelijk product krijgt het Europese ecolabel. Dat label wordt ook wel ‘de bloem’ genoemd.
2
Op een nieuw huishoudtoestel, zoals een koelkast of een wasmachine, staat altijd een Europees energielabel. Zo kan je controleren hoeveel energie en water deze verbruikt.
c
3
Deze vlag hangt alleen bij Europese stranden, meren of havens waarvan het water en de omgeving proper is.
d
4
Oude lampen en elektrische toestellen moeten van Europa weer ingezameld worden voor recyclage. Dan is de cirkel compleet. In België houdt ‘Recupel’ zich hiermee bezig.
e
5
We moeten allemaal energie besparen, dat is goed voor het milieu en goedkoper voor ons. Daarom wil Europa alle gloeilampen vervangen door energiezuinige lampen.
f
6
De Europese Unie verbiedt wegwerpplastiek (zoals plastiek bestek, wattenstaafjes en rietjes) vanaf 2021.
b
OPDRACHT 4 De Europese Unie wil de opwarming van de aarde aanpakken. Welke Europese projecten over milieu en klimaat bestaan volgens jou echt? Duid ze aan.
o 1
Zwemmen in de natuur is leuk voor ons, maar niet altijd zo gezond. De Provincie Oost-Vlaanderen kocht daarom rode vlaggen. Deze vlaggen worden uitgehangen naast rivieren en meren die vervuild zijn en waar je dus niet mag zwemmen.
o 2 De gemeente Maldegem bouwde een sporthal met steun van de Europese Unie. De sporthal is speciaal gebouwd zodat er zoveel mogelijk zonlicht binnenvalt. Op die manier moet weinig kunstlicht (lampen) gebruikt worden. Zo besparen ze energie.
o 3 In Oost-Vlaanderen zijn er organisaties die veel afweten van ‘duurzaam’ landbouwen. Ze kweken er bijvoorbeeld planten onder energiezuinige lampen, dat is goedkoper. Boeren die energiezuiniger en milieuvriendelijker willen werken, kunnen bij deze organisaties terecht om het te leren!
37
12 Maldegem
Onderwijs in Europa
Hoe wil de EU ervoor zorgen dat Europeanen elkaar beter begrijpen? Aalter
Gent
Geraardsbergen
Aalst
Zelzate
Dendermonde
Zelzate
Sint-Niklaas Oudenaarde
Jana We varen dit weekend weer mee met de boot richting de gemeente Temse. Mama en papa moeten daar een lading afleveren. En ondertussen moet ik de hele tijd naar de verhalen van Jelle luisteren. Kan je het geloven? Jelle blijft maar enthousiaste verhalen vertellen over school. Toen hij vanmiddag thuiskwam, wilde hij zoveel zeggen dat hij bijna vergat te eten. En dat hebben we nog nooit meegemaakt . Blijkbaar startte zijn juf dit jaar met een eTwinningproject. Dat is een online project met andere klassen in Europa. Ze werken samen met een klas uit Italië en Finland, rond het thema ‘water’. Tijdens dit project wisselen ze allerlei dingen uit om elkaar beter te leren kennen. De klas van Jelle kreeg al een verrassingsdoos uit Italië, met Italiaanse koekjes, informatie over het land en foto’s van de Italiaanse leerlingen. Maar ze sturen elkaar ook informatie over water. Zo moeten ze de waterkwaliteit elke maand meten en doen ze allerlei waterproefjes. De resultaten ervan delen ze online. Juf Lies vertelde Jelle dat dat allemaal kan dankzij Europa. We waren erg benieuwd wat Europa nog allemaal doet voor het onderwijs.
Jelle Europa doet heel wat dingen die te maken hebben met onderwijs en leren. Wie graag in een ander Europees land wil gaan studeren, kan daar bijvoorbeeld Europese centen voor krijgen. Met de actie ‘eTwinning’ kunnen kinderen uit gans Europa met elkaar kennis maken online. En studenten die een beroep leren, zoals bakker, kunnen een stage doen in een
38
bedrijf in een ander EU-land. Daarnaast wil Europa ook dat alle jongeren minstens twee vreemde talen leren. Zo wordt het makkelijker om in een ander land van de EU te gaan studeren of er te werken. Er zijn 24 officiële talen. Dus je hebt best veel keuze!
Zwalm
Temse
TEN OPDRAeC&HJana een handje help Jell
OPDRACHT 1 Hieronder lees je enkele projecten die de EU mogelijk maakt voor het onderwijs. Verbind elk project met de juiste omschrijving.
a
Louis: Ik zit in het zesde leerjaar en leer dus Frans. Onze juf startte een project met een klas in Frankrijk, zodat wij de leerlingen daar kunnen mailen over onze hobby’s en zo. Ik vind het top en oefen zo mijn Frans!
1
Leerkrachten leren van andere scholen in Europa
b
Shari: Ik zit in het 7de jaar verzorging. Binnenkort mag ik naar Finland om er aan de slag te gaan in één van de bekendste sauna’s.
2
Studeren aan een buitenlandse universiteit
c
Aylan: Ik studeer voor dokter. Vorig jaar studeerde ik een jaar aan de universiteit van Berlijn. Super interessant en vooral heel leuk om met al die buitenlandse studenten samen te leven.
3
Een eTwinningproject
d
Mona: Ik ben leerkracht in het lager onderwijs. Het gebeurt wel eens dat kinderen elkaar pesten. Daarom ging ik naar Nederland om er te leren hoe je pesten kan tegengaan op school.
4
Stage in een ander Europees land
OPDRACHT 2 Het motto van de Europese Unie is: ‘In verscheidenheid verenigd’. Probeer het te vertalen in deze Europese talen. (tip: je kan ze terugvinden op de website van de EU of via Google translate.) a. Frans: b. Spaans: c. Zweeds: d. Duits: e. Pools: OPDRACHT 3 Los het kruiswoordraadsel op. De oplossingen zijn allemaal officiële Europese talen. a Dit is voor 23 miljoen Europeanen de moedertaal. Bovendien is het voor de meeste mensen uit Wallonië ook de tweede taal. b Dit is de meest gesproken moedertaal in Europa. Logisch, want het land waar het vooral gesproken wordt, heeft het meeste inwoners van Europa. c Deze Europese taal is moeilijk te begrijpen, want ze gebruikt een ander alfabet. Als je naar het middelbaar gaat, kan je ervoor kiezen om deze taal te leren. d Dit is de nieuwste officiële taal van Europa. Ze komt uit het land dat in 2013 toetrad. e Deze taal wordt ook buiten Europa gesproken, zoals in Brazilië. f Een belangrijke taal voor veel Europeanen. De meeste Vlamingen spreken wel een mondje ... . a b c d
Oplossing: e f
OPDRACHT 4 Hoe goed ken jij de Europese talen? De onderstaande zinnen komen uit Europese liedjes. Verbind ze met de bijhorende taal. a Bauernmadl, Bauernmadl, schöne Ringerl tragns, Bauernmadl, Bauernmadl, alle Buama sagns.
1
Italiaans
b Tulkaa mukaan laulamaan. Yhdessä on mukavaa. Eurolaulau lauletaan. Pistetään vauhtia kitaraan.
2 Duits
c Chodz nie mam posaguani swego domu jeszcze mnie matula nie da lada komu.
3 Fins
d Come tutte le cose e le persone cosi anche le monete hanno un nome e percio se tutto il mondo vuoi girare questi nomi devi sempre ricordare.
4 Pools
39
Hallo, hier ben ik weer! Jelle en Jana hebben prima werk geleverd en jullie ook natuurlijk. Hopelijk heb je iets bijgeleerd over Europa en onze provincie? Ik ben benieuwd. Los de Europaquiz op de volgende pagina’s op en bewijs dat je een echte Europa-krak bent. Veel succes ermee. Doei!! Vanessa Informatiepunt Europa Direct in Gent
40
EUROPAQUIZ
Heb je de 12 Europese opdrachten van Jelle en Jana goed begrepen? Even testen... Omcirkel telkens het juiste antwoord
1
In 1950 riep Robert Schuman de Europese landen op om samen te werken. Wat was de belangrijkste reden daarvoor? a Omdat er hongersnood was in Europa. b Omdat er na de oorlog veel milieuvervuiling was. En dat pak je best samen aan. c Door samen te werken kon er vrede komen in Europa.
2
Welke 6 landen begonnen met de samenwerking in de EGKS. a België, Nederland, Luxemburg, Frankrijk, Verenigd Koninkrijk en Duitsland. b België, Nederland, Luxemburg, Frankrijk, Spanje en Verenigd Koninkrijk. c België, Nederland, Luxemburg, Frankrijk, Italië en Duitsland.
3
In welke Europese instelling zitten de ‘volksvertegenwoordigers’ waarvoor alle Europeanen kunnen stemmen? a Het Europees Parlement. b De Europese Commissie. c De Ministerraad.
4
Waarom geeft de Europese Unie vandaag nog steeds veel steun aan de landbouwers? a Er wordt nog steeds veel te weinig voedsel geproduceerd in Europa. b Er moet genoeg en gezond voedsel zijn voor iedereen in Europa. c Er moeten meer mensen aangemoedigd worden om landbouwer te worden, want dat is een leuke job.
5
Waarom geeft de EU geld aan regionaal beleid? a Zo wil men de landen in de Derde Wereld meer steunen. b De inwoners van alle Europese regio’s moeten het goed hebben en dezelfde kansen krijgen. c De EU wil dat elke regio een eigen vlag en volkslied heeft.
6
Waarom werden de grenzen in Europa geopend? a Er hadden te weinig mensen interesse voor de job van douanier. b De aankoop van nieuwe slagbomen was te duur. c De Europeanen moesten makkelijker kunnen handel drijven, inkopen doen en werken in andere Europese landen.
7
Wat was de belangrijkste reden om de euro in te voeren? a Zo moesten we geen geld meer wisselen en de bedrijven konden makkelijker handel drijven. b Zo werden we als Europeanen meer verbonden: iedereen dezelfde munt! c Zo werden alle producten in de winkel goedkoper.
8
Waarom werkt Europa rond autowegen? a We moeten overal even snel kunnen rijden. b Er moeten meer wegen aangelegd worden, zodat de files verdwijnen. c De Europese wegen moeten goed op elkaar aansluiten, zodat we ons vlot kunnen verplaatsen in Europa.
9
Waarom werken de Europese landen samen rond veiligheid? a De EU-landen willen samen een Europees leger oprichten. b Criminelen werken over de grenzen heen en dus moet de politie dat ook doen. c Europa geeft geld om meer politieagenten aan te werven.
10 Waarom geeft Europa geld aan cultuur? a De Europese cultuur moet beschermd en verspreid worden zodat zoveel mogelijk mensen er kunnen van genieten. b Er moeten betere Europese films en boeken uitgebracht worden. c Men wil dat er genoeg werk is voor kunstenaars. 11 Waarom werken de Europese landen samen rond milieu? a De Europese landen hebben te weinig geld om dat zelf te doen. b De huisvuilophaling in de Europese landen loopt nu niet goed, dus wil Europa dat verbeteren. c Milieuproblemen kennen geen grenzen en dus pakken we ze beter samen aan. 12 Hoeveel officiële talen zijn er in de Europese Unie? a 23 b 24 c 28 41
42
Sint-Laureins Kaprijke Assenede Beveren
Sint-Gillis-Waas Stekene
Maldegem Kruibeke
Sint-Niklaas
Waarschoot
Temse
Knesselare
Lievegem Evergem
Zomergem
Aalter Lovendegem
Lochristi
Lokeren
Aalter
Hamme
Destelbergen Gent
Nevele
Dendermonde Laarne Sint-MartensLeerne
Berlare
Sint-MartensLatem
Sint-Gillis-Dendermonde Wetteren Wichelen
Melle
De Pinte
Deinze
Lebbeke
Buggenhout
Merelbeke
Lede Nazareth Oosterzele Aalst
Gavere Ouwegem Zulte
Kruishoutem
Sint-Lievens-Houtem
Kruisem Zingem
Haaltert Denderleeuw
Herzele
Zottegem
Oudenaarde
Ninove
Geraardsbergen
Nieuwe gemeentes in 2019 (wegens fusie): https://lokaalbestuur.vlaanderen.be/ strategische-projecten/fusie Meeuwen-Gruitrode en Opglabbeek = Oudsbergen Aalter en Knesselare = Aalter Kruishoutem en Zingem = Kruisem Deinze en Nevele = Deinze Puurs en Sint-Amands = Puurs-Sint-Amands Overpelt en Neerpelt = Pelt Lovendegem, Waarschoot en Zomergem = Lievegem
43
colofon
‘Jelle en Jana ontdekken Europa’ is een realisatie van Europahuis Ryckevelde in opdracht van het Informatiepunt Europa Direct van de provincie Oost-Vlaanderen. • Uitgegeven door de deputatie van de Provincie Oost-Vlaanderen Beleidsverantwoordelijke: gedeputeerde Riet Gillis • Samenstelling: - Redactie: Europahuis Ryckevelde en het Informatiepunt Europa Direct OostVlaanderen - Vormgeving: Europahuis Ryckevelde - Foto’s: Stefanie De Groote - Druk: ABC Drukkerij Dienst Economie, Europese en Internationale samenwerking D/2019/5139/11 2019 september V.U.: R. Gillis, gedeputeerde Gedrukt op gerecycleerd papier Voor verdere vragen of inlichtingen kunt u steeds terecht bij het Informatiepunt Europa Direct W. Wilsonplein 2, 9000 Gent, tel 09/267 70 17 europadirect@oost-vlaanderen.be https://www.instagram.com/europadirectoostvlaanderen/ Het informatiepunt Europa Direct is van maandag tot en met vrijdag open van 9u tot 12u en van 14u tot 17u.
