Kalendarju Museumin Lulju - Awwissu 2014

Lulju - Awwissu 2014

165

167 168 172

174

177

Editorjal: Óbieb tal-bnedmin Il-kelma tas-Superjur u s-Superjura Ìenerali Çerimonja tal-˙atra tas-Superjur Ìenerali: Diskors tal-Assistent EkkleΩjastiku Mons. Lawrenz Gatt Omelija f'lejliet il-festa ta' Dun Ìor©: Dun Ìor© Preca: memorja ta’ Alla g˙alina

182

Mid-djarju ta’ Soçju (10)

185

Diskors tal-Inkorporazzjoni: It-tfittxija tal-im˙abba (3)

188

Esperjenza missjunarja: Jum b’jum

190

Kotba: Dawn xi darba trid taqrahom

192

Riflessjoni: Ma’ Kristu jaqbillek

194

Esperjenza Museumina: 50 sena mill-Inkorporazzjoni

196

Assenjatur: Qag˙dat Lulju - Awwissu 2014 Irtir g˙ax-xahar ta’ Lulju 2014 Assenjatur g˙al Lulju - Awwissu 2014

211

Djarju Museumin

215

Il-pittura tal-qoxra: Trinità Qaddisa

Omelija f'jum l-festa ta' Dun Ìor©: Inkunu a˙na wkoll xhieda ta’ Ìesù

179

Tifkiriet: Laqg˙at mill-membri tal-MUSEUM fit-Tarzna Navali ta’ Malta

180

Riflessjoni: Appostli ‘ri˙ u nar’

† Verbum Dei caro factum est

Rivista ta’ kull xahrejn g˙all-uΩu privat tal-membri tas-Soçjetà tad-Duttrina Nisranija M.U.S.E.U.M. Direzzjoni u Amministrazzjoni: Kummissjoni Assenjatur, Dar Ìenerali 207 Triq San ÌorÌ Preca, Marsa MRS 9010 L-indirizz tal-Home Page tal-M.U.S.E.U.M. fuq l-Internet: http://www.sdcmuseum.org e-mail: info@sdcmuseum.org Issettjar u stampar: Veritas Press, ÓaΩ-Ûabbar

166

Kalendarju Museumin

Editorjal

“G˙aΩilt li noqg˙od hawn, fil-kamra 201, g˙ax meta d˙alt fl-appartament pontifiçju ©o fija ˙assejt tidwi b’mod çar il-kelma ‘le’. L-appartament pontifiçju fil-Palazz Appostoliku ma fihx lussu. Hu antik, mag˙mul b’çertu gost u kbir, imma lussuΩ mhuwiex. Imma fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar hu b˙al lenbut bil-maqlub. Kbir u spazjuΩ, imma l-intrata tieg˙u hi dejqa ˙afna. Ftit jistg˙u jid˙lu nies u jien le, ming˙ajr nies ma nistax ng˙ix. G˙andi bΩonn ng˙ix ˙ajti flimkien mal-o˙rajn.”

- Papa Fran©isku, Intervista ta’ Civiltà Cattolica, 19 ta’ Settembru 2013

Óbieb tal-bnedmin Ninsabu f’mument partikulari fil-˙ajja tal-Knisja. Jidher li m’g˙adhiex iktar ta˙t assedju, re©g˙et saret ˙abiba tal-bnedmin. Dan grazzi g˙ar-“rivoluzzjoni” ta’ Papa Fran©isku, li fi Ωmien hekk qasir çaqlaq u sa˙˙ar miljuni ta’ Nsara u mhumiex. Il-kelma “rivoluzzjoni” tista’ tidher esa©erata, imma xi ˙a©a hemm li qanqlet dan kollu, “sigriet” mo˙bi xi mkien. Is-“sigriet” mhuwiex ix-xog˙ol ta’ marketing pastorali, imma l-awtentiçità ta’ Fran©isku li jqis ru˙u “midneb” li l-Mulej “˙ares lejh”. Din l-esperjenza personali ta’ fer˙ u konsolazzjoni welldet fih fidi hekk awtentika li bla ma trid iççaqilqek. Issa fl-ewwel post m’hemmx id-duttrina, il-morali, il-prinçipji li ma jistg˙ux ji©u nnegozjati... imma l-˙arsa mimlija m˙abba u ˙niena ta’ Kristu lejn l-umanità.

Ma’ Papa Fran©isku, a˙na tal-MuΩew flimkien mal-bnedmin kollha tad-dinja qeg˙din nag˙mlu esperjenza ta’ Knisja li t˙obb lill-persuni. U t˙obbhom tassew. Tixtiqilhom il-©id. G˙ax il-Knisja “hija d-dar ta’ kul˙add, mhux kappella Ωg˙ira li tesa’ biss grupp Ωg˙ir ta’ persuni mag˙Ωulin”. Rivoluzzjoni stramba, din ta’ Fran©isku. Rivoluzzjoni “fqira”, li ma sserra˙x fuq eΩerçti, gruppi, jew klikek organizzati. IΩda hija bidla epokali. U mhumiex ftit, anke fost dawk li l-bidla ma jriduhiex, li nteb˙u biha.

B’danakollu, kif osserva l-Papa fl-intervista f’Civiltà Cattolica, “jekk in-Nisrani hu restawrazzjonista, legalista, jekk irid kollox çar u fiΩ-Ωgur, allura jispiçça biex ma jsib xejn. Ittradizzjoni u l-memorja tal-passat g˙andhom jg˙inuna biex ikollna l-kura©© li nift˙u spazji ©odda lil Alla. Min illum qed ifittex dejjem soluzzjonijiet dixxiplinari, min jorbot b’mod esa©erat fuq iç-‘çertezza’ dottrinali, min b’ras iebsa jfittex passat li m’g˙adux jeΩisti, g˙andu viΩjoni statika u qed i˙ares biss lejh innifsu. U b’dan il-mod il-fidi ssir ideolo©ija fost il-˙afna ideolo©iji o˙ra”.

Il-Fundatur ukoll ra l-perikli tas-soçjetà ta’ Ωmienu. IΩda ispirat minn Alla ma waqax fillegaliΩmu u fir-restawrazzjoniΩmu. Bi spirtu profetiku ma ˙alliex id-drawwiet u r-regoli jfixkluh.

B˙ala skular veru tal-Img˙allem Ìesù tefa’ “˙arsa mimlija m˙abba u ˙niena” lejn il-poplu, b’mod partikulari lejn it-tfal u Ω-Ωg˙aΩag˙ li kienu g˙atxana g˙at-tag˙lim. Kien bniedem ˙ieles li qasam il-fer˙ tal-Evan©elju ma’ kull min iltaqa’ u b’mod speçjali mal-ewlenin Soçji li fihom tefa’ spirtu tant sabi˙.

San Ìor© Preca ried li f’kull belt u ra˙al ikun hemm dar tal-MUSEUM. Dar li kull filg˙axija tifta˙ il-bibien tag˙ha biex il-kurituri u l-kmamar tag˙ha jimtlew bl-entuΩjaΩmu u mhux biddisfattiΩmu. Ir©iel u nisa normali, sempliçi, g˙ajjenin jew imwe©©g˙in mill-˙ajja, sabu f’Dun Ìor© u s-Soçji tieg˙u konsolazzjoni u paçi, kif qeg˙din jiskopru mill-©did illum fl-g˙ajnejn sinçieri ta’ Papa Fran©isku. Knisja li tilqag˙hom. Fqira u g˙all-foqra.

Jalla bl-istess spirtu tal-Fundatur u ta’ Fran©isku l-Oqsma u s-Soçjetà tag˙na ma jkunux “kappella Ωg˙ira li tesa’ biss grupp Ωg˙ir ta’ persuni mag˙Ωulin” imma jkunu oasi li ttaffi l-g˙atx ta’ kull min jersaq lejhom. Fran©isku, mexxina int fit-triq ta’ Ìesù!

Lulju - Awwissu 2014

167

Is-Superjur Ìenerali lis-Soçji

Diskors tas-Superjur Ìenerali f’gÓeluq iç-çerimonja tal-Óatra tiegÓu Id-data u l-©urnata ta’ din iç-çerimonja ma ntg˙aΩlux bil-polza kif intg˙aΩel l-isem tal-Patrun tag˙na, però lanqas ippjanajnieha biex ta˙bat fil-festa taΩ-Ωjara ta’ Marija lill-qariba tag˙ha EliΩabetta. B’xi mod huwa providenzjali li din iç-çerimonja ˙abtet f’©urnata li g˙andha rabta ma’ Ìwanni l-Battista. Marija, kif jg˙id San Luqa, marret bil-g˙a©la. Kif di©à esprimejt f’Laqg˙a Ìenerali o˙ra, jiena g˙andi xewqa li din l-attitudni taqbad u tie˙u fis-Soçjetà kollha. Ix-xewqa li mmorru ˙alli nwasslu lil Kristu. Marija hija l-eΩempju per eççellenza tal-appostlu li jmur biex jg˙in lil ˙utu u fl-istess ˙in iwasslilhom lil Ìesù.

Fit-triqtha lejn EliΩabetta, Marija tidher tassew b˙ala ikona tal-Madonna tal-Verbum Dei. Hija l-Madonna li mo˙bi fiha kienet qieg˙da ©©orr lil Ìesù, u dawk li kellhom g˙ajnejn u sensibilità biex jarawh u j˙ossuh rawh u ˙assewh u qabΩu bil-fer˙. U dik l-ikona hija int u jien. Dik hija kull Soçju, Kandidat u Aspirant. A˙na mmorru kuljum. Kuljum immorru fl-iskejjel, kuljum immorru fuq il-postijiet tax-xog˙ol, kull filg˙axija mmorru fl-Oqsma, kuljum ner©g˙u mmorru lura fil-familji tag˙na. Immorru kull fejn is-Soçjetà tibg˙atna fl-appostolat. U int, Soçju, Kandidat, Aspirant, inti kull fejn tkun trid twassal lil dan Ìesù li hemm fik.

Ix-xewqa li g˙andi llum hija x-xewqa li lkoll inkunu disposti li mmorru. EΩatt qabel bdejna din iç-çerimonja qrajt dak li kitibli Soçju b’risposta g˙al din l-istess xewqa li esprimejt. Qalli: “Jien illum, f’din il-©urnata, nixtieq nag˙tik it-twe©iba li jien lest immur kull fejn Alla, permezz tas-Soçjetà, jixtieqni mmur.” U allura l-ewwel messa©© tieg˙i f’din l-okkaΩjoni hu: Issa qeg˙din hawn, imma rridu mmorru. Grazzi li qeg˙din hawn, imma rridu mmorru. U b˙al Marija rridu mmorru bil-˙effa, bl-ur©enza li jsemmi l-Papa fl-Evangelii gaudium.

Però l-laqg˙a ta’ Marija ma’ EliΩabetta hija wkoll il-mument fejn is-Sinjur tag˙na jiltaqa’ malPatrun tag˙na. Is-Sinjur tag˙na Ìesù Kristu – a˙na ng˙idulu wkoll “il-Ma˙bub tag˙na” – jiltaqa’ mal-Patrun tag˙na Ìwanni l-Battista. Ìesù jiltaqa’ ma’ dak li kellu jikber u jsir g˙annies ta’ Ωmienu oasi fid-deΩert. Kien kontradizzjoni g˙an-nies ta’ Ωmienu, imma n-nies ta’ Ωmienu kienu ji©u minn Ìerusalemm u mil-Lhudija u mill-in˙awi l-o˙ra ta’ madwar il-Ìurdan biex jisimg˙uh. Kliemu mhux dejjem kien jog˙©obhom imma hu kien jibqa’ jtennih. Ma kienx sinjal ta’ konformità, ma kienx sinjal li wie˙ed i˙ares lejh biex jara d-dinja x’toffri. B˙al Ìesù kien sinjal li jmeruh.

U dan hu t-tieni ˙sieb li xtaqt naqsam mag˙kom. Jekk is-Soçjetà trid verament twassal lil Ìesù, trid, b˙alma jg˙id San Pawl fl-Ittra lir-Rumani, ma ssirx tixbah lid-dinja. Ma tridx tikkonforma ru˙ha mad-dinja. Id-dinja m’g˙andhiex bΩonn ta’ iktar nies li jikkonformaw ru˙hom mag˙ha. Hawn biΩΩejjed minn dawn! Li g˙andha bΩonn id-dinja huma nies li jkunu sinjal ta’ kontradizzjoni. U hekk kienet is-sej˙a tag˙na sa mill-bidu, sej˙a biex inkunu nies li bil-˙ajja tag˙hom ikunu sinjal ta’ kontradizzjoni ˙alli min jiltaqa’ mag˙hom ikun jista’ jiltaqa’ ma’ Ìesù li hemm ©o fihom. Jista’ jkun li hemm modi o˙ra kif il-bnedmin jistg˙u jiltaqg˙u ma’ Ìesù, imma l-mod tag˙na huwa l-mod ta’ Ìwanni l-Battista. Huwa l-mod ta’ nies li meta nidhru, meta ninstemg˙u nitkellmu, meta jarawna n©ibu ru˙na, jaraw li a˙na differenti minnhom. Differenti minnhom biex inkunu b˙al Kristu. B’hekk dan Ìesù li hemm

168

Kalendarju Museumin

fina jkun jista’ jasal g˙and l-o˙rajn. B’hekk inkunu nistg˙u nwettqu din il-missjoni li a˙na msej˙in g˙aliha.

Ng˙id “a˙na” g˙ax dawn il-proponimenti li g˙adni kemm g˙amilt quddiem Alla u quddiemkom g˙amilthom jien u rrid nerfa’ r-responsabbiltà ta’ kull “iva” li g˙edt jien; imma jidher çar li dawn huma proponimenti li rridu nwettquhom flimkien. Il-˙arsien tal-patrimonju spiritwali tas-Soçjetà u tar-Regola, l-g˙ejxien tal-Proponiment tal-Ferrer, il-˙idma g˙all-im˙abba u l-g˙aqda fis-Soçjetà, huma impenji li rridu nag˙mluhom a˙na lkoll. U g˙alhekk ir-Regola titlob fil-Kostituzzjoni li kull membru jrid ikollu tliet attitudnijiet lejn is-Superjur Ìenerali, mhux daqstant lejn il-persuna tieg˙u daqskemm lejn is-servizz li huwa ntalab jag˙ti ˙alli s-Soçjetà tkun tista’ tg˙ix b’fedeltà l-vokazzjoni tag˙ha.

Liema huma dawn it-tliet attitudnijiet? Titlobhom ir-Regola u nitlobhom jien g˙ax titlobhom ir-Regola, u g˙ax permezz tag˙hom biss nistg˙u nwettqu l-missjoni tag˙na b˙ala Soçjetà. IlKostituzzjoni tg˙id li kull membru jrid ikollu attitudni ta’ lealtà, g˙aqda u sottomissjoni lejn is-Superjur Ìenerali. Lealtà, g˙aqda u sottomissjoni. Ma jien se ng˙id xejn dwar kull wa˙da minn dawn, imma ng˙id biss li, jekk ikollna dawn it-tliet attitudnijiet fundamentali, il-missjoni tas-Soçjetà tkun missjoni li tista’ til˙aq tassew l-Universus Mundus. Jekk ikollna dawn it-tlieta – lealtà, g˙aqda jew unità u sottomissjoni jew ubbidjenza – allura l-missjoni m’g˙andhiex limiti.

Il-possibilitajiet g˙as-Soçjetà huma bla qies. Imma ming˙ajr dawn – ming˙ajr lealtà, ming˙ajr unità bejnietna, ming˙ajr sottomissjoni – ma nistg˙ux inwettqu l-missjoni tag˙na.

U allura kieku kelli nesprimi xewqa o˙ra din tkun bla dubju din ix-xewqa espressa fir-Regola – u jalla din ç-çerimonja tal-lum tkun okkaΩjoni li sservi biex iktar tqajjem fina din ix-xewqa – li fis-Soçjetà ma n˙allu xejn ifixkel, inaqqas, idg˙ajjef, jostakola l-lealtà ta’ bejnietna, l-unità ta’ fostna u s-sottomissjoni lejn ir-Regola u s-Superjuri tag˙na. Kull ˙a©a li tnaqqas minn dawn se tfixkel il-missjoni tag˙na, u allura Ωgur li ma tkunx ©ejja minn Alla. Kull ˙a©a li se ©©ib firda, kull ˙a©a li tnaqqas il-lealtà, kull ˙a©a li tmur kontra x-xewqat tas-Superjuri tag˙na mhix ©ejja minn Alla.

F’din iç-çerimonja smajna ˙afna dwar ix-xorti tag˙na b˙ala membri tas-Soçjetà, u llejla nitlob li kull wie˙ed minna li attenda g˙al din iç-çerimonja u li se jkollu f’idejh dik ix-xbieha talFundatur li se titqassam b˙ala tifkira, jitlob Salm 16 li hemm stampat fuq wara. Dan is-salm kien ˙afna g˙al qalb il-Fundatur u ried li a˙na nimmeditawh spiss. Huwa salm li Dun Ìor© kien dejjem jorbtu max-xorti li a˙na sibna fil-vokazzjoni tag˙na. Nitlobkom – din xewqa Ωg˙ira tieg˙i fl-okkaΩjoni tal-lum – li llejla nie˙du dan is-salm u nimmeditawh. Ikun it-talba tag˙na g˙al-lejla, il-meditazzjoni tag˙na fi tmiem dan il-jum. U hekk illejla norqdu b’sens kbir ta’ radd il-˙ajr lil Alla li g˙aΩilna u qeg˙idna f’din is-Soçjetà sa minn età Ωg˙ira. Ejjew ma nibΩg˙ux li a˙na ssejja˙na sa minn età Ωg˙ira. Ìwanni l-Battista ssejja˙ sa minn ©uf ommu. Alla m’g˙andux Ωg˙ir u kbir. L-istorja twila tat-Testment il-Qadim hija storja ta’ nies li ˙assewhom g˙adhom Ωg˙ar meta sej˙ilhom Alla. Alla ma j˙arisx lejn l-età. Alla j˙ares lejn il-qalb ta’ dak li jkun.

Illejla nimmedita Salm 16 u niftakar meta ttrakkajt g˙all-ewwel darba mas-Soçjetà u ng˙id: “Sinjur Alla, jien dakinhar sibt xortija. Tajtni sehem g˙al qalbi dakinhar, u g˙adni ng˙oΩΩu sal-lum g˙ax hemm g˙axqa bla tmiem f’lemintek.” U norqod fil-paçi, nirringrazzja lil Alla talgrazzja li tani.

31 ta’ Mejju 2014

Lulju - Awwissu 2014

169

Is-Superjura Ìenerali lis-Soçji

L-imÌiba toÓloq armonija Kont qed naqra l-ktieb The Phenomenology Of Feeling ta’ Stephen Strasser. Il-kontenut, kif juri l-istess titlu, jispjega b’mod l-aktar çar u profond l-effett tremend tal-attitudnijiet fuq il-˙ajja tal-bniedem. Strasser jis˙aq li dawn l-attitudnijiet isostnu u allura jkabbru, jew jo˙onqu u allura jxekklu, il-mixja talbniedem lejn il-milja tieg˙u.

L-emozzjonijiet Dawn l-attitudnijiet huma prodott ta’ fenomenu intern li huma l-emozzjonijiet, Ωrierag˙ li nitwieldu bihom. Dawn l-emozzjonijiet jistg˙u jkunu poΩittivi, b˙alma huma l-©entilezza, is-sapport, il-mog˙drija, il-ma˙fra. Jistg˙u wkoll, konsegwenza tad-dnub, ikunu distruttivi, b˙alma huma l-g˙ira, l-apatija, issuppervja li ma t˙allik taççetta lil ˙add u xejn, in-negattività li ©©ieg˙lek tara kollox ikrah u ma tapprezza xejn, u l-passività,

170

fejn laqat laqat u fejn ˙abat ˙abat. Irridu nifhmu li a˙na prodott tal-esperjenzi li g˙addejna jew g˙addejjin minnhom u li jsaqqu l-emozzjonijiet ta’ ©o fina, sew g˙attajjeb u sew g˙all-˙aΩin. Imma ma nistg˙ux in˙allu lilna nfusna f’idejn l-emozzjonijiet u nieqfu hemm. Ne˙tie©u t-tag˙lim.

Ne˙tie©u l-formazzjoni kif ukoll it-talb u d-direzzjoni spiritwali biex kemm jista’ jkun nedukaw u niggwidaw lilna nfusna lejn l-ispirtu ta’ Kristu, kollu umiltà, ©entilezza u manswetudni.

Li ssaqqi jitla’ Jekk nemmnu li dak li nsaqqu jitla’, mela ejja nsaqqu r-rispett u l-g˙aqda ma’ Alla ˙alli ng˙umu f’ba˙ar trankwill, anke jekk imdawrin b’mew© g˙oli. Ejjew inwarrbu l-g˙ira u n-nuqqas ta’ ftehim ˙alli l-ambjent tag˙na ma jkunx infettat b’xi mikrobu li jherri u jnawwar kollox minkejja

Kalendarju Museumin

li fl-apparenza kollox jidher miexi sew!

Kemm hu ta’ ©id kbir li niddixxernu bilverità l-motiv tal-a©ir tag˙na biex naslu sa g˙eruqu u nkunu kapaçi na˙sdu minna dak li jtellef il-mixja spiritwali tag˙na u talo˙rajn!

Attitudnijiet tajbin jg˙ollu l-ispirtu, iqanqlu l-kooperazzjoni, jixprunaw g˙al aktar g˙aqda mal-Óallieq, iwittu t-triq g˙al temmija a˙jar tar-rieda ta’ Alla u g˙al aktar im˙abba ©enwina u fraterna.

Irridu ng˙inu lilna nfusna biex l-im©iba tag˙na turi biç-çar li Alla huwa r-ra©uni tal-eΩistenza tag˙na, tat-tama u l-im˙abba tag˙na. B’hekk inkunu instigati biex ninvestu l-ener©ija tag˙na ˙alli nitqaddsu u nqaddsu lil ta’ madwarna. B’hekk ukoll tin˙oloq direzzjoni çara dwar il-missjoni u l-viΩjoni ta’ din il-kariΩma sabiex meta l-Mulej jag˙ti vokazzjonijiet Museumini dawn ji©u milqug˙a u apprezzati.

M’a˙niex an©li Nammettu li a˙na bnedmin u m’a˙niex an©li. U attitudnijiet negattivi jkollna. Imma b˙ax-xebbiet g˙aqlin tal-Van©elu jrid ikollna Ωejt biΩΩejjed fil-kwies biex id-dawl tal-poΩittività u tad-dixxerniment personali jg˙inu biex bil-kura©© kollu ninbidlu u nkomplu t-triq.

Lulju - Awwissu 2014

San Tumas Moore filktieb tieg˙u Care of the soul jg˙id li l-attitudnijiet negattivi xi minn daqqiet huma essenzjali g˙ax ipo©©una b’mod reali f’kuntatt dirett mag˙na nfusna u mal-fra©ilità tag˙na.

Dawn, ikompli Moore, jinstigawna biex bil-g˙aqal kollu nduru lejn Alla li j˙obbna tassew u fih insibu l-mod u l-qawwa kif nieqfu lil dawn l-emozzjonijiet li jfarrku u jkissru r-relazzjoni tag˙na mag˙na nfusna, ma’ Alla u mal-o˙rajn. Moore isejja˙ dawn l-emozzjonijiet ‘velenu li jfejjaq’ g˙ax meta tag˙raf id-dg˙ufija tieg˙ek u ta˙dem fuqha tibda toqg˙od aktar attenta fuqek innifsek u tikber. Tikber fis-sens li tibda dejjem aktar tkabbar fik dawk l-attitudnijiet li kellu Kristu u taddottahom. B’hekk biss nistg˙u ng˙ixu ta’ qaddisin, imbeg˙din mid-dnub ˙alli mbag˙ad f’mewtna nid˙lu fil-˙ajja eterna.

What we believe about the world will determine how we look at it.

How we look at the world will determine how we name it.

How we name something in the world will determine how we respond to it.

Il-paçi mag˙kom.

171

Çerimonja tal-˙atra tas-Superjur Ìenerali

Diskors tal-Assistent EkkleÛjastiku Mons. Lawrenz Gatt Hu di©à qieg˙ed jistenna l-wasla tieg˙u b’dirg˙ajh miftu˙a.”

Il-˙sieb tag˙na llejla façilment ikun fuq ilpersuna tas-Superjur Ìenerali. Tlabna waqt il-Kapitlu, mill-Kapitlu ©ie elett is-Superjur Ìenerali u llum niççelebraw il-˙atra tieg˙u.

Meta na˙sbu fuq it-tifsira tal-laqg˙a tag˙na llejla, u kieku nsaqsu lis-Superjur Ìenerali stess, il-˙sieb tag˙na Ωgur li jmur g˙al Dak li nixtiequ lkoll naqdu u, g˙alkemm ma rajniehx, ilkoll kemm a˙na n˙obbuh.

“Nistieden lil kull Nisrani biex i©edded illum stess il-laqg˙a persunali tieg˙u ma’ Ìesù Kristu jew, tal-anqas, biex jie˙u deçiΩjoni li j˙alli li jiltaqa’ mieg˙u, li jfittxu kuljum bla heda. M’hemmx ra©uni wa˙da g˙aliex wie˙ed g˙andu ja˙seb li din l-istedina mhix g˙alih, g˙ax '˙add mhu eskluΩ mill-fer˙ li j©ib il-Mulej. Min lest li jirriskja, il-Mulej ma jiddiΩappuntahx, u meta xi ˙add jag˙mel pass imqar çkejken lejn Ìesù jiskopri li

172

Il-Papa qed jg˙id li l-Van©elu hu Ìesù, u l-fer˙ tal-Van©elu hu l-fer˙ ta’ min jiltaqa’ ma’ Ìesù. Din tal-lum hi okkaΩjoni mill-isba˙ biex kull wie˙ed minna jieqaf ftit u jirrifletti x’inhi r-ra©uni li qieg˙ed hawn. Kull wie˙ed minna Ωgur li g˙andu jew jista’ jkollu possibilitajiet o˙ra ta’ x’jista’ jkun, x’jista’ jag˙mel u fejn jista’ jkun b˙alissa u s-sena kollha. “Huma jsibu xortihom mieg˙ek u int issib xortik mag˙hom.” Hekk qallu Dun Ercole Mompalao lil Dun Ìor©, Ωag˙Ωug˙ ta’ 17-il sena. Ix-xorti prinçipali hi li ssir taf, tkun mid˙la ta’ Ìesù. Kultant tirringrazzja ’l Alla li jkun laqqg˙ek ma’ xi ˙add. Mela xi tg˙id g˙al-laqg˙a tieg˙ek ma’ Ìesù?

Imbag˙ad ix-xorti hi mΩewqa sewwa. Iltqajt ma’ Ìesù fis-Soçjetà meta kollox immirat biex bil-kelma tieg˙ek, bl-im©iba u bl-opra tieg˙ek tlaqqa’ lill-o˙rajn mieg˙u, li tkun evan©elizzatur, fis-Soçjetà iktar u iktar. Jien u int, anki biss bil-Mag˙mudija, imsej˙in biex inkunu evan©elizzaturi, hawn fl-attivitajiet tag˙na, ta’ kuljum. Imma s-Soçjetà kulma tmur qieg˙da tasal f’pajjiΩi o˙ra mill-iktar imbieg˙da.

Kalendarju Museumin

Isma’, er©a’, lill-Papa Fran©isku: “Il-missjoni hi passjoni g˙al Ìesù (passjoni b˙al min ikollu passjoni g˙al xi ˙a©a jew g˙al xi ˙add) u passjoni g˙all-poplu tieg˙u.” In-nies li niltaqg˙u mag˙hom, li nkunu mag˙hom, g˙andna l-missjoni li nevan©elizzawhom.

Ner©a’ ng˙id li g˙andu dil-missjoni kull min jirçievi l-Mag˙mudija. Kemm iΩjed a˙na li g˙andna sewwa sew il-vokazzjoni li nkunu f’atmosfera li fiha niksbu dis-sej˙a. Ng˙iduha kif inhi: hemm it-tentazzjoni li dis-sej˙a nag˙tuha bis-sieq. Illum nieqfu niftakru u nirriflettu fuqha. Nieqfu napprezzawha, kif a˙na flimkien, mi©burin mas-Superjur Ìenerali. Mument ta’ riflessjoni g˙alih. Di©à g˙amel tlitt ijiem ta’ talb u riflessjoni.

Hu llum jinkura©©ina u a˙na nuruh issolidarjetà tag˙na. Il-vokazzjoni Museumina hija wirt tag˙na lkoll. Ikun hemm mumenti li tieqaf ta˙seb u tg˙id: “Kif g˙andi din ixxorti? X’g˙amilt biex immeritajtha?” Xejn m’g˙amilt. B˙al kull wirt.

Imma b˙al kull wirt, dan tal-vokazzjoni g˙andu wkoll mieg˙u piΩ. Meta tiret xi ˙a©a prezzjuΩa, t˙oss li qisek qed terfag˙ha fuq spallejk. Tifhem li trid tg˙oΩΩha u, filkaΩ tag˙na, tifhem li trid t˙addimha. Fuq l-impenn li nevan©elizzaw il-Papa jitkellem f’˙afna partijiet tal-EΩortazzjoni Appostolika li semmejna. U jg˙idilna kemm hi ur©enti.

“Kull membru tal-Poplu ta’ Alla ... kull mg˙ammed, hi x’inhi l-funzjoni tieg˙u filKnisja u l-grad ta’ tag˙lim u ta’ fidi tieg˙u, hu su©©ett attiv ta’ evan©elizzazzjoni.” (Evangelii gaudium, nru. 120) Il-Papa jg˙id li ma noqog˙dux nistennew li ji©u evan©elizzaturi kkwalifikati. “Jekk wie˙ed tabil˙aqq g˙amel esperjenza tal-im˙abba ta’ Alla li jsalvah, m’hemmx g˙alfejn joqg˙od i˙ejji ru˙u ˙alli jmur i˙abbarha.” (ibid).

Meta tisma’ kliem b˙al dan tg˙id: “Mela xi Lulju - Awwissu 2014

ng˙idu g˙as-Soçji?” Il-Papa qed jg˙idlek li hawn tant bΩonn. Kif tista’ int ma tit˙e©©i©x biex tag˙ti l-kontribut tieg˙ek fil-Qasam, filklassi li tg˙allem, fl-ambjent li tkun, meta int g˙andek dik il-formazzjoni, ilek snin fisSoçjetà, bir-Responsorju, bl-Assenjatur, billaqg˙at? Il-Papa jsemmi “l-predikazzjoni informali”, per eΩempju waqt konverΩazzjoni, b’mod spontanju, kullimkien, fit-triq, filpjazza, fuq ix-xog˙ol, fi vja©© (cfr: 127).

Ejjew nammettu, ˙uti, li s-Soçjetà hi privile©©jata fil-missjoni tag˙ha evan©elizzatriçi. Il-Papa qed jag˙mel din l-eΩortazzjoni m˙e©©a lil kull Nisrani u Nisranija. Fis-Soçjetà nistqarru u niddikjaraw dik it-tifsira li l-Fundatur ta sa mill-bidu lillkelma MUSEUM: l-g˙ajta u t-talba li kul˙add, id-dinja kollha timxi wara l-Evan©elju. Qed jg˙id li s-Soçju hu ex professo mhux biss g˙ax mg˙ammed u inkorporat fi Kristu imma anki g˙ax inkorporat fis-Soçjetà b’sej˙a speçjali.

L-evan©elizzaturi bl-Ispirtu, tg˙idilna l-Evan©elii gaudium, g˙andhom “ixandru l-a˙bar ©dida tal-Van©elu bil-kura©© kollu...b’vuçi g˙olja u f’kull Ωmien u post, imqar kontra l-kurrent”. U iktar ’il quddiem tg˙id li g˙andhom ixandru “mhux biss bilkliem imma fuq kollox b’˙ajja mibdula millpreΩenza ta’ Alla” (nru. 259).

Lis-Superjur Ìenerali nawgurawlu li s-Soçjetà tkompli tid˙ol f’epoka ta’ ˙e©©a u entuΩjaΩmu. Anki fl-a˙˙ar snin tieg˙u meta kien xi˙ u g˙ajjien, il-Fundatur kellu dak iΩ-Ωelu u dak l-entuΩjaΩmu. Óajtu kienet mibdula mill-preΩenza ta’ Alla.

31 ta’ Mejju 2014

173

Omelija f'f'lejliet il-festa ta' Dun Ìor©

Dun ÌorÌ Preca: memorja ta’ Alla gÓalina Dan l-a˙˙ar iltqajt ma’ persuna li kienet imnikkta qatig˙ g˙aliex inteb˙et li missierha, li hu marid bid-dimenzja, ma jag˙rafhiex! Meta l-memorja tfellaq, ilbniedem jitlef is-sisien li fuqhom tkun isserra˙ ˙ajtu. Prattikament bniedem bla memorja la jibqag˙lu passat u lanqas futur. Persuna b˙al din mhux biss titlef ittifsira tar-relazzjonijiet tag˙ha mal-persuni u l-ambjent ta’ madwarha, imma lanqas tibqa’ tag˙raf lilha nfisha. Il-memorja hija marbuta mal-identità personali – meta titlaq il-memorja, titlef l-identità tieg˙ek. La tibqa’ konxju int min int u lanqas tkun taf minn fejn ©ej u fejn sejjer.

Qis li ma tinsiex lill-Mulej, li ˙ar©ek millE©ittu, minn dar il-jasar.” (Dewt 4, 9; 6,12) Jekk inΩommu quddiem g˙ajnejna kif l-id ta’ Alla mexxietna matul is-sekli, il-fidi tag˙na tistag˙na; imma jekk na˙slu ninsew x’g˙amel il-Mulej mag˙na, dan ikun ifisser li nkunu qtajna l-g˙eruq tag˙na minn Alla… ifisser li nkunu tlifna l-fidi. G˙aliex fidi u memorja huma relatati ˙afna. Fil-fatt “il-mistoqsija dwar il-verità hija kwistjoni ta’ memorja profonda, g˙ax a˙na nduru fuq xi ˙a©a li tinsab quddiemna, u b’dan il-mod jista’ jse˙˙ilha tg˙aqqadna lil hinn mill-‘jien’ Ωg˙ir u limitat tag˙na” (ara Lumen fidei, 25).

Dak li ji©ri fuq livell personali jista’ ji©ri wkoll fuq dimensjoni kollettiva. Is-soçjetà wkoll g˙andha l-istorja tag˙ha. Id-dinja ma bdietx mag˙na, imma a˙na g˙andna l-antenati tag˙na li matul is-sekli g˙amlu g˙aΩliet li permezz tag˙hom nis©u l-identità kollettiva tag˙na. Imma jekk is-soçjetà ma tikkurax il-memorja kollettiva tag˙ha, tista’ titlef il-memorja u hekk tarmi l-patrimonju li jsawwar l-identità tag˙ha. Anzi, meta din il-memorja tkun ittraskurata u tibda tnin, hemm ir-riskju li s-soçjetà tibda tipprova dak kollu li jkun hemm fis-suq, anki jekk dan ikun f’kuntrast qawwi ma’ dak li jsawwarha.

G˙alkemm, kif jg˙id San Bonaventura, fil-©ewwieni tal-bniedem hemm miktuba l-memorja tal-Óallieq tant li l-˙olqien ifakkarna dwar Alla, irridu nammettu li madwarna nilm˙u sinjali ta’ dimenzja spiritwali. B˙al donnu l-bniedem modern in˙akem minn din l-amnesija u jazzarda jfassal ˙ajtu daqslikieku Alla ma jeΩistix.

Billi nesa li hemm Alla u jidhirlu li g˙andu jfendi g˙al rasu, il-bniedem mhux biss qed jag˙mel g˙aΩliet ming˙ajr ebda fundament etiku, imma qed iça˙˙ad lilu nnifsu milli jag˙mel esperjenza tat-tjubija ta’ Alla. Ma˙kuma minn amnesija li t˙assar l-g˙arfien dwar Kristu, diversi jinsew dak li g˙amel u g˙allem il-Mulej Ìesù.

Konsegwenza ta’ dan, huwa possibbli li xi w˙ud huma Kristjani tal-isem biss. G˙al dawn, il-©rajja tal-fidwa li wettaq Kristu ma tfisser xejn u l-ordni ©did li waqqaf Kristu mhux mifhum u lanqas apprezzat.

Il-memorja hija fakultà importanti ˙afna g˙alina l-Insara, kemm individwalment u kemm b˙ala poplu ta’ Alla. Fil-fatt, Alla nnifsu jwiddeb lill-poplu tieg˙u: “Ifta˙ g˙ajnejk u oqg˙od attent ˙afna g˙alik innifsek, li ma tmurx tinsa l-˙wejje© li rajt b’g˙ajnejk; t˙allihomx iwarrbu minn qalbek tul il-jiem kollha ta’ ˙ajtek, imma g˙allimhom lil uliedek u ’l ulied uliedek …

174

Evidenti g˙alhekk kemm huwa importanti li l-memorja Kristjana tkun kontinwament ikkurata u mg˙alfa tajjeb. B˙alma l-Lhud

Kalendarju Museumin

kienu j˙ossu d-dmir li “jirrakkontaw” lil uliedhom dak kollu li Alla g˙amel mag˙hom meta tahom il-˙elsien u hekk kienu jiΩguraw li l-memorja tibqa’ ˙ajja, hekk ukoll jekk illum irridu na˙Ωnu l-esperjenza ta’ Alla fil-memorja hija me˙tie©a dik li tissejja˙ “in-narrazzjoni Kristjana” – li nirrakkontaw x’g˙amel Alla, b’mod partikulari xi episodji qawwija mill-˙ajja ta’ Ìesù. In-Nisrani ma jistax ma jkollux ma˙Ωuna fil-memorja tieg˙u kemm l-azzjoni u kemm kelmet Kristu, biex meta jkun il-waqt ikun jista’ jo˙ro© dan l-g˙erf divin mill-ma˙Ωen talmemorja u juΩah g˙all-˙ajja. Barra minn hekk, fil-˙aΩna tal-memorja n-Nisrani jistiva wkoll l-esperjenzi personali tieg˙u ta’ Alla – fil-fatt ˙add ma jista’ jfisser ilfara© li wie˙ed i©arrab meta jiftakar kemm Alla jkun g˙amel mieg˙u, kemm Alla jkun sawwab im˙abbtu fuqu, kemm Alla kien twajjeb u ©eneruΩ mieg˙u, fuq kollox kemm Alla jkun ˙ela ˙niena mieg˙u.

Lulju - Awwissu 2014

Peress li l-memorja qasira tag˙na b˙ala soçjetà taf tnissina dan kollu, huwa me˙tie© li niftakru u nfakkru x’g˙amel Alla mag˙na b˙ala nazzjon matul is-sekli. Jekk Malta titlef il-memorja Nisranija tag˙ha, tkun tilfet l-identità tag˙ha. L-istorja ta’ ©ensna hija minsu©a bil-˙jut tal-Van©elu. Fil-fatt, kif osserva dan l-a˙˙ar il-Professur Oliver Friggieri, Malta u l-Knisja jag˙mlu “Malta”, filwaqt li Malta ming˙ajr il-Knisja hija deΩert. G˙alhekk il-familja Maltija ma g˙andhiex tist˙i tag˙ti xhieda li ˙afna drabi kien it-twemmin tag˙ha fi Kristu li g˙enha tofroq il-mew© tal-ba˙ar imqalleb tal-˙ajja. Il-politiku Nisrani j˙ossu kburi li l-g˙eruq Insara tieg˙u g˙amluh akkanit fil-qasam tal-©ustizzja soçjali. In-Nisrani li ja˙dem fiç-Çivil ma g˙andux i˙ossu inferjuri jekk jistqarr pubblikament liema huma l-valuri tal-Van©elu li mhux biss sawruh çittadin onest imma sa˙˙ew fih l-im˙abba lejn il-nazzjon. Xejn ma g˙andu 175

jΩomm lura lill-˙addiem Nisrani milli jirrakkonta li t-twemmin tieg˙u fi Kristu g˙enu biex irawwam fih is-sens ta’ dover u r-responsabbiltà. Dan kollu u aktar jag˙mel parti mill-memorja kollettiva tag˙na l-Maltin.

San Ìor© Preca mhux biss jappartieni lillmemorja kollettiva tag˙na, imma kien wie˙ed minn dawk li ˙admu bis-s˙i˙ biex isa˙˙u l-memorja Nisranija tal-poplu tag˙na. Kemm tag˙limu u kemm im©ibtu kienu strumentali biex jiffurmaw u jsostnu din il-memorja. In˙ossni komdu ng˙id li Dun Ìor© innifsu kien “il-memorja ta’ Alla” g˙alina, fis-sens li lil kull min kien jiltaqa’ jew jitkellem mieg˙u Dun Ìor© immankabilment kien ifakkru f’Alla.

F’g˙add ta’ kitbiet tieg˙u, Dun Ìor© kien jg˙in il-memorja ti©bor fiha “ritratti” ta’ Ìesù, b˙al fil-ktieb Is-Sakrarju tal-Ispirtu ta’ Kristu. Il-metodu kateketiku li huwa fassal jinkludi wkoll g˙add ta’ eΩerçizzji ma˙suba biex jg˙inu l-memorja, b˙alma kien l-eΩerçizzju memorjali.

Barra minn hekk, huwa waqqaf is-Soçjetà tal-M.U.S.E.U.M. li l-membri tag˙ha huma katekisti. Propju ftit xhur ilu l-Papa Fran©isku qal li l-katekisti huma dawk li “jie˙du ˙sieb u jalimentaw il-memorja ta’ Alla. Il-katekist huwa dak li jikkura din il-memorja g˙alih innifsu u fl-istess waqt iqajjimha fl-o˙rajn”. In˙e©©e© lis-Soçji ma jehdew qatt i˙abirku, partikularment f’din l-epoka fejn qed nin˙akmu minn dimenzja spiritwali, biex bit-tag˙lim tag˙hom jg˙inuna nΩommu din il-memorja ta’ Alla ˙ajja. Minn qalbi nappellalhom biex, fuq l-eΩempju tal-Fundatur, ikunu huma wkoll “memorja ta’ Alla”.

twassal il-kontenut tal-memorja tag˙ha. (1) L-ewwel nett billi hija xxandar dak li xandru l-Appostli li j˙addan dak kollu li jiswa biex il-bniedem jg˙ix ˙ajja qaddisa. Kif jg˙allmu l-Missirijiet tal-Knisja, min ma jafx il-Kotba Mqaddsa ma jafx lil Kristu. (2) Imbag˙ad ilKnisja tg˙allem id-Dekalogu jew l-G˙axar Kmandamenti. Dawn mhumiex ©abra ta’ li©ijiet li jipprojbixxu, iΩda indikazzjonijiet prattiçi biex no˙or©u mid-deΩert tal-“jien” (egoiΩmu) u nid˙lu fi djalogu ma’ Alla – ilLi©i ta’ Alla ma xxekkilx il-˙elsien imma tag˙ti libertà s˙i˙a. (3) Hemm imbag˙ad ittalb – partikularment it-talba tal-Missierna – li jg˙inna nag˙rfu lil Alla u nkebbsu x-xewqa tieg˙u fl-o˙rajn. Dun Ìor© g˙andu ktieb propju dwar din it-talba. (4) Billi l-kontenut li xxandar il-Knisja mhux biss duttrina imma huwa wkoll dawl li ji©i mil-laqg˙a ma’ Alla l-Óaj, hemm ukoll issagramenti. Insemmi biss l-Ewkaristija, fejn Ìesù nnifsu jg˙idilna biex niççelebrawha “b’tifkira tieg˙u”. Fil-fatt l-Ewkaristija hija att tal-memorja li tfakkar fil-©rajja tal-mewt u l-qawmien ta’ Kristu, imma hija wkoll ti©did tas-sagrifiççju tal-fidwa u g˙alhekk tifta˙ g˙all-©ejjieni. Dawn l-erba’ elementi j˙addnu t-teΩor tal-memorja li l-Knisja xxandar u, jekk irridu nie˙du ˙sieb ilmemorja Kristjana tag˙na, nag˙mlu sew jekk napprezzawhom aktar.

Nitolbu lil Alla, bl-interçessjoni ta’ San Ìor© Preca, biex filwaqt li jbieg˙ed minna d-dimenzja spiritwali jag˙mel minna lkoll Memores Domini, bit-tama li bil-preΩenza u bil-kelma tag˙na noffru sehemna biex tissa˙˙a˙ il-memorja ta’ Alla fil-poplu tag˙na.

L-E.T. Mons. Mario Grech 8 ta’ Mejju 2014 Kappella Madonna tal-Midalja MirakoluΩa

Fl-Ençiklika Lumen fidei il-Papa Fran©isku jfakkarna li hemm erba’ modi kif il-Knisja 176

Kalendarju Museumin

Omelija f'jum l-festa ta' Dun Ìor©

Inkunu aÓna wkoll xhieda ta’ Ìesù Meta wasal fl-in˙awi ta’ Çesarija ta’ Filippu, Ìesù staqsa lid-dixxipli tieg˙u u qalilhom: “Min jg˙idu n-nies li hu Bin il-bniedem?” U huma we©buh: “Xi w˙ud, Ìwanni l-Battista; o˙rajn, Elija; u o˙rajn, Ìeremija jew wie˙ed mill-profeti.” Imma intom min tg˙idu li jien?” staqsiehom. U qabeΩ Xmun Pietru u qallu: “Inti l-Messija, Bin Alla l-˙aj.” U Ìesù wie©bu u qallu: “Hieni int, Xmun bin Ìona, g˙ax mhux bniedem tad-demm u l-la˙am uriek dan, imma Missieri li hu fis-smewwiet.

U jiena ng˙idlek: Inti Pietru, u fuq din ilblata jiena nibni l-Knisja tieg˙i, u s-setg˙at tal-infern ma jeg˙lbuhiex. Jiena nag˙tik l-imfieta˙ tas-Saltna tas-Smewwiet, u kulma torbot fuq l-art ikun marbut fis-smewwiet, u kulma t˙oll fuq l-art ikun ma˙lul fissmewwiet.” Imbag˙ad lid-dixxipli tieg˙u wissiehom biex ma jitkellmu ma’ ˙add fuq li huwa l-Messija. (Mk 16, 14-20) Ìesù sejja˙ rashom iebsa lill-Appostli meta ma ridux jemmnu li huwa ˙aj skont ixxhieda ta’ dawk li kienu rawh. Dawk li ma rawhx kellhom jemmnu lil dawk li rawh.

Anke l-fidi tag˙na ©ejja mix-xhieda li tawna l-©enituri, l-g˙alliema, il-katekisti, issaçerdoti u tant nies o˙ra ta’ fidi: ming˙ajr ix-xhieda tag˙hom a˙na konna nkunu bla fidi, bla g˙arfien tal-im˙abba ta’ Alla li dehret f’Ìesù.

U jekk a˙na stess ma nag˙tux xhieda talfidi tag˙na, il-fidi tmut. Hija responsabbiltà tag˙na li bil-kliem u bl-g˙emil nuru quddiem ˙addie˙or dak li a˙na nemmnu: li Alla tag˙na huwa m˙abba kif waslet g˙andna b’mod ˙aj u veru permezz ta’ Ìesù. Jekk ma jkollniex din il-fidi ma g˙andniex x’nag˙tu lil ˙addie˙or g˙ax ˙add ma jag˙ti minn dak li m’g˙andux.

Lulju - Awwissu 2014

San Ìor© Preca emmen bix-xhieda li rçieva – b˙alna – mill-familja, mill-g˙alliema u missaçerdoti li trabba mag˙hom: imbag˙ad hu ta xhieda ta’ din il-fidi tieg˙u u mela bilfidi liΩ-Ωg˙aΩag˙ li kien jiltaqa’ mag˙hom u bag˙athom biex jag˙tu xhieda tal-fidi tag˙hom quddiem it-tfal u l-adulti. Ìesù bag˙at lill-Appostli u tahom dik li hija l-missjoni ewlenija u wa˙danija tal-Knisja li xxandar l-A˙bar it-Tajba li hi l-im˙abba ta’ Alla g˙alina li dehret f’Ìesù. Din it-t˙abbira trid issir fid-dinja kollha u lill-˙olqien kollu, kwaΩi anke lis-si©ar u lill-©ebel li huma parti mill-˙olqien.

Ix-xandir tal-A˙bar it-Tajba li Alla l-Imbierek huwa m˙abba jitlob twe©iba.

L-im˙abba trid min i˙obbha; Ìesù li huwa l-istess im˙abba jrid min i˙obbu, u din tidher fil-Mag˙mudija meta a˙na nid˙lu fl-im˙abba tal-a˙wa. Fil-Mag˙mudija a˙na nsiru ferg˙a ©dida fid-dielja vera li hu Ìesù, ferg˙a li trid tikber u tag˙mel il-frott. Ilfrott ewlieni huwa l-fidwa, is-salvazzjoni, il-˙elsien mill-˙aΩen u mill-mewt minn din id-dinja stess. Il-Mag˙mudija hija l-bidu ta’ dan il-proçess ta’ dixxipulat li jdum ˙ajjitna kollha. Bil-maqlub tas-salvazzjoni hemm it-telfien. Hemm min jag˙raf lil Ìesù u ma jag˙Ωlux, jippreferi d-dlam minflok id-dawl, ma jaççettax li huwa midneb li g˙andu bΩonn il-ma˙fra u l-im˙abba ta’ Alla li huwa m˙abba. Dan ikun qieg˙ed jikkundanna lili nnifsu.

Il-kitbiet ta’ San Ìor© Preca juru l-im˙abba tieg˙u lejn Ìesù. Waqt li jag˙raf id-dg˙ufija tieg˙u, il-vojt tieg˙u personali jimtela bilpreΩenza u l-im˙abba ta’ Ìesù. Din hija l-vera umiltà, li tag˙raf li dejjem g˙andek

177

bΩonn tal-Mulej Ìesù. Il-vojt tag˙na nimlewh bil-qawwa, bl-im˙abba u bil-fer˙ li hu Ìesù. Ìesù jwieg˙ed ˙arsien u g˙ajnuna lillmissjunarji tieg˙u: ˙arsien minn dak kollu li jaqla’ x-xitan u g˙ajnuna biex dejjem ting˙ata xhieda vera. Ìesù ma j˙alli qatt wa˙du lil min ixandar l-A˙bar it-Tajba.

Hekk tkompli r-reb˙a fuq il-˙aΩen, il-fejqan mill-mard u l-g˙oti ta’ ˙ajja ©dida.

U hawnhekk hawn il-˙tie©a ta’ intimità s˙i˙a mal-Mulej Ìesù, intimità li kienet tant tidher fil-˙ajja ta’ San Ìor©, speçjalment waqt it-talb u ç-çelebrazzjoni tal-Ewkaristija.

San Ìor© kien idum iqaddes imma l-Ewkaristija kienet verament it-tqaddis tieg˙u. Kienet din l-intimità li wasslet linnies biex iqisu lil Dun Ìor© b˙ala qassis qaddis. Ìesù ma jitkellimx iΩjed fl-Evan©elju: dawn kienu l-a˙˙ar kelmiet tieg˙u. Issa j˙alli f’idejna. Fis-sema imma jibqa’ mal-appostli, mag˙na biex inkomplu dak li l-Missier bag˙tu jag˙mel. Kif il-Missier bag˙at lilu, hekk Hu jibg˙at lilna. Il-kelma mxandra hija kkonfermata bil-mirakli, g˙ax hija l-kelma tieg˙u u mhux tag˙na. A˙na biss il-messa©©iera tag˙ha, ix-xhieda tag˙ha,

178

b˙all-profeti li kienu jg˙ixu l-kelma ta’ Alla li jwasslu lin-nies.

San Ìor© Preca laqa’ din il-missjoni u b’Ìesù mieg˙u ra li l-kelma tasal ’il bog˙od ukoll. Din hija l-ubbidjenza lejn l-a˙˙ar kliem, xewqat u ordnijiet ta’ Ìesù. Din hija r-responsabbiltà li San Ìor© Preca ˙a fuq spallejh u ˙adem sal-mewt biex permezz tas-Soçjetà tal-M.U.S.E.U.M. din ix-xewqa ta’ Ìesù sse˙˙: Mg˙allem, mhux li d-dinja kollha timxi warajk, mhux li l-bnedmin kollha jimtlew bl-im˙abba lejk.

San Ìor© Preca ried jaqsam mag˙na din ir-responsabbiltà, biex a˙na wkoll nag˙tu sehemna biex ise˙˙ l-a˙˙ar kliem ta’ Ìesù.

U biex a˙na nerfg˙u sewwa r-responsabbiltà tag˙na, g˙andna bΩonn l-Ewkaristija, il-ÓobΩ tal-Óajja li jag˙tina Ìesù stess.

G˙alhekk l-Ewkaristija hija g˙alina l-aqwa talba u l-isba˙ mod kif nid˙lu f’relazzjoni mill-qrib u intima ma’ Ìesù.

Hekk ikun jista’ ja˙dem verament permezz tag˙na, dixxipli u ˙bieb tieg˙u.

Mons. Anton Portelli 9 ta’ Mejju 2014 Kappella Madonna tal-Midalja MirakoluΩa

Kalendarju Museumin

Tifkiriet

LaqgÓat mill-membri tal-MUSEUM fit-Tarzna Navali ta’ Malta Dun Ìor© Preca ˙a l-Quddiesa nhar it-22 ta’ Diçembru 1906. Darba sama’ lis-sagristan tal-Parroçça tal-Óamrun jitkellem mat-tfal fuq Alla. Wie˙ed staqsieh: “Alla min ˙alqu?”

It-twe©iba kienet Ωbaljata meta wie©bu: “Sar wa˙du.” Kienet ereΩija. Aktar tard Dun Ìor© ˙ass il-bΩonn li jwaqqaf g˙aqda li l-membri tag˙ha, wara li jkunu mg˙allma, jkunu jistg˙u jg˙allmu lit-tfal u l-kbar. Mhux l-ewwel darba li smajtu jg˙id din il-fraΩi: “Ittag˙lim it-tajjeb hu l-g˙ajn ta’ kull ©id.”

Bidu tat-Tieni Gwerra Dinjija F’Ìunju 1940 l-Italja da˙let fi gwerra kontra l-Ingilterra u l-ajruplani bdew jattakkaw b’mod speçjali lit-Tarzna Navali ta’ Malta. Issirena kienet issamma’ le˙inha u l-˙addiema kienu jmorru jsibu kenn, l-aktar fiç-Church Tunnel u fix-Short Tunnel viçin il-Baçir Nru. 1.

O˙rajn fil-mina t-twila ta’ ta˙t Kordin, wara l-Boat House qrib il-Baçir Nru. 5.

F’dak il-perjodu kien hemm g˙add ©mielu ta’ Soçji u Superjuri tal-MUSEUM impjegati fit-Tarzna, l-aktar mill-Kottonera, ÓaΩÛabbar u Óal-Tarxien. Fosthom jissemmew Eugenio Borg, l-ewwel Superjur Ìenerali, Spiru Spiteri (Primarju), Çikku Camilleri, Karmenu Zahra (Servjent tal-Epistolarju li kien jaf parti sewwa mill-Ittri tal-Appostli bl-amment), ÌuΩeppi Lanzon, Giovanni Degiorgio, ÌuΩeppi Zammit u Çikku Saliba.

Minn ÓaΩ-Ûabbar kien hemm disa’ membri.

Dawn kollha mietu fis-Soçjetà ˙afna snin wara li ntemmet il-gwerra.

Kelmtejn u talb Xi membri Museumini waqt l-attakki millajru fuq it-Tarzna kienu jirreçitaw ir-RuΩarju u xi kelmtejn ta’ kura©© kienu jag˙mlu wkoll f’dak iΩ-Ωmien diffiçli. G˙add ©mielu ta’ ˙addiema kienu jie˙du sehem f’dawn illaqg˙at informali.

Wara li ntemmet il-gwerra, dawn il-laqg˙at bdew isiru waqt il-˙in tal-mistrie˙ ta’ nofsinhar. Intalab permess bil-miktub lillAwtoritajiet tat-Tarzna iΩda dan ma tantx niΩel tajjeb ma’ xi uffiçjali IngliΩi, forsi g˙ax xi w˙ud minnhom kienu MaΩuni. Xi membri tal-MUSEUM impjegati fit-Tarzna, fosthom Çikku Saliba li kienu jsej˙ulu “the tallest man with the smallest bag”, spjegaw kif u fuqiex kienu jsiru dawn il-laqg˙at, ng˙idu a˙na li l-˙addiem g˙andu jag˙ti s-sehem tieg˙u blonestà u l-bΩulija, li m’g˙andux isir serq jew skartar waqt il-˙in tax-xog˙ol u li g˙andu jintwera rispett lejn is-superjuri IngliΩi u Maltin. Il-laqg˙at bdew isiru kif mixtieq.

Tajjeb wie˙ed ifakkar li Çikku Saliba kien igawdi fiduçja u rispett kbir. Wara li l-Italja çediet, ©ie mag˙Ωul flimkien ma’ grupp ta’ ˙addiema tat-Tarzna biex imorru Sqallija. Hemm Ωarmaw xi magni ta’ çerta importanza li mbag˙ad ©ew armati mill©did fil-main shop tal-Factory qrib il-Baçir Nru/ 5. Çikku la˙aq instructor tal-apprentisti tal-MED (Mechanical Engineering Department).

Aktar tard g˙aΩluh b˙ala manager iΩda hu ma aççettax biex ikun jista’ jservi sew fisSoçjetà Museumina. Óajr lis-Sur Salvatore Bonello, eks-Soçju Museumin u eks-uffiçjal fit-Tarzna Navali ta’ Malta.

Paul Xuereb

Lulju - Awwissu 2014

179

Riflessjoni

Appostli ‘riÓ u nar’ Fl-a˙˙ar tliet ˙ar©iet ktibt fuq il-ÌiΩwiti f’Nouveau France tas-seklu sbatax. L-iskop kien biex fuq kollox nimitawhom. F’IsSakrarju tal-Ispirtu ta’ Kristu Dun Ìor© jikteb: “Óares lejn l-eΩemplari u ag˙mel b˙alma tara fuqu.”

Il-vokazzjoni missjunarja u dik Museumina g˙andhom g˙eruqhom fil-mandat li l-Img˙allem Ìesù ta lid-dixxipli qabel tela’ s-sema: “Morru fid-dinja kollha xandru l-Bxara lill-˙lejjaq kollha.” Il-kelma ‘morru’ tindika li xi ˙add qieg˙ed jintbag˙at, xi ˙add qieg˙ed jissejja˙ ikun appostlu li tfisser ‘mibg˙ut’. M’hemmx dubju li a˙na l-Museumin a˙na appostli. Infatti dan huwa l-ewwel isem li Dun Ìor© ta lill-membri talMUSEUM, kemm ir©iel u kemm nisa.

Ri˙ u nar Il-mibg˙utin je˙tie©u l-Ispirtu inkella ma jifil˙ux imorru. G˙ax huwa l-Ispirtu li jwassalhom jemmnu fil-Bxara, jimliehom bid-determinazzjoni u bl-entuΩjaΩmu g˙all-appostolat u jibdilhom f’g˙a©na ta’ ri˙ u nar hekk kif g˙amel bl-Appostli f’Pentekoste. G˙ax ir-ri˙ u n-nar flimkien jag˙mlu qawwa li ma jkun jista’ jΩommha ˙add. In-nar maqbud fir-ri˙ iqabbad kull fejn jg˙addi bla ma ˙add ikun kapaçi jiqaflu. Isaac Jogues kien xempju ta’ din iddeterminazzjoni. L-indi©eni kienu jsej˙ulu Ondessok li tfisser ‘tajra tal-priΩa’ jew ‘dak li ˙add ma jista’ jΩommu’.

Is-sabi˙ fl-istorja tas-Soçjetà tag˙na nkiteb mill-membri ‘ri˙ u nar’. Kienu s-Soçji ta’ din il-kwalità li qabilna xerrdu s-Soçjetà ma’ Malta u G˙awdex u li fi Ωmienna wassluha

180

f’erba’ kontinenti. Huma l-appostli ta’ din il-kwalità li jag˙tu s-sa˙˙a lill-Oqsma u jimlewhom b’˙e©©a g˙all-kelma u g˙axxandir tag˙ha. Soçji neqsin mir-ri˙ u n-nar inisslu biss medjokrità. Ming˙ajrhom isSoçjetà tkun a˙jar.

Kif tista’ tibqa’ indifferenti?

L-injuranza dwar Alla fin-nies ta’ madwarna u l-miΩerja li din i©©ib fuqhom g˙andha tag˙mel lill-appostlu jitlob lill-Ispirtu jibdlu f’ri˙ u nar u jqanqlu g˙ax-xandir tal-Bxara.

Film neorealista Taljan, li ˙are© ftit wara l-a˙˙ar gwerra, juri xena b’pajΩana Taljani mi©burin flimkien fil-˙abs mill-Faxxisti.

Wie˙ed beda jis˙aq li huwa ma g˙amel xejn u m’g˙andux ikun il-˙abs. Ie˙or li kien mieg˙u qallu: “Sie˙bi, gwerra b˙al din u ma g˙amilt xejn, bqajt indifferenti?” Injuranza u miΩerja b˙al din u appostlu ma jag˙mel xejn, jibqa’ indifferenti?

Mag˙©un differenti mid-dinja Appostlu ta’ veru huwa stramb g˙ad-dinja u d-dinja stramba g˙alih. F’dinja attentissma fuq il-qlig˙ finanzjarju u g˙ar-rati talkambju, l-appostlu jibqa’ jiffoka fuq dik li Dun Ìor© isejja˙ ‘il-prezzjoΩità tar-ru˙’.

Ma tistax tkun appostlu jekk ma tag˙rafx id-dinjità tal-bnedmin madwarek, anke jekk ikunu l-aktar tfal çkejknin fil-Qasam.

Kienet il-konvinzjoni li din id-dinjità kienet f’kull indi©enu ta’ Nouveau France li wasslet lill-ÌiΩwiti j˙allu pajjiΩhom g˙all-missjoni.

Jean de Brébeuf ma qag˙adx lura milli jfakkar lil s˙abu li l-indi©eni nfdew biddemm tal-Iben ta’ Alla.

Kalendarju Museumin

F’ambjent li j˙ajjarna nikkuraw u nibΩg˙u g˙alina nfusna, l-appostlu jag˙Ωel je˙odha kontra tieg˙u nnifsu biex ikun g˙otja.

G˙alhekk a˙na çelibi, biex ning˙ataw kompletament lill-Kreatur bla ma n˙allu qalbna tintrabat mal-kreaturi. Iç-çelibat ma jfissirx biss il-ba˙˙ ta’ relazzjoni matrimonjali imma wkoll ˙elsien minn kull rabta f’©ie˙ l-g˙otja totali g˙as-saltna ta’ Alla. Sfortunatament hawn appostli li jis˙qu li huma çelibi imma fil-fatt mhumiex g˙ax maqbuda f’rabtiet diΩordinati ma’ membri tal-familja, mal-karriera, mal-impjieg, malpassatemp, max-xibka di©itali u ma’ tant intietef o˙ra.

G˙otja totali Isaac Jogues u s˙abu jg˙allmuna xi tfisser g˙otja totali lil Alla denja ta’ appostlu.

L-ittra tieg˙u lil ommu qabel ma mbarka minn Dieppe tikxef mhux biss l-im˙abba sinçiera tieg˙u lejha imma wkoll im˙abbtu lejn Alla li kienet tisboq kull im˙abba o˙ra. G˙alhekk waqt li jfakkar ’l ommu li g˙andna nissottomettu x-xewqat tag˙na g˙ax-xewqat tat-Tjubija Divina, juriha kemm g˙amlet sewwa li lil Alla tatu iben.

F’dinja li tippromwovi l-karririΩmu, l-appostlu g˙andu jfittex fuq kollox isSaltna ta’ Alla. Jogues u s˙abu kienu bla dubju fost l-a˙jar im˙u˙ ta’ Franza fi Ωmienhom. Setg˙u da˙lu g˙al kull karriera.

Per eΩempju kien façli g˙al Charles Ganier li jimpjega ru˙u mal-monarkija. Mo˙˙ kellu u g˙erf ukoll, kif ukoll kuntatti siewja g˙all-promozzjoni. Imma lkoll ippreferew li jissagrifikaw it-talenti tag˙hom g˙all-qadi fil-missjoni li ng˙ataw. Marru fil-kolonji qalb l-indi©eni konxji li hawnhekk kienu ser jitneΩΩg˙u minn dak kollu li kien jitqies ta’ pre©ju fi Franza. Addijo lawrji! Kif kiteb Jean de Brébeuf lil s˙abu, il-kwalitajiet apprezzati fi Franza ma kienu jiswew xejn g˙as-sauvages ta’ Nouveau France.

Lulju - Awwissu 2014

Jiddi b˙all-kwiekeb Appostlu ri˙ u nar g˙andu jkun konxju li huwa m˙allas sewwa. Ser ikun jiddi b˙allkwiekeb g˙al dejjem ta’ dejjem, jg˙allimna Danjel. Il-fidi fi ˙las daqshekk kbir twasslu jiffaççja kull tbatija. Il-ÌiΩwiti jg˙allmuna ˙afna dwar dan. Il-vja©© ta’ iktar minn xahrejn g˙all-Amerika kien skomdu u x’aktarx esperjenza ta’ tqallig˙ tal-istonku u biΩa’ kbir li l-©ifen seta’ jeg˙req. Óajja qalb l-indi©eni kienet tfisser esperjenza ta’ kultura li ma tinftihemx malajr, g˙arajjex li jifgawk bid-du˙˙an tal-˙©ejje© li jitqabbdu fihom, ikel diffiçli tniΩΩlu u vjolenza tribali.

Jogues ifakkar lil ommu li tribulazzjonijiet b˙al dawn kienu de˙lin g˙alihom ukoll o˙rajn, deçiΩi li jistag˙new fil-kolonji l-©odda. Jg˙idilha wkoll li g˙all-im˙abba ta’ Alla l-appostlu ta’ veru g˙andu jkun lest ibati iktar minn dawk medhijin bil-©id taddinja. Óarsa lejn il-Kurçifiss Fl-iebes tal-missjoni Jean de Brébeuf kien jintefa’ j˙ares lejn il-Kurçifiss u minnu jie˙u l-hena u l-paçi u jixxennaq g˙all-martirju.

Quddiem l-Imsallab it-tbatijiet donnhom isiru insinifikanti u jinkiseb il-kura©© me˙tie©. G˙ax kif jikteb Dun Ìor©: “Min hu li jifta˙ quddiem g˙ajnejh il-Ktieb il-Kbir u ma jixrobx minnu l-ispirtu tieg˙u?” L-appostlu g˙andu dejjem jiftakar li b˙ala Kandidat huwa ppropona li j˙ares lejn il-Kurçifiss il©ranet kollha ta’ ˙ajtu. Dan jg˙odd l-aktar waqt it-tribulazzjonijiet. Bla dubju l-˙arsa fuq dan is-sinjal ta’ kontradizzjoni ΩΩommna fidili lejn l-appostolat fdat f’idejna. ÌiΩwiti martri ta’ Nouveau France, itolbu g˙alina.

Emanuel Curmi

181

Mid-djarju ta’ Soçju (10)

Djarju ta’ Soçju Malti (1970 - 20??)* *Óafna mid-dati ma jidhrux çari.

Is-Sibt ? ta’ Frar 2007 1.35pm: Dalg˙odu jiena u l-Parrinu ©bidnielha lejn is-Salib tal-G˙olja. Qbadtha mieg˙u fuq ix-xog˙ol. Jiena vera kuntent – ix-xog˙ol ormai drajtu, kollegi all right ˙afna, fuq wiçç l-idejn mal-managers, paga ma ngergirx – imma din l-a˙˙ar sena jew tnejn bdejt in˙ossni mag˙luq u limitat.

Staqsejt lili nnifsi kemm-il darba: Kemm se ndum nilg˙ab man-numri u nibg˙at l-emails? Nista’ nag˙mel xi ˙a©a iktar utli b’˙ajti? Nibdel? Jaqbilli nissogra?

N.B. Smajt b’min, anki fis-Soçjetà, kien salesman, ©o fabbrika jew skrivan x’imkien u da˙al l-Università biex ikompli jistudja.

Allura jien ma nistax? ? 25 ta’ Frar ?

9.15pm: G˙ajjejt illum! Imxejna mixja twila u t-temp kien eççellenti. Imma sirt ng˙ejja ˙ej, ma’ kull daqsxejn ta’ telg˙a tg˙idx kemm nibda nilg˙e©. U issa ©ej qtug˙ ta’ la˙am! Oscar ˙in minnhom ©ibidli saqajja u qisu b˙al ©abni f’tieg˙i: “X’titqawwa, Prif!

M’int içça˙˙adha minn xejn mid-dehra!”

It-Tnejn 19 ta’ ? 2007 1.10pm: Kultant in˙ossni ‘mo˙li’ quddiem l-iscreen, intektek fuq il-keyboard biex ilkumpanija tistag˙na. Is-Superjur ftit ilu ©abni fiha. Dak xog˙lu jlaqqg˙u mattbatija li taf toffri l-˙ajja. Kultant bejn ng˙ir g˙alih u bejn nit˙assru. Qalli ˙ajjitna saret bil-wisq iktar virtwali milli attwali. Kollox inviΩibbli, g˙addej fl-arja, b’Ωaqqna mimlija g˙ax qeg˙din online 24/7, nifir˙u b˙allboloh quddiem mobile li kapaçi jqabbadna ma’ Timbaktu. U mbag˙ad?

Sirt nixtieq li fuq ix-xog˙ol inkun qrib in-nies, iktar milli qrib il-karti, il-laptop u l-ispreadsheets. Nhar is-Sibt il-parrinu inkora©©ieni biex sentimenti hekk ma ntajjarhomx. Óajjarni ng˙arrex madwari g˙al opportunitajiet o˙ra li jistg˙u jΩiduli l-interess, u nibqa’ attent g˙al dak li jkun g˙addej minn ©o fija. Kieku kien hemm Brian kien isejja˙lu ‘double credit bomba’.

182

N.B. Quote of the day ta’ Orson Welles, talWar of the Worlds, ilbiera˙ stess fuq it-Times: My doctor told me to stop having intimate dinners for four. Unless there are three other people. Kultant forsi mhux daqhekk, imma ma tantx nag˙millu g˙ajb g˙ax kulma nsib quddiemi niddevorah bil-©u˙ li jkolli.

Ji©u mumenti ’qas in˙ossni preΩentabbli quddiem it-tfal. Mhux sew. L-eleganza naturali na˙seb twassal messa©© ukoll.

Il-Óadd ? ta’ Marzu 2007 1.15pm: Jiena u nqalleb is-Sunday Times iltqajt ma’ vacancy interessanti – residential social worker mat-tfal, f’çentru tal-Knisja.

Qatt ma smajt bih. Nistaqsi naqra.

I˙ajjarni, avolja trid degree jew diploma li jien m’g˙andix, imma minn xi mkien irrid nibda. Óa nistrie˙lu sieg˙a g˙ax illejla g˙all-Im©ieba˙, ta˙t Selmun, u hemm ittlajja.

Kalendarju Museumin

? ta’ Mejju 2011

Is-Sibt 24 ta’ ? 2014

12.45pm: “Kliemkom g˙andu jkun iva, iva, le, le...” RiΩultat tar-referendum dwar iddivorzju: IVA – 53%, LE – 47%. Óasadni daqskemm nin˙asad x˙in taqa’ labra tarras. A˙na u nieklu mi©bura g˙and iz-zija – min antiklerikali, min pro-divorce, min qisu ras maqtug˙a – quddiem TVM, kien hemm min niggiΩni li dhert qisni ma kontx iddispjaçut. Kuntent? M’iniex se no˙ro© bil-jeep indoqq il-˙ornijiet. A˙bar ˙aΩina?

G˙al min jara sal-ponta ta’ mnie˙ru, ˙afna wkoll.

12.15am: CAMPEONES DE NUEVO! Real Madrid 4 – Atletico Madrid 1. G˙axar darbiet champions tal-Ewropa! Min se jil˙aqna? Ma tantx segwejthom din is-sena, imma kont se mmut. Qalbi bdiet timmissja qisha l-Hillman Hunter taz-ziju Dward. Wara l-Qag˙da ma tbeg˙idniex. Morna g˙and Tat-Tara© nie˙du pizza. Kien qed jag˙tiha. Mal-halftime er˙ejtilha lejn id-dar g˙ax ippreferejt inkompli naraha wa˙di. Kieku qlajna goal ie˙or fl-a˙˙ar, ˙alli g˙all-botti! Imma ma kellux ikun. Piccinini po©©ieha sew, waqt li Casillas kien qieg˙ed jg˙olli t-tazza: “Fit-93 minuta ta’ dil-finali taç-Champions League il-matador Sergio Ramos, b’daqqa ta’ ras stupenda, dawwar il-pa©na biex tkompli tinkiteb l-istorja glorjuΩa ta’ dan l-ikbar klabb tal-futbol fid-dinja. Standing ovation.

Tutti in piedi.”

N.B. Kemm se ndumu ma nitg˙allmu?

Il-gowls skurjati wara t-tisfira finali ma jg˙oddux.

Il-Óamis 2 ta’ ? 2011 10.35pm: Segwejt il-programm fuq l-RTK dwar ir-referendum. Kien hemm l-Arçisqof t˙assartu. Il-preΩentatur ma setax jin©abar. Ósibtha t˙abbret il-©urnata tal-a˙˙ar taddinja. X’©ara? Miet xi ˙add? Skoprejna li Kristu qatt ma kien? Jew li Kristu mhux vera ssallab g˙alina? Jew li Kristu ma qamx? Jew li l-liΩar ta’ Turin farsa? Insejnieh lil Kristu jserra˙ ras Pietru, il-blata, hu u jsemmilu s-setg˙at li g˙ad iqumu, jew dik g˙all-fila Le˙en il-Ma˙bub biss qieg˙da?

Jistg˙ux jag˙mlu nofs tuΩΩana referenda o˙ra biex jisfurzawna nikkançellaw ilmemorja ta’ Kristu darba g˙al dejjem?

Jistg˙ux jg˙addu dawn ukoll? Bring them on.

“Jien mag˙kom dejjem...”

N.B. Se nibg˙at su©©eriment lis-sindku ta’ Madrid biex issir alterazzjoni lill-funtana tal-alla Cibeles fil-pjazza prinçipali u mag˙ha fuq il-karru mi©bud minn Ωew© iljuni titpo©©a statwa o˙ra ta’ Sergio Ramos.

Jixraqlu. Form is temporary, class is permanent.

Ole! ? 1 ta’ Ìunju ?

11.15am: Irtir tax-xahar - David midluk Sultan: Meta l-Mulej isejja˙. Óin g˙arriflessjoni. Óafna drabi ma nifhimx dan Alla tag˙na kif jag˙Ωel, xi kriterji juΩa. Ósiebi jtir lejn Edward Debono u l-lateral thinking, u lejn Gerard Hughes li lill-Mulej iddeskrivieh b˙ala God of surprises.

N.B. Salib ©o kaxxa mmarkat b’lapes fixilna.

Difinna. Avolja lanqas jibda mas-salib fuq il-Golgota b’Bin il-Bniedem minxur fuqu.

Lulju - Awwissu 2014

183

L-Erbg˙a 4 ta’ ? 2014 1.15pm: Illum kwieta, Deo gratias. G˙adni kif irçevejt sms ming˙and Etienne u qalli mmorru nag˙mlu passejn illejla wara l-laqg˙a. Dejjem tiswielna. Iç-çirasa fuq ilkejk.

Ir-ra©el g˙arwien ta’ Da Vinci. Óa nkompli naqra ˙alli mas-seb˙ intir minn ©o dal-friex jag˙li.

N.B. Is-Sibt festa. Is-snin igerrbu ma j˙assru qatt il-memorja ta’ min i˙alli ˙ajtu g˙al dak li fih jemmen.

11.40pm: Ìbidnielha lejn l-Im©arr illejla.

Sibna l-kappella tas-Sagrament ta’ ta˙t izzuntier g˙adha miftu˙a; qattajna kwarta hemm g˙all-kwiet. Imbag˙ad passi©©ata u ©elat frisk g˙and l-Apple’s Eye u qbadnieha fuq il-Kapitlu g˙ax illum qassmulna r-riΩoluzzjoni. Kellna xi ng˙idu mhux ˙aΩin. Ma ddumx taqrah imma hemm ˙afna x’tomg˙od.

N.B. Bla mistenni llejla waqt il-laqg˙a kelli nsegwi dramm tra©i-komiku qasir f’att wie˙ed. Bilqieg˙da quddiemi, malli beda l-feature, Soçju jistaqsi lill-ie˙or: “Oasi x’inhi? Xi xarba ©dida?” L-ie˙or ma kellux g˙aΩla, u da˙ak. Nixtieqni kont trux. Nittama li sa sieg˙a wara kien fehem ftit. Pentekoste g˙andna bΩonnu kull nhar ta’ Óadd mhux darba f’sena. Lanqas abbonament fin-National Geographic ma jag˙mel ˙aΩin, imqar g˙al sena jew tnejn.

Jiena g˙adni nqalleb f’li ˙alla nannuwi. “... l-g˙ajn ta’ kull ©id.”

Il-Óamis 5 ta’ Ìunju ?

11.35pm: Tat-temp ilhom mill-biera˙ javΩaw fuq heatwave. G˙andi l-fann imqabbad... ara x’©ej xahar ie˙or! Fuq ix-xog˙ol ˙adt mieg˙i r-riΩoluzzjoni tal-Kapitlu Ìenerali.

Kien nieΩel g˙asel ma’ Caesar salad, waqt ilbrejk-taparsi, sakemm çemplu mill-Accounts.

Sal-ewwel erba’ jew ˙ames paragrafi l˙aqt qrajt. S˙ajjilthom ritratt macro, jew ultrasound, tas-Soçju Museumin verΩjoni 2014.

184

"One can have no smaller or greater mastery than mastery of oneself."

Vitruvian Man, 1490, Leonardo da Vinci

Kalendarju Museumin

Diskors tal-Inkorporazzjoni

It-tfittxija tal-imÓabba (3) Il-fer˙ tal-fedeltà Niftakar li wara l-inkorporazzjoni tieg˙i infilsajt is-santa fir-ringrazzjament ta’ wara t-Tqarbin tal-Arlo©© Museumin. Hija g˙aΩiΩa g˙alija u tfakkarni biex wara t-Tqarbin niftakar fi s˙abi u nitlob g˙all-perseveranza tag˙hom u tieg˙i. G˙eΩieΩ Carlos u Victor, m'iniex nitlob ˙afna minnkom, biss li wara l-Quddiesa ta’ kuljum tag˙mlu ftit ˙in ta’ ringrazzjament quddiem Ìesù Sagramentat u titolbu g˙al xulxin. Il-fraΩi mill-Iskrittura li g˙aΩilna b˙ala grupp kienet is-sej˙a u l-missjoni tal-profeta Ìeremija: “Qabel ma sawwartek fil-©uf, g˙araftek; qabel ma ˙ri©t minn ˙dan ommok, ikkonsagrajtek.

Jien qeg˙idtek profeta fuq il-©nus. ÓaΩΩem ©enbejk, qum u g˙idilhom kulma nordnalek.

La tibΩax minnhom, g˙ax inkella nbeΩΩg˙ek jien quddiemhom.” (Ìer 1, 4-5, 7-8) Is-Soçjetà hija li tag˙ti u tikkollabora maddon u l-misteru tal-vokazzjoni tag˙na.

Hija tipprovdi d-doni u l-kariΩmi biex inwettqu dak kollu li jordnalna s-Sinjur

Alla. Niftakar qisu lbiera˙, l-ewlenin passi b˙ala apprentista f’din l-g˙alqa tas-Sinjur.

Is-Superjur stedinni biex nie˙u sehem fl-Assenjatur biex nitg˙allem, nifforma ru˙i biex b’hekk ikolli l-˙ila ng˙allem lillo˙rajn: “Dak li smajt ming˙andi quddiem ˙afna xhieda, g˙addih lil nies ta’ fiduçja li huma stess ikollhom il-˙ila jg˙allmuh ukoll lil o˙rajn.” (2 Tim 2, 2) Fi kliem sempliçi s-Superjur Partikulari tieg˙i ©ibed g˙alija u g˙all-proxxmu tieg˙i d-doni tal-˙ajja eterna.

Din l-istedina tas-Superjur tieg˙i wasslitni biex nissie˙eb fl-appostolat, fis-servizz talEvan©elju. Niftakar kien saqsieni: “Tista’ tg˙in fit-tag˙lim tal-Ewwel Tqarbina u tal-Preparatorja?” O x’fer˙, x’entuΩjaΩmu kont nimtela bih waqt li nipprepara u meta niltaqa’ mat-tfal biex inwasslilhom lil Kristu. Kien grazzi g˙all-apprentistat tal-Kandidatura li g˙arafna nintegraw id-dimensjoni lajkali fil-vokazzjoni Museumina. Kien f’dan iΩ-Ωmien li t˙arri©na nsibu bilanç, avolja fl-eqqel talistudji akkademiçi tag˙na. In˙ares lura nirringrazzja ’l Alla g˙ax qajla kont nista’ nil˙aq g˙al dan bil-pressjonijiet tal-˙ajja taxxog˙ol ta’ kuljum li ©ew wara.

L-apprentistat tal-Kandidatura wassalna biex nilqg˙u b’fer˙ l-iva tal-Inkorporazzjoni.

G˙eΩieΩ Kandidati, issa hu Ω-Ωmien, issa hu l-mument biex tintegraw fiΩ-Ωg˙oΩija tag˙kom din il-vokazzjoni biex, b˙alma s-Sinjur sab lesti lil Carlos u Victor, isib lilkom ukoll meta j˙abbat il-bieb.

Lulju - Awwissu 2014

185

Ûew© mezzi utli biex tipperseveraw bil-fer˙ 1. Ibqg˙u apprentisti, qatt tg˙idu naf biΩΩejjed.

Hija fid-DNA tal-vokazzjoni tag˙na li nkunu studenti-˙addiema, infittxu li nitqaddsu biex inqaddsu, nitg˙allmu biex ng˙allmu, nifformaw ru˙na biex nifformaw, nikbru fit-tama biex indawlu lill-o˙rajn. Óafna drabi dan il-proçess ˙a jiswielna ˙afna, bis-sofferenzi, bil-korrezzjoni fraterna, bl-ubbidjenza, bil-ma˙fra talin©urji. Mhux façli t-triq, b˙alma jispjega tajjeb Jean Vanier fil-ktieb tieg˙u Community and growth, fil-kapitlu tieg˙u ‘Qalb wa˙da, ru˙ wa˙da u spirtu wie˙ed’: “Il-komunità hija l-post tal-appartenenza, post fejn ilpersuni jsibu g˙eruqhom u fejn ifittxu l-identità. Jekk m’a˙niex lesti g˙al dan, kif ˙a nbatu ma’ San Pawl b˙ala suldati tajbin ta’ Kristu Ìesù?”

“G˙eΩieΩ, ejjew in˙obbu ’l xulxin g˙ax l-im˙abba ©ejja minn Alla u kull min i˙obb hu mwieled minn Alla u jag˙raf lil Alla.”

(1 Ìw 4, 7) Il-Fundatur jispjegalna l-˙ames modi tal-im˙abba tag˙na bejnietna: in˙obbu b’im˙abba ta’ proxxmu, ta’ a˙wa, ta’ s˙ab, ta’ ˙bieb sinçieri u ta’ wlied Alla.

2. Ing˙ataw kompletament, fl-im˙abba u fis-servizz tal-Evan©elju.

L-a˙˙ar mezz li xtaqt ng˙addilkom huwa marbut ma’ post twelidi, San Pawl il-Ba˙ar.

Tfuliti hija mmarkata bl-eΩempju ta’ Paulus Magister li b’˙ajtu juri sakemm u sa fejn g˙andha twassal l-g˙otja: “Pawlu, qaddej ta’ Ìesù Kristu, imsejja˙ biex ikun appostlu, ma˙tur g˙all-Evan©elju ta’ Alla. Permezz ta’ Ìesù Kristu a˙na rçevejna l-grazzja talappostolat biex inwasslu g˙all-ubbidjenza tal-fidi l-bnedmin fost il-©nus kollha g˙all©ie˙ ta’ ismu...” (Rum 1, 1-7) Hija fl-g˙otja attiva tal-appostolat fejn jinstab il-fer˙ tal-fedeltà. Fil-ktieb tieg˙u Il-qalb tal-appostlu, Franco Brovelli jistaqsi: “X’jg˙addi mill-qalb ta’ bniedem li ng˙ata kompletament lis-Sinjur Alla u li ddedika ˙ajtu g˙as-servizz tal-Evan©elju?”

Il-Papa Fran©isku dan l-a˙˙ar tana twe©iba bl-EΩortazzjoni Appostolika Evangelii gaudium u kkonferma fl-istess ˙in il-kobor tas-sej˙a u l-missjoni li ©ejna msej˙a g˙aliha: “Naslu biex inkunu kompletament umani meta nsiru aktar minn umani, meta nippermettu ’l Alla li je˙odna lil hinn minna nfusna biex nil˙qu l-identità vera tag˙na. Hemmhekk ise˙˙ il-qofol talazzjoni evan©elizzatriçi. G˙ax jekk xi ˙add jit˙addan ma’ din l-im˙abba li tag˙ti sens lil ˙ajtu, kif jista’ jΩomm milli jikkomunikaha mal-o˙rajn?”

Ix-xhieda ta’ Alfred Delp S.J. turina sa fejn g˙andha twassal l-g˙otja bil-fer˙ tal-fedeltà. Qabel ma ©ie maqtul filkamp ta’ konçentrament Nazista fitTieni Gwerra Dinjija ddikjara: “Il-˙obΩ hu neçessarju, il-libertà hija neçessarja

186

Kalendarju Museumin

wisq aktar, imma l-aktar ˙a©a importanti hija l-fedeltà dejjiema u l-kult veru.”

Dan li jg˙addi minn qalbkom meta ting˙ataw kompletament lis-Sinjur Alla: til˙qu l-˙sieb u l-fini tas-Soçju Museumin kif ta’ kuljum nitolbu fit-talba tal-Arlo©© tal5:00 p.m.: Jien qieg˙ed fis-Soçjetà Museumina.

Min qeg˙idni? Il-Providenza ta’ Alla.

G˙alfejn qeg˙idni? Biex nitg˙allem u ng˙allem.

Kemm indum fiha? Sakemm nibqa’ fidil.

Xi ˙las ikolli? Ósad abbundanti bilbenedizzjoni.

Mnejn dan kollu g˙alija? Mill-˙niena ta’ Alla biss.

X’g˙andi nag˙mel? Nirringrazzja ’l Alla tieg˙i.

Kif nirringrazzja lil Alla? Bl-ispirtu u bilverità.

L-Iben ta’ Alla sar bniedem u g˙amilna ˙utu, u r-rabta tal-im˙abba ©abritna f’˙a©a wa˙da.

KonkluΩjoni

Nixtieq in˙ares fiss lejk b’˙arsa lil hinn g˙ax: “Din hi l-˙ajja ta’ dejjem li nag˙rfu lilek, Alla wie˙ed veru, u lil Ìesù Kristu li inti bg˙att” (San Ìor© Preca).

Nixtieq inxandrek bil-fer˙ tal-fedeltà: “Dak li kien mill-bidu, dak li a˙na smajna, dak li rajna b’g˙ajnejna, li lejh ˙arisna u li messew idejna, ji©ifieri l-Kelma tal-˙ajja, dan sejrin inxandrulkom.” (1 Ìw 1,1) G˙eΩieΩ Carlos u Victor, grazzi. Grazzi g˙ax bl-‘iva’ tag˙kom illum qeg˙din tg˙inu lis-Soçjetà twettaq il-kelma M.U.S.E.U.M., u ttaffu l-karba tal-Fundatur tag˙na: “Mg˙allem, mhux li kien li d-dinja kollha timxi wara l-Evan©elju tieg˙ek.”

Nitlob minnkom ˙a©a wa˙da biss... l-‘iva’ bil-fer˙ ta’ kuljum g˙ax it-tfittxija talim˙abba tinsab fil-˙arsa lil hinn u fil-fer˙ tal-fedeltà.

Qasam Julio C. Tello, Lurin, Perù 2 ta’ Jannar 2014 Robert Gauci Sagua la Grande, Kuba

Nixtieq infittxek, Mulej, g˙ax “Inti ˙laqtna g˙alik ... u qalbna ma ssib qatt kwiet jekk ma tistrie˙x fik” (Santu Wistin).

Lulju - Awwissu 2014

187

Esperjenza missjunarja

Jum b’jum hi stess: “Kif drajt il-Kenja? Jum b’jum, hux!” “Iva,” we©ibt jien. Óadd ma seta’ jg˙idli minn qabel x’kont se ng˙addi minnu fl-esperjenza missjunarja u lanqas jien ma stajt qatt nifhem. G˙alija din hija esperjenza ©dida kull ©urnata. In˙ares lura u nara ©ranet mimlija ©rajjiet uniçi li kollha jg˙iduli xi ˙a©a partikulari u intima. Hekk ikellimni Alla, hekk jissorprendini u hekk ukoll jista˙bili kultant!

“Mela toqog˙dux t˙abblu raskom g˙allg˙ada, g˙ax il-jum ta’ g˙ada j˙abbel rasu hu g˙alih innifsu. BiΩΩejjed hu g˙all-jum itta˙bit tal-©urnata.” (Mt 6, 34) “G˙ada min rah!” Forsi ntennuha spiss din l-espressjoni imma fl-istess ˙in façli naqg˙u fit-tentazzjoni li rridu naraw g˙ada x’g˙andu mistur g˙alina. Donnu bla paçenzja biex inne˙˙u l-velu li jostor il-©ejjieni. U hekk il-˙ajja ssir sensiela ta’ ˙sibijiet u inkwiet dwar x’jista’ u x’ma jistax jinqala’ g˙ada. Imma kif nistg˙u ma na˙sbux dwar g˙ada jekk iΩ-Ωmien itir? Jisba˙, jidlam u jer©a’ jisba˙ l-g˙ada u l-˙ajja tibqa’ g˙addejja jum b’jum b’din ir-rutina, qisu dejjem nistennew xi ˙a©a ©dida ti©ri biex forsi tkisser il-monotonija fil-˙ajja. “Dak li di©à sar hu dak li g˙ad isir, li ©ara huwa dak li g˙ad ji©ri; xejn ©did m’hemm ta˙t ix-xemx.” Hekk insibu fi ktieb Ko˙elet (1, 9). Kliem li j©ibna wiçç imb wiçç ma’ realtà li rridu jew ma rridux inqumu g˙aliha kuljum.

Ftit ilu ltqajt ma’ persuna u a˙na u nitkellmu g˙amlitli mistoqsija li rrispondiet

188

Il-Beatu Titu Brandsma kellu sentenza favorita tieg˙u li tg˙id: “Ilqa’ l-©ranet kif ji©u, is-sbie˙ b’qalb grata, u l-˙Ωiena b˙ala sinjali ta’ ©ranet isba˙ fil-©ejjieni. G˙ax il˙aΩin dejjem jg˙addi malajr.” A˙na forsi n˙ossu bil-maqlub u ng˙idu li t-tajjeb jg˙addi malajr. Meta jkollna xi w©ig˙ jew xi problema li tkun qed t˙abbatna sew, naraw iΩ-Ωmien g˙addej bil-mod u jkollna seba’ mitt sena sakemm l-u©ig˙ jg˙addi.

Imma mbag˙ad x’ji©ri? Tg˙addi wa˙da, tinqala’ o˙ra ... u dejjem sejrin hekk.

Na˙seb li Titu Brandsma g˙araf li fil-˙ajja ma nistg˙u qatt ne˙ilsu mill-we©g˙at u li t-tbatija hija parti mill-kundizzjoni tag˙na ta’ bnedmin. M’hemmx jum ming˙ajr lejl.

Imma wkoll m’hemmx lejl ming˙ajr jum.

Twil kemm hu twil il-lejl u kiefer kemm hu kiefer id-dlam, xi ˙in se jisba˙ u jibda jum ©did b’tamiet u opportunitajiet ©odda.

A˙na ma˙luqa g˙all-jum u g˙al dak li hu poΩittiv, g˙all-im˙abba. A˙na wlied iddawl! “Imma a˙na, li a˙na wlied il-jum, ˙a nkunu g˙ajnejna miftu˙a, lebsin il-kurazza tal-fidi u tal-im˙abba u l-elmu tat-tama tassalvazzjoni.”(1Tess 5, 8) Li ng˙ixu ˙ajjitna jum b’jum ifisser li a˙na n˙addnu t-tama f’qalbna li g˙ad ji©i jum ming˙ajr lejl fejn id-dawl jirba˙ darba g˙al dejjem fuq iddlam u l-im˙abba fuq il-mibeg˙da. B’din

Kalendarju Museumin

it-tama f’qalbna allura tassew li l-˙aΩin jg˙addi malajr g˙ax huwa dejjem tellief!

L-esperjenza fil-missjoni hija g˙alija opportunità li permezz tag˙ha ninΩel iktar fil-fond tar-realtà tal-˙ajja ta’ kuljum, tassagru fil-˙ajja ta’ kuljum. Hija esperjenza li tneΩΩag˙ni minn ˙afna sigurtajiet u li timpenjani biex napprezza iktar dak li hu sempliçi, baΩiku, verament essenzjali u sabi˙, ji©ifieri ˙a©a wa˙da: “l-ilmijiet kbar mhuma sa jaslu qatt biex jitfu l-im˙abba, lanqas ix-xmajjar ma j©orruha mag˙hom.

Il-bniedem li jrid jag˙ti l-©id kollu ta’ daru biex jixtri l-im˙abba, tmaqdir isib.”

(G˙anja 8, 7) L-im˙abba hi dawl li xejn ma jista’ jitfi, hija l-jum li ma jintemmx, ix-xemx li qatt ma tinΩel. L-im˙abba hija l-qalba ta’ kull jum, hija ç-çentru li lejh g˙andna nduru meta ninqabdu fil-monotonija. Meta ji©u ©ranet li fihom neg˙ja ˙afna jew o˙rajn li j˙alluni b’˙afna mistoqsijiet jew o˙rajn li jiddiΩappuntawni, l-im˙abba tkun l-unika soluzzjoni, l-uniku mistrie˙. Donnu n˙oss lil xi ˙add jistedinni biex inkompli n˙obb, anzi nΩid fl-im˙abba.

Hija stedina biex napprezza iktar l-g˙otja tal-˙ajja li, g˙ax qed ng˙ix, allura nista’ nimla kull azzjoni u kull mument bl-im˙abba ming˙ajr ˙afna inkwiet dwar x’se ji©ri g˙ada.

Hija stedina biex nimla l-preΩent bl-im˙abba li tist˙oqqlu: “IlVan©elu qabelxejn jistieden g˙al twe©iba lil Alla li j˙obbna u jsalvana, biex nag˙rfuh flo˙rajn u no˙or©u minna nfusna ˙a nfittxu l-©id ta’ kul˙add.”

(Evangelii gaudium, nru. 39)

Lulju - Awwissu 2014

U hekk il-©ranet jg˙addu u l-˙ajja tkompli b’sottomissjoni lejn l-Awtur tag˙ha li ˙abbna l-ewwel meta g˙amel l-ewwel jum u ˙abbna l-iktar meta bag˙tilna lil Ibnu.

“Il-veritajiet kollha rrivelati jo˙or©u millistess g˙ajn divina u nemmnuhom bl-istess fidi, imma xi w˙ud minnhom huma iΩjed importanti biex bihom nistg˙u nesprimu b’mod aktar dirett il-qalba tal-Van©elu.

F’din il-qalba fundamentali jilma l-©miel tal-im˙abba feddejja ta’ Alla li dehret f’Ìesù Kristu li miet u rxoxta.” (Evangelii gaudium, nru. 36) G˙aΩiΩ Ìesù ta’ qalbi, grazzi tal-jiem kollha li tag˙tini, grazzi talli timliehom bilpreΩenza tieg˙ek, grazzi talli fihom turini l-milja tal-im˙abba. Ag˙tini l-grazzja li la ne˙el fil-passat u lanqas in˙alli l-futur jikkonfondini, imma jum b’jum ng˙ix f’im˙abbtek, narak f’˙uti u ning˙ata kollni kemm jien g˙alik fihom. Ammen.

Mario Bezzina

189

Kotba

Dawn xi darba trid taqrahom Il-Konferenzi Il-Konferenzi ta’ Ìwanni Kassjanu huma ©abra ta’ 24 djalogu mimlijin bl-g˙erf talir˙ieb tad-deΩert. San Ìwann Kassjanu (c. 360 – 435) fil-fatt huwa g˙ajn ewlenija u bikrija talmonastiçiΩmu li mill-E©ittu g˙adda g˙alina filPunent.

ta’ qalb ˙elwa. Il-©abra ta’ 24 Konferenza, maqsuma fi 3 partijiet, hija kemmxejn twila g˙ax ma’ kull wa˙da hemm numru ta’ kapi.

Hu twieled lejn in-na˙a tar-Rumanija tallum. Qrib l-g˙oxrin sena ddeçieda li ma’ ˙abibu Ìermanu jitlaq lejn il-monasteri tas-Sirja u l-E©ittu minn fejn ©abar dawn l-esperjenzi. G˙all-˙abta tas-sena 404 irritorna lejn il-Punent u beda t-tradizzjoni monastika f’Marsilja bl-Abbazija ta’ San Vittore fejn miet fl-432.

Kassjanu u l-kitbiet tieg˙u kienu miΩmuma b’©ie˙ sa minn Ωmienu. Dawn il-Konferenzi influwenzaw ˙afna lil San Benedittu hu u jikteb ir-Regola, u siltiet minnhom riedhom jinqraw fil-monasteri Benedittini, speçjalment fir-rifettorju waqt l-ikel. Sant Injazju ta’ Loyola wkoll ˙a ˙afna minn Kassjanu.

F’kitba o˙ra tieg˙u (Institutes) Kassjanu jattakka t-tmien vizzji kapitali, waqt li f’dawn id-djalogi hu jikxfilna t-ti©rib tal-bniedem li jixtieq ji©©edded internament biex jasal ikun

Tista’ façilment issib kopja di©itali ta’ dan il-ktieb, speçjalment fis-sit Christian Classics Ethereal Library.

Christ Recrucified Il-ktieb ta’ Nikos Kazantzakis, Christ Recrucified, je˙odna ©ewwa l-Greçja ta’ mitejn sena ilu. Fir-ra˙al çkejken ta’ Lycrovissi l-˙akkiema Torok kienu jie˙du ˙sieb l-aspett amministrattiv filwaqt li t-tmexxija reli©juΩa kienet tara li t-tradizzjonijiet tarReli©jon Ortodossa kienu qed ikunu m˙arsa. IΩ-Ωmien kien po©©a kollox f’postu – mir-rutina ta’ kull ©urnata sad-drawwiet u t-tradizzjonijiet u l-mod kif in-nies

190

kienet ta˙seb u tirra©una. Óadd ma kien jistaqsi xejn, g˙ax la kollox kien f’postu ˙add qatt ma ˙ass il-˙tie©a li jistaqsi; kull mistoqsija setg˙et biss iççaqlaq il-ba˙ar ta’ kalma u sliem li kienu jirrenjaw f’Lycrovissi.

Wa˙da mit-tradizzjonijiet kienet titlob li darba kull seba’ snin jittella’ dramm li jfakkar il-Passjoni ta’ Kristu. Kazantzakis je˙odna proprju fil-jum meta l-kbarat laqqg˙u linnies tar-ra˙al biex i˙abbru min fosthom kellu jkun fost l-atturi. Xi w˙ud st˙aw jaççettaw, o˙rajn aççettaw b’passività, u o˙rajn raw fir-rwol li riedu jimitaw responsabbiltà kbira g˙ax riedu b’mod konxju jidentifikaw ru˙hom mal-karattru bibliku assenjat

Kalendarju Museumin

lilhom, b’mod li jsiru jixbhuh fl-im©iba u l-attitudnijiet tag˙hom fil-˙ajja ta’ kuljum.

nidentifikaw ru˙na f’˙ajjitna, g˙ax kull karattru fil-Passjoni jista’ jie˙u l-˙ajja f’kull Ωmien u f’kull persuna. G˙ax a˙na wkoll nistg˙u nkunu n-nies ta’ Lycrovissi...

Imma l-ba˙ar ta’ skiet li ˙add ma kien jissogra j˙arrek inbidel f’mew© u kurrenti li çaqalqu kemm id-drawwiet kif ukoll il-mentalità tan- “They all remained speechless, terrified. Each nies li qatt qabel ma kienet staqsiet xejn. went down into the recesses of himself, saw Dan se˙˙ hekk kif grupp ta’ refu©jati ©ew his soul and shivered. What murders, what jitolbu l-g˙ajnuna lill-mexxejja u n-nies ta’ infamies, what acts of shame there are boiling Lycrovissi. U d-dramm tal-Passjoni li kellu in the depths of us! We stay good because we jsir is-sena ta’ wara nbeda kmieni fit-toroq, are afraid. Our desires remain all our life hidden, id-djar, il-misra˙ u l-madwar tar-ra˙al ta’ unslaked, furious; they poison our blood. But we Lycrovissi. contain ourselves, deceive our neighbours and die honoured and virtuous. In the light of day Minkejja li l-istess ©rajja tar-rumanz hi ’l we have done no evil all our life. But there is no bog˙od minna fid-distanza u Ω-Ωmien, deceiving God.” i©©eg˙ilna na˙sbu ma’ min nistg˙u (Kapitlu 7, God is a potter: He works in mud.)

I Have Seen Your Tears Bernard Häring, wie˙ed mill-akbar moralisti tas-seklu g˙oxrin, kiteb dan il-ktieb meta di©à kellu 80 sena. Bih huwa xtaq i˙alli xi noti ta’ sapport g˙al min qieg˙ed ibati billi jikteb dwar il-©rajjiet ta’ ˙ajtu li kka©unawlu mard serju, u©ig˙ fiΩiku tremend u bosta tbatija, u fl-istess ˙in fejqan spiritwali u bosta drabi materjali wkoll.

Hekk, ng˙idu a˙na, Häring isemmi, fost o˙rajn, it-tbatijiet li g˙adda minnhom fitTieni Gwerra Dinjija fejn kien jara l-mewt titlajja u ta˙sad in-nies fl-armata fejn kien assenjat b˙ala uffiçjal mediku. Jikteb ukoll dwar il-ferita li ©arrab f’rasu minn splinter fl-1942 fil-battalja madwar Kursk fejn kien qrib ˙afna tal-mewt, u speçjalment il-marda tal-kanser li tfaççatlu fi griΩmejh fl-1977 u l-operazzjonijet ta’ wara, bit-telf tal-vuçi u l-g˙aja u l-kura li ˙aditlu s-snin, il-puplesija li re©g˙et tfaççat u l-kumplikazzjonijiet talqalb li baqg˙u ikidduh sa tmiem is-snin tmenin.

Lulju - Awwissu 2014

Häring jitkellem dwar dawn is-sofferenzi kbar b’kalma Nisranija talg˙a©eb u ’l hawn u ’l hemm ida˙˙al xi anedotti dwar xi ˙bieb u pazjenti li kien tant jag˙mlilhom kura©© u jg˙ollilhom il-moral. Il-mod ta’ kif Häring kien i˙ares lejn il-mewt kien jissorprendi littobba u lin-nersis.

Dan il-ktieb fih Ωew© taqsimiet: il-parti prinçipali miktuba fil-forma ta’ rakkont dwar it-tbatija u l-intervent divin tal-Missier ˙anin li dejjem jag˙ti l-g˙ajnuna tieg˙u f’waqtha, u t-tieni parti (qasira ˙afna) li titkellem dwar il-qawwa tal-fejqan bit-talba ta’ Abba-Missier.

Huwa ktieb relattivament qasir b’˙afna kapitli ta’ pa©na jew tnejn, l-itwal fosthom ta’ erba’ pa©ni.

191

Riflessjoni

Ma’ Kristu jaqbillek F’Awwissu 2012 kien ˙are© id-digriet talIsqof ta’ G˙awdex Mons. Mario Grech biex tinbeda l-kawΩa tal-Beatifikazzjoni u l-Kanonizzazzjoni tal-Qaddej ta’ Alla Dun Mikiel Attard min-Nadur wara talba talkleru. Dan il-qaddej ta’ Alla, li f’˙ajtu g˙amel bosta ©id spiritwali lill-membri diversi talKnisja u fil-missjonijiet li Ωar, kellu slogan li kien i˙obb jirrepeti g˙aliex tant emmen fih.

Is-slogan kien jg˙id: “Ma’ Kristu jaqbillek!”

Jien f’˙ajti darba biss smajt kelmtejn ming˙and Dun Mikiel Attard g˙ax inzertajt kont il-Qasam tan-Nadur u smajtu waqt xi laqg˙a. Dakinhar kellu biçça karta b’kitba bl-IngliΩ li tg˙id: “It is costly ....either way.” Ittema li Ωviluppa fil-kelmtejn kienet tkompli tg˙id: “It is costly to be a Christian. It is also costly not being a Christian. The cost you have to pay for being a Christian is (a) renunciation, (b) loyalty, (c) dedicated self-giving. The cost you have to pay for not being a Christian is (a) shame, (b) guilt, (c) meaningless existence.”

Naturalment, g˙alkemm qralna dan ilkliem bl-IngliΩ, beda jfisser kollox bil-Malti u kompla jurina l-©miel tad-dixxipulat u kemm jaqbel li wie˙ed jimxi wara l-Img˙allem tag˙na Ìesù minflok ma jimxi wara d-dinja.

192

Lili dawn il-kelmtejn ifakkruni f’dak li kien jg˙id l-ewwel Superjur Ìenerali tal-MUSEUM Ew©enju Borg mag˙ruf b˙ala s-Superjur Ìe©è: “Jiena nemmen li n-nies iΩjed ibatu biex imorru l-infern milli jbatu biex imorru l-©enna.” Dan kien jg˙idu g˙aliex min hu ta’ Ìesù Ωgur li jg˙ix ˙ajja iΩjed serena u fil-paçi u l-bniedem, jaf jew ma jafx, jg˙oΩΩ b˙ala valur mill-akbar il-paçi tal-qalb.

Il-fer˙ tan-Nisrani Na˙seb li l-ewwel a˙na stess irridu nkunu konvinti li jaqblilna li ng˙ixu l-vokazzjoni Nisranija g˙ax din i©©ib il-fer˙ u l-paçi talqalb. Jekk tassew bil-fidi ng˙ixu l-esperjenza ta’ Kristu f’˙ajjitna, il-qalb tag˙na timtela bil-hena u nibdew ng˙ixu l-©enna minn din id-dinja stess. Santa Katerina ta’ Siena kienet tg˙id: “It-triq li tie˙u g˙all-©enna hija di©à l-©enna.” Meta n-Nisrani jimxi wara Ìesù bis-serjetà, minkejja ç-ça˙diet li jag˙mel, i˙ossu kuntent li qieg˙ed fis-sod u j˙oss sudisfazzjon li t-tajjeb hu l-a˙jar triq g˙alih u g˙all-o˙rajn. Ìesù qal lid-dixxipli tieg˙u fl-A˙˙ar Çena: “Jekk t˙arsu l-kmandamenti tieg˙i, intom tibqg˙u fi m˙abbti, kif jiena ˙arist il-kmandamenti tieg˙u u qieg˙ed f’im˙abbtu. G˙edtilkom dan biex il-fer˙ tieg˙i jkun fikom u biex il-fer˙ tag˙kom ikun s˙i˙.” (Ìw 15, 10-11) It-tama tal-fer˙ g˙andha tkun ilkaratteristika tan-Nisrani. Ma nistg˙ux ng˙ixu l-A˙bar it-Tajba b’wiççna juri niket u dwejjaq g˙ax il-wiçç mera tal-qalb. Ma nistg˙ux inxandru din l-A˙bar it-Tajba (li Ìesù miet u qam glorjuΩ mill-mewt) b’nofs qalb. Jekk tassew nemmnu fi Kristu rxoxt allura, kif qal xi ˙add, a˙na ‘Easter people’ – nies tal-G˙id il-Kbir. Ti©i tassew il-Ìimg˙a l-Kbira iΩda warajha dejjem hemm il-festa Kalendarju Museumin

tar-ReΩurrezzjoni – çelebrazzjoni u tama ˙ajja li a˙na wkoll xi darba meta mmutu g˙ad ner©g˙u nitwieldu g˙all-˙ajja ta’ dejjem bil-qawwa ta’ Kristu Sidna.

Dwar il-fer˙ ©enwin, il-mag˙ruf kittieb G. K. Chesterton ˙alla miktub: “Il-fer˙ huwa s-sigriet ©gantesk tan-Nisrani.” Dan issigriet nafuh ilkoll u ˙ajjitna tistag˙na jekk nag˙mluh tag˙na u ng˙ixuh. Il-fer˙ g˙andu ˙abta jkun konta©juΩ; mela ng˙adduh lillo˙rajn g˙ax dan hu parti mill-missjoni li rçevejna bis-sagrament tal-Mag˙mudija kif ukoll g˙ax b˙ala membri tas-Soçjetà tadDuttrina Nisranija a˙na nxandru l-kelma ta’ Alla bl-appostolat tat-tag˙lim lill-kbar u liΩ-Ωg˙ar. Dan hu wie˙ed mill-pilastri importanti fl-identità Museumina li ma jistax jittiefes.

Il-Papiet ikellmuna Il-Papa Benedittu XVI darba qal: “La tibΩg˙ux. Ìesù mhu se jo˙dilkom xejn, anzi ser jag˙tikom kollox.” Dan hu kliem ta’ qawwa kbira ˙iere© minn qalb mimlija b’Ìesù u li tg˙ix bl-esperjenza tieg˙u. A˙na lin-nies ta’ madwarna rridu nfehmuhom dan il-kliem biex jistg˙u j˙ossuhom qrib Ìesù u jiskopru kemm jaqblilhom li ˙ajjithom timtela b’Ìesù. Iva, Ìesù ser jag˙tina kollox u Ωgur mhux ser ixellfilna l-fer˙ li d-dinja hija tant bil-g˙atx g˙alih.

Darb’o˙ra, u sewwa sew fit-18 ta’ April 2010 meta l-istess Papa Benedittu XVI kellem liΩΩg˙aΩag˙ Maltin mi©burin fuq il-Waterfront, g˙amlilhom sfida ˙elwa iΩda qawwija meta qalilhom: “La tibΩg˙ux tkunu ˙bieb intimi ta’ Kristu.” Hawn g˙andna pass importanti ’l quddiem. Mhux biss inkunu nafu lil Ìesù u nimxu warajh billi n˙addnu t-tag˙lim tieg˙u iΩda, iΩjed minn hekk, insiru ˙bieb tieg˙u u ˙bieb tal-qalba. Hemmhekk biss

Lulju - Awwissu 2014

jista’ wie˙ed ikollu l-esperjenza tal-fer˙ veru li hu kuntrarju g˙all-fer˙ nieqes li tag˙ti d-dinja.

Il-Papa Fran©isku wkoll jiddi bil-fer˙ qaddis kull fejn ikun u ˙ajtu tin˙ass li hi çelebrazzjoni wa˙da fl-ispirtu. Huwa kompla jelabora fuq il-fer˙ tal-fidi (espressjoni li uΩa l-Papa Benedittu XVI) meta ˙are© l-Ençiklika Lumen fidei (‘Id-dawl tal-fidi’) u f’Novembru li g˙adda l-EΩortazzjoni Appostolika Evangelii gaudium (‘Il-fer˙ tal-Evan©elju’) li fiha aktar minn 45,000 kelma. F’din l-EΩortazzjoni l-Papa Fran©isku jibda billi jg˙idilna: ‘Ilfer˙ tal-Evan©elju jimla l-qalb u l-˙ajja kollha ta’ dawk li jiltaqg˙u ma’ Ìesù... Ma’ Ìesù Kristu l-fer˙ dejjem jitwieled mill-©did.

F’din l-EΩortazzjoni nixtieq nitkellem malInsara biex nistedinhom g˙al pass ©did ta’ evan©elizzazzjoni li jkun immarkat b’dan ilfer˙ u nuri toroq g˙all-mixja tal-Knisja fissnin li ©ejjin. ... Il-periklu kbir tad-dinja tallum, bil-˙afna offerti tag˙ha ta’ konsumiΩmu li jassruna, huwa d-dwejjaq individwalista li jo˙ro© mill-qalb komda u x˙i˙a, mittfittxija marida ta’ pjaçiri superfiçjali.” IlPapa Fran©isku jkompli jg˙id li min˙abba l-interessi tag˙na “ma nisimg˙ux aktar ille˙en ta’ Alla, ma niggustawx aktar il-fer˙ ˙elu ta’ m˙abbtu”. G˙alhekk jeΩortana sabiex in©eddu “l-laqg˙a personali tag˙na ma’ Ìesù Kristu” g˙ax “m’hemm ebda ra©uni li wie˙ed ja˙seb li din l-istedina mhijiex g˙alih”.

L-istess Papa Fran©isku, meta Ωar il-BraΩil, fl-omelija liΩ-Ωg˙aΩag˙ fil-Katidral ta’ San Sebastjan, fost ˙wejje© o˙ra qalilhom: “Qieg˙ed lil Kristu f’˙ajtek u ssib ˙abib li tista’ tafda fih dejjem. Qieg˙ed lil Kristu f’˙ajtek u tara jikbru fik il-©wiena˙ tat-tama biex ti©ri bil-fer˙ fit-triq tal-futur.”

Altru li “ma’ Kristu jaqbillek”! Ìor© Borg 193

Esperjenza Museumina

50 sena mill-Inkorporazzjoni Din is-sena g˙axar Soçji minn Malta qed ifakkru l-˙amsin sena mill-Inkorporazzjoni tag˙hom fl-1964. F’Ìunju ta’ dik is-sena kienu inkorporaw fost ˙afna o˙rajn Gaetano Decelis (Marsa), Emanuel Pace (Si©©iewi), Joseph Spiteri (Rabat) u Paul Camilleri (Rabat), filwaqt li f’Diçembru kienu inkorporaw Carmel Caruana (Sliema), Ìor© Borg (Balzan), Joseph Sammut (Ûurrieq), Paul Azzopardi (Rabat), Michael Angelo Spiteri (Gudja) u Vincent Gatt (Marsaxlokk).

Nhar l-1 ta’ Mejju tmienja minn dawn isSoçji n©abru f’Dar il-Óanin Samaritan biex jifir˙u flimkien u jroddu ˙ajr lil Alla g˙allgrazzji li sawwab fuqhom tul is-snin li ilhom fis-Soçjetà. Kif kien xieraq, huma bdew illaqg˙a tag˙hom billi ˙adu sehem f’Quddiesa ççelebrata minn Mons. Francis Adeodato Micallef O.C.D., Isqof Emeritus, li hu nnifsu kien inkorpora Soçju ˙afna qabel fl-1946.

Huwa fer˙ilhom u awguralhom aktar ˙idma fil-©nien tal-Mulej.

Wara l-kolazzjon il-membri ltaqg˙u fiçÇentru tal-Konferenzi fejn kellhom ta˙dita mis-Soçju Joe Camilleri li tkellem dwar il-vokazzjoni b˙ala “don u misteru”. Ilvokazzjoni hija don li jibqa’ minkejja l-infedeltajiet, b˙alma baqg˙et is-sej˙a tal-Appostli minkejja li lkoll ˙arbu u abbandunaw lil Ìesù. Hija misteru g˙ax mhux dejjem tifhem g˙aliex Alla jag˙Ωel bniedem u mhux ie˙or. Óa©a importanti li g˙andna nΩommu f’mo˙˙na hi li kull sej˙a tag˙mel lil dak li jkun differenti. G˙alhekk jekk irridu nag˙mlu l-©id m’g˙andniex nibΩg˙u nkunu differenti; g˙andna nΩommu l-identità Museumina u nkunu nies iddedikati g˙as-sej˙a tag˙na. Jekk insiru b˙all-o˙rajn f’kollox, ma jkollniex x’nag˙tuhom. FiΩ-Ωmien li fih qed ng˙ixu, meta ç-çertezzi donnhom qed jg˙ibu, a˙na 194

rridu wkoll nibqg˙u nwasslu l-kelma ta’ Alla kif inhi ming˙ajr biΩa’ u b’˙afna ˙e©©a.

Wie˙ed jittama li wara l-Kapitlu s-Soçjetà u anke l-membri individwali jinfet˙u aktar g˙all-bΩonnijiet tan-nies tal-lum billi jwasslu l-kelma ta’ Alla b’kull mod, ukoll permezz tal-mezzi moderni. Fl-a˙˙arnett wie˙ed m’g˙andux jaqta’ qalbu min˙abba l-frustrazzjonijiet li jiltaqa’ mag˙hom flistess vokazzjoni, iΩda jΩomm ˙arstu fuq Ìesù u jibqa’ miexi fit-triq mag˙Ωula g˙alih mill-Providenza.

Is-Soçji mbag˙ad ©ew mistiedna biex jag˙mlu huma wkoll ir-riflessjonijiet tag˙hom fuq dak li kienu g˙adhom kif semg˙u.

Wara waqfa qasira l-membri re©g˙u n©abru biex din id-darba jitkellmu dwar xi esperjenzi personali marbutin mal-vokazzjoni Museumina. Huma semmew esperjenzi kemm sbie˙ kif ukoll ta’ niket u anke fissru x’Ωammhom fis-Soçjetà. B’mod partikulari ˙are© çar li xi drabi min l-inqas li ta˙seb li ser jibqa’ fis-Soçjetà jkun hu li j˙addan issej˙a u jippersevera.

Imbag˙ad kien imiss ftit mumenti ta’ adorazzjoni quddiem Ìesù Sagramentat.

G˙alhekk kul˙add in©abar fil-kappella ta’ Dar il-Óanin Samaritan fejn, minbarra l-kant, sar talb tal-Fundatur, Santu Wistin u San Alfons Marija de Liguori u nqrat talba litanika ta’ kittieb mhux mag˙ruf bl-isem “Ir-relazzjoni tieg˙i ma’ Ìesù” (ara pa©na 195). Fl-a˙˙ar saret fila “G˙aliex g˙aΩilt li f’˙ajti n˙obb lil Ìesù”.

Fi tmiem l-adorazzjoni s-Superjur Ìenerali Natalino Camilleri g˙amel ˙sieb fejn spjega kemm wie˙ed g˙andu tassew g˙ax jirringrazzja lil Alla meta jiftakar kemm Kalendarju Museumin

nies ikun influwenza g˙at-tajjeb tul ˙amsin sena ta’ ˙idma fis-Soçjetà. Huwa enfasizza l-˙tie©a li lkoll nipperseveraw mhux biss billi nibqg˙u membri imma billi ng˙ixu sala˙˙ar fl-ispirtu tas-Soçjetà.

kbir ta’ Soçji li inkorporaw fl-1964, kienu tassew ftit dawk li bil-grazzja ta’ Alla baqg˙u fis-Soçjetà. Tabil˙aqq, il-perseveranza hija don li g˙andna nitolbuh lil Alla permezz ta’ Marija, kif kien jis˙aq il-Fundatur.

Hekk kif spiçça l-kelmtejn tieg˙u s-Superjur Ìenerali wera lill-membri l-firma li kienu po©©ew ˙dejn isimhom fir-Re©istru tasSoçjetà tant snin qabel. Wie˙ed ma setax ma jinnutax kemm minn numru daqstant

Il-laqg˙a ©iet fi tmiemha billi l-membri kielu flimkien f’Dar il-Óanin Samaritan. Kienet okkaΩjoni tassew sabi˙a li ferr˙et lill-membri u qawwitilhom qalbhom biex jissuktaw fittriq li l-Mulej indikalhom.

Joseph Spiteri

Ir-relazzjoni tiegÓi ma’ Ìesù

Jiena nadurak, Ìesù, g˙ax Inti Alla tieg˙i.

Jiena nfa˙˙rek, Ìesù, g˙ax Inti l-Mulej tieg˙i.

Jiena ng˙ollik, Ìesù, g˙ax Inti s-sultan tieg˙i.

Jiena nobdik, Ìesù, g˙ax Inti s-sid tieg˙i.

Jiena nimxi warajk, Ìesù, g˙ax Inti r-rag˙aj tieg˙i.

Jiena ng˙oΩΩok, Ìesù, g˙ax Inti t-teΩor tieg˙i.

Jiena noqg˙od nisimg˙ek, Ìesù, g˙ax Inti l-img˙allem tieg˙i.

Jiena nsejja˙lek, Ìesù, g˙ax Inti l-g˙ajnuna tieg˙i.

Jiena nirçevik, Ìesù, g˙ax Inti l-˙obΩ tieg˙i ta’ kuljum.

Jiena n˙oss il-preΩenza tieg˙ek, Ìesù, g˙ax Inti l-kumpann tieg˙i.

Jiena nitg˙axxaq bik, Ìesù, g˙ax Inti d-dawl tieg˙i.

Jiena nintelaq f’idejk, Ìesù, g˙ax Inti l-mexxej tieg˙i.

Jiena nitolbok, Ìesù, g˙ax Inti tie˙u ˙siebi.

Jiena nirringrazzjak, Ìesù, g˙ax Inti l-benefattur tieg˙i.

Jiena nipprova nimitak, Ìesù, g˙ax Inti x-xempju tieg˙i.

Jiena naççetta kulma tibg˙atli, Ìesù, g˙ax Inti tridli l-aqwa ©id.

Jiena nitkellem mieg˙ek, Ìesù, g˙ax Inti l-kunsillier tieg˙i.

Jiena ng˙ajjatlek, Ìesù, g˙ax Inti l-fejqan tieg˙i.

Jiena nafdak, Ìesù, g˙ax Inti l-verità.

Jiena ni©i g˙andek, Ìesù, g˙ax Inti l-fara© tieg˙i.

Jiena nitolbok ma˙fra, Ìesù, g˙ax Inti s-salvatur tieg˙i.

Jiena n˙ossni fiΩ-Ωgur mieg˙ek, Ìesù, g˙ax Inti l-fortizza tieg˙i.

Jiena ma nibΩax mill-˙sara ˙dejk, Ìesù, g˙ax Inti l-wens tieg˙i.

Jiena n˙obbok, Ìesù, g˙ax Inti l-˙ajja tieg˙i.

Jiena ng˙annqek mieg˙i, Ìesù, g˙ax Inti l-akbar ˙abib tieg˙i.

Jiena ng˙ix g˙alik, Ìesù, g˙ax Inti l-iskop ta’ ˙ajti.

Jiena nifra˙ bik, Ìesù, g˙ax Inti l-g˙axqa tieg˙i.

Jiena nag˙tik glorja, Ìesù, g˙ax Inti l-premju tieg˙i g˙al dejjem.

Kittieb mhux mag˙ruf Lulju - Awwissu 2014

195

Is-Sibt 12 ta’ Lulju 2014

Ìesù jimxi fuq l-ilma (Mark 6, 45-56) Punti ta’ g˙ajnuna g˙ar-riflessjoni mis-Servjent: • Dan il-miraklu l-istudjuΩi jsej˙ulu “rivelatorju” g˙ax juri d-divinità ta’ Ìesù. F’Salm 77 u f’Ìobb 9 naqraw li Alla biss jg˙addi fuq l-ilma.

• Vers 46 jer©a’ jis˙aq fuq il-qawwa tattalb qabel ma jsiru l-mirakli.

• Ìesù jidher lill-Appostli bejn it-3 u s-6 ta’ filg˙odu (v. 48).

• “Jiena hu” (v. 50) tfisser li f’Ìesù hemm il-preΩenza ta’ Alla nnifsu (Ja˙weh) li jag˙ti l-g˙ajnuna lill-bniedem fil-bΩonn (Isaija 43, 10-11).

• Versi 53-56: Minflok f’Betsajda d-dg˙ajsa marret Ìennesaret, belt fuq ix-xtajta l-o˙ra tal-Punent tal-g˙adira, xi kilometru ’l isfel minn Kafarnahum.

• Vers 56: Enfasi mill-©did fuq il-kuntatt fiΩiku ta’ Ìesù ma’ min ifejjaq.

G˙ajnuna g˙ar-riflessjoni personali fis-skiet • Kemm temmen fil-qawwa tat-talb qabel tid˙ol g˙al xi ˙a©a kbira?

• Ìesù bag˙at lil kul˙add ’l hemm u rtira wa˙du biex jitlob. Kemm tag˙ti importanza lill-irtiri fil-˙ajja tieg˙ek?

Temmen li minnhom jo˙ro© il-©id tassew?

• X’inhu b˙alissa t-ta˙bit tieg˙ek fil-qdif? (v. 48) • Qatt ˙sibtu fantaΩma lil Ìesù, u minflok g˙amillek il-qalb bΩajt minnu?

• Irrepeti f’qalbek il-kliem ta’ Ìesù: “Ag˙mlu l-qalb. Jiena hu, tibΩg˙u xejn.”

Ag˙milha t-talba tieg˙ek matul din il©img˙a.

• Temmen li g˙all-kelma ta’ Ìesù r-“ri˙” kollu jista’ jieqaf?

196

• Temmen fil-qawwa ta’ Ìesù li jfejjaq?

• A˙seb fuq dal-kliem tal-Papa Fran©isku: “It-talb jibdlilna qlubna u jurina aktar çar kif inhu Alla tag˙na. Importanti li nitkellmu mal-Mulej, mhux b˙allpagani bi kliem vojt, kif jg˙id Ìesù. Le u le, nitkellmu bir-realtà: ‘Ara, Mulej, g˙andi dil-problema fil-familja, ma' ibni, ma' dak, mal-ie˙or. ... X'nista' nag˙mel?

Ara, Int Mulej, ma tistax t˙allini hekk.’

Dan hu t-talb. U kemm jie˙u Ωmien talb b˙al dan! Iva, jie˙u Ω-Ωmien. IΩ-Ωmien me˙tie© biex inkunu nafu a˙jar lil Alla, kif nag˙mlu ma' ˙abib, b˙al Mosè li kien jitkellem mal-Mulej b˙ala ˙abib, ˙abib ma' ie˙or.

“Hekk g˙andu jkun it-talb: liberu, insistenti, bl-argumentazzjoni. U forsi anki b'xi çanfira Ωg˙ira lill-Mulej: ‘Imma int weg˙idtni dan u m'g˙amiltux.’ ...

Hekk, kif wie˙ed jitkellem ma' ˙abib.

B'qalb miftu˙a g˙al talb b˙al dan.

Mosè niΩel minn fuq il-muntanja aktar im˙e©©e©: ‘Sirt naf lill-Mulej a˙jar.’

U bil-qawwa li tah dak it-talb jer©a' jibda mill-©did imexxi lill-poplu lejn l-Art Imwieg˙da. G˙ax it-talb jag˙ti l-ener©ija. Jalla l-Mulej jag˙tina lkoll din il-grazzja, g˙ax it-talb huwa grazzja.”

(Omelija, Dar Santa Marta, 3 ta’ April 2014) Hawn il-membri jaqsmu ma’ xulxin irriflessjonijiet u t-talb li jkunu g˙amlu we˙idhom.

Proponiment Nipproponu li nag˙mlu l-qalb u ma nibΩg˙u xejn g˙ax is-Sinjur Alla huwa dejjem mag˙na, anke meta r-ri˙ ikun g˙al wiççna u nkunu g˙ejjejna nit˙abtu u naqdfu.

Kalendarju Museumin

Is-Sibt 2 ta’ Awwissu 2014

Salm 40 (39) • Óin fis-skiet (3 minuti): Itlob lill-Mulej jag˙tik il-grazzja li tin˙eles mill-biΩg˙at u li tkun miftu˙ g˙al dak li Hu qed jitlob minnek, li t˙alli lilek innifsek tkun iffurmat u mmexxi mill-Óallieq tieg˙ek li tant i˙obbok.

• Wie˙ed mill-membri jaqra s-Salm.

• Talba flimkien: “Spirtu s-Santu Alla, dawwal is-sensi u kebbes il-qalb taliskulari ta’ Ìesù Kristu. Ammen.”

• Talb personali (15-il minuta): Il-membri jistg˙u jo˙or©u mill-kamra fejn tkun qed issir il-Qag˙da. L-importanti li wie˙ed isib post komdu biex jitlob. Kull membru g˙andu jer©a’ jaqra s-Salm bil-mod, jieqaf fuq dik il-kelma, fraΩi, sentenza, eçç li tolqtu biex i˙alli lis-Sinjur Alla jkellmu.

• Is-Servjent li se jmexxi l-Qag˙da jg˙id: “Is-Sinjur Ìesù Kristu mag˙na.” Ilmembri jwie©bu: “Lilu unur u glorja g˙al dejjem ta’ dejjem. Ammen.”

• Introduzzjoni: Salm li fih Ωew© taqsimiet: fl-ewwel taqsima nsibu talba ta’ radd il˙ajr u fit-tieni taqsima talba ta’ lment individwali.

• L-ewwel taqsima: a) 2-5: radd il-˙ajr g˙all-grazzja maqlug˙a; b) 6-9: tif˙ir lil Alla g˙al tjubitu u weg˙da ta’ ˙arsien tal-Li©i tieg˙u; ç) 10-11: is-Salmista jistqarr li hu ma naqasx li jrodd ˙ajr.

• It-tieni taqsima: a) 12: talba tasSalmista biex Alla jibqa’ jxerred fuqu l-˙niena tieg˙u; b) 13: ifisser x’inhuma l-bΩonnijiet tieg˙u; ç) 14-16: jitlob li jkun me˙lus mill-g˙edewwa; d) 17-18: g˙eluq, b’tif˙ir lil Alla u tama fih.

Lulju - Awwissu 2014

• Esi©eΩi ˙afifa (5 minuti) • Is-Salm jista’ jer©a’ jinqara f’kor li jalterna. Importanti li jinqara fi spirtu ta’ talb.

• Talb flimkien (10 minuti): Il-membri g˙andhom jaqsmu ma’ xulxin irriflessjonijiet u t-talbiet li jkunu g˙amlu wa˙edhom. Kul˙add g˙andu jie˙u sehem, imqar jirrepeti kelma jew vers li jkun laqtu.

• Kant: Innu ta’ tif˙ir.

• Proponiment: Ftit ˙in fis-skiet biex ilmembri jag˙mlu proponiment personali.

Wara, dak li nkunu pproponejna naqsmuh ma’ xulxin.

Nota: Importanti li waqt il-Qag˙da jin˙oloq ambjent ta’ talb.

197

Is-Sibt 9 ta’ Awwissu 2014

Diskors ta’ Pawlu (Atti 13, 13-42) Punti ta’ g˙ajnuna g˙ar-riflessjoni misServjent: • F’Perge ma damux, imma telqu malajr g˙al Antijokija ta’ Pisidja, mitt mil bog˙od minn Perge. Kif kien jag˙mel dejjem, Pawlu l-ewwel mar ifittex lil-Lhud fil-laqg˙at tag˙hom nhar ta’ Sibt. Fissinagogi kienet id-drawwa li, wara l-qari tal-Kotba Mqaddsa, il-kap jistieden xi barrani li jinzerta jkun hemm biex jg˙id kelmtejn lill-poplu.

• Pawlu jfakkar ˙afif ˙afif l-istorja tal-Lhud mill-E©ittu sa Ìwanni l-Battista. L-erba’ mija u ˙amsin sena jing˙addu hekk: erba’ mija minn Abraham sal-˙ru© millE©ittu, erbg˙in sena fid-deΩert, u g˙axar snin sakemm reb˙u art Kang˙an.

• Jg˙idilhom li Alla kien weg˙idhom lil Ìesù b˙ala ˙ellies, iΩda huma ma g˙arfuhx; tawh f’idejn Pilatu u hekk se˙˙ kliem il-profeti. Imma Alla qajmu millimwiet u kien g˙ad baqa’ ˙afna li rawh.

• Pawlu jieqaf jitkellem fuq il-qawmien ta’ Ìesù mill-mewt, il-pedament tar-Reli©jon Nisranija. Il-qawmien ta’ Ìesù kien imwieg˙ed u m˙abbar u issa se˙˙.

• L-Appostlu jkompli jis˙aq li permezz tal-fidi f’Ìesù jin˙afru d-dnubiet. Min ma jemminx jistenna l-kastig, b˙alma ˙abbar il-profeta Óabakkuk lin-nies ta’ Ωmienu.

• L-ewwel effett tad-diskors ta’ Pawlu kien tajjeb.

G˙ajnuna g˙ar-riflessjoni personali fisskiet • Qatt irriflettejt li kull bniedem li hawn fiddinja g˙andu missjoni x’jaqdi?

• A˙na konvinti xejn mis-sbu˙ija talvokazzjoni tag˙na li ng˙allmu fuq Ìesù?

198

• Qatt ˙sibna li ç-çentru tal-messa©© li g˙andna nwasslu huwa Ìesù rxuxtat?

• NuΩaw xejn sentenzi mill-Iskrittura biex inwasslu l-messa©© ta’ Kristu?

Tag˙limiet • Li f’kull okkaΩjoni li jkollna g˙andna nitkellmu fuq Sidna Ìesù Kristu.

• Li Alla dejjem jie˙u ˙siebna.

• Li t-Testment il-Qadim huwa t˙ejjija g˙atTestment il-Ìdid.

• Li kienu ˙afna li ©ew f’kuntatt ma’ Kristu rxuxtat.

• Li t-tag˙lim tal-Knisja huwa msejjes fuq l-Iskrittura.

• Li l-perswaΩjoni li biha wie˙ed jitkellem twassal b’mod effettiv il-messa©©.

Hawnhekk il-preΩenti jistg˙u jo˙or©u xi tag˙limiet u riflessjonijiet o˙ra mis-silta.

Interrogatorju • PerswaΩ xejn li Alla jie˙u ˙sieb ta’ kollox?

• Qatt smajt is-sentenza ta’ Santu Wistin li qal li kulma ji©ri fuq l-art jo˙ro© qabel mis-santwarju ta’ Alla?

• Konvint xejn li Alla huwa dejjem preΩenti fl-istorja tad-dinja u ta’ ˙ajjitna?

• Qatt ˙sibt li anki mid-deni, sa˙anistra mid-dnub, Alla jo˙ro© ©id kbir?

• PerswaΩ int li Alla qatt ma jabbanduna liddinja jew lill-bnedmin, anki meta jkunu g˙addejjin minn diffikultajiet kbar?

• Tirrifletti xejn li Alla qatt mhuwa assenti mid-dinja u minn ˙ajjitna, avolja xi drabi ma n˙ossuhx b’mod sensibbli?

Proponiment Nipproponu li ng˙allmu b’perswaΩjoni akbar li Alla huwa dejjem mag˙na, ukoll jekk mhux dejjem in˙ossuh, u jie˙u ˙siebna u jridna nintelqu f’idejh.

Kalendarju Museumin

Is-Sibt 16 ta’ Awwissu 2014

Il-qalb u Û-Ûaqq (Mark 7, 1-23) Punti ta’ g˙ajnuna g˙ar-riflessjoni mis-Servjent: • Il-li©i ta’ Mosè kienet tobbliga l-˙asil talidejn lis-saçerdoti biss qabel ma jieklu l-la˙am tas-sagrifiççju, imma maΩ-Ωmien l-img˙allmin Lhud da˙˙lu lil kul˙add ta˙t din il-li©i. Imma ˙afna ma kinux josservawha.

• Fit-tradizzjoni tal-Lhud, il-halaka, jekk wie˙ed iwieg˙ed li jag˙ti ©idu lil Alla (qurban) ma jkunx obbligat li jg˙in lill©enituri fil-bΩonn, anke jekk fl-istess ˙in ma jag˙ti xejn lil Alla minn dak li kien wieg˙du. Tradizzjoni li tmur kontra r-raba’ kmandament u hi redikola wkoll.

Fir-raba’ seklu W.K. r-rabbini Lhud bdew jippermettu li l-qurban seta’ jinkiser g˙al ra©unijiet ©usti.

• Versi 14-23: Alla ˙alaq kollox tajjeb. Hi l-im©iba ˙aΩina u l-kuxjenza (il-qalb) tal-bniedem li tbiddel il-˙wejje© tajbin fi ˙Ωiena.

G˙ajnuna g˙ar-riflessjoni personali fis-skiet • X’hemm fil-˙ajja reli©juΩa tieg˙ek li jixbah lit-“tradizzjonijiet tal-antenati” (regoli li ©ejjin mit-tradizzjoni u l-kultura u mhux mill-Bibbja)?

• Kif jistg˙u dawn ir-regoli jimblukkaw lil xi ˙add minn Alla? Kif jistg˙u jkunu maskra tal-˙aΩen imlibbes b’libsa reli©juΩa?

• Kif tiddeçiedi jekk wie˙ed huwiex spiritwali jew le?

• Kif inbidlet l-idea tieg˙ek ta’ spiritwalità f’dawn l-a˙˙ar snin? G˙aliex?

• Versi 20-23 jirrappreΩentaw qalb ˙aΩina, filwaqt li vers 30 jirrappreΩenta qalb safja.

Kif tista’ ssa˙˙a˙ it-tieni qalb? X’tag˙mel meta tirba˙ il-qalb ˙aΩina?

• A˙seb fuq dal-kliem tal-Papa Fran©isku:

Lulju - Awwissu 2014

“B’Ìesù d-duttrina tal-li©i ti©i mog˙nija, ti©©edded. Ìesù nnifsu jg˙id: ‘Jiena n©edded kollox.’ B˙allikieku kienet ilvokazzjoni tieg˙u li j©edded kollox. U din hija s-Saltna ta’ Alla li Ìesù jipprietka.

Huwa rinnovament, tassew rinnovament.

U dan ir-rinnovament huwa l-ewwel u qabel kollox ©ewwa qalbna. Li tkun Nisrani jfisser li t˙alli lilek innifsek ti©©edded minn Ìesù f’˙ajja ©dida.

“Mhux biΩΩejjed tg˙id: ‘Il-Ódud kollha mill-˙dax sa nofsinhar immur ilQuddies, u nag˙mel dan u dan’, b˙allikieku kienet xi kollezzjoni. Il-˙ajja Nisranija mhix munta©© ta’ affarijiet.

Hija totalità armonjuΩa, opra tal-Ispirtu s-Santu. I©©edded kollox. I©©edded qalbna, ˙ajjitna u ©©ibna ng˙ixu bi stil differenti, totalizzanti. Insiru nbid ©did. Dak li dejjem iressaq din in-novità huwa l-Ispirtu s-Santu. Ma nibΩg˙ux mir-rinnovament li jag˙mel l-Ispirtu s-Santu, biex ma nibΩg˙ux in˙allu ji©©arrfu l-istrutturi fra©li li jΩommuna kkalzrati. U jekk nibΩg˙u, nag˙rfu li mag˙na hemm l-Omm. B˙alma jag˙mlu l-ulied li jfittxu kenn f’dirg˙ajn l-omm, hekk meta nin˙akmu minn xi ftit biΩa’ mmorru g˙andha. U hi, b˙alma tg˙id l-iktar antifona antika, ‘tg˙attina bilmant tag˙ha, bil-protezzjoni tag˙ha ta’ omm’.” (Omelija, Dar Santa Marta, 6 ta’ Lulju 2013) Hawn il-membri jaqsmu ma’ xulxin irriflessjonijiet u t-talb li jkunu g˙amlu we˙idhom.

Proponiment Nipproponu li ma n˙allux it-tradizzjonijiet li Ωdiedu maΩ-Ωmien itellfuna mis-sabi˙ u mir-radikalità tal-Evan©elju u jimblukkawna milli niltaqg˙u mal-persuna ta’ Ìesù.

199

Is-Sibt 23 ta’ Awwissu 2014

L-gÓedewwa tas-Salib (Filippin 3, 1-21) Punti ta’ g˙ajnuna g˙ar-riflessjoni mis-Servjent: • Qabel ma jag˙laq l-ittra, San Pawl jifhem li je˙tie© jeΩorta lill-Filippin joqog˙du attenti mill-profeti foloz, dawk il-Lhud li saru Nsara imma baqg˙u marbutin iΩΩejjed mal-Li©i ta’ Mosè u riedu li kull min isir Nisrani jintrabat mag˙ha.

• Versi 2-3: Pawlu jsej˙ilhom “klieb” kif il-Lhud kienu jsej˙u lin-nies imbeg˙din minn Alla. Fi Ωmienu l-klieb ji©ru barra kienu pjaga tal-Orjent kollu. Dawn ilprofeti foloz kienu b˙al klieb ji©©errew u jag˙mlu ˙sara kbira lill-Knisja.

• Versi 7-11: Il-qdusija (©ustizzja) vera ma ti©ix mill-osservanza tal-Li©i imma millfidi f’Ìesù.

• Vers 15 jidher jikkontradiçi vers 12.

IΩda aktarx li Pawlu qal “a˙na li a˙na perfetti” b’ironija g˙al dawk li fost ilFilippin ˙asbu li di©à huma perfetti.

G˙ajnuna g˙ar-riflessjoni personali fis-skiet • Inti x’baqag˙lek titlef biex tirba˙ lil Ìesù?

• Fiex baqag˙lek issir tixbhu?

• G˙andek xewqa li ssir perfett?

• Kif inti sejjer fil-“©irja” tieg˙ek? Waqaft “tistrie˙” min˙abba nuqqas ta’ prattika, feriti, jew g˙ax m’g˙amiltx warm-up?

• Waqt li ti©ri, g˙adek kultant t˙ares lura?

• “Mill-bqija, wasalna fejn wasalna, ˙a nimxu pass wie˙ed.” Timxi pass wie˙ed ma’ s˙abek tal-Qasam fil-mixja tieg˙ek spiritwali?

• Tibki b˙al Pawlu meta tara min i©ib ru˙u b˙al g˙adu tas-salib ta’ Kristu?

• Qatt tifta˙ar b’dak li jmissek tist˙i minnu?

• A˙seb fuq dal-kliem tal-Papa Fran©isku: 200

•

“Il-kollox jikkostitwixxi s-sikurezza Nisranija. A˙na sikuri li nippossiedu kollox, kollox bil-fidwa ta’ Ìesù Kristu. U Pawlu kien konvint sal-punt li jasal li jg˙id: ‘Imma, g˙alija, dak li jimporta huwa Ìesù Kristu, l-affarijiet l-o˙ra ma jimpurtax; l-affarijiet l-o˙ra g˙alija jistg˙u jintremew.’ Il-kollox huwa Ìesù Kristu. L-affarijiet l-o˙ra mhuma xejn g˙an-Nisrani. Mill-banda l-o˙ra g˙all-ispirtu tad-dinja l-kollox huma l-affarijiet: il-g˙ana, il-vanità, l-importanza, u g˙all-kuntrarju x-xejn huwa Ìesù.” (Omelija, Dar Santa Marta, 17 ta’ Ìunju 2013)

Hawn il-membri jaqsmu ma’ xulxin irriflessjonijiet u t-talb li jkunu g˙amlu we˙idhom.

EΩerçizzju tal-Fundatur • Taf inti xejn li t-tag˙lim huwa dawl li jikxef il-verità jew il-falsità?

• Tista’ tg˙id li mhuwiex fid-dlamijiet min m’g˙andux tag˙lim?

• Jidhirlek li min g˙araf x’inhuwa d-dnub sejjer jissogra jag˙mlu?

• Jista’ jkun li wie˙ed iΩomm fi pre©ju l-aqwa u l-uniku g˙adu li jtellef lil Alla u jitfa’ fi fjammi eterni?

• Ta˙seb inti li t-tag˙rif jid˙ol fil-mo˙˙ u fil-qalb ming˙ajr is-smig˙ tat-tag˙lim?

• G˙araft inti xejn lilek innifsek mill-opri tieg˙ek u lil Alla mill-opri tieg˙u?

Proponiment Nipproponu li ma nag˙mlu xejn hekk prezzjuΩ fuq l-art daqskemm it-tag˙lim tajjeb, li huwa l-vera g˙ajn ta’ kull ©id temporali u spiritwali tant li l-Ispirtu s-Santu jara sbie˙ is-saqajn ta’ dawk li jag˙tuh lillo˙rajn.

Kalendarju Museumin

Irtir g˙ax-xahar ta’ Lulju 2014

Samwel ilum lil Sawl Minkejja s-sej˙a tal-Mulej, jien nibqa’ uman, fra©li. Xi drabi n˙alli d-dnub jag˙mini.

David ˙ares lejn Batseba u ma baqax jara. U fl-g˙ama tieg˙u Ωelaq minn dnub g˙al ie˙or.

Possibbli dan l-istess David il-midluk tal-Mulej, ir-ra©el skont il-qalb ta’ Alla, iΩ-Ωag˙Ωug˙ qalbieni, is-sultan rebbie˙? Iva, David isir mudell g˙alina anke fil-fra©ilità umana tieg˙u.

IΩda dik il-qalb umli, sinçiera u ubbidjenti li kien ra fih il-Mulej meta g˙aΩlu b˙ala sultan kienet g˙adha hemm. U g˙aç-çanfira tal-profeta Natan, David nidem. Kienet indiema sinçiera fejn David ammetta d-dnub tieg˙u ming˙ajr ma tefa’ l-˙tija fuq ˙add: “Id-dnub tieg˙i dejjem quddiemi.” (Salm 51, 5) U t-talba tieg˙u lill-Mulej kienet biex ma jwarrbux minn quddiemu u ma jne˙˙ix minnu l-Ispirtu qaddis tieg˙u.

Matul dan l-irtir mistiedna naraw fid-dnub ta’ David id-dnub tag˙na, fil-fra©ilità tieg˙u l-fra©ilità tag˙na. IΩda mistednin ukoll biex fl-indiema sinçiera ta’ David nifhmu kif g˙andha tkun l-indiema tag˙na. Meta g˙araf id-dnub tieg˙u David talab lill-Mulej biex iroddlu l-hena tas-salvazzjoni tieg˙u u jwettqu bi spirtu qalbieni. Meta tag˙raf il-fra©ilità tieg˙ek, xi tkun it-talba tieg˙ek?

Programm tal-irtir • Talb tal-bidu • Ósieb tal-irtir • Feature qasir dwar il-persuna©© (5 minuti) • Silta mill-Bibbja : 2 Sam 11 • Esi©eΩi tas-silta u riflessjoni qasira dwarha (25 minuta) • Riflessjoni personali (25 minuta) • Innu : Psalm 51- Sons of Korah •

Mument ta’ sharing (20 minuta)

• Qari spiritwali relatat mat-tema (10 minuti) • Waqfa (5 minuti) • EΩami u talb ta’ ma˙fra. (15-il minuta)

Lulju - Awwissu 2014

201

ASSENJATUR GÓAL LULJU-AWWISSU 2014 Dommatika: Lezzjonijiet 15-18: 15. It-triqat li juru l-eΩistenza ta’ Alla (2) 16. Alla jirrevela ru˙u 17. L-isem ta’ Alla 18. Alla wie˙ed

Litur©ija: Lezzjonijiet 130-132: 130: Ir-Riti tal-Ordinazzjoni fl-Euchologion Barberini 131: L-Ordinazzjonijiet f’Kostantinopli 132: Ordinazzjoni u Ministeri fil-Punent

Morali: Lezzjonijiet 208-211: 208. Il-viΩjoni Nisranija tan-natura u l-˙olqien - 1 209. Il-viΩjoni Nisranija tan-natura u l-˙olqien - 2 210. Orjentamenti fundamentali tal-etika tal-ambjent 211. Óti©ijiet konkreti tal-etika ekolo©ika

Tag˙lim Soçjali (6) Papa Fran©isku u l-politika (Konferenza tal-31 ta’ Mejju 2014 dwar l-EΩortazzjoni Appostolika Evangelii gaudium, bit-tema “Ilfer˙ tal-Van©elu u l-gΩira tal-fer˙”. Diskorsi tas-Sur Lawrence Zammit (L-ekonomija u t-tqassim tad-d˙ul), Dun Emanuel Cordina (G˙oΩΩa g˙all-vulnerabbli ta’ din l-art) u Dr Sue Vella (Il-©id komuni u l-paçi fis-soçjetà).

Bibbja: Lezzjonijiet 190-191: L-Ittra ta’ San Pawl lill-Kolossin Spiritwalità: Temi kontemporanji fl-ispiritwalità Storja: Ktieb li se nuΩaw: The Story of the Church – Her Founding, Mission and Progress (pp. 355372) – Powerpoint presentation, slides 44 – 51; Video Clips: San Vinçenz de Pauli u l-ewwel parti tal-Barokk.

Kateketika (Pedago©ija): KatekeΩi inklussiva (imxi man-noti) Kateketika (Psikolo©ija): Il-log˙ob fiΩiku qed jonqos fost it-tfal u l-patolo©iji jiΩdiedu.

Artiklu tajjeb minn rivista ta’ studju psikolo©iku bl-isem The Decline of Play and the Rise of Psychopathology in Children and Adolescents.

202

Attwalità (i) IΩ-Ωjara tal-Papa fl-Art Imqaddsa (ii) Il-Knisja u l-isport - ara fost l-o˙rajn il-Messa©© tal-Papa lill-Assoçjazzjoni Sportiva Taljana tas-7 ta’ Ìunju 2014 http://w2.vatican.va/content/francesco/ it/speeches/2014/june/documents/papafrancesco_20140607_societa-sportive.html Kitbiet tal-Papa Evangelii gaudium: Kapitli 3 u 4 (issa din tinsab kollha bil-Malti fuq is-sit Laikos) Studji Museumini L-Atti tal-Kapitlu Ìenerali Pa©na tax-xahar Ìunju: Il-Ìemmarju – Nibdew minn numru 21. Tinqara wa˙da kull darba.

Lulju: Id-Dixxipulat – EΩemplari tassu©©ett numru 12: ‘Kwalitajiet ta’ bniedem ta˙t il-grazzja’. Jinqraw ˙amsa kull darba.

Kalendarju Museumin

Nota dwar il-Lectio Continua: F’Lulju llestu l-a˙˙ar tliet kapitli millKtieb tan-Numri (kapitli 34-36). F’Awwissu nibdew l-a˙˙ar ktieb tal-Pentatewku, idDewteronomju. Il-Lectio Continua titlob t˙ejjija xierqa u g˙andha ssir fi spirtu ta’ talb.

Kommemorazzjonijiet: Lulju 11 Il-Beatu Antonio Rosmini 25 Dun Mikiel Attard Awwissu 8 Il-Papa Pawlu VI 29 L-Isqof Emmanuel Galea

Programmi u Assenjaturi Speçjali Il-Programmi u l-Assenjaturi Speçjali g˙al dawn ix-xahrejn huma: (i) Laqg˙a Marjana f’©ie˙ il-Madonna tal-Karmnu, (ii) Programm tal-Virtujiet, (iii) Programm ta’ San Lawrenz, (iv) Programm ta’ Santa Marija.

Wie˙ed jara dan il-Kalendarju jew il-fuljetti ma˙ru©a mill-Kummissjoni Assenjatur.

Ta˙ditiet u diskorsi: 16. Il-Madonna tal-Karmnu.

Nota: • 5 ta’ Lulju: Il-Qag˙da ta’ Salm 39 kienet intilfet min˙abba ç-Çerimonja tasSuperjur Ìenerali li saret f’Mejju. Ara pa©na 146 tal-Kalendarju Museumin ta’ Mejju u Ìunju 2014.

• 26 ta’ Lulju: Il-Qag˙da nru. 394 millAtti (12, 1-17) kienet intilfet min˙abba ç-Çelebrazzjoni tal-Kapitlu li saret f’April.

Ara pa©na 94 tal-Kalendarju Museumin ta’ Marzu u April 2014.

Assenjatur gÓal Lulju 2014 Sancte Elia et omnes Sancti Carmelitani — orate pro nobis.

Tul dan ix-xahar is-Soçjetà tal-M.U.S.E.U.M. titqieg˙ed ta˙t il-protezzjoni speçjali ta’ San Elija u tal-qaddisin kollha Karmelitani.

Intenzjoni speçjali g˙al-Litanija tal-Arlo©© Li Alla jippreserva s-Soçjetà mid-dnub, iqeg˙idha fl-okkaΩjoni li tag˙mel il-©id u jag˙mel li hija ssofri. Ósieb tax-xahar Li min jg˙allem ji©bor ˙las f’mewtu g˙ax it-tag˙lim huwa l-g˙ajn ta’ kull ©id.

Kommemorazzjonijiet 11 Il-Beatu Antonio Rosmini 25 Dun Mikiel Attard

Lulju - Awwissu 2014

203

Lulju 2014 1. It-Tlieta

B. Injazju Falzon.

ASS: Morali; Kateketika (Psikolo©ija); Sentenzi Spiritwali; Pa©na tax-xahar.

Attribut: Immensità.

2. L-Erbg˙a

(S. Bernardinu Realino).

Laqg˙a Ìenerali.

Attribut: Immutabiltà.

3. Il-Óamis

S. Tumas Appostlu.

ASS: Tag˙lim Soçjali; Storja; Kult ta’ Wiçç Kristu.

Attribut: Sapjenza.

4. Il-Ìimg˙a S. EliΩabetta tal-Portugall.

ASS: Spiritwalità; Mansjonijiet; Kult tal-Pjagi.

Attribut: Ìustizzja.

5. Is-Sibt

S. Anton M. Zaccaria.

ASS: Qag˙da: Salm 39 (38); Prek. 53; Kant: Sliem g˙alik.

Attribut: Óniena.

6. Il-Óadd

L-14 tas-sena.

ASS: A.M. IRTIR (ara parti o˙ra ta’ dan il-Kalendarju).

P.M. Unjoni Ma©©uri: Epistola: L-ispirtu ta’ Kristu: Rum 8,1-11; Van©elu: Inwasslu n-nies g˙and Kristu: Mt 11, 2-19; Ktieb il-Kbir: Pa©na 27: L-umiltà; Vot tal-Kastità.

Attribut: Omnipotenza.

7. It-Tnejn

(S. Apollinare).

Sawm g˙as-Soçji.

ASS: Libsa ta’ Ìie˙ eçç.; Regola: Kostituzzjoni 52-61; Kult lil Alla tag˙na.

Attribut: Eternità.

8. It-Tlieta

(S. Akwila u S. Prixxilla).

ASS: Diskorsi u kitbiet tal-Papiet; Diskussjoni; Pa©na tax-xahar.

Attribut: Immensità.

9. L-Erbg˙a

(Il-Martri taç-Çina).

Laqg˙a Ìenerali.

Attribut: Immutabiltà.

10. Il-Óamis (S. Fortunatu).

ASS: Bibbja; Litur©ija; Kult ta’ Wiçç Kristu.

Attribut: Sapjenza.

11. Il-Ìimg˙a S. Benedittu.

ASS: Qsim ta’ Qari; Kommemorazzjoni; Kult tal-Pjagi.

Attribut: Ìustizzja.

204 204

Kalendarju Museumin

Lulju 2014 12. Is-Sibt

(S. Ìwann Gwalbertu).

ASS: Qag˙da: Ìesù jimxi fuq l-ilma (Mk 6, 45-56) (Qag˙da nru. 61); Prek. 54; Kant: Sliem g˙alik.

• Qamar Kwinta.

13. Il-Óadd

Il-15 tas-sena.

Lectio Continua: Salm 62, 2-8; Numri 34-36; Salm 62, 8-13.

Attribut: Omnipotenza.

14. It-Tnejn

S. Kamillu de Lellis.

ASS: Dommatika; Kateketika (Pedago©ija); Sentenzi Le˙en il-Ma˙bub; Pa©na tax-xahar.

Attribut: Eternità.

15. It-Tlieta

S. Bonaventura.

10 posti RuΩarju.

ASS: Dokumenti tal-Knisja; Attwalità; Pa©na tax-xahar.

Attribut: Immensità.

16. L-Erbg˙a

Il-Madonna tal-Karmnu.

10 posti RuΩarju.

ASS: Laqg˙a Marjana f’©ie˙ il-Madonna tal-Karmnu*; Vot tal-Kastità.

Attribut: Immutabiltà.

17. Il-Óamis (S. Alessju).

Sawm g˙as-Soçji.

ASS: Libsa ta’ Ìie˙ eçç.; Studji Museumini; Kult lil Alla tag˙na.

Attribut: Sapjenza.

18. Il-Ìimg˙a (S. Arnolfu).

ASS: Spiritwalità; Ta˙dita; Kult tal-Pjagi.

Attribut: Ìustizzja.

19. Is-Sibt

(S. Makrina).

ASS: Programm Speçjali tal-Virtujiet*.

Attribut: Óniena.

20. Il-Óadd

Is-16 tas-sena.

ASS: Programm Speçjali tal-Virtujiet*.

Attribut: Omnipotenza.

21. It-Tnejn

S. Lawrenz ta’ Brindisi.

ASS: Morali; Kateketika (Psikolo©ija); Sentenzi Epistolarju; Pa©na tax-xahar.

Attribut: Eternità.

205

Lulju 2014 22. It-Tlieta

S. Marija Madalena.

ASS: Diskorsi u kitbiet tal-Papiet; Diskussjoni; Pa©na tax-xahar.

Attribut: Immensità.

23. L-Erbg˙a S. Bri©ida tal-Isvezja.

Laqg˙a Ìenerali.

Attribut: Immutabiltà.

24. Il-Óamis

(S. Xarbel Makhluf).

Il-128 Anniversarju tat-Twelid tal-Qaddej ta’ Alla Ew©enju Borg.

ASS: Tag˙lim Soçjali; Storja; Kult ta’ Wiçç Kristu.

Attribut: Sapjenza.

25. Il-Ìimg˙a S. Ìakbu l-Kbir.

ASS: Qsim ta’ Qari; Kommemorazzjoni; Kult tal-Pjagi.

Attribut: Ìustizzja.

26. Is-Sibt

Kant

S. Ìwakkin u S. Anna.

It-52 Anniversarju mill-mewt tal-Fundatur tag˙na San Ìor© Preca.

ASS: Qag˙da: Erodi umiljat (Atti 12, 1-17) (Qag˙da nru. 394); Prek. 55; Sliem g˙alik; Vot tal-Kastità.

Attribut: Óniena.

27. Il-Óadd

Is-17 tas-sena.

ASS: Kult Latrija.

Attribut: Omnipotenza.

28. It-Tnejn

S. NaΩarju u S. Çelsu.

ASS: Dommatika; Kateketika (Pedago©ija); Fila Proverbji; Pa©na tax-xahar.

Attribut: Eternità.

29. It-Tlieta

S. Marta.

ASS: Dokumenti tal-Knisja; Attwalità; Pa©na tax-xahar.

Attribut: Immensità.

30. L-Erbg˙a S. Pietru Krisologu.

Laqg˙a Ìenerali.

Attribut: Immutabiltà.

31.Il-Óamis

S. Injazju ta’ Loyola.

ASS: Bibbja; Litur©ija; Kult ta’ Wiçç Kristu.

Attribut: Sapjenza.

Jinqara l-programm ta’ Awwissu.

206 206

Kalendarju Museumin

Assenjatur gÓal Awwissu 2014 Omnes Sancti Agostiniani — orate pro nobis.

Tul dan ix-xahar is-Soçjetà tal-M.U.S.E.U.M. titqieg˙ed ta˙t il-protezzjoni speçjali tal-qaddisin kollha tal-Ordni Agostinjan.

Intenzjoni speçjali g˙al-Litanija tal-Arlo©© Li Alla bil-potenza u bil-˙niena tieg˙u jipprospera s-Soçjetà Museumina g˙all-utilità talKnisja rigward it-tag˙lim. Ósieb tax-xahar Li min˙abba li fid-dinja hawn bΩonn tat-tag˙lim tal-˙ajja, g˙alhekk issa hu l-waqt li nitfg˙u Ωrierag˙ tajba biex nieklu frott bil-kotra fi Ωmien il-˙sad.

Kommemorazzjoni 8 Il-Papa Pawlu VI 29 L-Isqof Emmanuel Galea

207

Awwissu 2014 1. Il-Ìimg˙a S. Alfons M. de Liguori.

ASS: Spiritwalità; Mansjonijiet; Kult tal-Pjagi.

Attribut: Ìustizzja.

2. Is-Sibt

(S. Pier Ìuljan Eymard).

ASS: Qag˙da: Salm 40 (39); Prek. 56; Kant: Sliem g˙alik.

Attribut: Óniena.

3. Il-Óadd

It-18 tas-sena.

Lectio Continua: Salm 63, 2-7; Dewteronomju 1; Salm 63, 8-12.

Attribut: Omnipotenza.

4. It-Tnejn

S. Ìwann M. Vianney.

ASS: Dommatika; Kateketika (Pedago©ija); Sentenzi Le˙en il-Ma˙bub; Pa©na tax-xahar.

Attribut: Eternità.

5. It-Tlieta

Id-Dedikazzjoni tal-BaΩilika ta’ S. Marija Maggiore.

ASS: Dokumenti tal-Knisja; Attwalità; Pa©na tax-xahar.

Attribut: Immensità.

6. L-Erbg˙a It-Trasfigurazzjoni tal-Mulej.

Laqg˙a Ìenerali; Vot tal-Kastità.

Attribut: Immutabiltà.

7. Il-Óamis S. Gejtanu.

Sawm g˙as-Soçji.

ASS: Libsa ta’ Ìie˙ eçç.; Regola: Kostituzzjoni 62-71; Professjoni; Kult lil

Alla tag˙na.

Attribut: Sapjenza.

8. Il-Ìimg˙a S. Duminku.

ASS: Qsim ta’ Qari; Kommemorazzjoni; Kult tal-Pjagi.

Attribut: Ìustizzja.

9. Is-Sibt

S. Edith Stein.

ASS: Qag˙da: Diskors ta’ Pawlu (Atti 13, 13-42) (Qag˙da nru. 396); Prek. 57; Kant: Sliem g˙alik.

Attribut: Óniena.

10. Il-Óadd

Id-19 tas-sena (S. Lawrenz).

ASS: Programm Speçjali*.

• Qamar Kwinta.

208 208

Kalendarju Museumin

Awwissu 2014 11. It-Tnejn

S. Kjara ta’ Assisi.

ASS: Morali; Kateketika (Psikolo©ija); Sentenzi Epistolarju; Pa©na tax- xahar.

Attribut: Eternità.

12. It-Tlieta (S. Ìwanna Fran©iska de Chantal).

ASS: Diskorsi u kitbiet tal-Papiet; Diskussjoni; Pa©na tax-xahar.

Attribut: Immensità.

13. L-Erbg˙a (S. Benildu).

Laqg˙a Ìenerali.

Attribut: Immutabiltà.

14. Il-Óamis S. Massimiljanu Kolbe.

10 posti RuΩarju.

ASS: Jibda l-Programm Speçjali ta’ S. Marija*.

Attribut: Sapjenza.

15. Il-Ìimg˙a It-Tlug˙ is-Sema ta’ Marija.

10 posti RuΩarju.

ASS: Programm Speçjali ta’ S. Marija*.

Attribut: Ìustizzja.

16. Is-Sibt S. Stiefnu tal-Ungerija.

ASS: Qag˙da: Il-qalb u Ω-Ωaqq (Mark 7, 1-23); Prek. 58;

Kant: Sliem g˙alik; Vot tal-Kastità.

Attribut: Óniena.

17. Il-Óadd

L-20 tas-sena.

Nimxu fuq in-normi tat-Tielet Óadd.

Attribut: Omnipotenza.

18. It-Tnejn

(S. Alberto Hurtado).

ASS: Dommatika; Kateketika (Pedago©ija); Sentenzi Spiritwali; Pa©na tax-xahar.

Attribut: Eternità.

19. It-Tlieta S. Ìwann Eudes.

ASS: Dokumenti tal-Knisja; Attwalità; Pa©na tax-xahar.

Attribut: Immensità.

20. L-Erbg˙a S. Bernard.

Laqg˙a Ìenerali.

Attribut: Immutabiltà.

209

Awwissu 2014 21. Il-Óamis S. Piju X.

ASS: Tag˙lim Soçjali; Storja; Kult ta’ Wiçç Kristu.

Attribut: Sapjenza.

22. Il-Ìimg˙a Marija Re©ina.

ASS: Spiritwalità; Ta˙dita; Kult tal-Pjagi.

Attribut: Ìustizzja.

23. Is-Sibt

(S. RoΩa ta’ Lima).

ASS: Qag˙da: L-g˙edewwa tas-Salib (Fil 3, 1-21); Prek. 59; Kant: Sliem g˙alik.

Attribut: Óniena.

24. Il-Óadd Il-21 tas-sena.

Lectio Continua: Salm 64, 2-6; Dewteronomju 2-3; Salm 64, 7-11.

Attribut: Omnipotenza.

25. It-Tnejn S. Ludoviku.

ASS: Morali; Kateketika (Psikolo©ija); Fila Proverbji; Pa©na tax-xahar.

Attribut: Eternità.

26. It-Tlieta

(S. Ûeferinu).

ASS: Diskorsi u kitbiet tal-Papiet; Diskussjoni; Pa©na tax-xahar; Vot tal-Kastità.

Attribut: Immensità.

27. L-Erbg˙a S. Monika.

Sawm g˙as-Soçji.

Laqg˙a Ìenerali (‘Il-Kult lil Alla tag˙na’ jsir privat).

Attribut: Immutabiltà.

28. Il-Óamis S. Wistin.

ASS: Bibbja; Litur©ija; Kult ta’ Wiçç Kristu.

Attribut: Sapjenza.

29. Il-Ìimg˙a Il-Martirju ta’ S. Ìwann il-Battista.

ASS: Qsim ta’ Qari; Kommemorazzjoni; Kult tal-Pjagi.

Attribut: Ìustizzja.

30. Is-Sibt (S. Ìwanna Jugan).

ASS: Eloquia; Kant : Sliem g˙alik.

Attribut: Óniena.

31. Il-Óadd It-22 tas-sena.

ASS: Arlo©© Korali.

Attribut: Omnipotenza.

Jinqara l-programm ta’ Settembru.

210

Djarju Museumin

Dar Ìenerali Kapitlu Ìenerali Bejn it-Tnejn 21 u l-Óadd 27 ta’ April, fiç-Çentru tal-Konferenzi ta’ Dar il-Óanin Samaritan, tlaqqa’ l-Kapitlu Ìenerali tas-Soçjetà tad-Duttrina Nisranija. F’dan il-Kapitlu kienu studjati r-rapporti tar-re©juni u l-viçi-re©juni, kien ikkonfermat Natalino Camilleri b˙ala Superjur Ìenerali tas-Soçjetà u ©iet studjata u approvata unanimament riΩoluzzjoni li fuqha se ja˙dem is-Superjur Ìenerali u l-Korp EΩekuttiv Ìenerali fis-sitt snin li ©ejjin.

Is-Sibt 26 ta’ April fl-Awditorju tad-Dar Ìenerali saret laqg˙a çelebrattiva g˙as-Soçji u l-Kandidati u l-Óadd 27 ta’ April kienet iççelebrata Quddiesa ta’ radd il-˙ajr u tkanta t-Te Deum.

Festa ta’ San Ìor© Preca f’Malta L-Erbg˙a 7 ta’ Mejju, fil-©nien ta’ Dar il-Óanin Samaritan, kienet organizzata laqg˙a soçjali g˙as-Soçji u l-Kandidati. Din il-laqg˙a bdiet bi ˙sieb mis-Superjur Ìenerali. Wara l-membri kellhom ˙in jieklu u jitkellmu flimkien.

Il-Óamis 8 ta’ Mejju l-Isqof Mario Grech mexxa pellegrina©© u qaddes fil-Kappella talMadonna tal-Medalja MirakoluΩa u fit-8.15 p.m. fl-Awditorju tad-Dar Ìenerali saret velja ta’ talb g˙as-Soçji u l-Kandidati quddiem il-Korp Sant tal-Fundatur.

Il-Ìimg˙a 9 ta’ Mejju fil-Kappella tal-Madonna tal-Medalja MirakoluΩa kienet iççelebrata Quddiesa minn Mons. Anton Portelli u kull Qasam, f’Malta u barra minn Malta, organizza Quddiesa fil-parroçça u wara laqg˙a soçjali g˙at-tfal u l-membri fil-Qasam.

Symposium “Bejn il-kumdità u l-kuntentizza” Nhar is-Sibt 10 ta’ Mejju, fl-okkaΩjoni tal-festa ta’ San Ìor© Preca, sar symposium bit-tema “Bejn il-kumdità u l-kuntentizza” fl-Awditorju tal-MUSEUM, il-Blata l-Bajda. Il-kelliema mistiedna, Dr Nadia Delicata u Dr Bernard Grech, tkellmu dwar l-aspetti filosofiçi u prattiçi tat-tema. Imbag˙ad is-Superjur Ìenerali Natalino Camilleri g˙amel riflessjoni dwar il-paçi tal-qalb u tal-mo˙˙ fil-kitba ta’ San Ìor© Preca.

Festa ta’ San Ìor© Preca f’Kuba Il-festa ta’ San Ìor© Preca ©iet iççelebrata f’Kuba permezz ta’ Adorazzjoni Ewkaristika li matulha sar talb tal-Fundatur b˙all-Coram Domino u l-Quotidie u qari mis-Sakrarju tal-Ispirtu ta’ Kristu. Lejliet u nhar il-festa sar Quddies bl-omelija mill-kappillan Dun Pawl Buttigieg.

Wara l-Quddiesa tas-Sibt 10 ta’ Mejju Ωg˙ar u kbar marru fil-Qasam fejn is-Superjur Joseph Buttigieg g˙amel ˙sieb dwar San Ìor© Preca u sar trattament Ωg˙ir g˙al kul˙add. Ûjara mill-Isqof Peter Baldacchino L-Erbg˙a 30 ta’ April l-Isqof Peter Baldacchino, Isqof AwΩiljarju ta’ Miami, USA, g˙amel Ωjara ta’ kortesija lis-Superjur Ìenerali u talab quddiem il-Korp Sant tal-Fundatur. Ûjara mill-Isqof Camillo Ballin Fit-12 ta’ Mejju l-E. T. l-Isqof Camillo Ballin, li qabel kien missjunarju Kombonjan fl-E©ittu u

Lulju - Awwissu 2014

211

s-Sudan u fil-preΩent hu l-Vigarju ta’ Bahrain, il-Qatar, il-Kuwait u l-Arabja Sawdita ta’ Fuq, g˙amel Ωjara ta’ kortesija lis-Superjur Ìenerali. L-Isqof Ballin Ωar il-Kappella tal-Madonna tal-Medalja MirakuluΩa fejn talab quddiem il-fdal qaddis ta’ San Ìor© Preca. Çerimonja tal-˙atra tas-Superjur Ìenerali Is-Soçji, il-Kandidati u l-Aspiranti attendew g˙aç-çerimonja tal-˙atra tas-Superjur Ìenerali Natalino Camilleri nhar is-Sibt 31 ta’ Mejju 2014 fl-Awditorju. Iç-çelebrazzjoni inkludiet diskorsi mill-Assistent EkkleΩjastiku tas-Soçjetà Mons. Lawrence Gatt u s-Superjur Ìenerali, dikjarazzjoni ta’ aççettazzjoni mis-Superjur Ìenerali u qari mill-kitbiet tal-Fundatur. Wara sar riçeviment g˙al dawk preΩenti.

Settinarju u Festa ta’ San Ìwann il-Battista Bejn is-Sibt 14 u l-Ìimg˙a 20 ta’ Ìunju fl-Oqsma kollha tas-Soçjetà sar is-Settinarju ta’ San Ìwann il-Battista. Is-Sibt 21 sar il-Programm tal-V©ili u l-g˙ada s-Soçjetà kollha n©abret flAwditorju tad-Dar Ìenerali g˙al Programm Speçjali mmexxi mis-Superjur Ìenerali. F’din iç-çelebrazzjoni s-Superjur Ìenerali ˙abbar li s-Superjur Ruben Pace se jaqdi lis-Soçjetà b˙ala Segretarju Ìenerali filwaqt li s-Superjur Tonio Callus se jkun l-Ekonomu Ìenerali. Joseph Bonniçi ©ie ma˙tur Delegat tas-Superjur Ìenerali g˙all-Oqsma ta’ Malta u G˙awdex; ilKunsillieri tieg˙u se jkunu Carmelo Callus u Carmelo Caruana.

Waqt is-Sancta Trinitas is-Superjuri tal-KEÌ, id-Delegat u l-Kunsillieri g˙amlu s-Sottomissjoni lejn is-Superjur Ìenerali tas-Soçjeta'.

Dar ReÌjonali Seminar g˙as-Soçji Is-Sibt 10 ta’ Mejju l-Kummissjoni Óajja Spiritwali organizzat seminar g˙as-Soçji bittema: “ ... g˙ax meta nkun dg˙ajjef inkun qawwi”. Dan is-seminar sar fiç-Çentru talKonferenzi ta’ Dar il-Óanin Samaritan.

V©ili ta’ Pentekoste Is-Sibt 7 ta’ Ìunju l-membri ˙adu sehem fil-v©ili ta’ Pentekoste. F’Malta l-v©ili sar fil-Knisja Parrokkjali ta’ Kristu Re f’Ra˙al Ìdid, filwaqt f’G˙awdex sar fil-Parroçça tax-Xewkija.

Laqg˙a mas-Superjuri lokali ta’ Malta Il-Óadd 18 ta’ Mejju fiç-Çentru talKonferenzi ta’ Dar il-Óanin Samaritan is-Superjur Ìenerali ltaqa’ mas-Superjuri lokali ta’ Malta.

Quddiesa mill-Isqof Francis Adeodato Micallef O.C.D. Waqt il-Laqg˙a Ìenerali tal-Erbg˙a 11 ta’ Ìunju s-Soçjetà ng˙aqdet mal-Isqof Francis Adeodato Micallef O.C.D. f’Quddiesa ta’ radd il-˙ajr f’g˙eluq is-sittin sena millOrdinazzjoni Saçerdotali tieg˙u.

212

Kalendarju Museumin

Sezzjoni Femminili Laqg˙at varji • Saret laqg˙a g˙all-Kuranti tal-Aspiranti l-kbar u l-Kandidati nhar il-Ìimg˙a 4 ta’ April fid-Dar Ìenerali l-Furjana. Illaqg˙a tmexxiet minn Rosanne Fenech, Direttriçi tal-Kandidati li orjentat lillKuranti dwar l-Esperjenza Museumina 2014 li se jag˙mlu l-Aspiranti l-Kbar u l-Kandidati matul is-sajf.

• Bi t˙ejjija g˙all-Kapitlu Ìenerali saret l-a˙˙ar laqg˙a g˙ad-delegati tal-Kapitlu nhar is-Sibt 5 ta’ April waranofsinhar fil-Qasam tan-Naxxar.

Kummissjoni g˙all-Formazzjoni tatTfal u l-Mag˙Ωulin • Bejn il-Ìimg˙a 4 u s-Sibt 5 ta’ April saret l-esperjenza Nishru mal-Mulej ©ewwa l-Qasam ta’ G˙ajnsielem g˙at-tfajliet minn Form 2 ’il fuq. It-tema ta’ din il-lejla kienet “Ne˙˙i l-maskri”.

• L-istudenti ta’ Form 1 kellhom laqg˙a nhar il-Ìimg˙a 16 ta’ Mejju fix-Xewkija.

Din tmexxiet minn Antonia Sciberras u ©iet ittrattata t-tema “Il-˙idma tal-Ispirtu s-Santu u s-sej˙a”. Il-grupp ta’ Form 2 sa Form 5 kellhom il-laqg˙a dakinhar fl-istess post. Il-laqg˙a tmexxiet minn Carmen Farrugia KEÌ u l-grupp iddiskuta lil Santa Ìemma Galgani b˙ala mudell g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙.

Irtiri bil-mag˙luq • Sar irtir bil-mag˙luq g˙as-Soçji ©ewwa Dar Stella Maris fiΩ-Ûebbu©, G˙awdex.

L-irtir kien animat minn Dun Anton Teuma u ntemm b’Quddiesa li g˙aliha attendew ukoll is-Superjura Ìenerali u l-membri KEÌ eletti fil-Kapitlu Ìenerali 2014, flimkien mas-Soçji kollha ta’ G˙awdex. Wara ©ie servut it-te u kien hemm ˙in ta’ soçjalizzazzjoni biex il-

Lulju - Awwissu 2014

membri jkollhom çans li jiltaqg˙u u jifir˙u flimkien b’mod informali.

• Grupp ie˙or ta’ Soçji kellhom l-irtir tag˙hom bejn it-23 u l-25 ta’ Mejju ©ewwa Mount St. Joseph, il-Mosta. L-irtir kien animat minn Patri Edward Mercieca sj.

Mument ta’ talb Numru sabi˙ ta’ Soçji u Kandidati ltaqg˙u fiç-Çimiterju tal-Addolorata nhar l-Erbg˙a 7 ta’ Mejju biex flimkien jitolbu fuq il-qabar tal-ewwel Superjura Ìenerali Ìannina Cutajar f’g˙eluq il-56 sena mill-mewt tag˙ha li ©rat fis-6 ta’ Mejju 1958. Çelebrazzjoni tal-festa litur©ika talFundatur Il-membri ççelebraw il-festa litur©ika talFundatur fil-Laqg˙a Ìenerali tal-14 ta’ Mejju. F’Malta l-laqg˙a tmexxiet minn Mons. Isqof Charles Scicluna li tkellem dwar id-dixxipulat Museumin. F’G˙awdex il-laqg˙a kienet animata mill-Kanonku Edward Vella li tkellem dwar Kristu glorjuΩ f’Dun Ìor©. Fi tmiem il-laqg˙at kien hemm ˙in ta’ soçjalizzazzjoni u tqassmu xi refreshments.

Kapitlu Ìenerali Is-Sezzjoni Femminili tas-Soçjetà Ωammet il-˙ames Kapitlu Ìenerali bejn il-21 u s-27 ta’ April 2014 ©ewwa ç-Çentru Kristu Rag˙aj fis-Seminarju ta’ Tal-Virtù ir-Rabat, Malta.

Minbarra l-istudju ta’ diversi rapporti, fosthom l-Atti Ìenerali u l-Óidma tal-KEÌ, ©ie wkoll studjat id-dokument Dixxipli u Missjunarji Museumini bid-diversi proposti li hemm fih. Fil-Kapitlu Ìenerali Mansy Cutajar ©iet mag˙Ωula b˙ala s-sitt Superjura Ìenerali. Ìew ukoll eletti ˙ames membri 213

tal-KEÌ: Baldacchino Donia, Farrugia Carmen, Farrugia Esther, Fenech Rosanne u Schembri Rose. Wara s-Superjura Ìenerali g˙aΩlet lil Donia Baldacchino KEÌ b˙ala l-Assistenta tag˙ha. Il-KEÌ g˙aΩel minn fostu lil Rose Schembri g˙all-kariga ta’ Segretarja Ìenerali u lil Esther Farrugia g˙all-kariga ta’ Ekonoma Ìenerali.

Min˙abba li s-Superjura Donia Baldacchino ma baqg˙etx membru tal-KEÌ, minflokha da˙let l-ewwel KEÌ supplenta Pauline Grech. Dawn il-karigi huma g˙as-sitt snin li ©ejjin. Nawguraw lill-amministrazzjoni l-©dida li twettaq r-rieda ta’ Alla u li ta˙dem b’intenzjoni retta.

Iç-çerimonja tal-˙atra tas-Superjura Ìenerali Il-Óadd l-1 ta’ Ìunju fl-Awditorju talBlata l-Bajda saret iç-çerimonja tal-˙atra

tas-Superjura Ìenerali fi tmiem Quddiesa ppreseduta minn Mons. Lawrenz Gatt, Assistent EkkleΩjastiku tas-Soçjetà f’Malta.

Minbarra l-Aspiranti, il-Kandidati u s-Soçji ©ew mistiedna wkoll il-©enituri, il-familjari tas-Superjura Ìenerali, il-Kooperaturi u l-katekisti li qed jag˙tu servizz fl-Oqsma Museumini. Fi tmiem iç-çerimonja tqassmu xi refreshments.

Irtir g˙as-Superjura Ìenerali u l-membri tal-KEÌ Il-Óadd 8 ta’ Ìunju f’Dar Santa Marija, Santa Marija Estate, il-Mellie˙a, sar irtir li g˙alih attendew is-Superjura Ìenerali u l-membri tal-KEÌ. L-irtir bit-tema ‘Kura©© g˙all-g˙otja fil-missjoni ta’ qadi’ kien animat minn Patri Arthur Vella sj li birriflessjonijiet li qasam mal-preΩenti kien ta’ g˙ajnuna kbira g˙ax orjentahom g˙as-servizz ta’ m˙abba li jridu jwettqu fisSoçjetà.

Symposium “Bejn il-kumdità u l-kuntentizza” is-Sibt 10 ta’ Mejju, fl-okkaΩjoni tal-festa ta’ San Ìor© Preca 214

Kalendarju Museumin

Il-pittura tal-qoxra

Trinità Qaddisa Missier Alla, Iben Alla mag˙mul bniedem g˙alina, Spirtu s-Santu Alla....

Hekk insibu li kien isellem il-Fundatur tag˙na San Ìor© Preca lis-Sinjur Alla, Alla wie˙ed fi tliet persuni, reali, distinti u egwali.

Hekk kien isellem lin-nies fit-triq, billi b’idu l-leminja ftit merfug˙a kien juri b’subg˙ajh in-numru tlieta u jistenna lill-persuna l-o˙ra turi b’sabag˙ha n-numru wie˙ed. B’hekk ifakkar u jag˙mel lil kul˙add dejjem aktar konxju li a˙na ng˙ixu, nit˙arrku u a˙na dak li a˙na g˙ax ng˙ixu kontinwament filpreΩenza ta’ Alla.

Joseph Pulo jo˙ro© ˙afna minn dawn l-elementi f’din il-pittura tieg˙u, sobrja, ©entili, armonjuΩa u dinjituΩa.

In-numru tlieta huwa mhux biss preΩenti filpersuni tal-Missier, l-Iben u l-Ispirtu s-Santu iΩda wkoll permezz tal-arkan©li, forsi b’referenza g˙al San Mikiel, San Gabriel u San Rafael.

Hemm unità evidenti fil-mod ta’ kif inhuma mpittrin il-Persuni tat-Trinità li filwaqt li huma distinti b˙al donnhom jiffurmaw kompoΩizzjoni wa˙da. L-id merfug˙a talMissier tissi©illa l-ovali li jfakkarna li minn Alla tibda u f’Alla tintemm kull ˙ajja.

Lulju - Awwissu 2014

Id-dawl li jillumina l-kwadru ©ej min-na˙a tal-lemin imma ma j˙alli ebda parti millkwadru milli tkun imdawla. Donnu anke d-dell mhux dell, imma biss silwett g˙ax f’Alla m’hemm ebda ˙a©a oskura.

Sbie˙ u adatti huma wkoll il-kuluri mag˙Ωula li b’xi mod jew ie˙or jippuntaw ukoll lejn id-dixxiplina tal-ikona. Ik˙al fuq in-na˙a ta’ isfel, ˙dejn is-s˙ab li jfakkarna fl-art fejn jg˙ixu l-bnedmin. Dehbi huwa l-kulur li jimla l-vojt wara l-Persuna talMissier u li jinfluenza wkoll il-lewn tal-ilbies taΩ-Ωew© Arkangli l-aktar viçin tal-Missier.

Jekk toqg˙od tikkontempla aktar biex issib sinjali tal-unità fil-persuni f’din il-pittura, donnok t˙oss li l-idejn mo˙bija tal-Missier u tal-Iben g˙andhom funzjoni li jridu jwa˙˙du persuna ma’ o˙ra, iridu jorbtu persuna ma’ o˙ra biex b’hekk tinΩamm irrabta ta’ bejniethom.

Sabi˙a wkoll l-idea li l-persuni tal-Iben u l-Ispirtu s-Santu jaqsmu perfettament l-istess lewn, b˙al donnu l-artist irid jg˙idilna li l-ispirtu ta’ Kristu huwa l-Ispirtu s-Santu.

Ejjew a˙na wkoll nieqfu u naduraw.

Mistednin minn San Mikiel, liebes il-lewn tradizzjonalment marbut tieg˙u, l-a˙dar, nist˙ajluh jistqarr mill-©did: “Min hu b˙al Alla?”

215

˙seb li ˙add ma jista’ jag˙ti glorja lis-Santissima Trinità jekk mhux bl-ispirtu u bil-verità.

“Alla huwa spirtu u min jadurah jen˙tie© li jadurah bl-ispirtu u bilverità,” hekk qal Ìesù Kristu (Ìw 6, 24). G˙alhekk xejn ma jiswa li wie˙ed b’xufftejh jag˙ti glorja lillMissier u lill-Iben u lill-Ispirtu s-Santu jekk il-volontà tieg˙u tmieri l-volontà ta’ Alla u tmur kontra tag˙ha. Jag˙ti glorja lil Alla biss min g˙andu volontà lesta li ttemm kulma jrid Alla, anki t-telfa tal-˙ajja u ta’ kull ©id ie˙or temporali, u min huwa fl-istat tal-grazzja divina.

Min ikun jag˙mel il-volontà tieg˙u nnifsu ma jkunx qieg˙ed jag˙mel il-volontà ta’ Alla, g˙alkemm ikun ukoll jaqbel ma’ dak li jrid Alla, b˙allikieku wie˙ed ma jisraqx biex ma jitlifx il-fama, dan ma jkunx qieg˙ed jobdi ’l Alla u jag˙ti glorja ’l Alla li jikkmandalu biex ma jisraqx. Jen˙tie© immela li wie˙ed jopra kollox b’intenzjoni retta, ji©ifieri b’dik l-intenzjoni li fiha jinda˙al Alla. Ma jistax ikun hemm intenzjoni retta f’min ma jag˙milx f’kollox il-volontà ta’ Alla; g˙ax min ikkmandalek biex ma tisraqx u ma toqtolx, ikkmandalek ukoll biex ma tiΩnix. Jekk immela inti ma tisraqx u ma toqtolx u inti tiΩni, m’hemmx dubju li inti ma tisraqx u ma toqtolx mhux g˙ax tibΩa’ minn Alla jew g˙ax t˙obb ’l Alla, g˙ax kieku lanqas ma tiΩni.

Ipproponi li f’kull att tal-volontà tieg˙ek tqieg˙ed dejjem attenzjoni g˙all-intenzjoni tieg˙ek, u jekk tara li mhijiex retta kkore©iha, jekk tassew trid tag˙ti glorja lil Alla li g˙ad ji©©udikak Ωgur.

216

It-Trinità Qaddisa Oil on Canvas Pittura ta’ Joseph Pulo

Kalendarju Museumin