Kalendarju Museumin Marzu - April 2018

KALENDARJU MUSEUMIN

Episodju: Inġibu quddiem għajnejna s-Sinjur tagħna Ġesù Kristu magħdud max-xellerati, u lil wieħed minnhom jassigurah il-ġenna għax talbu jiftakar fih meta jkun fis-saltna tiegħu, wara li dan kien ċanfar lil sieħbu.

Talba: Ġesù Nażżarenu, Sultan tal-Lhud, agħtina l-grazzja li ma naqtgħu qatt qalbna biex nitolbuk maħfra għalkemm dnubietna jkunu bosta u kbar wisq. Ammen.

Proponiment: Aħwa tiegħi, nipproponu li meta diżgrazzjatament inkunu għamilna d-dnub inħarsu lejn il-ħniena ta’ Alla.

Il-Kors tal-Pellegrin Nisrani, Numru 152 Il-Kruċifissjoni l-Bajda (Marc Chagall, 1938)

MARZU - APRIL 2018 IS-SOĊJETÀ TAD-DUTTRINA NISRANIJA MUSEUM

† Verbum Dei caro factum est It-88 Sena Ħarġa Numru 2 / Marzu-April 2018

Editorjal L-Individwaliżmu 66

Skrittura Il-Profeta Għamos

90

Is-Siegħa ta’ Bejnietna Ir-Regola u l-Assenjatur X’jgħid id-Direttorju Ġenerali?

Il-Perfezzjoni Evanġelika “Kunu mela perfetti...”(2)

96

68

Skola ta’ Virtù Il-Veraċità 72 Il-Kelma tal-Kultur L-Arloġġ Museumin

76

Mill-Bieb ’il Ġewwa L-Aħwa mal-Aħwa (2)

79

Aħna u l-Midja Soċjali Soċjetà Iktar Smart 82 50 Sena mill-Humanae Vitae Tħejjija u Pubblikazzjoni

86

Irrid Naqra Say it to God ta’ Luigi Gioia

101

Varji Ruħi bil-Għatx Għalik 104 Il-Bniedem Edukat 107 The White Crucifixion 110 L-Għażiż Museum 112 Id-Direzzjoni Spiritwali (1) 115 Djarju Museumin Diċembru 2017 - Frar 2018

119

Assenjatur Marzu - April 2018

120

Rivista ta’ kull xahrejn għall-użu privat tal-membri tas-Soċjetà tad-Duttrina Nisranija M.U.S.E.U.M. Direzzjoni u Amministrazzjoni: Dar Ġenerali 207, Triq San Ġorġ Preca, Marsa MRS 9010 www.sdcmuseum.org | e-mail: info@sdcmuseum.org

Editorjal

L

L-Individwaliżmu

ejn l-aħħar ta’ ħajtu, fl-età ta’ 81 sena, il-psikjatra Svizzeru Carl Jung beda jikteb l-awtobijografija tiegħu, Memories, Dreams, Reflections.

Hawn insibu intervista li Jung għamel ma’ Indjan anzjan u indiġenu tal-Amerka fejn staqsieh dwar x’jinnota fl-Amerikani u fl-Ewropej li jiltaqa’ magħhom. L-Indjan qallu li dawn jidhru dejjem anzjużi u inkwetati, qishom tilfu xi ħaġa u f ’disperazzjoni qegħdin jippruvaw ifittxuha. “Dejjem iridu xi ħaġa u qatt ma jikkuntentaw billi joqogħdu ftit għall-kwiet u jkunu fejn qegħdin,” temm jikkummenta l-anzjan. Forsi mingħajr ma jaf, kien qiegħed janalizza wieħed mill-effetti li l-individwaliżmu jħalli fin-nies tad-dinja, b’mod speċjali fis-soċjetajiet tal-Punent.

L-individwaliżmu bħala ideoloġija ilu jiżviluppa għal sekli sħaħ. Bħala terminu intuża għall-ewwel darba mill-politiku u storiku Franċiż Alexis de Tocquevile fis-seklu dsatax. Matul is-sekli l-influwenza tiegħu kompliet dejjem iktar tippenetra komunitajiet sħaħ u llum, li nitkellmu millindividwaliżmu “post-modern”, nistgħu ninnutaw aħjar, jekk moħħna jkun hemm, id-diżastru ta’ dan il-ħsieb u attitudni. Bħala definizzjoni nistgħu ngħidu li dan huwa l-konvinzjoni li l-interessi tal-individwu għandhom jieħdu preċedenza fuq l-interessi ta’ stat jew ta’ xi grupp soċjali.

Huma ħafna dawk li jippromwovu dan il-ħsieb b’azzjonijiet u lingwaġġ sottili, b’sistemi bħal dawk ekonomiċi u teknoloġiċi li jkollhom l-iskop li jagħmlu 66

lill-bniedem dejjem iktar individwalista. Hemm min ukoll b’responsabbiltà jesponi l-ħsarat u l-effetti negattivi talindividwaliżmu għax għandu għal qalbu l-ġid tal-bnedmin. Thomas Merton, fil-ktieb Conjectures of a Guilty Bystander, jirreferi għall“Ereżija tal-Individwaliżmu”.

Merton induna x’kien qed jiġri fl-Amerka ta’ żmienu, fejn donnu l-individwaliżmu sab art fertili u nfirex b’mod rampanti. Hu kien konvint li l-bniedem ma jistax ikun awto-suffiċjenti u li mhux veru (ereżija) li persuna tista’ ssib lilha nfisha billi tkun iċ-ċentru ta’ ħajjitha għax tfittex li tissodisfa x-xewqat u l-ambizzjonijiet personali. Għall-kuntrarju, wieħed isib lilu nnifsu f ’Alla u fl-oħrajn.

Fi żmienna Papa Franġisku huwa kritiku qawwi ta’ din il-kultura.

Kalendarju Museumin / Marzu - April 2018

Jagħmel ħafna sens meta aħna fid-diskors tagħna nirreferu għall-Museum bħala Soċjetà, għax hekk aħna u l-istess kelma timplika oppożizzjoni għallindividwaliżmu. Aħna mhux individwi li niġu flimkien għal ftit sigħat u mbagħad kulħadd imur lura għal rasu sakemm nerġgħu niltaqgħu l-għada.

L-istruttura, il-forma li jieħu l-appostolat u l-istess vokazzjoni tagħna ma jħallux spazju biex l-individwaliżmu jgħolli rasu.

B’daqshekk ma jfissirx li aħna meħlusin minnu jew li m’aħniex vittmi tiegħu, speċjalment meta tqis li aħna twelidna u qed ngħixu f ’kultura individwalista li tagħmel mill-popli individwi aggressivi, vjolenti u donnhom dejjem f ’kompetizzjoni ma’ xulxin.

Hemm ħafna x’wieħed jikkunsidra u jagħmel biex jonqsu l-effetti talindividwaliżmu fuqna nfusna, filfamilji, fl-Oqsma u fuq il-postijiet tax-xogħol: Inkunu kapaċi nirċievu l-għajnuna u mhux biss nagħtuha.

Ngħidu diskors li jġib armonija u mhux diviżjoni.

Inċedu l-opinjoni tagħna u niċċaħdu mix-xewqat personali għall-ġid tal-grupp.

Inkunu aktar konxji tal-“Aħna” milli tal-“Jien”.

Nagħmlu attenzjoni biex nagħrfu li Alla jgħammar floħrajn.

Qatt ma nħarsu lejn l-oħrajn bħala oġġetti.

Nagħrfu li r-relazzjonijiet jiġu qabel ix-xogħol li jrid isir.

Napprezzaw il-fatt li l-umiltà u l-manswetudni huma l-mediċini kontra l-velenu talindividwaliżmu.

Nikkonvinċu ruħna li dan mhux ix-xogħol individwali tagħna imma tas-Soċjetà.

“Membru li jinħakem millindividwaliżmu tal-kultura kontemporanja jasal biex jinxef hu u jnixxef lil ta’ madwaru.”

(Oasi li Ttaffi l-Għatx, 3.1) Fleżortazzjoni tiegħu Ġesù ma qalilniex biex ninxfu, u msieken aħna jekk jiġrilna hekk. Ġesù qalilna biex ningħataw għal xulxin. Mhux biss qalilna imma tana eżempju ta’ kif dan isir permezz tal-misteru tat-tbatija tiegħu li nimmeditaw fil-ġimgħat li ġejjin. L-individwaliżmu jagħlaqna fina nfusna u jnixxifna bla ma jħallina nagħtu l-frott. Ġesù joffrielna alternattiva: “Jekk il-qamħa li tintefa’ fl-art ma tmutx, tibqa’ waħedha; imma jekk tmut, tagħmel ħafna frott.” (Ġw 12, 24) Ejjew ngħixu b’dan l-għarfien.

Ejjew noħorġu u mmutu.

Nuru apprezzament u ferħ filkumpanija tal-oħrajn.

Marzu - April 2018 / Kalendarju Museumin

67

Is-Siegħa ta’ Bejnietna

Ir-Regola u l-Assenjatur

X’Jgħ id id-Direttorju Ġenerali?

I

d-Direttorju Ġenerali jagħti lill-Assenjatur l-istess importanza li tagħtih il-Kostituzzjoni. Fih il-linji ġenerali tal-Kostituzzjoni huma konfermati u spjegati aktar fid-dettall fit-tieni parti ta’ Taqsima 5 intitolata “IlFormazzjoni Permanenti”. L-istess titlu jerġa’ jfakkar lill-membri li m’għandhom qatt jitilfu l-ħajra għat-tagħlim għax is-sħubija tagħhom fisSoċjetà ma tfissirx biss appostolat imma qabelxejn formazzjoni personali li twassal għall-qdusija.

Aġġornament u Riflessjoni Id-Direttorju jgħaddi mill-ewwel għall-ħtieġa tal-aġġornament kontinwu. Infatti Regolament 35 jgħidilna: “Il-membri għandhom iħabirku li jistudjaw biex iżommu ruħhom dejjem aġġornati b’qari u mezzi adattati flimkien ma’ riflessjoni personali.” Illum għallgrazzja ta’ Alla għandna bosta mezzi biex jgħinuna fil-formazzjoni intellettwali u spiritwali tagħna.

Il-mezz l-aktar antik u forsi l-aktar effettiv hu dak tal-qari, imma l-mezzi ta’ komunikazzjoni moderni joffru opportunitajiet kważi bla limitu lil kull min jixtieq isostni ruħu bit-“tagħlim tal-ħajja”, kif kien isejjaħlu l-Fundatur. Huwa veru li dawn il-mezzi jistgħu jservu ta’ aljenazzjoni u ħela ta’ ħin prezzjuż, jekk mhux ukoll ta’ dannu u tiġrif

68

għal min jogħġbu jittarraf, imma huwa veru wkoll li l-istess mezzi joffru għajnuna imprezzabbli lil min jixtieq jersaq lejn Alla. Wara kollox hi kwistjoni ta’ tantum quantum, bil-Malti “daqskemm”, it-terminu li juża San Injazju biex jispjega kif għandna nużaw il-kreaturi. Jekk iressquna lejn Alla nużawhom, jekk le nwarrbuhom. (Prinċipju u Fundament tal-Eżerċizzi Spiritwali) Iċ-ċavetta, iżda, ta’ kull studju u aġġornament hija r-“riflessjoni personali” li jaċċenna għaliha r-Regolament. Ġieli smajna jingħad li fis-Soċjetà għandna ħafna tagħlim imma ftit riflessjoni.

Diffiċli tikkwantifika kemm dan hu minnu, imma kultant minn dak li tara u tisma’ jkollok tgħid li xi verità hemm f ’dan id-diskors. Forsi biżżejjed jekk inħarsu lejna nfusna!

Kalendarju Museumin / Marzu - April 2018

Hu x’inhu, kollox itir mar-riħ jekk ma ndarrux lilna nfusna nixtarru dak li naqraw, naraw u nisimgħu.

Il-parabbola taż-żerriegħa tgħodd għall-membri tal-Museum ukoll. U ma ninsewx li Kristu nnifsu qalilna li fejn iż-żerrigħat waqgħu f ’“art tajba” m’għamlux frott l-istess, iżda “min mija, min sittin, u min tletin” (Mt 13,8), skont il-fond tal-ħamrija, jiġifieri skont kemm tkun saret bis-serjetà r-riflessjoni. Hija din li tagħmel id-differenza.

Talb u Studju L-Assenjatur huwa l-mezz ewlieni li stabbilixxa l-Fundatur biex ilmembri bħala komunità “jitgħallmu biex jgħallmu”. Imma l-Fundatur kellu wkoll il-konvinzjoni li “kollox fejn hu jibqa’ jekk Alla minn fuq ma jroxx in-nida tal-grazzja tiegħu” (Is-Sakrarju tal-Ispirtu ta’ Kristu, Passus XI). Għalhekk sa mill-bidu ried li l-Assenjatur ikun imżewwaq ukoll bit-talb, talb mill-isbaħ filbidu u t-tmiem u talb u kultijiet fi ġranet stabbiliti. Għal matul is-sena mbagħad ippreskriva u ħejja l-Programmi Speċjali. IdDirettorju jindika li l-Assenjatur għandu jżomm l-istess tifsila li tah il-Fundatur. Regolament Nru. 36 bl-aktar mod espliċitu jgħid: “L-Assenjatur għandu jkun mibni madwar mumenti ta’ talb u studju.” Jiddependi mill-membri, u l-aktar mis-Superjuri, kemm dawn “il-mumenti ta’ talb” jissarrfu f ’mumenti ta’ grazzja u għaqda ma’ Alla. Żgur li l-għaġla ma tgħinx. Għall-kuntrarju, aktar ma

ninvestu ħin fit-talb aktar dan ikun “għajn mnejn (is-Soċjetà) tixrob spiss l-ispirtu” (Arloġġ Museumin, Daħla). Jekk nifhmu dan, l-attitudni tagħna waqt it-talb ta’ bejnietna taf tkun ferm aħjar.

Naturalment attenzjoni partikulari trid tingħata wkoll lill-“mumenti ... ta’ studju”. Il-kwalità u l-livell ta’ tagħlim li jirċievu l-membri waqt l-Assenjatur jiddependu qabelxejn minn dak li jfasslu għall-Oqsma dawk li għandhom din ir-responsabbiltà. B’rabta ma’ dan id-Direttorju jispeċifika: “L-Assenjatur għandu jkun mibni madwar mumenti ta’ talb u studju.

Għal dan il-għan il-KEĠ għandu joħroġ skemi u manwali biex ikunu implimentati mid-Delegazzjonijiet u l-Oqsma l-oħra li jaqgħu taħt id-Dar Ġenerali.” (D 36) Il-formazzjoni tal-membri u fl-aħħar mill-aħħar dak li huma jgħallmu lill-oħrajn jiddependu ħafna fuq dak li jiġi provdut fl-Assenjatur. Għalhekk dawn “l-iskemi u manwali” li jsemmi d-Direttorju jridu jkunu mhux biss aġġornati imma wkoll ta’ sustanza biex verament jgħinu lillmembri jimxu ’l quddiem fil-ħajja spiritwali u jkomplu jitħeġġu għallappostolat.

Spirtu Komunitarju L-Assenjatur, iżda, għandu aspett ieħor sabiħ minbarra t-tagħlim.

Għandu l-iskop qaddis li jibni l-komunità billi kuljum iġib flimkien il-membri biex isostnu lil xulxin bil-kelma ta’ Alla u anke

Marzu - April 2018 / Kalendarju Museumin

69

jitolbu. Din il-laqgħa ta’ kuljum hi karatteristika unika tas-Soċjetà li għandna nibżgħu għaliha. L-ebda membru m’għandu jkun ħafif biex ifalli l-Assenjatur. Hemm wisq x’jintilef. U meta jqumu d-diffikultajiet, l-eżempju ta’ tant membri għandu jkaxkarna.

L-ebda sagrifiċċju ma kien jew hu kbir wisq għalihom fejn jidħol l-Assenjatur. Biżżejjed insemmu l-ewwel Superjur Ġenerali. Minkejja l-ħafna inkomodi personali, li kien għalih ma kien ifalli qatt għax kien tal-fehma li jekk jagħmel hekk imqar darba kien “jibred”. Dan kollu d-Direttorju jġibu għallattenzjoni tagħna f ’Regolament 37 li jgħid: “L-Assenjatur huwa l-qawwa li jsaħħaħ lill-Qasam mhux biss permezz tat-tagħlim imma wkoll permezz tal-ispirtu komunitarju li joħloq. Għalhekk ħadd mhu eżentat mill-Assenjatur.

Is-Superjur Lokali għandu jara li ħadd ma jfalli mingħajr raġunijiet validi.” (D 37) Mela, filwaqt li l-preżenza ta’ kull membru hija meħtieġa biex issaħħaħ il-komunità tal-Qasam, is-Superjuri b’mod partikulari għandhom iħabirku biex l-attendenza tkun kemm jista’ jkun regolari.

M’għandniex xi ngħidu, il-ħtieġa li l-membri jkunu assidwi toħloq ħtieġa oħra, dik li kull wieħed jagħti s-sehem tiegħu ħalli l-Assenjatur ikun forġa fejn jitkebbsu l-qlub tal-membri. Kull min jintalab biex jagħmel materja, għandu jagħmel dan b’imħabba lejn sħabu. Hu servizz fil-veru sens tal-kelma,

70

servizz meħtieġ u ta’ importanza kbira. Kemm hu sabiħ u eżatt it-terminu “Servjent” li nużaw bejnietna! Iva, aħna nservu lil xulxin billi bħan-naħla niġbru l-benna tat-tagħlim minn hawn u minn hemm u noffruha lil sħabna biex huma wkoll imbagħad jaqsmuha ma’ ħaddieħor. Dan hu li jitlob minna d-Direttorju meta jgħid: “Fl-Assenjatur il-membri jsaħħu lil xulxin billi jaqsmu bejniethom bi stil sempliċi tagħlim profond li huma stess ikunu tgħallmu.” (D 38) Laqgħat Għalkemm l-Assenjatur hu maħsub biex jagħti formazzjoni kemm jista’ jkun sħiħa, is-Soċjetà matul is-snin dejjem fittxet li torganizza laqgħat speċjali biex jikkumplimentaw l-Assenjatur. Il-Fundatur innifsu mhux l-ewwel darba li organizza xi laqgħa għall-membri apparti dik ta’ nhar ta’ Erbgħa, u lejn l-aħħar ta’ ħajtu beda saħansitra jorganizza rtir ta’ ġurnata fl-ewwel Tnejn tax-xahar.

Xi drabi kienet tkun is-Soċjetà li titlob lill-Fundatur imexxi l-laqgħat li kienet torganizza għal sezzjonijiet partikulari, u hu kien jaċċetta bilferħa. Wara l-mewt tal-Fundatur il-laqgħat baqgħu jsiru u jidher li l-membri fehmu s-siwi tagħhom għax l-attendenza dejjem kienet u għadha sabiħa. Id-Direttorju jħeġġeġ għall-parteċipazzjoni f ’dawn il-laqgħat u jgħid: “Bħala parti mill-formazzjoni permanenti, il-membri għandhom jieħdu sehem attiv fi ġranet ta’ studju, seminars, irtiri u laqgħat oħra li jkunu

Kalendarju Museumin / Marzu - April 2018

organizzati mis-Soċjetà stess.” (D 39) Jalla kulħadd jagħraf il-ħtieġa tallaqgħat li s-Soċjetà b’tant premura u mħabba tħejji għall-membri.

Bla dubju l-aktar importanti fost il-laqgħat li jissupplimentaw l-Assenjatur hija dik ġenerali.

Biha titkompla l-formazzjoni permanenti tal-membri permezz ta’ taħditiet ta’ ċertu livell li jsiru kemm mill-membri nfushom kif ukoll minn kelliema esperti f ’materji partikulari. Ma jonqsux iċ-ċelebrazzjonijiet li bla dubju jieħdu aspett differenti meta jsiru mill-membri miġburin f ’numru hekk sabiħ. Imma, apparti dan, il-laqgħa hija importanti anke fiha nfisha. Hija ssaħħaħ l-għaqda fis-Soċjetà, tqawwi l-moral talmembri, tipprovdi okkażjoni biex isiru l-kuntatti u tagħmilha aktar faċli għall-amministrazzjoni biex twassal l-avviżi u d-direttivi tagħha.

Mhux ta’ b’xejn il-Fundatur kien daqstant esiġenti dwarha. Mhux ta’ b’xejn baqa’ sal-aħħar imħeġġeġ għaliha, minkejja li l-forzi kienu bdew iħalluh u kien ikollu bżonn ittabib biex jakkumpanjah. In vista ta’ dan kollu, id-Direttorju bir-raġun isemmi wkoll il-Laqgħa Ġenerali u jgħid: “Bħala mezz ta’ għaqda u sostenn, fejn possibbli u l-aktar fejn ikun hemm Delegazzjoni, il-membri u l-Kandidati kollha għandhom jiltaqgħu flimkien darba filġimgħa għal laqgħa formattiva jew ċelebrattiva.” (D 40) Barka tassew din il-laqgħa!

Programmi Speċjali Fl-aħħar nett id-Direttorju jispeċifika liema huma l-programmi speċjali: “Il-programmi speċjali li s-Soċjetà Museumina għandha ttella’ biex tiċċelebra l-kariżma tagħha huma: il-Ġimgħa Mqaddsa u l-festa tal-Għid il-Kbir, in-novena u t-twelid ta’ Sidna Ġesù Kristu, is-Settenarju u l-festa tal-Patrun tagħna San Ġwann il-Battista, San Mikiel u l-Konverżjoni ta’ San Pawl, San Stiefnu, il-Madonna tal-Karmnu, ilProgramm tal-Virtujiet u l-festa talFundatur.” (D 41) Permezz ta’ dawn il-programmi aħna niċċelebraw u nirriflettu fuq dak li suppost aħna, dejjem fid-dawl tal-misteri kbar tar-reliġjon tagħna u tal-eżempji tal-qaddisin li fihom dehru jiddu l-virtujiet marbuta mal-kariżma tagħna. Aktar ma nħejju tajjeb għal dawn il-programmi, aktar dawn iħallu frott fina u aktar jinħass flOqsma l-ispirtu Museumin.

Tajjeb li minn żmien għal żmien l-Oqsma jistudjaw dak li tgħid irRegola dwar l-Assenjatur, kemm filKostituzzjoni kif ukoll fid-Direttorju Ġenerali, bil-ħsieb li jevalwaw il-formazzjoni li qed tingħata f ’din il-laqgħa ta’ bejnietna u jtejbu fejn hemm bżonn. Jalla l-membri kollha jagħtu s-sehem tagħhom biex l-Assenjatur ikun verament mument ta’ grazzja, skola ta’ qdusija u forġa fejn nitħeġġu għall-appostolat.

Joe Spiteri

Marzu - April 2018 / Kalendarju Museumin

71

Skola ta’ Virtù

Il-Veraċità

I

s-sinċerità u l-onestà huma termini sinonimi. Fi kliem aktar sempliċi qed nitkellmu fuq il-fatt li bniedem jistqarr il-verità bil-kliem jew bl-għemil.

Dwar din il-virtù nibdew nisimgħu minn kmieni. Ngħixu f ’soċjetà u f ’kultura li fihom il-virtù tal-onestà hija meqjusa essenzjali. U spiss nisimgħu li, għalkemm tista’ tkun diffiċli li tgħid il-verità, xorta waħda m’għandekx tigdeb. Persuna onesta nqisuha bħala waħda ta’ prinċipji u valuri sodi.

Ikollna nammettu, però, li sfortunatament kemm f ’pajjiżna u anki madwar id-dinja din il-virtù bdejna nilagħbu magħha. Ibda mill-awtorijiet politiċi sa dawk li suppost jieħdu ħsiebna sa minn età ċkejkna. Intant Guardini jiftaħ il-kapitlu tiegħu b’dan il-kliem: “Din il-virtù sofriet ħsara kbira fi żmienna.”

Xi Tfisser Tkun Onest?

Mingħajr tlaqliq l-awtur jikteb li l-verità tfisser fost l-oħrajn li int tħobb il-verità qabel kollox u wkoll li jkollok ir-rieda li l-verità tkun magħrufa u aċċettata.

Fi kliem ieħor dan jimplika li l-kelliem dejjem għandu jgħid ilverità akkost ta’ kollox, anki meta l-verità tweġġa’. Barra minn hekk il-verità ġieli tista’ tfisser ukoll li l-kelliem ikun f ’periklu li jibdew iqisuh bħala xewka u forsi jibdew iwarrbuh għax jibda jdejjaqhom.

L-onestà bejn il-bnedmin hi neċessarja u m’għandhiex tkun biss f ’każijiet ta’ konvenjenza (“Għax hekk jaqbilli!”), imma għandha dejjem tkun hemm. B’hekk biss tista’ titrawwem din il-virtù.

72

L-eżistenza tagħna hi dipendenti fuq il-verità. Benjamin E. Mays, attivista u mexxej Amerikan taddrittijiet ċivili li għex fi żmien meta s-suwed kienu jitqiesu inferjuri fl-Amerka, kiteb: “Honest communication is built on truth and integrity and upon respect of the one for the other.”.

Kull relazzjoni umana (soċjali u governattiva) tiddependi millverità. Il-bniedem f ’ħajtu dejjem ifittex li jiskopri l-verità x’inhi, sew dwar dak li jagħmlu bniedem u kif ukoll dwar il-ħolqien u l-ambjent li jgħix fih. Il-kelma edukazzjoni wkoll tfisser li toħroġ ’il barra jew itella’ ’l fuq dak li hemm moħbi u mistur.

Kalendarju Museumin / Marzu - April 2018

Kif u Meta Tesprimi l-Verità?

Ir-risposta hi sempliċi u ċara: dejjem u kullimkien. Madankollu, mingħajr ma nikkontradixxu dak li għedna s’issa, tajjeb nikkunsidraw xi ċirkustanzi fejn il-verità għandha tistenna.

F’każijiet ta’ qorti l-verità hi dritt u dmir. Ikollok min qed jistaqsi għaliha u għandu d-dritt li jkun jaf u għalhekk min hu mistoqsi għandu d-dmir li jgħid biss ilverità. F’każijiet oħra, fejn min qed jistaqsi m’għandux id-dritt għallverità, min hu mistoqsi jrid jara kif jagħmel u jaħbiha jew jevita li jikxifha mingħajr ma jigdeb.

F’każijiet ta’ vjolenza, id-dritt għallverità jaqa’ għax l-istess vjolenza timmina l-verità.

Huwa importanti li aħna lkoll mhux biss nippritkawha u nitkellmu fuqha l-verità, imma nkunu Soċji u katekisti awtentiċi billi ngħixuha f ’dak kollu li nagħmlu u fil-mod kif inġibu ruħna mal-oħrajn, għax ħadd ma jagħti minn dak li m’għandux.

Il-Karattru tal-Persuna Jeżistu persuni li ma jafux jigdbu, anzi mill-ewwel jiskruplaw jekk biss jgħaddilhom il-ħsieb li jgħidu ħaġa b’oħra. Nammettu li din hi xi ħaġa ta’ min jammiraha, li wieħed ikun sinċier dejjem. Hemm mumenti fejn wieħed għandu jistqarr ilverità sħiħa mingħajr tidwir u bla tlaqliq. Madankollu rridu nammettu li hemm każijiet fejn wieħed m’għandux jgħid il-verità

sħiħa mill-ewwel, speċjalment jekk jaf li se jweġġa’ lil xi ħadd. F’ċerti każi dan jista’ jwassal ukoll biex dak li jkun jikkonfondi aktar u jsibha diffiċli jerġa’ jsib saqajh.

Niftakru li meta wieħed qed jesprimi l-verità, qed jitkellem ma’ persuna oħra u din għandha l-emozzjonijiet u l-ħsibijiet tagħha.

Allura rridu nifhmu u nevalwaw l-effetti tal-verità. San Pawl jitkellem dwar l-imħabba li hi fuq kollox u li torbot kollox. Mela jekk se ngħid xi ħaġa (li hi vera) imma fl-istess ħin biha se nweġġa’ persuna, ikun aħjar li nsib mument ieħor.

Importanti li fl-aħħar millaħħar dal-mument jasal. Jekk hu neċessarju li l-verità tingħad, għandha tingħad. Hemm persuni li jibżgħu wisq minn kif se jkunu affettwati l-oħrajn. Dawn huma persuni li bl-ebda mod ma jridu jweġġgħu lil xi ħadd, lanqas bil-verità, għax ikunu sensittivi immens u jibżgħu li jekk ikunu sinċieri ma’ sħabhom jistgħu jitilfu dik il-ħbiberija jew relazzjoni.

Jien u l-Oħrajn Żewġ elementi li semmejna huma meħtieġa biex ikun hemm relazzjonijiet tajbin. Dawn huma li wieħed jikkunsidra l-kwalità ta’ persuna li lilha jrid jgħid ilverità u l-kuraġġ mistenni meta wieħed hemm bżonn li jgħid dak li għandu jgħid.

74

Aħna bħala Soċji niltaqgħu ma’ każijiet bħal dawn. Nieħdu Prefett ta’ klassi li jrid jikkoreġi tifel jew żagħżugħ xi ftit bl-aħrax.

Bl-esperjenza u bl-għerf tiegħu suppost għandu jagħraf jekk ilmument ikunx opportun jew le.

Każ ieħor hu fejn jidħol it-tagħlim tal-Knisja dwar ċerti aspetti talħajja. Naturalment wieħed għandu jkun ippreparat sew fil-materja u m’għandux jiddejjaq juri dak li jemmen fih hu. Madankollu għandna nkunu sensittivi ħafna għax ngħixu f ’soċjetà fejn insibu minn kollox u ma nistgħux nibqgħu bil-mentalità omoġenika tal-passat. Prefett tajjeb jagħti tagħlim tajjeb mingħajr tidwir imma jaf iqis kliemu wkoll.

Niftakru li qed naħdmu malbnedmin, ma’ persuni sħaħ, mhux mal-apparenza tagħhom biss. Dak li jkun għaddej ġewwa fihom ma nistgħux inkunu nafuh b’ċertezza sakemm ma jgħidulniex huma. Fir-relazzjonijiet umani jeħtieġ inkunu sensittivi, imma dan ma jfissirx li ma tkunx onest.

Anzi meta nkunu onesti u ta’ prinċipji sodi, aktar jammirawna u japprezzawna. Bil-kelma tagħna aħna nikkomunikaw mal-oħrajn.

Aktar ma tkun awtentika u valida l-kelma tagħna, aktar se tkun sikura u effettiva l-komunikazzjoni tagħna.

Kalendarju Museumin / Marzu - April 2018

Jien Miegħi Nnifsi

Wieħed Hu l-Verità

“Jekk ma tgħidx il-verità dwarek innifsek, ma tistax tgħid il-verità fuq l-oħrajn.” Din il-kwotazzjoni tal-kittieba Ingliża Virginia Woolf tgħodd ħafna għalina, għax aħna jeħtieġ niffurmaw lilna nfusna wkoll bħala persuni sħaħ. Dwarek innifsek probabbli ħadd ma jaf daqskemm taf int, imma li timxi għal rasek mhux dejjem hi l-aħjar idea.

“Jien it-triq, il-verità u l-ħajja,” qal Kristu (Ġw 14, 6). Iżda, minkejja din l-asserzjoni hekk qawwija, quddiem Pilatu Huwa baqa’ sieket għall-mistoqsija: “U x’inhi l-verità?” Ħafna studjużi jaqblu li Ġesù ma weġibx għax dak il-ħin il-verità kienet quddiemu u hu ġie biex jixhed għaliha, imma Pilatu ma rrealizzahx dal-fatt. San Ġwann kien l-ewwel li daħħal l-idea li l-Verità hi Alla fit-tagħlim Kristjan.

Dun Ġorġ tana d-direzzjoni.

Tajjeb li nevalwaw sew kemm qed nipprattikaw is-sinċerità bis-serjetà u kemm qed nieħdu l-aħjar minnha. Fost l-oħrajn għandha sservi biex aħna nkunu onesti mad-direttur tagħna, b’mod komdu u sikur, biex b’hekk ninbnew spiritwalment ukoll.

Meta aħna nkunu onesti magħna nfusna, inkunu nistgħu nitħabtu kontra ċerti vizzji li faċli jidħlu fina fin fin, bħal ngħidu aħna l-għira, il-mibegħda u t-tqassis.

Guardini jagħlaq il-kapitlu tiegħu billi jsostni li min iħaddan ilverità jkun iħaddan lil Alla u min jigdeb ikun qed jirribella kontra Alla u jkun traditur tal-eżistenza tiegħu nnifsu. Fid-dinja l-verità tidher dgħajfa u ħafna jagħmlu minn kollox biex jimminawha u jaħbuha, imma għad jasal iżżmien meta l-Verità turi min tassew hi u turi l-qawwa tagħha.

Il-verità mhijiex il-bażi ta’ kif ilbniedem jirrelata ma’ Alla, imma kif Alla jirrelata u jidħol fil-qalb tal-bniedem.

Jean Paul Parascandalo

“Jekk ma tgħidx il-verità dwarek innifsek, ma tistax tgħid il-verità fuq l-oħrajn.”

Virginia Woolf Marzu - April 2018 / Kalendarju Museumin

75

Il-Kelma tal-Kultur

L-Arloġġ Museumin

J

ekk wieħed ikollu dubju u jkun jixtieq jiċċara jekk persuna tkunx għal qalbu jew le, l-aqwa termometru huwa li jara kemm jiftakar f ’dik ilpersuna. Iktar ma tiftakar fil-persuna, iktar din tkun għal qalbek. Iktar ma tkun tixtieq titkellem magħha, iktar jonqos id-dubju jekk dik il-persuna għandhiex post speċjali fil-ħajja u fil-qalb tiegħek.

U jekk dan il-ħsieb naturali jgħodd għall-persuni tad-demm u l-laħam li nistgħu naraw madwarna, xejn anqas fejn jidħol Alla l-Imbierek. Trid tkun taf jekk Alla huwiex għal qalbek jew jekk Alla għandux post speċjali fil-ħajja tiegħek? Ara kemm-il darba tiftakar fih u terfa’ ħsiebek lejh matul il-jum u t-tweġiba tkun aktar minn ċara.

Nafu lkoll, għeżież Kandidati, li l-ħajja tal-lum hija mgħaġġla u mgħaġġla ħafna. Nafu wkoll li hemm ħafna nies li jistennew ħafna affarijiet minna u f ’qasir żmien, u dan iwassalna biex nibqgħu għaddejjin minn ħaġa għal oħra, kultant mingħajr mument li fih nieqfu ftit u nieħdu ħsieb tagħna nfusna u tar-relazzjoni tagħna ma’ Alla.

Kultant lanqas tkun taf kif tgerbet ġimgħa, aħseb u ara ġurnata waħda! Għalhekk huwa wisq 76

faċli li nsibu ruħna għaddejjin minn ħaġa għal oħra bla ma nirrealizzaw li ma nkunux ħsibna daqstant f ’Alla.

L-Arloġġ Museumin huwa għalina għodda mill-aktar prattika biex Alla jkun quddiem il-menti tagħna f ’diversi ħinijiet tal-jum. Ilkoll nafu li minkejja li hemm talba assenjata għal kull kwarta tal-jum, ma nistgħux nieqfu kull kwarta għal ġurnata sħiħa minn dak kollu li nkunu qed nagħmlu biex nerfgħu ħsibijietna lejn Alla bit-talb talArloġġ. Dan mhuwiex possibbli.

Biss, l-Arloġġ Museumin huwa mezz tajjeb maħluq mill-Fundatur biex kull tant ħin, f ’diversi waqtiet tal-jum, nitfgħu ħarsitna lejn Alla u nirringrazzjawh, nadurawh, ninterċedu għal ħaddieħor, niftakru f ’xi episodju mill-ħajja ta’ Kristu u nimmeditaw fuq il-ħajja spiritwali tagħna. Dan kollu u

Kalendarju Museumin / Marzu - April 2018

aktar jagħmilhulna b’mod l-aktar sempliċi t-talb tal-Arloġġ.

Għalhekk tajjeb li naraw ftit x’nistgħu nagħmlu fil-prattika u fuq bażi individwali biex it-talb tal-Arloġġ Museumin ikun parti mill-ħajja tagħna ta’ kuljum.

Il-fatt li t-talbiet differenti huma qosra jagħmilha faċli għalija biex nitlob xi talba qasira waqt li nkun qed nivvjaġġa jew inkun għaddej minn klassi għal oħra fil-ġurnata tal-istudju tiegħi.

Jiswieli ħafna li ftit ftit nibda nidra t-talbiet li hemm f ’ħinijiet differenti. Pereżempju, l-ewwel nipprova niftakar kif inhuma t-talbiet li jiġu kwarta fuq issiegħa, fejn l-ewwel nitlob

għall-agonizzanti, imbagħad għall-erwieħ tal-purgatorju, imbagħad għall-midinbin, wara għall-benefatturi, imbagħad għall-għedewwa u għall-Knisja.

Anki jekk fil-bidu ma niftakarx ittalba kif inhi bl-amment, l-ewwel pass ikun li jiena niftakar nitlob għal dawn il-kategoriji. Wara, nista’ ngħaddi biex niftakar irringrazzjamenti u nipprova nsib metodu kif niftakar il-ħinijiet tattalbiet differenti. F’dan il-każ nista’ wkoll b’mod prattiku niftakar li qabel kollox jiena bniedem (u għalhekk l-ewwel talba ta’ ringrazzjament tkun għallħolqien) u mbagħad li Alla jieħu ħsiebi (għalhekk nirringrazzja lil Alla tal-providenza). Wara ngħaddi biex nirringrazzja lil Alla li jiena Nisrani u għalhekk fid-

disgħa neqsin kwart nirringrazzja lil Alla għad-don tal-fidi. Dan imbagħad iwassalni biex nistqarr l-Attijiet il-Qosra fl-għaxra neqsin kwart u nadura lil Alla fil-ħdax neqsin kwart.

Fejn jidħlu l-episodji tal-Arloġġ, anki jekk ma niftakarx liema episodju jintalab f ’liema ħin, naf però li f ’kull nofs siegħa l-Arloġġ jistedinni biex naħseb ftit fuq episodju mill-ħajja ta’ Kristu jew ta’ Marija. Għalhekk, jekk illum huwa l-Ġimgħa, minkejja li mhux bilfors niftakar liema episodju jkun imissni naħseb fuqu, nista’ nagħmel ftit sekondi naħseb fuq ġrajja marbuta mal-passjoni ta’ Kristu.

Drawwa li tista’ tgħinni biex bilmod il-mod nibda nitgħallem it-talb tal-Arloġġ Museumin hi li nimpenja ruħi li għal ġimgħa sħiħa nitlob permezz tal-istess talba diversi drabi matul il-jum u b’hekk ftit ftit it-talba nibqa’ niftakarha.

Nissuġġerilek li żżomm kopja tal-Arloġġ Museumin fil-basket li l-aktar iġġorr miegħek matul il-ġurnata. Jekk inti ssuq, ma tkunx idea ħażina li żżomm kopja tal-Arloġġ Museumin fil-karozza.

Għandek mnejn, sakemm tkun qed tistenna xi mkien jew lil xi

78

ħadd, ikollok iċ-ċans li tgħid xi talb tal-Arloġġ.

Kemm-il darba smajna l-espressjoni li l-familja li titlob flimkien tibqa’ flimkien. Dan nistgħu napplikawh ukoll għasSoċjetà tagħna. Kemm hija ħaġa sabiħa meta naħsbu li aħna lkoll, membri u Kandidati, f ’diversi waqtiet tal-ġurnata nkunu qegħdin induru lejn Alla u nitolbuh l-istess talba flimkien. It-talb ta’ flimkien u għal xulxin għandu qawwa kbira quddiem Alla!

Fuq kollox it-talb tal-Arloġġ Museumin huwa mezz biex aħna nkunu kontinwament fil-preżenza ta’ Alla li minnu ngħixu, bih aħna u fih niċċaqalqu.

Għalhekk, għażiż Kandidat, inħeġġek ħafna li tibda jew tkompli tħobb kemm tista’ t-talb tal-Arloġġ Museumin. Inħeġġek ukoll li tkompli timpenja ruħek biex f ’diversi ħinijiet matul ilġurnata ssib dawk il-ftit sekondi jew minuti biex titlob permezz talArloġġ. It-talba tagħna flimkien lil Alla bħala membri u Kandidati tagħtina s-sostenn biex nissaħħu fil-ħajja Nisranija tagħna u b’hekk naħdmu aktar għall-ġid tagħna u ta’ dawk kollha li niltaqgħu magħhom.

Bertram Portelli

Kalendarju Museumin / Marzu - April 2018

Mill-Bieb ’il Ġewwa

Aħ wa mal-Aħ wa (2)

I

llum tkabbart fuq l-oħrajn. Ridt timpressjona. Qtajt figura tajba u dhert l-aqwa fil-komunità. Bravu. Illejla waħdek f ’kamartek, issa li waqa’ l-kwiet, spiċċajt b’togħma qarsa minħabba s-suppervja ta’ kliemek u għemilek. Oqgħod quddiem is-Sinjur, għarkupptejk, vera mnikket, kif int, u itolbu jibdillek is-suppervja tiegħek f ’umiltà. Itolbu d-dawl quddiem ittentazzjoni għax is-suppervja qed therrik minn ġewwa. Għal kontra l-velenu hemm bżonn l-antidotu. Daqstant ieħor is-supperv, umiltà għandu bżonn.

Għada aqdi, iknes jew aħsel l-art, jekk jista’ jkun fejn ma jarak ħadd.

Bati xi ħaġa żgħira kuljum għallkomunità. Din tiswa mitqlu deheb għal meta jkollok bżonn tbati xi ħaġa kbira.

La toħroġ minn kamartek il-bieb trid issabbtu. Tħossok aħjar hekk?

Jew inti għalik xorta, l-aqwa li l-bieb ingħalaq? Qatt għaddielek minn rasek ma tiksirx il-kwiet li qiegħed igawdi ħuk? Ħuk m’hemmx għalfejn ikun jaf li inti ħriġt minn kamartek.

Tixtieq tkellem lil ħuk fuq xi ħaġa, importanti jew mhux daqshekk.

Sib l-aħjar ħin fejn ħuk mhux għajjien. Tkellmux għadu ġej minn ġurnata twila, l-iktar jekk tarah għajjien. Jekk tixtiequ jifhmek, sibu fl-aħjar mument li jifhmek.

Jekk il-materja hi urġenti, urih li xtaqt tkellmu, imbagħad jgħidlek hu jekk għalih hux tajjeb jew le.

Illum waqt li għaddej bilħidma tiegħek, ’il bogħod millkomunità, kellek lil ħuk il-ħin kollu fuq moħħok. Għaliex? Jekk hemm bżonn tkellmu għamilha b’imħabba mill-iktar fis; jekk irrabjat għalih fittex irrikonċilja bl-ikbar manswetudni. Il-ħsibijiet tqal itellfu l-paċi, u tinsiex li Alla tagħna huwa Alla tal-paċi.

Jekk illum tħoss li lil ħuk għallimtu xi ħaġa, irringrazzja ’l Alla u lesti ruħek biex mill-iktar fis titgħallem xi ħaġa inti mingħandu.

Fil-komunità ħafna drabi tkun student u kultant għalliem. Inti mar-radd tas-salib ħu l-aqwa naħa, dik tal-istudent umli u ubbidjenti. Din l-aqwa tħejjija għal meta l-komunità jew is-superjuri tiegħek jitolbu minnek li sservi ta’ għalliem.

Marzu - April 2018 / Kalendarju Museumin

79

Jekk għandek għażla bejn li titkellem u li ma titkellimx, agħżel dejjem li tiskot. Opportunità oħra li titkellem issib, imma qatt li ġġib lura l-kelma żejda li tkun għedt.

Wara ta’ xejn jiddispjaċik. Ħuk illum kien imissu jsajjar, u daqqa għax ħabbat il-bieb u daqqa għax ċempel it-telefon, il-minestra nħarqitlu kemmkemm. Malli dħalt id-dar xammejtha, u ndunajt li qabditlu ftit ma’ qiegħ il-borma.

Fil-kċina sibt ’il ħuk bil-fardal, u kkummentajtlu b’mod sarkastiku dwar ir-riħa ta’ ħruq li laqgħetek fil-bieb ta’ barra. Ħuk staħa u ma sabx kliem biex iwieġbek. Issilenzju li mela l-kċina kien minn dak it-tqil. Fil-pront wasal ħukom l-ieħor, u baqa’ dieħel fejnkom.

Xammha r-riħa hu wkoll, imma ma qal xejn. Sellmilkom, dar fuq ħuk, għadu bil-fardal iħawwad ilborma, rah naqra mifxul, dawwar idejh ma’ spalltu u qallu: “Grazzi sieħbi talli qed issajrilna.”

Jiddispjaċik li ħuk ma tantx javviċinak biex ikellmek, jew tħoss li meta jkellmek jagħmel hekk bil-qies. Veru, jista’ jkun li ħuk ma jeċċellax fid-djalogu.

Imma issa, dawwar daqsxejn il-lenti fuqek. Inti kif ilqajtu meta ġie jkellmek? Smajtu, jew bqajt għaddej fuq xogħlok qisu qed ikellmek membru ta’ klassi inferjuri? Xħin avviċinak, għalaqtu l-laptop, baxxejtilha l-borma, stedintu jidħol f ’kamartek ħalli tagħmilhielu ħafifa jkellmek u turih li għalik issa HU qiegħed fiċ-ċentru tal-attenzjoni tiegħek? Ħallejtu jitkellem, jew lanqas tajtu ċans jispiċċa dak li xtaq jgħid u bdejt topponilu? Irringrazzjajtu ta’ dak li qallek, qallek x’qallek?

Taħseb li ħassu iktar liberu hu u sejjer lura f ’kamartu, jew skomdu?

Għamilthielu aktar faċli jerġa’ javviċinak meta jkollu bżonn darb’oħra?

Lil ħuk kemm qed tgħinu jħobbok? Agħmilhielu ħafifa kemm tista’ għax imbagħad ma jkollokx raġun tgerger mal-konfessur, jew titmasħan mad-direttur, jew tqatta’ xi lejl titqalleb. Ħuk għandu bżonnok biex iħobbok. Għinu kemm tiflaħ. Dan bħal investiment min-naħa tiegħek, bl-imgħax li mhux biss jgħaddi għand ħuk imma tiggwadanjah il-komunità, int inkluż. Għax il-komunità magħmula minn individwi, u huma l-individwi li jagħmlu l-komunità. Ħutek xejn ma jixbhuk: wieħed minnhom jonxor il-qliezet ta’ taħt fuq, l-ieħor jiekol bil-mod, u l-ieħor ipaċpaċ ħafna. X’se

tagħmel? Tgħid lil tal-ewwel jonxor kif jogħġob lilek? Jew lill-ieħor iħaffef naqra għax qisu ġbara? Jew lill-ieħor jaqta’ biċċa minn ilsienu għax stordiek?

Tgħaġġilx għax tiżbalja. Ftakar li fil-komunità hemm materji serji, u oħrajn inqas serji, u oħrajn saħansitra newtrali. Dawn tal-aħħar tmisshomx; tkunx supperv u prużuntuż. Arahom, tikkonfrontahomx; apprezzahom, tibdilhomx. Idħakhom b’mod ġenwin, qatt sarkastiku, għax materji newtrali mhux talli ma jagħmlux ħsara lill-komunità, talli jagħnuha. Fuq kollox, ħu paċenzja bl-oħrajn bħalma huma jieħdu paċenzja bik. ikompli...

“Wieħed mill-iktar forom sinċieri tar-rispett huwa meta verament tisma’ dak li għandu x’jgħid l-ieħor.”

Marzu - April 2018 / Kalendarju Museumin

81

Aħna u l-Midja Soċjali

Soċjetà Aktar Smart

I

l-mezzi tal-midja soċjali u l-użu tal-internet b’mod ġenerali ġabu bidliet kbar fuq il-midja nfisha. Jon Pareles, kritiku tan-New York Times, sejjaħ iż-żmien ta’ wara s-sena 2000 bħala s-snin ta’ “diżintermedjazzjoni”.

Il-ġurnalista Esther Dyson elaborat dan it-terminu meta kitbet li “l-akbar virtù tal-internet hi li jagħti l-poter direttament lill-individwi fil-periferiji”.

Fi kliemhom, il-midja soċjali għandha l-kapaċità telimina lill-intermedjarji tagħna, jiġifieri l-ġurnalisti u l-aħbarijiet bil-preġudizzji u l-influwenzi tagħhom.

Fl-1998 żewġ studenti flUniversità ta’ Stanford, Sergey Brin u Larry Page, stqarrew li l-benefiċċji tas-search engine ġdida tagħhom kienu li l-ordni ta’ kif jingħataw ir-riżultati ser jinżamm pubbliku. Kien żmien meta d-dinja bdiet issir konxja tal-influwenza tar-riklami u għalhekk riedet li jkun assigurat li l-informazzjoni mogħtija tkun oġġettiva. Għaldaqstant, sena wara, din is-search engine sarilha investiment ta’ $25 miljun u l-kumpanija bdiet tissejjaħ Google.

Simili għal Brin u Page, Mark Zuckerberg fl-2004 qal li “mhux ser iċedi għall-pressjoni ta’ dawk li jridu jsiru sinjuri” għax “il-missjoni tas-servizz tiegħu hi li jgħaqqad id-dinja”. Iżda meta s-servizz tiegħu ħa fama internazzjonali, Zuckerberg mar fuq Andrew Bosworth, 82

programmer tal-Facebook li kien għadu bla reklami, u qallu: “Mhux ħaġa sabiħa nibnu kumpanija ta’ biljun dollaru f ’sitt xhur?”

Oriġinarjament il-Google, ilFacebook u l-Amazon saru famużi minħabba s-servizz tagħhom lill-komunità. Iżda f ’dawn l-aħħar 15-il sena dawn il-kumpaniji biddlu għalkollox ir-raison d’être tagħhom. L-għan ewlieni sar l-espansjoni tal-kumpanija. Bdew jagħmlu minn kollox biex ikabbru l-ammont ta’ nies u s-sigħat li n-nies tagħmel fuq is-servizzi tagħhom. Hekk il-Google Search introduċa l-Gmail. Il-Facebook, wara riċerka interna, għaraf li la darba persuna jkollha għaxart iħbieb din ser ikollha biżżejjed updates biex tibda tħossha li qiegħda titlef xi ħaġa importanti jekk ma tirritornax wara ċertu ammont ta’ ħin. Għalhekk

Kalendarju Museumin / Marzu - April 2018

għall-Facebook saret prijorità li jagħmel minn kollox biex hekk kif tirreġistra jsiblek għaxart iħbieb!

ngħinuhom jirfinaw il-pressjoni tagħhom fuqna biex nagħmlu dak li jridu ‘s-servizzi’ tagħna!

Il-biża’ li tħossok qed titlef xi ħaġa (FOMO – Fear Of Missing Out) hi biss waħda mit-tattiki użati mis-servizzi kollha talmidja soċjali biex inti ‘tinqabad’ (lock-in) fis-servizzi tagħhom.

L-analiżi semi-awtomatika tal-kliks kollha li nagħmlu filBrowser u fuq is-Smartphone jgħinu wkoll lir-riċerkaturi biex jidentifikaw tattiki ġodda. Fil-fatt is-suċċess tal-użu tal-Likes, inNotifications, l-Autoplay Videos, il-messaġġi li jisparixxu wara ftit sekondi u oħrajn huma kollha frott ta’ din ir-riċerka... u bil-kliks tagħna qegħdin kontinwament

Tajjeb iżda wieħed jieqaf jistaqsi l-għala ta’ dan kollu. Filwaqt li l-Google, il-Facebook, l-Instagram, is-Snapchat u kumpaniji oħra joffru servizzi ftit jew wisq differenti, il-finanzi tagħhom ħafna drabi jiddependu fuq l-istess sors: ir-riklami. Għal dak li qed jagħmel u jħallas għarriklami, il-mistoqija hi sempliċi: Liema kumpanija ser tagħtini l-akbar profitt għal kull riklam li nagħmel? Jew fi kliem ieħor: Liema kumpanija għandha l-akbar abilità li twassal ir-riklam tiegħi lill-klijenti prospettivi tiegħi?

Minn dan nistgħu nibdew nifhmu

r-raġuni ta’ wara l-isforzi kbar li jsiru biex dawn il-kumpaniji jżommuk online u attiv fuq ilwebsites/apps tagħhom. Għax, filwaqt li inti titkellem u tagħmel Likes, Comments, Shares u Posts mal-ħbieb tiegħek, il-kumpanija fl-isfond qiegħda tisma’, tosserva u titgħallem fuqek u fuq ħbiebek – informazzjoni li biha tkun tista’ tinfluwenza lilek u lil ta’ madwarek b’kontenut u riklami dejjem aktar attraenti, relevanti u konvinċenti.

Il-ġirja bla nifs biex dawn ilkumpaniji jiġbru informazzjoni kemm jifilħu fuqna qiegħda dejjem tirfina. L-aktar ovvji huma s-servizzi direttament online, bħall-Google Chrome, Google Docs, Google Drive, Messenger, Grammerly, AntiViruses, eċċ.

Permezz ta’ dawn is-servizzi, ħafna drabi bla ħlas, il-kumpanija ma tbati xejn biex tiġbor l-informazzjoni privata tagħna, għax fil-prattika ngħadduhielha aħna stess. Bla dubju ta’ xejn, is-Smartphones huma minjiera ideali biex jiġbru l-informazzjoni fuqna. Apparti diversi apps li għandhom aċċess għal kulma tagħmel, tgħid, tikteb u tikklikkja fuq is-Smartphone (bħall-virtual keyboards), permezz tal-lokazzjoni (GPS) u sensuri oħra tasSmartphone, il-Google (jew l-Apple fil-każ tal-iPhone) isir jaf eżatt fejn toqgħod, fejn taħdem, fejn tmur, il-ħinijiet xħin torqod u tqum, xi tħobb tagħmel fil-ħin liberu 84

tiegħek, ma’ min tiltaqa’, l-attività fiżika tiegħek u l-bqija.

Bla dubju l-ġbir tal-Big Data jġib miegħu ċerti vantaġġi. Jekk jien qiegħed f ’Poznań u qed infittex il-kelma Spowiedź (‘Qrar’ bilPollakk), il-Google jagħmel tajjeb li jagħtini dettalji fuq il-Qrar fil-knejjes ta’ Poznań u mhux ta’ Warsaw! Fuq nota ftit differenti, megħjun b’informazzjoni miġbura matul għaxar snin, il-Facebook riċentement introduċa sistema li b’mod awtomatiku tista’ tinduna u tieħu azzjoni jekk xi ħadd ikun qed jidher f ’periklu ta’ suwiċidju. Il-YouTube ukoll uża din l-informazzjoni miġbura biex inawwar l-influwenza tal-ISIS u, apparti t-tneħħija ta’ kontenut vjolenti, meta xi ħadd ifittex li jara l-ħruxijiet tal-ISIS il-YouTube b’mod attiv ibiddel ir-riżultati biex joħorġu aktar fid-dieher videos li jixhdu kontra l-ISIS. Fil-bidu semmejna li l-internet ġie bit-tama li jitneħħew l-intermedjarji tagħna, iżda, kif qed naraw, l-intermedjarji nbidlu iżda ma telqux. Aktar minn hekk, dawn l-intermedjarji l-ġodda huma pjuttost smart: jafu wisq fuqna (Messenger, WhatsApp), nafdawhom b’għajnejna magħluqa (Facebook, Instagram, Snapchat), huma konxji li mingħajrhom ma ngħaddux – irrelevanti millkwalità tas-servizzi li joffrulna (Android), u kapaċi jagħżlu

Kalendarju Museumin / Marzu - April 2018

għalina (Google Search) – jekk ma jurikx li jeżisti restaurant, diffiċli tispiċċa tiekol fih!

Din il-bidla fl-intermedjarji ġabet ukoll bidliet radikali fl-għażla tal-materjal li nikkunsmaw.

Filwaqt li mhux il-każ li wieħed jgħid li permezz tal-midja soċjali l-awtorità tal-aġenziji tal-aħbarijiet inġiebet fix-xejn, ma nistgħux niċħdu li l-piż tagħhom naqas drastikament. Dan minħabba l-piż kbir li nagħtu lill-posts u l-blogs ta’ sħabna. Eli Parser, l-awtriċi tal-ktieb famuż The Filter Bubble, tgħid li din il-bidla fl-għażla talmaterjal tpoġġina f ’nofs bużżieqa b’filtru inviżibbli, filtru li diffiċli jesponina għal ideat differenti minn tagħna. Hekk, jekk wieħed dejjem jikkummenta u jagħmel Likes u Shares favur il-Partit talPapri, x’aktarx ftit li xejn ser jara messaġġi u argumenti kontra.

Filwaqt li fuq it-TV dan il-filtru jinstab ukoll, l-istazzjon tatTV tkun għażiltu int u tkun taf l-agenda tiegħu. Fuq l-internet dan il-filtru la tarah u lanqas tagħżlu – bħalma ħadd ma kien jaf li l-YouTube qiegħed b’mod dirett jikkontrolla l-videos tal-ISIS! Kellu raġun il-professur tal-mass media Marshall McLuhan (1911-

1980) meta qal: “Il-forma li tajna lill-għodda tagħna issa saret tikkundizzjonana.” U profetiku kien il-blog post ta’ Andrew Lewis, meta fl-2010 kiteb: “Jekk m’intix tħallas għal xi ħaġa, int m’intix il-klijent. Int il-prodott li qed tinbiegħ.”

Nistaqsu: Kif ser inkunu melħ talart u ċittadini aktar smart? Tajjeb li niftakru li l-ON/OFF switch sa issa għadu f ’idejna. Ċittadini smart għandhom ifittxu jużaw għejun ta’ ġurnaliżmu professjonali li bissinċerità qed ifittex il-verità għax, kif rajna, bil-midja soċjali biss faċli tidħol f ’bużżieqa li tikkuntentak bl-eku tiegħek stess. Fuq kliem il-Papa Franġisku waqt intervista għar-rivista Tertio fl-2016, aħna l-Insara għanda naraw id-dinja kif jaraha Kristu, u għalhekk niffukaw fuq il-pożittiv u nevitaw it-tixrid ta’ gideb, diżinformazzjoni u affarijiet koroh. Fl-aħħar nett jalla qatt ma naslu fi kliem Mark Zuckerberg u bħalu jkollna nistqarru: “Skwiril li qed imut quddiem darna jista’ jkun aktar relevanti għall-interessi tagħna bħalissa, milli n-nies li qed imutu fl-Afrika.”

Rainer Bezzina

Marzu - April 2018 / Kalendarju Museumin

85

50 Sena mill-Humanae Vitae (2)

It-Tħ ejjija u l-Pubblikazzjoni tal-Humanae Vitae

L

-istorja tat-tħejjija u l-pubblikazzjoni tal-Humanae Vitae tmur lura għassena 1963, meta l-Papa San Ġwanni XXIII waqqaf kummissjoni pontifiċja magħmula minn teoloġi u esperti oħra biex tistudja r-realtà taż-żieda filpopolazzjoni, il-ħajja taż-żwieġ u l-familja, u r-regolamentazzjoni responsabbli tar-rata tat-twelid. Wara l-mewt tal-Papa Ġwanni XXIII, il-Papa Beatu Pawlu VI żied in-numru ta’ membri tal-kummissjoni għal darbtejn (għal total ta’ 75 membru) u talab lill-kummissjoni biex tidħol aktar fil-fond fit-tagħlim morali tradizzjonali tal-Knisja. Il-Prefett tal-Kongregazzjoni tad-Duttrina tal-Fidi, il-Kardinal Alfred Ottaviani, ġie magħżul president tal-kummissjoni filwaqt li l-Kardinali Ġulju Doepfner u Ġwanni Heenan inħatru deputati.

Parti mir-rwol tal-kummissjoni kien li tistħarreġ il-kwistjoni tal-użu tal-mezzi artifiċjali ta’ kontraċezzjoni u tagħti r-rakkomandazzjonijiet tagħha dwar jekk tali mezzi għandhomx jibqgħu kkunsidrati mill-Knisja intrinsikament ħżiena u għalhekk illeċiti f ’kull ċirkustanza. Ilmaġġoranza tal-membri talkummissjoni kienu favur li l-Knisja tibda tippermetti l-użu tal-kontraċezzjoni artifiċjali f ’ċirkustanzi partikulari. Dan għaliex, skont dawn, tali prattiċi m’għandhomx jiġu kkunsidrati intrinsikament ħziena. Dawn il-membri kkonkludew li l-Papa mhux biss seta’ imma kien fiddmir li jeżerċita l-awtorità tiegħu

86

u japprova l-użu ta’ ċerti mezzi ta’ kontraċezzjoni f ’ċirkustanzi partikulari bejn il-miżżewġin. Millbanda l-oħra, minorità ta’ membri fi ħdan il-kummissjoni ma qablux ma’ din il-pożizzjoni u tennew it-tagħlim tradizzjonali konsistenti tal-Knisja.

Sena wara li l-kummissjoni pontifiċja temmet l-istudji tagħha, f ’April tal-1967 dokument kunfidenzjali tal-kummissjoni ġie żvelat baxx baxx u rrapportat fil-mezzi tax-xandir, bħal filgazzetta Franċiża Le Monde, fitTablet tal-Ingilterra u n-National Catholic Reporter tal-Istati Uniti tal-Amerika. Dan id-dokument wera li sebgħin mill-ħamsa u

Kalendarju Museumin / Marzu - April 2018

sebgħin membru tal-kummissjoni kienu favur li, f ’każ fejn irregolamentazzjoni fl-ippjanar tal-ulied b’mod naturali ma kinetx possibbli, il-koppji miżżewġin setgħu jużaw prattiċi oħra ta’ kontraċezzjoni b’mod responsabbli, bħall-pillola kontraċettiva (contraceptive pill). Madankollu, kif stqarr aktar tard membru tal-kummissjoni pontifiċja, ilProfessur Bernardo Colombo, iddokument żvelat u rrapportat filmezzi tax-xandir kien biss wieħed mit-tnax-il abbozz li ġew miktuba u ppreżentati lill-Papa Pawlu VI u għalhekk ma joffrix stampa ċara tal-fehma tal-kummissjoni.

Id-dokument żvelat kien maqsum f ’żewġ partijiet, magħrufin bħala r-Rapport Maġġoritarju u r-Rapport Minoritarju. IrRapport Maġġoritarju kien favur li f ’ċirkustanzi partikulari l-koppji miżżewġin setgħu jagħmlu użu minn ċerti prattiċi ta’ kontraċezzjoni b’mod responsabbli u skont il-kuxjenza tagħhom. Ir-Rapport Minoritarju tenna l-pożizzjoni konsistenti tal-Knisja, jiġifieri li l-mezzi artifiċjali ta’ kontraċezzjoni huma intrinsikament ħżiena u għalhekk m’għandhom jintużaw fl-ebda ċirkostanza.

Ir-Rapport Maġġoritarju Fl-ewwel kapitlu r-Rapport Maġġoritarju jitkellem dwar ilvalur fundamentali u d-dinjità taż-

żwieġ u s-sesswalità. It-tieni kapitlu huwa wieħed importanti għaliex jittratta l-ippjanar tal-familja u r-regolamentazzjoni tal-ulied b’mod responsabbli. Infatti dan il-kapitlu jenfasizza li l-ippjanar tal-familja u r-regolamentazzjoni responsabbli tal-ulied huma fost ir-responsabbiltajiet fundamentali tal-vokazzjoni taż-żwieġ. Hawn ir-rapport jiġġustifika l-użu ta’ xi mezzi artifiċjali ta’ kontraċezzjoni f ’ċirkustanzi partikulari bejn ilmiżżewġin billi jagħmel enfasi fuq l-għan ġenerali taż-żwieġ u tal-att taż-żwieġ aktar milli fuq l-għan ta’ kull att taż-żwieġ: “Għalhekk il-moralità tal-att taż-żwieġ bejn koppji miżżewġin tieħu s-sens tagħha l-ewwel nett f ’ħajja sana, megħjuxa b’paternità u maternità prudenti, responsabbli u ġeneruża.

Għalhekk il-moralità tal-ħajja sesswali tal-koppja miżżewġa ma titqiesx minn kull att partikulari taż-żwieġ, għalkemm kull att huwa meħtieġ li jsir fi sfond ta’ mħabba reċiproka fl-aspetti kollha tagħha.” It-tielet kapitlu hu studju dwar kif ċerti prattiċi ta’ kontraċezzjoni f ’ċirkustanzi partikulari bejn koppji miżżewġin setgħu ma jikkontradixxux ittagħlim tal-Maġisteru tal-Knisja u possibilment jistgħu jkunu anki konformi miegħu, speċjalment fiddawl tal-prinċipju tat-totalità użat fit-Teoloġija Morali. Fit-tradizzjoni tat-Teoloġija Morali Nisranija, il-prinċipju tat-totalità kien jiġi applikat f ’każi bioetiċi fejn, ngħidu aħna, f ’każ li sieq ta’ persuna tkun

Marzu - April 2018 / Kalendarju Museumin

87

ikkankrat minħabba marda, ikun aktar jaqbel li s-sieq tinqata’ barra biex il-persuna tista’ tibqa’ ħajja. Xi moralisti applikaw dan il-prinċipju għaż-żwieġ u għall-att taż-żwieġ.

Skont dawn il-moralisti, huwa ż-żwieġ fit-totalità kollha tiegħu li għandu jieħu l-preċedenza, jiġifieri li jkun miftuħ għall-ħajja, l-ewwel nett il-ħajja ta’ bejn il-koppja u l-ulied diġà eżistenti, u mhux nillimitaw il-prinċipju ta’ “ftuħ għall-ħajja” biex ikun marbut ma’ kull att taż-żwieġ. L-aħħar kapitlu jelenka l-kriterji oġġettivi li koppji miżżewġin għandhom jimxu fuqhom fl-ippjanar responsabbli tal-familja u r-regolamentazzjoni tal-ulied. L-ewwel u qabel kollox ir-rapport jenfasizza li l-koppji miżżewġin għandhom jiddiskutu sewwa ma’ persuni kompetenti dwar iċ-ċirkustanzi tagħhom li jistgħu jaffettwaw l-ippjanar tal-familja. Il-koppji miżżewġin għandhom ukoll ir-responsabbiltà li jiffurmaw il-kuxjenza tagħhom qabel jipprattikaw xi prattiċi ta’ kontraċezzjoni f ’ċirkustanzi fejn ilmetodu naturali fiċ-ċiklu tal-mara ma jaħdimx. Fl-aħħar il-koppji miżżewġin għandhom jimxu ma’ żewġ kriterji bażiċi u oġġettivi: i) Kull azzjoni li tittieħed millkoppja għandha tkun tali li tirrispetta n-natura tal-persuna umana u l-azzjonijiet tagħha sabiex b’hekk is-sens sħiħ tal-imħabba reċiproka u l-prokreazzjoni talulied jibqa’ jinżamm fil-kuntest ta’ mħabba vera.

88

ii) Il-prattiċi ta’ kontraċezzjoni magħżula għandhom jinżammu fi proporzjon mar-riskju ta’ nuqqas ta’ possibilità fil-fekundazzjoni kemm fl-immedjat kif ukoll b’mod permanenti. Marbut ma’ dan, għandhom jintużaw dawk il-prattiċi bl-anqas riskju possibbli għall-persuna tal-mara kif ukoll għal trabi futuri.

Ir-Rapport Minoritarju Ir-Rapport Minoritarju jibbaża fuq il-Liġi Naturali u jsostni t-tagħlim konsistenti tal-Maġisteru talKnisja. Ir-rapport jistqarr li, la darba l-Knisja konsistentement ikkunsidrat bħala moralment ħażin f ’kull ċirkostanza l-użu ta’ mezzi artifiċjali ta’ kontraċezzjoni, din il-pożizzjoni kellha tibqa’ tiġi mħarsa mill-Insara kollha.

Ir-rapport jelenka t-tagħlim tradizzjonali tal-Knisja u jikkwota numru konsiderevoli ta’ dokumenti uffiċjali tal-Maġisteru tal-Knisja, partikularment l-enċiklika talPapa Piju XI Casti Connubii.

Il-bażi tal-argument tar-Rapport Minoritarju hija dan li ġej: “Ilpożizzjoni tagħna hija bbażata fuq il-verità ta’ din il-propożizzjoni: il-kontraċezzjoni hija dejjem serjament ħażina. Il-verità ta’ dan it-tagħlim jirriżulta mill-fatt li ġie propost b’tali konsistenza, b’tali universalità, b’dik il-forza obbligatorja, dejjem u kullimkien, bħala xi ħaġa li għandha tinżamm u tiġi segwita mill-Insara kollha.”

Kalendarju Museumin / Marzu - April 2018

Il-Pubblikazzjoni tal-Humanae Vitae Wara li dan id-dokument kien żvelat u rrapportat fil-mezzi tax-xandir, bdew iqumu ħafna spekulazzjonijiet. Beda jiġi rrapportat li l-maġġoranza assoluta tal-membri tal-kummissjoni pontifiċja kienu favur li f ’każi partikulari l-Knisja kellha taċċetta l-użu ta’ mezzi artifiċjali ta’ kontraċezzjoni bejn il-miżżewġin.

Minħabba f ’hekk ħafna kkonkludew li l-Knisja waslet biex, b’xi mod jew ieħor, tħabbar tibdil sinifikanti fuq din il-materja.

L-aspettativi tan-nies kienu kbar ħafna, anki għall-fatt li l-Papa dam sentejn minn meta l-kummissjoni pontifiċja kkonkludiet l-istudji tagħha sakemm finalment l-enċiklika l-Humanae Vitae ġiet ippubblikata. Ħafna attribwew dan id-dewmien għall-fatt li l-Papa ma kienx kuntent għalkollox bl-andament tal-kummissjoni u għalhekk ħa ż-żmien biex jikkonsulta ma’ aktar esperti, jitlob u jirrifletti qabel l-enċiklika tiġi ppubblikata.

Kien il-25 ta’ Lulju 1968 meta l-Papa Pawlu VI ppubblika l-enċiklika Humanae Vitae, li kellha tkun ukoll l-aħħar waħda tiegħu. Forsi b’sorpriża kbira għal ħafna, fl-Humanae Vitae l-Papa Pawlu VI kkonsolida t-tagħlim tradizzjonali tal-Knisja fuq iżżwieġ u tenna l-għan doppju

taż-żwieġ u ta’ kull att taż-żwieġ – prokreattiv (miftuħ għall-ħajja) u unittiv (komunjoni bejn ilmiżżewġin). Il-Papa enfasizza l-awtorità tat-tagħlim tal-Knisja bbażat fuq il-Liġi Naturali u r-Rivelazzjoni: “Mill-istess natura tiegħu, l-att taż-żwieġ, filwaqt li jgħaqqad profondament lill-miżżewġin, jagħmilhom kapaċi li jiġġeneraw ħajja ġdida - u dan b’riżultat tal-istess liġijiet miktuba fl-istess natura tar-raġel u l-mara. U jekk dawn il-kwalitajiet essenzjali, l-unittiv u l-prokreattiv, ikunu mħarsa, iż-żwieġ iżomm is-sens veru tiegħu, dak ta’ mħabba reċiproka li ssejjaħ lill-bniedem għall-ogħla responsabbiltà li tassumi l-paternità [u l-maternità].”

(HV 7) L-idea li fl-Humanae Vitae l-Papa warrab ir-Rapport Maġġoritarju u aċċetta r-Rapport Minoritarju hija simplistika żżejjed. Fl-Humanae Vitae l-Papa bbaża l-argumenti tiegħu fuq il-Liġi Naturali u r-Rivelazzjoni Divina u fl-istess waqt żamm ukoll f ’moħħu l-aspett pastorali. Infatti fl-Humanae Vitae l-Papa juża diversi termini u kunċetti mir-Rapport Maġġoritarju, bħal, ngħidu aħna, il-valur talħajja u d-dinjità tal-persuna umana, il-maternità u l-paternità responsabbli, eċċ.

Jonathan Sammut

Marzu - April 2018 / Kalendarju Museumin

89

Skrittura

Il-Profeta Għ

amos

G

ħamos kien ragħaj minn Tekugħa li xandar il-profezija fis-Saltna ta’ Iżrael fis-seklu 8, fi żmien Ġerobogħam II, żmien ta’ prosperità kbira.

Tkellem fuq il-ġustizzja ta’ Alla u kontra l-prosperità artifiċjali talpoplu li wasslet għall-idolatrija u inġustizzji soċjali kbar. Kien juża lingwaġġ sempliċi u kien influwenzat mix-xogħol pastorali tiegħu. Wara ftit xhur li għamel ixandar il-messaġġ ta’ Alla, Għamos ġie mkeċċi mill-Qassis il-Kbir ta’ Betel, Amasja, li xlieh bi kliem kontra s-sultan, it-Tempju u s-saltna.

Ta’ Għamos kien l-ewwel ktieb profetiku li nkiteb, iżda l-profeta jiġi t-tielet fl-ordni kronoloġiku tal-profeti ż-żgħar, wara Ħosegħa u Ġoel. Biex wieħed jifhem ilmessaġġ ta’ Għamos irid jara l-kuntest li fih kien jgħix, dak tas-seklu 8. Niftakru li Iżrael inqasam f ’żewġ saltniet wara l-mewt ta’ Salamun. Is-Saltna ta’ Fuq, Iżrael, kienet tinkorpora għaxar tribujiet u kellha bħala l-ewwel sultan tagħha lil Ġerobogħam. Is-Saltna ta’ Isfel kellha żewġ tribujiet, dawk ta’ Ġuda u Benjamin, u kellha bħala sultan tagħha lil bin Salamun, Robogħam. (Ġerobogħam dam jirrenja għal 22 sena, mid-931 sad-910, u m’għandux jitħallat ma’ Ġerobogħam II li kien jgħix 200 sena wara fi żmien Għamos.) Is-Saltna ta’ Fuq kienet ikkaratterizzata minn slaten idolatriċi, u xi santwarji tal-qedem bħal dawk ta’ Betel u Dan spiċċaw biex inbidlu f ’santwarji tal-idoli: 90

“‘Ejjew f ’Betel u idinbu, f ’Gilgal u komplu idinbu; offru s-sagrifiċċji filgħodu, u l-għexur kull tlitt ijiem.

Aħarqu l-ħobż bil-ħmira b’radd il-ħajr; ħabbru u xandru l-offerti minn rajkom. Għax dan ħabbejtu, ulied Iżrael.’ Oraklu ta’ Sidi l-Mulej.” (Għam 4, 4-6) Għalkemm is-slaten tan-naħa ta’ isfel kienu s-suċċessuri ta’ David u kellhom fit-territorju tagħhom it-Tempju ta’ Ġerusalemm, il-maġġorparti ħlief Ġosija u Ħeżekija tbiegħdu mill-Patt tasSinaj. Ix-xogħol tal-profeti kien proprju dan, li jfakkru lill-poplu fil-fedeltà tiegħu lejn il-Patt tasSinaj.

Fis-Saltna ta’ Fuq nsibu żewġ profeti li wasslu l-messaġġ ta’ Alla: il-profeta Għamos b’enfasi fuq il-ġustizzja ta’ Alla u Jum il-Mulej, u Ħosegħa bit-tema prinċipali tiegħu tkun il-ħniena ta’ Alla.

Is-Sultan Ġerobogħam II kien

Kalendarju Museumin / Marzu - April 2018

ġej mid-dinastija ta’ Jeħu u dam isaltan għal 41 sena (782-753 qK).

Kien bniedem intelliġenti u s-snin tas-saltna tiegħu kienu snin ta’ prosperità. Reġa’ kiseb it-territorji li ntilfu, u saltnatu kienet tasal sa Ħammat fit-Tramuntana u l-Baħar il-Mejjet fin-naħa ta’ isfel. Il-ġnus ġirien, bħall-Aramin, il-Feniċi, ilFilistin, l-Edomin, l-Għammonin u l-Mowabiti, kienu jew maħkuma jew alleati. Is-Saltna ta’ Ġuda mmexxija mis-sultan marid Għużżija kellha wkoll ftehim ta’ paċi mas-Saltna ta’ Fuq. Damasku, l-akbar għadu ta’ Ġerobogħam II, kienet għaddejja minn rewwixta militari u kienet għadha kif tilfet mal-Assirjani, filwaqt li l-Assirja kien moħħha fil-qawwa ta’ Urartu fl-inħawi tas-Sirja u kienet għadha kif ġarrbet telfa kontra koalizzjoni fil-battalja ta’ Qarqar fis-sena 853 qK. L-Eġittu kien moħħu fisSaltna ta’ Ġuda u kien f ’pożizzjoni dgħajfa. Ġerobogħam mhux biss sab ruħu ħieles mill-għedewwa u seta’ jiżvolġi l-pjanijiet tiegħu, imma kellu wkoll il-kontroll tar-rotot tal-kummerċ mill-Golf ta’ Aqabah sax-xmajjar Tigris u Ewfrates. Ġerobogħam II ma kellux għalfejn jinvesti fl-armata; minflok kabbar il-kummerċ u żied l-investiment fis-snajja u għamel is-saltna tiegħu waħda mill-aktar għonja fil-Lvant Nofsani. Kif jiġri ħafna drabi fl-istorja, wara żmien ta’ prosperità bdiet it-triq tan-niżla. Il-progress materjali ġab rigress spiritwali. Is-suċċess

ekonomiku kien marbut malpersonalità ta’ Ġerobogħam.

Warajh is-saltna għaddiet minn żmien ta’ deklin fejn is-slaten stess spiċċaw assassinati. Minnaħa l-oħra l-Assirja qajmet rasha u saret imperu tal-biża’, speċjalment fi żmien is-sultan Tiglet Pilasser III. Deċiżjonijiet ħżiena wasslu biex is-Saltna ta’ Fuq bdiet titlef territorju wara ieħor sakemm Salmanasser V rebaħ is-Samarija fis-sena 725 qK, filwaqt li Sargon II erba’ snin wara qered kompletament is-Saltna ta’ Fuq, kif jgħidulna l-Bibbja u xi sorsi Assirjani. Sargon ħa l-poplu fl-eżilju u xerrdu biex qatt ma jkun poplu, profezija li tkellem fuqha l-profeta Għamos. Imma ma jidhirx li l-profeta kien għadu ħaj meta ġara dan. Lill-poplu xerrdu fl-ibliet ta’ Ħalaħ, madwar ixxmara Gożan u fl-ibliet tal-Medi, filwaqt li l-art tas-Saltna ta’ Israel bdew jokkupawha ġnus barranin mill-Babilonja, Kutah, Avva, Ħamat u Sefarvaim.

Il-biblista Neal Flangan OSM jiddeskrivi lil Għamos bħala “bniedem li sar iebes minħabba l-ħajja diffiċli u awstera tal-art semideżerta”. Fi żmienu kienu jħabbru wkoll il-profeti Ħosegħa, Isaija u Mikea li kollha wasslu l-messaġġ ta’ Alla fit-tieni nofs tasseklu 8 (750-700 qK). Dawn kollha ġew influwenzati mill-messaġġ ta’ Għamos li beda jħabbar fi żmien ta’ prosperità meta Ġerobogħam

Marzu - April 2018 / Kalendarju Museumin

91

kien ilu tletin sena sultan. Ilpoplu la ta kas tal-messaġġ tiegħu u lanqas ta’ Alla. Dawn kienu l-aħħar tletin sena tas-Saltna ta’ Fuq, mis-sena 750 u sas-720 qK. Għamos bil-Lhudi jfisser wieħed li jġorr u hu tabilħaqq ġarr ilmessaġġ ta’ Alla. Għalkemm kien mis-Saltna ta’ Isfel, Alla bagħtu biex ixandar kelmtu fis-Saltna ta’ Fuq. Kien jgħix fin-Nofsinhar talPalestina, fir-raħal ta’ Tekugħa li jinsab madwar ħames mili lejn ilLvant ta’ Betlehem. Kif insibu filBibbja, Għamos kien ragħaj u kien irabbi n-nagħaġ: ‘Kliem Għamos, li kien mir-ragħajja minn Tekugħa…’

(Għam 1, 1) Hu stess isemmi li Alla sejjaħlu minn wara l-imrieħel.

Barra minn dan kien jaqla’ xi ħaġa oħra mis-siġar tal-ġummajż, siġra li tħaddar is-sena kollha u tagħmel frott li jixbah it-tin. Il-frott tassiġra kienu jtaqqbuh xi jiem qabel ma jinqata’ biex isir u jittiekel u wara li jinqata’ kien jinbiegħ bi prezz baxx ħafna lill-foqra. Dan kien ix-xogħol ta’ Għamos. Kien xogħol ta’ importanza kbira, tant li David kellu ministru li jieħu ħsieb il-kultivazzjoni talġummajż. Il-Profeta Għamos però kien bniedem intelliġenti u bħal Ħosegħa kien kapaċi jaqra u kien jaf sewwa dak li kien qed jiġri fi żmienu, mhux biss fil-Palestina imma wkoll fl-Eġittu u s-Sirja, fejn aktarx kien imur ibigħ in-nagħaġ u s-suf.

92

Kif jisqarr hu stess, Għamos ma kienx jappartieni lil xi grupp ta’ profeti u lanqas ma kien dixxiplu jew iben ta’ xi profeta. Kien raġel bħall-oħrajn li Alla sejjaħlu għal missjoni f ’post u fi żmien milliktar diffiċli. Il-profeta ried juri li, għalkemm il-ġnus tal-madwar riedu jagħtu kont lil Alla tal-ħażen tagħhom, Iżrael kien aktar midjun minnhom għax warrab lil veru Alla li kien jaf bih. Isaija jsemmi xi ħaġa simili għall-poplu tas-Saltna ta’ Isfel: “Il-gendus jagħraf lil sidu, u l-ħmar il-maxtura ta’ sidu; imma Iżrael ma jagħrafx, il-poplu tiegħi ma jifhimx.” (Is 1, 3) Jaħweh ma kienx bħal Kemox, alla territorjali, imma l-uniku Alla li l-poplu warrab u partat ma’ allat pagani. Il-Lhud, biex jikkuntentaw lil Alla, kienu joffru vittmi maħruqa u inċens, iżda dan kien biss kult estern li ma kien ifisser xejn. “Il-festi tagħkom sirt nobgħodhom u nistmerrhom, ebda gost ma nsib fil-laqgħat tagħkom.

Meta tressquli quddiemi l-offerti tal-ħruq u s-sagrifiċċji tagħkom, ma jogħġbunix, u anqas biss inħares lejn l-offerti tas-sliem tal-bhejjem imsemmna tagħkom.” (Għam 5, 21-22) Minħabba d-dnub tal-idolatrija, il-poplu ħalla lil Alla u ġibed fuqu l-korla tiegħu. Għalkemm ilprofeta pprova jidħol għall-poplu quddiem Alla u xtaq juri li Alla kien lest jaħfer jekk jara l-indiema,

Kalendarju Museumin / Marzu - April 2018

qalb il-poplu twebbset fil-ħażen u l-kastig wasal tabilħaqq. Ilġradijiet li għamlu ħerba milluċuħ tar-raba’, l-art niexfa u bla ħajja, il-ħitan imxaqqin lesti biex jaqgħu, il-frott misjur tas-sajf u t-Tempju mġarraf li fih l-ispirtu ta’ Alla ma kienx għadu jgħammar, dawn kollha kienu twissijiet serji li l-kastig kien fil-qrib u ma kien hemm l-ebda mod kif id-dnub talpoplu seta’ jinħafer. Għalhekk Jum il-Mulej għall-poplu ma kellux ikun żmien ta’ prosperità, dawl u ferħ kif kienu jaħsbu, imma jum ta’ ġudizzju, kundanna u dlam.

“Jaħasra għalikom li tixxennqu għal jum il-Mulej. X’ikun għalikom Jum il-Mulej? Hu dlam mhux dawl…’ (Għam 5, 19)

La l-poplu warrab lil Alla wasal biex jagħmel kollox, anke inġustizzji soċjali kbar li l-profeta jikkritika bl-aħrax: “Fittxu l-ġid u mhux id-deni, jekk tridu tgħixu, u l-Mulej, Alla tal-eżerċti, ikun magħkom, bħalma għedtu.

Obogħdu d-deni u ħobbu l-ġid, saħħu l-ġustizzja f ’bieb il-belt; u l-Mulej Alla tal-eżerċti għandu mnejn iħenn għal fdal Ġużepp…”

(Għam 5, 14-16) Fi żmien Ġerobogħam inħolqot polarizzazzjoni: is-sinjur stagħna filwaqt li l-fqir kompla jiftaqar.

Il-klassi tan-nofs għebet. Il-foqra saru għodda f ’idejn l-għonja biex jistagħnew iżjed. Il-bdiewa li jiġihom staġun fejn imorru ħażin fil-biedja kienu jiddejnu mannies tal-ibliet. Dawn kienu jitolbu imgħax b’rata ta’ ħamsa fil-mija kull xahar. Min ma jasalx kienu jinbiegħu kemm ġidu kif ukoll familtu. “Saħqu ras l-imsejkna mat-trab tal-art, u għawġu t-triq tal-umli.” (Għam 5, 16) FilKotba tas-Slaten ukoll jissemma l-każ ta’ armla li marret titlob il-protezzjoni lill-profeta Eliżew għax, biex jitħallas id-dejn tarraġel tagħha, kienu ġejjin għażżewġ uliedha. Is-sinjuri kellhom diversi djar għas-sajf u għax-xitwa, għamajjar imżejnin bl-avorju, ikel u nbid bl-abbundanza, filwaqt li kienu meħlusa minn bosta obbligi bħall-ħlas tat-taxxi. Kienu midħla tal-awtoritajiet u jqarrqu biex dawn jgħaddu liġijiet u ġudizzji

Marzu - April 2018 / Kalendarju Museumin

93

favur tagħhom. Dan b’kuntrast mal-fqar li kienu mgħobbijin bit-taxxi, hekk li sal-qorq minn saqajhom ġieli ħadulhom u kienu esplojtati f ’ħidmithom, bi ħlas u sentenzi inġusti. Għalhekk Għamos jitlob: “Ħallu l-ġustizzja tgelgel bħall-ilma, u s-sewwa bħal wied ta’ dejjem.” (Għam 5, 24) Il-profeta kellu kundanna iebsa għas-sinjuri li kienu jistagħnew minn fuq dahar il-fqir u jużaw ħażin il-ġid tagħhom. Saħansitra jgħajjar lin-nisa tagħhom u jxebbahhom ma’ baqar li ssemmnu għall-qatla. “Isimgħu din il-kelma, intom baqar ta’ Basan, li qegħdin fuq il-muntanja ta’ Samarija.

Intom li tgħakksu lill-imsejknin, u taħqru lill-fqar; li tgħidu lil żwieġkom: ‘Ġibulna x’nixorbu!’

Sidi l-Mulej ħalef bi qdusitu: ‘Arahom ġejjin jiem fuqkom u jeħdukom bis-snanar, u bil-foxxni l-aħħar fostkom. U toħorġu mittiċrit tas-swar, waħda wara l-oħra, u jwaddbukom lejn Ħarmon.’

Oraklu tal-Mulej.” (Għam 4, 1-3) Dan il-kliem iebes fi żmien ta’ prosperità xejn ma ntlaqa’ tajjeb u l-Qassis Amasja mhux talli xekkel il-ħidma tal-profeta talli keċċieh u ordnalu biex il-profezija tiegħu jmur ibigħha fis-Saltna ta’ Isfel: “U Amasja, il-qassis ta’ Betel, bagħat jgħid lil Ġerobogħam, is-sultan ta’ Iżrael: ‘Għamos għamel konfoffa kontrik fid-dar stess ta’ Iżrael. Ilpajjiż ma jiflaħx iżjed għal kulma qiegħed jgħid.’” (Għam 7, 10) 94

Għamos juri li, għalkemm hu ma kienx iqis lilu nnifsu bħala profeta, ġie magħżul minn Alla biex iwassal il-messaġġ tiegħu.

Għalhekk talli fixkel il-messaġġ Amasja kellu jesperjenza r-rovina f ’daru stess. “Mela dan jgħid ilMulej: ‘Martek għad tintelaq għażżina fil-belt; uliedek, subien u bniet, imutu bis-sejf, u artek tinqasam f ’oqsma. Inti tmut f ’art imniġġsa, u Iżrael ikun żgur itturufnat minn artu.” (Għam 7, 17) Meta seħħ dan tletin sena wara, Amasja x’aktarx ftakar fi kliem il-profeta u għaraf li dak li dan għamel ma kienx għall-flus imma għax kellu sejħa minn Alla: “Iżda l-Mulej qabadni minn wara l-merħla, u l-Mulej qalli: ‘Mur, ħabbar lill-poplu tiegħi, Iżrael.’” (Għam 7, 15) Skont Patri Gwido Schembri, ilmessaġġ tal-profeta jista’ jinġabar f ’dawn il-punti: Il-vera reliġjon għandha tirrifletti ruħha fl-għemil tajjeb u tintwera b’ħajja tassew onesta. Li tagħti qima lil Alla u mbagħad tagħmel li jaqbillek, hija reliġjon falza.

L-immoralità therri lill-bniedem u tmexxih lejn ir-rovina. Min jixtieq jgħix sew jeħtieġ li jfittex lil Alla. ‘Ħejji ruħek, biex tiltaqa’ ma’ Alla tiegħek, ja Iżrael.’ (Għam 4, 12)

Kalendarju Museumin / Marzu - April 2018

Kienet meħtieġa l-osservanza talkmandamenti u tal-Patt tas-Sinaj.

Dan il-patt kellu jkun imwettaq internament b’ħajja tajba u mhux esternament biss, jew billi wieħed iserraħ rasu għax jagħmel parti mill-poplu ta’ Alla.

* Profeziji kontra l-popli tal-qrib u profeziji kontra Ġuda u Iżrael.

Jum il-Mulej li bosta kienu jaħsbu li kellu jkun jum ta’ dawl u ferħ kellu jinbidel fi żmien ta’ ġudizzju u dlam: “Indallam l-art f ’ħin iddawl.” (Għam 8, 9)

* Għeluq: żmien ta’ tiġdid u barka.

Minn dawk li jagħżel għalih, Alla kien jistenna iżjed.

Alla hu li jmexxi kollox u xejn ma jaħrab mill-ġustizzja tiegħu.

Alla jwiegħed il-maħfra jekk il-poplu jindem. Minkejja kollox għad ikun hemm żmien ta’ tiġdid wara li l-poplu jissaffa minn ħżunitu.

Ktieb Għamos jidher li beda jinkiteb f ’għamla ta’ poeżija mill-profeta nnifsu iżda tkompla minn xi dixxiplu tiegħu. Nistgħu naqsmuh hekk: * Oraklu kontra n-nazzjonijiet.

* Ġudizzju kontra Iżrael, speċjalment f ’Kapitli 3-6. * Ħames viżjonijiet ta’ kundanna.

Patri Gwido Schembri jikteb li Għamos kien żar diversi postijiet u l-ispirtu ta’ osservazzjoni li kellu għenu jikteb bi stil mirqum u sabiħ dak li ispirah Alla.

Prattikament hu jitkellem fuq ilqima falza ta’ Alla u l-inġustizzji soċjali, żewġ għemejjel li kien ħaqqhom kundanna għax kienu jmorru kontra l-qalba tal-Patt tasSinaj. Minkejja kollox, mill-fdal ta’ Iżrael Alla kellu jerġa’ jwaqqaf l-għarix imwaqqa’ ta’ dan il-poplu u jagħlaqlu s-selħiet tiegħu. Dan seħħ fil-milja tiegħu mal-miġja talMessija li waqqaf l-għarix tiegħu fostna u wriena kif għandha tkun il-qima vera lejn Alla bl-ispirtu u l-verità, u kif għandha tkun ilġustizzja billi nagħtu lil Alla dak li hu ta’ Alla u lil Ċesri dak li hu ta’ Ċesri.

Matthew Vassallo

Marzu - April 2018 / Kalendarju Museumin

95

Il-Perfezzjoni Evanġelika

“Kunu mela perfetti. . .” (2) (Mattew 5, 48)

H

assu bħal donnu qiegħed f ’morsa. Ma setax jitħarrek kif xtaq. Ma kienx jaf fejn kien u lanqas kif spiċċa hemm. Madwaru kien kollu boroż suwed taż-żibel. Kull waħda kienet mimlija, ilkoll fuq xulxin, waħda fuq oħra, u hu jipprova jiddeffes u jitħaxken bejn borża u oħra biex forsi jgħaddi u jeħles minn dak l-għeluq. L-imkien li kien fih kien magħluq donnu bħal f ’kamra mdaqqsa, xi ftit mudlama. Għarqan xraba Peter fettillu jiftaħ borża minnhom u skanta xħin fiha sab ħafna gazzetti, fuljetti u magazines ta’ kull xorta. Fetaħ oħra u fiha seta’ jilmaħ ħafna bċejjeċ imkissra minn kompjuters qodma. Il-kurżità għelbitu u malajr fetaħ it-tielet waħda.

Fiha kien hemm televiżjoni kbir. Ma setax jifhem dan x’taħwid kien. U f ’ħin bla waqt inħasad meta sema’ lil min isejjaħlu b’ismu.

“Peter. . . Peter, ħallini nidħol ħdejk!” reġa’ tenna l-istess leħen.

“Min int? Xi trid? U fejn ninsab?” staqsa kollu biża’ Peter. L-għaraq kompla jxoqq għalih. Ħassu mifxul aktar minn qatt qabel.

“Jien Ġesù. M’intix ser tħallini nidħol f ’qalbek?”

“Hawn fejn ser tidħol? M’hawnx fejn tiddeffes. . .”

Stenbaħ b’ħasda. Peter ta ħarsa madwaru u ra li din kienet biss ħolma. Ħa nifs twil u qawwi u bħal 96

donnu ħassu jistrieħ. Tajjar il-friex minn fuqu u qam jippassiġġa kollu mħasseb.

Hekk kien irrakkontalna darba, snin ilu, il-Prefett tal-Aspiranti.

U wara staqsiena: “U int qiegħed tħalli spazju f ’qalbek għal Ġesù?

Jew int bħal Peter li għandek ħin u spazju għal kollox barra għal Ġesù li jixtieq jiġi jgħammar f ’qalbek?”

Huma mistoqsijiet li jgħoddu għalina wkoll, u jgħoddu għalina llum. Għax ħafna drabi nispiċċaw nimlew lil qalbna b’ħafna imbarazz, anki ‘tajjeb’, li jisirqilna

Kalendarju Museumin / Marzu - April 2018

dak l-ispazju li suppost inħalluh għal Ġesù.

Li Nitbattlu Il-mixja lejn il-perfezzjoni li jistedinna biex nimxu fiha Ġesù hija li ‘nitbattlu’ minn dak kollu li qiegħed jieħu l-wisa’ fil-qalba ta’ ruħna biex dak il-‘vojt’ li jinħoloq ikun jista’ jimtela b’Alla.

Din it-twissija kollha ħeġġa jagħtihielna wkoll l-awtur talIttra lil-Lhud. Iħeġġiġna biex “narmu kull tagħbija u d-dnub li malajr ifixkilna u niġru, bla ma naqtgħu qalbna, il-ġirja li għandna quddiemna, b’għajnejna merfugħin lejn dak li jmexxi l-fidi tagħna sal-perfezzjoni, Ġesù” (Lhud 12, 1-2).

Iva, Ġesù għandu jkollu post speċjali f ’ħajjitna u għandna nistednuh jidħol f ’dak il-‘vojt’ f ’qalbna li nħallu għalih. FlEvanġelju Ġesù jiġi rrivelat lilna bħala t-‘triq’ li twassalna għal għand il-Missier, il-‘bieb’ li minnu għandna ngħaddu u s-‘sewwa’ li fih għandna ngħixu u li miegħu għandna nitwaħħdu. U din ilverità l-Evanġelju jagħtihielna b’diversi modi. Alla l-Missier innifsu jqiegħed lil Ibnu Ġesù fil-qalba jew fiċ-ċentru ta’ ħajjitna.

Dan proprju nsibuh fil-ġrajja tal-Magħmudija ta’ Ġesù meta l-Missier jinstema’ jgħid mis-

sema: “Dan hu ibni l-maħbub, li nitgħaxxaq bih.” (Mt 3, 17) U l-istess rivelazzjoni tingħatalna fil-ġrajja tat-Trasfigurazzjoni ta’ Ġesù meta l-Missier ilissen missħaba kollha dawl: “Dan hu Ibni l-maħbub, li bih nitgħaxxaq; lilu isimgħu.” (Mt 17, 5) Il-Ħaruf Żvinat Permezz tal-Inkarnazzjoni, l-Iben ta’ Alla jsir bniedem, Ġesù Kristu, biex jurina kif tassew għandna ‘nitbattlu’. Ġesù huwa muri bħala l-ħaruf ta’ Alla li jiġi żvinat jew li jitbattal mid-demm (jiġifieri ħajtu kollha) u allura dak li jagħti kollox. Għalhekk meta aħna ‘nitbattlu’ huwa s-sinjal veru u ċar tal-mixja tagħna lejn il-perfezzjoni Evanġelika. U dan is-sinjal Ġesù nnifsu wrieh fl-istedina li għamel liż-żagħżugħ għani meta qallu li jekk irid ikun perfett għandu jmur u jbigħ dak li għandu, jagħtih lillfoqra u jkollu teżor fis-sema. Fi kliem ieħor, il-Mulej stiednu biex ‘jitbattal’ minn dak kollu li f ’ħajtu kien qiegħed jieħu post Alla.

L-istess stedina Ġesù għamilha lin-nies ta’ żmienu, u qiegħed ukoll jagħmilha lilna llum, meta jgħid: “Min irid jiġi warajja, jiċħad lilu nnifsu, jerfa’ salibu kuljum, u jimxi warajja.” (Lq 9, 23) Għax li terfa’ salibek huwa li ‘titbattal’ u tinħall minn dak kollu li jbiegħdek minn Alla.

Marzu - April 2018 / Kalendarju Museumin

97

Għafsa fit-Tafal Bħalma t-tfal li jkunu jilagħbu bit-tafal joħolqu l-vojt fih blgħafsa tas-swaba’ tagħhom, hekk meta Alla ħalaq lilna l-bnedmin ħalla l-marki tas-swaba’ tiegħu f ’qalbna u ħoloq ‘vojt’ biex ikun jista’ jgħammar fih. Imma kultant jiġrilna li fil-mod ta’ kif ngħixu, u fl-istil ta’ kif infasslu ħajjitna, inkunu qegħdin inbarru lil Ġesù minn qalbna. U din hija l-miżerja tal-bniedem li l-‘vojt’ li Alla ħalla fil-qalb tagħna biex nimlewh bih nispiċċaw nimlewh b’affarijiet oħra.

Xi drabi l-periklu tal-bniedem spiritwali huwa li dan il-‘vojt’ jimlieh b’attivitajiet sbieħ u qaddisa imma li jieħdu l-post ta’ Alla.

98

Alla biss suppost li jimla dak il‘vojt’ li ħolqu hu stess. U għalhekk jekk veru rridu nimxu fit-triq tal-perfezzjoni rridu l-ewwel nett niġu wiċċ imb wiċċ ma’ dan il‘vojt’ li hemm fina. U dan il-vojt irridu nfittxu li nħalluh tassew vojt u ma nimlewhx bi ħwejjeġ oħra għajr li nistiednu lil Alla jidħol fih. Insibu fil-Ktieb tal-Għerf li d-delizzju ta’ Alla huwa li jkun magħna l-bnedmin, verità li kien iħobb jirrepetiha ħafna l-Fundatur tagħna Dun Ġorġ fit-tagħlim tiegħu. U din hija l-bxara t-tajba, li aħna nistgħu nħarsu lejn Alla u nagħrfu l-imħabba kbira tiegħu lejna għax mhuwiex maqtugħ minna anzi huwa parti minna u aħna parti minnu. Il-Magħmudija

Kalendarju Museumin / Marzu - April 2018

tiftħilna tieqa fuq din il-verità; hija t-triq biex nagħrfu din l-imħabba.

U allura l-mod ta’ kif inħarsu lejn x’inhi l-perfezzjoni mhuwiex li nilħqu xi ħaġa jew xi mkien imma li niskopru dan il-potenzjal qawwi li hemm ġewwa fina, jiġifieri dak l-ispazju fina li jsir ‘santwarju’ biex fih jgħammar Alla. Dan jista’ jfakkarna f ’dak l-imkien imdaqqas tat-Tempju Lhudi li kienu jsejħulu l-Qaddis tal-Qaddisin. Kien bini kbir imma vojt biex fih jgħammar Alla. Kienu jemmnu li Alla tant huwa kbir li ma kienx joqgħod fih imma almenu kien ikun jista’ jpoġġi siequ fih. U għalhekk ilLhud kienu jħallu banketta (l-Arka tal-Patt) biex iserraħ almenu riġel wieħed fuqha u hekk issir “ilmirfes taħt riġlejh”.

Vjaġġ Ġewwieni Mela l-mixja tal-perfezzjoni hija l-proċess tat-‘tbattil’ ħalli jinħoloq spazju biex ma jimtela b’xejn għajr b’Alla. U allura mhijiex mixja ’l barra minna nfusna imma mixja ’l ġewwa, vjaġġ ġewwieni, fil-qalba ta’ ruħna, biex nidħlu f ’dan ‘issantwarju’ li mhuwiex mibni minn idejn il-bniedem imma minn idejn Alla. Nidħlu f ’din l-għamara tal-Mulej biex aktar insiru ħaġa waħda miegħu.

Għalhekk jeħtieġ li nagħmlu l-mezzi u niffissaw ħin biex inkunu waħedna ma’ Ġesù li jinsab f ’dan il-‘vojt’ ġewwa fina

u għandna nagħmlu ħilitna biex ma nimlewhx b’affarijiet oħra.

Santa Tereża ta’ Ġesù titkellem fuq it-talb bħala l-mument li nagħtu nifs lil Ġesù u nħalluh jgħammar f ’qalbna għax wisq drabi nispiċċaw li nimlewha bi ħwejjeġ li, bħadduħħan fiż-żiffa tar-riħ, jgħaddu u jispiċċaw. Għax din hija l-ħajja ta’ dejjem, li nfittxu li nagħrfu lil Alla li hemm fina. Sa mit-Testment il-Qadim insibu mera ta’ din ilverità, meta l-‘għarus’ fl-Għanja tal-Għanjiet ifittex li joqgħod mal‘għarusa’ tiegħu. L-għarus li jidħol fil-kamra ta’ ġewwa u l-għarusa li tidħol fil-kantina tal-inbid hija l-ġrajja li tissimbolizza l-għaqda tagħna ma’ Alla li jinsab fina.

Dwar din l-‘għaqda’ kiteb San Ġwann tas-Salib fil-poeżija twila tiegħu Romances, li fiha jirrakkonta l-Istorja tasSalvazzjoni. Fiha jagħtina l-immaġni ħelwa ta’ Alla l-Missier li lil Ibnu jħejjilu ‘għarusa sabiħa’ biex ikun jista’ jingħaqad magħha permezz tal-Inkarnazzjoni.

U Ġesù veru jrid li jingħaqad magħna u li aħna nsiru ħaġa waħda miegħu. Xewqa li wrihielna fl-aħħar ikla tiegħu meta qalilna l-kliem tal-akbar imħabba: “Ibqgħu fija u jien fikom.” (Ġw 15, 4) Imbagħad issokta jgħid: “Ibqgħu fl-imħabba tiegħi.” (Ġw 15, 9) Kienet xewqa li ħarġet minn qalb Ġesù f ’dik il-lejla meta tana ġismu bħala ikel u demmu bħala xorb.

Marzu - April 2018 / Kalendarju Museumin

99

U għalhekk nitolbu lill-Mulej jgħinna fil-mixja tagħna talperfezzjoni biex ‘inbattlu’ ’l qalbna minn dak li huwa żejjed u malFundatur tagħna, kull wieħed u waħda minnha, jitlob bis-sinċerità t-talba li kitbilna fil-ktieb tiegħu Il-Mansjonijiet:

Alla, O Missier, noffrilek ilqalb divina ta’ Ibnek Ġesù Kristu bil-merti kollha tagħha sabiex tagħtini l-grazzja li nħoll qalbi minn kull ħaġa maħluqa.

Ammen.

Michael Debono (Ħsibijiet imnebbħin millmeditazzjonijiet tal-irtir li għamel P. Charló Camilleri O. Carm.)

Irrid Naqra

Say It To God In Search of Prayer ta’ Luigi Gioia

D

an huwa l-ktieb li l-Arċisqof Anglikan ta’ Canterbury qed jissuġġerixxi għar-Randan ta’ din is-sena. Ta’ kull sena l-Arċisqof jagħżel ktieb b’tema spiritwali li jkun intiż biex jgħin lill-qarrejja għal matul iż-żmien qaddis ir-Randan, bi preparazzjoni għall-festa l-kbira tal-Għid. L-awtur, Luigi Gioia, huwa monaku Benedittin u professur tatTeoloġija fl-Università Pontifiċja ta’ San Anselmu f ’Ruma. Huwa jagħti rtiri f ’diversi pajjiżi u ppubblika numru ta’ studji f ’diversi ġurnali akkademiċi.

F’dan il-ktieb, li aħna qed nissuġġerixxu għall-qari personali tagħna, Gioia jikteb li t-talb ma jikkonsistix f ’metodi jew teknikalitajiet, imma li nafdaw f ’Alla li verament huwa interessat u jrid jisma’ dak kollu li ngħaddu minnu, anke dawk l-affarijiet li għall-ewwel jistgħu jidhru li huma insinifikanti. Dan il-ktieb jiggwida lill-qarrej fl-aspetti teoloġiċi tat-talb u kif dawn jirrelataw ma’ Kristu, mal-Ispirtu s-Santu u mal-Knisja. Gioia juża ħafna kwotazzjonijiet skritturali iktar milli kunċetti teoloġiċi li ħafna drabi jkunu kumplessi ħafna.

Il-ktieb kien ippubblikat fl-2017 u fih 26 kapitlu. F’dan l-artiklu qed inġibu traduzzjoni tad-daħla għall-ktieb mill-istess Arċisqof Justin Welby li huwa l-mexxej prinċipali taċ-Church of England.

“Mulej, għallimna nitolbu.” (Lq 11, 1) Dawn il-kelmiet taddixxipli ta’ Ġesù għadhom jidwu sal-lum. Jekk inkunu onesti, ikollna nammettu li t-talb mhux dejjem huwa faċli jew pjaċevoli u rarament jiġina b’mod naturali.

Nitqabdu mad-distrazzjonijiet, ma’ ħsibijiet kollha ansjetà u ma’ xogħlijiet oħra li aħna kommessi li ntemmu. Dan il-ktieb jaqbel ma’ dan kollu! It-talb huwa iebes.

L-awtur ma jippruvax jagħti soluzzjonijiet faċli. Minflok hu jeħodna fuq vjaġġ fit-talbiet il-kbar li nsibu fl-Iskrittura: isSalmi, it-talb tal-profeti tal-Antik Testment, imma fuq kollox it-talb ta’ Ġesù. Fit-talb ta’ Ġesù aħna niskopru l-identità tagħna bħala wlied Alla. Niskopru li t-talb ma jikkonsistix f ’li nagħmlu sforz biex inħabbtu fuq il-bieb ta’ Alla li

Marzu - April 2018 / Kalendarju Museumin

101

huwa impenjat ħafna jew li lanqas biss jisma’. It-talb huwa tweġiba lil Alla li diġà beda l-konversazzjoni tiegħu magħna. Dan huwa Alla li ma jixtieq xejn iktar milli jqatta’ l-ħin magħna, li jgħinna nikbru u li jissorprendina.

Is-sorpriżi mhux dejjem jogħġbuna. Kultant dan Alla li niltaqgħu miegħu fit-talb mhuwiex Alla li jixbah lil Santa Klaws u li aħna nixtiequ li jkollna. Dan Alla jġebbidna, jisfidana u jeħodna f ’toroq xejn mistennija. Luigi

Gioia jinkuraġġina biex inwieġbu għall-imbuttaturi li jagħtina Alla biex naffaċċjaw dak li niltaqgħu miegħu fit-triq u nsegwu b’fiduċja bħal tat-tfal ħalli niskopru modi ġodda kif inkunu ma’ Alla: li nitolbu bħal u ma’ Ġesù b’libertà u fiduċja. Dan il-ktieb huwa kumpann perfett għar-Randan: ktieb li jgħinna neżaminaw il-ħajja tagħna, il-prijoritajiet tagħna u jinkuraġġina nisimgħu lil Alla li diġà qiegħed jitkellem. L-aħħar kapitlu jiġbor il-ktieb b’mod tant sabiħ: meta tiġi biex titlob, żomm l-affarijiet sempliċi, żommhom qosra u veri.

U hekk kif inġibu lilna nfusna b’mod totali quddiem Alla, huwa jwieġeb it-talba li bdejna biha: “Mulej, għallimna nitolbu.”

“Min isib ħin għal Alla, imbagħad isib ħin għal kollox.”

102

Kalendarju Museumin / Marzu - April 2018

List ta’ kotba li f ’dawn l-aħħar 10 snin intgħażlu mill-Arċisqof ta’ Canterbury għar-Randan: 2017 Dethroning Mammon: Making Money Serve Grace ta’ Justin Welby 2016 I Am With You ta’ Kathryn Greene-McCreight 2015 In God’s Hands ta’ Desmond Tutu 2014 Looking Through the Cross ta’ Graham Tomlin 2013 Abiding ta’ Ben Quash 2012 Love Unknown ta’ Ruth Burrows

2011 Barefoot Discipleship: Walking the Way of Passionate Humility ta’ Stephen Cherry 2010 Our Sound Is Our Wound: Comtemplative Listening to a Noisy World ta’ Lucy Winkett 2009 Why Go to Church: The Drama of the Eucharist ta’ Timothy Radcliffe 2008 Life Conquers Death: Meditations on the Garden, the Cross and the Tree of Life ta’ John Arnold

Marzu - April 2018 / Kalendarju Museumin

103

Varji

Ruħ i bil-Għ atx għ al Alla!

H

afna min-nies tal-imgħoddi kienu jemmnu li r-ruħ tal-bniedem qisha bħal biċċa min-nar divin li b’xi mod inqatgħet minn Alla, u hu dan in-nar divin jaħraq ġewwa fina u li qed jipprova jmur lura għand Alla li lilna tant jagħmilna u jħallina bla kwiet (restless). Dan ifakkarna xi ftit f ’dak li jgħid Santu Wistin: “Int għamiltna għalik, o Alla, u l-qalb tagħna ma ssibx kwiet jekk ma tistrieħx fik!’

Iva, aħna bnedmin bla kwiet, bil-għatx, imxennqa... imxennqa għal Alla. Hekk ġejna maħluqin!

Kemm ipoġġiha tajjeb il-qagħda tal-bniedem is-Salmista f ’Salm 63 (v 2): “Alla, Alla tiegħi int; lilek ħerqan infittex, ruħi bil-għatx għalik, għalik imxennaq jiena, bħal art niexfa, maħruqa, bla ilma.”

Int bil-għatx xejn għal Alla tiegħek? Għandek xewqa kbira għalih f ’ħajtek? Forsi mhux dan li kellhom il-qaddisin, ibda millFundatur tagħna u Charles de Foucauld li meta sab lil Alla stqarr li ma seta’ jagħmel xejn iktar f ’ħajtu ħlief jgħix għalih? Forsi tibda taqta’ ftit dan l-għatx malli tintebaħ li ħajtek tagħmel sens jekk tgħixha ma’ Alla, f ’Alla u għal Alla, kif kien jemmen San Ġorġ Preca.

Imma qatt irriflettejna li dan l-għatx għal Alla hu biss QATRA mill-għatx li għandu Hu għalina?

Kif inhi din, hux? Kważi ma titwemminx! Alla bil-għatx għalija! Jien min jien għalih? Dan jispjegah b’mod sabiħ Patri Gioele Galea fil-ktieb tiegħu Tħabbat Xtaqtek meta jikteb: “Alla, li fih ma nsibux jekk mhux għatx akbar minn tagħna. Ifhimni, l-għatx tagħna mhuwiex għajr xrara millgħatx tiegħu. Ma stajtx nixtiequ jien li kieku ma xtaqnix hu. Ma stajtx nieħu n-nar jien li kieku hu ma kienx diġà ħuġġieġa tfernaq!”

Mhux dan l-għatx li forsi ried ifisser Ġesù meta fuq is-salib għajjat: “Għandi l-għatx!”? Jew mhux forsi dan li fehmet Madre Tereża meta riedet li fil-kappelli tagħha jkun hemm miktub “I Thirst”? Jew mhux dan forsi li ried jikkomunika Ġesù mas-

104 Kalendarju Museumin / Marzu - April 2018

Samaritana meta talabha “Agħtini nixrob”?

Alla bil-għatx għalija! Mur ifhem dan il-misteru. U jien kultant bilkemm ma nagħtihx il-ġenb!

U Alla jrid jiżfen minħabba fija!

Hekk insibu fil-Ktieb tal-Profeta Sofonija: “Il-Mulej Alla tiegħek qiegħed f ’nofsok, gwerrier li jsalva. Minħabba fik jithenna b’hena kbir, fi mħabbtu jġeddek, jinfexx minħabba fik f ’għajjat ta’ ferħ bħalkieku f ’jum ta’ festa.” (Sof 3, 17-18) Xi kliem sabiħ! Alla miġnun fuqna. U jien suppost li niġġennen għalih ukoll. Jekk tant iħobbni, għaliex jien nibqa’ indifferenti?

Santu Wistin jgħid lil Alla: “Itfa’ l-ħarsa tiegħek fuqi, hekk li nasal li nibda nħobbok!”

Aħna bħal kalamita, ninġibdu lejn Alla tagħna. Imma jekk finnofs ikun hemm imqar injama, il-ġibda tmur u tispiċċa! Ħafna nistħajjilhom jgħixu b’din l-injama bejnhom u bejn Alla, u għalhekk la jemmnu f ’imħabbtu u lanqas jixxenqu jersqu lejh.

U int u jiena, li suppost tajna ħajjitna għalih, x’hemm bejna u bejn Alla? Hemm xi injam li qed ixejjen din il-ġibda? Kemm nixtieq li ħajjitna tkun bħalma xtaq is-Salmista: “Bħalma għażżiela tixxennaq għan-nixxigħat tal-ilma,

hekk tixxennaq ruħi għalik, o Alla!

Ruħi għatxana għal Alla, għal Alla l-ħaj; meta niġi u nara wiċċ Alla?”

(Salm 42, 2-3) Ngħixu hekk meta nemmnu fil-bewsa eterna li Alla ta lil kull wieħed minnha meta tnissilna.

Juri eku ta’ dan Patri Gioele Galea fl-istess ktieb meta jirrakkonta l-laqgħa ma’ waħda mara li staqsietu għaliex kien għażel li jidħol f ’monasteru. Jistqarr magħha bla ħabi li kienet il-bewsa divina li xeħtitu fl-eremitaġġ, bewsa li jkompli jistqarr xegħlitlu għatx li ma jkun jista’ jtaffi mkien, jekk mhux fuq ix-xufftejn li tawhielu!

U int u jien, nemmnu li Alla wkoll lilna biesna? Nemmnu wkoll li kienet din il-bewsa li b’xi mod ‘tefgħetna’ f ’din is-sejħa, f ’din ilvokazzjoni? Is-sejħa tiegħi qiegħda tkompli ttaffili xi ftit mill-għatx għal Alla? Kif qed naqtgħu dan l-għatx? Kif qed naqtgħu l-għatx

tagħna fl-Oqsma? Kien il-Kapitlu Ġenerali stess li stedinna nkunu “oasi li jaqta’ l-għatx”. Nitkellem xejn dwar Alla ma’ dawk li niltaqa’ magħhom? Insemmuh xejn bejnietna fil-Qasam? Jew nitkellmu fuq kollox u ninsew insemmuh? Naqsmu l-esperjenzi spiritwali bejnietna? Insemmi xejn lil Alla mat-tfal u ż-żgħażagħ?

Inqabbad għatx għal Alla floħrajn?

Dawk li nkun magħhom kuljum, anki tal-familja, jindunaw li fija hemm l-għatx għal Alla u nġegħilhom jistaqsu u jfittxu huma wkoll? Kieku xi ħadd kellu jistaqsini jekk ħajti tagħmilx sens, jekk il-vokazzjoni tagħmilx sens, jew jekk hux qed naħli ħajti, kapaċi nwieġeb bħal Patri Ġioele?

“Iva, moħlija ħajti. Moħlija tistabat fuq il-blat. Moħlija tqajjem il-ħoss tal-għatx għal Alla.”

Kevin Scicluna

Il-Mulej Alla tiegħek qiegħed f ’nofsok, gwerrier li jsalva. Minħabba fik jithenna b’hena kbir, fi mħabbtu jġeddek, jinfexx minħabba fik f ’għajjat ta’ ferħ bħallikieku f ’jum ta’ festa.”

(Sof 3, 17-18) 106 Kalendarju Museumin / Marzu - April 2018

Varji

Il-Bniedem Edukat

W

ieħed mis-suġġetti li nsibu f ’Il-Ktieb tas-Sinjali huwa l-Edukazzjoni. F’dan il-kapitlu Dun Ġorġ jagħtina 100 sinjal ta’ persuna edukata. Naturalment dawn is-sinjali jridu jinqraw fid-dawl tal-kuntest li fihom inkitbu, jiġifieri fl-1942. Madankollu ħafna minnhom għadhom validi sal-lum. Dawn li ġejjin huma xi wħud minn dawn is-sinjali li għandhom jgħinuna biex inkunu dejjem iktar nies edukati u iktar umani u b’hekk il-ħidma tagħna tħalli iktar effett u Alla jingħata glorja. Ta’ min wieħed ifittex dan il-ktieb biex ikun jista’ jaqra s-sinjali kollha li kiteb Dun Ġorġ.

Min huwa edukat.....

Iwieġeb dejjem għat-tislima, jagħmilhielu min jagħmilhielu.

Ma jitbissimx, lanqas jidħak, meta jisma’ xi kelma baxxa jew mhix xierqa.

Ma jistaqsix ħwejjeġ li fuqhom ma jimpurtahx.

Ma jsemmix ħwejjeġ ta’ ferħ quddiem nies ta’ qalbhom sewda.

Fit-taħdit tiegħu mal-oħrajn, qatt ma jaqbeż u jgiddeb lil ħadd billi jgħidlu: “Mhux tassew.”

Jirringrazzja lil kull min ikun għamillu xi favur.

Ma jitmattarx quddiem in-nies.

Jitlob skuża jekk jaħbat ma’ xi ħadd, avolja ma jkunx ried.

Jitlob il-permess meta jkollu jofroq in-nies biex jgħaddi.

Ma jitfax għajnejh ’l hawn u ’l hinn, meta huwa miexi fit-toroq.

Ma jqegħidx subgħajh f ’ħalqu, lanqas igiddem jew inaddaf dufrejh quddiem in-nies.

Jistmerr il-kelma b’oħra, u jħares serju lejn min jgħidha.

Iżomm ruħu nadif fl-ilbies tiegħu u f ’ġismu.

Ma jiftaħx u jaqra reġistri jew ittri ta’ ħaddieħor bla permess.

Ma jilgħab bl-idejn qatt u ma’ ħadd.

Marzu - April 2018 / Kalendarju Museumin

107

Jgħatti xufftejh u mnifsejh bilmaktur, meta jagħtas jew jisgħol quddiem in-nies.

Meta jrid favur jitlob, iżda qatt ma jordna jew jikkmanda.

Ma jużax familjarità żejda malġenituri jew mas-superjuri tiegħu.

Ma jwaqqafx, lanqas ifixkel lil ħadd, meta dan ikun jitkellem.

Meta xi ħadd jonqsu b’xi kelma jew b’xi azzjoni mhux xierqa, ma jagħmilx frattarija lanqas jissaħħan iżżejjed.

Ma jħallatx kliem għażiż u reliġjuż ma’ kliem fieragħ.

Jitwarrab mill-persuna li lejha jkun resaq xi ħadd biex ikellimha.

Ma jgħajjat jew ma jsejjaħ lil ħadd bil-laqam.

Fil-knisja la jħares ’l hawn u ’l hinn u lanqas isellem lil ħadd.

Fid-dħul u fil-ħruġ iħalli lil min ikun aqwa minnu jgħaddi qablu.

Juri sinjali li ħa gost bil-favur li wieħed ikun għamillu, avolja jkun swielu ftit wisq.

Waqt l-ikel ma jmeċlaqx, lanqas jgħaġgel.

Iqum bilwieqfa meta fil-laqgħa tidħol persuna distinta f ’xi grad.

Iċiedi malajr bl-umiltà malli jintebaħ li għandu tort.

Ma jħokkx rasu quddiem in-nies.

Ma jindaħalx minn rajh fl-uffiċċju ta’ ħaddieħor.

Ma jsemmix ħwejjeġ moqżieża quddiem in-nies u speċjalment waqt l-ikel.

Jikteb ċar u fuq karta pulita l-ittri li jibgħat.

Juża manjieri tajba, jew iġib ruħu bil-ġentilezza, mhux biss ma’ nies tal-iskola u edukati iżda wkoll ma’ nies bla skola jew baxxi filkundizzjoni.

Juża manjieri tajba, jew iġib ruħu bil-ġentilezza, mhux biss ma’ nies tal-iskola u edukati, iżda wkoll ma’ nies bla skola jew baxxi filkundizzjoni.

Meta jitkellem ma’ xi ħadd, ma jiffissax għajnejh f ’wiċċ il-persuna li magħha jitkellem.

Jitkellem dejjem b’leħen meqjus, u mhux donnu biex iċanfar.

Waqt il-prietka jew xi diskors ma joqgħodx jaqra jew jitkellem, lanqas jongħos.

Ma jidħak qatt b’ħadd li jieħu xi żball, u speċjalment quddiem innies.

Meta jimxi ma jkaxkarx riġlejh.

Jekk ikun irid jidħol xi mkien mnejn ikunu ħerġin in-nies, jistenna sakemm joħorgu.

Quddiem in-nies ma jnaddafx snienu jew widnejh.

Iwassal sal-bieb lil dak li huwa jkun laqa’ ġo daru.

Ma jħarisx lejn l-arloġġ biex jara x’ħin hu bla bżonn, f ’xi konferenza li jkun fiha.

Jilqa’ dejjem dak li joffrulu, jekk ma jkollux raġuni serja biex ma jeħdux.

Ma jissikkax biex wieħed jieħu ħaġa li jkun irrifjuta.

Joffri l-post tiegħu lil min ikun bilwieqfa, jekk dan ikun aqwa minnu, jekk anzjan fl-età, jew ma jkunx jiflaħ.

Meta jkun f ’xi laqgħa, biex joħroġ qabel jitlob permess.

Ma jqegħidx f ’ħalqu ħwejjeġ li ma jkunux tal-ikel.

Dak li jara ikrah fl-oħrajn huwa ordni għalih biex ma jagħmlux.

Marzu - April 2018 / Kalendarju Museumin

109

Varji

The White Crucifixion ta’ Marc Chagall

M

arc Chagall huwa l-artist preferut tal-Papa Franġisku u l-pittura favorita tiegħu hija fil-fatt din li għandna fuq il-qoxra talKalendarju Museumin, jiġifieri Il-Kruċifissjoni l-Bajda.

Chagall kien aderent bikri taliskola modernista tal-pittura u ħoloq xogħlijiet kważi f ’kull format artistiku, fosthom pittura, illustrazzjonijiet ta’ kotba, stained glass, settijiet tal-palk, ċeramika u tapizzeriji. Dan l-artist Russu li għex mill-1887 sal-1985 għamel ukoll esperiment fil-kubiżmu, fis-simboliżmu u saħansitra fissurrealiżmu.

Bħal bosta mix-xogħlijiet ta’ Chagall, il-pittura li qed nittrattaw hija waħda ffullata u mal-ewwel daqqa ta’ għajn l-osservatur għandu mnejn iħossu xi ftit konfuż. Iżda wieħed irid jifli sew il-pittura biex jifhem aħjar ilmessaġġ li ried jagħtina Chagall.

Simbolu tat-Tbatija tal-Lhud Chagall pitter Il-Kruċifissjoni l-Bajda wara t-tifrik tan-Nażisti 110

kontra l-Lhud f ’Novembru 1938, lejliet it-Tieni Gwerra Dinjija.

Kristu huwa tassew raffigurat fiċ-ċentru iżda, kif l-istess Chagall qal iktar tard, din l-stampa turi ħafna iktar milli sempliċement il-kruċifissjoni ta’ Kristu. Ix-xeni li jdawru s-salib - raħal imkisser, sinagoga maħruqa - juru t-tifsira vera li kellu f ’moħħu l-pittur li xtaq juri lil Kristu bħala simbolu tat-tbatija tal-Lhud taħt idejn inNażisti.

Jekk inħarsu aktar mill-qrib lejn dan l-ispettaklu ta’ xeni differenti, naraw fuq ix-xellug ta’ fuq mara mbeżża’ u tliet rabbini qed jaħarbu. Ftit aktar ’l isfel insibu suldati li qed iġorru bnadar ħomor waqt li jattakkaw lir-raħħala u jeqirdulhom djarhom, u jobbligaw lill-oħrajn biex jaħarbu permezz tad-dgħajjes.

Kalendarju Museumin / Marzu - April 2018

Fiċ-ċentru nsibu l-figura ta’ Kristu msallab li għandu xeħta ta’ bniedem Lhudi, għax għandu tallith Lhudi madwar qaddu minflok il-biċċa drapp tas-soltu.

Rasu wkoll hija mgħottija u ftit ’il fuq minnha hemm il-kliem “Re tal-Lhud” miktub bl-Ebrajk u bil-Latin. Taħt saqajh insibu l-menorah iżda l-istramba hi li dan għandu biss sitt xemgħat.

Fuq nett tidher sinagoga qed tinħaraq mis-suldati, bil-bnadar Nażisti jittajru fuq il-fjammi.

L-għamara u l-kotba tas-sinagoga huma mormija fit-triq.

Lejn in-naħa ta’ isfel, fuq iżżewġ naħat tas-salib, naraw nies li, filwaqt li qed jaħarbu minn dawk il-persekuzzjonijiet, jippruvaw jaħbu u jsalvaw il-kotba u s-simboli reliġjużi Lhud. Fost dawn hemm wieħed bil-blu fuq ix-xellug li qed iġorr tabella fuq sidru li tgħid “Ich bin Jude” (“Jiena Lhudi”).

Fuq il-lemin ’l isfel mis-salib hemm dawl abjad ħiereġ milliskroll tat-Torah li qisu qed jimbotta s-sellum lejn is-salib.

Id-dawl huwa mgħotti xi ftit minn figura liebsa l-aħdar. Din il-figura tidher f ’numru ta’ pitturi ta’ Chagall u hija kemxejn misterjuża.

Il-messaġġ li jrid iwassal Chagall hu li t-tbatija u l-mewt ta’ Kristu jirrappreżentaw it-tbatija talpoplu Lhudi. Chagall innifsu afferma dan għexieren ta’ snin wara l-gwerra: “Għalija Kristu dejjem issimbolizza il-veru t-tip ta’ martirju tal-Lhud.”

Bergoglio jara f ’din il-pittura u fl-interpretazzjoni veraċi tagħha qbil mal-predikazzjoni kostanti tiegħu li tiffavorixxi lill-foqra, lill-oppressi u lill-emarġinati. Din il-pittura toffri stqarrija qawwija ħafna għax iġġib għall-attenzjoni tagħna l-qerda u l-vjolenza li l-Lhud kienu qed jiffaċċjaw dak iż-żmien. Fil-qalba tal-kaos taddinja, nistgħu nħarsu lejn il-wiċċ ta’ Kristu. Iva, Kristu bata ħafna, huwa martri, iżda f ’wiċċu hemm sens ta’ paċi. Permezz ta’ din ilpittura nistgħu nispiraw irwieħna biex, bħall-Papa Franġisku, inwieġbu għall-ħtiġijiet tal-aħwa l-aktar vulnerabbli.

Franklin Balzan

Marzu - April 2018 / Kalendarju Museumin

111

Varji

L-Għ ażiż Museum

K

tieb interessanti li qrajt snin ilu kien jismu The Monk Who Sold His Ferrari: A Fable about Fulfilling Your Dreams and Reaching Your Destiny ta’ Robin Sharma. Hu dwar avukat famuż jismu Julian Mantle. Peress li rnexxa fil-karriera, kellu ħafna flus u seta’ jagħmel li jrid. Iżda la kellu familja kuntenta u lanqas kien kuntent hu minħabba l-pressjoni tax-xogħol. Marad u spiċċa biex tilef kollox. Wara li fieq ma reġax kompla l-professjoni iżda mar vjaġġ l-Indja biex isib l-iskop ta’ ħajtu. Dan kien il-punt tal-bidla għax hemm irċieva ħafna lezzjonijiet tajbin li fil-ktieb isejħilhom ‘virtujiet’. Il-vjaġġ tant affettwah b’mod pożittiv li ftit wara sar patri. Ħa naqsam magħkom ftit minn dawn il-lezzjonijiet li ħassejthom jgħinu anke lili u huma relevanti għalina lkoll. L-ewwel lezzjoni li laqtitni kienet din:“The secret of happiness is simple: find out what you truly love to do and then direct all of your energy towards doing it.

Once you do this, abundance flows into your life and all your desires are filled with ease and grace.” Ilkwalità tal-ħajja hija determinata mill-kwalità tal-ħsibijiet. Neħħi kull ħsieb ħażin u li jfixklek “għax Alla ma jagħtix taħwid u inkwiet”. San Ġorġ Preca fl-Ittra tal-Manswetudni jgħid: “Min jilqa’ ħsibijiet li jinkwetaw, li jħawdu u li jagħtu fastidju, dan ikun jixbah lil wieħed li f ’kamartu jagħlaq miegħu sriep, ilpup ħorox u tigri.”

Min jaf kemm nintilfu fi ħsibijiet li ħafna drabi jagħmlulna 112

l-ħsara. Fl-aħħar xhur qabel l-Inkorporazzjoni ġew mumenti fejn ħallejt il-ħsibijiet jimlewli moħħi, iżda malli ssib lil xi ħadd ma’ min titkellem, Soċju talQasam, id-direttur spiritwali u ġieli anki l-kelma ta’ Alla, tikkalma. Fl-irtir, is-Sibt filgħaxija, wara ġurnata nisma’ dwar diversi aspetti tal-vokazzjoni, għedt: “Imma possibbli se nkun kapaċi ngħix dan kollu? Possibbli li din hi s-sejħa tiegħi?” L-għada filgħodu l-ewwel laqgħa li kellna bdiet bissilta tat-Tempesta fejn Ġesù jgħid lill-Appostli: “Mela m’għandkomx fidi?” Dan il-kliem għenni nikkalma, nintelaq u nħalli kollox f ’idejn il-Mulej. Jalla liż-żgħażagħ li niltaqgħu magħhom ngħinuhom jifhmu din il-ħaġa. Ġieli jiġi xi Aspirant u jistaqsini: “Imma tista’ tagħmel din il-ħaġa meta tkun Kandidat?” Mhux se nibdillu

Kalendarju Museumin / Marzu - April 2018

ħajtu jien, għax ħadd minnha mhu xi swiċċ, imma nista’ nagħtih direzzjoni biex isib l-iskop veru ta’ ħajtu. L-akbar dispjaċir m’għandux ikun għax telaq Kandidat imma għax telaq bla ma jaf xi jrid f ’ħajtu.

It-tieni ‘virtù’ li jsemmi l-ktieb hi din:“Today, and this very moment, is a gift. Stay focused on your purpose. The Universe will take care of everything else.”

U bħalma lighthouse tidderieġi l-vapur fil-port, tinduna li meta tiddedika ħajtek bi skop ikollok il-kuntentizza. Meta ppruvajt lil ħajti nagħtiha skopijiet differenti, ma wasaltx. Tgerfixt u ntlift. Kelli bżonn dawl li jurini t-triq. Illum, xahrejn wara l-Inkorporazzjoni, nista’ ngħid li f ’ħajti sibt id-dawl li jwassalni għall-iskop veru ta’ ħajti.

Sa nhar il-Milied, kull min kien

isaqsini kif kont qed inħossni kont ngħidlu ma nafx. Wara li għadda l-eċċitament u bdejt nirrealizza x’għamel miegħi l-Mulej, bdejt ngħid li qed inħossni kuntent, kuntent mhux biss għax sirt Soċju imma għax b’dan il-pass qiegħed niffoka fuq l-iskop li għalih għażilni Alla. L-emozzjonijiet li ħassejt tul l-aħħar xhur qabel l-Inkorporazzjoni kienu diversi. Waħda Soru Spanjola qalet: “It was exciting, crazy, frightening, incredible, all at the same time…”. Veru! Taħlita kbira ta’ emozzjonijiet li ma tistax tiddesrivihom. B’mod speċjali meta ssir taf li fuq il-palk se tkun waħdek. Imma naħseb li grazzi għal bosta membri u Kandidati, anke li forsi matul dawn is-snin ma baqgħux magħna, stajt insib is-sabiħ fis-Soċjetà, anke fil-

mumenti diffiċli. Għenuni noħroġ mill-qoxra tiegħi u nsir dak li jien illum, b’sempliċi kelma jew biċċa xogħol li ngħatajt.

Għenuni nħobb aktar lil Alla filħajja tiegħi u nħobb lill-proxxmu li niltaqa’ miegħu. Membru li żgur żera’ fija din il-ħeġġa u mħabba kien Ewġenju Borg, is-Soċju l-aktar għal qalb Dun Ġorġ. Bilfors ikolli nsemmih għax il-laqgħa tiegħi miegħu ħalliet impatt kbir f ’ħajti. Xegħlet dawl li ma nistax niddeskrivih.

Finalment l-akbar grazzi tmur lil Alla li jlaqqagħna kuljum u jagħtina skop f ’ħajjitna. Ejjew ngħinu lil xulxin inkunu kuntenti u napprezzaw dan ir-rigal sabiħ li għandna. Naħseb li jekk nagħmlu hekk ikollna aktar vokazzjonijiet, għaliex min f ’ħajtu jrid ikun imdejjaq? Għalhekk naħdmu flimkien biex din il-vokazzjoni ma

narmuhiex. Wieħed Soċju f ’dawn il-jiem qalli: “This vocation made my life so rich!” X’ħa nagħmlu biex iż-żgħażagħ jaraw is-sabiħ fil-vokazzjoni? U kif se nħajru żgħażagħ oħra jilqgħu din issejħa?

Għeżież Kandidati, inħajjarkom ħafna li tiskopru s-Soċjetà, mhux biss b’dak li tisimgħu fil-laqgħat imma wkoll billi titkellmu, tistaqsu, taqraw, tesperjenzaw u titolbu. Hekk tkunu tistgħu tieħdu l-esperjenza sħiħa talMuseum. Veru, se jkun hemm affarijiet li tarawhom diffiċli, li ma tifhmuhomx, imma liema ħajja hija faċli u bla sagrifiċċji u maltempati. Jalla fuq fommna tkun spiss is-sentenza li nsibu f ’wieħed mill-artikli ta’ Frater Fragilis: “Għażiż Museum, ma nistax nieqaf inħobbok!”

Roberto D’Amato

Wieħed Soċju f ’dawn il-jiem qalli: “This vocation made my life so rich!”

X’ħa nagħmlu biex iż-żgħażagħ jaraw is-sabiħ fil-vokazzjoni?

114

Kalendarju Museumin / Marzu - April 2018

Varji

Id-Direzzjoni Spiritwali (L-Ewwel Parti)

W

aħda mill-prattiċi importanti li għandna fis-Soċjetà hija bla dubju d-direzzjoni spiritwali. Fuq dan is-suġġett inkiteb ħafna u wieħed jagħmel tajjeb ifittex minn sorsi oħra. F’dan l-artiklu maqsum fuq żewġ partijiet għandna sitt punti li jistgħu jgħinuna nkomplu niskopru l-vitalità tad-direzzjoni spiritwali fil-ħajja tagħna. Fil-bidu bħala introduzzjoni għandna xi mistoqsijiet għar-riflessjoni personali tagħna: Xi ħsieb jiġik meta tisma’ bid-direzzjoni spiritwali? X’reazzjoni ġewwinija jkollok? Kif inti sejjer f ’din il-prattika? Tirringrazzja xejn lil Alla għaddirezzjoni? Jekk fid-direzzjoni mhux sejjer tajjeb, għandek ix-xewqa li tirranġa? Jekk m’għandekx direttur spiritwali, x’ser tagħmel biex ma tibqax hekk?

L-Istorja tad-Direzzjoni Spiritwali fis-Soċjetà

spiritwali, jeħtieġ min jgħallmu u jmexxih fil-ħajja tar-ruħ.”

Il-protagonisti f ’din l-istorja kienu bla dubju Alla u Dun Ġorġ. IlFundatur kien jaf il-benefiċċji tad-direzzjoni għax fittixha mingħand Dun Alwiġ Galea. Kien jgħidilhom lis-Soċji li ħa ħafna ġid mingħandu u kien iħobb jikkwota lil Qoħelet: “Għax jekk jaqa’ wieħed, l-ieħor iqajjem lil sieħbu. Ħażin għal min hu waħdu, li jaqa’ u ma jkollux lil min jgħinu u jqajmu.” (Qoħ 10, 4) Għal Dun Ġorġ, “id-direzzjoni tikkonsisti filli Soċju kif jista’ jagħti għajnuna lil Soċju ieħor fil-ħajja spiritwali; għax kif is-suldat ma jmurx jikkumbatti mingħajr kaptan, hekk ukoll in-Nisrani, fil-ħajja

L-idea bdiet tiżviluppa maż-żmien u d-direzzjoni spiritwali dehret filKostituzzjonijiet tal-Papidi li kienu sottomessi għall-Inkjesta (1916).

Dawn kienu jikkonsistu f ’227 paragrafu li xi wħud minnhom jittrattaw proprju din il-prattika.

Fost dawn ir-regolamenti nsibu: • Id-direttur ma jaċċettax rigali mingħand id-diriġent.

• Soċju inkorporat għandu jkollu direttur spiritwali.

• Direttur u diriġent jiltaqgħu darba kull ħmistax.

• Direttur m’għandux jikser ilkunfidenzjalità.

Ftit żmien wara qamu xi xnigħat

Marzu - April 2018 / Kalendarju Museumin

115

u suspetti dwar din il-materja partikulari u Dun Ġorġ fit-13 ta’ Marzu 1916 kellu jmur u jispjega lill-membri tal-Inkjesta. Wara dan l-istudju d-direzzjoni kienet ipprojbita u bħala terminu ma baqgħetx tintuża. Imbagħad bdiet titfaċċa l-kelma Parrinija.

Meta f ’Diċembru 1931 tressqu r-Regolamenti Fundamentali għall-Approvazzjoni Kanonika, il-Parrinija kienet inkluża u, meta ħareġ id-digriet tal-approvazzjoni fit-12 ta’ April 1932, dan irregolament ġie aċċettat ukoll.

Fir-Regola mġedda tal-2002 li l-Kapitlu Ġenerali tana fl-1999 reġa’ beda jintuża t-terminu “direzzjoni spiritwali” u dan baqa’ jintuża fir-Regola preżenti. Illum għandna tnax-il regolament fuq id-direzzjoni spiritwali, ħamsa fil-Kostituzzjoni u sebgħa fidDirettorju Ġenerali.

Il-Benefiċċji Ir-riflessjoni fuq il-benefiċċji hija neċessarji għax issaħħek u tinkoraġġik biex tkompli fejn ħallejt jew fejn kont waqaft.

Id-direzzjoni spiritwali meta magħmula sewwa fiha biss benefiċċji u qatt ma tagħmel ħsara lill-individwu. F’din d-dinamika jidħol Alla, u huwa hu l-protagonista. Fejn jidħol Alla, kollox huwa tajjeb.

Thomas Merton fil-ktieb tiegħu Spiritual Direction and Meditation 116

jikteb li d-direzzjoni “hija l-proċess kontinwu ta’ formazzjoni u gwida, fejn in-Nisrani jitmexxa fil-vokazzjoni speċjali tiegħu biex, permezz ta’ korrispondenza fidila mal-grazzji tal-Ispirtu s-Santu, hu jkun jista’ jilħaq il-fini talvokazzjoni tiegħu u l-għaqda ma’ Alla.” Permezz tad-direzzjoni aħna niksbu l-libertà jew ilpurifikazzjoni tal-ispirtu billi ninħallu minn dak li qiegħed jostakolana minn Alla.

Carlo Carretto fil-Ktieb Letters from the Desert jikteb: “M’hemmx għalfejn noqogħdu nirrepetu: aħna morda, żbilanċjati, senswali, ħżiena. U ara ma niżbaljawx: Aħna tfisser aħna, kull wieħed minna.

Diżastri, dwejjaq, dipressjoni, dawn kollha imma l-iktar l-esperjenza tad-dnub iġegħluna niskopru dak li aħna: foqra, fraġli, oġġetti dgħajfa, taħlita ta’ kburija u ħażen, inkonsistenti, għażżiena, illoġiċi. M’hemmx limitu għal din il-miżerja fil-bniedem. U Alla jħallina nixorbu dan il-kalċi morr sal-aħħar qatra.” Id-direzzjoni hija neċessità għax titfa’ dawl fuq l-iktar affarijiet ġewwinija. Aħna bil-grazzja ta’ Alla ddeċidejna li l-ħajja tagħna ngħixuha fis-Soċjetà u għas-Soċjetà. Biex ngħixuha bl-aqwa mod possibbli, hemm bżonn li kontinwament naħdmu fuqna nfusna ma’ Alla u maddirettur spiritwali tagħna. Dan huwa ta’ benefiċċju kbir li permezz tad-direzzjoni spiritwali aħna

Kalendarju Museumin / Marzu - April 2018

naħdmu u nistinkaw biex ngħixu l-vokazzjoni tagħna bl-aqwa mod li nistgħu u kemm nistgħu.

Henri Nouwen fil-ktieb Reaching Out jikteb: “Għandna bżonn lil xi ħadd biex jinkuraġġina meta nkunu ttentati li ntajru kollox, li ninsew kollox, li sempliċiment naqbdu t-triq tad-disperazzjoni.

Għandna bżonn lil xi ħadd meta nkunu qed ngħaġġlu f ’deċiżjonijiet mhux ċari jew ngħaġġlu kburin għal xi għan mhux ċar. Għandna bżonn lil xi ħadd li jissuġġerilna meta għandna naqraw u meta nkunu silenzjużi, liema kliem għandna nirriflettu fuqu u x’nagħmlu meta s-silenzju stess tant joħloq biża’ u ftit paċi.”

Jean Vanier fil-ktieb Becoming Human jikteb: “In-nies ħafna drabi għandhom bżonn l-għajnuna ta’ xi ħadd li jimxi magħhom, kumpann. Wieħed mill-aqwa fatturi għal-liberazzjoni interjuri huwa kif aħna akkumpanjati.

Irridu nistaqsu lilna nfusna: ‘Min qed jimxi miegħi?’ Kumpann huwa xi ħadd li jkun magħna fittriq tal-libertà, xi ħadd li jħobbna u xi ħadd li jifhem il-ħajja tagħna.

Xi ħadd li jista’ jagħti isem lillweġgħat interjuri u lil dak li nħossu.”

Mid-direzzjoni jiggwadanja wkoll id-direttur spiritwali u, jekk permezz tagħha l-individwu jkun qed isir persuna aħjar u iktar

matura, allura jibbenefikaw ukoll dawk li jagħmilha magħhom kif ukoll is-Soċjetà għażiża tagħna.

F’artiklu tal-Kalendarju Museumin ta’ Awwissu 1985 is-Superjur Ġenerali Victor Delicata jikteb: “Mill-Parrinija jiddependi mhux biss il-progress tal-individwu iżda l-progress tal-istess Soċjetà.”

Diffikultajiet fid-Direzzjoni Spiritwali Irridu nkunu prattiċi u ngħidu li hemm diffikultajiet reali fleżerċizzju tad-direzzjoni spiritwali.

L-ewwel diffikultà hija l-fatt li wieħed irid isib u jagħżel direttur spiritwali. Is-Superjur Ġenerali Ewġenju Borg fit-23 ta’ Jannar 1963 qal lis-Soċji: “Intom tafu, għeżież ħuti, kemm il-Patrijarka tagħna Dun Ġorġ kien akkanit għall-Parranija. Sirt naf li xi Soċji qegħdin isibu diffikultà li jagħżlu lil xi ħadd bħala Parrinu, kawża li wħud, minħabba xi raġuni jew mingħajrha, jirrifjutaw.... Għaliex tirrifjuta, ħija, li toqgħod Parrinu?

Ftakar li dan huwa mezz ta’ ġid kbir; il-Bambin biss jaf kemm ġid isir. Kemm Soċji li naf jien kienu waslu fl-aħħar, li jitilqu mis-Soċjetà, iżda bil-parir għaqli, bil-ħajja spiritwali u bl-eżempju tal-Parrinu li jħobb minn qalbu s-Soċjetà biddlu l-ħsieb u baqgħu magħna u llum dawn huma millaħjar Soċji. Il-Parrinija salvat ħafna Soċji u għenithom biex jipperseveraw.”

Marzu - April 2018 / Kalendarju Museumin

117

Jekk mhux għal xi raġuni gravi, wieħed m’għandux jirrifjuta li jservi u jaqdi bħala direttur spiritwali. L-għażla trid issir billibertà fi spirtu ta’ talb. Wieħed għandu jagħżel lil xi ħadd li jħobb lis-Soċjetà u jkun fidil lejn ir-Regola. Tagħżel lil xi ħadd li għandek fiduċja fih u li jkun iħobbok għax ikun jixtieqlek l-aqwa ġid, jiġifieri l-qdusija.

Diffikultajiet oħra jistgħu jkunu: • Id-diffikultà taż-żmien u l-frekwenza. Dak li jkun jittieħed mix-xogħol li jkollu u ma jsibx ħin għad-direzzjoni.

Imma din trid tingħata prijorità u wieħed irid isib ħin għaliha.

• Id-diffikultà li tiġi mit-tip ta’ karattru. Ma tkunx faċli, per eżempju, għal min għandu karattru magħluq. Il-karattru m’għandux għalfejn jinbidel imma mbagħad biż-żmien dak li jkun jidra wkoll u d-direttur għandu jagħraf u jiffaċilita.

• Id-diffikultà tad-distanza.

Dan jiġri meta d-direttur jiġi msejjaħ biex imur barra jew meta l-membru stess qiegħed ’il bogħod mid-direttur tiegħu minħabba studju, xogħol jew missjoni. Xejn mhu ser jieħu post il-kuntatt dirett u personali imma żgur li l-emails, it-telefonati jew l-iskype jistgħu jgħinu u jħallu l-ġid.

118

• Id-diffikultà ta’ meta d-direttur joħroġ mis-Soċjetà. Dan jista’ jkun mument ta’ kriżi għallmembru. Apparti l-impatt li tista’ tħalli din id-deċiżjoni, wieħed irid ikollu jerġa’ jibda mill-bidu.

• Id-diffikultà ta’ meta membru jiddeċiedi li jibdel id-direttur tiegħu għax jibda jara li mhux qed jgħinu. M’hemmx għalfejn għaġla u trid issaqsi għalfejn trid tbiddlu. Imma ladarba wieħed ikun iddeċieda, allura bil-prudenza għandu jgħarraf lid-direttur u jkompli ma’ direttur ieħor.

• Id-diffikultà li membri ta’ età avvanzata jridu jsibu direttur iżgħar minnhom għax li kellhom kiber, marad jew miet.

L-ebda diffikultà m’għandha taqtgħalna qalbna. Wieħed irid jipperswadi ruħu li d-direzzjoni hija neċessarja. Iridha Alla għalina, aħna li qegħdin fisSoċjetà, u allura nagħmluha bil-ferħ. Id-direzzjoni spiritwali huwa eżerċizzju sabiħ, sempliċi u ordinarju, li għandu jsir filkwiet mingħajr ħafna pressjoni u inkwiet. Id-direzzjoni spiritwali tagħtina ħafna paċi.

Roberto Zammit

Kalendarju Museumin / Marzu - April 2018

Djarju Museumin

Diċembru 2017 -Frar 2018 Inkorporazzjoni ta’ Membru Ġdid Nhar il-Milied filgħodu Roberto D’Amato mill-Qasam ta’ Birżebbuġa kien inkorporat membru fis-Soċjetà. Id-diskors tal-okkażjoni sar mis-Superjur Karol P. Debono. Apparti s-Soċji, il-Kandidati u numru ta’ Aspiranti u Magħżulin, kien hemm preżenti wkoll membri tal-Amministrazzjoni tasSezzjoni Femminili u l-Assistent Ekkleżjastiku Dun Kevin Schembri. Flaħħar tal-Inkorporazzjoni s-Superjur Ġenerali u Dun Kevin taw il-messaġġi tagħhom.

L-Aħħar Laqgħa Ġenerali tas-Sena Fil-laqgħa tal-Erbgħa 27 ta’ Diċembru saret ċelebrazzjoni ta’ ringrazzjament għall-vokazzjoni Museumina. Matul din il-laqgħa bit-titlu “Providenza u Perseveranza” numru ta’ membri kienu qed ifakkru 75, 70, 60 u 50 sena mill-inkorporazzjoni tagħhom. Frans Gatt, Leli Borg, Frans Zahra u l-inkorporand il-ġdid Roberto D’Amato taw il-messaġġi tagħhom fuq issbuħija tal-vokazzjoni tagħna.

Laqgħa Ġenerali Annwali Id-Delegazzjoni ta’ Malta u Għawdex organizzat ir-raba’ Laqgħa Ġenerali Annwali tagħha bejn is-Sibt 10 u l-Ħadd 11 ta’ Frar. Is-Sibt saret laqgħa fl-Iskola St. Michael fejn ġew ippreżentati r-Rapport Amministrattiv u dak Finanzjarju. Wara kien hemm ħin informali flimkien. Il-Ħadd filgħodu, fl-Iskola St. Michael, il-laqgħa bdiet biċ-ċelebrazzjoni tal-Ewkaristija. Wara kien hemm ħidma fi gruppi differenti u s-Superjur Ġenerali għalaq din ilparti bil-messaġġ tiegħu. Il-laqgħa ntemmet wara l-ikla ta’ nofsinhar.

Marzu - April 2018 / Kalendarju Museumin

119

Assenjatur għal Marzu-April 2018

DOMMATIKA

STORJA

Lezzjoni 109: Il-ħajja kkonsagrata Lezzjoni 110: Marija u l-Knisja Lezzjoni 111: Ġesù jagħżel lil San Pietru Lezzjoni 112: Il-missjoni pastorali ta’ San Pietru

Lezzjoni 19: Klement ta’ Lixandra Lezzjoni 20: Oriġene Lezzjoni 21: Kostantinu jġib rivoluzzjoni

MORALI Lezzjoni 86: Il-virtujiet (3) Lezzjoni 87: Is-sejħa universali għall-perfezzjoni u l-qdusija Lezzjoni 88: L-essenza tal perfezzjoni u l-universalità tas-sejħa tagħha Lezzjoni 89: Il-qdusija: x’ġejjieni għandha?

BIBBJA Lezz. 53-54: L-ewwel ħdax-il kapitlu tal-Ġenesi (2-3) Lezzjoni 55: Ġenesi - kapi 12-50 (1) SPIRITWALITÀ Trattat 2 Lezzjoni 2: Metafori fundamentali (2) Lezz. 3-4: Tradizzjonijiet ta’ spiritwalità Lezzjoni 5: Formazzjoni spiritwali (1)

KATEKETIKA Lezzjoni 43: Kif iġġib ruħek ma’ tifel fuq ruħu żżejjed Lezzjoni 44: Xi ideat tal-Fundatur fuq il-katekeżi Lezzjoni 45: Kif iġġib ruħek ma’ tifel li jkun distratt ta’ spiss LITURĠIJA Lezzjoni 1: Il-kelma ‘Liturġija’ Lezzjoni 2: X’inhi l-Liturġija (definizzjoni) Lezzjoni 3: Il-Liturġija u l-ħajja spiritwali TAGĦLIM SOĊJALI TAL-KNISJA Lezzjoni 2: Il-pjan ta’ Alla, kollu mħabba għall-umanità Lezzjoni 3: Il-persuna umana fil-pjan ta’ mħabba ta’ Alla Lezzjoni 4: Il-pjan ta’ Alla u l-missjoni tal-Knisja DOKUMENT TAL-KNISJA L-Enċiklika tal-Papa Franġisku Amoris Laetitia: art. 165-177

120

Kalendarju Museumin / Marzu - April 2018

Assenjatur għal Marzu 2018

Ġesù, Marija, Ġużeppi Tul dan ix-xahar is-Soċjetà tal-M.U.S.E.U.M. titqiegħed taħt il-protezzjoni speċjali tas-Sagra Familja: Ġesù, Marija, Ġużeppi.

Intenzjoni speċjali għal-Litanija tal-Arloġġ Li Alla ma jippermettix li Soċju, Kandidat jew Magħżul jinħall mill-Għaqda Museumina. Ħsieb tax-xahar Li Alla jittratta ma’ min iħobb kif ittratta ma’ Ibnu Ġesù Kristu, ma’ Marija Santissma u ma’ San Ġużepp: jgħaddih mit-triq tal-biki li wara jinbidel f ’ferħ li ħadd ma jista’ jneħħih.

UNJONI MUSEUMINA 4 Id-disprezz tad-dinja

Epistola – 1 Ġw 2, 12-17

Vanġelu – Lq 14, 25-33

Ktieb il-Kbir – Paġna 21 ASSENJATUR SPEĊJALI 19 S. Ġużepp PROGRAMM SPEĊJALI 26-30 Il-Ġimgħa Mqaddsa QAGĦDA 3 Waqgħa tal-bniedem (Ġen 3, 1-24) (Qagħda nru. 423) 10 Il-ħobż tal-ħabib (Lq 11, 1-13) (Qagħda nru. 102) 24 Id-depożitu (1 Tim 6, 13-21) (Qagħda nru. 312)

KOMMEMORAZZJONI 9 Santa Franġiska Rumana Profil nru. 15 TAĦDITA 16 Is-sawm fil-ħajja spiritwali PAĠNA TAL-FUNDATUR 6 Soli Deo: L-umiltà (1) (pp. 29-31) 13 Soli Deo: L-umiltà (2) (pp. 31-32) 20 Soli Deo: Marija u l-bnedmin (pp. 32-33) REGOLA 17 Il-Faqar, K52-53, D56

Marzu - April 2018 / Kalendarju Museumin

121

Marzu 2018 1 Il-Ħamis (S. David ta’ Wales) 2 Il-Ġimgħa (S. Anjeże ta’ Praga)

3 Is-Sibt (S. Kunegunda) 4 Il-Ħadd It-3 tar-Randan

Tagħlim Soċjali Storja Kult ta’ Wiċċ Kristu Mansjonijiet Spiritwalità Kult tal-Pjagi Qagħda Prekatorju 30 Kant: Sliem għalik Irtir Unjoni Museumina u passiġġata Eżami fl-Eżerċizzju

Sapjenza

Qamar Kwinta

Ħniena

Omnipotenza

5 It-Tnejn (S. Ġwann-Ġużepp tas-Salib)

Dommatika Studji Bibliċi Sentenzi Leħen il-Maħbub

Eternità

6 It-Tlieta (S. Roża ta’ Viterbo)

Dommatika Amoris Laetitia Paġna tal-Fundatur

Immensità

7 L-Erbgħa S. Perpetwa u S. Feliċita Il-111-il Anniversarju tal-Ftuħ tal-Ewwel Qasam tas-Soċjetà tagħna

Sawm għas-Soċji Jum il-Vokazzjoni Museumina Laqgħa Ġenerali Immutabiltà Il-Kult lil Alla Tagħna jsir privat

8 Il-Ħamis S. Ġwann ta’ Alla

Kateketika Liturġija Kult ta’ Wiċċ Kristu Kommemorazzjoni Spiritwalità Kult tal-Pjagi Qagħda Prekatorju 31 Kant: Sliem għalik

9 Il-Ġimgħa S. Franġiska Rumana 10 Is-Sibt S. Ġwann Ogilvie

122

Kalendarju Museumin / Marzu - April 2018

Sapjenza

Ġustizzja

Ħniena

Quddiesa flimkien u passiġġata Eżami fl-Eżerċizzju

11 Il-Ħadd Ir-4 tar-Randan

Omnipotenza

12 It-Tnejn Morali (S. Luigi Orione) Studji Bibliċi Il-51 Anniversarju tal-mewt tal-Qaddej ta’ Sentenzi Epistolarju Alla Ewġenju Borg

Eternità

13 It-Tlieta (S. Rodrigo) Il-5 Anniversarju tal-Ħatra tal-Papa Franġisku

Morali Amoris Laetitia Paġna tal-Fundatur

Immensità

14 L-Erbgħa (S. Matilde)

Laqgħa Ġenerali

Immutabiltà

15 Il-Ħamis (S. Lwiġa de Marillac) 16 Il-Ġimgħa (S. Agapitu)

17 Is-Sibt S. Patrizju 18 Il-Ħadd Il-5 tar-Randan

Tagħlim Soċjali Storja Kult ta’ Wiċċ Kristu Taħdita Spiritwalità Kult tal-Pjagi Sawm għas-Soċji Vestis Kult lil Alla Tagħna Regola Quddiesa flimkien u passiġġata Eżami fl-Eżerċizzju

Sapjenza

Ġustizzja

Ħniena

Omnipotenza

19 It-Tnejn S. Ġużepp

Assenjatur Speċjali

Eternità

20 It-Tlieta (B. Ipollitu Galantini)

Dommatika Amoris Laetitia Paġna tal-Fundatur

Immensità

21 L-Erbgħa (S. Nikola ta’ Flue)

Laqgħa Ġenerali

Immutabiltà

22 Il-Ħamis (B. Klement von Galen)

Kateketika Liturġija Kult ta’ Wiċċ Kristu

Sapjenza

Marzu - April 2018 / Kalendarju Museumin

123

23 Il-Ġimgħa S. Turibju ta’ Mongrovejo

Sehem fil-Purċissjoni tad-Duluri Kult tal-Pjagi

24 Is-Sibt S. Katarina tal-Isvezja

Qagħda Prekatorju 32 Kant: Sliem għalik Parteċipazzjoni fiċ-Ċelebrazzjoni Liturġika ta’ Ħadd il-Palm Passiġġata u Eżami fl-Eżerċizzju

25 Il-Ħadd Ħadd il-Palm

Ġustizzja

Ħniena

Omnipotenza

26 It-Tnejn tal-Ġimgħa Mqaddsa

Programm Speċjali Octoloca

Eternità

27 It-Tlieta tal-Ġimgħa Mqaddsa

Sawm għas-Soċji Programm Speċjali Octoloca

Immensità

28 L-Erbgħa tal-Ġimgħa Mqaddsa

Programm Speċjali Octoloca

Immutabiltà

29 ĦAMIS IX-XIRKA

Programm Speċjali

Sapjenza

30 IL-ĠIMGĦA L-KBIRA Programm Speċjali Sawm u Astinenza Parteċipazzjoni fil-Vġili 31 SIBT IL-GĦID tal-Għid

124 Kalendarju Museumin / Marzu - April 2018

Ġustizzja Qamar Kwinta

Assenjatur għal April 2018

Omnes Sancti Domenicani — Orate pro nobis Tul dan ix-xahar is-Soċjetà tal-M.U.S.E.U.M. titqiegħed taħt il-protezzjoni tal-qaddisin kollha tal-Ordni ta’ San Duminku.

Intenzjoni speċjali għal-Litanija tal-Arloġġ Li Alla jagħti d-dawl u l-forza lill-Museumini kollha, Soċji, Kandidati u Magħżulin, biex jikxfu, jagħrfu u jiddisprezzaw l-inganni tax-xitan, tad-dinja u tan-natura umana. Ħsieb tax-xahar Li Alla jħallas mhux il-virtù, iżda l-kawża tal-virtù; għalhekk wieħed jitbeżża’ serjament li ma jsibx ruħu barra, bħall-verġni boloh, għan-nuqqas ta’ intenzjoni retta.

PROGRAMM SPEĊJALI 1 L-Għid il-Kbir QAGĦDA 14 Abel maqtul (Ġenesi 4, 1-26) (Qagħda nru. 424) 21 L-ispirtu moqżież (Luqa 11, 14-28) (Qagħda nru. 103) KOMMEMORAZZJONI 13 Santa Bernardetta Soubirous (Prof. 4)

TAĦDITA 20 Il-frottijiet tal-Ispirtu s-Santu fina l-membri PAĠNA TAL-FUNDATUR 3 Soli Deo: Il-ħsieb tal-mewt (pp. 34-35) 10 Soli Deo: Kantiku ta’ wlied ilbnedmin (1) (p. 38) 24 Soli Deo: Kantiku ta’ wlied ilbnedmin (2) (pp. 39-40) REGOLA 7 Il-Faqar, K54, D57-58 17 Il-Faqar, K55-57 27 Is-Sempliċità, K58-60

Marzu - April 2018 / Kalendarju Museumin

125

April 2018 1 Il-Ħadd L-GĦID IL-KBIR

Programm Speċjali u passiġġata

Omnipotenza

2 It-Tnejn fl-Ottava tal-Għid (S. Franġisk ta’ Paola)

Morali Studji Bibliċi Sentenzi Leħen il-Maħbub

Eternità

3 It-Tlieta fl-Ottava tal-Għid (S. Rikardu ta’ Chichister)

Morali Amoris Laetitia Paġna tal-Fundatur

Immensità

4 L-Erbgħa fl-Ottava tal-Għid S. Isidoru ta’ Sivilja

Laqgħa Ġenerali

Immutabiltà

5 Il-Ħamis fl-Ottava tal-Għid S. Vinċenz Ferrer

Tagħlim Soċjali Storja Kult ta’ Wiċċ Kristu

Sapjenza

6 Il-Ġimgħa fl-Ottava tal-Għid (S. Ġuljana ta’ Cornillon)

Mansjonijiet Spiritwalità Kult tal-Pjagi

Ġustizzja

7 Is-Sibt fl-Ottava tal-Għid (S. Ġwann Battista de La Salle)

Sawm għas-Soċji Vestis Kult lil Alla Tagħna u Professjoni Regola

Ħniena

8 Il-Ħadd It-2 tal-Għid Festa tal-Ħniena Divina

Quddiesa flimkien u passiġġata

Omnipotenza

9 It-Tnejn It-Tħabbira tal-Mulej

Dommatika Studji Bibliċi Sentenzi Epistolarju

Eternità

10 It-Tlieta (S. Eżekjel)

Dommatika Amoris Laetitia Paġna tal-Fundatur

Immensità

126 Kalendarju Museumin / Marzu - April 2018

11 L-Erbgħa S. Staniżlaw ta’ Krakovja

Laqgħa Ġenerali

Immutabiltà

14 Is-Sibt (S. Lidwina)

Kateketika Liturġija Kult ta’ Wiċċ Kristu Kommemorazzjoni Spiritwalità Kult tal-Pjagi Qagħda Prekatorju 33 Kant: Sliem għalik

15 Il-Ħadd It-3 tal-Għid

Quddiesa flimkien u passiġġata

Omnipotenza

16 It-Tnejn S. Bernardetta Soubirous

Morali Studji Bibliċi Sentenzi tal-Fundatur

Eternità

17 It-Tlieta (S. Kateri Tekakwitha)

Sawm għas-Soċji Vestis Kult lil Alla Tagħna Regola

Immensità

18 L-Erbgħa (S. Galdinu)

Laqgħa Ġenerali

Immutabiltà

19 Il-Ħamis (S. Emma ta’ Gurk)

Tagħlim Soċjali Storja Kult ta’ Wiċċ Kristu

Sapjenza

20 Il-Ġimgħa (S. Anjeże ta’ Montepulciano)

Taħdita Spiritwalità Kult tal-Pjagi

Ġustizzja

21 Is-Sibt S. Anselmu

Qagħda Prekatorju 34 Kant: Sliem għalik

Ħniena

22 Il-Ħadd Ir-4 tal-Għid

Quddiesa flimkien u passiġġata

Omnipotenza

23 It-Tnejn S. Ġorġ

Dommatika Studji Bibliċi Sentenzi mit-TQ

Eternità

24 It-Tlieta S. Fidiel ta’ Sigmaringen

Dommatika Amoris Laetitia Paġna tal-Fundatur

Immensità

12 Il-Ħamis (S. Ġulju I) 13 Il-Ġimgħa S. Martinu I

Sapjenza

Ġustizzja

Ħniena

Marzu - April 2018 / Kalendarju Museumin

127

25 L-Erbgħa S. Mark

Laqgħa Ġenerali

26 Il-Ħamis Kateketika Il-Madonna tal-Parir Liturġija Kult ta’ Wiċċ Kristu it-Tajjeb Sawm għas-Soċji 27 Il-Ġimgħa Vestis Kult lil Alla Tagħna (S. Zita) Regola

Immutabiltà Sapjenza

Ġustizzja

28 Is-Sibt S. Gianna Beretta Molla

Eloquia Arloġġ Korali (l-ewwel parti) Kant: Sliem għalik

Ħniena

29 Il-Ħadd Il-5 tal-Għid

Arloġġ Korali (it-tieni parti) u passiġġata

Omnipotenza

30 It-Tnejn S. Piju V

Morali Studji Bibliċi Proverbji

128 Kalendarju Museumin / Marzu - April 2018

Qamar Kwinta

KALENDARJU MUSEUMIN

Episodju: Inġibu quddiem għajnejna s-Sinjur tagħna Ġesù Kristu magħdud max-xellerati, u lil wieħed minnhom jassigurah il-ġenna għax talbu jiftakar fih meta jkun fis-saltna tiegħu, wara li dan kien ċanfar lil sieħbu.

Talba: Ġesù Nażżarenu, Sultan tal-Lhud, agħtina l-grazzja li ma naqtgħu qatt qalbna biex nitolbuk maħfra għalkemm dnubietna jkunu bosta u kbar wisq. Ammen.

Proponiment: Aħwa tiegħi, nipproponu li meta diżgrazzjatament inkunu għamilna d-dnub inħarsu lejn il-ħniena ta’ Alla.

Il-Kors tal-Pellegrin Nisrani, Numru 152 Il-Kruċifissjoni l-Bajda (Marc Chagall, 1938)

MARZU - APRIL 2018 IS-SOĊJETÀ TAD-DUTTRINA NISRANIJA MUSEUM