สารจากผู้ว่าราชการจังหวัดสุรินทร์
Message from the Governor of Surin Surin silk is regarded as a highly valuable cultural heritage demonstrating decent civilisation from ancient time. The tie dye pat-
and Suays living together in harmony.
Surin province realises in the value and importance of our prestigious art and craft of Surin silk as cultural heritage deserving the and those who are interested in art and culture of Surin silk so that our precious Surin heritage can continue to be valued and preserved for years to come.
Governor of Surin Province
2
3
สารบัญ หน้า
4
Table of Contents Pages 2 6 36 78 138
Massage from the Governor of Surin The History of Surin Silk Weaving Surin Silk Weaving Special woven fabrics of Surin Thai Costume as Referred to History and Archaeology
184 188 198 202 204 206 208
Villagers’ Silk Trade Places Surin Otop Silk Silk Care Technique How to Wear (Tie) Thai Panung Future Directions of Surin Silk Thai Silk – Beautiful Silk All Silk Trading Places In Surin
211 212
Accommodation Directory Credits
5
ประวัติศาสตร์การทอผ้าไหมจังหวัดสุรินทร์ Surin silk Threads of Culture
6
7
ผ้าไหมสุรินทร์ สายใยแห่งอารยธรรม
8
Surin Silk - The Threads of Civilisation
9
พุทธศตวรรษที่ 22
สมั ย อยุ ธ ยา
การคล้องช้างของชาวกูยในอดีต
การแต่งกายของชายชาวกูย
10
11
12
13
14
15
2. ผ้าไหมกะนีว
1. ศิลปะลวดลายที่เกี่ยวกับสัตว์
16
2. Pha Kanew silk.
1. Animal related art
17
18
19
3. Star related art.
3. ศิ ล ปะผ้ า ทอเกี่ ย วกั บ ดวงดาว
เจ้าจอมมารดาชุ่ม พระมารดาของสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ กำลังปั่นด้ายเพื่อนำมาทอผ้า
20
Chao Chom Marnda Shume,H.R.H.Prince Damrong’s
1. 2.
21
4. ศิลปะการทอผ้าเกี่ยวกับพืช
4. Plant related art.
4.1 ลายสระมอ
4.1 Lai Sa Mor or Black Myrobalan
มัดหมี่ยกดอกพริกไทย ลายต้นสน 22
23
4.2 ตรวยสะแนค ยอดถั่ว
24
4.2 Truy Sanak or pea shoots
4.3 เม็ดพริกไทย
4.3 Peppercorn.
25
4.5 ลายละเบิก
4.4 ปกามะออม คือต้นผักขะแยง
4.5 La Berg pattern.
4.4 Pa Ka Ma Orm
26
27
4.6 ลายดอกพิกลุ
28
4.6 Bullet wood flower.
4.7 หมี่ขอ
4.7 Mee Kor.
29
4.9 ศิลปะลวดลายลูกแก้ว
4.8 ศิลปะลวดลายกราสะไน
30
4.9 Lai Look Kaew (glass ball).
4.8 Kra Sa Nai.
31
4.11 โสร่ง
4.10 ศิลปะลวดลายโคม
32
4.11 Sarong.
4.10 Lai Kom.
33
4.14 ลายช้ า ง
4.14 Lai Chang.
4.13 โกนกะแอก
4.12 ศิลปะลายต้นสน
4.13 Kon Ka Ak.
4.12 Pine tree.
34
35
การทอผ้าไหมสุรินทร์
Surin Silk Weaving
36
37
การทอผ้าไหม ในจังหวัดสุรนิ ทร์นนั้ มีความแตกต่างจากการทอผ้าไหม ในจังหวัดอื่นหลายประการ เช่น
38
39
40
41
3.1 Pah Chanood Lerg.
3.2 Pah La Berg. 3.3 Pah Dok Pikul.
59 4 Pah Jok. Silk weaving in Surin is different from that of other provinces, for example :
plain color weaving. 5 Silk Ikat.
grid patterns.
brocade.
42
43
44
45
Surin Ikat Pah Um Prom of Surin
Ikats with normal patterns ; แม่ลายมัดหมี่
Ikats with Kanok patterns ; Ikat main patterns
Ikats with tree, animal and other mixed patterns ; Pah Poom
Pah Hol
46
47
การย้อมสี
Dyeing
สำหรับต้นไม้ที่ให้สีธรรมชาตินั้นมีมาก บางชนิดให้สีจากเปลือก ราก ใบ ดอก แก่น หรือผล ทั้งนี้แล้วแต่ชนิดของไม้อีกด้วย
48
49
เทคนิคการทอผ้าบ้านท่าสว่าง จังหวัดสุรินทร์
50
51
Weaving Techniques of Ban Tha Sawang, Surin
52
53
54
55
การทอผ้ายกทองโบราณ
56
57
82 58
59
Ancient Gold Brocade Weaving
60
61
62
63
วิธีการสร้างผ้ายกทองโบราณ
64
The method of making ancient gold brocade
65
66
67
ผ้าไหม ท่าตูม สุรินทร์
68
Tha Toom Silk, Surin
69
70
71
วัตถุดิบและอุปกรณ์ในการผลิตผ้าไหมที่สำคัญ Key raw materials and tools in making silk fabrics
72
73
วัตถุดิบและอุปกรณ์ในการผลิตผ้าไหมที่สำคัญ มีดังนี้
74
75
Key raw materials and tools in making silk fabrics are as follow :
76
77
ลายผ้าไหมในจังหวัดสุรินทร์
78
79
ลายผ้าไหมในจังหวัดสุรินทร์
80
81
ลายผ้าไหมในจังหวัดสุรินทร์
82
83
ลายผ้าไหมในจังหวัดสุรินทร์
84
85
ลายผ้าไหมในจังหวัดสุรินทร์
86
87
ลายผ้าไหมในจังหวัดสุรินทร์
88
89
ลายผ้าไหมในจังหวัดสุรินทร์
90
91
ผ้าทอที่สำคัญของจังหวัดสุรินทร์ มีดังต่อไปนี้
ผ้าทอที่สำคัญของจังหวัดสุรินทร์ Special woven fabrics of Surin ผ้าอันลูนซีม
92
Pah Un Loon Seem
93
122 ผ้าอัมปรม
94
Pah Um Prom
ผ้าลายสาคู
Pah Lai Sakoo
95
123 ผ้าละเบิก
96
ผ้าสมอ
Pah Samor
Pah La Berg
97
ผ้ายก
98
Brocade
ผ้ามัดหมี่
Pah Mudmee
99
ผ้าโฮล
Pah Hol
การมัดผ้าโฮล
100
Tying of Pah Hol
101
สีของผ้าโฮล
102
t สีแดง
t สีเหลือง
Red
Yellow
The colours of Hol
103
t สีคราม
104
Indigo
105
106
107
สุดยอดผ้าไหมสุรินทร์ 17 อำเภอ Premium Surin Silk from 17 districts :
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
13.Kab Cherng
14.Bua Chet
Hol Proh Tabtim Naka Waree
Hol Silk Lai Kom sam Chun Silk
129
15.Phnom Dong Rak
130
Lai Na Tang (window) Lai Prasart Ta Meun Lai Nak Keaw
16.Sri Khoraphum
Pha Kow Ma squirre Sarong Sareuy Prasat SriKhoraphom
17.Lamduan
Lai Landuan Lai Nangram Lai Lamduan (traditional woven) 131
การแต่งกายไทยตามสมัยประวัติศาสตร์และโบราณคดี Thai Costume as Referred to History and Archaeology
132
การแต่งกายไทยตามสมัยประวัติศาสตร์และโบราณคดี
Thai Costume as Referred to History and Archaeology
133
ลักษณะการแต่งกายของหญิง
สมัยทวารวดี (พุทธศตวรรษที่ 11-16)
ลักษณะการแต่งกายของชาย
Costume for Men Dvaravati Costume (ca 6th-11th century)
Costume for Women
134
135
ลักษณะการแต่งกายของหญิง
Costume for Women
การแต่งกายของหญิงสมัยศรีวิชัย
Costume for Srivijaya Women
ลักษณะการแต่งกายของชาย
สมัยศรีวิชัย ระหว่างพุทธศตวรรษที่ 13 – 18
Srivijaya costume (ca 8th-13th century) Costume for Men
การแต่งกายของชายสมัยศรีวิชัย
136
Costume for Srivijaya Men
137
ลักษณะการแต่งกายของผู้หญิง
สมัยลพบุรี ระหว่างพุทธศตวรรษที่ 16 – 19
การแต่งกายของหญิงสมัยลพบุรี
Lopburi Costume for Women
Lopburi costume (ca 11th-14th century)
Costume for Women
138
139
สมัยเชียงแสน (ระหว่างพุทธศตวรรษที่ 18 – 24) ลักษณะการแต่งกายของผู้ชาย
Chiang Saen Costume (ca 12th-20th century)
การแต่งกายของผู้ชายสมัยลพบุรี
Lopburi Costume for Men
Costume for Men
140
141
ลักษณะการแต่งกายของผู้หญิง
ลักษณะการแต่งกายของผู้ชาย
สมัยสุโขทัย (ระหว่างพุทธศตวรรษที่ 19 – 20)
Chiang Saen Costume (ca 12th-20th century)
Costume for Women Costume for Men
142
143
ลักษณะการแต่งกายของผู้หญิง
ลักษณะการแต่งกายของผู้ชาย
สมัยอยุธยา (พ.ศ. 1893 ถึง พ.ศ. 2310)
Ayutthaya Costume (ca 1350-1767)
Costume for Women Costume for Men
144
145
การแต่งกายยุคกรุงศรีอยุธยา จึงแบ่งออกเป็น 4 สมัย ดังนี้ (สมภพ จันทรประภา, 2526: 28) Thus, dressing styles in Ayutthaya period can be divided into 4 periods as followings;
สมัยที่ 1 พ.ศ. 1893 ถึง พ.ศ. 2031 หญิง
The first period: 1350-1488 Costume for Women
ชาย
Costume for Men
การแต่งกายสมัยอยุธยา (สมัยที่ 1)
146
Ayutthaya costume during the first period
147
สมัยที่ 2 พ.ศ. 2034-2171 The second period: 1491-1628
หญิง
Costume for Women
ชาย
148
Costume for Men
การแต่งกายสมัยอยุธยา (สมัยที่ 2)
Ayutthaya costume during the second period
149
สมัยที่ 3 พ.ศ. 2173– พ.ศ. 2275 The third period: 1630-1732
หญิง
ชาย Costume for Women
Costume for Men
การแต่งกายสมัยอยุธยา (สมัยที่ 3)
150
Ayutthaya costume during the third period
151
สมัยที่ 4 พ.ศ. 2275 ถึง พ.ศ. 2310 The fourth period: 1732-1767
ชาย
หญิง
Costume for Women Costume for Men
การแต่งกายสมัยอยุธยา (สมัยที่ 4)
Ayutthaya costume during the fourth period
152
153
ศิลปะบนเครื่องแต่งกายของชาวพื้นเมืองสุรินทร์ Costume of Local Surin People
Royal costume of men or the dressing style of gods
การแต่งกายของเจ้านายหรือเทพเจ้า
การแต่งกายของชาวบ้านทั่วไป
154
Ordinary costume
155
การแต่งกายของสตรีสูงศักดิ์และเทวะสตรี
การแต่งกายของเทพเจ้า ฤาษี และนักพรต
Costume of gods, anchorites and hermits
Royal costume of women or the dressing style of goddesses
156
157
การแต่งกาย ผู้ชาย
การแต่งกายของชาวสุรินทร์ จากอดีตถึงปัจจุบัน
Costume of Surin People from the Past to Present
Costume for Men
158
159
Anortheast woman boiling a silk nest to extract the thread. 160
ผู้หญิง
Costume for Women
-
169
170
171
172
173
แหล่งผลิตผ้าไหมสำคัญในสุรินทร์ Significant Thai Silk Production Place in Surin
174
175
แหล่งผลิตผ้าไหมสำคัญในสุรินทร์
Significant Thai Silk Production Place in Surin
-
176
177
ชนิดของผ้าไหม
ลักษณะเด่นของผ้าไหมจังหวัดสุรินทร์
Type of Silk
Remakable Features of Surin Silk
-
178
179
180
181
แหล่งผลิตการทอผ้าไหม ที่มีชื่อเสียงในจังหวัดสุรินทร์ มีดังต่อไปนี้
Famous Silk Production Place in Surin Province are as follows:
-
182
183
แหล่งขายผ้าไหมชาวบ้าน
Villagers’ Silk Trade Places
แหล่งขายผ้าไหมชาวบ้าน Villagers’ Silk Trade Places
184
185
186
การออกร้านจำหน่ายในงานและนิทรรศการต่างๆ
Silk Distribution in Fairs and Exhibitions
ตลาดนัดประจำอำเภอ
District Markets
187
1. ผ้าไหมยกทอง
OTOP ผ้าไหมสุรินทร์ Surin Otop Silk กระบวนการขั้นตอนการผลิต
1. Golden brocade silk
Production procedure
จุดเด่นของผลิตภัณฑ์ Uniqueness
188
189
277 276 2. ผ้าไหมมัดหมี่ลายลูกแก้ว
3. ผ้าไหมโฮลสีธรรมชาติ
3. Hole silk dyed with natural substances
กระบวนการขั้นตอนการผลิต
Production procedure
2. Ikat silk
Production procedure
กระบวนการขั้นตอนการผลิต Uniqueness
Uniqueness
จุดเด่นของผลิตภัณฑ์
190
จุดเด่นของผลิตภัณฑ์
191
4. ผ้าสไบลายลูกแก้วสีธรรมชาติ
กระบวนการขั้นตอนการผลิต
จุดเด่นของผลิตภัณฑ์
5. ผ้าไหมมัดหมี่ลายลูกแก้ว
กระบวนการขั้นตอนการผลิต
จุดเด่นของผลิตภัณฑ์
4. Silk shawl 5. Ikat silk Production procedure
Production procedure Uniqueness Uniqueness
192
193
7. ผ้าไหมยกดอกบ้านดู่นาหนองไผ่
6. ผ้าไหมมัดหมี่เชิงแดง (ลูกแก้ว)
กระบวนการขั้นตอนการผลิต
กระบวนการขั้นตอนการผลิต
8. ผ้าไหมยกดอกลายดอกมะลิ
8. Brocade silk with jasmine motif
จุดเด่นของผลิตภัณฑ์
จุดเด่นของผลิตภัณฑ์
Production procedure
7. Ban Du Na Nong Phai brocade silk
กระบวนการขั้นตอนการผลิต 6. Red rim Ikat silk Uniqueness
Production procedure Production procedure
จุดเด่นของผลิตภัณฑ์ Uniqueness
194
Uniqueness
195
9. ผ้าไหมมัดหมี่ยกดอกลายโคมหลวง
10.ผ้าไหมลายราชวัตร
กระบวนการขั้นตอนการผลิต กระบวนการขั้นตอนการผลิต 11. ผ้าไหมลายอันลูนซีม จุดเด่นของผลิตภัณฑ์
11. An Loon Siem silk
จุดเด่นของผลิตภัณฑ์
Production procedure 9. Ikat brocade silk with Khom Luang motif
10. Silk cloth with Rachawat motif
กระบวนการขั้นตอนการผลิต
Uniqueness
Production procedure Production procedure
Uniqueness
196
จุดเด่นของผลิตภัณฑ์
Uniqueness
197
เทคนิคการดูแลผ้าไหม Silk Care Technique
198
199
เทคนิคการดูแลผ้าไหม Silk Care Technique
Washing Silk Fabric
Hanging
Ironing
200
201
เทคนิคการสวมใส่ผ้าไหม 7 วิธีมัดผ้านุ่งผ้าไทย
How to Wear (Tie) Thai Panung
Sutasinee Sangperm
202
1. Folded Back Panung: is suitable for wide fabric. Wear panung by holding one side of cloth and wrap it around your body, fold the rest back to the front and fasten it with a belt and fold down the selvage under the belt. 2. Pleated Panung: It is suitable for widely soft fabric, put body in the center, make pleats at the remaining fabric on both sides and put them on the front of body, fasten with belt, fold down the rest of selvage partly or in whole. 3. Wrap Around: Is suitable for 2-sided fabric which will make alternate of colors and patterns in the same piece of fabric. Wear it by folding one side of selvage on top of another side, pull another side of selvage and fold on top of the former one. Fold back the rest of selvage around the back of body, now another side of fabric will be shown, fasten with belt and fold selvage under the belt. When walking, fabric will move freely both front side and back side. 4. Two Layers Fold Back Panung: It is suitable for thin person. When folding panung to the front, there will be fabric left which can be separated to two or three layers. When wearing
we will see two or three pleats on top of one others, fasten with belt, fold back selvage and put under belt. Pleats can be made in the center or at the side of the body. 5. Wearing by tying knot and leave the selvages freely: Wearing a piece of fabric without sewing it into tube skirt can be done by wrap it around the body, have body in the center, pull both sides of selvage and tie a tight knot in the center of the body, leave the rest of selvage freely, fabric will be pleated on both sides. 6. Wrap Fabric-Brace Selvage: Wear fabric along the length without sewing it into tube skirt, fold one side of selvage around the front of the body, pull another side of selvage on top of the former one by making pleats and pull the whole selvage up, fasten with belt and fold down part of selvage. 7. Wear Fold Back Panung: Wear it by folding back to the left or right which is suitable for narrow panung. Have body in the center, fold right selvage to the body and pull left selvage on top of right selvage. 203
ทิศทางในอนาคตของผ้าไหมสุรินทร์
204
Future Directions of Surin Silk
205
Interview
ไหมไทย ไหมงาม- อาจารย์ คฑา ชินบัญชร หมอดูไพ่ยิปซี เบอร์หนึ่ง ของประเทศไทย
Thai Silk – Beautiful Silk – Khatha Chinabunchorn, number one Gypsy fortune teller in Thailand
206
207
Interview รวมแหล่งการค้าผ้าไหมในจังหวัดสุรินทร์
208
All Silk Trading Places In Surin
209
การเดินทาง
ระยะทางจากอำเภอเมืองสุรินทร์ไปยังอำเภอต่างๆ
Transportation
โดยรถไฟ
By train
โดยรถยนต์
By private car
เบอร์โทรศัพท์ที่สำคัญ
Distance from district to district and city.
Important Telephone Numbers
Hospital
โดยรถประจำทาง By bus
การเดินทางภายใน สุรินทร์
210
211
จัดทำโดย จังหวัดสุรินทร์ Published by Surin Province
212