22
teamdynamiek Tekst Mieke Janssens Illustratie Josje van Koppen
Begeleiders bespreken dilemma’s in de onderlinge samenwerking
Pestgedrag onder begeleiders Begeleiders die collega’s tegen elkaar uitspelen of een collega die een hogere functie krijgt uit jaloezie gaan dwarsbomen. Niets menselijks is ook zorgmedewerkers vreemd, zo blijkt tijdens een training van een team in de verstandelijk gehandicaptenzorg. Begeleiders uit verschillende organisaties volgen vandaag de cursus over borderline of dominante kenmerken daarvan. Hun namen staan op de deelnemerslijst: Tabita, Mark, Sanne, Esmeralda, Victor, Fenna, Iris, Harold, Peter en Marlous. “Er wordt al snel geroepen dat iemand
Samenwerken in teams Trainer en coach Mieke Janssens beschreef eerder in Klik de verschillende persoonlijkheidstypen uit het enneagrammenmodel in een team en de dynamiek onderling bij het zelforganiserend werken. Vervolgens beschreef ze hoe begeleiders in een intervisiebijeenkomst dilemma’s in hun werk bespreken. In deze nieuwe serie gaat ze in op pestgedrag in teams. Lees de eerdere artikelen over samenwerken in teams van Mieke Janssens op www.klik.org, zoek op ‘teamdynamiek’
borderline heeft,” merkt Fenna op. “De term heeft zo’n negatieve lading,” vindt Victor. Het gesprek komt op het gevaar van onterecht labelen en de behoefte om mensen in een hokje te willen plaatsen. Als trainer spreek ik liever over een emotieregulatiestoornis. Toch vervallen we vandaag alweer snel in het woord borderline. Cliënten met deze persoonlijkheidsstoornis hebben hulp nodig bij het ordenen van emoties. Het hoofd zit al gauw vol. Tijdig signaleren voorkomt escalaties. Begeleiders zijn voor deze cliënten vaak al een bron van spanning: een vriendelijk advies wordt als kritiek ervaren, onduidelijkheid triggert het wantrouwen en alleen al bij de gedachte aan het vertrek van (vooral) de persoonlijke begeleider speelt de verlatingsangst op. Aantrekken en afstoten, iedereen in de groep herkent dit patroon. Net als kwaliteiten als spontaniteit, humor en behulpzaamheid. Persoonlijkheidsstoornissen komen overigens in alle lagen van de bevolking voor. Tabita vertelt spontaan over haar nieuwe buurvrouw met wie ze binnen een mum van tijd bevriend raakte. Na een jaar organiseerde deze vrouw een verjaardagsfeest voor haar dochter. De hele klas, familie, vrienden, alle buren werden uitgenodigd. Cadeaus, hapjes en drankjes waren er in overvloed. “Mijn man en ik dachten dat ze steenrijk waren,” zegt Tabita. “Een week later stond de buurvrouw echter huilend voor
mijn deur. Ze zat diep in de schulden en vroeg of ze geld mocht lenen. Toen ik zei dat ik dit liever niet deed, smeekte ze me om voor één keer een uitzondering te maken. Vriendelijk hield ik voet bij stuk. Ineens sloeg haar stemming om. Als ik niets voor haar over had, kon ik de vriendschap wel vergeten. Ze liep weg, riep dat ik een stomme trut en niet te vertrouwen was. Ze negeert me nu. Ik heb er zo’n last van.” “Denk je dat ze borderline heeft?” vraagt Victor. “Ze heeft er in ieder geval wel kenmerken van,” antwoordt Tabita. “Stemmingswisselingen, zwart-wit denken, impulsiviteit, idealiseren, afstoten, manipuleren, intimideren, woede-uitbarstingen en ze speelt de andere buren tegen mij uit.” Een andere cursist, Sanne, slaakt een diepe zucht en stoot haar collega Esmeralda aan. “Er valt een kwartje bij me.” Esmeralda knikt. “Bij mij ook,” zegt ze. Sanne gooit haar pen erbij neer, wordt rood in haar gezicht en kijkt mij ongelovig aan. “Tjee zeg… dat ik hier niet eerder op gekomen ben.” Ze draait zich weer naar Esmeralda. “We mogen onze collega Daniëlle geen etiket opplakken, maar als iemand borderline heeft, is zij het wel.” “Jullie maken mij nieuwsgierig,” zegt Mark. Sanne vertelt verder. “Daniëlle heeft het sinds een jaar op mij gemunt. Toen ik twee jaar geleden in ons team kwam werken, vond ik haar direct een leuke collega: spontaan, een warme persoon-
