de auto als belegging dr. Vincent van der Vinne
Vincent van der Vinne
HOOGSTE VEILINGRESULTATEN VAN EEN PORSCHE 904 GTS IN ENGELSE PONDEN (PERIODE 1985-2013):
Porsche 904 GTS Endurance Racing Coupe uit 1964, geveild door Bonhams in december 2013 voor 1.145.000 pond. Foto: Bonhams.
£ x 1000 1300 1200 1100 1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 85
90
00
10
13
Colofon Copyright © 2014 – dr. V. van der Vinne Niets uit deze uitgave mag op enigerlei wijze vermenigvuldigd en/of overgenomen worden zonder schriftelijke toestemming van de auteur. ISBN/EAN: 9789490758059 Auteur: dr. V. van der Vinne, www.vincentvandervinne.nl Vormgeving en opmaak: Prezns, Marco Bolsenbroek, www.prezns.nl Ontwerp omslag: Prezns, Marco Bolsenbroek, www.prezns.nl Tekstcorrectie: Aukje Eggenhuizen Foto voorkant omslag: Bonhams Fotoachterkant omslag: Ton van Til (portret en documentairefotografie) Drukwerk: Grafistar BV Lichtenvoorde Uitgeverij M.G.S. Siemes IJsselkade 18 7201 HD Zutphen www.martijnsiemes.nl
De auto als belegging Eerste druk: 2011 Tweede, geheel herziene en uitgebreide druk: 2014 De auteur en de uitgever hebben er naar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever en de auteur wenden.
Inhoudsopgave
2
1. Inleiding
11
2. Opzet van het boek Beleggen in auto’s? Feiten en fabels Verwachtingen Prijsontwikkeling Voor wie is dit boek bestemd?
19 20 22 22 23 26
3. Zijn klassieke auto’s een (goede) belegging? Private bankiers Vergelijk met AEX Vergelijk met goud Vergelijk met onroerend goed Prijsontwikkeling van klassieke auto’s Financiële aspecten Voordelen van klassieke auto’s Keuzes maken Steeds hogere veilingprijzen
31 32 32 34 34 36 41 41 42 46
4. De prijsvorming van klassieke auto’s Vergelijk met moderne auto’s Beperkte keus
51 52 52
4
5. De invloed van de economie Geleidelijk stijgende prijzen Jaren tachtig Japanse investeerders De markt zwelt aan Hogere prijzen De rol van beleggers Prijsexplosie Kritiek op beleggers Twijfel De prijsstijging stagneert De markt stort in Gevolgen van de prijsdaling Tegenvallende verwachtingen De jaren negentig Langzame prijsstijging Na de eeuwwisseling Nieuwe records Meer waard dan in 1989 Toekomstige verzamelaars De babyboomers Prijsverklarende factoren
61 62 62 65 65 66 67 68 68 68 68 70 70 70 71 73 73 74 76 77 77 79
6. De naamsbekendheid van een merk Zeer bekend en kostbare klassiekers Bekend en wat minder kostbare klassiekers Heel bekend, maar geen dure klassiekers Weinig bekend en relatief goedkoop Conclusie Bekend, geen exclusief imago en wel kostbare klassiekers Klassiekers volgen imago van fabriek
83 84 84 84 89 89 90 91
5
Remmende invloed van het imago van fabrieken Weinig bekend en duur Liefhebbers houden namen in stand Andere stimulerende factoren
8
95 99 100 102
7. Het oorspronkelijke marktsegment Het hoge marktsegment voor 1918 in Europa Het hoge marktsegment voor 1918 in de VS Het lage marktsegment begin 1900 Verschillen tussen Europese en Amerikaanse auto’s Het hogere marktsegment in het interbellum in Europa Het hogere marktsegment in het interbellum in Amerika Niet altijd kostbaar Het hogere marktsegment na de oorlog Laag marktsegment, relatief dure klassiekers De betaalbaarheid van auto’s Zijn exclusieve auto’s waardevast? Enkele voorbeelden Hogere prijzen, maar ook duurder? Inkomen en valutakoers De prijsontwikkeling van een Dino 246 GTS Hogere prijzen, maar amper duurder Vergelijk met goud? Prijs en betaalbaarheid Wat mag een auto kosten?
107 108 112 112 115 116 120 120 122 122 122 124 125 127 127 127 130 130 130
8. Het type carrosserie Dichte auto’s waren aanvankelijk duurder De prijzen veranderden De Cabriolet wordt exclusief Tegenwoordige voorkeur Het verschil in prijs tussen vooroorlogse auto’s Het verschil in prijs tussen naoorlogse auto’s De tweezits auto was oorspronkelijk goedkoper Vroege grote sportieve auto’s Vroege kleine sportwagens Sportwagens uit de jaren dertig De Grand Routiers De naoorlogse sportwagen Prijsverschillen tussen sportwagens Verschillen tussen open auto’s
137 138 138 138 138 141 142 142 143 145 146 147 154 158 158
10
Uitzonderingen
161
9. De carrosseriebouwer Opvallend hoge prijzen Andere voorbeelden Franse carrosserieën zijn relatief duur De laatste Franse carrosserieën Kostbare Italiaanse ontwerpen
167 168 168 175 177 177
10. Bijzondere carrosserieën, in geringe aantallen gemaakt Vooroorlogse carrosseriebouw Afwijkende ontwerpen Afwijkende combinaties Bijzondere details Bijzondere vormgeving Kunstzinnige creaties De standaard carrosserie gaat overheersen Naoorlogse carrosserieën Engelse carrosserieën Italiaanse carrosserieën Meer mogelijkheden Engelse auto’s met Italiaanse ontwerpen Amerikaanse auto’s met Italiaanse ontwerpen Andere ontwerpen Amerikaanse woodie Aluminium carrosserieën De prototypen Zeldzaam is niet altijd duur
189 190 193 196 198 199 199 204 204 206 210 212 214 214 216 216 217 218 220
11. De schoonheid van de carrosserie Criteria voor schoonheid Disbalans Gestroomlijnde auto’s Verandering van smaak Nieuwe vormgeving Zelf verhoudingen beoordelen
225 226 226 235 235 241 244
12. Originaliteit Wijzigen van carrosserie Nederlandse carrosserie als voorbeeld
249 250 250
13
Van Coupe naar Spider Replica carrosserieën Andere originele carrosserieën Originele motoren Origineel? Auto’s vermeerderen zich Weinig bekende replica’s Vervalsingen Auto’s met replica-carroserieën zijn duurder dan originele auto’s Auto’s met replica-carrosserieën zijn goedkoper dan originele auto’s Goedkopere naoorlogse replica’s Twijfel leidt tot lagere prijzen Originaliteit is onvervangbaar
252 255 255 258 259 260 262 262 266 266 270 270 275
13. Geringe productieaantallen Exclusieve auto’s uit Europa en de Verenigde Staten Voorbeelden uit Duitsland Voorbeelden uit Frankrijk Voorbeelden uit Italië Voorbeelden uit Engeland Voorbeelden uit de Verenigde Staten Exclusieve auto’s van na 1945 uit Duitsland Frankrijk na de oorlog Exclusieve auto’s van na 1945 uit Italië Exclusieve auto’s van na 1945 uit Engeland Exclusieve auto’s van na 1945 uit de Verenigde Staten Kleine aantallen geproduceerd en niet duur Grote aantallen geproduceerd en relatief duur Niet exclusief en relatief duur
279 280 287 288 288 289 292 296 297 298 303 307 312 316 317
14. De conditie Waarom restaureren? De kosten van restauraties Reconstrueren van carrosserieën Replica-carrosserieën Overrestaureren Oude of nieuwe auto’s? Goede, ongerestaureerde auto’s stijgen in waarde
321 322 325 325 325 326 328 328
14
16
15. De geschiedenis van een auto A. De geschiedenis van het voertuig zelf Bijzondere chassisnummers en prototypen B. De geschiedenis van de eigenaar Auto’s van bekende eigenaren zijn duurder Bekende eigenaren voegen weinig toe Risico’s van auto’s bekende eigenaren Bijzondere ontwerpen C. De geschiedenis van het gebruik Gebruik in films en series Gebruik in wedstrijden Wedstrijdwagens zijn kostbaar Fabrieksreplica’s Hedendaagse replica’s
337 338 338 341 344 345 347 351 351 351 351 351 357 359
16. Een veranderend publiek 365 De belangstelling voor auto’s verschuift met de leeftijd van verzamelaars 366 Veranderde prijzen 368 Veranderde prijsverhoudingen 369 Verandering van prijzen in verschillende tijdvakken 374 Uitzonderingen 376 Beleven van avontuur en museale collectie 376 De beste investering 381 Golfbeweging 383 17. Vooruitzicht De vraag naar klassieke auto’s Niet meer auto’s Originaliteit wordt steeds zeldzamer Chassis zijn vaak identiek Bijzondere carrosserieën zijn schaars Conclusie
17
389 390 393 394 396 399 399
Talbot-Lago Type 26 Grand Sport Coupe van Saoutchik uit 1950, geveild door Bonhams in augustus 2004 voor 348.000 dollar. Van 1947 tot en met 1953 heeft Talbot-Lago 36 exemplaren van dit model gemaakt, van deze carrosserie heeft Saoutchik ĂŠĂŠn exemplaar gemaakt. Foto: Bonhams.
8
9
10
1.
11
1. Inleiding
S
inds het verschijnen van het eerste boek over beleggen in auto’s is dit onderwerp in Nederland meer in de belangstelling komen te staan. In tijdschriften en kranten komt dit onderwerp de laatste twee jaar nu vaker aan de orde. Kennelijk valt het op dat de prijzen van klassieke auto’s de laatste jaren zeer sterk zijn gestegen en is men verrast van de bedragen die voor sommige auto’s worden betaald. Over de financiële kant van klassieke auto’s wordt meestal in korte persberichten geschreven. Deze beperken zich veelal tot een behandeling van een hoog verkoopresultaat op een recent gehouden veiling. De verkoop van een Ferrari voor ruim 27 miljoen dollar trok bijvoorbeeld veel publiciteit. Wie zich meer verdiept in de prijsontwikkeling van klassieke auto’s over een langere periode kan tot verrassende conclusies komen. Eén daarvan is dat niet elke auto in dezelfde mate in de belangstelling blijft staan en daardoor eenzelfde prijsontwikkeling doormaakt. Voor sommige auto’s ontstaat veel meer interesse waardoor deze (veel) duurder worden, anderen schuiven naar de achtergrond en stijgen minder in waarde. In tegenstelling tot bijvoorbeeld aandelen, worden klassieke auto’s meestal niet voor een te behalen rendement aangeschaft. Klassieke auto’s zijn primair een hobby, maar ze hebben over afgelopen jaren ook financieel resultaat kunnen opleveren. Het laatste komt in dit boek uitgebreid aan de orde. Ter illustratie daarvan worden hieronder auto’s van twee bekende en tot de verbeelding sprekende merken genoemd, namelijk Bentley en Aston Martin. Hoewel de Bentley 3 liter en 4,5 liter voorzien werden van tal van carrosserieën van meerdere leveranciers, spreekt de Open Tourer van Vanden Plas liefhebbers het meest aan. Op
12
De auto als belegging
evenementen trekken deze auto’s veel aandacht. In de jaren zestig kostte een dergelijke auto circa 250 tot 500 pond. Begin jaren tachtig werd er circa 20.000 tot 25.000 pond gevraagd voor een Bentley 3 liter, voorzien van een Open Tourer carrosserie van Vanden Plas. Een soortgelijke 4,5 liter deed in 1980 circa 25.000 tot 40.000 pond op veilingen. Tien jaren later werd er gemiddeld respectievelijk 100.000 en 150.000 op deze auto’s geboden. Momenteel mag men uitgaan van een bedrag van ruim 150.000 pond voor een 3 liter en ruim 350.000 pond voor een 4,5 liter, wanneer deze voorzien zijn van carrosserieën in de stijl van Vanden Plas. In drie decennia is de waarde van beide modellen in ponden gemiddeld ruim vertienvoudigd. Auto’s voorzien van originele carrosserieën worden minder vaak op veilingen aangebracht en zijn nog meer in waarde gestegen. In maart 2012 veilde Coys een 3 liter met een carrosserie van Vanden Plas voor ruim 200.000 pond. Het Amerikaanse veilinghuis Gooding & Company veilde in maart 2013 een 4,5 liter Open Tourer van Vanden Plas voor 2,75 miljoen dollar. Dat was omgerekend 1,84 miljoen pond. De laatste decennia neemt de belangstelling voor de naoorlogse auto’s toe. Dat geldt met name voor de sportwagens. Voorbeelden daarvan zijn auto’s van het Engelse merk Aston Martin. Rond 1980 kon een DB4 voor circa 8.000 pond worden gekocht. Dat was toen voor een derde van de prijs van een Bentley 3 liter. Eind jaren tachtig was de prijs van de Aston Martin DB4 ruim vertienvoudigd. In de jaren daarna halveerde de prijs. Tien jaren lang kwam de prijs amper boven 60.000 pond. In 2005 kwam het prijsniveau weer terug op het prijspeil van 1990, om in recente jaren verder toe te nemen. Daarbij werden op veilingen prijzen gehaald van ruim 300.000 pond. In drie decennia is de waarde van de DB4 ruim verdertigvoudigd. Een vergelijkbare prijsstijging maakten de DB5 en DB6 door. De auto’s werden in de afgelopen jaren naar verhouding duurder dan een Bentley 3 liter. Andere modellen van Aston Martin zijn nog meer in waarde gestegen, dat geldt bijvoorbeeld voor de open versies van de DB4, DB5 en DB6 en de DB4 GT. In 1982 werd een DB4 GT geadverteerd voor nog geen 15.000 pond. Rond het jaar 2000 werden ze op veilingen verkocht voor circa 160.000 pond. Nog geen tien jaren later, in mei 2008, werd een exemplaar op een veiling van Bonhams verkocht voor ruim een miljoen pond. Deze prijs lag ruim zeventig keer hoger dan in 1982. In augustus 2012 veilde RM Auctions een DB4 GT voor 2 miljoen dollar. Omgerekend was dat bijna 1,3 miljoen pond. Uit deze voorbeelden blijkt dat over de termijn van dertig jaar klassieke auto’s sterk in waarde zijn gestegen en dat de belangstelling voor klassieke auto’s in de loop van de jaren is verschoven. Daarnaast heeft een grotere groep van belangstellenden interesse in klassieke auto’s gekregen. Beide factoren zorgen voor veranderende prijzen, waardoor de ene auto meer in waarde stijgt dan een andere. Doel van dit boek is om aan de hand van de prijsontwikkeling van klassieke auto’s aan te geven welke factoren de vraag naar klassieke auto’s bepalen en in welke mate ze dat doen. Deze factoren zijn de naamsbekendheid van een merk, het oorspronkelijke marktsegment, het type carrosserie, de carrosseriebouwer, de 1. Inleiding
Bentley 4,5 liter Open Tourer van Vanden Plas uit 1929, geveild door Bonhams in juni 2012 voor 471.900 pond. Foto: Bonhams.
13
Aston Martin DB3S uit 1955, geveild door RM Auctions in augustus 2012 voor 3.685.000 dollar (omgerekend 2,34 miljoen pond). Ook de racewagens van Aston Martin uit de jaren vijftig zijn sterk in waarde gestegen. Nadat Aston Martin 10 racewagens (Works cars) had gemaakt, startte de fabriek in 1955 met een tweede serie bestemd voor particuliere coureurs. Deze auto werd uitgeleverd aan de Nederlandse coureur Hans Davids. In totaal werden 20 exemplaren van de tweede serie gemaakt. Foto: RM Auctions, Darin Schnabel.
14
zeldzaamheid van een carrosserie, de schoonheid daarvan, de originaliteit, de productieaantallen, de conditie en de geschiedenis van de auto. De laatste factor die invloed uitoefent op de prijs van auto’s is de verzamelaar zelf. Een veranderende interesse onder verzamelaars leidt tot verschuivingen in de prijsontwikkeling van auto’s. Doel van dit boek is niet om te laten zien welke klassieke auto’s in de toekomst een hoog rendement zullen opleveren. Tijden kunnen immers weer veranderen, waardoor de prijzen weer kunnen dalen. Door de ontwikkeling van de prijzen van klassieke auto’s in de afgelopen dertig jaar na te gaan, wordt de belangstelling hiervoor in kaart gebracht. In dit boek wordt een verklaring gegeven voor de veranderde belangstelling in klassieke auto’s. En door deze te verklaren, is ook een verwachting te maken wat de meest geliefde klassiekers van de toekomst zullen zijn, ongeacht de prijsontwikkeling daarvan. Samenvattend laat dit boek zien in welke auto’s liefhebbers in het verleden belangstelling hebben gehad, welke verschuivingen daarin zijn opgetreden en van welke auto’s mag worden verwacht dat deze in de (nabije) toekomst in de belangstelling zullen blijven staan, toenemende interesse krijgen of mogelijk in de belangstelling kunnen komen te staan. Daarmee bevat het boek een visie op het verzamelen van klassieke auto’s.
Voor de totstandkoming van dit boek wil ik Artcurial, Bonhams en RM Auctions bedanken voor de mogelijkheid gebruik te maken van foto’s van auto’s die zij in de afgelopen jaren hebben geveild. Voor dit boek zijn afbeeldingen onmisbaar. In ruim honderd staafdiagrammen wordt de ontwikkeling van de prijs van een auto weergegeven. Door de staafdiagram te combineren met een afbeelding van het desbetreffende model wordt niet alleen duidelijk gemaakt om welke auto het gaat. De afbeelding geeft een voorbeeld van een auto die op een veiling is verkocht. Door daarbij het jaar van de veiling te vermelden en het veilingresultaat, kan de ontwikkeling van de prijs nog beter in perspectief worden geplaatst. De afbeelding toont de conditie van de auto, het bijschrift vermeldt de datum en het veilingresultaat, en dit alles kan worden vergeleken met de ontwikkeling van de prijs in de staafdiagram. Zonder de medewerking van Artcurial, Bonhams en RM Auctions was dit niet mogelijk geweest.
15
Ferrari 225S Sport Berlinetta van Vignale uit 1952, geveild door RM Auctions in augustus 2009 voor 781.000 dollar. Vier jaar later, in maart 2013, werd dezelfde Ferrari bij RM Auctions geveild voor 1.237.500 dollar. Foto: RM Auctions, Darin Schnabel.
16
17
18
2.
„
»» Beleggen in auto’s? »» Feiten en fabels »» Verwachtingen »» Prijsontwikkeling »» Voor wie is dit boek bestemd?
19