กฎหมายสามัญประจำบ้าน ประจำปี พ.ศ.2557

หนั ง สื อ ให้ ค วามรู ้ เ รื่ อ งกฎหมายที่ จ� ำ เป็ น ในชี วิ ต ประจ� ำ วั น

กฎหมายสามัญประจำ�บ้าน หนังสือให้ความรู้กฎหมายเพื่อประชาชน พิมพ์ครั้งที่ 1 35,000 เล่ม ปีที่พิมพ์ เดือนกันยายน พ.ศ. 2557 จัดทำ�โดย กลุม่ งานประชาสัมพันธ์ กองกลาง

สำ�นักงานปลัดกระทรวงยุติธรรม

ศูนย์ราชการเฉลิมพระเกียรติฯ

อาคารราชบุรีดิเรกฤทธิ์

ถนนแจ้งวัฒนะ เขตหลักสี่

กรุงเทพมหานคร 10210

โทรศัพท์ : 0 2141 5100

โทรสาร : 0 2143 8289-90

www.moj.go.th

Facebook.com/Ministry of Justice, Thailand ออกแบบและจัดพิมพ์โดย

บริษัท วงศ์สว่างพับลิชชิ่ง แอนด์ พริ้นติ้ง จำ�กัด

เลขที่ 2 ซอยจรัญสนิทวงศ์ 86/1

ถนนจรัญสนิทวงศ์ แขวงบางอ้อ เขตบางพลัด

กรุงเทพมหานคร 10700

โทรศัพท์ : 0 2880 1876

โทรสาร : 0 2879 1526

www.wswp.co.th

วิสัยทัศน์ “หลักประกันความยุติธรรม ตามมาตรฐานสากล”

อ�ำนาจหน้าที่กระทรวงยุติธรรม มาตรา 32 แห่งพระราชบัญญัติปรับปรุงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. 2545 ซึ่งก�ำหนดอ�ำนาจหน้าที่ของกระทรวงยุติธรรมไว้ว่า “ให้มีอ�ำนาจหน้าที่เกี่ยวกับ การบริหารจัดการกระบวนการยุตธิ รรม เสริมสร้างและอ�ำนวยความยุตธิ รรมในสังคม และราชการอื่นตามที่มีกฎหมายก�ำหนดให้เป็นอ�ำนาจหน้าที่ของกระทรวงยุติธรรม หรือส่วนราชการที่สังกัดกระทรวงยุติธรรม”

พันธกิจ 1. บริหารจัดการอ�ำนวยความยุติธรรมในสังคมด้วยความยุติธรรม 2. พัฒนาคุณภาพการด�ำเนินการตามกฎหมาย พันธกรณีระหว่างประเทศ และมาตรฐานระบบงานยุติธรรม 3. วิจัยและพัฒนาระบบงานยุติธรรมและกฎหมาย 4. พัฒนากระบวนการยุติธรรมทางเลือก 5. บูรณาการการป้องกันและแก้ไขปัญหายาเสพติด 6. ป้องกันและปราบปรามการทุจริตและประพฤติมิชอบในภาครัฐ 7. บริ ห ารจั ด การระบบงานยุ ติ ธ รรมในพื้ น ที่ จั ง หวั ด ชายแดนภาคใต้ ด้วยความยุติธรรม 8. ส่งเสริมการบูรณาการงานยุตธิ รรมและความร่วมมือกับทุกภาคส่วนทัง้ ใน และต่างประเทศ 9. เพิ่มประสิทธิภาพและการบริหารจัดการองค์กรให้มีขีดสมรรถนะสูง

โครงสร้างกระทรวงยุติธรรม คณะกรรมการพัฒนาการ บริหารงานยุติธรรมแห่งชาติ

สถาบันเพื่อการยุติธรรม แห่งประเทศไทย (องค์การมหาชน)

หน่วยงานอ�ำนวยการ ส�ำนักงานปลัด กระทรวงยุติธรรม ส�ำนักงานกิจการยุติธรรม

กลุ่มภารกิจ ด้านอ�ำนวยความยุติธรรม

กลุ่มภารกิจ ด้านบริหารความยุติธรรม

กรมสอบสวนคดีพิเศษ

กรมคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพ

สถาบันนิติวิทยาศาสตร์

กรมบังคับคดี

จัดตั้งตามพระราชบัญญัติพัฒนาการบริหารงานยุติธรรมแห่งชาติ พ.ศ. 2549 จัดตั้งตามพระราชกฤษฎีกาจัดตั้งสถาบันเพื่อการยุติธรรมแห่งประเทศไทย (องค์การมหาชน) พ.ศ. 2554 จัดตั้งตามพระราชบัญญัติสถาบันอนุญาโตตุลาการ พ.ศ. 2550

สถาบันอนุญาโตตุลาการ

กระทรวงยุติธรรม

เนติบัณฑิตยสภา สภาทนายความ

ส�ำนักงานป้องกัน และปราบปรามการฟอกเงิน

รัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม ส�ำนักงานรัฐมนตรี

ปลัดกระทรวงยุติธรรม

กลุ่มภารกิจ ด้านพัฒนาพฤตินิสัย กรมคุมประพฤติ กรมพินิจและคุ้มครองเด็ก และเยาวชน กรมราชทัณฑ์

ส่วนราชการในสังกัดกระทรวงยุติธรรม ขึ้นตรงต่อรัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม ส�ำนักงานคณะกรรมการป้องกัน และปราบปรามยาเสพติด ส�ำนักงานคณะกรรมการป้องกัน และปราบปรามการทุจริตในภาครัฐ

รัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรมรักษาการตาม พระราชบัญญัติเนติบัณฑิตยสภา พ.ศ. 2507 ส่วนราชการไม่สังกัดกระทรวงยุติธรรม ขึ้นตรงต่อรัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม ส่วนราชการในสังกัดกระทรวงยุติธรรม ขึ้นตรงต่อรัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม

กระทรวงยุติธรรม

กระทรวงยุติธรรม

ภารกิจส่วนราชการ ในสังกัดกระทรวงยุติธรรม ส�ำนักงานรัฐมนตรี Office of The Minister ด�ำเนินการรวบรวมข้อมูลและวิเคราะห์ กลั่นกรองเรื่องเพื่อเสนอรัฐมนตรี รวมทั้ ง เสนอความเห็ น ประกอบการวิ นิ จ ฉั ย สั่ ง การของรั ฐ มนตรี สนั บ สนุ น การท�ำงานของรัฐมนตรีในการด�ำเนินงานทางการเมืองระหว่างรัฐมนตรี รัฐสภา และ ประชาชน ประสานงานการตอบกระทู้ ชีแ้ จงญัตติ ร่างพระราชบัญญัติ และกิจการอืน่ ทางการเมือง ด�ำเนินการพิจารณาเรือ่ งร้องทุกข์ ร้องเรียน หรือร้องขอความช่วยเหลือ ต่ อ รั ฐ มนตรี ปฏิ บั ติ ก ารอื่ น ใดตามที่ ก ฎหมายก�ำหนดให้ เ ป็ น อ�ำนาจหน้ า ที่ ข อง ส�ำนักงานรัฐมนตรีหรือตามที่รัฐมนตรีหรือคณะรัฐมนตรีมอบหมาย

โทรศัพท์ 0 2141 6535 โทรสาร 0 2141 9883 เว็บไซต์ www.om.moj.go.th

กฎหมายสามัญประจำ�บ้าน

กระทรวงยุติธรรม

หน่วยงานอ�ำนวยการ ส�ำนักงานปลัดกระทรวงยุติธรรม Office of The Permanent Secretary ด�ำเนินการด้านการพัฒนายุทธศาสตร์ ศึกษา วิเคราะห์ จัดท�ำข้อมูลเพื่อใช้ในการก�ำหนดนโยบาย เป้าหมาย และ ผลสั ม ฤทธิ์ ข องกระทรวง แปลงนโยบายของรั ฐ บาลและนโยบายของรั ฐ มนตรี เป็นแนวทางและแผนปฏิบัติการของกระทรวง ก�ำกับ เร่งรัด ติดตามประเมินผล รวมทั้งประสานการปฏิบัติราชการของหน่วยงานในสังกัดกระทรวง และพัฒนา ระบบเทคโนโลยีสารสนเทศเพื่อใช้ในการบริหารงานและการบริการของหน่วยงาน ดู แ ลงานประชาสั ม พั น ธ์ การต่ า งประเทศ พั ฒ นากฎหมายที่ เ กี่ ย วข้ อ งและ เผยแพร่กจิ กรรมข่าวของกระทรวง สนับสนุนการพัฒนาบุคลากร จัดสรรและบริหาร ทรัพยากรให้เกิดการประหยัดและคุ้มค่า

โทรศัพท์ 0 2141 5100 โทรสาร 0 2143 8289-90, 0 2143 8242 เว็บไซต์ www.ops.moj.go.th

ส�ำนักงานกิจการยุติธรรม Office of Justice Affairs ด�ำ เ นิ น ก า ร เ กี่ ย ว กั บ น โ ย บ า ย แ ล ะ ก า ร พั ฒ น า กระบวนการยุ ติ ธ รรม โดยการศึ ก ษาวิ จั ย การประเมิ น ผล การบังคับใช้กฎหมาย และน�ำผลให้คณะกรรมการพัฒนาการบริหารงานยุติธรรม แห่งชาติ เพือ่ ให้หน่วยงานทีเ่ กีย่ วข้องในกระบวนการยุตธิ รรมมีทศิ ทางการด�ำเนินการ ที่สามารถอ�ำนวยความยุติธรรมให้แก่ประชาชนอย่างมีประสิทธิภาพและสอดรับ ไปในทิศทางเดียวกัน

โทรศัพท์ 0 2141 3666 โทรสาร 0 2143 8933 เว็บไซต์ www.oja.go.th

กฎหมายสามัญประจำ�บ้าน

กระทรวงยุติธรรม

กลุ่มภารกิจด้านอ�ำนวยความยุติธรรม กรมสอบสวนคดีพิเศษ Department of Special Investigation ด�ำเนินการด้านการป้องกัน ปราบปราม สืบสวนและ สอบสวนคดีความผิดทางอาญาที่ต้องด�ำเนินการสืบสวนและ สอบสวนโดยวิธีการพิเศษตามกฎหมายว่าด้วยการสอบสวนคดีพิเศษ

โทรศัพท์ 0 2831 9888 โทรสาร 0 2975 9888 หรือ ศูนย์ช่วยเหลือด้านกฎหมายแก่ประชาชน กรมสอบสวนคดีพิเศษ (ศชป.ดีเอสไอ) 0 2831 9888 ต่อ 3103 เว็บไซต์ www.dsi.go.th

สถาบันนิติวิทยาศาสตร์ Central Institute of Forensic Science ด�ำเนิ น การด้ า นการให้ บ ริ ก ารตรวจพิ สู จ น์ ห ลั ก ฐาน ทางนิ ติ วิ ท ยาศาสตร์ ตรวจพิ สู จ น์ เ อกลั ก ษณ์ บุ ค คลเพื่ อ การติดตามบุคคลสูญหายและศพนิรนาม จัดเก็บรวบรวมข้อมูลสารพันธุกรรม พยานหลักฐาน เพื่อการเชื่อมโยงฐานข้อมูลเกี่ยวกับการกระท�ำผิดในด้านต่างๆ และสนับสนุนการด�ำเนินงานแก้ไขปัญหาความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้ ศึกษา วิจัย สนับสนุนการศึกษาวิจัยทางด้านนิติวิทยาศาสตร์ร่วมกับส่วนราชการ หน่วยงานของรัฐหรือองค์กรอื่น เผยแพร่ความรู้ ฝึกอบรม และพัฒนาบุคลากร ด้านนิติวิทยาศาสตร์ สร้างเครือข่ายในการจัดท�ำมาตรฐานและพัฒนางานด้าน นิติวิทยาศาสตร์ทั้งในประเทศและต่างประเทศ

โทรศัพท์ 0 2142 3475-8 โทรสาร 0 2143 9068 เว็บไซต์ www.cifs.moj.go.th

กฎหมายสามัญประจำ�บ้าน

กระทรวงยุติธรรม

กลุ่มภารกิจด้านบริหารความยุติธรรม กรมคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพ Rights and Liberties Protection Department ด�ำเนิ น การส่ ง เสริ ม และคุ ้ ม ครองสิ ท ธิ เ สรี ภ าพของ ประชาชน โดยด�ำเนิ น การจ่ า ยเงิ น ช่ ว ยเหลื อ แก่ ผู ้ เ สี ย หาย เหยื่ออาชญากรรม และจ่ายเงินชดเชยทดแทนแก่จ�ำเลยที่ศาลยกฟ้องว่ามิได้เป็น ผู้กระท�ำผิด รับเรื่องราวร้องทุกข์ของประชาชนและให้ค�ำปรึกษาทางกฎหมาย จัดหาทนายในการช่วยเหลือต่อสู้คดี รวมถึงพิจารณาจัดเงินช่วยเหลือแก่ผู้ยากไร้ และต้ อ งการรั บ ความยุ ติ ธ รรมในกระบวนการยุ ติ ธ รรม สร้ า งความสมานฉั น ท์ และระงับข้อพิพาทในสังคม ด�ำเนินการคุ้มครองพยานและรับผิดชอบพันธกรณี ตามสนธิสัญญาระหว่างประเทศด้านสิทธิมนุษยชน

สายด่วนคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพ 1111 กด 77 โทรศัพท์ 0 2141 2794, 0 2141 2817-8 โทรสาร 0 2143 9681 เว็บไซต์ www.rlpd.moj.go.th

กรมบังคับคดี Legal Execution Department ด�ำเนินการบังคับคดีแพ่ง คดีล้มละลาย และการฟื้นฟู กิจการของลูกหนี้ตามค�ำสั่งศาล ด�ำเนินการตรวจสอบสิทธิ ทางบัญชีของผูม้ สี ว่ นได้เสียเพือ่ รับส่วนแบ่งจากคดี ตรวจสอบค่าใช้จา่ ยและเรียกเก็บ ค่าธรรมเนียมการบังคับคดี ช�ำระบัญชีห้างหุ้นส่วน บริษัทหรือนิติบุคคล ในฐานะ ผู ้ ช�ำระบั ญ ชี ต ามค�ำสั่ ง ศาล รั บ วางทรั พ ย์ จ ากลู ก หนี้ ห รื อ ผู ้ มี สิ ท ธิ ว างทรั พ ย์ ด�ำเนินการประเมินราคาทรัพย์ ด�ำเนินการเกีย่ วกับการเดินหมายค�ำคูค่ วาม หนังสือ หรือประกาศของศาล หรือหน่วยงานในสังกัด

โทรศัพท์ 0 2881 4999 โทรสาร 0 2433 0801 เว็บไซต์ www.led.go.th

กฎหมายสามัญประจำ�บ้าน

กระทรวงยุติธรรม

กลุ่มภารกิจด้านพัฒนาพฤตินิสัย กรมคุมประพฤติ Department of Probation ด�ำเนินการสืบเสาะและพินิจ ควบคุมและสอดส่อง แก้ไข ฟื้นฟู และสงเคราะห์ผู้กระท�ำผิดในชั้นก่อนฟ้อง ชั้นพิจารณาคดีของศาล และภายหลังที่ศาลมีค�ำพิพากษาตามที่กฎหมายก�ำหนด ด�ำเนินการพื้นฟูสมรรถภาพ ผู้ติด ยาเสพติด ส่ ง เสริ ม สนั บ สนุ น เกี่ ยวกั บ การแก้ ไ ขฟื ้ น ฟู และสงเคราะห์ ผู ้ ก ระท�ำผิ ด ในชุมชน จัดท�ำและประสานแผนงานของกรมให้สอดคล้องกับนโยบายและแผนแม่บทของ กระทรวง รวมทั้งเร่งรัด ติดตาม และประเมินผลการปฏิบัติงานของหน่วยงานในสังกัด เสริ ม สร้ า ง สนั บ สนุ น และประสานงานให้ ภ าคประชาสั ง คมเข้ า มามี ส ่ ว นร่ ว มและ เป็นเครือข่ายในการปฏิบัติต่อผู้กระท�ำผิด ปฏิบัติการอื่นใดตามที่กฎหมายก�ำหนดให้เป็น อ�ำนาจหน้าที่ของกรมหรือตามที่กระทรวงหรือคณะรัฐมนตรีมอบหมาย

ศูนย์รับฟังความคิดเห็น 0 2141 4749 โทรสาร 0 2143 8822 เว็บไซต์ www.probation.go.th

กรมพินิจและคุ้มครองเด็กและเยาวชน Department of Juvenile Observation and Protection ด�ำเนินการพิทักษ์และคุ้มครองสิทธิเด็กและเยาวชนที่กระท�ำ ความผิด ส่งเสริมความมัน่ คงของสถาบันครอบครัวและชุมชน ด�ำเนินการ ด้านคดีอาญา คดีครอบครัว ก�ำกับการปกครอง บ�ำบัด แก้ไขฟืน้ ฟู ป้องกัน พัฒนา และสงเคราะห์ ตลอดจนติดตามประเมินผลเด็กและเยาวชน ประสานความร่วมมือและสร้างเครือข่าย ชุมชน องค์กรภาครัฐและเอกชนทั้งภายในและต่างประเทศ ศึกษาวิเคราะห์ และพัฒนา กฎหมายการพิทกั ษ์คมุ้ ครองสิทธิเด็กและเยาวชน รวมทัง้ ระบบรูปแบบวิธกี ารปฏิบตั เิ กีย่ วกับ งานคดีและการปฏิบัติต่อเด็กและเยาวชน พัฒนาบุคลากรและระบบการบริหารจัดการ ให้เข้าสู่มาตรฐานการบริหารจัดการภาครัฐ

โทรศัพท์ 0 2141 6470 โทรสาร 0 2143 8472 เว็บไซต์ www.djop.moj.go.th กฎหมายสามัญประจำ�บ้าน

กระทรวงยุติธรรม

กรมราชทัณฑ์ Department of Corrections ด�ำเนิ น การปฏิ บั ติ ต ่ อ ผู ้ ก ระท�ำผิ ด ให้ เ ป็ น ไปตาม ค�ำพิพากษาหรือค�ำสัง่ ตามกฎหมาย โดยด�ำเนินการตามกฎหมาย ว่าด้วยการราชทัณฑ์และกฎหมายอืน่ ทีเ่ กีย่ วข้อง ก�ำหนดแนวทางปฏิบตั ติ อ่ ผูต้ อ้ งขัง ให้สอดคล้องกับกฎหมาย ระเบียบ ข้อบังคับ นโยบายของกระทรวง หลักอาชญาวิทยา และหลั ก ทั ณ ฑวิ ท ยา ตลอดจนข้ อ ก�ำหนดมาตรฐานขั้ น ต�่ ำ ส�ำหรั บ ปฏิ บั ติ ต ่ อ ผู้ต้องขัง และข้อเสนอแนะในเรื่องที่เกี่ยวข้องขององค์การสหประชาชาติ ด�ำเนินการ เกี่ยวกับสวัสดิการและการสงเคราะห์แก่ผู้ต้องขัง

โทรศัพท์ 0 2967 2222 โทรสาร 0 2967 3305 เว็บไซต์ www.correct.go.th

กฎหมายสามัญประจำ�บ้าน

กระทรวงยุติธรรม

ภารกิจส่วนราชการในบังคับบัญชา รัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม ส่วนราชการสังกัดกระทรงยุติธรรม ส�ำนักงานคณะกรรมการป้องกันและ ปราบปรามยาเสพติด Office of The Narcotics Control Board ด�ำเนินการด้านการประสานงาน อ�ำนวยการด้านนโยบาย แผนงาน งบประมาณ และบูรณาการการปฏิบัติงานป้องกันและปราบปรามยาเสพติด ทัง้ ภาครัฐและเอกชน รวมทัง้ ประสานความร่วมมือกับต่างประเทศ ตรวจสอบ ยึด อายัด ทรัพย์สนิ ประชาสัมพันธ์ และติดตามประเมินผลการปฏิบตั งิ านทุกหน่วยงานทีเ่ กีย่ วข้อง

สายด่วน 1386 โทรศัพท์ 0 2247 0901-19 โทรสาร 0 2245 9350 เว็บไซต์ www.oncb.go.th

ส�ำนักงานคณะกรรมการป้องกันและ ปราบปรามการทุจริตในภาครัฐ Office of Public Sector Anti-Corruption Commission ด�ำเนิ น การด้ า นการป้ อ งกั น และปราบปรามการทุ จ ริ ต ในภาครัฐตามพระราชบัญญัติมาตรการของฝ่ายบริหารในการป้องกันและปราบปราม การทุจริต พ.ศ. 2551 โดยมีบทบาท 3 ประการ ประกอบด้วย 1) ในฐานะกลไกหลักในการ ขับเคลือ่ นนโยบายด้านการป้องกันและปราบปรามของรัฐบาล 2) ในฐานะฝ่ายเลขานุการ ของคณะกรรมการ ป.ป.ท. เพื่อด�ำเนินงานด้านปราบปรามการทุจริตในภาครัฐ และ 3) ในฐานะฝ่ายเลขานุการของคณะกรรมการขับเคลือ่ นยุทธศาสตร์ให้บงั เกิดผลเป็นรูปธรรม

สายด่วน 1206 โทรศัพท์ 0 2502 6670-80 โทรสาร 0 2502 8289 เว็บไซต์ www.pacc.go.th

กฎหมายสามัญประจำ�บ้าน

กระทรวงยุติธรรม

ส่วนราชการไม่สังกัดกระทรวงยุติธรรม ส�ำนักงานป้องกันและปราบปรามการฟอกเงิน Anti-Money Laundering Office ด�ำเนินการด้านการด�ำเนินคดีกับผู้กระท�ำผิดโดยเก็บรวบรวม ตรวจสอบ ศึกษาและวิเคราะห์รายงาน และข้อมูลต่างๆ เกี่ยวกับ การท�ำธุ ร กรรมทางการเงิ น เผยแพร่ ค วามรู ้ ให้ ก ารศึ ก ษา ฝึ ก อบรมในด้ า นต่ า งๆ ที่ เ กี่ ย วกั บ การด�ำเนิ น งานตามกฎหมายให้ แ ก่ ป ระชาชน และก�ำหนดมาตรการและ ด�ำเนินการต่างๆ เพื่อเป็นการตัดวงจรอาชญากรรมการฟอกเงิน ซึ่งเป็นผลกระทบ ร้ายแรงต่อสังคม

สายด่วน 1710 โทรศัพท์ 0 2219 3600 โทรสาร 0 2219 3700 เว็บไซต์ www.amlo.go.th

สถาบันเพื่อการยุติธรรมแห่งประเทศไทย (องค์การมหาชน) Thailand Institute of Justice - TIJ สถาบั น เพื่ อ การยุ ติ ธ รรมแห่ ง ประเทศไทย หรื อ สธท (Thailand Institute of Justice - TIJ) เป็นองค์การมหาชน จัดตั้งขึ้นโดยพระราชกฤษฎีกา จั ด ตั้ ง สถาบั น เพื่ อ การยุ ติ ธ รรมแห่ ง ประเทศไทย (องค์ ก ารมหาชน) พ.ศ. 2554 เมื่อวันที่ 13 มิถุนายน พ.ศ. 2554 โดยมีวิวัฒนาการมาจากโครงการ Enhancing Lives of Female Inmates (ELFI) ในพระด�ำริ ข องพระเจ้ า หลานเธอ พระองค์ เ จ้ า พัชรกิติยาภา มีภารกิจหลักในการส่งเสริมการอนุวัติข้อก�ำหนดสหประชาชาติว่าด้วยการ ปฏิบตั ติ อ่ ผูต้ อ้ งขังหญิงในเรือนจ�ำและมาตรการทีม่ ใิ ช่การคุมขังส�ำหรับผูก้ ระท�ำความผิดหญิง หรือข้อก�ำหนดกรุงเทพ ตลอดจนพัฒนาศักยภาพของบุคลากรในกระบวนการยุติธรรมและ สนับสนุนการวิจัยและฝึกอบรมเพื่อรองรับการอนุวัติข้อก�ำหนดกรุงเทพ และการส่งเสริม หลักนิติธรรม และยกระดับภาพลักษณ์กระบวนการยุติธรรมไทยในระดับสากลโดยท�ำงานกับ ภาคีทั้งในประเทศไทยและในภูมิภาคต่างๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งประชาคมอาเซียน

โทรศัพท์ 0 2118 9400 โทรสาร 0 2118 9425-26 เว็บไซต์ www.tijthailand.org กฎหมายสามัญประจำ�บ้าน

กระทรวงยุติธรรม

สารบัญ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่

1 จอมล�้ำ 2 จอมขวาง 3 จอมย้อน 4 จอมปลอม 5 จอมปาด 6 จอดรถในที่ห้ามจอด 7 ใช้โทรศัพท์เคลื่อนที่ขณะขับรถ 8 รถบรรทุกสิ่งของ 1 9 รถบรรทุกสิ่งของ 2 10 รถยนต์แต่งท่อไอเสีย 11 ยานพาหนะ 12 เส้นทางเดินรถจักรยาน 13 ขับรถไม่ให้ผู้อื่นแซง 14 ขับรถเร็วเกินกว่ากฎหมายก�ำหนด 15 การขับรถวนวงเวียน 16 ขับขี่รถที่ยังไม่จดทะเบียน 17 การเปลี่ยนสีรถยนต์ 18 รถจักรยานยนต์รับจ้างเถื่อน 19 รถรับจ้างปฏิเสธรับผู้โดยสาร 20 คนขับรถประจ�ำทางไม่จอดป้ายโดยสาร 21 ภัยจากรถ 1 22 ภัยจากรถ 2 23 ภัยจากรถ 3 24 การทางพิเศษ 1 25 การทางพิเศษ 2 26 แอลกอฮอล์ 1

กฎหมายสามัญประจำ�บ้าน

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26

กระทรวงยุติธรรม

ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่

27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55

แอลกอฮอล์ 2 บุหรี่ 1 บุหรี่ 2 ยาเสพติดให้โทษ 1 ยาเสพติดให้โทษ 2 ยาเสพติดให้โทษ 3 อาหาร 1 อาหาร 2 เครื่องส�ำอาง 1 เครื่องส�ำอาง 2 ยา 1 ยา 2 แอบอ้างรักษาโรค 1 แอบอ้างรักษาโรค 2 แอบอ้างรักษาโรค 3 ขายสลากเกินราคา แรงงาน 1 แรงงาน 2 จัดหางาน 1 จัดหางาน 2 เงินทดแทน 1 เงินทดแทน 2 ประกันสังคม 1 ประกันสังคม 2 บัตรต่างด้าวหมดอายุ แรงงานต่างด้าวไม่แจ้งย้ายที่อยู่ นายจ้างไม่แจ้งการเสียชีวิต ธุรกิจน�ำเที่ยว 1 ธุรกิจน�ำเที่ยว 2

27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 กฎหมายสามัญประจำ�บ้าน

กระทรวงยุติธรรม

ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่

56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84

ภาพยนตร์ โทรคมนาคม 1 โทรคมนาคม 2 โทรคมนาคม 3 บัญชี 1 บัญชี 2 บัญชี 3 ดอกเบี้ย 1 ดอกเบี้ย 2 ดอกเบี้ย 3 ศุลกากร 1 ศุลกากร 2 ภาษีป้าย 1 ภาษีป้าย 2 อายุ 7 ปี ต้องท�ำบัตรประชาชน ขอมีบัตรประชาชนโดยที่ไม่มีสิทธิ การปลอมแปลงบัตรประชาชน ไม่แสดงบัตรประชาชนต่อเจ้าพนักงาน ปลอมเอกสาร 1 ปลอมเอกสาร 2 ปลอมบัตร 1 ปลอมบัตร 2 ปลอมบัตร 3 ปลอมหนังสือเดินทาง คอมพิวเตอร์ 1 คอมพิวเตอร์ 2 ความรุนแรงในครอบครัว 1 ความรุนแรงในครอบครัว 2 ความผิดต่อชีวิต

กฎหมายสามัญประจำ�บ้าน

56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84

กระทรวงยุติธรรม

ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่

ตอนที่ ตอนที่

ตอนที่

ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่

85 แท้งลูก 1 85 86 แท้งลูก 2 86 87 แท้งลูก 3 87 88 ทอดทิ้ง 1 88 89 ทอดทิ้ง 2 89 90 ความผิดต่อเสรีภาพ 1 90 91 ความผิดต่อเสรีภาพ 2 91 92 การค้ามนุษย์ 1 92 93 การค้ามนุษย์ 2 93 94 หมิ่นประมาท 1 94 95 หมิ่นประมาท 2 95 96 ความผิดต่อเจ้าพนักงาน 1 96 97 ความผิดต่อเจ้าพนักงาน 2 97 98 ความผิดต่อเจ้าพนักงาน 3 98 99 ความผิดต่อเจ้าพนักงาน 4 99 100 การแจ้งส่งสินค้าเป็นเท็จ 100 101 ความผิดต่อความมั่นคง 1 101 102 ความผิดต่อความมั่นคง 2 102 103 ความผิดต่อความมั่นคง 3 103 104 การเพาะเลี้ยงสัตว์น�้ำในที่รักษาพันธุ์พืช 104 โดยไม่ได้รับอนุญาต 105 การจับสัตว์น�้ำในพื้นที่เขตหวงห้ามโดยมิได้รับอนุญาต 105 106 การน�ำสัตว์น�้ำต้องห้ามไปปล่อยในที่จับสัตว์น�้ำ 106 โดยไม่ได้รับอนุญาต 107 ขายอาหารสัตว์ปลอมปน 107 หรืออาหารสัตว์ที่ไม่ได้ขึ้นทะเบียน 108 ขายอาหารสัตว์เสื่อมคุณภาพ 108 109 โฆษณาคุณภาพอาหารสัตว์เกินจริง 109 110 ผลิตหรือน�ำเข้าปุ๋ยไม่ตรงตามใบส�ำคัญการขึ้นทะเบียน 110 กฎหมายสามัญประจำ�บ้าน

กระทรวงยุติธรรม

ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่ ตอนที่

111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140

การใช้ที่ดินท�ำเกษตรกรรมผิดประเภท การตอนหรือฆ่าสัตว์สงวน มีไม้หวงห้ามไว้ในครอบครอง เก็บหาของป่าหวงห้าม ยึดครองพื้นที่ป่าโดยไม่ได้รับอนุญาต สัตว์ป่า 1 สัตว์ป่า 2 ประมง 1 ประมง 2 สถานพยาบาลสัตว์ 1 สถานพยาบาลสัตว์ 2 คลองประปา 1 คลองประปา 2 คลองประปา 3 ขีดเขียนในที่สาธารณะ เวนคืนที่ 1 เวนคืนที่ 2 อาคารชุด วางเพลิง 1 วางเพลิง 2 เพลิงไหม้ ศาสนา 1 ศาสนา 2 มรดก 1 มรดก 2 พินัยธรรม 1 พินัยกรรม 2 สินส่วนตัว สินสมรส 1 สินสมรส 2

กฎหมายสามัญประจำ�บ้าน

111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140

กระทรวงยุติธรรม

หนั ง สื อ ให้ ค วามรู ้ เ รื่ อ งกฎหมายที่ จ� ำ เป็ น ในชี วิ ต ประจ� ำ วั น

กฎหมายสามัญประจำ�บ้าน

กระทรวงยุติธรรม

ตอนที่ 1 จอมล�้ำ

การขั บ ขี่ ร ถตามสั ญ ญาณไฟจราจร ถื อ เป็ น การกระท�ำ ที่ถูกต้องและควรยึดถือปฏิบัติ แต่มีบางกรณีที่ผู้ขับขี่หยุดรถ ล�ำ้ เส้นหยุดทีก่ ฎหมายก�ำหนด ซึง่ การกระท�ำดังกล่าวนอกจากจะ ก่ อ ให้ เ กิ ด อุ บั ติ เ หตุ บ นท้ อ งถนนแล้ ว ยั ง ส่ ง ผลให้ ผู ้ ขั บ ขี่ ต ้ อ ง เสียค่าปรับไม่เกินหนึง่ พันบาท ในฐานความผิดหยุดรถลำ�้ เส้นหยุด ตามพระราชบัญญัตจิ ราจรทางบก พุทธศักราช 2522 มาตรา 22, 24 และ 152 1

กฎหมายสามัญประจำ�บ้าน

กระทรวงยุติธรรม

ตอนที่ 2 จอมขวาง สภาพการจราจรทีต่ ดิ ขัดในสังคมเมืองปัจจุบนั อาจส่งผลให้ ผูข้ บั ขีบ่ นท้องถนนต้องขับขีด่ ว้ ยความรวดเร็วแข่งขันกับเวลา และ ไม่ได้ค�ำนึงถึงความปลอดภัยเป็นส�ำคัญ โดยเฉพาะการจราจร บริเวณแยกใหญ่ที่ผู้ขับขี่ต่างเร่งเครื่องยนต์เพื่อให้ผ่านพ้นแยก ดังกล่าว แต่ด้วยการจราจรที่หนาแน่นส่งผลให้รถไม่สามารถ ผ่ า นไปได้ แ ละไปจอดขวางแยกเป็ น เหตุ ใ ห้ ก ารเดิ น รถอี ก ฝั ่ ง ไม่สามารถเดินรถได้ การกระท�ำดังกล่าวถือเป็นความผิดตาม พระราชบัญญัติจราจรทางบก พุทธศักราช 2522 มาตรา 55 (4) และ 148 มีโทษปรับไม่เกินห้าร้อยบาท

กฎหมายสามัญประจำ�บ้าน

2

กระทรวงยุติธรรม

ตอนที่ 3 จอมย้อน อุบตั เิ หตุทางจราจรทีเ่ กิดขึน้ สาเหตุหนึง่ มาจากการทีผ่ ขู้ บั ขี่ รถยนต์ - รถจักรยานยนต์ ฝ่าฝืนกฎจราจรในลักษณะขับขีย่ อ้ นศร โดยไม่ขบั ตามช่องทางจราจรทีท่ างกรมการขนส่งทางบกได้ก�ำหนด ไว้ ใ ห้ ซึ่ ง ผู ้ ขั บ ขี่ ที่ ก ระท�ำการดั ง กล่ า วถื อ เป็ น ความผิ ด ตาม พระราชบัญญัตจิ ราจรทางบก พุทธศักราช 2522 มาตรา 41 และ 148 มีโทษปรับไม่เกินห้าร้อยบาท

3

กฎหมายสามัญประจำ�บ้าน

กระทรวงยุติธรรม

ตอนที่ 4 จอมปลอม

พาหนะที่ ใ ช้ ขั บ ขี่ บ นท้ อ งถนนต้ อ งเป็ น พาหนะที่ ไ ด้ แ จ้ ง จดทะเบียนกับกรมการขนส่งทางบก และได้รบั ป้ายทะเบียนประจ�ำ พาหนะดังกล่าวอย่างถูกต้องจากกรมการขนส่งทางบกเท่านั้น แต่มผี ขู้ บั ขีบ่ างรายทีท่ �ำการปลอมแปลงป้ายทะเบียนรถทีล่ กั ขโมยมา เพื่อลักลอบส่งขาย หรือ เจตนาปลอมแปลงป้ายทะเบียนขึ้น แทนการแจ้งจดทะเบียนอย่างถูกต้องนัน้ ถือว่าบุคคลนัน้ ได้ท�ำผิด ต่อพระราชบัญญัติรถยนต์ พุทธศักราช 2522 มาตรา 11 ที่ ก�ำหนดไว้ว่ารถที่จดทะเบียนแล้วต้องมีและแสดงแผ่นป้ายและ เครื่ อ งหมายครบถ้ ว นถู ก ต้ อ งตามที่ ก�ำหนดในกฎกระทรวง หากฝ่าฝืนมีโทษปรับไม่เกินสองพันบาท ตามมาตรา 60 กฎหมายสามัญประจำ�บ้าน

4

กระทรวงยุติธรรม

ตอนที่ 5 จอมปาด เ รื่ อ ง ก า ร ขับรถถือเป็นเรื่อง มารยาททางสังคม บางท่ า นอาจเคยมี ประสบการณ์ถกู ผูข้ บั ขี่ ร ถ ย น ต ์ คั น อื่ น ขั บ ร ถ ปาดหน้า แซงในระยะกระชั้นชิด หรื อ แซงในพื้ น ที่ เ ส้ น ทึ บ ดั ง นั้ น การใช้ ร ถใช้ ถ นนจึ ง ควร พึ ง ระมั ด ระวั ง ไม่ ใ ห้ ก ระท�ำผิ ด พระราชบั ญ ญั ติ จ ราจรทางบก พุทธศักราช 2522 มาตรา 46 ที่ห้ามมิให้ผู้ขับขี่ขับรถแซงเพื่อ ขึน้ หน้ารถอืน่ ในกรณีตอ่ ไปนี้ (1) เมือ่ รถก�ำลังขึน้ ทางชัน ขึน้ สะพาน หรื อ อยู ่ ใ นทางโค้ ง เว้ น แต่ จ ะมี เ ครื่ อ งหมายจราจรให้ แ ซงได้ (2) ภายในระยะสามสิบเมตรก่อนถึงทางข้าม ทางร่วม ทางแยก วงเวียนหรือเกาะที่สร้างไว้ หรือทางเดินรถที่ตัดข้ามทางรถไฟ (3) เมือ่ มีหมอก ฝน ฝุน่ หรือควัน จนท�ำให้ไม่อาจเห็นทางข้างหน้าได้ ในระยะหกสิ บ เมตร (4) เมื่ อ เข้ า ที่ คั บ ขั น หรื อ เขตปลอดภั ย หากฝ่ า ฝื น มี โ ทษปรั บ ตั้ ง แต่ สี่ ร ้ อ ยบาทถึ ง หนึ่ ง พั น บาท ตามมาตรา 157 5

กฎหมายสามัญประจำ�บ้าน

กระทรวงยุติธรรม

ตอนที่ 6 จอดรถในที่ห้ามจอด

ปั จ จุ บั น ปริ ม าณรถยนต์ มี อั ต ราเพิ่ ม ขึ้ น สวนทางกั บ เส้นทางการเดินรถ และปริมาณทีจ่ อดรถทีม่ อี ยูเ่ ท่าเดิม ส่งผลให้ ผู้ขับขี่รถยนต์บางรายจ�ำเป็นต้องจอดรถในพื้นที่ห้ามจอด เช่น บนทางเท้า บริเวณทางข้าม บริเวณทีม่ เี ครือ่ งหมายห้ามจอดรถ ฯลฯ หากฝ่าฝืนมีโทษปรับไม่เกินห้าร้อยบาท ตามพระราชบัญญัติ จราจรทางบก พุทธศักราช 2522 มาตรา 57 ประกอบมาตรา 148 กฎหมายสามัญประจำ�บ้าน

6

กระทรวงยุติธรรม

ตอนที่ 7 ใช้โทรศัพท์เคลื่อนที่ขณะขับรถ

อุบัติเหตุที่เกิดขึ้นบนท้องถนนในปัจจุบัน สาเหตุส�ำคัญ ประการหนึ่ ง เกิ ด จากความประมาทของผู ้ ขั บ ขี่ โดยเฉพาะ ผู้ขับขี่ที่ใช้โทรศัพท์เคลื่อนที่ขณะขับรถซึ่งส่งผลให้สมาธิในการ ขับขีล่ ดลง จนก่อให้เกิดอุบตั เิ หตุขนึ้ ได้ ด้วยเหตุนี้ พระราชบัญญัติ จราจรทางบก พุทธศักราช 2522 มาตรา 43 จึงก�ำหนดให้ผู้ที่ ใช้โทรศัพท์ขณะขับขี่ยานพาหนะ มีโทษปรับตั้งแต่สี่ร้อยบาท ถึงหนึ่งพันบาท

7

กฎหมายสามัญประจำ�บ้าน

กระทรวงยุติธรรม

ตอนที่ 8 รถบรรทุกสิ่งของ 1 ผู้ขับขี่รถบรรทุกที่ขนส่งวัตถุอันตราย อาทิ วัตถุระเบิด วั ต ถุ ไวไฟ ฯลฯ ต้อ งจัดให้มีป ้ายแสดงถึ ง วั ต ถุ ที่บรรทุ ก และ เครื่องดับเพลิง รวมทั้งต้องปฏิบัติตามเงื่อนไขในการป้องกัน อันตรายตามทีก่ �ำหนดในกฎกระทรวง หากผูใ้ ดฝ่าฝืนมีโทษจ�ำคุก ไม่เกินหนึ่งเดือน หรือปรับไม่เกินสองพันบาท หรือทั้งจ�ำทั้งปรับ ตามพระราชบัญญัตจิ ราจรทางบก พุทธศักราช 2522 มาตรา 17 ประกอบมาตรา 158

วัตถุไวไฟ

ËÂØ´ µÃǨ

กฎหมายสามัญประจำ�บ้าน

8

กระทรวงยุติธรรม

ตอนที่ 9 รถบรรทุกสิ่งของ 2

ผูข้ บั ขีร่ ถบรรทุกส�ำหรับบรรทุกคน สัตว์ หรือสิง่ ของทุกชนิด จ�ำเป็นต้องมีอุปกรณ์ในการป้องกันมิให้ คน สัตว์ หรือสิ่งของที่ บรรทุกตกหล่น รัว่ ไหล ส่งกลิน่ ส่องแสงสะท้อน หรือปลิวไปจากรถ อันอาจก่อเหตุเดือดร้อน ร�ำคาญ ท�ำให้ทางสกปรกเปรอะเปื้อน ท�ำให้ เ สื่ อ มเสี ย สุ ข ภาพอนามั ย แก่ ป ระชาชน หรื อ ก่ อ ให้ เกิดอันตรายแก่บุคคลหรือทรัพย์สิน หากผู้ขับขี่คนใดละเลย ข้อก�ำหนดดังกล่าวมีโทษปรับไม่เกินห้าร้อยบาท ตามพระราชบัญญัติ จราจรทางบก พุทธศักราช 2522 มาตรา 20 ประกอบมาตรา 148

9

กฎหมายสามัญประจำ�บ้าน

กระทรวงยุติธรรม

ตอนที่ 10 รถยนต์แต่งท่อไอเสีย รถยนต์แต่งซิ่งโดยส่วนใหญ่นิยมปรับแต่งท่อไอเสียรถยนต์ ให้มีเสียงดังเกินมาตรฐาน และอาจก่อให้เกิดความเดือดร้อน ร�ำคาญแก่ผู้ใช้รถใช้ถนน ทั้งนี้ พระราชบัญญัติจราจรทางบก พุทธศักราช 2522 มาตรา 9 ห้ามมิให้ผใู้ ดน�ำรถทีเ่ กิดเสียงอือ้ อึง หรือมีสิ่งลากถูไปบนทางเดินรถมาใช้ในทางเดินรถ หากฝ่าฝืน มีโทษปรับไม่เกินห้าร้อยบาท ตามมาตรา 148

กฎหมายสามัญประจำ�บ้าน 10

กระทรวงยุติธรรม

ตอนที่ 11 ยานพาหนะ ยานพาหนะที่ ไ ด้ รั บ อนุ ญ าตให้ สั ญ จรในเส้ น ทางเดิ น รถ ต้องเป็นยานพาหนะที่มีล้อหรือส่วนที่สัมผัสกับผิวทางเป็นยาง เท่านัน้ เว้นแต่เป็นรถทีไ่ ด้รบั ยกเว้นตามทีก่ �ำหนดในกฎกระทรวง หรือเป็นรถทีไ่ ด้รบั อนุญาตจากเจ้าพนักงานจราจร หากผูใ้ ดฝ่าฝืน มีโทษปรับไม่เกินห้าร้อยบาท ตามพระราชบัญญัติจราจรทางบก พุทธศักราช 2522 มาตรา 10 ประกอบมาตรา 148

11 กฎหมายสามัญประจำ�บ้าน

กระทรวงยุติธรรม

ตอนที่ 12 เส้นทางเดินรถจักรยาน

ปัจจุบันมีผู้สนใจเดินทางด้วยรถจักรยานจ�ำนวนมากขึ้น ส่งผลให้ในหลายเส้นทางมีการจัดสรรเส้นทางเดินรถจักรยานไว้ รองรับ เพือ่ ผูข้ บั ขีร่ ถจักรยานมีความปลอดภัยมากยิง่ ขึน้ แต่หาก ผู้ใดไม่ขับขี่รถจักรยานในทางที่จัดท�ำไว้ ถือเป็นความผิดตาม พระราชบัญญัติจราจรทางบก พุทธศักราช 2522 มาตรา 79 ประกอบมาตรา 147 มีโทษปรับไม่เกินสองร้อยบาท

กฎหมายสามัญประจำ�บ้าน 12

กระทรวงยุติธรรม

ตอนที่ 13 ขับรถไม่ให้ผู้อื่นแซง

สภาพการจราจรทีห่ นาแน่นในปัจจุบนั โดยส่วนใหญ่เกิดจาก ผูข้ บั ขีข่ าดวินยั จราจร เช่น บางกรณีผขู้ บั ขีร่ ถช้า และขับรถคร่อมเลน ช่องทางเดินรถ เมื่อเห็นสัญญาณขอทาง ไม่ยอมขับชิดซ้ายของ ช่องทาง หรือลดความเร็วเพื่อหลีกให้รถคันอื่นที่ใช้ความเร็วกว่า แซงไปก่อน การกระท�ำดังกล่าวถือว่าผู้ขับขี่รายนั้นกระท�ำผิด ตามพระราชบัญญัตจิ ราจรทางบก พุทธศักราช 2522 มาตรา 49 มีโทษปรับไม่เกินหนึ่งพันบาท ดังนั้น ผู้ใช้รถใช้ถนนทุกท่าน ควรมีวินัยในการขับขี่ นอกจากการขับขี่ที่ปลอดภัยจะช่วยลด อุบัติเหตุแล้ว ยังสามารถลดปัญหาความแออัดของสภาพจราจร ได้อีกด้วย 13 กฎหมายสามัญประจำ�บ้าน