Bijzondere ervaringen

Meryanne Loum-Martin verbindt graag mensen en promoot getalenteerde vrouwen uit Afrika.

Tafelen, praten, lachen: de sfeer doet je onmiddellijk verlangen naar lange, gezellige avonden. Marrakesh, en werkt momenteel aan ideeën “die alles te maken hebben met luxe en een biologische levensstijl”. Haar knowhow bij de ontwikkeling van wat zij een ‘sustainable boutique hospitality’ noemt, wordt door velen gewaardeerd. Het is een holistische benadering die in het cultureel erfgoed geworteld is. Dat begint al met de gerechten uit de Noord-Afrikaanse keuken, bereid met producten van eigen teelt, en heeft ook betrekking op de producten die in de eigen winkel van het hotel worden aangeboden.

“Achter elk ambachtelijk product en elk cosmetisch of culinair artikel zit een verhaal”, zegt haar dochter Thaïs, die de producenten in woord en beeld heeft gevat. “Gasten kopen niet alleen een souvenir, ze steunen lokale gemeenschappen en creëren een persoonlijke band.” Een dergelijke emotionele band – met mensen, een product of een plaats – is voor de twee vrouwen het toppunt van moderne luxe.

Het gaat er altijd om een speciaal aura te weerspiegelen, mensen samen te brengen, ervaringen te creëren. Dit kan via een kookles zijn, maar ook door het uitwisselen van ideeën en inzichten. Zo zette Meryanne Diaspora Heritage op, een platform dat zich richt op het voorstellen van getalenteerde vrouwen uit de Afrikaanse diaspora aan een internationaal publiek. Met de steun van Thaïs wil zij een netwerk opbouwen en van Jnane Tamsna een locatie voor denktankevenementen maken. “Voor mij zijn deze vrouwen de moderne Nana Benz”, zegt ze. Dat is de koosnaam van zakenvrouwen uit Togo die in de jaren 50 en 60 geld verdienden met de handel in stoffen uit Nederland. Hun handelsmerk waren de limousines van Mercedes-Benz waar ze in rondreden. “Ze waren vaak analfabeet, maar het waren altijd briljante handelaars”, zegt Meryanne, zelf een succesvolle zakenvrouw.

Toch was dit niet het pad dat voor haar was voorbestemd. Ze werd geboren in Ivoorkust en groeide op in Moskou, Londen en Parijs als dochter van een Senegalese ambassadeur en een advocaat uit West-Indië. Dat is waar de gouden armbanden die ze draagt vandaan komen – die haar nooit doen vergeten dat je met je eigen wilskracht grenzen kunt verleggen.

“Het familieverhaal van mijn moeder klinkt als fictie, maar alles is echt zo gegaan”, vertelt Thaïs. Dan vertelt ze met haar donkere

Thaïs Martin geniet op het moment van de nabijheid van haar moeder en verwerkt haar familiegeschiedenis tot een miniserie.

Verse bloemen, comfortabele kussens, de flair van NoordAfrika: het hotel is perfect om even tot rust te komen en jezelf terug te vinden.

stem – ze is ook zangeres – over haar betovergrootvader. Hij werd als slaaf geboren, en op 16-jarige leeftijd vrijgelaten, leerde zichzelf lezen en schrijven en kon uiteindelijk het stuk land kopen waarop hij als slaaf was geboren. Zijn zoon was een van de eerste zwarte congresleden in Frankrijk. “En dat is nog maar het begin!”

Omdat Thaïs meer te weten wilde komen over haar voorouders, bracht ze veel tijd door in Parijs bij haar oudtante. Nu verwerkt de 27-jarige haar onderzoek tot een script dat een miniserie moet worden – het is een van de redenen waarom ze in 2018 vanuit Londen terugkeerde naar Marrakech. Hier kan ze in de zen-achtige sfeer van Jnane Tamsna goed schrijven. Bovendien kan ze haar moeder hier altijd vragen stellen over haar voorouders. Op dit moment halen de twee vrouwen iets van de tijd in die ze ooit tekortkwamen. Op haar 13de ging Thaïs naar een kostschool in Engeland, net als haar twee jaar oudere broer. Daarna volgden een tussenjaar in Ethiopië, een studie in Montreal, een baan bij een filmproductiebedrijf in Londen.

Nu genieten moeder en dochter van elkaars nabijheid. “Ik houd vooral van onze uitstapjes naar musea, markten en paleizen – mijn moeder weet ongelooflijk veel over geschiedenis en architectuur”, zegt Thaïs. Omgekeerd weet Meryanne het perspectief van haar dochter op waarde te schatten. Via haar kreeg ze toegang tot de jonge kunst- en creatieve scene in Marrakech. Zelf wordt ze ook al haar hele leven aangetrokken door het onconventionele. Het zorgde er zelfs voor dat ze haar baan als advocate in Parijs opgaf.

Als autodidact nam Meryanne in 1985 de taak op zich om een vakantiehuis voor haar ouders in Marrakech te ontwerpen en ze voelde zich er onmiddellijk thuis: op dit raakvlak tussen Europa en Afrika met zijn bonte culturele mix, zijn uitbundige energie en esthetiek. Ze veranderde een oud paleisachtig huis, een ‘riad’, in een innovatieve conceptstore, ze runde een interieurzaak in de medina en staat nog altijd bekend om de feestjes bij haar thuis, die ze met veel smaak en flair organiseert.

Tot het moment is aangebroken dat Jnane Tamsna weer een ontmoetingsplaats is, creëren moeder en dochter hun eigen momenten. Thaïs heeft het pottenbakken ontdekt, Meryanne is al druk bezig met een nieuw boekproject. Creativiteit zit simpelweg in hun DNA.

Indrukken: om elke hoek wachten verrassingen, elk detail is bewust aangebracht.

Optimisme: Meryanne Loum-Martin wil snel weer gastvrouw zijn voor haar gasten van over de hele wereld.

EEN KWESTIE VAN PERSPECTIEF

Wat is tegenwoordig goede kunst en hoe maak je die? En waarom weten steeds meer vrouwen in de kunstwereld door te breken met hun werk? Wij vroegen drie kenners om antwoorden: een beeldhouwster, een curator en een galeriehoudster

Tekst van VERENA RICHTER Foto’s van ANNETTE APEL

Madeleine Boschan

is een van de weinige vrouwelijke kunstenaressen die grote minimalistische werken in de openbare ruimte maakt. De sculpturen van de beeldhouwster, die met wisselende perspectieven werkt, zijn enkele meters hoog. In de toekomst wil ze nog meer werken van monumentale omvang maken. Enkele van haar werken zijn te zien op de expositie ‘31: Women’ in de Daimler Art Collection in Berlijn. Op de foto ziet u Madeleine in het atelier naast één van haar werken.

madeleine-boschan.de

Haar kunstwerk ‘Turning a disc, and in turn, being turned as well (light blue and rosy)’ staat voor het Zentrum für Quanten- und Biowissenschaften (ZQB) van de Universiteit Ulm.

“Ik wil nieuwe ruimtes creëren, rust scheppen”

Ter voorbereiding van een expositie loopt Madeleine Boschan altijd eerst door de ruimte die tot haar beschikking staat: “Ik creëer een sensomotorisch archief van indrukken en stemmingen”, legt ze uit. Daar heeft ze geen meetlint voor nodig, ze meet met haar eigen lichaam. Van haar voeten tot haar uitgestrekte hand: 2,16 meter. Van het topje van de duim tot de pink: 21 centimeter. De afmetingen van een ruimte zijn letterlijk in haar lichaam gegrift en kunnen later in het atelier worden opgeroepen. De Berlijnse kunstenares maakt sculpturen waarvan de vorm en positie ‘de ruimte herdefiniëren’, zoals ze zelf zegt.

Boschan leerde al vroeg dat je ruimtes fysiek kunt waarnemen. Als kind al haalde ze graag dingen uit elkaar om ze vervolgens op een andere manier weer in elkaar te zetten. Ze knipte meubels en muren uit papier, schoof ze heen en weer en creëerde zo nieuwe contexten en perspectieven. Vandaag de dag heeft ze andere uitdrukkingsvormen tot haar beschikking om met de ruimte te werken. Met kunst neemt ze omgevingen op meerdere niveaus waar: mentaal, emotioneel en fysiek. “Ik wil nieuwe ruimtes creëren, rust scheppen”, legt de beeldhouwster uit. Haar werk is veelgelaagd, maar even nauwkeurig en stringent als haar vroegere knutselwerkjes. De weg daarnaartoe was echter allesbehalve rechttoe rechtaan, en daarom des te interessanter.

Zwerftochten door Berlijn

Aan het begin van haar studie in Braunschweig schilderde Boschan figuratief, zoals interieurs, vergelijkbaar met het werk van Henri Matisse die het klassieke modernisme mede vorm gaf. Nog tijdens haar studie maakte ze enorme collages en drong ze steeds verder de reële ruimte in. Maar het was haar verhuizing naar Berlijn die haar bij de beeldhouwkunst bracht. “Ik werd daartoe geïnspireerd door zwerftochten door de stad”, herinnert de 41-jarige zich. “In 2007 waren hier nog veel vervallen gebouwen en had je sociologisch onderzoek kunnen doen op basis van het grofvuil op straat.” De alledaagse voorwerpen inspireerden de kunstenares. Ter gelegenheid van een groepstentoonstelling bouwde ze haar eerste sculptuur: een soort zelfportret dat op twee benen staat, gemaakt van panlatten. “Ik vond dat mooi, vooral hoe de ruimte rond het beeld een plek werd”, zegt ze.

Hoe kunnen we samenleven?

Na verloop van tijd werden de ‘wezens’ steeds geavanceerder. Het waren machineachtige poses: metalen buizen werden gevormd tot naar voren gerichte benen, neonbuizen en jalouzieën tot gekantelde hoofden. Bij elkaar geplaatste beelden werden met kabels verbonden om aan te tonen dat positionering in de ruimte altijd invloed heeft op ons samenzijn. De laatste grote vraag van de Franse essayist Roland Barthes werd een elementair credo voor Boschan: “Hoe kunnen we samenleven?” Maar ze ondervond toen dat ingewikkelde antwoorden op fundamentele vragen als deze slechts op grenzen stuitten. Daarom sloeg ze een meer open weg in, weg van de lineaire vorm en naar sculpturale oppervlaktelichamen. “Ik verlangde naar de volle breedte”, zegt de kunstenares.

Monumentale sculpturen

Des te indrukwekkender zijn haar nieuwe werken: Boschan is momenteel een van de weinige vrouwelijke kunstenaars van wie de minimale, constructieve en monumentale sculpturen zowel interieurs als openbare ruimtes accentueren. Haar werken zijn tot 6 meter hoog.

Oppervlakken die verdwijnen

In haar atelier staat een groep hoge cilinders waarvan de afzonderlijke oppervlakken verschillende kleuren dragen. Om de kracht van de werken te vatten, moet men niet alleen om de cilinders heen lopen, maar als het ware ook de paden tussen de cilinders bewandelen.

Een paar centimeter maakt al een verschil. Een stap naar links en het zwarte vlak verdwijnt achter het paarse. Twee stappen naar rechts en de roze zijde van de volgende cilinder verandert weer in een trillende lijn die het aangrenzende turkoois omlijst. “Het gaat om perceptie en zelfbewustzijn”, legt Boschan uit. “Zonder context heb je geen standpunt. Het gaat niet alleen om de fysica van dingen. Sociale en ethische vraagstukken zijn belangrijk voor mij. Waar en hoe kunnen ontmoetingen plaatsvinden? Hoe maak je het mogelijk dat mensen elkaar ontmoeten? De gedachte van mogelijkheden tot verbinding. Het ene niet zonder het andere, de één niet zonder de anderen. Verenigd met elkaar. En dit in het besef dat ruimtes altijd cultureel en historisch veranderlijk zijn.”

Soloshow

De kunstenares bereidt momenteel haar solo-expositie voor, die deze zomer te zien zal zijn in het Forum für Photographie in Keulen. Met curator Ulrike Jagla-Blankenburg werkt Boschan aan een omvangrijke installatie met sculptuur, schilderkunst en film, die voor het eerst in deze ruimtevullende vorm zal worden gepresenteerd.