Cultuurmagazine

Onder

17

sterren Cultuur in de schijnwerpers

illustratie Maarten de Vries

Vliegende kometen Aanstormende talenten met grote dromen

Ben ik in beeld?

Zo word je een stralend middelpunt

Sterren strooien ‘Onder Sterren’ is een uitgave van Provincie Overijssel Postbus 10078 8000 GB ZWOLLE www.overijssel.nl

Copyright Deel deze inhoud met zoveel mogelijk vakgenoten, collega’s, vrienden en bekenden. We stellen het op prijs als je de uitgever hiervan inlicht!

2017-704 cultuurmagazine cover.indd 1

Overijssel als hotspot voor kunst en technologie

Hoe machtig is de pen van de recensent?

Colofon ‘Onder Sterren’ is het cultuurmagazine voor gemeenten, cultuur- en onderwijsinstellingen en autonome kunstenaars. Dit magazine is uitgereikt op het Cultuurcongres Overijssel 2017 en heeft als doel het provinciale cultuurbeleid 2017-2020 ‘Cultuur in de schijnwerpers’ zichtbaar te maken.

Kunstmatige intelligentie

Concept en realisatie Redactie Oosten BERBER communicatie

GOGBOT- Neuromarketeer

Ontwerp Cécile Li, provincie Overijssel Ilse Weijman, NUreclame

directeur

Druk Platform P

Interviews met

Overijsselse ster Laurens ten Den

Kees de Groot

Wenda Linthorst

en vele anderen...

(Het Verzet Kraakt)

Cor Hospes,

Expert storytelling 27-11-17 11:25

…iedereen een Overijssel toe waar de verbeelding aan de macht is.

Want waar de verbeelding aan de macht is, daar bloeit de samenleving.

En daar waar de samenleving bloeit, willen mensen wonen, leven, genieten en werken. Daar wil je bij horen!

Arnoud Odding, directeur Rijksmuseum Twenthe én Museum TwentseWelle

…dat passievolle, inspirerende, wilde en creatieve plannen mogen landen en aarden in vruchtbare, solide grond. Een grond waar weinig hekjes en hokjes hinderen, zodat een kleur- en fantasierijk landschap tevoorschijn kan komen.

Annemarie Reitsma, Head Master of Music ArTEZ

…een nieuw sterrenstelsel: jonge mensen die nog meer de kans krijgen te stralen met hun grote of kleine talent.

“Een universum vol cultuursterren maak je als provincie niet zelf: je helpt de beste initiatieven met een duwtje in de rug, maar zonder goede initiatieven glinstert er weinig kan ik je vertellen.”

Anjo de Bont, programmeur festival Deventer Op Stelten

…voor ieder kind gelijke culturele kansen en ontwikkelingsmogelijkheden.

Mirjam Borger, Combinatiefunctionaris Cultuur HOFtheater Raalte

...dat de Overijsselse sterrenhemel mag bestaan uit een variatie aan culturele sterren, van lokale parels tot internationale trekpleisters. Ik hoop dat investering in kwaliteit en samenwerking er voor zorgt dat de culturele sterrenhemel nog helderder gaat schijnen. En dat de bezoekers een bijdrage leveren aan de versterking van de regionale economie in Overijssel.

Henk van Voornveld, directeur MarketingOost

...een Overijssel waar cultuur de brug vormt tussen mensen van verschillende culturen, leeftijden en overtuigingen.

Rob Bults, artistiek leider, regisseur, muzikant, verteller, De Verhalenboot

51 2017-704 cultuurmagazine cover.indd 2

27-11-17 11:25

“Van een enkele ster een sterrenstelsel maken, daar draait het om!”

Als er een gedeputeerde is die kan schitteren, is dat wel een gedeputeerde Cultuur. Veel werkbezoeken vinden natuurlijk plaats onder de spotlights van grote theaterzalen, concertzalen en musea. Maar ook bij wat bescheidener licht, zoals in erfgoedkamers, bij muziekverenigingen en amateurgezelschappen komt Hester Maij graag over de vloer. Al zes jaar lang maakt zij zich er sterk voor dat onder meer talenten zich kunnen ontwikkelen en dat ons erfgoed op een goede manier wordt doorgegeven aan volgende generaties.

Hoe draagt de provincie bij aan een universum vol fonkelende cultuursterren?

“Dit jaar is het eerste jaar van onze nieuwe beleidsperiode, met als treffende ambitie: Cultuur in de schijnwerpers. Uit gesprekken met het culturele veld bleek dat er veel behoefte was om vooral door te gaan met de dingen die we in de vorige beleidsperiode hadden opgebouwd. We zorgen voor die stabiele basis met goede regelingen voor bijvoorbeeld cultuurparticipatie, erfgoedprojecten en talentontwikkeling (Nieuwe Makers). Daarnaast was er de wens om ook ruimte te bieden aan nieuwe initiatieven die zich willen bewijzen.

We hebben inmiddels met negen instellingen tweejarige subsidieafspraken gemaakt zodat zij tijd en ruimte krijgen om hun projecten te realiseren.”

“Een heel ander voorbeeld van werken aan onze zichtbaarheid is de samenwerking die we zijn aangegaan met zes Overijsselse gemeenten: Kampen, Zwartewaterland, Dalfsen, Hellendoorn, Tubbergen en Steenwijkerland. Alle zes gaan ze de komende tijd hun culturele profiel versterken. Bij de ene gemeente ligt de nadruk meer op evenementen, bij de ander op erfgoed. Allemaal gaan ze uit van hun kracht en gaan ze samen met de partners in hun gemeente

aan de slag om de schijnwerpers te zetten op die dingen waar ze goed in zijn en waar ze de komende tijd nog beter in willen worden. Ik vind het een mooi voorbeeld van hoe je je eigen schijnwerpers kunt richten en je eigen sterrenregen kunt organiseren. Je kracht vinden en van daaruit groeien, samenwerking aangaan, groter en beter worden. Van een enkele ster een sterrenstelsel maken, daar draait het om!”

Als we konden tijdreizen, hoe ziet cultureel Overijssel er over vijf jaar uit?

“Als we over vijf jaar uit onze tijdcapsule stappen, komt de muziek je al tegemoet. Overijssel heeft muziek in het DNA zitten: de vele koren, harmonieën en fanfares, bandjes, dj’s, orkesten en rappers zijn niet weg te denken uit onze dorpen, steden en scholen. Ik hoor nieuwe muziek, oude muziek, en ja, ook het Wilhelmus.”

“In Twente, rond Zwolle en Deventer zijn dynamische stedelijke knooppunten, of zoals de Raad voor Cultuur zegt: stedelijke regio’s, tot wasdom gekomen. Drie krachtige stedelijke cultuurregio’s die met hun eigen verhaal en hun eigen makers een breed publiek inspireren. Ze doen nationaal mee, maar zijn ook in de regio van betekenis.”

3 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 3

28-11-17 09:35

“Onze topinstellingen en talenten voelen zich thuis in Overijssel. Ze krijgen de kans de grenzen op te zoeken, nieuwe producties te maken en zich te ontwikkelen op weg naar grote of bijzondere podia.

Maar belangrijker nog, alle kinderen, ouders en grootouders in Overijssel hebben de kans om kennis te maken met cultuur. Zodat ook over 50 jaar in Overijssel de muziek van gisteren, vandaag en morgen blijft klinken.”

Femke Teussink

Veel sterren schitteren al duizenden of zelfs miljoenen jaren en bepalen het gezicht van de sterrenhemel. Net als erfgoed dat doet voor Overijssel.

Welke beeldbepalers (erfgoed / tradities) koestert u? Hoe ondersteunt de provincie dit erfgoed?

“Overijssel heeft een heel rijke geschiedenis. Bijna wekelijks kom ik op plekken of hoor ik verhalen die weer een nieuw licht werpen op wat wij ‘het Verhaal van Overijssel’ zijn gaan noemen. Natuurlijk zijn er de iconen, de gebouwen die niet meer weg te denken zijn uit onze provincie. Dan denk ik aan de Lebuïnus in Deventer, de synagoge in Enschede en de fabrieken van Ten Cate in Nijverdal. Stuk voor stuk pareltjes en belangrijke getuigen van onze geschiedenis.

En bijna 10% van Overijssel bestaat uit landgoederen.

Ook zij maken een wezenlijk onderdeel uit van onze provincie. Maar erfgoed zit ‘m niet alleen in de zichtbare, alom bekende grote monumenten.

Er schuilen fantastische, intrigerende en ontroerende verhalen in de sporen die we terugvinden bij archeologische opgravingen. Er zijn tradities in Overijssel die van generatie op generatie worden overgedragen en gekoesterd, iedere regio kent zo zijn eigen streektaal en gewoonten. Het bij elkaar brengen

van al die puzzelstukjes; daarin zit de kracht van het verhaal van Overijssel. We ondersteunen projecten die zich daarop richten. Het is heel mooi om te zien wat een diversiteit aan projecten en initiatieven dat oplevert.”

Er komen ook altijd weer nieuwe sterren aan het firmament. Hoe draagt de provincie bij aan de ontwikkeling van die nieuwe sterren? Wat vindt u daarbij belangrijk?

“In Overijssel krijgt talent de ruimte om te groeien.

De poppodia en productiehuizen ondersteunen talenten met ambitie om zich op het professionele carrièrepad te begeven. Voor nieuwe cultuurmakers, zoals muzikanten, choreografen, beeldend kunstenaars, theater- en filmmakers, kan het lastig zijn om na een opleiding of als autodidact direct een succesvolle carrière van de grond te krijgen. Met ondersteuning van ervaren begeleiders van culturele organisaties kan de carrière van de nieuwe maker de kickstart krijgen die het verdient. De provincie biedt daarvoor een mooie regeling. Jan Terlouw junior is bijvoorbeeld een van onze ‘nieuwe makers’.

Zijn productie is heel goed ontvangen en hij staat nu in de startblokken om een mooi vervolg aan zijn carrière te geven. Dat is voor mij ook het het meest belangrijk: dat we ervoor zorgen dat er een goede basis wordt meegegeven waarop talent verder kan groeien.”

Sterren zijn stralende middelpunten.

Net als de bibliotheek in de samenleving.

Wat is voor de provincie het belang van deze maatschappelijke middelpunten?

“De schoonheid van de sterrenhemel zit ‘m in het geheel aan sterren, die allemaal fonkelen en stralen.

Als je dat vertaalt naar onze maatschappij, dan betekent dat voor mij dat iedereen mee moet kunnen doen. Iedereen moet kunnen stralen! Bibliotheken zijn allang niet meer alleen plekken waar je boeken kunt lenen. Zij vormen plekken waar je leert, ontmoet en ontdekt. De bibliotheken bewegen mee met de veranderende maatschappij en kunnen nadruk leggen op onderwerpen die nu relevant zijn. Voor de komende tijd is bijvoorbeeld het bestrijden van laaggeletterdheid een belangrijk thema. Daar zetten we ons voor in. En de bibliotheken spelen daarbij een glansrol.”

Als u een vallende ster ziet, wat wenst u cultureel Overijssel dan toe?

Ik wens cultureel Overijssel een prachtige toekomst, maar dat gaat ook zonder vallende sterren goed komen. Bovendien, je moet zo’n wens nooit hardop zeggen, dan komt hij niet uit!

4 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 4

28-11-17 09:35

Welke cultuursterren zijn u het afgelopen jaar opgevallen?

En waarom? Wat maakt dat ze zo goed zichtbaar waren?

“Overijssel kent een breed scala aan instellingen, groepen en personen die zichzelf laten zien.

Ik kan er veel noemen, maar ik denk nu aan Jeugdtheater Sonnevanck. Zij maken voorstellingen waarin ze kinderen en jongeren een wereld presenteren die altijd gerelateerd is aan het echte leven. De trailervoorstelling ‘It’s my mouth I can say what I want to’ die ze samen met toneelgroep Oostpool maakten, is daarvan een voorbeeld. Dat ze dat goed doen blijkt uit het feit dat deze voorstelling een Zilveren Krekel won voor ‘meest indrukwekkende jeugdtheatervoorstelling van 2017’.

Juryrapport: Deze scherpe satire over het gevaar van de Krista van der Niet

verspreiding van nepnieuws en ‘alternatieve feiten’ koppelt een belangrijk, actueel onderwerp op wonderlijk lichte manier aan de leefwereld van jongeren. Hilarisch én confronterend, maar nooit belerend.’

“Wat ook mooi is om te zien is dat onze instellingen hun eigen grenzen verleggen. Het is waarschijnlijk een wereldprimeur voor een operagezelschap: met een muziekvoorstelling twee Game Awards winnen.

De Nederlandse Reisopera deed het met de interactive Virtual Reality Opera ‘Weltatem’. Het is een soort virtuele zangles waarbij je als bezoeker zelf een deel gaat uitmaken van de voorstelling.

Heel knap gemaakt!”

dankzij de nieuwe technologie van virtual reality. Dit is opera van de 21e eeuw.’

Annina Romita

Volkskrant: ‘Zangles en operaperformance in één,

5 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 5

28-11-17 09:35

STERRENstof tot nadenken

Tijdreizen met Kees de Groot, festivaldirecteur GOGBOT “Nieuwe technologieën triggeren ons. We leven in zo’n spannende tijd.

Het is niet te voorspellen hoe de wereld zich ontwikkelt, maar onze taak als kunstenaars blijft dat we de samenleving een spiegel voorhouden. Een grote uitdaging, want de kunstmatige intelligentie gaat ons uiteindelijk inhalen. Voor je het weet zijn wij mensen de huisdieren van de machines!”

pagina 10 Tijdreizen met Ralph Keuning, directeur Museum de Fundatie “We laten onszelf zien op verrassende locaties met ons popup concept ‘FUNDATIEfusions’. Zo zijn we ook zichtbaar buiten het traditionele museumpubliek. Op Lowlands bijvoorbeeld plaatsen we ieder jaar een enorme sculptuur. Resultaat: veel festivalbezoekers met een selfie op Instagram of Facebook.

Publiciteit bij een heel nieuwe doelgroep.”

pagina 24 Tijdreizen met Bas Morsch, We Are Public “Er heerst een nieuwe tijdsgeest: je ziet steeds meer mensen verantwoordelijkheid nemen voor wat zij zelf belangrijk vinden in het leven. Onze sleutel tot succes ligt dus bij het publiek.

De community We Are Public verovert Nederland!”

pagina 32 Tijdreizen met Wenda Linthorst, onderzoeker onbewust gedrag “Mensen maken veel onbewuste keuzes. Omdat we bijvoorbeeld met geur en geluid een bepaalde sfeer kunnen versterken. 75% van onze emoties wordt beïnvloed door onze neus. Dat komt omdat geur rechtstreeks binnenkomt in ons reptielenbrein. In dit oude brein maken we instinctief natuurlijke keuzes. Er zit geen filter op van ‘wel of niet nodig’. Geen rationalisme.”

pagina 38

6 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 6

28-11-17 09:35

Inhoud pagina 8 | Lanceringen op Overijsselse bodem pagina 14 | Cor Hospes, expert storytelling en contentmarketing. “Geef me jouw verhaal... ik geef je er vertrouwen voor terug” pagina 18 | Op pad met cultuurrecensenten “Soms rest er maar één ding: Alle sterren uit de kast!” pagina 22 | Streettalk ‘Ik geef vijf sterren aan...’ pagina 27 | Overijssel popt up pagina 28 | hipSTER: vlogger Martijn van Hese “Filmen, monteren en hup... meteen online” pagina 31 | Overijssel in beeld pagina 34 | Grootste in Nederland: community Klassieke Muziek pagina 36 | Cultuurmarketing: zo word je een stralend middelpunt pagina 40 | Stedelijke regio’s: Overijssel op de kaart pagina 42 | Overijsselse ster Laurens ten Den (Het Verzet Kraakt) pagina 44 | STERspelers van het Cibap, vakschool voor verbeelding pagina 46 | Vliegende kometen: Overijssels talent pagina 50 | Vallende sterren: Fotografie cover: Femke Teussink

doe een wens #ondersterren

7 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 7

28-11-17 09:35

Overijsselse lanceringen

MuseumTV Met MuseumTV krijgen culturele instellingen en musea nieuwe mogelijkheden om digitaal bereikbaar en zichtbaar te zijn, en hun exposities onder de aandacht te brengen van een groter publiek.

In de provincie Overijssel zijn zowel grote als kleine pareltjes van musea te ontdekken. Van Museum de Fundatie in Zwolle tot aan Museum de Waag in Deventer. Ga op ontdekkingstocht en kom meer te weten over de geschiedenis van de verschillende gebieden, steden en dorpen die onze provincie rijk is. Op museumtv.nl vind je natuurlijk actuele tentoonstellingen, maar ook extra verdieping in de vorm van minidocumentaires, fotoalbums en verhalen over musea, kunstenaars en kunststromingen.

Tip: ga eens virtueel op bezoek bij het het Grammofoonmuseum, OYFO Techniekmuseum of het Ikonenmuseum Kampen.

museumtv.nl @museumtv_nl facebook.com/museumtv.nl @MuseumTV_nl

Koloniën van Weldadigheid op weg naar Unesco Werelderfgoed 2018 2018 is uitgeroepen tot het Europees Jaar van het Cultureel Erfgoed.

De ‘Koloniën van Weldadigheid’ zijn in het najaar van 2016 door de Nederlandse ministerraad (mede namens België) voorgedragen bij het UNESCO Werelderfgoedcomité in Parijs voor opname op de werelderfgoedlijst.

8 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 8

De Koloniën van Weldadigheid. De naam klinkt als een paradijs uit een oud sprookje. Alleen hebben deze (niet altijd zo paradijselijke) oorden in Nederland en België wél bestaan. De sporen zijn overal nog zichtbaar. In het landschap, de wegen, en de gebouwen. Maar onzichtbaar komen ze ook nog voor, in de herinneringen van vele families. Wat zijn de Koloniën van Weldadigheid?

Hoe belangrijk zijn ze? Alhoewel de Drentse koloniën (Veenhuizen en Frederiksoord) de meeste bekendheid genieten, waren er

in Overijssel ook twee: de Ommerschans (gemeenten Ommen en Hardenberg) en de kolonie Willemsoord (gemeente Steenwijkerland).

Deze koloniën hebben hun sporen achtergelaten in ons geheugen en ons landschap en maken dus onderdeel uit van het Verhaal van Overijssel.

kolonienvanweldadigheid.eu facebook.com/Kolonienvanweldadigheid storytelling via #kolonienvanweldadigheid

28-11-17 09:35

Ik toon de Week van de Amateurkunst 2018 Amateurkunst -zeker in verenigingsverband- draagt bij aan een prettig leefklimaat.

Mensen wonen en werken nu eenmaal graag in een gemeente waar veel te doen is. Duizenden Overijsselaars (individueel of verenigd in ruim 600 culturele groepen) doen aan amateurkunst. De provincie Overijssel vindt het belangrijk dat gemeenten activiteiten organiseren die een podium bieden aan amateurkunstenaars.

De Week van de Amateurkunst (van mei tot en met juni op verschillende locaties) wordt al jaren door veel Overijsselse gemeenten omarmd. In 2018 wordt landelijk de iktoon-campagne uitgerold. De iktoon-maand (juni) komt voort uit de Week van de Amateurkunst. De succesvolle WAK-week wordt zo verbreed naar de hele maand juni. Samen met de Overijsselse gemeenten, de WAK-coĂśrdinatoren en de cultuurmakelaars geeft de provincie Overijssel de campagnes de komende maanden verder vorm. Het doel is om samen een impuls te geven aan het draagvlak voor kunst en cultuur.

Wist je dat? De provincie Overijssel is de enige provincie in Nederland die daadwerkelijk investeert in de WAK/iktoon-campagne. Zij stelt â‚Ź 5.000,- beschikbaar aan deelnemende gemeenten zodat amateurskunstenaars het podium krijgen dat ze verdienen. In het voorjaar en de zomer van 2018 kan het publiek weer genieten van honderden openbare activiteiten. Overijssel laat hiermee haar culturele gezicht stralen.

Subsidie aanvragen kan tot 1 maart 2018 op overijssel.nl/loket/subsidies

iktoon.nl en waknederland.nl

9 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 9

28-11-17 09:35

Tijdreizen

“We leven in spannende tijden”

Kunst en wetenschap hand in hand de toekomst tegemoet Ruimtetoerisme, Deep Space Mining1 en Breakthrough Starshot2; als er een festival door de tijd -richting toekomst- reist is het GOGBOT wel. In elke editie presenteren kunstenaars hun interpretatie van de nieuwste wetenschappelijke inzichten en ontwikkelingen. Festivaldirecteur Kees de Groot: “Nieuwe technologieën triggeren ons.

We leven in zo’n spannende tijd. Het is niet te voorspellen hoe de wereld zich ontwikkelt, maar onze taak als kunstenaars blijft dat we de samenleving een spiegel voorhouden.

Een grote uitdaging, want de kunstmatige intelligentie gaat ons uiteindelijk inhalen.

Voor je het weet zijn wij mensen de huisdieren van de machines!”

Kunstenaars en wetenschappers werken steeds meer samen. “De nieuwe lichting kunstenaars is niet zozeer meer met olieverf, klei en marmer in de weer.

Ze studeren nu vooral Interaction Design, Art Science, Game Design, Media, Art en Design (MAD) Tech, of Creative Technology”, weet Kees. “Het zijn heel onderzoekende en experimenterende creatieven die zich bezig houden met de onzichtbare werkelijkheid (virtual reality), algoritmes en robotisering.”

Wat als wij straks niet langer bepalen?

“De kunstenaars en wetenschappers versterken en verfrissen elkaar met nieuwe inzichten. Waarbij kunstenaars ook kritisch kijken naar bijvoorbeeld de ethische gevolgen van nieuwe technologieën.

Neem de ontwikkeling van een Killer Bot voor oorlogsdoeleinden. De kunstmatige intelligentie ontwikkelt zich onvoorstelbaar snel. Wat als de Killer Bot straks de beslissingen neemt op het slagveld en

wij niet langer aan de knoppen zitten? Wat als we straks onze cellen zo kunnen bewerken dat we niet langer ouder worden of dood gaan. Willen we dat eigenlijk wel? Het is ook aan de kunstenaar om deze discussies uit te lokken en uit te beelden!”

Ontdekken van nieuwe werelden “Nieuwe technologieën stellen ons letterlijk in staat om naar andere werelden te gaan. We onderzoeken al de kolonisatie van Mars. We ontdekken ook duizenden exo-planeten in de oneindige galaxy.

De kans op biologisch leven daar wordt groter en groter. De TU Delft wil een 3D-printer verbinden aan een komeet en zo een biologische wereld in de ruimte printen. Dat is toch écht een futuristische manier van denken, van kunst! Met nieuwe technologieën kunnen we ook eigen virtuele werelden creëren. Een parallel universum dat we zelf maken in videokunst, met virtual reality, in games en allerlei cross-overs.”

1 Deep Space Mining: Astroïdes die ‘in de buurt’ van de aarde cirkelen bevatten veel waardevolle grondstoffen, zoals water, metalen, nitraten, sulfaten en fosfor. Binnen een paar jaar gaan we deze materialen ‘oogsten’ met zogenaamde ‘harvesting spacecrafts’.

10

2 Breakthrough Starshot: Het doel is om duizenden nano satellieten te sturen naar Alpha Centauri. Dit is de ster die (na de zon) het dichtst bij de aarde staat (vier lichtjaar verwijderd). Een ruimtezeil moet ervoor zorgen dat de piepkleine satellieten 60.000 kilometer per seconde afleggen.

Na 20 jaar komen ze dan bij de ster aan.

2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 10

28-11-17 09:35

Foto’s via Kees de Groot

“Wij zijn in Nederland gewend aan samenwerken.

Techneuten, kunstenaars en ontwikkelaars verbinden zich snel met elkaar in initiatieven.

Dat is onze kracht!”

11 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 11

28-11-17 09:35

Tijdreizen

Vooroplopen door verbinding

Het GOGBOT festival

“Onze cultuur en onze kunstbeleving wordt hoe dan ook snel beïnvloed door technologie. In cultuurwijk Roombeek in Enschede is al sterk ingezet op technologie. De culturele instellingen hier, zoals het Rijksmuseum Twenthe, TwentseWelle en TETEM zijn een samenwerking aangegaan om Roombeek nog verder te ontwikkelen als landelijke hotspot van kunst en technologie. Doordat we in Nederland gewend zijn aan samenwerken, zie je dat techneuten, kunstenaars, ontwikkelaars en wetenschappers zich snel met elkaar verbinden in initiatieven. Ik kom regelmatig in het buitenland en ik constateer dat we in Nederland toonaangevend bezig zijn in die verbinding tussen technieken en beeldende kunst. De kracht van Overijssel zat ‘m altijd al in het samenwerken, dus ik zie hier grote mogelijkheden!”

Sinds 2004 transformeert het GOGBOT Festival de binnenstad van Enschede één keer per jaar tot een ‘cyberkermis’. Een audiovisueel spektakel waar het publiek vier dagen en nachten lang kan genieten van baanbrekende installaties, performances, tentoonstellingen, lezingen en feesten over de invloed van technologie op de huidige samenleving en waar de stand van de actuele technologie wordt onderzocht. In 2017 was het thema ‘Intergalactic’.

gogbot.nl

“Voor je het weet zijn wij mensen de huisdieren van de machines!”

12 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 12

28-11-17 09:35

Drones die dwars door een muziektheatervoorstelling vliegen.

Publiek met een virtual reality-bril op. Past dat bij de oeroude kunstvorm opera? De Reisopera zegt ja! Zij ging de uitdaging aan: samen met theatermakers, scholieren, studenten en innovatiespecialisten onderzochten zij de opera van de toekomst in een tweedaagse mashup: het Reisopera TechTrip Festival.

Een festival vol met optredens, workshops, lezingen, een 36-uurs hackathon voor techniek- en kunststudenten en twee interactieve muziektheatervoorstellingen met een TechTripOrkest en een TechTripKoor. Terugkijken op TechTrip Festival kan via Reisopera TV op YouTube.

Techtripfestival.nl youtube.com/reisopera facebook.com/techtripfestival instagram.com/reisoperatechtripfestival

DOG Tijdens het Cultuurcongres Overijssel 2017 was DOG te zien van Freerk Wieringa. Deze Overijsselse kunstenaar heeft een fascinatie voor beweging. “Als beeldhouwer maak ik vaak gebruik van dynamische composities en het verstillen van actieve beweging. Beweging geeft een 4de dimensie aan een ruimtelijk werk en zorgt voor verandering in vorm. Door gebruik te maken van moderne technieken zoals computersturing en sensortechniek kan ik beelden laten interacteren met de toeschouwer. Dit zorgt voor een directe en persoonlijke ervaring die de beleving van het werk versterkt en aanvult.”

“Dog was mijn eerste complex bewegende werk. Het werk is gemaakt van RVS en beweegt computergestuurd. De hond verheft zich boven de toeschouwers en begint te blaffen.”

Creatieve technologie

Reisopera TechTrip Festival

Freerk maakte ook een enorme Machina ludens, een robot horse (Saksenros), een exoskeleton en robotic puppeteers.

freerkwieringa.nl check channel Freerk Wieringa

Internationaal

Robotdirigent YuMi vloeiend en foutloos in Verdi’s opera In het najaar van 2017 had het Italiaanse Lucca Symphony Orchestra een primeur. De tweearmige robot YuMi dirigeerde bij de uitvoering van Verdi’s opera Rigoletto tijdens het internationale robot-festival.

De Italiaanse dirigent Andrea Colombini studeerde de dirigeerbewegingen bij de robot in. De robot had uiteindelijk precies de juiste snelheid en lengte in zijn gebaren. Andrea Bocelli zong onder leiding van YuMi de area ‘La Donna e Mobile’. Menselijke dirigenten hoeven nog niet te vrezen voor YuMi. Een groot nadeel is dat de robot niet kan improviseren en dat een onverwachte verandering in bijvoorbeeld tempo niet door de robot kan worden opgelost.

2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 13

YuMi is in veel filmpjes op YouTube te bekijken.

13 28-11-17 09:35

Foto via Cor Hospes

Verleiden, informeren en blijven boeien; met storytelling zet je verhalen in als krachtig en effectief communicatie- en marketingmiddel.

14 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 14

28-11-17 09:35

Onderscheidend zichtbaar door unieke verhalen

“Geef me jouw verhaal... ik geef je er vertrouwen voor terug!”

“Zenden, zenden...en hopen dat ze luisteren. De tijd van de platte, informatieve boodschap en gekeuvel over jezelf is echt wel voorbij! Maar ik zie dat veel culturele instellingen en kunstenaars dat nog niet goed door hebben”, zo gooit content- en marketingexpert Cor Hospes meteen maar de knuppel in het hoenderhok. “Waar blijft het verhaal?” Stel jezelf wel vijf keer de vraag waarom je iets maakt of tentoonstelt.

Welke spanning geeft dat? Wat is daarbij de ‘struggle’. Ik wil het -als publiek- weten, anders denk ik bij kunst al snel: wat moet ik hier nu weer mee? Een schilderij moet wat mij betreft helemaal niet voor zichzelf spreken. Geef me jouw verhaal erbij!”

Hoe maak je jezelf zichtbaar? Wat is je onderscheid, je DNA, je ‘STE’, vraagt Cor. “Ben je de raarSTE, grootSTE, wonderlijkSTE? Zoek uit waar jouw STE ligt en laat dat als een Trojaans Paard op allerlei manieren terugkomen in alles wat je zegt en doet.” Cor zelf is er een van de nieuwsgierigSTE. “Ik stel continu vragen.

Ik zie zoveel wat ik niet snap. Culturele instellingen zouden daarbij veel meer moeten praten met en luisteren naar kinderen. Als je als instelling te weinig verplaatst in je publiek, dan krijg je dat van kinderen in ieder geval onmiddellijk terug. Het gaat er namelijk niet om wat je maakt, maar wat je mogelijk maakt.

Denk vooral niet in ‘kaartjes verkopen’, maar in je publiek. Het product zelf moet je loslaten, het gaat erom welke oplossing je ermee biedt. Dat verhaal moet je vertellen. Je bent namelijk zoveel meer dan alleen een plek waar een schilderij hangt.”

Een liefdevolle relatie met je publiek “Het publiek wil vandaag de dag authentieke verhalen rondom een instelling, expositie of kunstwerk. Het juiste verhaal is de pijler waarop de relatie met je publiek is gebouwd. Ik zie een verhaal rondom een festival bijvoorbeeld heel breed. Zodra de editie van dit jaar is afgelopen, begin je met je publiek al meteen met de reis naar de volgende editie. Je publiek wil weten welke producties de festivalorganisatie ziet en beoordeelt, waardoor ze geïnspireerd worden.”

“We willen horen over de enorme inspanningen om een bepaalde act naar Nederland te halen, vlogs van de festivaldirecteur als hij goede bands scout, noem maar op. Dat is een continue stroom aan informatie... keep the motion going! Het festival is uiteindelijk de ‘grande finale’ van alle content die je hebt gemaakt.

De plek waar alle mensen die steeds met elkaar in verbinding stonden door een gezamenlijke liefde voor bijvoorbeeld muziek, nu ook daadwerkelijk samenkomen.”

Audience first “Je verhaal moet landen bij het juiste publiek. Het verhaal kan er nu eenmaal niet zijn voor iedereen.

Durf daarin ook te definiëren. En kruip helemaal in de huid van je doelgroep. Dan trek je een ‘dedicated’ publiek naar je toe. Ik voel die dedication naar mij als publiek vaak niet in een museum, in het theater, bij een expositie. Ik heb soms het gevoel dat iets is gemaakt omdat de maker het zelf zo leuk vond, of zijn kunstminnende vrienden. Het publiek vandaag de dag wil graag met je verbinden, ze vragen alleen om een beetje liefde en aandacht.”

Een voorbeeld? Als groot fan van David Bowie moest en zou ik naar zijn tentoonstelling in Groningen.

Het verhaal van Bowie is natuurlijk dat hij een van de eigenaardigSTE popartiesten aller tijden was.

15 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 15

28-11-17 09:35

Op de tentoonstelling kreeg ik een verzameling foto’s, filmfragmenten en kleding te zien. Maar nergens antwoord op mijn vragen: waarom was hij anders? Wat ging er om in zijn hoofd? Hoe zwaar was zijn gevecht? Terwijl me dat juist erg intrigeerde als fan. Ik heb het nog opgezocht in het grote tentoonstellingsboek, maar daar stond het ook niet in. De belofte van de tentoonstelling ‘David Bowie is’ kwam daardoor voor mij niet goed uit de verf.”

Denk als een uitgever Cor blijft energiek vertellen: “Als culturele instelling moet je denken als een uitgever. Het verhalen maken, content opbouwen, is een van de belangrijkste speerpunten. Je eigen website is daarbij de thuisbasis.

Hier moet je je verhalen kenbaar maken. Social media zie ik toch een beetje als ‘gehuurde grond’.

Gebruik ze om publiek naar je eigen site te lokken.

Maar probeer niet overal te zitten. Zo versnippert je verhaal. Dat noemen we ‘FOMO’ (Fear Of Missing Out). Je website is dé plek waar mensen fan van je moeten worden. Belangrijke tip: verleid ze om een abonnement te nemen op je nieuwsbrief. Dat is echt goud waard!”

“Richt je niet alleen op je eigen museum of theater, maar biedt relevante informatie die valt binnen de interessewereld van je doelgroep. Trap daarbij niet in de valkuil dat je zo snel mogelijk ‘likes’ en ‘volgers’ op Facebook of Instagram wilt krijgen. Internet is ‘pull’, niet ‘push’. Het draait om communicatie, interactie en relatie. Blijf emotioneel verbonden! Een goed verhaal vertellen kost tijd en vraagt om focus, aandacht en liefde voor je publiek!”

Een goed verhaal in 6 tips van Cor 1. Je verhaal moet een begin, midden en een eind hebben. Vooral dat middenstuk wordt nog wel eens vergeten, maar is in wezen het belangrijkste deel. In dit middenstuk zit namelijk het conflict. En geen goed verhaal zonder een portie ellende.

2. Je verhaal heeft een hoofdpersoon.

Hiermee moeten mensen zich kunnen identificeren. De hoofdpersoon moet dus bepaalde emoties oproepen.

3. Denk goed na over de verspreiding van je verhaal. Daarbij kan bijvoorbeeld ook de serveerster in jouw museumcafé een rol spelen!

4. Durf in je content de niche op te zoeken.

Kies ergens voor. Dat levert je loyaliteit op van een bepaalde groep geïnteresseerden.

Door te kiezen voelen zij zich op de juiste manier aangesproken.

5. Goede verhalen geven vertrouwen.

Laat het publiek ervaren dat ze in goede handen zijn omdat ze de liefde voor een goed verhaal voelen. Wees geloofwaardig vanaf de eerste regels.

6. Hang geen lulverhalen op!

16 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 16

28-11-17 09:35

“Als je goed wilt worden in het vertellen van verhalen, lees...lees...lees zoveel mogelijk boeken! Je moet echt van lezen houden. Doe je dat niet, begin dan maar niet aan storytelling!”

Goed voorbeeld: Overnachten in een schilderij van Van Gogh Een goed voorbeeld van hoe je een goed verhaal slim omzet naar een marketingconcept is de tentoonstelling ‘Van Gogh’s Bedrooms’, een expositie rondom de drie schilderijen die Van Gogh maakte van zijn slaapkamer in het Franse Arles.

Ter promotie van deze expositie in Chicago is zijn beroemde slaapkamer nagebouwd in een hotelkamer. Deze kamer is vervolgens in de verhuur gezet via Airbnb onder de noemer ‘Slapen in een schilderij’. Een overnachting in deze kamer kostte 9 Euro.

Cor: “Het kostte weinig om het uit te voeren, iedereen had het erover en de kamer was continu volgeboekt. Mensen kochten meteen een entreekaart voor de expositie die op die manier een heel nieuwe doelgroep naar zich toetrok. Een uitstekend staaltje slim nadenken.

Het verhaal omzetten naar een echte ervaring!”

Goed voorbeeld: Verzetsmuseum junior Cor: “Het Verzetsmuseum Amsterdam heeft heel duidelijk een narratief ontwikkeld voor kinderen. Het Verzetsmuseum Junior is echt geweldig. Zo knap gemaakt en met zoveel inlevingsvermogen voor de kinderen. Met een tijdmachine kunnen de jonge bezoekers naar het Nederland tijdens de oorlog en kunnen ze meeleven met leeftijdsgenoten Eva, Jan, Nelly en Henk. Ze maken op een interactieve manier kennis met een van de meest ingrijpende periodes uit onze geschiedenis. De kinderen worden gevraagd als museuminspecteur te kijken en via de app een waardering te geven. Dat leverde de titel ‘Beste kindermuseum van Nederland’ op en een certificaat van uitmuntendheid van Tripadvisor”.

17 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 17

28-11-17 09:35

Poprecensent: Jacob Haagsma van de Leeuwarder Courant en muziekblad OOR

“Die sterren geven een ongenuanceerd oordeel” “In de zomer sta ik ieder weekend wel op een festival. Zoveel dat het bijna niet leuk meer is, terwijl ik toch echt dol ben op festivals.

Gemiddeld zie ik zo’n twee tot drie optredens per week. Vroeger landelijk, nu wat meer regionaal. Ik ga vaak ergens heen vanwege een soort onderbuikgevoel. En soms zijn er optredens waar je simpelweg niet omheen kunt. Ik vraag me wel altijd af: is het relevant voor de lezers? Doe ik ze er een plezier mee om hierover te schrijven? En dat moet je dan nog goed onder woorden brengen.

“Al mijn zintuigen staan open tijdens een optreden. Het is een gevoelsding.”

Ik vind: je moet niet alleen een mening geven, maar ook de argumenten! Elke artiest verdient zijn eigen criterium. Een punkbandje heeft nu eenmaal vaak niet de virtuositeit van de Rolling Stones. Maar iedereen staat op dat podium om iets over te brengen. Ik kijk en luister: in hoeverre slagen ze daarin?”

“Ik ben eigenlijk faliekant tegen het sterrensysteem. Ik vind het een botte en ongenuanceerde samenvatting van je oordeel.

We hebben als recensenten niet eens consensus over wat sterren nu eigenlijk betekenen.

Eén ster is: ‘niks’? Twee en drie sterren zijn: ‘het zal wel’?”

“Ik ben in de loop der jaren milder geworden.

Als jonge hond was ik wat kritischer, had ik ook wel eens ruzie. Ik kom nog wel eens iemand tegen die zegt: “Ik zat in die en die band, weet je dat nog?” Heb ik jullie wel eens afgekraakt?, vraag ik dan. “Ja, en daar waren we toen heel boos over, maar achteraf had je gelijk hoor!” Je moet dus sowieso altijd eerlijk zijn als recensent, maar ik zou dat ook goed kunnen zonder die sterren!”

18 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 18

28-11-17 09:35

Femke Teussink

19 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 19

28-11-17 09:35

Recensent: Jos Schuring van theatermagazine Scènes

“Soms rest er maar één ding: alle sterren uit de kast!”

“Zoveel mogelijk mensen enthousiast maken om kaartjes te kopen voor theaterkunst, dat is mijn doel.

Er is zoveel moois te zien! Zelf zie ik gemiddeld drie voorstellingen per week. Waar ik heen ga, wordt bepaald door of ik er over kan schrijven, maar er zijn ook veel theatermakers die ik graag volg. Ik kijk ook graag naar onbekend werk. Ik zie ook voorstellingen buiten mijn persoonlijke smaak, omdat ik nieuwsgierig ben en wil weten wat er wordt gemaakt. Ik houd zelf niet zo van musicals, maar ik kan wel genieten van een goed gemaakte voorstelling.”

“Ik ga blanco een voorstelling in. Elke recensie ontstaat vanuit gevoel: heeft het me geraakt of niet?

Soms denk ik al na een kwartier: mag ik naar huis?

Soms word je helemaal meegezogen in het verhaal.

Ik schrijf na afloop -vaak ’s avonds laat- meteen mijn eerste indrukken op; over het spel, het decor, de tekst of de manier waarop de voorstelling de tijd duidt. De volgende dag maak ik mijn recensie netjes af. Meestal zijn de stukjes vanuit enthousiasme geschreven. Ik vind het belangrijk de lezer context over het stuk te bieden. Natuurlijk verwerk ik mijn persoonlijke mening, maar die mening zal nooit domineren.”

“Driekwart van de voorstellingen krijgt drie tot vier sterren. Wij recensenten zijn kennelijk redelijk mild.

Er is geen vast recept voor een vijf-sterren recensie.

Alles moet dan wel helemaal kloppen. Mijn laatste vijf-sterren recensie was nota bene voor een musical ‘De Grote Drie’ over Adèle Bloemendaal, Jasperina de Jong en Conny Stuart. De zang, de dans, de tekst... alles was zo goed. Dan rest er natuurlijk maar één ding: alle sterren uit de kast!” www.scenes.nu

20 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 20

28-11-17 09:35

Recensent: Wendy Lubberding van de theaterkrant, specialisatie theater en dans

“Ik open met mijn sterren het gesprek over een voorstelling” “Je kunt een dansvoorstelling zien en na afloop op een soort wolkje naar huis zweven. Dan weet je dat je iets nieuws, iets bijzonders hebt ervaren. Maar een oordeel vatten in sterren is lastig. Voor mij is het een gevoelsmatige toekenning. De voorstelling dicteert wat voor soort tekst er uit mijn pen rolt. Ik laat het talent van de dansers mijn schrijftalent aanwakkeren als het ware.”

“Dans is een kunstvorm waarbij je als publiek ook helemaal in het moment moet zijn. De maker is daar tegelijk met jou. De interactie tussen danser en publiek vraagt onmiddellijke aandacht. Een recensie is niet het afvinken van punten. Terwijl de theatermakers of dansers hun voorstelling brengen, schept het zijn eigen kijkvoorwaarden.”

“Het niveau in Nederland is hoog, dat verklaart dat gemiddelde van drie sterren. Er zijn veel kwalitatief goede, met liefde gemaakte werken die echt iets zeggen. Bijvoorbeeld van Katja Heitmann die onze steeds intiemere interactie met robots en techniek vat in bijzondere choreografieën. Een zeer hedendaags en relevant thema. Zulke opzienbarende en opkomende kunstenaars volg ik graag.”

“Ik heb ooit geweigerd sterren te geven. Een heel jong meisje stond op het podium en moest de voorstelling ‘dragen’. Zij was de vertolker, maar

had nog niet eens de levenservaring om de tekst te kunnen plaatsen. Ik kon dit meisje niet opzadelen met die harde, ongenuanceerde sterren.”

“De eerste keer dat ik vijf sterren gaf, staat me ook nog goed bij. Het was tijdens het Cement Festival in Den Bosch voor de installatie ‘An Incomplete life’ van Wild Vlees. ‘De eenvoud van de installatie lijkt misschien een garantie voor een oersaai uur’, was mijn beginzin. Maar het was zo indrukwekkend hoe de kunstenaars de kwetsbaarheid van een mensenleven invoelbaar maakten. Ik was er stil van... maar die vijf sterren zeiden daarna genoeg!”

“Mensen lezen langer door als er sterren bij een tekst staan, is mij verteld. Als recensent ben ik vaak de eerste die iets ziet, dus ik open met mijn sterren het gesprek over een voorstelling. Ik vind het wel leuk als lezers reageren op mijn mening. Mijn recensie is tenslotte een van de vele stemmen in het gesprek!”

21 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 21

28-11-17 09:35

Streettalk: wie of wat geef jij 5 sterren?

Op de zaterdagmarkt op de gezellige Brink in Deventer, vertellen Overijsselaars over een bijzondere ervaring die ze hadden op cultureel gebied. Een ervaring die ze bekronen met vijf sterren!

Frankjan Ham “Mijn beide dochters zitten op de kunstacademie. De een doet mode, de andere fotografie. Als vader help ik ze mee met hun tentoonstellingen of shows. Zo heb ik laatst uren houten kralen gemaakt voor kragen aan jurken. De eindshow van mijn modedochter was in het nieuwe Musis in Arnhem. Door de glazen wand kwam ineens het zonlicht naar binnen en dat gaf de show een extra dimensie. Met acht verschillende outfits, waaronder twee jurken van kattenhaar, liet ze echt zien wat ze kon. Ik was erg trots. Zelf raak ik niet zo geïnspireerd van mode, ik loop meestal in hetzelfde: outdoorkleding. Ik ben een natuurmens. Natuur krijgt wat mij betreft altijd vijf sterren!”

Jurrien van Mil “Vijf sterren wil ik geven aan Colored Monkeys. Het is een collectief van artiesten dat samen meer kleur wil geven aan de maatschappij.

Ze spelen zelf in verschillende bands en hebben een groot netwerk.

Ze zijn een verbindende factor in de muziekscène en faciliteren mogelijkheden voor anderen. Zo heb ik, samen met mijn band ‘Bek vol zand’, op een aantal festivals mogen spelen. Wij zijn een stringband, dat betekent dat we alleen op snaarinstrumenten spelen. Blues- en countrymuziek. We treden veel op. Ik houd ervan om op straat of in kleine kroegjes te spelen, maar zeker ook in het hogere festivalsegment. Een optreden op Zwarte Cross volgend jaar zou bijvoorbeeld wel tof zijn!”

tip: volg Bek vol Zand op facebook!

Mieke van de Velden “Als ik ergens naar toe ga, dan laat ik de voorstelling volledig over me heen komen. Het is een ervaring die je moet beleven. Het draait om het gevoel wat je tijdens een show hebt.

Ik houd het meest van theater en musicals. Bij Soldaat van Oranje klopte alles voor mij. Het ronddraaiende decor, het spel van de acteurs en het verhaal natuurlijk. Ik word dan ook echt een ambassadeur van zo’n voorstelling. Vertel aan iedereen in mijn omgeving dat ze dit echt moeten gaan zien! Zo mooi vond ik het!”

22 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 22

28-11-17 09:35

Marianne Bongaards “Ik woon er vlakbij, dus ik hoor de knallen. Uwe is weer aan het oefenen voor zijn show, denk ik dan.

Uwe Dobberstein is een kunstsmid. Hij werkt met metaal en vuur. En ik ben een echte vuurgek. Zijn kunstzinnige vuurwerkshow ‘Symphony of Fire’ is dan ook geweldig. Laatst was er een performance samen met Def P, de rapper van Osdorp Posse. Die koppeling van vuur, knallen en muziek...kippenvel. Deze man is in voor nieuwe dingen, ik geniet daarvan!”

tip: op YouTube staan mooie filmpjes over de Symphony of Fire

Astrid Stok en Henk Huisman De een houdt het meest van musea, de ander van concerten. Ze gaan er samen veel op uit.

Zij kijkt naar de grote lijnen, hij houdt van de details. Astrid:”Herman Gordijn in museum More in Gorssel vond ik prachtig. Ik moest lachen om deze expositie. Waarom maakt hij die vrouwen zo lelijk? Je moet het zien in de context van de tijd waarin de schilderijen tot stand kwamen.

Het gaat vooral over zijn liefde voor vrouwen. Met een kwinkslag. Museum More is voor mij één grote inspiratiebron. Ook de jurken van couturier Fong Leng in het kader van de Carel Willink tentoonstelling geven mij dat wow-gevoel. Het geeft mij een soort bevestiging dat je anders mag zijn, anders mag doen!”

Henk ging helemaal uit zijn dak bij het recente concert van Nick Cave in Amsterdam.

“Hij sleept zo 50 mensen bij hem op het podium. Welke artiest durft dat? De manier waarop hij een complete chaos creëert en het publiek om zijn vinger windt, echt geweldig!

Het schuurt tussen mooi poëtisch en niet mooi. Beste concert sinds lange tijd!”

23 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 23

28-11-17 09:35

Femke Teussink

Van den Brink: “In print-media blinken we uit, mijn ambitie is om online net zo te stralen!

Volg ons op Insta!�

24 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 24

28-11-17 09:35

Museum de Fundatie blinkt uit in zichtbaarheid

Dubbel-expo’s en pop-up Fusions Compact houden, dat werkt goed voor Museum de Fundatie. “We werken met een klein hecht team in een compact museum in de energieke mini-metropool Zwolle.

We kunnen ons daardoor goed focussen op de kern; onze eigenzinnige collectie die ons in staat stelt onverwachte en confronterende exposities te maken.” Fundatiedirecteur Ralph Keuning en marketeer Teo van den Brink houden beiden van ‘to the point’ zijn, compacte communicatie dus. “Geen opgeblazen verhalen over onze exposities. Storytelling kan zo fake overkomen. Wij verleiden ons publiek -jaarlijks zo’n 300.000 bezoekers- met goedgekozen rake woorden en beelden... op de juiste plek.”

De afgelopen jaren wist Museum de Fundatie het bezoekersaantal te vertienvoudigen. “Ook mensen die niks met een museum hebben...of hadden, weten steeds vaker de weg naar Zwolle te vinden”, stelt Keuning. “Dat komt door onze sandwichformule: we programmeren tegelijkertijd een stevige avant-gardistische tentoonstelling (vaak ontdekkingen uit Oost-Duitsland) én een expositie geïnspireerd op bijvoorbeeld de nieuwe nummers van Nick & Simon of de persoonlijke smaak van journalist Frénk van der Linden. Ieder trekt een eigen publiek, maar eenmaal in ons museum bekijken bezoekers beide tentoonstellingen en laten zich dus verrassen door het onbekende. Door iets waar ze zelf nooit op af zouden zijn gekomen.”

Zichtbaar op de juiste plek Museum de Fundatie informeert museumliefhebbers met commerciële kunstbijlagen in de Volkskrant en de NRC en via free publicity. Maar het museum weet ook regelmatig de aandacht te trekken van nieuwe

doelgroepen. Van den Brink: “We laten onszelf zien op verrassende locaties met ons pop-up concept ‘FUNDATIEfusions’. Zo zijn we ook zichtbaar buiten het traditionele museumpubliek. Op Lowlands plaatsen we jaarlijks midden op het festival een enorme sculptuur. Afgelopen jaar de 10 meter hoge ridderfiguur Mikkel van Tom Claassen. Dit zorgt ervoor dat veel festivalbezoekers een selfie plaatsen op Instagram of Facebook. Op vertoon van hun festivalbandje mogen ze gratis de beeldentuin bezoeken bij Kasteel het Nijenhuis om Mikkel nogmaals op te zoeken. Zo krijg je aanloop van een nieuwe groep. Afgelopen zomer reisden we ook mee met theaterfestival De Parade.

Met kleine kunstpresentaties op hoog niveau laten we ons her en der zien, ook op scholen zoals het Cibap en het Deltion College. Andersom krijgen de beste Cibap ‘Graduates’ ook tentoonstellingsruimte in ons museum. Die studenten brengen weer een heel eigen netwerk mee naar de Fundatie.”

25 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 25

28-11-17 09:35

Raymond van Olphen

Verhaal kunstenaar bepaalt Keuning: “Onze collectie omvat zo’n 11.000 objecten en 500 jaar aan beeldende kunst.

Fundatie-oprichter Dirk Hannema was een alleseter wat betreft kunst. Dat maakt dat onze collectie veel aanknopingspunten biedt voor uiteenlopende tentoonstellingen en bijbehorende verhalen. Een verhaal begint altijd bij het werk en de kunstenaar.

Zo hebben we begin 2018 een tentoonstelling van de Duitse schilder Neo Rauch, de bekendste vertegenwoordiger van de ‘Neue Leipziger Schule’.

Eind 2016 hebben we zijn werk ‘Gewitterfront’ kunnen aankopen. Hierin kondigt hij maatschappelijk naderend onweer aan. Rauch exposeerde in ‘the Met’ in New York. Verzamelaars staan in de rij: Brad Pitt en Leonardo di Caprio kochten werk van hem. En nu laten wij van over de hele wereld zijn schilderijen invliegen naar Zwolle.” Van den Brink vult aan: Genoeg ingrediënten voor een verhaal met meerdere lagen. Elke tentoonstelling heeft diamanten in zich die je laat stralen. Ze triggeren het publiek om te komen kijken.”

Keuning is daarbij op een missie: “De hoofdrol in het verhaal is weggelegd voor de kunstenaar die functioneert in een maatschappelijk spanningsveld.

Kunst is een sterk middel om de geest te prikkelen, om een ideologie te laten zien.”

“In Museum de Fundatie willen we de rol van de kunstenaar in context zetten: soms pleegt hij verzet via zijn werk, soms verkoopt hij zijn ziel. Daar wil je als publiek toch meer van weten?”

Keuning: “Een museum heeft een icoon nodig.

Onze gedurfde architectuur met de Wolk heeft die iconische status inmiddels bereikt!”

26 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 26

28-11-17 09:35

Wij poppen up Pop-up betekent dat je ergens tijdelijk opduikt. Culturele instellingen kunnen zo op verrassende plekken nieuwe doelgroepen kennis laten maken met hun programma.

Een pop-up concept is ook zeer geschikt om in te spelen op actuele omstandigheden en grote evenementen. Een paar voorbeelden ter inspiratie voor beginnende pop-uppers.

Pop-up museum tijdens grote evenementen Marieke Dijkhof

Kampen stond afgelopen zomer helemaal in het teken van de Internationale Hanzedagen. Verschillende musea openden een tijdelijke tentoonstelling om bezoekers mee te nemen in de rijke geschiedenis van ons Hanzeverleden.

Historisch Centrum Overijssel exposeerde bijvoorbeeld met ‘De (nieuwe) Hanze: historisch fenomeen en publiekslieveling’. Hanzestad Hasselt richtte een eigen pop-up museum in. In een zeecontainer kon het publiek een deel van de scheepscollectie bewonderen.

Pop-up festival Een van de bekendste Overijsselse pop-up festivals is toch wel Tuin der Lusten.

Een spraakmakend festival dat iedere editie weer op een ander particulier landgoed plaatsvindt. Tegen de achtergrond van monumentale gebouwen, in parken, tuinen en bossen biedt het festival ruimte aan hedendaags theater, dans, performance, beeldende en eetbare kunst.

Pop-up restaurant op rails Marieke Dijkhof

Het museum Buurtspoortweg in Haaksbergen sloeg de handen ineen met Meesterkok Lars van Galen (Restaurant ’t Lansink uit Hengelo). In de historische stoomtrein werd gedurende een 2,5 uur durende rit door het mooie Twentse coulisselandschap een culinair sterrendiner geserveerd.

Pop-up verhalenwagen IJssellandschap viert in 2017 haar 750-jarig jubileum. Met een pop-up Verhalenwagen kon je mee op avontuur. De Verhalenwagen reisde dit jaar langs zes Overijsselse landgoederen op zoek naar verhalen. Het jubileumjaar wordt op 22 december gevierd in de Lebuïnuskerk in Deventer met een feestelijk diner voor 750 mantelzorgers. De Verhalenwagen, gevuld met alle souvenirs, sluit hier de lange reis af.

27 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 27

28-11-17 09:35

hipSTER

“Een goede video valt of staat met drie pijlers: de presentator, de kwaliteit van de techniek en de montage.”

Femke Teussink

Ben ik in beeld?

Moestuinvlogger, kookvlogger, cultuurvlogger, Overijsselvlogger... Martijn van Hese gaf ons via bewegend beeld al inzicht in de groei van groentes, het geheim van een vijfsterrengerecht en de culturele staat van Overijssel. Waarbij de vlogger zelf ook prominent in beeld komt.

Soms zelfs naakt.

“Mijn directe en humoristische stijl spreekt kennelijk aan. Het ziet er natuurlijk en makkelijk uit, maar ik denk van te voren goed na over het concept. Ik hoop dat mijn kijkers denken: ‘oh, ik kan dit zelf ook’ en zich dan ook onmiddellijk realiseren: ‘oh, ik kan dit niet zomaar zelf!’ Vloggen is steeds meer regisseren!”

“Het pure vloggen is alweer passé”

“Vloggen is hip, maar toch ook al weer een beetje geweest”, meent Martijn. “Althans het pure vloggen; met je mobieltje gewoon maar wat doen. Kijken hoe het uitpakt. Een goede video valt of staat met drie pijlers: de presentator, de kwaliteit van de techniek en de montage. Dat presenteren moet een beetje in je zitten. Als je er niet goed in bent... doe het dan maar niet!”

“Ik kijk zelf een video altijd wel 20 keer terug voordat ik deze post. Mij valt op: hier is het beeld niet helemaal scherp, hier valt het geluid wat weg.

Daar ben ik alert op. Soms moet je het doen met het materiaal dat je hebt, maar ik upload in principe kwaliteit waar ik achter sta. Geluid in een video is een vak apart. Net als montage. Als ik iemand ontdek die daar heel goed in is, bel ik gewoon op: ‘Mag ik eens met je meekijken?’ Ik haal mijn inspiratie uit die intrinsieke drang om te leren.”

28 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 28

28-11-17 09:36

Vlogtips van Martijn Visuele komedie ‘Een grote zwarte fallus’; de titel van de scriptie waarmee Martijn ooit afstudeerde als theaterdocent.

“Het ging over visuele komedie. Over hoe je bewust technieken inzet waarmee je een grap opbouwt.”

Mensen aan het lachen maken, was altijd al een grote drijfveer van Martijn. “Ik wilde cabaretier worden.

Kwam ook tot de finale van het Groninger Studenten Cabaret Festival, maar stuitte toen op een probleempje: ik was destijds kok, geen student. Mocht ik niet naar de finale. Nou, toen heb ik me dus ingeschreven voor allerlei culturele studies en werd ik aangenomen bij de opleiding theaterdocent in Zwolle. Dan ga ik er ook maar voor, dacht ik. Die finale heb ik toen wel een beetje verklooid.”

De Partij voor Cultuur “Ik wilde ooit met een theatervoorstelling de planken op. Daar had ik €100.000,- voor nodig, maar Halbe Zijlstra kwam net met zijn cultuurkortingen. Dan begin ik gewoon zelf een Partij voor Cultuur (PVC).

Bedoeld als grapje. Ik startte een Facebookpagina en keek daar vervolgens twee jaar niet op. Ik was docent in Winschoten toen ik op een dag zag dat ik 5.000 volgers had (in 2010 was dat nog erg veel). Zoveel enthousiasme: ‘Hier moet ik dus wat mee’. Ik ga programma’s maken, een eigen zender beginnen.

De provincie wilde mijn idee wel subsidiëren. ‘Huur me maar in om jullie cultuurnota zichtbaar te maken’, zei ik. Zo kwam PVC TV 1 uit op internet. Via de Zwolse theatergroep ‘The Young Ones’ huurde ik het pand en wat techniek. Ik deed zelf de redactie, productie, presentatie, montage en coördinatie. Ik was echt helemaal stuk en hield er ook geen rooie rotcent aan over. Maar het was een super goede ervaring!”

1. Denk na over jouw concept / de inhoud.

Bedenk je setting, je verhaal, maar ook: wat heeft de kijker aan jouw vlog?

2. Maak je vlog online makkelijk vindbaar.

Communiceer je videokanaal. Verspreid de vlogs via social media kanalen. Maak een pakkende kop (let op de keywords!)

3. Speel in op de actualiteit. Haak aan bij wat er speelt op dat moment.

4. Kleed jezelf op een manier die past bij jou of je rol. Zelf is Martijn als partijleider van de PVC altijd gekleed in een strak pak met das. En als moestuinvlogger altijd bewust in hetzelfde overhemd.

5. Laat altijd wat gebeuren in je vlog. Zorg voor een beetje spanning en sensatie. Het leukst is het natuurlijk als er iets mis gaat.

Wissel ook met je camerastandpunten.

6. Heb je een eigen kanaal? Plaats dan consistent en regelmatig nieuwe filmpjes.

Zo trek je vaste kijkers.

Meer weten?

martijnvanhese.nl partijvoorcultuur.nl

Bereik duizenden mensen ‘Wacht nooit op het geld!’ is dan ook de strijdkreet van Martijn. “Je hoeft echt niet ergens gratis voor te werken, maar als je een eigen idee hebt, je vindt het leuk om te doen, ga er dan voor! Het geld komt dan achteraf wel...of niet. Je zet sowieso zaken in beweging. Voor mij geldt dat mensen zagen wat ik kon en mij daardoor gingen vragen ook wat voor hen te betekenen. Laatst ben ik, met kompaan en nachtburgemeester van Zwolle, Jeroen van Doornik, in het kader van ‘Earth Hour’ vier dagen in een camper door Overijssel getrokken. Filmen, monteren en hup... meteen online. En door naar de volgende plaats.

We maakten 10 video’s en hadden in vier dagen een bereik van 60.000 mensen. Ik zie daar toekomst in!”

29 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 29

28-11-17 09:36

Wie weg is, wordt niet gezien Zichtbaar op social media Het gebruik van social media blijft maar toenemen. Niet alleen onder jongeren, ook 80+ heeft de smaak te pakken! Anno 2017 is Whatsapp het grootste platform en bijna alle socials stijgen in gebruik.

Zelfs de daling in 2016 van Twitter is dit jaar gestabiliseerd. Met social media maak je je als maker, speler of instelling heel zichtbaar en tastbaar.

Concurreren met grote, commerciële organisaties die complete content- en webcare-teams hebben is onmogelijk. Maar met een goede strategie (vooraf vaststellen wat je doel, doelgroep, boodschap en toon is) en een focus op de platforms die daar het beste bij passen, kan toch veel worden bereikt. We belichten drie ‘socials’ uit de top-5 en voorzien ze van Overijsselse voorbeelden:

(besloten) groep oprichten, recensies laten plaatsen of artikelen verkopen (à la Marktplaats).

Lichtend voorbeeld

Al jaren een social-topper: Facebook (2004). Populair in werkelijk elke leeftijdscategorie, al groeit het platform op dit moment met name onder ouderen.

In 2017 daalde het aantal gebruikers met 8% onder jongeren van 15-19 jaar. Facebook is als een soort big brother overal aanwezig. Het platform innoveert continue, kijkt de kunst af van andere sites en socials en lijft regelmatig anderen in (zoals Whatsapp en Instagram).

Poppodium Atak weet z’n fans geweldig te bereiken op Facebook. Maar liefst 19.268 mensen hebben facebook.com/PoppodiumAtak geliked en nog eens 18.622 mensen volgen het account. Concerten staan keurig als evenementen op Facebook. In de ‘tijdlijn’ staan aankondigingen van concerten, nieuwsberichten (zoals start kaartverkoop en cdreleases) en fotoalbums van evenementen. Op de pagina staat verder een ‘feed’ vanuit Instagram en een directe link naar zowel het Youtube-kanaal als de FB-community van Atak. Ook goed: in de beschrijving zie je dat de mensen achter de pagina altijd binnen een paar uur reageren op een bericht of vraag. Deze pagina wordt duidelijk actief bijgehouden!

Geschikt voor

Instagram

Facebook is geschikt voor alle denkbare vormen van ‘content’. Foto’s, fotoalbums, filmpjes (liefst direct in Facebook geplaatst voor optimaal bereik), evenementen, (korte) verhalen en verslagen en polls. Ook kun je bezoekers laten inchecken bij jouw locatie en/of activiteit, aan fundraising doen, een

Instagram bestaat sinds 2010 en is dit jaar op de ranglijst van meest gebruikte social media in Nederland zelfs Twitter gepasseerd. Mede door de grote populariteit onder jongeren is Instagram in 2017 flink gegroeid in ons land. Wordt liefkozend ‘Insta’ genoemd.

Facebook

Feiten en tips Newcom Research verricht jaarlijks het Nationale Social Media Onderzoek.

Het rapport van 2017 is gratis te downloaden op newcom.nl.

Tips voor het goed(koop) inzetten van social media zijn onder meer te vinden op frankwatching.com, marketingfacts.nl en cultuurmarketing.nl

30 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 30

28-11-17 09:36

Geschikt voor

Geschikt voor

Oorspronkelijk kon je op Instagram alleen vierkante foto’s plaatsen, met de polaroidfoto als inspiratiebron.

Inmiddels is die formaatbeperking opgeheven, maar nog steeds wordt als basis een vierkante uitsnede van een foto gemaakt. Naast foto’s is het mogelijk om binnen een post meerdere foto’s te plaatsen. Ook filmpjes zijn mogelijk plus ‘stories’, korte filmpjes/ beeldcombinaties die je apart, bovenaan in beeld ziet. Instagram is perfect voor fotografen, beeldend kunstenaars en illustratoren. Maar elke instelling en kunstenaar die sterk en bewust bezig is met (letterlijke en figuurlijke) beeldvorming kan met Instagram een groot en jong publiek bereiken.

Direct contact met je bezoekers/leerlingen/klanten en het promoten van je locatie en/of activiteiten onder een jonge doelgroep. Sinds zomer 2017 kun je ook geofilters toevoegen aan Snapchat: gebruikers kunnen bij het plaatsen van een foto of filmpje een vast filter (met afbeelding en/of tekst) van je stad of merk toevoegen. Werkt alleen als je echt ter plaatse bent.

Lichtend voorbeeld ArtEZ doet het met overkoepelend account artezhogeschool niet slecht op Instagram: 136 berichten en 1.260 volgers. Wat is er te zien?

Fotoverslagen van open dagen, (versnelde) filmpjes van lessen, werk van studenten, voorstelportretjes (in foto of video) van aanstormende sterren en trailers van events. Sterk: mooie foto’s, citaten in de beschrijvende tekstjes en veel gebruik van hashtags (zoals #exhibition, #theworldofartez en #artezopendag).

Lichtend voorbeeld Poppodium Metropool uit Hengelo staat als ‘venue’ op Snapchat. Bezoekers kunnen daardoor eenvoudig daar gemaakte foto’s en filmpjes delen met hun vrienden. Ook zijn ze snel terug te vinden op Snapchat. Op metropool.nl wordt gelinkt naar Snapchat. En trouwens ook naar de pagina’s van Metropool op Facebook, Twitter, Instagram, Youtube, Whatsapp… Zo, lekker sociaal bezig daar in Hengelo!

Snapchat Wie scholieren wil bereiken, doet er goed aan zich op zijn minst te verdiepen in Snapchat (2011).

Kinderen en jongeren zijn dol op de app waarmee ze slechts enkele seconden zichtbare foto’s en video’s – liefst voorzien van grappig filter - naar hun vrienden kunnen sturen. Er is veel 1-op-1 interactie op Snapchat; gebruikers kunnen zelfs ‘snapdagen’ opbouwen met vrienden waarmee ze dagelijks contact hebben. 67% van de 15-19 jarigen gebruiken Snapchat, 25% van de 20-39 jarigen. Daarboven is de app nagenoeg onbekend.

31 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 31

28-11-17 09:36

Community building

Nieuw fenomeen verovert Nederland: We Are Public!

Een gesprek met oprichters Leon Caren en Bas Morsch

“Wij geloven dat er voor alles op cultureel gebied een publiek is. We Are Public is ontstaan tegen de achtergrond van de cultuurbezuiniging vijf jaar geleden. Wij dachten destijds: er klopt iets niet aan dit systeem. Als de geldkraan een beetje dichtgaat, is iedereen in paniek. Dat moet anders kunnen. We leven nu in een nieuwe realiteit, met ongekende technische mogelijkheden. Er heerst ook een nieuwe tijdsgeest: je ziet steeds meer mensen verantwoordelijkheid nemen voor wat zij zelf belangrijk vinden in het leven. Onze sleutel tot succes lag dus bij het publiek.”

Hoe werkt het?

“We Are Public is een unieke manier van publiek vinden en binden. Voor een vast bedrag per maand kun je gratis naar een selectie van voorstellingen, exposities, of concerten. We Are Public is echter geen kortingskaart. We zijn een platform, een community, een keurmerk. Onze redactie -bestaande uit vrijwillige cultuurprofessionals zoals theatermakers en journalisten- kammen iedere maand het aanbod uit op zoek naar de krenten in de pap. Daarbij kijken ze naar vooruitstrevende cultuur, niet naar mainstream.

In Amsterdam, de bakermat van We Are Public doen alle instellingen mee, dat zijn er zo’n 80. Van groot tot klein.”

Komt er nieuw publiek op af?

“Dat is meteen de hamvraag die instellingen hebben.

Uit onderzoek bij onder meer de Stadsschouwburg bleek dat 65% van het publiek met een We Are Public-kaart daar nog nooit eerder was geweest. De overige 35% besloot ook vaker te komen. Dit toont aan dat er substantieel nieuw publiek is.”

“Bij onze selectie van experimentele producties en van jonge makers komt het regelmatig voor dat 60 tot 70% van het publiek uit onze community komt.

Juist deze producties zijn enorm relevant voor de vooruitgang van de kunst. Het mooie is: iedereen profiteert! Het publiek heeft een te gekke ervaring, want lekker druk en een goede sfeer. De bar draait goed, dus de exploitant is blij. En natuurlijk excelleert de kunstenaar, want die hoeft ook niet in een halflege zaal te kijken.”

Wat heeft het publiek eraan?

“Onze community motiveren we continu om mooie

kunst te bezoeken. We brengen ze op de hoogte van het aanbod en tippen ze over wat ze echt niet mogen missen. We triggeren ze via mail, op het platform, met filmpjes, maar ook met ‘live’ events.

Voor de gebruiker lost het ook een probleem op.

Die wordt namelijk overspoeld met aanbod en ziet door de bomen het bos niet meer. Daardoor blijft hij vaak in een vertrouwd kringetje zijn kunst en cultuur zoeken. Door community-building bouwen we aan vertrouwen. Onze leden vertrouwen op onze selectie en beleven dingen die ze anders niet zouden hebben ontdekt.”

Wat is jullie ambitie?

“Wij zijn zelf makers. Daar ligt onze passie. We willen dat super toffe, mooie kunst wordt gezien. Daar willen wij een landelijk, zelfs internationaal platform voor bieden. Inmiddels is Den Haag aangesloten en de hele provincie Brabant. We denken dat we over twee jaar Nederland hebben veroverd. Overal zijn de gesprekken gaande. In elke regio waar we starten, beginnen we met een intensieve voorwerfcampagne om een cruciaal aantal leden te vinden.”

“Het is onze ambitie om de verhouding tussen maker en publiek om te keren. Nu creëer je iets, of koopt een voorstelling in. Daar moet dan een marketingbudget tegenaan en hoop je dat er mensen naar je zaal of museum komen. We Are Public keert dat om en werft vooraf publiek. Wij hebben straks zo’n grote community, dat je als het ware verzekerd bent van publiek. Je kunt dan als instelling ook jonge theatermakers omarmen, kunstenaars waarvan je graag wilt dat mensen die zien. Omdat het belangrijk is. Voor de kunst en voor het publiek!”

32 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 32

28-11-17 09:36

Foto via We Are Public

“Steeds meer mensen nemen verantwoordelijkheid voor wat zij belangrijk vinden in het leven�

33 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 33

28-11-17 09:36

Online Community building

Mensen voelen passie door het beeldscherm heen

34 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 34

28-11-17 09:36

Een van de grootste online communities op het gebied van klassieke muziek -ruim 60.000 volgers- komt uit Nederland en ontstond eigenlijk uit pragmatisme.

“Ik wilde zes jaar geleden mee in de digitale revolutie en de trend dat steeds meer mensen online muziek gingen luisteren”, duidt Anne-Marie Jansen, Senior Manager Global Digital Accounts bij Warner Classics. “Dat voelde als hét moment om veel meer mensen te bereiken en te laten ervaren hoe mooi klassieke muziek is. Ik had echter niet de middelen om een complete website te lanceren.

Het werd dus een facebookpagina.”

“Het was zes jaar geleden wel makkelijker een grote massa te bereiken dan vandaag de dag. Tot mijn verrassing kregen we snel een flink aantal volgers op de pagina. Achter de schermen registreerde Facebook die interesse ook en toen gaven ze automatisch een soort ‘boost’ aan onze pagina. We zitten nu op 60.000 volgers. Mensen voelen zich aangetrokken tot onze community omdat we erg laagdrempelig zijn. We vertellen zo breed mogelijk over klassieke muziek. Dat deden we in het begin gewoon op basis van ‘gut feeling’; wat zouden onze volgers willen lezen, luisteren of bekijken? Inmiddels hebben we in de praktijk geleerd wat onze volgers wel of niet interessant vinden. Om je publiek te boeien moet je die variatie bieden. We zijn er ook zeer contentieus mee bezig, we posten zeker vier keer per week. Ik geloof er heilig in dat -ondanks dat er een beeldscherm tussen zit- mensen voelen dat je er met passie mee bezig bent.”

Zo infomeren we bijvoorbeeld ook over concerten en albums die helemaal niet onder ons label vallen. We kijken dus echt naar de behoefte van de community.

Facebook is nu nog steeds de grootste online ontmoetingsplek van de klassiek muziek liefhebbers, maar de community waaiert inmiddels ook uit op Twitter, Instagram, YouTube en Spotify. Op die laatste maken we playlists voor elk moment en elke mood.”

Nieuwe ‘hub’ voor liefhebbers Anne-Marie heeft de community inmiddels in de goede handen van collega’s achtergelaten en wil de klassieke muziek beweging nu wereldwijd uitrollen.

“Het leuke is dat mijn collega’s in Nederland nu bezig zijn op alle puzzelstukjes te combineren in een soort overkoepelende ‘hub’. Gaat die website er uiteindelijk toch komen!”

Playlists voor elk moment en elke mood op Spotify.

Online ontmoetingsplek “Authenticiteit is een belangrijke voorwaarde. Ik werk voor Warner Music, een commercieel bedrijf dat een salesdoel heeft. Maar producten verkopen staat echt op een lager plan dan de oorspronkelijke ambitie: mensen introduceren in de klassieke muziek wereld.

facebook.com/klassiekemuziek @KlasMuz open.spotify.com/user/klassieke_muziek

35 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 35

28-11-17 09:36

Hoe word je het stralende middelpunt?

Al eeuwen turen mensen vol overgave naar de ruimte om hemellichamen te ontdekken en te bewonderen. Met het blote oog vallen met name de felle en vallende sterren op. De kenners halen met een telescoop meer verborgen schatten dichtbij.

Welke tips uit de astronomie kunnen we gebruiken om onze eigen ster (meer) te laten stralen?

Blijf

Straal

Wie is er niet mee groot geworden: het steelpannetje van de Grote en Kleine Beer. Sterrenstelsels met een vaste, vertrouwde plek zijn onmisbaar. Ze horen erbij, geven houvast en worden aan de volgende generatie doorgegeven.

Vaak noemen we de helderste ster aan de hemel de Poolster. Stiekem zijn er op het Noordelijk halfrond wel zeven Poolsterren en zijn de felle ‘sterren’ eigenlijk Venus en Jupiter. Verder zijn we dol op de eigenwijze ringen van Saturnus, complete zons- en maansverduisteringen, de oranjerode kleur van Mars.

Feit is: wie opvalt, krijgt aandacht.

Als eeuwenoude instelling of jaarlijks terugkerend evenement hoop je dat je generatielang aantrekkelijk blijft. Dat kan door een heel helder profiel te kiezen: waar sta je voor en op wie richt je je? Vervolgens ga je natuurlijk zorgvuldig om met je reputatie en combineer je ‘vertrouwd’ met ‘actueel blijven’.

Denk je aan Deventer, dan denk je aan Dickens. Sinds 1991 vormt vlak voor kerst het middeleeuwse Bergkwartier twee dagen lang het decor voor bijna 1.000 personages (vrijwilligers!) uit de boeken van Charles Dickens. Een sprookjesachtig evenement dat altijd op veel landelijke publiciteit kan rekenen. En dat jaarlijks maar liefst 120.000 bezoekers trekt. Je zult het als kind maar ervaren hebben. Dan neem je toch later ook je eigen kinderen mee naar de mooie Hanzestad?

Zichtbaarheid heeft dus alles te maken met onderscheidend vermogen. Wat doe jij (als instelling) anders dan de concurrentie? Welk bijzonder en vooral heel eigen aspect kun je uitbuiten? Je kunt notoir dwars en afwijkend zijn. Maar je kunt wat je uniek maakt ook gewoon onderzoeken en uitvergroten.

Bijna alle theaters hadden het zwaar tijdens de crisisjaren. Het lukte Zwolse Theaters om hier sterker uit te komen. Naam en betekenis werden onder de loep genomen. Odeon De Spiegel Theaters? Te lang en verwarrend. Beter: één korte naam met ruimte voor de twee locaties om zich los te profileren.

Net als de meeste theaters van voorstellings- naar

36 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 36

28-11-17 09:36

voorstellingspromotie hoppen? Beter: de plek worden voor verbinding in de stad, of dit nu in de zaal is of in het (theater)café. Club Cele vloeide hier logisch uit voort. Een dynamische plek waar inwoners uit stad en regio wekelijks informatie en inspiratie kunnen ophalen. Het gaat goed met Zwolse Theaters, podium in en van de stad!

Zwerm Een meteorietenregen: wauw, impact! Maar zijn die losse meteorieten nou zo speciaal. Mwa, valt mee.

Of tegen. Kortom: samen sta je sterker. Dat weten hemellichamen en ook kunst- en cultuurinstellingen zouden dat inmiddels moeten weten.

Vijf instellingen voor beeldende kunst en cultuur zijn de afgelopen jaren in Enschede een hechte vorm van samenwerking aangegaan: ArtEZ, Concordia, TETEM, TwentseWelle en Rijksmuseum Twente.

Samen zetten ze de wijk Roombeek op de kaart als hét kruispunt van kunst en technologie in OostNederland en dragen ze bij aan Enschede als culturele hotspot. De vijf partners werken niet alleen achter de schermen nauw samen (denk aan: energie-inkoop, salarisadministratie en ticketing). Aan de voorkant kloppen promotie en programma’s ook met elkaar.

Daardoor ontstaat er een permanent festival met een climax rond midzomernacht, de Roomnacht, waarin ook nog eens de samenwerking met het muziekcluster wordt opgezocht.

Gerard Dubois

Met beperkte budgetten en bezettingen ben je gek als je de samenwerking niet opzoekt. Toch is het vaak lastig om ego’s en merken ondergeschikt te maken aan een collectief. Maar waarom? Met parallelle sporen bereik je beide: merkbekendheid én toegankelijkheid. Want voor (potentiële) bezoekers, leerlingen of wat ook, is het best lastig om alle instellingen en websites in de gaten te houden.

Lift mee op collega’s, portals en regio’s en vaar er wel bij terwijl je ook nog kosten bespaart!

37 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 37

28-11-17 09:36

Marketing Oost presents: Wenda Linthorst

Bereik het onbewuste van je publiek Je komt ergens binnen en je voelt je meteen thuis, je bruist ineens van de energie, of je wilt juist het liefst meteen rechtsomkeert maken.

Komt het door de kleur van het meubilair, de muziek die klinkt door de speakers of door de frisse citroengeur die je ruikt? Wenda Linthorst, onderzoeker van onbewust consumentengedrag is gefascineerd door sfeer en beleefde gastvrijheid van locaties. “Het zijn juist de ongrijpbare factoren die van grote invloed zijn op ons brein. Hoe groot? Ze bepalen 95% van onze keuzes!”

Hogere loyaliteit van je publiek

“De vragen van de meeste onderzoeksbureaus zijn heel rationeel gesteld. Ik had -na mijn studie aan de Hogere Hotelschool- al snel het gevoel dat gasten in restaurants of hotels helemaal niet gedreven worden door rationele keuzes.

Ze beslissen op basis van ‘gevoelens’ die we eigenlijk niet goed onder woorden konden brengen.” Wenda richtte daarom in 2012 haar eigen onderzoeksbureau op: Consumatics.

Ze doet samen met een team onderzoeken waarbij praktijk en wetenschap samenkomen.

Een combinatie van psychologie, business en neurobiologie. “Inmiddels weten we dat ruim zestig omgevingsfactoren bepalen hoe we ons onbewust voelen en gedragen.”

Virtual reality

“Als 95% van ons gedrag onbewust wordt geprikkeld, zou elke culturele organisatie hieraan aandacht moeten besteden”, meent Wenda. “We delen de kennis uit onze onderzoeken. Hiermee tonen we aan hoe je er bijvoorbeeld voor zorgt dat mensen zich nog prettiger voelen als ze bij je zijn, hoe je krachtiger kunt communiceren met je doelgroep en hoe je mensen enthousiast maakt om naar je toe te komen. Eigenlijk hoe je een hogere loyaliteit creëert van je publiek.”

In de onderzoeken naar onbewust gedrag maakt Wenda gebruik van virtual reality (VR).

“Consumatics heeft in heel Nederland zo’n 1.000 mensen voorzien van een VR-bril. Dit platform stelt organisaties in staat om ruimtes te onderzoeken op hun effect op de beleving van de consument. We kunnen heel precies vaststellen wat bijvoorbeeld de kijkrichting is van mensen. Zo registreren we wat hen opvalt.

We kunnen alles in die ruimtes aanpassen.

Andere kleuren, meer planten, lettertypes, licht, en veel meer. Het doel is dat we ruimtes en gebieden beter gaan inrichten. Om daarmee het welbevinden van mensen naar een hoger niveau te tillen!”

“De neus is bijvoorbeeld een zeer waardevol zintuig voor marketeers. Ruim 75% van onze emoties wordt er namelijk door beïnvloed. Dat komt omdat geur rechtstreeks binnendringt in ons reptielenbrein. Dit brein is het kleinste en oudste deel van je hersenen. Het is uiterst snel en primair. Hier maken we natuurlijke keuzes. Er zit als het ware geen filter op. We denken niet rationeel na of we iets wel of niet nodig hebben. We doen, we gaan, we kiezen instinctief! Dat kan geur dus allemaal met je doen!”

38 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 38

28-11-17 09:36

“Ruim zestig omgevingsfactoren bepalen hoe we ons onbewust voelen en gedragen.”

We lezen maar zeven woorden op een promobord (in twee seconden), op een prijslijst in het theatercafé of museumwinkel kun je beter geen eurotekens vermelden (iets met de pijn van het betalen), we reageren

Foto via Wenda Linthorst

Wist je dat?

positief op citrusgeuren en we kopen meer en duurdere producten als we klassieke muziek horen.

39 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 39

28-11-17 09:36

Stedelijke regio’s grotere rol in cultuurbeleid De Raad voor Cultuur pleit voor een cultuurbeleid waarin een grotere rol is weggelegd voor regionale keuzes.

Stedelijke regio’s kunnen rekening houden met de eigen identiteit en inspelen op de samenstelling en behoeften van de inwoners.

Zo worden maatwerk en onderscheid beter mogelijk. De Raad constateert dat het huidige 25-jaar oude Rijkscultuurbestel (met een landelijke culturele basisinfrastructuur (BIS) en de meerjarige subsidies bij de cultuurfondsen) ‘steeds minder doet waarvoor het is bedoeld: randvoorwaarden creëren voor een bloeiend cultureel leven’. Met de opname van een regionale culturele infrastructuur (RIS) in het landelijke cultuurbestel wil de Raad dat er meer erkenning en financiering komt voor het culturele aanbod in de regio.

Meer lezen?

toekomst-cultuurbeleid.cultuur.nl/verkenning

Innovatieve Twentse maakindustrie

Het Makers Festival Twente (MFT) Twente is de logische plek om de maakindustrie en de innovatie die hier wordt gerealiseerd in de schijnwerpers te zetten. Met een festival wordt benadrukt dat ‘maken’ de toekomst heeft.

Op het Makers Festival Twente tonen en delen uitvinders, doe-het-zelvers, ambachtslieden, wetenschappers, kunstenaars en andere makers hun werk. Het MFT stimuleert kennisdeling en innovatie en is een broedplaats en ontmoetingsplaats voor iedereen – jong en oud – die geïnteresseerd is in techniek en creativiteit.

Het Maker Festival Twente onderzoekt de wisselwerking tussen nieuwe technologische toepassingen en culturele en maatschappelijke ontwikkelingen. Waar versterken zij elkaar en waar worden patronen doorbroken? Het MFT verbindt kunst, technologie en ondernemerschap en is het uithangbord voor het Twente van de 21ste eeuw!

Maker Festival Twente 2018 vindt plaats op 26 en 27 mei 2018 en is een co-productie van Tetem en Museum TwentseWelle.

makersfestivaltwente.nl

40 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 40

28-11-17 09:36

Stedelijke regio Zwolle

Zwolse Stadsproductie: De Wilde Deerne De Wilde Deerne is een Zwols muziektheaterspektakel geïnitieerd en gemaakt door de stad en al haar (onvermoede) talenten. In samenwerking met rapper Typhoon, historicus Wim Coster en onder leiding van topregisseur Ko van den Bosch. De Wilde Deerne speelt zich af op een bijzondere locatie, gebaseerd op het waargebeurde mysterie van het Wolfsmeisje, dat exact 300 jaar geleden in de bossen bij Zwolle werd gevonden.

Dit muziektheaterspektakel geeft een rauwe, maar ook een hoopvolle blik op onze samenleving. Een ode aan onverantwoordelijke nieuwsgierigheid. Vanuit de verwondering over hoe wij onze samenleving hebben ingericht, maar ook vanuit een begrijpelijke angst voor het onbekende. Een verhaal over vreemdelingen die de code niet kennen. Een voorstelling over het schone van nieuwsgierigheid, het schone van naïviteit. Eigenschappen die zich nauwelijks meer in het wild voordoen.

Op vrijdag 11 mei 2018 vindt de première plaats van de eerste Zwolse Stadsproductie.

dewildedeerne.nl

Stedelijke regio Deventer

Deventer 1250 jaar In 2018 is het precies 1250 jaar geleden dat Deventer werd gesticht. In het jaar 768 bouwde een Angelsaksische missionaris een houten kerkje aan de oevers van de IJssel.

Deze missionaris droeg de naam Lebuïnus. Met de komst van Lebuïnus werd de fundering van de stad Deventer gelegd.

Deventer is één van de oudste steden van ons land. De eens zo kleine nederzetting aan de IJssel groeide uit tot een Hanzestad, boekenstad en tegenwoordig ook evenementenstad met internationale allure. In 2018 wordt een groot programma uitgerold om het 1250ste jubileum te vieren. Ook wordt een eigentijdse beeldbijbel ontwikkeld van 1250 pagina’s dik, vol met foto’s van het Deventer van nu. Gemaakt voor én door Deventenaren, want alle inwoners van de gemeente kunnen eraan bijdragen. Het wordt een bijzonder boek waarmee de Deventenaar zegt: dit is mijn stad, hier ben ik trots op! Het boek verschijnt in het najaar van 2018. Op 5 januari wordt Deventer 1250 jaar op spectaculaire wijze geopend aan de IJssel.

deventer1250.nl

41 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 41

28-11-17 09:36

De sleutel tot succes volgens Laurens ten Den

Willem van Walderveen

• Blijf bij jezelf, wees niet inwisselbaar • Durf je eigen (of een groot, lokaal) verhaal te vertellen • Mix oud en nieuw, genres en stijlen, talen en culturen naar eigen inzicht • Geef amateurs een echte rol, neem ze serieus • Zet in wat er al is, bijvoorbeeld harmonieorkesten • Dwing geluk af, zoek de clubs en mensen op die je verder kunnen helpen • Ga het experiment aan, durf aan te pakken • Ga ook door als het financieel tegenzit, want wanneer je mensen verbindt in een bevlogen samenwerkingsproject, word je geestelijk rijk Laurens ten Den en Gerard Cornelisse werken op dit moment aan locatieprojecten in Hengelo (september 2018) en Enschede (september 2019).

42

2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 42

28-11-17 09:36

Laurens ten Den, keynote speaker Cultuurcongres

Verhaal, in de taal van je hart “Het congres is in het Buitencentrum in Nijverdal toch? Oh, dan zol ik in ‘n stief kwartiertie mooi op mien oaldershuus opan kunn fietsn”. Want het nabijgelegen Haarle is de geboorteplaats van theatermaker Laurens ten Den. “Een Sallands dorp in een Twentse gemeente” waar Ten Den ‘pas’ op de kleuterschool zijn eerste woorden Nederlands leerde. Die stevige bodem spreektaal bleek vruchtbaar voor cultuur.

Ten Den acteert, schrijft, regisseert en jaagt aan.

Hij speelde 2.500 schoolvoorstellingen door heel Nederland, voordat hij zijn moerstaal herontdekte.

“Toen Willem Wilmink begin jaren ’90 terugkwam in Enschede, heb ik zijn ‘Gedichn in t stadsplat’ gepresenteerd. Van Willem kreeg ik de durf om te vertalen naar het Twents. Vaak kom je dichter bij het origineel - of het nou werk is van Shakespeare, een erotisch gedicht of een boerenrevue - in de eigen taal. Het draait allemaal om het zo oorspronkelijk mogelijk vertalen van verhalen.” Maar Ten Den is geen taalpurist, “soms past een zin beter in het Nederlands”. Door de samenwerking met Wilmink kreeg Ten Den meer opdrachten in de buurt. Zo was hij taalcoach, eindredacteur en tekstschrijver voor regiosoap ‘Van Jonge Leu en Oale Groond’, waarin hij ook de rol van Hein Bode vertolkte. “Op die serie reageerden mensen enthousiast: ‘Hè hè, dit is echt eens een verhaal van en over ons.’ Het werkt niet als Amsterdamse acteurs een Twents accent nadoen. Als je dat doet, word je afgemaakt.”

Ogen geopend Een andere belangrijke ontmoeting was die met Gerard Cornelisse, bekend als producer van theater, tv en onder meer de Oscar-winnende film ‘Antonia’. “Gerard verhuisde zo’n zes jaar geleden voor de liefde vanuit Amsterdam naar Enschede.

Het opende zijn ogen, hij zag hier mooie dingen.

Door hem te ontmoeten dook ik meer in de eigen geschiedenis van de regio. Zonder zijn grote denken waren projecten als ‘Het Verzet Kraakt’ en daarvoor stadsmusical ‘Van Katoen en Nu’ (2014) niet tot stand gekomen.” Die laatstgenoemde productie kwam als opdracht binnen bij Cornelisse in verband met het 100-jarige bestaan van de Gemeente Almelo. Ten Den schreef met Dick van de Heuvel en Jan Tekstra het script. “Het was een vrij grote musical, die enorm succesvol was. Je raakt mensen met hun eigen verhaal. Er speelden bewust veel amateurs mee. Niet als figurant, ze droegen allen microfoons en hadden veel tekst. Het was daardoor een stuk van en door de mensen, dat we qua belangstelling wel weken hadden kunnen

doorspelen.” De 10.000 verkochte kaarten voor ‘Van Katoen en Nu’ gaven Cornelisse en Ten Den het vertrouwen dat nodig was voor ‘Het Verzet Kraakt’. “De vele vrijwilligers wilden graag door.

In de research voor de stadsmusical waren we al op het verhaal gestuit over de bankroof door verzetsstrijders. Zo’n groots verzwegen verhaal moesten we gewoon groot brengen.”

Oorlogsmenu Het Verzet Kraakt speelde van 29 augustus tot 23 september 2017 en trok maar liefst 28.000 bezoekers. Belangrijk was het totaalconcept dat werd geboden. Alle bezoekers aten van te voren een oorlogsmenu. Ten Den: “Het was belangrijk dat mensen bij elkaar aan tafel zaten. De laatste generatie die de oorlog heeft meegemaakt kon z’n verhaal vertellen. Latere generaties konden die verhalen ophalen.” De beleving maakte het speciaal: “Voordat de voorstelling begon zat je door het voorprogramma al een paar uur in de sfeer.” En eten was niet het enige. Er is een boek verschenen, met alle research mogelijk over de bankroof. Er konden routes worden gefietst en arrangementen geboekt bij Theaterhotel Almelo. Ook lanceerde Cornelisse het idee van Het Bed Kraakt. Ten Den: “Het idee was: neem onderduikers in je huis. Bezoekers van ver konden gratis overnachten bij inwoners van Almelo. Als je het groot aanpakt, kan iedereen meedoen.” Een mooie anekdote was nog het betrekken van zes gemeenten: “We hebben de zes burgemeesters al in een vroeg stadium samen in een verzetsgroep gezet. Ze wisten van niks, alleen dat ze zich om 8 uur ’s ochtends moesten melden bij een boerderij. We wachtten ze met historische kranten op en deden het concept uit de doeken. Ze waren meteen betrokken en enthousiast.” Het (tweede) feest van en voor Almelo werd op zaterdagavond in stijl afgesloten: “We hadden de succesoptie op de laatste zondag kunnen verzilveren. Maar met amateurs afsluiten op zondagavond moet je niet willen. Ze moeten maandags gewoon weer werken.

Dus zijn we zaterdag na afloop samen gaan feesten.

We gunden hen de kater op zondag!”

43 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 43

28-11-17 09:36

Sterspelers Cibap ve r Cultuurcongres Ove r De provincie Overijssel is trots op het feit dat we de beste creatieve vakschool van Nederland hebben. Het Cibap, vakschool voor verbeelding, is ook in 2017 door de Keuzegids Mbo als zeer sterk omschreven. Geen betere gelegenheid dan een cultuurcongres om de krachten eens te bundelen. Zeven sterspelers van het Cibap dachten mee over de aankleding van de congreslocatie, de vormgeving in het magazine en ludieke manieren voor de promotie, waarbij virtual reality ook een rol speelt.

“Studenten van het Cibap werken regelmatig mee aan realistische projecten. Studenten van verschillende opleidingen leren zo in de praktijk samenwerken met elkaar en met de opdrachtgever”, weet Minze Leistra, docent en begeleider van de studenten. “De studenten zetten hun passie, bekwaamheid en creativiteit optimaal in om de opdrachten naar beste kunnen uit te voeren en hun competenties te vergroten. De nadruk ligt hierbij op ondernemerschap.”

Sanne Besselink Sanne dacht mee over een creatieve bewegwijzering (planeten) op het congres. Ook ontwikkelde ze passende themabadges voor de deelnemers.

Haar topstuk was de uit hout gelaserde raket, die op het cultuurcongres werd ingezet als selfie-maker. Aangezien Sanne ook houdt van illustreren, leverde ze voor dit magazine een aantal mooie illustraties aan.

Biniyam van de Venis Biniyam is de technologie-kunstenaar die online nieuwe werelden laat zien. Met een cultuurcongresapp laat hij zien hoe je virtual reality kunt toepassen met een smartphonecamera. Congresdeelnemers konden zo voor even als kosmische astronaut door het leven.

Bij de uitvoering bleek het lastig om de app geaccepteerd te krijgen in de app store. Binnenkort krijgen de deelnemers van het cultuurcongres nog een mail met instructies om de augmented reality uit te proberen.

Gwendolyn Zwart,Tim Medaets en Javira van der Hulst Deze studenten gingen aan de slag met de aankleding van de congreslocatie. Zij presenteerden prachtige ruimtes die ze digitaal helemaal hadden vormgegeven. Ook een maquette van de congreslocatie werd ingericht met hun ideeën.

44 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 44

28-11-17 09:36

e rbeelden e rijssel

Femke Teussink

Vlnr: Biniyam, Tim, Gwendolyn, Sanne, Javira, Esmee, Carolien Die ideeën varieerden van lavalampen, glinsterende folie tot grote (opblaasbare) sterren om het ruimtesfeertje goed neer te zetten.

Een goed uitvoerbaar idee was het gebruik van bedrukte banners met daarin kleine lampjes.

Esmee Bennink en Carolien de Valk Zij bedachten samen een wikkel om het cultuurcongres magazine. Uitdaging hierbij was om de wikkel ook daadwerkelijk geproduceerd te krijgen. Voor de studenten was het een mooi kijkje achter de schermen van de drukkerij.

Naast de afzonderlijke opdrachten kwamen alle studenten tijdens gezamenlijke brainstorms met verfrissende ideeën om het cultuurcongres Overijssel nog beter aan te kleden.

Grote dromen VS realiteit “Bij de eindpresentatie van de studenten concludeerden we samen dat de communicatie tussen opdrachtgever (provincie) en opdrachtnemer (studenten) het belangrijkste aspect is om te kunnen samenwerken”, vat Bertil Schulte, beleidsadviseur bij de provincie, samen. “Als provincie waren we aangenaam verrast door de hoeveelheid ideeën van de studenten. Aan grote dromen geen gebrek, maar in de praktijk moet je die ambities natuurlijk toetsen aan de planning en het beschikbare budget.

Daardoor konden niet alle ideeën doorgaan. Dat is ook iets wat je in de praktijk gaat tegenkomen.

Opdrachtgevers hanteren soms kaders die de creativiteit wat in de weg staan. Een wijze les dus.

Wij kijken terug op een geslaagde samenwerking, die ons in ieder geval een lekkere frisse blik op ons congres heeft gebracht.”

45 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 45

28-11-17 09:36

Vliegende kometen

Talent heeft de toekomst Jouw talent laat je stralen, geeft je energie en een lach op je gezicht. Overijssel is een broedplaats voor nieuw talent. Overijsselse talenten die professioneel aan de slag willen, krijgen hier op verschillende manieren de ruimte om zich te ontwikkelen. De provincie Overijssel ondersteunt daarbij bijvoorbeeld de vier grote Overijsselse poppodia en productiehuizen om talenten te begeleiden op weg naar de (professionele) top.

Voor talentontwikkeling is cultuureducatie van groot belang. Als kinderen al vroeg kennismaken met musea, kunstenaars, theaters of muzieklessen op school, draagt dat bij aan hun creativiteit. Kinderen kunnen zo hun eigen talenten ontdekken en ontwikkelen. De provincie Overijssel maakt zich sterk voor goed cultuuronderwijs en doet bijvoorbeeld mee aan het landelijke programma ‘Cultuureducatie met Kwaliteit’.

46 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 46

28-11-17 09:36

Anne-Marie Kok

“Ik wil geraakt worden door andere kunst” Jeangu Macrooy (24) komt uit een bevlogen muzikaal gezin. “Als we met z’n allen in de auto zitten, zingen we uit volle borst samen”. Op zijn 13e wist hij al dat hij muzikant zou worden. Pa en ma Macrooy ondersteunden die ambitie met een gitaar en zanglessen. Op zijn 15e schreef hij -samen met zijn tweelingbroer- eigen nummers. “En als je die dan overal speelt, gaat het balletje vanzelf rollen.”

Hij volgde het conservatorium in Paramaribo, Suriname en besloot naar Nederland te verhuizen voor een vervolgstudie aan ArtEZ in Enschede.

“Het North Sea Jazz festival vorig jaar voelde wel als een doorbraak. Dat ik daar tussen al die grote namen mocht staan. Dat is wel bizar. Een mijlpaal! Er is wel wat discussie over hoe mijn muziek te typeren valt. Ik noem het zelf ‘Alternatieve Soul’. Om mijn nummers te schrijven, zoek ik inspiratie in verhalen en andere kunst. Daarom bezoek ik veel musea, theaters en bioscopen. Ik wil geprikkeld worden, geraakt worden door iets. Ik verwerk die indrukken vrijwel iedere dag door een paar uur muziek en tekst te schrijven.”

“Ik ben van de ‘bigger

picture’, een wereldtournee lijkt me wel wat!”

Jeangu was in 2015 de grote winnaar van ‘Pop Secret’ van Atak. “Dat gaf een push aan mijn regionale bekendheid.” Met zijn debuutalbum ‘Brave Enough’

werd hij 3FM Serious Talent. En met zijn eerste single ‘Gold’ mocht hij gelijk langskomen bij De Wereld Draait Door. Het jaar 2016 werd afgesloten met een nominatie voor een Edison in de categorie ‘Beste Nieuwkomer’. “Het gaat op dit moment allemaal heel snel. Dat is best overweldigend, maar natuurlijk ook fijn om de erkenning te krijgen. Daar doe je het voor; dat mijn publiek mooi vindt wat ik maak.”

“Tijdens mijn opleidingen werd ik uitgedaagd om buiten mijn comfortzone te gaan. En nu leer ik veel van mijn management. Met name aan de businesskant. Ik ben zelf meer van de ‘bigger picture’.

Zij bewaken de juiste timing van mijn carrière; mijn ambitie in stapjes onder te verdelen.” Want die ambitie reikt verder dan Nederland. De wereld rond toeren en op grote festivals spelen, is de droom. “Dat iedereen los gaat op mijn muziek. Dat is qua energie echt een hoogtepunt!”

Komeet zien vliegen?

Volg Jeangu op alle denkbare social media en via zijn site jeangumacrooy.com

47 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 47

28-11-17 09:36

Hanna Jansen

Vliegende komeet

“Ik neem geen foto, ik maak een foto!”

Hanna Jansen (25) wilde filmregisseur worden, maar kwam er al snel achter dat ze het nog spannender vond om met één enkel beeld net zo veel te vertellen als met een hele film. Vanaf haar 15e begon ze met fotograferen. Op haar 18e won ze de Jong Talent Prijs én 750 Euro. Hiervan kocht ze haar eerste echte camera waarmee ze haar portfolio voor de kunstacademie schoot.

“Ik wil met mijn portretfotografie een heel eigen beeldtaal neerzetten. Mijn passie voor beeld en fascinatie voor mensen komen hierin samen. Ik wil plaatjes maken die ik nog nooit ergens eerder heb gezien. Van te voren richt ik het beeld al helemaal in.

Met schetsen zet ik de compositie op. Ik neem geen foto’s, ik maak foto’s. Qua belichting zijn mijn foto’s een beetje gelikt, zoals je vaker ziet in de commerciële beeldcultuur. De mensen op de foto zijn echter heel kwetsbaar. Ze poseren niet, ze laten je even mee naar binnen kijken. In dat contrast zit voor mij het unieke.”

“De mensen op mijn foto’s zijn kwetsbaar. Je mag even mee naar binnen kijken.”

Dit ontwikkelingsjaar heeft me daarbij erg geholpen.

Autonoom kunstenaar blijven is mijn droom.

Want ik geloof dat kunst een waardevolle en bovendien noodzakelijke bijdrage is aan de maatschappij.

Nu ben ik nog subsidieafhankelijk, maar ik word steeds beter in het zijn van een ondernemer.”

De serie ‘Wavelenghts’ is geïnspireerd op de tweeluik schilderijen uit de Middeleeuwen. “Ik portretteer twee ex-geliefden. Door middel van lijnen geven zij het verloop van hun relatie aan. Door de pieken en dalen ontstaat zo een landschap op de achtergrond.

Bijzonder om te zien waar voor die twee mensen de verschillen zitten. Dat was soms pijnlijk en ongemakkelijk. Als het publiek zichzelf in mijn modellen kan herkennen en het achterliggende gevoel begrijpt, dan is mijn kunst geslaagd!”

Sterren kijken?

De fotoseries ‘Wavelenghts’, ‘Birth of Venus’ en Child’s Play’ zijn te zien op hannajansen.com

Als Hanna eindexamen doet, wordt haar werk al gepubliceerd in ‘New Photo 2015’ als New Dutch Photography Talent. “Daar rolde meteen een opdracht uit. Ook kwam ik in aanmerking voor de ‘Nieuwe Maker’-regeling van de provincie Overijssel. Samen met TETEM uit Enschede mocht ik afgelopen jaar drie nieuwe series ontwikkelen. Ik had tot dan toe weinig feeling met het cultureel ondernemerschap.

48 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 48

28-11-17 09:36

“Ik wil graag beroemd worden” Toen Evander Eijsink uit Hengelo 3,5 jaar was keek hij al naar het muzikale televisieprogramma ‘Kleine Einsteins’. Hij kreeg een plastic keyboard van de Bart Smit en begon met twee vingertjes te pingelen.

Toen hij 4 was, kon hij al heel goed ‘Für Elise’ spelen. Hij mocht van zijn ouders op pianoles. Inmiddels wordt de 9-jarige Evander gezien als een toptalent en wint hij internationale pianoconcoursen.

“Ik wil mensen laten genieten van muziek en ik wil graag beroemd worden. Ik speel het liefst Liszt omdat ik dan de hele piano moet gebruiken. En de muziek kan ineens heel wild worden, dat vind ik mooi.”

Volgens vader Michael spreekt het stoere karakter van Liszt erg aan. “In zijn tijd had hij wel iets van een popster.”

“Het verhaal achter de

noten is belangrijk” Evander speelt veel. “Ik let niet zo op de tijd, maar ik speel wel elke dag.” Eén keer per week -op dinsdagochtend- mag hij op school voorspelen op de piano die in de gang staat. “Dan krijgt iedereen een warm gevoel als ze binnenkomen.” In de weekenden reist Evander met zijn ouders naar Den Haag om daar op het conservatorium les te krijgen. “En ik zit in een theatergroep. Voor het stuk dat we spelen, heb ik de muziek zelf geschreven.” De beelden die

Evander ziet, zet hij om in muziek, vult zijn vader aan. Hij gaat ook de filmmuziek componeren voor de nieuwe film ‘Gribiche’.

Het is best pittig om een muzikaal talent te zijn.

De stukken die hij speelt, vragen veel van de jonge Evander. “Hij wil ook graag het verhaal achter de noten leren kennen”, verklaart zijn vader. “Hij wil begrijpen wat een componist bedoeld heeft met de muziek. Dat bespreekt hij onder meer met zijn lerares op het conservatorium.”

“Dat ik prijzen win -onder meer de Overijsselse Cultuurprijs voor Talent 2017- vind ik een eer. Ik wil een beroemde pianist en componist worden, dus die prijzen helpen. Zo kan ik laten horen wat ik kan.

Ik hoop dat veel mensen het mooi vinden.” Evander heeft al één keer een handtekening uitgedeeld. Maar dat zullen er waarschijnlijk wel heel snel veel meer worden!

De sterren van de hemel spelen Het pianospel van Evander is te luisteren via verschillende filmpjes op YouTube.

49 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 49

28-11-17 09:36

Vallende sterren

Ik wens… ...Overijssel veel toegankelijke laagdrempelige, niet complexe maar hoogwaardige cultuur toe. Met aandacht om het grote middenveld (van onze bevolking) meer te betrekken bij cultuur. Maar 23% van de Nederlanders gaat naar het theater. In Overijssel gaan we dat naar minimaal 30% brengen en worden we trendsetter.

Han Evers, directeur Rabo Theater De Meenthe

…een rijk gevarieerde culturele hemel, waar planeten niet botsen maar zich met elkaar verbinden, waar onder het maanlicht mooie ontmoetingen ontstaan, waar curieuze marsmannetjes hun creatieve gang gaan en waar meteorenregens vol nieuw talent uitbarsten.

Renée Nieuwenstein, cultuurmakelaar

…veel interactie en samenwerking. Zo creëren we een nog groter, zelfs internationaler, podium voor alle parels van de Overijsselse cultuur!

Jeroen Ottink, Coördinator bij Natura Docet Wonderryck Twente

...Overijssel veel energie, innovatie en baanbrekende inzichten toe.

Freerk Wieringa, kunstenaar

…dat alle kinderen en jongeren van Overijssel minstens één keer per jaar via hun school verrast, geraakt, ontroerd en overrompeld worden door een kunstwerk van grote professionele kwaliteit, dat met liefde speciaal voor hen is gemaakt. Een voorstelling, een concert of beeldende kunst die hen doet denken: hee… dit gaat over mij!

Flora Verbruggen, artistiek leider jeugdtheater Sonnevanck

…dat we verbindingen leggen die ons vérder brengen. Tetem doet dat met de programmalijn Walk-in Worlds. In individueel opzicht, maar ook in de samenleving. Daarbij kijken we naar: welke kansen en mogelijkheden bieden ons culturele diversiteit en versmelting van verschillende werelden? Wat gebeurt er als we het contact met ‘die ander’ daadwerkelijk aangaan?

Wilja Jurg, directeur Tetem

50 2017-704 cultuurmagazine binnenwerk.indd 50

28-11-17 09:36

…iedereen een Overijssel toe waar de verbeelding aan de macht is.

Want waar de verbeelding aan de macht is, daar bloeit de samenleving.

En daar waar de samenleving bloeit, willen mensen wonen, leven, genieten en werken. Daar wil je bij horen!

Arnoud Odding, directeur Rijksmuseum Twenthe én Museum TwentseWelle

…dat passievolle, inspirerende, wilde en creatieve plannen mogen landen en aarden in vruchtbare, solide grond. Een grond waar weinig hekjes en hokjes hinderen, zodat een kleur- en fantasierijk landschap tevoorschijn kan komen.

Annemarie Reitsma, Head Master of Music ArTEZ

…een nieuw sterrenstelsel: jonge mensen die nog meer de kans krijgen te stralen met hun grote of kleine talent.

“Een universum vol cultuursterren maak je als provincie niet zelf: je helpt de beste initiatieven met een duwtje in de rug, maar zonder goede initiatieven glinstert er weinig kan ik je vertellen.”

Anjo de Bont, programmeur festival Deventer Op Stelten

…voor ieder kind gelijke culturele kansen en ontwikkelingsmogelijkheden.

Mirjam Borger, Combinatiefunctionaris Cultuur HOFtheater Raalte

...dat de Overijsselse sterrenhemel mag bestaan uit een variatie aan culturele sterren, van lokale parels tot internationale trekpleisters. Ik hoop dat investering in kwaliteit en samenwerking er voor zorgt dat de culturele sterrenhemel nog helderder gaat schijnen. En dat de bezoekers een bijdrage leveren aan de versterking van de regionale economie in Overijssel.

Henk van Voornveld, directeur MarketingOost

...een Overijssel waar cultuur de brug vormt tussen mensen van verschillende culturen, leeftijden en overtuigingen.

Rob Bults, artistiek leider, regisseur, muzikant, verteller, De Verhalenboot

51 2017-704 cultuurmagazine cover.indd 2

27-11-17 11:25

Onder

17

sterren Cultuur in de schijnwerpers

illustratie Maarten de Vries

Vliegende kometen Aanstormende talenten met grote dromen

Ben ik in beeld?

Zo word je een stralend middelpunt

Sterren strooien ‘Onder Sterren’ is een uitgave van Provincie Overijssel Postbus 10078 8000 GB ZWOLLE www.overijssel.nl

Copyright Deel deze inhoud met zoveel mogelijk vakgenoten, collega’s, vrienden en bekenden. We stellen het op prijs als je de uitgever hiervan inlicht!

2017-704 cultuurmagazine cover.indd 1

Overijssel als hotspot voor kunst en technologie

Hoe machtig is de pen van de recensent?

Colofon ‘Onder Sterren’ is het cultuurmagazine voor gemeenten, cultuur- en onderwijsinstellingen en autonome kunstenaars. Dit magazine is uitgereikt op het Cultuurcongres Overijssel 2017 en heeft als doel het provinciale cultuurbeleid 2017-2020 ‘Cultuur in de schijnwerpers’ zichtbaar te maken.

Kunstmatige intelligentie

Concept en realisatie Redactie Oosten BERBER communicatie

GOGBOT- Neuromarketeer

Ontwerp Cécile Li, provincie Overijssel Ilse Weijman, NUreclame

directeur

Druk Platform P

Interviews met

Overijsselse ster Laurens ten Den

Kees de Groot

Wenda Linthorst

en vele anderen...

(Het Verzet Kraakt)

Cor Hospes,

Expert storytelling 27-11-17 11:25