Minister Zuhal Demir breekt een

Lans Voor Meer Bos

We schreven het eerder al: de Vlaamse Regering heeft een ambitieus bosuitbreidingsplan op tafel liggen. Door de realisatie van 10 000 ha bijkomend bos in Vlaanderen hoog op de politieke agenda te zetten, legt Zuhal Demir de lat bijzonder hoog voor zichzelf en haar collega’s. Onze Vlaamse minister van Justitie en Handhaving, Omgeving, Energie en Toerisme steekt haar enthousiasme en gedrevenheid voor de natuur niet onder stoelen of banken. Maar hoe zal de regering dit daadwerkelijk verwezenlijken? Jurgen Tack van Landelijk Vlaanderen ging bij mevrouw Demir op de virtuele koffie.

Zelden zagen we een minister die met zo’n gedrevenheid de bosoppervlakte in Vlaanderen wil vergroten. Is dit een lang gekoesterde droom of een nieuw inzicht dat u opdeed als verantwoordelijke minister voor het Vlaamse bos en de natuur?

“Mijn engagement is een combinatie van een persoonlijke link met natuur en bos en de grote vraag vanuit de maatschappij. Bos en natuur zitten in mijn DNA ingebakken: ik groeide op aan de Stiemerbeekvallei en speelde in de bossen van Kattevennen en in natuurgebied De Maten. Bovendien merk ik dat de maatschappij, van jong tot oud, van ondernemers tot particulieren, vraagt om meer natuur. Vanuit de overheid moet je dan ook het momentum grijpen om daarmee aan de slag te gaan.”

“In de ruimtelijke plannen van 1997 beloofde de toenmalige regering dat ze 10 000 ha bijkomende bossen zouden realiseren tegen 2012. Die zijn er nooit gekomen. Ik denk dan ook dat het goed is dat ik die belofte van de generatie politici van 1997 tracht te realiseren voor de maatschappij. We beginnen daarbij met 4 000 ha tijdens deze legislatuur. Natuurlijk is het een pracht van een job om Vlaanderen groener en gezonder te mogen maken. Tijd om er werk van te maken!”

De doelstelling om deze legislatuur 4 000 ha bos te realiseren en 10 000 ha tegen 2030 is zeer ambitieus. Zeker binnen een sector die traditioneel op heel lange termijn plannen maakt. Hoe wilt u dit realiseren?

“Ik weet dat het een grote ambitie is, maar ik vind dat we de lat hoog mogen leggen. De afgelopen 20 jaar zijn er in Vlaanderen 4 500 ha ont- bost, waarvan nog steeds 1 500 ha moet gecompenseerd worden. Er is in die periode ook nauwelijks bos bijgekomen. De lat ligt dus eigenlijk nog hoger.”

“Die straffe ambities zorgen voor een sense of urgency. We gaan dit realiseren door goed samen te werken. De realisatie van dit project moet gebeuren met de hele samenleving, van lokale besturen en privé-eigenaars tot natuurverenigingen en de Bosgroepen. Daar moeten ook financiële middelen tegenover staan. Het is de eerste keer dat er een plan is en dat er meteen ook 128 miljoen euro op tafel ligt om dat plan te realiseren. Maar we moeten ook administratieve drempels wegwerken. Zo moeten we subsidies voor privé-eigenaars sneller uitbetalen. Ik vind het heel belangrijk dat je een goede dienstverlening voorziet voor de mensen die bereid zijn om mee hun schouders te zetten onder de realisatie van deze doelstellingen. ANB is zich momenteel aan het organiseren om die goede service te garanderen aan iedereen die meewerkt aan de bosuitbreidingsdoelen.”

Om de bosuitbreiding mogelijk te maken, bracht u alle organisaties die met bos te maken hebben samen rond de tafel. Hoe belangrijk is die samenwerking voor u?

“Die samenwerking is cruciaal. Het project staat of valt ermee. Vandaar dat we de bosalliantie boven de doopvont hielden. Hierin zetelen de mensen die over de nodige know- how en kennis beschikken, die weten hoe je een bos plant. Dat gaat van privélandeigenaars tot natuurverenigingen, van de Bosgroepen tot lokale besturen en provincies. Iedereen moet mee het bad in. Zelfs ondernemingen, zoals de schoenwinkelketen Torfs, zetten hun schouders onder dit project. Heel wat ondernemers starten bosprojecten op.”

“Als minister ben ik blij dat we de bosuitbreiding samen gaan realiseren en dat iedereen in de bosalliantie ook echt de drive heeft om daar werk van te maken. Ook particulieren kunnen trouwens helpen door een bos aan te planten, via plantjeeigenbos.be.”

“Er is een hele dynamiek aan de gang in de samenleving en die moeten we vasthouden. De dynamiek is zelfs groter geworden door toedoen van corona. Waar ik in het weekend ook ga wandelen, overal kom ik heel veel mensen tegen. Dat is een extra push voor beleidsmakers en ook voor mezelf om die bosuitbreiding nu echt te realiseren. We moeten dat doen voor onze kinderen en kleinkinderen. Het zal Vlaanderen immers veel mooier maken.”

“De bosuitbreiding is ook een deel van de oplossing voor de klimaatuitdaging waar we voor staan. Bossen zorgen voor afkoeling tijdens de zomer en dragen bij tot de reductie van CO2. Ook voor ons mentaal welzijn zijn bossen belangrijk. Investeren in bossen is belangrijk voor de toekomst van heel veel mensen. Zelf organiseer ik op maandagochtend steevast een wandelvergadering. Anders zit je steeds weer met twee in een kantoor te vergaderen, terwijl buitenlucht voor meer inspiratie zorgt.”

Er zijn nog tal van knelpunten om Vlaanderen massaal aan het bebossen te krijgen: ik denk aan de pachtwetgeving waarbij eigenaars niet altijd toegang hebben tot hun eigen grond om te bebossen, de administratieve bekommernissen die bosbeheer met zich meebrengt, de hoge druk op de nog beschikbare gronden … Pakt u deze knelpunten in de nabije toekomst aan?

“Het regeerakkoord stelt dat de pachtwet wordt hervormd. Ik ben zelf jurist. De pachtwet is heel sterk verouderd en voldoet niet meer aan de noden van vandaag. Die hervorming moet evenwel evenwichtig gebeuren, met de nodige aandacht voor de vele gevoeligheden. Ik ga dit samen met collega Crevits bekijken.”

Veel boseigenaars zien omwille van de droogte van de afgelopen jaren steeds meer inheemse boomsoorten die het moeilijk krijgen. Ziet u het gebruik van meer exotische, maar niet-invasieve soorten als een waardevolle aanvulling op de traditionele Vlaamse boomsoorten?

“We krijgen inderdaad heel veel mails van mensen die hun recent geplante bomen zagen afsterven door droogte. Hier moeten we rekening mee houden. Beleidsmatig kiezen we voor inheemse boomsoorten die klimaatrobuust zijn. Daarvoor kijken we ook al wat meer naar het zuiden, zoals Noord-Frankrijk en Zuid-Duitsland. We bekijken samen met de wetenschappers van het INBO welke soorten het best bestand zijn tegen de klimaatverandering. We betrekken ook de Vlaamse kwekers, die wereldfaam genieten op dit vlak. Zij hebben de komende jaren heel veel werk, want we hebben immers mil- joenen bomen nodig. Maar we moeten ook rekening houden met de bodems en mogelijk op zoek gaan naar andere planttechnieken. Op die manier denken we het hoofd te kunnen bieden aan de droogte- en klimaatproblematiek.”

Privé-eigenaars zijn steeds actief geweest in het bosbeheer. Vaak speelt hier ook een economische component. Is er in Vlaanderen plaats voor economische bosbouw?

“Er is plaats voor duurzaam economisch bosbeheer, maar we moeten dit verzoenen met andere ecosysteemdiensten die het bos ons levert. Vlaanderen is dichtbevolkt, dus wordt er veel hout verbruikt, maar mensen willen ook genieten van natuur en willen het bos in om te recreeren. Een goed evenwicht vinden is van groot belang. Een belangrijke uitdaging voor bosbeheerders is goed en transparant communiceren. Ik merk dat het kappen van bomen heel gevoelig ligt, ook wanneer ze worden gekapt om plaats te maken voor heide of andere natuur. Dat is een gevoeligheid in de samenleving waar we rekening mee moeten houden. Door open en transparant te communiceren, creëer je het nodige draagvlak.”

Een belangrijke uitdaging voor bosbeheerders is goed en transparant communiceren. Ik merk dat het kap- pen van bomen heel gevoelig ligt, ook wanneer bossen worden gekapt om plaats te maken voor heide of andere natuur.

Minister Demir, Anouska Plasmeijer (Jane Goodall Institute) en Grégoire Dallemagne (CEO Luminus) tijdens de Forest in One Day plantactie 2020 in Hoeselt. Op de achtergrond gedeputeerde Bert Lambrechts en Bert Vertessen (schepen milieu Hoeselt).

Wat is uw boodschap aan privéboseigenaars?

“Ik wil organisaties als Landelijk Vlaanderen en de Bosgroepen be- danken voor de goede en constructieve samenwerking. Ik wil ook jullie leden bedanken, die meewerken aan de realisatie van de bosdoelstellingen. Zij die overwegen om mee te doen: doe het voor onze kinderen en kleinkinderen en voor de toekomst van Vlaanderen. Laten we Vlaanderen mooier en groener maken. Vanuit de overheid beloven we dat we de privé-eigenaars geen bijkomende administratieve rompslomp en procedures bezorgen. De overheid zal zich zo organiseren dat ze een goede dienstverlening kan garanderen voor zij die mee instappen in dit project. Alle hulp is welkom, want ik kan die 4 000 ha niet op mijn eentje realiseren. We hebben jullie nodig. Laat ons dan ook allemaal ons steentje bijdragen aan een groener en mooier Vlaanderen.”