koop overbodig

Koop of verkoop je weleens gronden? Dan weet je wellicht dat de overheid in veel gevallen over een recht van voorkoop beschikt. In dit artikel leggen we je uit wanneer dit het geval is en hoe je dit kan omzeilen door zelf de natuurdoelen voor je bos te realiseren: de zogenaamde ”zelfrealisatie”. Dit kan bovendien een middel zijn om een dreigende onteigening te vermijden.

Wat is recht van voorkoop?

Op zich is recht van voorkoop eenvoudig: wanneer je jouw grond verkoopt en een compromis (voorlopige verkoopovereenkomst) ondertekent, moet de notaris in bepaalde gevallen de grond eerst te koop aanbieden aan de overheid en dit aan dezelfde voorwaarden als het compromis.

Door gronden te verwerven, kan een overheid relatief eenvoudig bepaalde (natuur)doelen uit de beleidsnota van de minister realiseren.

Een noodoplossing

De verwerving van privégronden door de overheid zou een laatstekansmaatregel moeten zijn, die slechts wordt toegepast indien de privé-eigenaar een natuurdoel niet kan realiseren of wanneer het gaat over een specifiek project zoals de creatie van een nieuw stadsbos. Het is ook belangrijk dat eigenaars een vergoeding ontvangen voor de meerkosten en voor de verminderde waarde van de grond. Deze totale vergoeding is bijna altijd lager dan wanneer de overheid de gronden zelf moet aankopen, inrichten en onderhouden.

Ook de vereniging Landelijk Vlaanderen pleit voor het vrijwaren van het recht van de privé-eigenaar om zelf beleidsdoelen te mogen en kunnen realiseren. Dit noemen we ”zelfrealisatie”. De afgelopen regeerperiodes veranderde er al heel wat in de wetgeving op het vlak van gelijkberechtiging van de verschillende actoren op het terrein. Helaas strooien ingewikkelde administratieve procedures vaak nog roet in het eten.

Wanneer geldt het recht van voorkoop?

Je kunt de zones waar een Vlaams recht van voorkoop van toepassing is, raadplegen via www.geopunt.be (opgelet, deze registers zijn niet sluitend, want ze zijn niet altijd volledig up-to-date). Notarissen kunnen deze sluitende registers raadplegen. Ook Bosgroep Limburg kan dit voor haar leden doen.

De voornaamste Vlaamse rechten van voorkoop zijn:

– natuur in VEN-gebieden, groene bestemmingen en bosuitbreidingsgebieden binnen het IVON en de Speciale Beschermingszones (SBZ’s), natuurinrichtingsprojecten, de zoekzones binnen SBZ’s en terreinen waar de Vlaamse Overheid (ANB, VLM) het beheer overnam

– ruilverkavelingen - landinrichting

– ruimtelijke ordening, o.a. voor het Vlaamse gewest, de provincie, gemeentes en intercommunales, in sommige gevallen opgenomen in een ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP)

– de Vlaamse Waterweg: gebieden langs de waterwegen

– integraal Waterbeleid: gebieden in afgebakende oeverzones of overstromingsgebieden volgens de stroomgebiedsbeheerplannen bepaalde complexe projecten.

Voor meer uitleg kun je terecht op www.vlm.be

De Vlaamse rechten (niet die van provincies of gemeentes) van voorkoop worden uitgevoerd door de VLM (Vlaamse Landmaatschappij), in naam van de vermelde, begunstigde overheid. De VLM blijft echter nooit zelf eigenaar van de gronden.

In het geval van recht van voorkoop biedt de notaris bij een verkoop het perceel aan de VLM aan. De VLM neemt dan contact met de gerechtigde overheid of natuurvereniging om te vragen of deze het recht van voorkoop wenst uit te oefenen. Het is dus niet zeker dat de overheid haar recht van voorkoop ook effectief zal gebruiken.

Wanneer geldt het recht van voorkoop niet?

Het recht van voorkoop is niet van toepassing als:

– de eigenaar verkoopt aan een echtgenoot, mede-eigenaar, afstammeling of geadopteerd kind – je bos deel uitmaakt van een bosgroepering die is opgericht voor 1998. Een bosgroepering is niet hetzelfde als een Bosgroep. Een bosgroepering is een vrijwillige groepering van minstens 2 boseigenaars onder de vorm van een vennootschap. Het is een kleinschalig, gezamenlijk beheerinitiatief met fiscaal voordeel en is dus meestal bedoeld voor het beheer van economisch bos. Bosgroep Limburg is geen bosgroepering

– een perceel grond verpacht is aan een landbouwer, heeft de pachter ook een voorkooprecht, dat altijd voorrang heeft op dat van de Vlaamse overheid

– je via zelfrealisatie de beoogde (natuur)doelen zelf kunt realiseren. Zie verder in dit artikel.

Onteigening

Naast het recht van voorkoop, kunnen overheden gronden verwerven via onteigening. Art. 16 van onze Grondwet zegt dat onteigening slechts mogelijk is “ten algemenen nutte” en tegen billijke en vooraf- gaande schadeloosstelling. De onteigenende overheid moet over een machtiging beschikken en vooraf bepaalde procedures doorlopen. Ook moet diegene die onteigent (vaak via een aankoopcomité) de eigenaars eerst contacteren en een zogenaamde “minnelijke verwerving” voorstellen. Hierbij komt een bemiddelaar ter plaatse die op basis van officiële schattingen een voorstel doet.

Zelfrealisatie als juridisch wapen

Voor eigenaars die hun gronden niet wensen te verkopen, kan zelfrealisatie een oplossing bieden. Hierbij geef je als eigenaar aan dat je de vooropgestelde (natuur)doelen zelf wil realiseren. Daarmee doe je de reden van verwerving door de overheid teniet.

Bij een dreigende onteigening moet je, tijdens een 30 dagen durend openbaar onderzoek, als eigenaar aangeven dat je de doelen van de onteigening zelf wil realiseren. Vervolgens heb je 70 dagen tijd om een gestaafd verzoek tot zelfrealisatie in te dienen waarin je aantoont dat je in staat en bereid bent om de doelstelling te realiseren en deze bovendien in stand te houden. Voor onteigening voor natuurdoelen kan dit via een natuurbeheerplan.

Als er een recht van voorkoop rust op gronden die je wenst aan te kopen, moet je voor het ondertekenen van het compromis laten weten dat je zelfrealisatie wenst in te roepen, via een formulier van het ANB dat je moet invullen en ondertekenen. Opgelet: het is belangrijk dat je dit doet vooraleer je het compromis tekent.

Onrechtmatige rechten van voorkoop: een grijze zone

Met het vernieuwde Natuurdecreet van 2014 verviel het recht van voorkoop dat bestond in groene bestemmingen binnen de perimeters van natuurreservaten. In plaats daarvan kwam er een recht van voorkoop binnen de Speciale Beschermingszones (SBZ’s) voor Natura 2000. Deze zones zouden na openbaar onderzoek van de managementplannen van deze SBZ’s verkleind worden naar de zoekzones en geleidelijk verdwijnen in de mate van het opstellen van beheerplannen. Maar deze geplande evolutie staat voorlopig on hold.

Het decreet stelde wel nog een overgangstermijn van 3 jaar vanaf 2014 voor de bestaande reserva-

Je zal dan in de meeste gevallen een engagement tot natuurbeheerplan moeten aangaan. Bosgroep Limburg kan hierbij helpen en de zelfrealisatie voorleggen aan Natuur en Bos.

Wat met grondwaardevermindering?

Als je bijvoorbeeld een landbouwgrond inzet om natuurdoelen te realiseren, daalt de grondwaarde. Wanneer je landbouwgrond wil bebossen, kun je buiten herbevestigd agrarisch gebied (HAG) een beroep doen op de nieuwe subsidiemogelijkheden voor bebossing (zie ook Bosbelang nummer 72). Bij de ver- ten met perimeters die volledig buiten SBZ’s gelegen waren. De Vlaamse Regering heeft de evaluatie en herafbakening echter nooit gedaan. Bijgevolg zijn de perimeters en het recht van voorkoop niet rechtsgeldig. Uit onderzoek van Landelijk Vlaanderen blijkt echter dat deze lagen nog steeds bestaan op www.geopunt.be en in de kaartlaag van de notarissen. koop van de grond of weigering van een vergunning kun je, als je grond onderhevig is aan een ruimtelijke planningsprocedure, bovendien vaak een beroep doen op een kapitaalschadevergoeding.

Daarnaast is er ook sprake van een incoherentie in artikel 40 van het natuurdecreet waarbij erkende terreinbeherende natuurverenigingen nog een voorkooprecht hebben op terreinen die zij huren of in erfpacht hebben in VEN, een deel van het IVON en bij natuurinrichtingsprojecten. Enerzijds is het concept terreinbeherende natuurvereniging ondertussen afgeschaft en anderzijds hebben de privébeheerders door de gelijkberechtiging dezelfde rechten.

Dit artikel is een bewerking van een artikel van Valérie Vandenabeele dat in de Vlaamse Landeigenaar nr. 89 van organisatie Landelijk Vlaanderen verscheen.

Ben je lid van de Bosgroep en wil je je bos verkopen of ben je net op zoek naar een bos? In deze rubriek vind je een overzicht van percelen privébos die te koop staan. Wij hopen natuurlijk dat andere Bosgroepsleden het bos kopen, zodat de duurzaamheid van het bosbeheer gegarandeerd is.

Afspraken bij de zoekertjes

Voordat het zoekertje gepubliceerd wordt, ondertekent de eigenaar een toelating.

Het zoekertje verschijnt eenmalig in het Bosbelang.

De publicatie van het zoekertje is geen garantie voor de verkoop van het bos.

Als je het bos niet meer zou willen verkopen, breng je de Bosgroep op de hoogte.

Hoe reageer je op een zoekertje?

Je neemt zelf contact op met de boseigenaar.

Bij aankoop geef je de Bosgroep een seintje.

Peer

3,5 hectare gemengd hout luchendrikxxx@gmail.com

089 75 58 11

0477 32 33 44

Bocholt

33,70 are gemengd hout luchendrikxxx@gmail.com

089 75 58 11

0477 32 33 44

Lummen

1,26 hectare naaldhout vdwatervgils@scarlet.be

0479 40 90 67

Houthalen–Helchteren

1,31 hectare naaldhout jo.huysmans@live.be

0496 53 57 53

Oudsbergen

12,24 are loofhout

089 85 54 87

Oudsbergen

21,99 are loofhout recht van voorkoop

089 85 54 87

Beringen

47,47 are naaldhout nuytshanne@hotmail.com

0476 53 94 25

Houthalen-Helchteren

27,80 are gemengd hout emiel.lehaen@skynet.be

0477 75 82 47

Peer

40,50 are naaldhout julien.goffart@telenet.be

0471 04 63 53

Als bosgroepmedewerkers lezen we regelmatig interessante berichten die we graag met onze leden delen. Meer artikelen lezen om over door te bomen? Dat kan, op onze website en Facebookpagina.

De Juiste Boom Voor Elke Tuin

In onze Vlaamse tuinen is nog ruimte voor miljoenen bomen. In zijn boek ”De juiste boom voor elke tuin” deelt groendeskundige Martin Hermy maar liefst 570 boomsoorten in naar eigenschappen, zoals bomen met opvallende bloemen, eetbare vruchten of een grote droogtetolerantie. Hij gaat ook in op de redenen om bomen in je tuin te planten en hoe je ze best verzorgt.

Wil je weten welke bomen geschikt zijn voor jouw tuin? De bomenzoeker op www.klimaatbomeninlimburg. be is een handige tool die je hierbij helpt.

www.biw.kuleuven.be

HOOGWAARDIG, LOKAAL HOUT IN STRIJD TEGEN KLIMAATVERANDERING

Op vraag van de Nederlandse overheid onderzocht Probos hoeveel procent van het Nederlandse hout gebruikt wordt voor een hoogwaardige toepassing en hoe dit aantal kan worden opgedreven. Bij hoogwaardig houtgebruik zoekt men altijd naar een toepassing met een zo lang mogelijke levensduur en kans op hergebruik in de toekomst. Op die manier blijft de opgeslagen CO2 zo lang mogelijk vastgehouden. Bovendien vervangt het hout materialen waarvan de productie veel CO2-uitstoot veroorzaakt.

Van het Nederlandse hout oogst men gemiddeld 75 % als industrieel rondhout en 25 % als haardhout. Naaldhout wordt hoogwaardiger beschouwd dan loofhout. In het rapport bekijkt Probos enkele knelpunten en mogelijke oplossingen voor het realiseren van meer hoogwaardige houttoepassing. Kortom: deze studie levert heel wat nuttige inzichten op, ook voor het Vlaamse bosbeheer.

probos.nl

Hoe Staat Het Met De Essenziekte

Tussen 2014 en 2019 onderzocht het INBO de gezondheidstoestand van de essen in onze bossen. De resultaten stemmen niet tot vreugde: liefst 16,3 % van de onderzochte essen stierf af tijdens deze vijf jaar en meer dan de helft is beschadigd. De schade neemt nog steeds toe. Jonge bomen en essen op natte standplaatsen zijn er het slechtst aan toe. We vestigen al onze hoop op een klein percentage bomen dat tolerant lijkt aan de ziekte. In verschillende landen vermeerdert men momenteel gezonde bomen en test men deze met infectieproeven. Het is uitkijken naar ziektetolerant plantsoen, maar voorlopig is dat nog niet op de markt.

pureportal.inbo.be

Mycologen In De Bres Voor

Naaldbomen

Uit een Nederlands onderzoek blijkt dat bepaalde naaldboompaddenstoelen verdwijnen wanneer er in een naaldbos meer dan vijf procent loofbomen voorkomen. Enkel de meer algemene schimmels blijven dan over. Voor paddenstoelen is het dus niet gunstig om loofbomen toe te voegen aan naaldbossen die uit slechts één boomsoort bestaan. Ook het toevoegen van steenmeel, dat helpt om de verzuring tegen te gaan, is negatief voor bepaalde gevoelige soorten. Verder halen de onderzoekers aan dat kaalkappen als een reguliere beheermaatregel dramatische gevolgen heeft voor de schimmelpopulaties.

www.naturetoday.com

Augustus 18

woensdag Boskicks in Maasmechelen

Boskicks is een jaarlijks sportief en natuurvriendelijk evenement aan de Mechelse Heide. Kinderen hebben er de tijd van hun leven met activiteiten als boomklimmen, boogschieten, verteltheater, klimnetten, zelf fluitjes knutselen... Ook de Bosgroep is naar goede gewoonte van de partij met leuke doe-standen voor kinderen! We hopen je dan te zien!

Waar Nationaal Park

Toegangspoort Mechelse Heide

Joseph Smeetslaan 280

3630 Maasmechelen

Wanneer woensdag 18 augustus 2021

Akkerdistel Blijft Doorn In Het Oog

Het bestrijden van akkerdistels op graslanden blijft verplicht. Concreet betekent dit dat je overwoekering moet voorkomen door akkerdistelhaarden te vermijden. Daar verstaat de overheid een aaneengesloten oppervlakte van minstens tien vierkante meter aan akkerdistels onder, die in bloei staan, zaad hebben gemaakt of zijn uitgezaaid. Akkerdistels komen ook vaak voor op populierenweiden en bij zeer jonge bosaanplanten.

vilt.be