Diadromes teuxos no 116

116 ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2014 Δωρεάν ηλεκτρονική έκδοση

ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΝΕΟΥΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Χριστουγεννιάτικα βιβλία ― Μαρία Μιράσγεζη

Ας δούμε τη ζωη μΑς ςΑν μιΑ ςύνΑρπΑςτικη περιπετειΑ ! Ο

Πέτρος, 11 χρόνων, και η Ράνια, 12 χρόνων, είναι «ηλεκτρονικοί» φίλοι – γνωρίστηκαν και επικοινωνούν μέσα από τον ηλεκτρονικό υπολογιστή. Η φιλία τους βοηθάει τον Πέτρο να αντιμετωπίσει δύο συμμαθητές του που του φέρονται άσχημα. Και καθώς αρχίζει να νιώθει πιο δυνατός και δεν τους φοβάται πια, διαπιστώνει πως οι «κακοί» αυτοί συμμαθητές περιβάλλονται από ένα μυστήριο. Γιατί δείχνουν και οι ίδιοι τόσο φοβισμένοι; Γιατί έρχονται με μελανιές στο σχολείο; Ποιον συναντάνε κρυφά μετά το σχόλασμα;

ΕΚ Δ

79 -2 014

ΕΙ

Σ ΨΥΧ

ΟΣ

Σ ΨΥΧ Ο ΕΚ Δ

ΕΙ

ΓΙ

Για παιδιά από 10 ετών

Όταν ο ένας τους εξαφανίζεται, ο Πέτρος και η Ράνια παίρνουν τα πράγματα στα χέρια τους. Οπλισμένοι με θάρρος κι εξυπνάδα, αγωνίζονται να λύσουν το μυστήριο και να τον σώσουν. Μέσα από τις περιπέτειές τους, ανακαλύπτουν τη δύναμη που κρύβουν μέσα τους όλα τα παιδιά. Και μαθαίνουν πως, αν συνεργάζονται, μπορούν να αλλάξουν πολλά σ’ αυτό τον παράξενο κόσμο των μεγάλων.

79 -2 0 14

Κυκλοφορεί και σε e-book. Αναζητήστε περισσότερους από 1.000 τίτλους στο www.psichogios.gr/ebooks! IO

S PUBL

Σ ΤΟ Χ Ω Ρ Ο Τ Η Σ ΛΟ ΓΟΤ Ε Χ Ν Ι Α Σ Γ Ι Α Π Α Ι Δ Ι Α Κ Α Ι Ν Ε ΟΥ Σ Δ Ι Δ Α Κ Τ Ι Κ Η ΛΟ ΓΟΤ Ε Χ Ν Ι Α Σ Κ Α Ι Ε Φ Α Ρ Μ Ο Γ Ε Σ Σ ΤΟ Σ ΧΟ Λ Ε Ι Ο

Xρvστούγεννα καv βvβλίο «Τρίγωνα, κάλαντα μες στη γειτονιά, ήρθαν τα Χριστούγεννα κι η Πρωτοχρονιά…» «Χριστούγεννα, Πρωτούγεννα, πρώτη γιορτή του χρόνου…» Θα ακουστούν και φέτος οι γιορτινές φωνούλες των μικρών καλαντιστών σε κάθε γειτονιά, που θα αναγγέλλουν το θείο μήνυμα της Γέννησης του Χριστού και τον ερχομό του καινούργιου Χρόνου. Το Δωδεκαήμερο είναι ο μεγάλος κυματισμός ονείρων και προσδοκιών για όλους, μικρούς και μεγάλους. Και τα δώρα, λίγα ή πολλά, πλούσια ή φτωχά, θα γεμίσουν χαμόγελα το σπιτικό μας. Ανάμεσα στα παιχνίδια (τα ηλεκτρονικά, συνήθως), τα χριστουγεννιάτικα βιβλία, καλοτυπωμένα, καλοζωγραφισμένα και χαρούμενα, θα περιμένουν τους γονείς με τα παιδιά να τα διαλέξουν. Γιατί και τα βιβλία συμμετέχουν στη χαρά και το θαύμα των ημερών, με τις ιστορίες και τα παραμύθια τους, με τους ήρωες και τις ηρωίδες τους... Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος οι αναγνώστες μας θα βρουν στο ένθετο των Bιβλιοπαρουσιάσεων μεγάλη ποικιλία από χριστουγεννιάτικα βιβλία για όλες τις ηλικίες των παιδιών. Θα διαβάσουν, επίσης, ένα αφιέρωμα σε μια μεγάλη κυρία της Εκπαίδευσης, τη Μαρία Μιράσγεζη, που «έφυγε» το καλοκαίρι πλήρης ημερών. Αξίζει να θυμίσουμε εδώ τι έγραφε: «Η άμεση επαφή με το λογοτεχνικό βιβλίο εξοικειώνει το παιδί με το βιβλίο, και αυτό είναι το πιο σημαντικό». Τέλος, το τεύχος περιέχει τις Επισημάνσεις, την καθιερωμένη συνέντευξη, τα Νέα γύρω από το παιδικό βιβλίο, την προκήρυξη των Διαγωνισμών για το 2015, και άλλα πολλά. Ευχόμαστε υγεία, καλά Χριστούγεννα και ευτυχισμένος ο Καινούργιος Χρόνος! Ο Διευθυντής

Περίοδος Γ’: Χειμώνας 2014 Τεύχος 116 Δεκέμβριος 2014 - Ιανουάριος - Φεβρουάριος 2015 Τριμηνιαία Έκδοση (Περίοδος Β΄: 2001-2005, τεύχη 61-80 Περίοδος Α΄: 1986-2000, τεύχη 1-60)

ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ Κ ΑΙ ΝΕΟΥΣ Δ Ι Δ Α Κ Τ Ι Κ Η ΛΟ ΓΟΤ Ε Χ Ν Ι Α Σ Κ Α Ι Ε Φ Α Ρ Μ Ο Γ Ε Σ Σ ΤΟ Σ ΧΟ Λ Ε Ι Ο

3rd Period: Winter 2014 No 116 December 2014 - January - February 2015 Quarterly Publication (2nd Period: 2001-2005, No 61-80 1st Period: 1986-2000, No 1-60)

Ιδιοκτησία: Ελληνικό Τμήμα της Διεθνούς Οργάνωσης Βιβλίων για τη Νεότητα / Κύκλος του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου Σωματείο μη-κερδοσκοπικό Μπουμπουλίνας 28, 10682 Αθήνα kyklos@greekibby.gr

Owner: Greek Section of I.B.B.Y. / Circle of the Greek Children's Book, a Greek non-profit union 28, Bouboulinas str., 10682 Αthens kyklos@greekibby.gr

Εκδότης & Διευθυντής: Βασίλης Αναγνωστόπουλος, e-mail: vanagno@ece.uth.gr

Publisher & Director: V. D. Anagnostopoulos, e-mail: vanagno@ece.uth.gr

Yπεύθυνοι Ύλης: Aγγελική Βαρελλά Ελένη Ηλία Τασούλα Τσιλιμένη Συντακτική Επιτροπή: Αγγελική Βαρελλά (Α.Β.), 210.808.06.05, e-mail: angeliki.varella@gmail.com Γαλάτεια Γρηγοριάδου-Σουρέλη (Γ.Γ.-Σ.), 210.808.45.15 Ελένη Ηλία (Ε.Η.), 210.557.42.50, e-mail: eilia@hol.gr Βαγγέλης Ηλιόπουλος (Β.Η.), 210.6640151, e-mail: iliopoulos.sea@gmail.com Κωνσταντίνος Δ. Μαλαφάντης (Κ.Δ.Μ.), 210.3688082, 6944125860, e-mail: kmalafant@primedu.uoa.gr Ηρώ Παπαμόσχου (Η.Π.), email: iro_papam@yahoo.gr Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου (Λ.Π.-Α.), 210.822.30.08, e-mail: loty@loty.gr Τασούλα Τσιλιμένη (Τ.Τσ.), 2310.342.856, e-mail: tsilimeni@gmail.com Θέτη Χορτιάτη (Θ.Χ.), 2310.273.514 Λίτσα Ψαραύτη (Λ.Ψ.), 210.681.22.81, e-mail: info@psarafti.gr Ιστοσελίδες σχετικές με το βιβλίο: ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ www.biblionet.gr ΕΚΕΒΙ http://www.ekebi.gr Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΑΙΔΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ http://www.greekibby.gr Ο ΜΙΚΡΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ http://www.mikrosanagnostis.gr ΚΕΙΜΕΝΑ – ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΦΗΒΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ http://keimena.ece.uth.gr

Εικόνα Εξωφύλλου: Άι Βασίλης της χρονιάς, Εκδόσεις Κόκκινη Κλωστή Δεμένη της εικονογράφου Θέντας Μιμηλάκη Marketing, Δημόσιες Σχέσεις και Διαφημίσεις: Ελένη Βαζούρα, 210.2804.847 e-mail: evazoura@psichogios.gr Επικοινωνία: Εκδ. Ψυχογιός A.E. Tατοΐου 121, 14452 Μεταμόρφωση Τηλ.: 210.2804.800 Eπιμελητής περιοδικού: Πέτρος Γιαρμενίτης DTP: Σπυριδούλα Βονίτση Το περιοδικό ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ εκδίδεται 4 φορές το χρόνο, τους μήνες Μάρτιο, Ιούνιο, Σεπτέμβριο και Δεκέμβριο Απαγορεύεται η μερική ή ολική αντιγραφή ή αναπαραγωγή του περιεχομένου ή της δομής του περιοδικού αυτού χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη ο οποίος διατηρεί όλα τα δικαιώματά του

Editors: Angeliki Varella Helen Ilia Tasoula Tsilimeni Editorial Committee: Αngeliki Varella (Α.V.), 210.808.06.05, e-mail: angeliki.varella@gmail.com Galatia Soureli (G.S.), 210.808.45.15 Eleni Ilia (Ε.I.), 210.557.42.50, e-mail: eilia@hol.gr Vangelis Iliopoulos (V.I.), 210.6640151, e-mail: iliopoulos.sea@gmail.com Konstantinos D. Malafantis (K.D.Μ.), 210.3688082, 6944125860, e-mail: kmalafant@primedu.uoa.gr Iro Papamoschou (Ι.P.), email: iro_papam@yahoo.gr Loty Petrovits (L.P.), 210.822.30.08, e-mail: loty@loty.gr Τassoula Τsilimeni (Τ.Τs.), 2310.342.856, e-mail: tsilimeni@gmail.com Theti Hortiati (Th.H.), 2310.273.514 Litsa Psarafti (L.Ps.), 210.681.22.81, e-mail: info@psarafti.gr Book web sites: GREEK BOOKS IN PRINT DATABASE www.biblionet.gr NATIONAL BOOK CENTRE OF GREECE http://www.ekebi.gr THE CIRCLE OF THE GREEK CHILDREN’S BOOK http://www.greekibby.gr YOUNG READER http://www.mikrosanagnostis.gr “KIMENA” (TEXTS) – JOURNAL FOR THE STUDY AND RESEARCH OF CHILDREN’S AND YA LITERATURE http://keimena.ece.uth.gr

Cover Illustration: Father Christmas of the Year, Kokkini Klosti Demeni Publications illustrated by Τhenda Mimilaki Marketing, Public Relations and Advertisments: Εleni Vazoura, 210.2804.847 e-mail: evazoura@psichogios.gr Communication: Psichogios Publications S.A. 121, Tatoiou str. 14452 Metamorfossi Τel.: 210.2804.800 Copy editor: Petros Yarmenitis DTP: Spyridoula Vonitsi DIADROMES is published four times a year in March, June, September and December The reproduction or copy of the contents or structure of this magazine, in whole or in part, is prohibited without the written authority of the publisher, who retains all rights

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

CONTENTS

Επισημάνσεις

Points

Η εικονογράφος του τεύχους: Θέντα Μιμηλάκη

This Issue’s Illustrator: Thenda Mimilaki

Μαρία Μιράσγεζη: Μια ξεχωριστή μορφή της Εκπαίδευσης και των Ελληνικών Γραμμάτων του Βασίλη Δ. Αναγνωστόπουλου

Maria Mirasgezi: An Exceptional Individual in Greek Education and Letters by Vassilis D. Anagnostopoulos

Μαρία Μιράσγεζη: Μνήμη μιας «μεγάλης Κυρίας» των γραμμάτων μας του Ηρακλή Καλλέργη

Maria Mirasgezi: In Memory of a “Great Lady” of our Literature by Heracles Kallergis

Εγκώμιο στη Μαρία Μιράσγεζη του Μ. Γ. Μερακλή

Tribute to Maria Mirasgezi by M. G. Meraklis

Βιβλιοπαρουσιάσεις (43 τίτλοι)

Book Presentations (43 titles)

Επιλογή χριστουγεννιάτικων βιβλίων & ημερολογίων (12 τίτλοι)

A Selection of Christmas Books and Calendars (12 titles)

Ποιήματα

Poems

Χριστουγεννιάτικο παιδικό βιβλίο: Αγαθό πνευματικό ή καταναλωτικό; της Α. Α. Γιαννικοπούλου

The Christmas Children’s Book: Spiritual or commercial commodity? by A. A. Giannikopoulou

Συνέντευξη της Κικής Δημητριάδου από την Αγγελική Βαρελλά

An interview with Kiki Dimitriadou by Angeliki Varella

Νέα

News

Προδιαγραφές υποβολής άρθρων στις Διαδρομές

Submission Guidelines

Τα ενυπόγραφα κείμενα εκφράζουν τις προσωπικές απόψεις των συγγραφέων τους. The undersigned articles express the personal opinions of their authors.

ε πισημάνσ ε ι ς

επισημάνσεις

H «έκρηξη» του διαβάσματος

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

Η είδηση που μεταφέρουμε εδώ, αναρτήθηκε στο διαδίκτυο και δημοσιεύτηκε στον Τύπο. Γνωρίζουμε βέβαια όλοι, ότι από τα εργαστήρια των επιστημόνων ως τις δημοσιογραφικές εκδοχές των αποτελεσμάτων των επιστημονικών ερευνών ο δρόμος είναι γεμάτος μικρές ή μεγάλες παρεξηγήσεις, μικρές ή μεγάλες παρερμηνείες, μικρές ή μεγάλες αλλοιώσεις των ανακοινωθέντων πορισμάτων. Τα όσα κοινοποιήθηκαν μέσω του Τύπου και του διαδικτύου στην προκειμένη περίπτωση, όμως, είναι τόσο εντυπωσιακά, ώστε μπήκαμε στον πειρασμό να τα «αναμεταδώσουμε» χωρίς περαιτέρω διερεύνηση, με την ελπίδα να είναι απολύτως ακριβή. Λέει λοιπόν η είδηση: Έπειτα από ενδελεχή έρευνα, επιστήμονες οδηγήθηκαν στο εξής συμπέρασμα: για πέντε ημέρες από τη στιγμή που ολοκληρώνει κάποιος ένα μυθιστόρημα, στο μυαλό του γίνεται μια «έκρηξη». Η έρευνα πραγματοποιήθηκε στο Πανεπιστήμιο Emory της Ατλάντα στις Η.Π.Α., και το συμπέρασμά της είναι ότι διαβάζοντας ένα βιβλίο προκαλείται αυξημένη συνδεσιμότητα στον εγκέφαλο και νευρολογικές αλλαγές που επιτείνουν τη δύναμη της μνήμης. Οι αλλαγές αυτές καταγράφηκαν στον αριστερό κροταφικό φλοιό, στην περιοχή του εγκεφάλου που σχετίζεται με τη δεκτικότητα για τη γλώσσα, καθώς και την αισθητηριακή περιοχή του εγκεφάλου. Οι νευρώνες της περιοχής αυτής έχουν συσχετιστεί με την εξαπάτηση του νου να νομίζει ότι κάνει κάτι που δεν ισχύει. Για παράδειγμα, σκέφτεται ότι τρέχει (χωρίς στην πραγματικότητα να το κάνει) και έτσι μπορεί να ενεργοποιήσει τους νευρώνες που σχετίζονται με τη φυσική πράξη της λειτουργίας. «Οι νευρωνικές αλλαγές που βρήκαμε, συνδέονται με μια φυσική αίσθηση και το σύστημα κίνησης. Έδειξαν πως με την ανάγνωση ενός μυθιστορήματος ο αναγνώστης μεταφέρεται στο σώμα

ε πισημάνσ ε ι ς

επισημάνσεις

του πρωταγωνιστή», σημειώνει ο νευροεπιστήμονας καθηγητής Gregory Berns, επικεφαλής της μελέτης. Για τις ανάγκες της μελέτης, 21 μαθητές κλήθηκαν να διαβάσουν το ίδιο βιβλίο (το θρίλερ Πομπηία του Ρόμπερτ Χάρις). Αφού το ολοκλήρωσαν, οι επιστήμονες «σάρωσαν» τους εγκεφάλους των μαθητών. Τα αποτελέσματα ήταν κάτι παραπάνω από ενδεικτικά: όντως εκείνες τις πέντε ημέρες μετά την ανάγνωση του βιβλίου, στους εγκεφάλους των μαθητών προκλήθηκε μια μικρή «έκρηξη», που όμως, συν τω χρόνω, αποδείχθηκε πως δεν ήταν χρονικά περιορισμένη (εντός των πενθημέρου), αλλά κρατούσε πολύ περισσότερο. Εδώ η είδηση τελειώνει. Και συμπληρώνουμε εμείς: Άσχετα με το αν η είδηση αυτή είναι απολύτως ακριβής και πόσο μεγάλη είναι αυτή η «έκρηξη», τα οφέλη για τα παιδιά και τους νέους από το διάβασμα λογοτεχνικών βιβλίων είναι από πολύ καιρό πασίγνωστα. Μήπως ήρθε η στιγμή να «ξυπνήσουν» επιτέλους τα Υπουργεία Πολιτισμού και Παιδείας και να παραδεχτούν επίσημα (ανεπίσημα το έχουν ήδη κάνει) ότι ήταν τεράστιο λάθος το «κλείσιμο» του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου και η διακοπή του Προγράμματος Φιλαναγνωσίας; Μήπως η επαναλειτουργία του προγράμματος, που με τέτοια επιτυχία εφάρμοζε το ΕΚΕΒΙ, δεν πρέπει να καθυστερήσει άλλο; Λ.Π.-Α.

k 0112 k Από τη Θέτη Χορτιάτη με σατιρική διάθεση

Μέρες χαλεπές Μας βρήκαν μέρες χαλεπές μια να γελάς δέκα να κλαις καραγκιοζιλίκια, μαϊμουδιές και θύραθεν τρικλοποδιές.

Μας κατατρύπησαν τ’ αυτιά δημοσιογράφων τα καρφιά πολιτικών τα μοσχοκάρφια πολιτισμός νεκρός στα ράφια.

Στο ηλεκτρομεγαλείο λούφαξε και το βιβλίο κι ο κοσμάκης κλοτσοσκούφι στη λασπούρα μακροβούτι.

ΤΕΥΧΟΣ 116 / 2014

η εικονογράφος του τεύχους

ΘΕΝΤΑ ΜΙΜΗΛΑΚΗ

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

Η Θέντα Μιμηλάκη γεννήθηκε την προηγούμενη χιλιετία, κάπου κοντά στην Τρανσυλβανία. Αποφοίτησε από το τμήμα Ζωγραφικής της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Αθήνας, όπου και ασχολήθηκε παράλληλα με τις Γραφικές Τέχνες, τη Χαρακτική και τα Πολυμέσα. Συμμετείχε σε φεστιβάλ ψηφιακής τέχνης και σε ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Εικονογραφεί παιδικά βιβλία και εργάζεται ως εκπαιδευτικός στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Ζει στον Βόλο, σ’ ένα σπίτι φτιαγμένο από σύννεφα, σουσάμι και σιρόπι αγαύης. www.behance.net/ThedaMimilaki

ΣΥΜΜΕΤΟΧΕΣ ΣΕ ΦΕΣΤΙΒΑΛ-ΕΚΘΕΣΕΙΣ

v v v v v v v

“Carte Blanche VI”, Booze Cooperativa, Αθήνα, 2007. “Athens Video Art Festival”, Αθήνα, 2007. “Pixel Dance Video Art Festival”, Θεσσαλονίκη, 2006. International Film Festival, “Experimenta”, Μουμπάι, Ινδία, 2006. “Mail Art Project Optional Stop”, Associazione Citta Studi, Μιλάνο, 2005. “Obsession Video Art Festival”, Gallery X, Κωνσταντινούπολη, 2005. «Το Εργοστάσιο», Απόφοιτοι 2004, Αθήνα, 2005.

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΩΝ

v Φραντζέσκα Αλεξοπούλου-Πετράκη, Όνειρα και ελπίδες, Πανελλήνιος Σύλλογος «Φροντίδα», 2011.

v Γεωργία Λάττα, Το αστεράκι του μπαμπά μου είμαι εγώ, Διάπλους, 2013. v Βασίλης Κουτσιαρής, Άι Βασίλης της χρονιάς, Κόκκινη Κλωστή Δεμένη, 2013. v Αναστασία Ευσταθίου, @γαπουλίνια Χριστούγεννα, Κόκκινη Κλωστή Δεμένη, 2013.

v Μαριάννα Κουμαριανού, Θάλασσα, πες μου, Παρρησία, 2014. v Βασίλης Κουτσιαρής, Μη φοβάσαι Κοκκινοσκουφίτσα, Κόκκινη Κλωστή Δεμένη, 2014.

v Φωτεινή Βασιλείου, Η φούσκα με τα ψέματα, Παρρησία, 2014.

www.kedros.gr

βιβλία για παιδιά και εφήβους

Πάνος Τσερόλας Ο ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΟΣ ΖΩΓΡΑΦΟΣ (και ένα τερατάκι) Εικονογράφηση: Λέλα Στρούτση ΕΠΑΙΝΟΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗΣ ΣΥΝΤΡΟΦΙΑΣ Καλωσήρθατε στην προϊστορική εποχή, σε έναν κόσμο συναρπαστικό, γεμάτο σαρκοφάγους μαχαιρόδοντες, άγριους ρινόκερους, ύπουλους και μοχθηρούς λύκους, και πολλούς ακόμη κινδύνους και παγίδες. Θα μας ξεναγήσει μια πεισματάρα παλαιοντολόγος, μια ντετέκτιβ απολιθωμάτων, η Ιωάννα. Μαζί της θα ταξιδέψουμε στο χρόνο και θα συναντήσουμε ένα προϊστορικό αγόρι που σίγουρα ξέρει πολλά μυστικά: τον Γκρουντ. Χριστίνα Φραγκεσκάκη ΝΑ ΤΟ ΠΑΡΕΙ ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ; Εικονογράφηση: Ελίζα Βαβούρη Μια καρδιά χτυπά. H κυρία Συμέλη και τα παιδιά ψάχνουν να τη βρουν. Στην αναζήτησή τους αυτή, θα μυηθούν στα άδυτα μιας βιβλιοθήκης, στα μυστικά των βιβλίων της. Θα γνωρίσουν τις χαρές και τις χάρες του έντυπου λόγου. Μαζί θα γίνουν γεωγράφοι, εξερευνητές, στιχουργοί, καρδιολόγοι και ποιητές. Μα πάνω απ` όλα θα γίνουν ταξιδευτές. Στο μαγικό κόσμο των σελίδων και των λέξεων. Θα τη βρουν τελικά την καρδιά; Πώς χτυπά; Πού χτυπά; Ένα βιβλίο για το θαυμαστό κόσμο της βιβλιοθήκης και το παιχνίδι της ανάγνωσης.

Για παιδιά από 9 ετών

Για μικρούς και μεγάλους Μάγια Δεληβοριά ΑΔΕΡΦΙΑ ΕΝΩΜΕΝΑ ΠΟΤΕ ΝΙΚΗΜΕΝΑ! Εικονογράφηση: Κωνσταντίνα Ζαφείρη Πού γράφονται τα βιβλία; Πού φυλάσσονται; Πώς διατηρούνται στη μνήμη μας; Πού αρχίζει η Σελιδούπολη και πού τελειώνει η Μολυβοχώρα; Πώς να προστατεύσεις το αγαπημένο σου βιβλίο και ποια είναι η αξία του; Πώς να βρεις πάλι το δωμάτιό σου μέσα σ’ ένα σκοτεινό δάσος; Όταν δεν ξέρεις ακριβώς πού πηγαίνεις, πρέπει να συνεχίσεις ή να κάνεις πίσω; Αν στα καλά καθούμενα πρέπει να απαντήσεις σε όλα τα παραπάνω, καλύτερα να κρατάς σφιχτά το χέρι του αδερφού σου! Ένα μυθιστόρημα που ως θεατρικό έργο τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο.

Για παιδιά από 9 ετών

Γιώργος Κ. Παναγιωτάκης ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΙΑ ΚΛΑΜΑΤΑ Σειρά: Αταξίες στην τάξη Εικονογράφηση: Κώστας Θεοχάρης Στο πέμπτο βιβλίο της σειράς ATAΞΙΕΣ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ, ο Πάνος και οι συμμαθητές του ετοιμάζουν μια θεατρική παράσταση με την ευκαιρία της εθνικής μας γιορτής. Το απόλυτο χάος δε θα αργήσει να επικρατήσει και θα περιλαμβάνει παράξενους οιωνούς, μυστηριώδη ατυχήματα, έναν ποδοσφαιρικό αγώνα Ελλάδας-Ιταλίας… Ακόμη και τον κόμη Δράκουλα! Δύο είναι τα βασικά ερωτήματα: Πρώτον, άραγε θα γλιτώσει ο θίασος τις ντομάτες; Και, δεύτερον, ποιος είναι, στην ουσία, ο νικητής κάθε πολέμου; Έρικα Αθανασίου Η ΚΑΤΑΡΑΜΕΝΗ ΒΡΥΣΗ Η Βίκη και ο Άγγελος, για μία ακόμη φορά μετά την Άνδρο και τα Στοιχειωμένα θεμέλια, καλούνται να λύσουν ένα μυστήριο. Ένα μυστήριο που αρχίζει να ξεδιπλώνεται, μια άνοιξη, σε ένα ορεινό χωριό της Πελοποννήσου.

Για παιδιά από 12 ετών

Για εφήβους από 16 ετών

Σε όλα τα βιβλιοπωλεία

Μαρία Ρουσάκη ΑΚΟΥ ΤΟ ΡΥθΜΟ Η Χριστιάννα λατρεύει το χορό, μα έχει χάσει το ρυθμό της: το βηματισμό της προς τον έρωτα, τη φιλία, την ίδια τη ζωή. Νόμιζε ότι τα είχε όλα υπό έλεγχο, πίστευε πως μπορούσε να τα καταφέρει ολομόναχη. Άλλωστε ο χορός τής έδινε την ψευδαίσθηση της σταθερότητας. Μέχρι που «παραπάτησε» και έχασε την ισορροπία της. Ένα δυνατό μυθιστόρημα για τις ανθρώπινες σχέσεις και τις μοιραίες αποφάσεις που καθορίζουν το μέλλον μας.

ΜΑΡΙΑ ΜΙΡΑΣΓΕΖΗ: ΜΙΑ ΞΕΧΩΡΙΣΤΗ ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ Β. Δ. Αναγνωστόπουλος Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Α k

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

ρχές καλοκαιριού έφυγε για το χωρίς επιστροφή ταξίδι μια ξεχωριστή μορφή της Εκπαίδευσης και των Ελληνικών Γραμμάτων. Άφησε παρακαταθήκη σεβαστό σε ποσότητα και ποιότητα εκπαιδευτικό, φιλολογικό και λαογραφικό έργο, αλλά και μνήμη άσβεστη σε όσους είχαν την τύχη να τη γνωρίσουν είτε ως καθηγήτρια στην αίθουσα είτε ως συνεργάτιδα. Και μιλούμε για τη Μαρία Μιράσγεζη. Γεννήθηκε στην Αθήνα. Φοίτησε στο Φιλολογικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, απ’ όπου πήρε το πτυχίο της με βαθμό «άριστα». Είχε την εξαιρετική τύχη να παρακολουθήσει, μεταξύ άλλων, τους καθηγητές Ι. Θ. Κακριδή, Ι. Θεοδωρακόπουλο, Ν. Βέη, Γ. Θ. Ζώρα, Φ. Κουκουλέ, Σπ. Μαρινάτο, Ι. Οικονόμου, Αν. Ορλάνδο, Ν. Βλάχο, Εμμ. Πεζόπουλο. Μετεκπαιδεύτηκε στη Γαλλία επί τρία χρόνια (1947-1950), όπου παρακολούθησε μαθήματα Συγκριτικής Φιλολογίας, Αισθητικής της Ποίησης, Νεοελληνικής και Βυζαντινής Λογοτεχνίας στη Σορβόννη, ενώ επί ένα ακαδημαϊκό έτος παρακολούθησε και μαθήματα Παιδαγωγικών και

Διδακτικής της Λογοτεχνίας. Μεταξύ των καθηγητών της ο André Mirambel, ο οποίος ήταν και ο επιβλέπων της διδακτορικής της διατριβής με θέμα «Η γυναίκα στην ελληνική δημοτική ποίηση», που την υποστήριξε στη Σορβόννη τον Ιούνιο του 1950 (βαθμός «άριστα»). Από το 1951 καθηγήτρια στη Μαράσλειο Παιδαγωγική Ακαδημία, στην οποία δίδαξε όχι μόνο Νεοελληνική Λογοτεχνία (και Παιδική), αλλά και Ιστορία του Πολιτισμού, μέχρι το 1968 που παύθηκε «ως ακατάλληλη» από τη δικτατορία στερούμενη επί έξι χρόνια την τιμή της διδασκαλίας. Παράλληλα, δίδαξε στη Ράλλειο Παιδαγωγική Ακαδημία και στην Αρσάκειο Παιδαγωγική Ακαδημία. Εν τω μεταξύ, εκλέγεται παμψηφεί Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, το 1984, στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης στο Πανεπιστήμιο Πατρών (γνωστικό αντικείμενο: Διδασκαλία Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και Παιδικής – Έρευνα στη Θεματική της Παιδικής Λογοτεχνίας και Εισαγωγή στη Διδακτική της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στη Δημοτική Εκπαίδευση) και το 1990 εκλέγεται Καθηγήτρια στο ίδιο Τμήμα. Ως Ομότιμη Καθηγήτρια (Δεκ. 1993) δίδαξε έως το 2001 στο Παιδαγωγικό Τμήμα, και με την ίδρυση του Μαρασλείου Διδασκαλείου «Ευάγγελος Παπανούτσος», το 1974, εκλέγεται Καθηγήτρια της Νεοελληνικής Φιλολογίας διδάσκοντας το μάθημα «Η Νεοελληνική Λογοτεχνία (και Παιδική) και η διδακτική της», μέχρι το 1987. Με την ίδρυση του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου (Πάτρα) ανέλαβε ως ακαδημαϊκή υπεύθυνη τον τομέα «Δημόσιος και Ιδιωτικός Βίος στην Ελλάδα – Οι Νεότεροι Χρόνοι (Ελληνικός Λαϊκός Πολιτισμός)». Έχει λάβει μέρος με ανακοινώσεις σε πολλά διεθνή Φιλολογικά και Λαογραφικά Συνέδρια και Συμπόσια και σε πολλά Συνέδρια και Συμπόσια Λογοτεχνίας για Παιδιά και Νέους στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Διετέλεσε μέλος της κριτικής επιτροπής των Κρατικών Βραβείων για την Παιδική Λογοτεχνία του Υπουργείου Πολιτισμού και του Κ.Ε.Π.Β. Ήταν μέλος της επιτροπής του Ιδρύματος Γιάννη και Λένας Κουτσοχέρα για το καλύτερο λυρικό ποίημα Δημοτικού, Γυμνασίου και Λυκείου όλων των σχολείων της χώρας καθώς και Ελλήνων μαθητών του εξωτερικού, σύμβουλος της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας από το 1955, μέλος της Διεθνούς Εθνογραφικής και Λαογραφικής Εταιρείας (Société Internationale d’Ethnologie et de Folklore, S.I.E.F.) από το 1966, της Αρχαιολογικής Εταιρείας, της Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών, της Εταιρείας Σπουδών Νοτιοανατολικής Ευρώπης, μέλος της Διεθνούς Ένωσης Εκπαιδευτικών (Α.Ε.D.Ε.), μέλος του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου και της Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς, μέλος της Συντακτικής Επιτροπής του περιοδικού Διαδρομές από το 1986, κ.ά. Έλαβε πολλές τιμητικές διακρίσεις: Το 1987 εκλέχτηκε μέλος της κριτικής επιτροπής του Ευρωπαϊκού Βραβείου Premio Europeo “Pier Paolo Vergerio” του Πανεπιστημίου της Ρadova και παρουσίασε στο XI και στο XII PREMIO τα βιβλία Παιδικής Λογοτεχνίας που είχαν σταλεί από τους ελληνικούς εκδοτικούς οίκους ως υποψήφια για βράβευση. Το 1989 εκλέχτηκε από το συμβούλιο της ΙΒΒΥ μέλος της κρι-

ΤΕΥΧΟΣ 116 / 2014

k 10

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

τικής επιτροπής των βραβείων για το 1990 και συμμετείχε στις συνεδριάσεις της επιτροπής του Διεθνούς Βραβείου Hans Christian Andersen, όπου παρουσίασε και υποστήριξε σε αλλεπάλληλες συνεδριάσεις τους Έλληνες συγγραφείς και εικονογράφους που είχαν υποδειχθεί από τον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου. Το 1997, το Πανεπιστήμιο Πατρών την τίμησε με πλακέτα για την προσφορά της στο Παιδαγωγικό Τμήμα και στο Τμήμα Νηπιαγωγών. Το 2002 τιμήθηκε από την Euroklassica με χρυσό μετάλλιο «για τη συμβολή της στα γράμματα και τις επιστήμες», και τον Ιανουάριο του 2003, πάλι από την Euroklassica, με άλλο χρυσό μετάλλιο «για τη συμβολή της στο χώρο του πνεύματος των ανθρωπιστικών σπουδών, της Νεοελληνικής Φιλολογίας». Τον Απρίλιο του 2003 τιμήθηκε από τον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου με το Βραβείο «Πηνελόπη Δέλτα» «για την πολύχρονη ουσιαστική προσφορά της στην Ελληνική Λογοτεχνία για Παιδιά», καθώς και από τη Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά, το 2010, «για την επί δεκαετίες ιδιαίτερη προσφορά της στο Παιδικό Βιβλίο, τη Λογοτεχνία για Παιδιά και τη Νεοελληνική Λογοτεχνία». Έχει σεβαστό σε ποσότητα και ποιότητα συγγραφικό και ερευνητικό έργο, αυτοτελείς μελέτες, δημοσιεύσεις σε πρακτικά Διεθνών Συνεδρίων και Συμποσίων, μελέτες, έρευνες και άρθρα σε επιστημονικά, λαογραφικά και λογοτεχνικά περιοδικά. Θέματα στα οποία εστιάζει περισσότερο με την έρευνα και τη συγγραφή είναι η νεοελληνική λογοτεχνία, η διδακτική της δημοτικής ποίησης, ο λαϊκός πολιτισμός, η παιδική λογοτεχνία, το εξωσχολικό βιβλίο, η αισθητική ανάλυση του κειμένου, κ.ά. Κατατάσσεται στη χορεία των μεγάλων φιλολόγων της μεταπολεμικής, κυρίως, περιόδου. Το 1987 κυκλοφορεί δύο κλασικά βοηθήματα για τους εκπαιδευτικούς: α. Ποίηση και Διδασκαλία, και β. Νεοελληνική Λογοτεχνία (ο β΄ τόμος το 1982). Χρησιμοποιήθηκαν στις Παιδαγωγικές Ακαδημίες, σε Σχολές Νηπιαγωγών και στα Παιδαγωγικά Τμήματα των Πανεπιστημίων. Μελέτησε συστηματικά τον απόηχο της δημοτικής ποίησης και του λαϊκού πολιτισμού στην ποίηση των Ρήγα, Βηλαρά, Χριστόπουλου, Σολωμού, Ελύτη, Βρεττάκου, Σικελιανού, Καζαντζάκη, Καβάφη, κ.ά.

Ιστορίες με πολύχρωμη εικονογράφηση από αγαπημένους Έλληνες συγγραφείς

ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑΣ ΕΝΑ ΑΛΛΙΩΤΙΚΟ ΑΔΕΛΦΑΚΙ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ: ΝΑΤΑΛΙΑ ΚΑΠΑΤΣΟΥΛΙΑ BKM 09499 • ΣΕΛ. 36

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

ΧΑΡΑ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΦΕΓΓΑΡΑΚΙ ΜΟΥ ΧΟΝΤΡΟ… ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ: ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΒΕΡΟΥΤΣΟΥ BKM 09488 • ΣΕΛ. 36

ΖΩΡΖ ΣΑΡΗ ΤΟ ΓΑΪΤΑΝΑΚΙ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ: ΕΦΗ ΛΑΔΑ BKM 09505 • ΣΕΛ. 60

ΠΑΤΑΚΗ

ΕΛΕΝΗ ΜΠΑΚΟΓΕΩΡΓΟΥ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΕΝΑΝ ΚΟΣΜΟ ΠΟΥ ΔΕΝ ΚΑΤΑΣΤΡΑΦΗΚΕ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ: ΙΡΙΣ ΣΑΜΑΡΤΖΗ BKM 09194 • ΣΕΛ. 40

k 12

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

Για την Παιδική Λογοτεχνία, επίσης, έγραψε πολλές και σημαντικές μελέτες, όπως: «Η Παιδική Λογοτεχνία στην Ελλάδα» (San Remo, 1980), «Τα περιοδικά για νέους στην Ελλάδα» (San Remo, 1981), «Λαογραφία και Παιδική Λογοτεχνία: Το δημοτικό τραγούδι» (1985), «Απόηχοι των παραμυθιών στην Παιδική Λογοτεχνία» (1989), «Παιδική Λογοτεχνία και δημοτικό τραγούδι» (2001), «Οι καλικάντζαροι στην Παιδική Λογοτεχνία» (1988), «Δάσκαλος και Παιδική Λογοτεχνία» (1986), «Η Παιδική Λογοτεχνία στα Παιδαγωγικά Τμήματα Δημοτικής Εκπαίδευσης» (1987), «Το παιχνίδι στην Παιδική Λογοτεχνία» (1988), «Τα δεκαπεντάχρονα του Κυπριακού Παιδικού Νεανικού Βιβλίου» (1990), κ.ά. Σε συνέντευξη που έδωσε στην κ. Βαρελλά για τις Διαδρομές (2010), στην ερώτηση «Πώς βλέπετε τη χρήση λογοτεχνικών βιβλίων για τη διδασκαλία της γλώσσας στα σχολεία και την αντικατάσταση των αναγνωστικών που σήμερα χρησιμοποιούνται;», θα απαντήσει: «Η γνώμη μου είναι ότι το ένα δεν πρέπει να καταργεί το άλλο. Χρειάζονται και τα δύο, και αναγνωστικά καλύτερα και λογοτεχνικά βιβλία. Κάτι που δεν μου αρέσει –και το έχω γράψει πολλές φορές– είναι ότι μερικοί δάσκαλοι θεωρούν ότι με τα βιβλία “Η γλώσσα μου” αποκλειστικό μέλημα έχουν να μάθουν στα παιδιά τη γλώσσα. Όμως, δεν πρέπει να ξεχνούν και τη λογοτεχνία, όπως και ότι μέσα από τα λογοτεχνικά βιβλία μπορούν να διδάξουν τη γλώσσα. Από την άλλη, η άμεση επαφή με το λογοτεχνικό βιβλίο εξοικειώνει το παιδί με το βιβλίο και αυτό είναι το πιο σημαντικό». Η Μιράσγεζη, άνθρωπος της φιλολογικής επιστήμης, της θυσίας και της προσφοράς, με τη διδασκαλία της και τον αδαπάνητο θησαυρό του συγγραφικού της έργου ευεργέτησε τις γενιές των εκπαιδευτικών για μία πεντηκονταετία και πλέον. Όλοι τη θυμούνται με ιδιαίτερη συγκίνηση. Περισσότερο αγαπητή όμως υπήρξε σε όσους τη γνώρισαν από κοντά, με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο. Ιδιαίτερα ως μέλος των Διαδρομών, πρόσφερε αναμφισβήτητα θετικό έργο, κυρίως στο αρχικό ξεκίνημα, συμβάλλοντας αποφασιστικά στο κύρος του περιοδικού.

ΜΑΡΙΑ ΜΙΡΑΣΓΕΖΗ: ΜΝΗΜΗ ΜΙΑΣ «ΜΕΓΑΛΗΣ ΚΥΡΙΑΣ» ΤΩΝ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΜΑΣ Ηρακλής Καλλέργης Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Πατρών

μολογώ ότι, γράφοντας το παρόν κείμενο, νιώθω κάπως αμήχανα. Ο λόγος είναι ότι, ξαναφέρνοντας στη μνήμη μου τη Μαρία Μιράσγεζη, αυτή την εμβληματική, την τόσο ευγενική «μεγάλη κυρία» των γραμμάτων μας, συνειδητοποιώ ότι, όσα κι αν γράψω γι’ αυτήν, θα είναι λίγα. Ωστόσο, θα προσπαθήσω να είμαι, όσο γίνεται, σύντομος, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν θα υπερτονίσω κάποια στοιχεία πολύ ουσιαστικά και, εν πολλοίς, άγνωστα στο ευρύτερο κοινό. Η αείμνηστη ομότιμη καθηγήτρια ήταν αμάλγαμα κάποιων εξαιρετικών γνωρισμάτων, που την καθιστούσαν μια εντελώς ιδιαίτερη –ίσως μοναδική– περίπτωση. Ευτυχισμένη μητέρα δύο θυγατέρων και σύζυγος του ονομαστού στην εποχή του ποινικολόγου Δημήτρη Μιράσγεζη, απόλυτα επιτυχημένη ως

13 k

ΤΕΥΧΟΣ 116 / 2014

k 14

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

επιστήμων και εκπαιδευτικός, ήταν συνάμα βαθύτατα καλλιεργημένη ψυχικά, εκτιμώμενη και αγαπώμενη όχι μόνο από τους συναδέλφους και τους μαθητές της, αλλά και από τον ευρύτερο κοινωνικό της περίγυρο. Ήταν απλόχερη και γενναιόδωρη. Αρκετοί θυμούνται τα πλουσιοπάροχα γεύματα που παρέθετε σε συναδέλφους και φίλους της, μέσα σε μια γλυκιά ατμόσφαιρα οικογενειακής οικειότητας και χαράς. Και παραμένουν αλησμόνητες οι ωραίες φιλολογικές συζητήσεις, που ακολουθούσαν τα γεύματα αυτά. Όταν επέστρεψε από το Παρίσι, από το Πανεπιστήμιο του οποίου είχε αναγορευθεί αριστοβάθμιος διδάκτωρ Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, δίδαξε αρχικά στη Μαράσλειο Παιδαγωγική Ακαδημία. Όπως μου αφηγούνται κάποιοι μαθητές της –αρκετά προχωρημένοι πλέον στην ηλικία–, δεν μπορούν ποτέ να λησμονήσουν την εξαίρετης καλλονής καθηγήτριά τους, που τους μάγευε με την ήρεμη παρουσία της και τη γλυκύτητα της φωνής της, αλλά προπάντων τους καθήλωνε με τις απέραντες γνώσεις της και την προσπάθειά της να τους εμφυσήσει την αγάπη για τη λογοτεχνία, κατεξοχήν όμως για την ποίηση – δημοτική και έντεχνη. Ωστόσο, η εφτάχρονη δικτατορία τής στέρησε το αγαπημένο της ακροατήριο, απομακρύνοντάς την, ως «ακατάλληλη», από τη Μαράσλειο, προφανώς λόγω των δημοκρατικών της φρονημάτων –που δεν έπαψε ποτέ να τα

διακηρύσσει με παρρησία εκ της έδρας–, αλλά και λόγω της σκληρής στάσης του συζύγου της απέναντι στο καθεστώς. Μετά την πτώση της χούντας, επανήλθε στα διδακτικά της καθήκοντα, αυτή τη φορά, όμως, ως καθηγήτρια του Μαρασλείου Διδασκαλείου Δημοτικής Εκπαίδευσης. Το 1986 εξελέγη αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Πατρών, που είχε ιδρυθεί μόλις τότε, μαζί με τα Τμήματα Νηπιαγωγών και Θεατρολογίας. (Αργότερα ιδρύθηκαν δύο ακόμα Τμήματα: Φιλολογίας και Φιλοσοφίας.) Την ίδια χρονιά είχα και εγώ εκλεγεί επίκουρος καθηγητής στο Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών, και είχα την τιμή και τη χαρά να συνεργαστώ μαζί της σε πλείστες περιπτώσεις. Συμφωνήσαμε να εισαγάγουμε στα προγράμματα σπουδών των δύο Τμημάτων και το μάθημα της Παιδικής Λογοτεχνίας, με την προοπτική να το διδάσκουμε παράλληλα και ισότιμα με τη Νεοελληνική Λογοτεχνία. Επρόκειτο για ένα πρωτοποριακό εγχείρημα, που υιοθέτησαν και άλλοι φιλόλογοι, οι οποίοι είχαν εκλεγεί στα λοιπά Παιδαγωγικά Τμήματα της χώρας. Από τότε, η μελέτη της Παιδικής Λογοτεχνίας «απογειώθηκε», με αποτέλεσμα την παραγωγή μιας ατελεύτητης σειράς κειμένων ποικίλου περιεχομένου, τόσο από τα μέλη ΔΕΠ όσο και από τους φοιτητές – σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο. Ο συγγραφικός αυτός οργασμός συνεχίζεται και σήμερα με την ίδια ένταση. Αργότερα, η Μαρία Μιράσγεζη εξελέγη ομόφωνα καθηγήτρια α΄ βαθμίδας και εξακολούθησε να διδάσκει με τον ίδιο ζήλο Νεοελληνική και Παιδική Λογοτεχνία. Παράλληλα, η εκλιπούσα συνάδελφος ανέπτυξε στο Πανεπιστήμιο Πατρών μια αξιόλογη διοικητική δραστηριότητα. Έπειτα από παράκληση του τότε πρύτανη Βασίλη Πρώιμου, ανέλαβε τα καθήκοντα της προσωρινής προέδρου του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών, όπου ανήκα και εγώ. Και θυμούμαι ότι διηύθυνε τις συζητήσεις, κατά τις γενικές συνελεύσεις του Τμήματος, με ολύμπια ηρεμία, άκρα ευγένεια και εντυπωσιακή ευλυγισία, γεγονός που την κατέστησε αγαπητή σε όλους τους συναδέλφους του Τμήματος. Αλλά οι εξαιρετικές διοικητικές της ικανότητες αναδείχθηκαν κυρίως όταν – με νομότυπες διαδικασίες– εξελέγη πρόεδρος του ΠΤΔΕ. Δεν θα διστάσω να υποστηρίξω ότι η προεδρία της Μιράσγεζη «σφράγισε» την περαιτέρω πορεία του Τμήματος. Στο συγγραφικό έργο της εκλιπούσης –πολύ γνωστό σε όλους– δεν θα επιμείνω ιδιαίτερα. Θα τονίσω μόνο ότι η δίτομη Νεοελληνική Λογοτεχνία, ο α΄ τόμος της έρευνας για το γάμο στο δημοτικό μας τραγούδι και το βιβλίο της Ποίηση και Διδασκαλία, που συγκροτούν ένα επιβλητικό σύνολο 1.600 σελίδων, «γαλούχησαν» χιλιάδες εκπαιδευτικών και αποτελούν, και σήμερα, «ορυχεία» πολύτιμων πληροφοριών για την ιστορία και τον τρόπο διδασκαλίας των λογοτεχνικών κειμένων. Αυτό που πρέπει να εξαρθεί ιδιαίτερα είναι η απαρασάλευτη προσήλωσή της στη δεοντολογία συγγραφής επιστημονικών κειμένων. Την ενδιέφερε η απηκριβωμένη γνώση, την οποία αναζητούσε εξαντλώντας κάθε φορά τη με-

15 k

ΤΕΥΧΟΣ 116 / 2014

k16 ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

λέτη της σχετικής βιβλιογραφίας: πηγών-εκδόσεων, μελετημάτων. Δεν προχειρολογούσε, προχωρούσε αργά –λ.χ., τη Νεοελληνική Λογοτεχνία χρειάστηκε 25 χρόνια για να την ολοκληρώσει–, αλλά σταθερά. Επιπλέον, είχε μια απεριόριστη δίψα για την έρευνα, γνωρίζοντας πολύ καλά ότι «όλα ανανεώνονται και πολλά ανατρέπονται με τις καινούργιες έρευνες», όπως γράφει η ίδια στον πρόλογο του α΄ τόμου της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Εξάλλου, και τα τρία «μείζονα» έργα της διακρίνονται για την υποδειγματική διάρθρωση της ύλης, την πολυεπίπεδη και σε βάθος προσέγγιση των μελετώμενων θεμάτων και την απόλυτη βιβλιογραφική τεκμηρίωση με υποσέλιδες σημειώσεις. Επίσης, και στα τρία έργα, επιτάσσονται αναλυτικοί πίνακες ελληνικής και ξένης βιβλιογραφίας, ευρετήρια ονομάτων και λέξεων, όπως και πίνακες συντομογραφιών, παροραμάτων και περιεχομένων. Ας προσθέσω στα προηγούμενα ότι η διακεκριμένη συνάδελφος γνώριζε τέλεια τη γαλλική, την αγγλική και την ιταλική γλώσσα, προσόν που της επέτρεπε να κινείται με άνεση σε όλο το εύρος της διεθνούς βιβλιογραφίας και να εντοπίζει άγνωστες στους πολλούς αναλογίες ελληνικών και ξένων ποιητικών κειμένων. Η ικανότητά της αυτή καταφαίνεται προπάντων στην έξοχη έρευνά της για το γάμο στο δημοτικό μας τραγούδι, όπου, συν τοις άλλοις, αναδεικνύονται όλη η σοφία του ελληνικού λαού, η τόλμη της φαντασίας του και η αγάπη του για το τραγούδι, που ήταν ένα με τη ζωή του, σύντροφος αγαπημένος και πολύτιμος. Είναι γνωστό ότι η Μιράσγεζη, μετά το τελευταίο χρονολογικά βιβλίο της Ποίηση και Διδασκαλία (1987), δεν επιχείρησε πλέον τη συγγραφή πολυσέλιδων βιβλίων –για λόγους που δεν είναι του παρόντος να διερευνηθούν– περιοριζόμενη στη δημοσίευση εργασιών της σε περιοδικά και συλλογικούς τόμους. Πρέπει, πάντως, να θεωρηθεί βέβαιο ότι, παρά το ότι είχε αφοσιωθεί ολοκληρωτικά στο διδακτικό της έργο, δεν έπαψε να παρακολουθεί άγρυπνα τις νεότερες έρευνες στο χώρο της λογοτεχνίας. Μου δόθηκε η ευκαιρία να το διαπιστώσω ο ίδιος, παρακολουθώντας ένα δίωρο μάθημά της (είχε την αβρότητα να μου το επιτρέψει) στο Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου. Αντικείμενο του μαθήματος ήταν οι τρόποι προσέγγισης του λογοτεχνικού κειμένου, σύμφωνα με τις νεότερες απόψεις. Ομολογώ ότι με εντυπωσίασε η σφαιρική και πληρέστατη εξέταση του θέματος. Είναι γεγονός, πάντως, ότι η Μιράσγεζη, θρεμμένη με τη σκέψη μεγάλων νεοελληνιστών, όπως ο Hesseling, o Baud Bovy κ.ά., τηρούσε διακριτικές αποστάσεις από τα ποικίλα θεωρητικά μορφώματα και τις νεοφανείς διδακτικές μεθόδους της εποχής της, προτιμώντας να εφαρμόζει όσα ανταποκρίνονταν στο δικό της θεωρητικό μοντέλο, στην ευαισθησία της και στην πολύχρονη διδακτική της πείρα. Θα τελειώσω τη νοσταλγική αυτή αναδρομή στην προσωπικότητα και το έργο της εκλιπούσης συναδέλφου απαντώντας στο ερώτημα: τι επιδίωξε με τα βιβλία της; Η απάντηση δίνεται από την ίδια στον πρόλογο του α΄ τόμου της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας: «Το βιβλίο αυτό, γραμμένο από ένα δάσκαλο έδρας και όχι γραφείου, είναι συνδυασμός Ιστορίας της Λογοτεχνίας και δι-

δασκαλίας […] και προσπαθεί να μυήσει τους διδάσκοντες στη λογοτεχνική μας παραγωγή αρχίζοντας από τις ρίζες, να τους παρουσιάσει τις επιβιώσεις απ’ την αρχαιότητα και τη συνέχεια της παράδοσής μας, που δεν χαρακτηρίζει μόνο την παραδοσιακή μας ποίηση, αλλά και τη νέα ποίησή μας». Και αλλού: «Προσπαθούμε να κοιτάξουμε τη νεοελληνική παραγωγή, απ’ τις ρίζες της μέχρι σήμερα, με αγάπη, χωρίς διάθεση άρνησης, χωρίς πρόθεση πανηγυρισμών. Να δούμε τις κακές πλευρές, όπου υπήρξαν, αλλά να μην αγνοήσουμε την εποχή που τις δημιούργησε. Κι όπου τα λογοτεχνικά έργα ξεπέρασαν τα συνηθισμένα μέτρα, να αισθανθούμε τη γοητευτική τους επίδραση, να χαρούμε τη μαγεία του ωραίου λόγου… Αυτές είναι οι προθέσεις μας. Τις πετύχαμε; Είναι σ’ άλλους να το κρίνουν». Προσωπικά, έχω τη βεβαιότητα ότι οι προθέσεις της υλοποιήθηκαν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Πιστεύω επίσης ότι το έργο της θα εξακολουθήσει να είναι χρήσιμο και ότι όλοι όσοι τη γνώρισαν θα τη θυμούνται πάντα με πολλή συγκίνηση και νοσταλγία. Ας είναι αιωνία η μνήμη της!

17 k

ΤΕΥΧΟΣ 116 / 2014

ΕΓΚΩΜΙΟ ΣΤΗ ΜΑΡΙΑ ΜΙΡΑΣΓΕΖΗ* Μ. Γ. Μερακλής Πρόεδρος της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας

Δ k 18

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

εν είναι σχήμα λόγου, δεν είναι ένας ρητορικός κοινός τόπος που συνηθίζεται σε ανάλογες προς τη σημερινή εκδηλώσεις, το να πω, ότι η κυρία Μιράσγεζη είναι από τους ανθρώπους εκείνους, που κυριολεκτικά αφιέρωσαν τη ζωή τους στην επιστήμη τους με παραδειγματική συνέπεια∙ συνέπεια πολλαπλή: πρώτα στο επιστημονικό αντικείμενο που αποφάσισε από την πρώτη αρχή να θεραπεύσει –ήδη από τα προπτυχιακά χρόνια των σπουδών της– και είταν η νεοελληνική φιλολογία∙ συνέπεια, ύστερα, στην απόφασή της να συνδυάσει έρευνα και διδασκαλία και να μην κλειστεί στον γυάλινο πύργο της έρευνας καθ’ εαυτήν∙ συνέπεια, ακόμα, και στην άλλη απόφασή της, που συνιστούσε μιαν ουσιώδη καινοτομία, ιδίως στα χρόνια εκείνα, να υπολογίζει δηλαδή σοβαρά και σταθερά την ύλη του παραδοσιακού λαϊκού πολιτισμού – μέσω, κυρίως, της λαογραφίας– ως παράγοντα σημαντικού και καθοριστικού στη διαμόρφωση της νεοελληνικής λογοτεχνίας, τουλάχιστον μέχρι και τη γενιά –και ιδίως την ποίηση– του ’30∙ συνέπεια, τέλος, ως προς το χώρο, όπου έστησε το βήμα της διδασκαλίας της, και είταν ο χώρος όπου εκπαιδεύονται οι εκπαιδευτικοί, οι δάσκαλοι της πρωτοβάθμιας παιδείας. Τελειόφοιτη ακόμα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, και πριν βέβαια από το ταξίδι της στη Γαλλία για μεταπτυχιακές σπουδές την τριετία 1947-1950, δίδασκε στην Αρσάκειο Παιδαγωγική Ακαδημία μετά από σύσταση των καθηγητών της νεοελληνική φιλολογία και αμέσως μετά την επιστροφή της στην Ελλάδα, από το 1951 και μέχρι σήμερα κατ’ ουσίαν, διακόνησε το λειτούργημά της στη Μαράσλειο Παιδαγωγική Ακαδημία (και εκ παραλλήλου, επί οχτώ χρόνια, στη Ράλλειο Παιδαγωγική Ακαδημία), εν συνεχεία στο Μαράσλειο Διδασκαλείο αμέσως μετά την ίδρυσή του και, τέλος, στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Πατρών (έως το 1984 συνέχισε τα μαθήματά της και στο Μαράσλειο Διδασκαλείο), ενώ εξακολουθούσε να διδάσκει στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας και μετά την τυπική αποχώρησή της λόγω ορίου ηλικίας, το 1993, ως ομότιμη καθηγήτρια πλέον, ως το έτος 2001, παράλληλα προς τη διδασκαλία κατά τα δύο τελευταία διδακτικά έτη στο Διδασκαλείο «Ευάγγελος Παπανούτσος». Περίπου επί 55 συναπτά έτη λοιπόν η κυρία Μιράσγεζη, σταθερά, δίδαξε,

* Διαβάστηκε σε εκδήλωση που οργάνωσε το Διδασκαλείο Πατρών προς τιμήν της –ομότιμης ήδη– καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Πατρών (15.10.2003).

πρώτον, νεοελληνική φιλολογία, δεύτερον, τη δίδαξε σε συνάρτηση προς την αναζήτηση, στο σώμα της νεοελληνικής λογοτεχνίας, των αποτελεσμάτων της δημιουργικής αξιοποίησης στοιχείων του λαϊκού πολιτισμού, τρίτον, δίδαξε στους δημοδιδασκάλους, στους εκπαιδευτικούς της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, η οποία, τα παιδιά δηλαδή και οι δάσκαλοί τους που την απαρτίζουν, αποτελεί, κατά τη γνώμη μου –που εδραιώνεται μέσα μου ολοένα περισσότερο καθώς τα χρόνια περνούν και μια γενικότερη ιστορική απαισιοδοξία συχνά με συνέχει–, τη μοναδική ελπίδα για κάποια νέα αρχή, που θα είναι και έξοδος από την κατάσταση μιας, αν όχι ανίατης, όμως δυσίατης φθοράς (και διαφθοράς), στην οποία έχουμε περιέλθει∙ ίσως γι’ αυτό, και στη δική μου θητεία στην εκπαίδευση, νιώθω πως την πιο συγκινητική, και συχνά συναρπαστική, εμπειρία μού επιφύλασσε –και εξακολουθεί να μου επιφυλάσσει– το πέρασμά μου από το Μαράσλειο Διδασκαλείο Μετεκπαιδευομένων Διδασκάλων.

19 k

ΤΕΥΧΟΣ 116 / 2014

k20

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

Τέλος αναφέρω το αυτονόητο επακόλουθο των πιο πάνω παραμέτρων της επιστημονικής και διδακτικής δραστηριότητας της αγαπητής συναδέλφου: τη σταδιακή εκδήλωση και ανάπτυξη του ενδιαφέροντός της για το παιδί και την παιδική λογοτεχνία. Στα μακρά χρόνια της θητείας της εξάλλου, διδάσκοντας τη λογοτεχνία, διαμόρφωσε σιγά σιγά και τη διδακτική της θεωρία μέσα από την πράξη, σε ένα χρόνο ήδη, όπου οι διάφορες εξειδικευμένες διδακτικές δεν είχαν φτάσει, ας μου επιτραπεί να πω, στο σημείο να γίνουν θεωρητικές μόδες (ας προσθέσω πάντως, ότι η κυρία Μιράσγεζη είχε παρακολουθήσει κατά την περίοδο του Παρισιού, παράλληλα προς τη φιλολογία, και μαθήματα παιδαγωγικών

και διδακτικής της λογοτεχνίας επί ένα έτος). Η κυρία Μιράσγεζη προέρχεται ή ανήκει στις γενιές εκείνες (ως μια από τους τελευταίους εκπροσώπους τους), που πρότασσαν από τη θεωρία την πράξη, που συνήγαν, έβγαζαν την πρώτη μέσα από τη δεύτερη, από τη δική τους πράξη της διδασκαλίας μέσα στις αίθουσες, ενώπιοι ενωπίοις προς τα πρόσωπα, προς τους νέους που τους άκουγαν, με τα προβλήματα που ανέκυπταν κάθε μέρα, κάθε διδακτικήν ώρα, εν θερμώ θα έλεγα, μπροστά τους. Δεν κυριαρχούσε ακόμα ένας υπερτροφικός θεωρητικισμός που αποδυναμώνει ή καθιστά ατροφική και ατελέσφορη την πράξη, που ουδετεροποιεί –ή και εξουδετερώνει– το αίσθημα, τη χαρά αλλά και την αγωνία της προσωπικής αναζήτησης, της αναμέτρησης με τα προβλήματα in vivo, όχι in vitro. Ας μου επιτραπεί να διαβάσω μια παρατήρηση της ίδιας της κ. Μιράσγεζη, γραμμένη εξ αφορμής του έργου της –δίτομου, με σύνολο 1.228 σελίδων, εκδεδομένου τα έτη 1978 και 1982–, Νεοελληνική Λογοτεχνία: «Το βιβλίο άρχισε να γράφεται με την έναρξη της διδασκαλίας της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στη Μαράσλειο Παιδαγωγική Ακαδημία το 1951 και χρειάστηκε 25 χρόνια για να ολοκληρωθεί. Είναι έργο ενός δασκάλου έδρας και όχι γραφείου και απευθύνεται σε όσους ζητούν να πλησιάσουν τη νεοελληνική λογοτεχνία και όχι να πάρουν μια ιδέα από αυτή». Και ακόμα μια παρατήρηση, πάλι δική της, με αφορμή ένα άλλο σημαντικό βιβλίο της, Ποίηση και Διδασκαλία (1978): «Πρόκειται για εισαγωγή στη διδακτική της νεοελληνικής ποίησης στα σχολεία της Δημοτικής και Μέσης Εκπαίδευσης. Επισημαίνεται ότι η συγγραφέας δεν έχει πρόθεση να δώσει οδηγό διδασκαλίας, γιατί δεν παραδέχεται ότι είναι δυνατό να υπάρξει οδηγός για τον διδάσκοντα, όταν η αληθινή διδασκαλία είναι δημιουργία». Επανερχόμενος και στη συνέπεια της συνθετικής ή, καλύτερα ίσως, αμφίπλευρης διδασκαλίας της λογοτεχνίας, αφενός καθ’ εαυτήν, όπως και θα έπρεπε, και αφετέρου εν συναρτήσει προς τις δημιουργικές δυνατότητες του λαϊκού πολιτισμού, αναφέρω ορισμένα χαρακτηριστικά στοιχεία. Π.χ.: ο κατάλογος των έως τώρα εργασιών της αρχίζει με τη γραμμένη στα γαλλικά διατριβή της, η οποία εξετάζει τη θέση της γυναίκας στο ελληνικό δημοτικό τραγούδι και τελειώνει (επαναλαμβάνω: ως τώρα, γιατί η δημιουργική δραστηριότητα της κ. Μιράσγεζη συνεχίζεται αδιάπτωτη) με ένα άρθρο της-ανακοίνωση σε Συμπόσιο του Κύκλου Παιδικού Βιβλίου, με θέμα: «Η ποιητική δημιουργία των παιδιών και ο ρόλος του δασκάλου». Ρίχνοντας και μιαν εποπτική, περιεκτική ματιά στο σύνολο του έργου της κ. Μιράσγεζη, στο οποίο υπάρχει και μια δεκάδα ξενόγλωσσων εργασιών, διαπιστώνει κανείς πράγματι, όπως είπα κιόλας, ότι διαμορφώνονται τέσσερεις κύριοι άξονες: λογοτεχνία – λαϊκός πολιτισμός – παιδική λογοτεχνία – διδασκαλία και διδακτική της λογοτεχνίας. Και το όλο έργο της είναι αποτέλεσμα του υπό τη μία ή την άλλη μορφή συνδυασμού των τεσσάρων αυτών αξόνων. Αναφέρω ως επίρρωσιν αυτού τίτλους εργασιών της: «Έρευνα στη δημοτική μας ποίηση. Α΄. Ο γάμος»∙ «Ποίηση και διδασκαλία»∙ «Το παιχνίδι στην παιδική λογοτεχνία» (εργασίες μείζονος σημασίας και εμβέλειας, που τις έφερε

21 k

ΤΕΥΧΟΣ 116 / 2014

Οικογένεια

Καθημερινή συμπεριφορά

Οικογένεια

Κοινωνικά θέματα

Ν ΑΝ ΠΑ

-4

ΕΤΩΝ

Παιδικές ανασφάλειες

ΟΥΛΙΤ ΡΑ

ΣΑ

6 ΕΤΩΝ

Μ ΤΟ ΟΥ

8 ΕΤΩΝ

ΕΙ

Σ ΨΥΧ

ΓΙ

ΟΣ

ΕΚΔ

Σωστή διατροφή

ΡΟ

Εκφοβισμός

79 -2 0 14

Διαβά Z ουμε μαζί!

Φιλοζωία

Κοινωνία – Φιλία

«Φρέσκα» Φρούτα για μικρούς βιβλιοφάγους!

Φιλία

ιασκεδαστικά, ποικίλα Φρούτα , μια πρώτη γεύση από το πολύχρωμο περιβόλι της λογοτεχνίας, με ελκυστική εικονογράφηση και αισθητική αρτιότητα, που «μεγαλώνουν» παρέα με το παιδί! Μια πρωτότυπη σειρά βιβλίων, εναρμονισμένη με τον γλωσσικό πλούτο του παιδιού, που το βοηθάει να διαχειρίζεται συναισθήματα και εσωτερικές συγκρούσεις, μα πάνω απ’ όλα να αγαπήσει το διάβασμα.

Φιλία Ξ 1

Ο ΙΝ

ΜΗΛ Ο

Τα Φρούτα έχουν σκοπό να βοηθήσουν το παιδί να κατανοήσει σταδιακά τον γραπτό λόγο μέσω της ανάγνωσης μαζί με τον γονιό του. Τα Φρούτα αποτελούν, επίσης, πολύτιμα εργαλεία κάθε δασκάλου σε όλες τις τάξεις του σχολείου, αφού μπορούν να χρησιμοποιηθούν στις ώρες της Ευέλικτης Ζώνης – Φιλαναγνωσίας.

ΕΤΩΝ

ΑΚΟΥΩ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΟΩ ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ Μέχρι 600 λέξεις

ΑΚΟΥΩ ΚΑΙ ΔΙΑΒΑΖΩ ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ Μέχρι 1.500 λέξεις

Προσχολική ηλικία

Νηπιαγωγείο & Α΄ Δημοτικού

ΤΟΣ Ξ

ΛΩ

8 ΕΤΩΝ

-1

6 ΕΤΩΝ

Μ ΤΟ ΟΥ

1 ΕΤΩ

Ο ΙΝ

ΜΗΛ Ο

ΕΤΩΝ

ΡΟ

-4

ΟΥΛΙΤ ΡΑ

ΣΑ

Ν ΑΝ ΠΑ

Φρούτα επιμελημένα με παιδαγωγικό προσανατολισμό από αγαπημένους Έλληνες και ξένους συγγραφείς και εικονογράφους, που οξύνουν τη φαντασία κι αποτελούν μια πρωτότυπη μαθησιακή εμπειρία για το σπίτι ή το σχολείο.

ΕΤΩΝ

Από 2.000 λέξεις

ΔΙΑΒΑΖΩ ΜΙΚΡΑ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΑ Από 3.000 λέξεις

ΔΙΑΒΑΖΩ ΝΕΑΝΙΚΑ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΑ Από 10.000 λέξεις

Β΄ & Γ΄ Δημοτικού

Δ΄ & Ε΄ Δημοτικού

Ε΄ & ΣΤ΄ Δημοτικού

ΔΙΑΒΑΖΩ ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Κυκλοφορούν και σε e-books. Αναζητήστε περισσότερους από 1.000 τίτλους στο www.psichogios.gr/ebooks! Γίνετε μέλη δωρεάν στο www.psichogios.gr ή καλώντας χωρίς χρέωση στο 800-11-64 64 64 και κερδίστε προνόμια και δώρα.

k24

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

εις πέρας μόνη της, ενώ συνήθως απαιτούν προσπάθεια ομάδας μελετητών)∙ «Δημοτική ποίηση και διδασκαλία. Συμβολή στην ειδική διδακτική της νεοελληνικής ποίησης στα σχολεία της Δημοτικής και Μέσης Παιδείας»∙ «Λαογραφία και παιδική λογοτεχνία: το Δημοτικό τραγούδι»∙ «Δάσκαλος και Παιδική Λογοτεχνία. Το Εξωσχολικό βιβλίο»∙ «Η παιδική λογοτεχνία στα Πανεπιστημιακά Τμήματα Δημοτικής Εκπαίδευσης»∙ «Απόηχοι του παραμυθιού στην Παιδική λογοτεχνία»∙ «Μηνύματα της Πηνελόπης Δέλτα μέσα από τα παιχνίδια των ηρώων του Τρελαντώνη και του Μάγκα»∙ «Το Δημοτικό τραγούδι και ο Λαϊκός πολιτισμός στις τραγωδίες και τις τερτσίνες του Νίκου Καζαντζάκη»∙ «Απόηχοι του Δημοτικού τραγουδιού και του Λαϊκού πολιτισμού στην ποίηση του Ν. Βρεττάκου»∙ «Συμβολή στην έρευνα της Δημοτικής μας ποίησης σε σχέση με τη Δημοτική ποίηση άλλων βαλκανικών λαών» (η κ. Μιράσγεζη παρακολούθησε κατά τις μεταπτυχιακές σπουδές της στη Γαλλία και συγκριτική φιλολογία)∙ «Παιδική λογοτεχνία και Δημοτικό τραγούδι. Β΄. Μορφές της παλαιότερης ποίησης για παιδιά: Στέλιος Σπεράντζας, Μιχαήλ Στασινόπουλος, Βασίλης Ρώτας: ματιές στη θεματική της ποίησής τους»∙ «Η παρουσία του δημοτικού τραγουδιού και του λαϊκού πολιτισμού στην ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη»∙ «Ο Διονύσιος Σολωμός και η Γενιά του τριάντα»∙ «Η συμβολή του Γεωργίου Βιζυηνού στην ποίηση και στην πεζογραφία για παιδιά». Υπάρχει λοιπόν μια προφανής, και σχεδόν πρωτοφανής συμπάγεια και ενότητα στο έργο της κυρίας Μιράσγεζη, που είναι και πρωτότυπη, γιατί, όσο ξέρω, κανένας άλλος, τουλάχιστον από τόσο νωρίς και προπάντων τόσο συστηματικά, δεν παρακολούθησε, για διδακτικούς-παιδαγωγικούς λόγους που θα απέβαιναν ωφέλιμοι στους δασκάλους, τη σχέση λογοτεχνίας και λαϊκού πολιτισμού. Και είναι –ας πω εν παρόδω– δικαιολογημένη η απογοήτευσή της όπως διαφαίνεται σε μία της φράση ότι, παρά τις προσπάθειές της ετών στο Πανεπιστημιακό Τμήμα όπου δίδαξε, δεν κατέστη δυνατή η εισαγωγή του μα-

25k

ΤΕΥΧΟΣ 116 / 2014

θήματος της λαογραφίας στα προγράμματά του. Οπωσδήποτε εκείνη θεωρεί τιμή της, και γι’ αυτό την παραθέτει in extensor σ’ ένα λιτό βιογραφικό σημείωμά της, την κριτική του μεγάλου Έλληνα λαογράφου Γεωργίου Μέγα για μιαν από τις πρώτες ήδη εργασίες της, που μνημόνευσα και πιο πάνω («Έρευνα στη δημοτική μας ποίηση. Α΄. Ο γάμος»). Παραθέτω ένα δύο σημεία από το κείμενο εκείνο: «Η επιλογή», γράφει ο Μέγας, εννοώντας την επιλογή της ύλης για τη συγγραφή του έργου, «έγινε κατά τον επιτυχέστερον τρόπον με την διαίσθησιν της γυναικείας ψυχής, αφού κατά βάσιν γυναικεία είναι τα πρόσωπα που διαδραματίζουν το κύριον μέρος εις το ανθρώπινον αυτό δράμα: η κόρη και η μάνα – η μάνα και η κόρη (…). Την προσπάθειάν της η συγγραφέας εξέτεινεν εις την έρευνα και των ξένων ιδία ρουμανικών,

k26 ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

σερβικών, βουλγαρικών και γαλλικών ασμάτων του γάμου, παραθέτουσα εν μεταφράσει τους σχετικούς με τα ελληνικά στίχους εις διαπίστωσιν της κοινότητος των ανθρωπίνων συναισθημάτων. »Το βιβλίον της συγγραφέως, έργον αγάπης προς την ζωήν και την ποίησιν του λαού και συνάμα ζήλου ερευνητικού, αποτελεί σπουδαίαν συμβολήν εις την γνώσιν της ψυχολογίας του ελληνικού λαού. Ευχόμεθα, ίνα με την αυτήν ευρύτητα και επιτυχίαν η συγγραφέας συνεχίση την έρευνά της και επί των άλλων εκδηλώσεων της λαϊκής ζωής και ψυχής». Αλλά και ο άλλος σημαντικός λαογράφος, Δημήτριος Οικονομίδης, για το ίδιο έργο της κ. Μιράσγεζη σημείωνε: «Μένω με την εντύπωσιν ότι η συγγραφέας γνωρίζει επαρκώς τα δημοτικά τραγούδια τα σχετικά με το θέμα της, εισδύει με παρατηρητικότητα εις το βαθύτερον νόημά των, αναλύει ορθώς το περιεχόμενόν των και χαίρεται την αισθητικήν των αξίαν. Ο αναγνώστης τοιουτοτρόπως δεν κουράζεται από την ανάγνωσιν γνωστών πραγμάτων και την περιγραφήν γαμηλίων εθίμων, διότι εις όλας σχεδόν τας σελίδας του έργου συναντά την ποικιλίαν και την χάριν, την γοητείαν και την ειλικρίνειαν, που εκφράζει με τα τραγούδια της η ψυχή του λαού μας. Αλλ’ ας μη νομισθή ότι το βιβλίον είναι μόνον περιγραφικόν ή μόνον σύνολον γνώσεων αντλουμένων εκ πλουσίας βιβλιογραφίας. Η εργασία της κ. Μ. είναι βασικώς επιστημονική, έχει δε και το προσόν της λογοτεχνικής διατυπώσεως». Την ευχή του Μέγα εκπλήρωσε η κ. Μιράσγεζη με τις μετέπειτα εργασίες

της. Ας προσέξουμε εξάλλου την τελευταία φράση του Δημητρίου Οικονομίδη, πως η κ. Μιράσγεζη έχει «και το προσόν της λογοτεχνικής διατυπώσεως». Πράγματι, μολονότι η σχολαστική «σάρωση» των πηγών, από τις οποίες αντλεί η κ. Μιράσγεζη την ύλη για τις σχετικές εργασίες της, συντελεί ώστε να βρίθουν αυτές από τα στοιχεία που τεκμηριώνουν την εκάστοτε «υπόθεσή» της, έχουν συγχρόνως τη δυνατότητα να προσφέρονται όχι ως σελίδες ψυχρού επιστημονικού κειμένου, αλλά και να μεταδίδουν τη συγκίνηση της αισθητικής απόλαυσης. Διαβάζω μισή σελίδα από άρθρο της δημοσιευμένο στην Επιστημονική Επετηρίδα του Παιδαγωγικού Τμήματος με θέμα: «Παιδική Λογοτεχνία και Δημοτικό τραγούδι». Το κείμενο που διαβάζω αναφέρεται στην αξιοποίηση από τον Γιάννη Ρίτσο στοιχείων της δημοτικής ποίησης στην ποιητική σύνθεσή του «Πρωινό άστρο», γραμμένη μετά τη γέννηση της μονάκριβης κόρης του Έρης: «Στο “Πρωινό Άστρο’’ ο Ρίτσος έχει στήσει όλα τα στοιχεία της φύσης βιγλάτορες στον ύπνο της κόρης του σαν τη μάνα των δημοτικών νανουρισμάτων. Ζώα, πουλιά, έντομα, όλη η πλάση στη υπηρεσία της μικρής Έρης, όπως στα δημοτικά τραγούδια η χήνα, τ’ αηδόνι, ο αετός κ.λπ. Τα ελαφάκια ξυπνάνε, κοιτάζουν την κόρη του που κοιμάται “κι ένα τής φέρνει ένα μικρό ποτάμι αστέρια και δύο κεράσια μέσα στο στόμα του…” ξεκινάνε τα πουλιά με τρεις νότες κρεμασμένες μέσα στο στόμα τους, κι ένα από αυτά, ο κοκκινολαίμης πήδηξε στην κούνια της και με δύο χαντρίτσες ευτυχία την κοιτάει και γελάει. Τέσσερα χελιδόνια-τσαγκαρόπουλα που πάνε κι έρχονται

27 k

ΤΕΥΧΟΣ 116 / 2014

της ράβουν τα γαλάζια πέδιλά της, τραβώντας τις “μακριές κλωνές τις αργυρές μιας καλοκαιριάτικης βροχούλας”, μια καρδερίνα άφησε μισόχτιστο το σπίτι της κι ήρθε να τη δει και πίσω από ένα θάμνο αστέρια τα τζιτζίκια παίζουν τα μαντολίνια τους. Και οι μέλισσες τρυγούν τα ξανθόχρυσα λουλούδια και φτιάχνουν μέλι για τη μικρή Έρη, ενώ η αστεία χελώνα μουγκή, κοντόχοντρη, κόβει ένα κομμάτι φως, φως στρωτό, γαλανό, γελαστό απ’ το ρυάκι. Αθώα χρυσά ψαράκια χαζεύουν μπρος στην κουνουπιέρα της, γράφουν κύκλους κυνηγώντας την ουρά τους. “Κι ένα αλητάκι σπάρος φυσώντας-ξεφυσώντας παίζει τη φυσαρμόνικα έξω από τη μισόκλειστη γρίλια μιας αχηβάδας”. Κι η Παναγιά των πιο μικρών ψαριών μ’ ένα φαρδύ φουστάνι θάλασσα φέγγει στην κάμαρά της, περνάει αθόρυβα μπρος στο κρεβάτι της, συγυρίζει στη γωνιά τα παιγνίδια της». Κυρίες και Κύριοι,

k28 ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

Με μια τέτοιαν αφοσίωση στο λειτούργημά της, το οποίο θεώρησε και έζησε ως «αίρεσιν βίου», επόμενο είταν να τιμηθεί ανάλογα η κ. Μιράσγεζη. Μεταξύ άλλων είναι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του Premio Europeo Pier Paolo Vergerio του Πανεπιστημίου της Padova, έχει ορισθεί από τον Κύκλο του Παιδικού Βιβλίου ως ο ερευνητής της παιδικής λογοτεχνίας που θα συμμετείχε στην Κριτική Επιτροπή για το διεθνές βραβείο Hans Christian Andersen που απονέμει το ΙΒΒΥ, έχει τιμηθεί όχι μόνο από το Τμήμα όπου εθήτευσε, αλλά το αδελφό τμήμα Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου της Πάτρας, από τον διεθνή φορέα Euroclassica «για τη συμβολή της, στο χώρο του πνεύματος των ανθρωπιστικών σπουδών στη νεοελληνική φιλολογία, ο Κύκλος του Παιδικού Βιβλίου τής απένειμε το μεγάλο βραβείο του Πηνελόπη Δέλτα, μεταξύ άλλων είναι, βεβαίως, μέλος του Δ.Σ. της ιδρυμένης από τον Νικόλαο Πολίτη το 1909 ιστορικής Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας. Σήμερα προστίθεται μία ακόμα τιμητική διάκριση στην κ. Μιράσγεζη καθώς και στον πνευματικό συναθλητή της και δικό μου επίσης φίλο και συνάδελφο κ. Ηρακλή Καλλέργη από το Διδασκαλείο Ευάγγελος Παπανούτσος, στο οποίο και οι δύο δίδαξαν. Και είναι και δική μου τιμή και ευχαρίστηση, που της απηύθυνα την ειλικρινή αυτή laudatio.

β ιβλιοπαρουσιάσεις

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2014 - ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015

29/1

για παιδιά νηπιακής και πρώτης σχολικής ηλικίας Ζωή Θεοχάρη

ΕΛΙΤΣΑ ΜΑΥΡΟΜΑΤΑ Εικ.: Σάντρα Ελευθερίου Λιβάνης, Αθήνα 2014, σελ. 36

Η ιστορία της ευλογημένης ελιάς και η αξία του καρπού της δοσμένα μέσα από ποιητικό κείμενο που εμπνεύστηκε η Ζωή Θεοχάρη, δασκάλα στα Αρσάκειο Σχολείο. Ομοίως και η Σάντρα Ελευθερίου, η εικονογράφος από την Κύπρο, γέμισε τις σελίδες με την εντυπωσιακή, ρεαλιστική εικονογράφησή της. Η Ζωή Θεοχάρη σημειώνει στην τελευταία σελίδα ευχαριστώντας τους μαθητές της για το κίνητρο που της έδωσαν: «Μακάρι όλα τα παιδιά να ρίχνουν κάθε μέρα λίγες σταγόνες λάδι στο λυχναράκι του δικού τους μυαλού για να μένει πάντα άσβεστη η φλόγα της προόδου», τονίζοντας τη σταδιακή αναγνώριση που έτυχε η ελιά από τον άνθρωπο. Α.Β.

Μαριάννα Κουμαριανού ΘΑΛΑΣΣΑ, ΠΕΣ ΜΟΥ

Εικ.: Θέντα Μιμηλάκη Παρρησία, Αθήνα 2014, σελ. 28

Στο μαγευτικά εικονογραφημένο αυτό βιβλίο, ένας μικρός μιλάει με τη θάλασσα και της ζητά να του αποκαλύψει τι την κάνει τόσο όμορφη. Εκείνη τον παροτρύνει να σκεφτεί και να ψάξει μόνος. Η απάντηση δεν είναι εύκολη, γι’ αυτό και διαρκεί ως το τέλος. Ποιητικό κείμενο με πρωτοπρόσωπη αφήγηση, που αποδεικνύει τις ικανότητες της συγγραφέως. Λ.Π.-Α.

Βασίλης Κουτσιαρής

ΜΗ ΦΟΒΑΣΑΙ ΚΟΚΚΙΝΟΣΚΟΥΦΙΤΣΑ Εικ.: Θέντα Μιμηλάκη Κόκκινη Κλωστή Δεμένη, Πάτρα 2014, σελ. 30

Η Κοκκινοσκουφίτσα φοβάται, ως γνωστόν, το λύκο. Αυτόν το φόβο τον έχουν βιώσει άπειρα παιδιά που έχουν διαβάσει το παραμύθι. Παρόλο που εδώ έχουμε να κάνουμε με ένα θεατρικό παιχνίδι που έβαλε ο δάσκαλος να παρουσιάσουν τα παιδιά στη σκηνή, ο φόβος έχει γεμίσει την ψυχούλα της μικρής που υποδύεται την Κοκκινοσκουφίτσα. Εξομολογείται λοιπόν στο δάσκαλό της ότι «Δεν

30/2

θέλει να τη φάει ο λύκος». Με μικρές τροποποιήσεις, ο δάσκαλος καταφέρνει να αλλάξει τα γνωστά δεδομένα και να απαλλάξει τη μικρή από το φόβο της, κι έτσι να δοθεί μια χαρά η παράσταση. Η μικρή κατορθώνει λοιπόν να συνονιστεί με τα συναισθήματά της. Σεβασμός, ανάπτυξη, αυτοεκτίμηση και ατέλειωτη αγάπη είναι το μυστικό! Η Θέντα Μιμηλάκη δίνει από την πλευρά της το δικό της χρώμα στο πρόβλημα του παιδιού.

Α.Β.

Ράνια Μπουμπουρή

Ο ΜΠΑΜΠΑΣ ΕΙΝΑΙ ΑΝΕΡΓΟΣ Εικ.: Μάρω Αλεξάνδρου Ψυχογιός, Αθήνα 2014, σελ. 48

Η δασκάλα προσκαλεί στο σχολείο τούς γονείς για να μιλήσουν στα παιδιά για τη δουλειά τους. Ο πατέρας του Μιχάλη όμως είναι άνεργος… Τι θα πει στους συμμαθητές του; Ο Μιχάλης ντρέπεται αφάνταστα… Με σκυμμένο το κεφάλι περιμένει. Ο πατέρας του είναι πολιτικός μηχανικός. Σχεδιάζει κτίρια, σχολεία, σέβεται την παράδοση και ποτέ δεν θα σκεφτόταν να μεταναστεύσει για να βρει αλλού, σε μια ξένη χώρα, δουλειά. Αυτά θα πει λοιπόν στα παιδιά, εντυπωσιάζοντάς τα και κάνοντάς τα να τον κοιτούν στα μάτια! Ο Μιχάλης, σηκώνοντας επιτέλους το κεφάλι, θα τον κοιτάξει χαμογελαστός, και με το χαμόγελο αυτό θα του δείξει πόσο περήφανος είναι γι’ αυτόν! Η εικονογράφηση της Μάρως Αλεξάνδρου ταιριάζει θαυμάσια με το κείμενο. Α.Β.

Αιμιλία Σιρώνη

Ο ΑΣΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΔΩΜΑΤΙΟ ΤΩΝ ΠΕΝΤΕ ΑΣΤΕΡΙΩΝ Εικ.: Μάρω Αλεξάνδρου Παρρησία, Αθήνα 2014, σελ. 22

Ο ήρωας διηγείται: «Με βάφτισαν Αστέρη, γιατί “σαν αστέρι έπεσες στην αγκαλιά μας από τον ουρανό” λέει η μαμά. Άλλοι πάλι, όταν ακούν το όνομά μου, γελάνε. Το δωμάτιό μας –μικρό, προοριζόταν για αποθήκη– βλέπει στον ακάλυπτο χώρο της πολυκατοικίας, που είναι καλυμμένος όλος με ένα μουντό γκρίζο χρώμα. Αποφάσισα με ένα φίλο να τον βάψουμε. Έτσι γιόμισε ο ακάλυπτος με αστερισμούς, κομήτες με κόκκινες ουρές, σ’ ένα γαλάζιο ουρανό». Το βιβλίο τιμήθηκε με έπαινο από τη Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά, που το περιγράφει ως «Μια έξυπνη τρυφερή ιστορία με ποιοτικό χιούμορ, που προβάλλει την ατομική ευθύνη για την επίλυση των προβλημάτων». Γ.Γ.-Σ.

31/3

Παναγιώτης Σπυρίδης - Κατερίνα Μανανεδάκη ΠΟΙΟΣ ΦΟΒΑΤΑΙ ΤΑ ΜΙΚΡΟΒΙΑ; Εικ.: Σάντρα Ελευθερίου Λιβάνης, Αθήνα 2014, σελ. 40

Ο καθηγητής της Παιδιατρικής κ. Σπυρίδης και η δημοσιογράφος Κατ. Μανανεδάκη μιλούν για κάτι πολύ οικείο σε εμάς τους συγγραφείς: Μέσα σ’ ένα παραμύθι μπορείς να τα πεις όλα. Ακόμα και για τα μικρόβια, που δεν συνιστούν «παραμυθένιο» στοιχείο. Μέσα από μιαν ιστορία απλή, όπου η Νίκη παθαίνει μια σοβαρή ίωση και αναγκάζεται να αναβάλει το πάρτι της, μεταδίδουν με τρόπο παιδαγωγικό γνώσεις σχετικά με το ρόλο των μικροβίων στη φύση και στη ζωή μας. Διδακτικό και ταυτόχρονα διασκεδαστικό, το παραμύθι συναντά την ιατρική επιστήμη, και έτσι μικροί και μεγάλοι μαθαίνουν χρήσιμα πράγματα. Η εικονογράφηση της Σάντρας Ελευθερίου λειτουργεί σαν κινητήριος μοχλός στην όλη ιστορία. Α.Β.

Εύη Τσιτιρίδου-Χριστοφορίδου

ΜΙΑ ΒΟΛΤΑ ΣΤΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΧΡΟΝΙΑ Εικ.: Λέλα Στρούτση Κέδρος, Αθήνα 2014, σελ. 60

Με ξεναγούς δυο μελετημένα και πανέξυπνα παιδιά κι ένα γαϊδουράκι με μοναδικές ικανότητες, η συγγραφέας περιφέρει τους μικρούς αναγνώστες της στο Βυζάντιο και στον τρόπο ζωής των τότε μεγάλων και μικρών κατοίκων του. Με ευχάριστη και έξυπνη αφήγηση που ενισχύεται από τη χαριτωμένη εικονογράφηση, τα παιδιά μαθαίνουν τις συνήθειες των Βυζαντινών: πώς ζούσαν, με τι έπαιζαν, τι έτρωγαν, πώς διασκέδαζαν, πώς μορφώνονταν. Βιβλίο με εκπαιδευτικό χαρακτήρα, που συνοδεύεται από τις αντίστοιχες εκπαιδευτικές δραστηριότητες. Η.Π.

Γουέντι Άντερσον Αλπερίν ΕΙΡΗΝΗ

Μετάφραση-προσαρμογή: Αγαθή Δημητρούκα Πατάκης, Αθήνα 2014, σελ. 40

Αφιερωμένο στις πέντε αισθήσεις είναι αυτό το πρωτότυπο και καλόγουστο βιβλίο. Η συγγραφέας προτρέπει τον αναγνώστη να κάνει προσωπικό του στόχο την παγκόσμια ΕΙΡΗΝΗ, να τη νιώσουμε πρώτα στα σπίτια μας, στα σχολεία, στις γειτονιές, στις πόλεις, στις χώρες και σε ολόκληρο τον κόσμο, ακολουθώντας τα λόγια της Μητέρας Τερέζας ότι «η ΕΙΡΗΝΗ αρχίζει με ένα χαμόγελο». Νέοι καλλιτέχνες εικονογράφησαν το βιβλίο και οι δημιουργίες τους το κοσμούν όμορφα και ειρηνικά. Οι ζωγραφιές πλαισιώνονται με λόγια

32/4

του Πλάτωνα, του Αριστοφάνη, του Επίκτητου,του Κομφούκιου, του Ελύτη, του Ρίτσου, του Γκάντι, του Ντοστογιέφσκι του Δαλάι Λάμα και πολλών άλλων, με θέμα την ΕΙΡΗΝΗ.

Λ.Ψ.

Shirin Adl

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΩΝ ΟΝΕΙΡΩΝ Εικ.: Shirin Adl Μετ.: Ελένη Κατσαμά Παπαδόπουλος, Αθήνα 2013, σελ. 26

Βιβλίο για μικρά παιδιά, που τα εισάγει στα παράξενα σχήματα και «χρώματα» των ονείρων, κατορθώνοντας να κάνει μιαν… αυτοψία. Τα περίεργα που συμβαίνουν, τις διασκεδαστικές αλλά και τις τρομακτικές καταστάσεις, τα ζώα που μιλάνε, τα μικρά και τα μεγάλα, πράγματα ασυνήθιστα σαν σινεμά συναρπαστικό, που τα βλέπουμε χωρίς να πληρώνουμε εισιτήριο… Μια πρώτη επαφή με τα όνειρα, εκεί όπου όλα μπορούν να συμβούν. Α.Β.

Μπριγκίττε Βένιγκερ

ΜΟΙΡΑΖΟΜΑΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΕΥΤΥΧΙΑ Εικ.: Εύα Θάρλετ Μετ.: Φίλιππος Μανδηλαράς Πατάκης, Αθήνα 2014, σελ. 28

Όταν τα μήλα ωρίμασαν στις μηλιές, ο Μαξ το ποντικάκι αποφάσισε να κάνει μια γιορτή και να καλέσει όλους τους φίλους του. Συμφορά! Όταν πήγε να τα μαζέψει ανακάλυψε ότι ο Ρίκο, το κουνάβι, τα είχε κόψει όλα και τα είχε κρατήσει για τον εαυτό του. Θύμωσαν οι φίλοι του και αποφάσισαν να δώσουν ένα καλό μάθημα στον Ρίκο. Οργάνωσαν τη γιορτή φτιάχνοντας ένα ωραίο κέικ. Κι όταν είδαν τον Ρίκο μετανιωμένο να έρχεται στη γιορτή κουβαλώντας τα μήλα τραγούδησαν όλοι μαζί: «Λίγο εσύ και λίγο εγώ, πιάσε εκεί και δώσε εδώ, δε θέλει σκέψη και σοφία, μοιραζόμαστε σημαίνει ευτυχία». Καλαίσθητη έκδοση, με εικόνες υψηλής αισθητικής. Λ.Ψ.

Τζέιν Γκούντολ

Ο ΓΙΑΤΡΟΣ ΑΣΠΡΟΥΛΗΣ Εικ.: Τζούλι Λίττυ Μετ.: Μαρία Παπαγιάννη Πατάκης, Αθήνα 2014, σελ. 32

Όπως μας πληροφορεί η συγγραφέας, το βιβλίο βασίζεται στην αληθινή ιστορία ενός μικρού λευκού σκύλου που υιοθετήθηκε από ένα μεγάλο νοσοκομείο του Λονδίνου. Η αγάπη του για τους μικρούς ασθενείς, τους βοήθησε αποτελεσματικά στο να θεραπευτούν. Ήρωας της ιστορίας είναι ο γιατρός Ασπρούλης, ο σκύλος που με τη συ-

33/5

ντροφιά, τη ζεστασιά και τα χάδια του βοηθάει τον μικρό Μαρκ και τα άλλα παιδιά να γίνουν καλά. Όταν όμως ο επιθεωρητής Υγείας πηγαίνει στο νοσοκομείο και βλέπει το γιατρό Ασπρούλη να περιφέρεται στα δωμάτια των άρρωστων παιδιών απαιτεί να διωχθεί. Σε λίγο καιρό αρρωσταίνει η μικρή κόρη του επιθεωρητή, και τότε ο γιατρός Ασπρούλης θα ξαναγυρίσει κοντά στους ασθενείς του. Μια τρυφερή ιστορία που μιλά για τη θεραπευτική δύναμη της αγάπης. Λ.Ψ.

Λιούις Κάρολλ

Η ΑΛΙΚΗ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΤΩΝ ΘΑΥΜΑΤΩΝ Διασκευή: Τζον Ράτιγκαν & Τσαρλ Νάρνμπεργκ Μετ.: Φίλιππος Μανδηλαράς Πατάκης, Αθήνα 2014, σελ. 28

Πρόκειται για μια μοντέρνα διασκευή της πασίγνωστης ιστορίας, εκδομένη σε μεγάλο σχήμα και με πλούσια εικονογράφηση. Οι διασκευαστές έχουν επιλέξει την περιπέτεια της κουνελότρυπας, την οποία και αφηγούνται απευθυνόμενοι σε παιδιά προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας. Α.Β.

Ντίκλα Κεϊντάρ

ΜΑΜΑ, ΜΗ ΦΥΓΕΙΣ! Εικ.: Τάμι Μπερενστάιν Μετ.: Δομινίκη Σάνδη Ψυχογιός, Αθήνα 2014, σελ. 40

Ο πρώτος αποχωρισμός από τη μαμά είναι δύσκολος. Η συγγραφέας, με χαριτωμένο τρόπο, δίνει λύση στην ανασφάλεια της μικρής Εύης όταν εκείνη για πρώτη φορά θα πάει στο νηπιαγωγείο και πρέπει ν’ αποχωριστεί τη μαμά της. Μια χιουμοριστική ιστοριούλα που βοηθάει τα παιδιά στην ένταξή τους στο σχολείο. Ανάλογη με το ύφος του βιβλίου είναι και η εικονογράφηση. Η.Π.

ΜΕΓΑΛΟΣ ΠΑΡΑΜΥΘΟΘΗΣΑΥΡΟΣ Επεξεργασία-επιμέλεια κειμένων: Γκερλίντε Βίνσιρτς Εικ.: Λούτβικ Γκλαζέ-Νοντέ Μετ.: Μαρία Τοπάλη Πατάκης, Αθήνα 2014, σελ. 128

Πραγματικός θησαυρός για τα παιδιά αυτό βιβλίο, περιέχει τα καλύτερα κλασικά παραμύθια που χάρηκαν γενιές και γενιές παιδιών σε όλο τον κόσμο. Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, Αδελφοί Γκριμ, Σαρλ Περρό, Βίλχελμ Χάουφ είναι οι μεγάλοι συγγραφείς των 19 αυτών παραμυθιών. Ελκυστική η εικονογράφηση, της οποίας ο καλλιτέχνης έχει τιμηθεί για το έργο του με πολυάριθμα βραβεία. Η μετάφραση της Μαρίας Τοπάλη με την ποιότητά της μας χαρίζει ένα υπέροχο βιβλίο. Λ.Ψ.

34/6

για παιδιά 7 ετών και πάνω Άγγελος Αγγέλου – Έμη Σίνη

ΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΨΕΜΑΤΑ ΤΟΥ ΜΙΚΡΟΥ ΕΡΜΗ Εικ.: Άγγελος Αγγέλου Παπαδόπουλος, Αθήνα 2014, σελ. 88

Όπως ο βαρώνος Μυνχάουζεν, έτσι και ο μικρός Ερμής είναι ψεύτης «εκ πεποιθήσεως». Παρασύρει τους πάντες με τον τρόπο που πασάρει τα ψέματά του, από τα οποία έχουν πέσει θύματα ένας κουρέας, ένας φούρναρης κι ένας ράφτης. Ο κουρέας φυτεύει μιαν ελιά στο κεφάλι του, ο φούρναρης τρώει μυρμήγκια και ο ράφτης μιλά με φαντάσματα. Ώσπου, σαν από ειρωνεία της τύχης, κάποιο απ’ αυτά τα ψέματα βγαίνει αληθινό! Η ζωή του αναστατώνεται και δεν ξέρει πώς να τα βγάλει πέρα. Ο μικρός Ερμής διαθέτει θεατρικό στιλ, μιας και η πρώτη του παρουσίαση προοριζόταν για το θέατρο, όπου και είχε μεγάλη επιτυχία. Ο σχεδιασμός και η εικονογράφηση έχει γίνει από τον Άγγελο Αγγέλου, τον ένα από τους δύο συγγραφείς, που συνεργάζονται και έχουν συστήσει δική τους καλλιτεχνική ομάδα, τον «Κοπέρνικο». Α.Β.

Γιώτα Αλεξάνδρου

ΤΑ ΚΛΑΔΙΑ ΤΗΣ ΣΟΦΙΑΣ Εικ.: Ντανιέλα Σταματιάδη Μουσική: Γιάννης Μυγδάνης Παρρησία, Αθήνα 2014, σελ. 24

Στα κλαδιά μιας γέρικης βελανιδιάς κρεμάστηκε η ωραία γραφή της συγγραφέως, αλλά ταυτόχρονα και η ιστορία του σεβάσμιου δέντρου της ελληνικής φύσης. Γραμμένο με προσοχή και λογοτεχνική ωριμότητα, το κείμενο εξιστορεί με μικρές προτάσεις τη ζωή της βελανιδιάς. Νομίζεις πως «συναντιέσαι» με τα μύρια πουλιά, με τον ψίθυρο του ανέμου, με το χορό των εντόμων, αλλά και με τη φιλία, τα όνειρα των εφήβων που καταφεύγουν στη σκιά της, και των ηλικιωμένων που θυμούνται και αναλογίζονται τα χρόνια που πέρασαν. Η βελανιδιά πέρασε πολέμους. Όλα κάηκαν, όλα χάθηκαν, κι εκείνη έμεινε μόνη. Μα η ζωή συνεχίζεται ακάθεκτη κι είναι έτοιμη να ξαναδεχτεί καινούργιους φίλους και νέα παιδιά που θα τραμπαλιστούν στις κούνιες που θα κρεμάσουν στα χοντρά κλαδιά της. Η συγγραφέας με τη φωνή της δίνει το «παρών» στη μουσική του Γιάννη Μυγδάνη, και η Ντανιέλα Σταματιάδη με την ξεχωριστή εικονογράφησή της τονίζει κι εκείνη το σεβασμό προς το αγαπημένο δέντρο. Α.Β.

35/7

Αντωνία Βιταλιώτου-Σέττα

ΣΤΟ ΝΗΣΙ ΜΕ ΤΗ ΣΙΔΕΡΕΝΙΑ ΚΑΡΔΙΑ Μίνωας, Αθήνα 2014, σελ. 130

Τρεχάτη κυλά η ιστορία, που και γνώσεις προσφέρει και διασκεδαστική είναι. Συγχυσμένος ο Σταμάτης γιατί η μητέρα του μετατίθεται στη Σέριφο –φιλόλογος, γαρ–, αλλάζει τις συνήθειές του και πρέπει να προσαρμοστεί σε ολοκαίνουργιες συνθήκες ζωής. Ο Σταμάτης θα πάρει μαζί του κι έναν «Σερίφιο βάτραχο», νόμισμα της αρχαίας Σερίφου, που του χάρισε η νονά του, για να του φέρει γούρι. Σιγά σιγά, όπως γίνεται συνήθως, όλα αλλάζουν. Θα βρει φίλους και καλούς δασκάλους, κι έτσι η αρχική αντιπάθεια θα γίνει πραγματική αγάπη για το νησί. Κι ας έχει το νησί σιδερένια καρδιά –τρόπος του λέγειν–, μιας και στα παλιά χρόνια η γη του νησιού έβγαζε από τα σπλάχνα της σίδηρο που το πουλούσαν στις αγορές. Ο Σταμάτης μαθαίνει τι σημαίνει «σκάλα» (γέφυρα φόρτωσης του μεταλλεύματος), «μπούκα» (σήραγγα του ορυχείου), λαδόλαμπες και άλλα πολλά, σχετικά με τη ζωή και τις περιπέτειες των κατοίκων με τους πειρατές. Το βιβλίο δίκαια αξιώθηκε το βραβείο ταξιδιωτικού μυθιστορήματος από τη Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά. Α.Β.

Εύη Γεροκώστα

ΜΙΑ ΚΑΡΔΙΑ ΣΤΑ ΔΕΞΙΑ Εικ.: Αιμιλία Κονταίου Παρρησία, Αθήνα 2014, σελ. 36

Ένα βιβλίο τρυφερό. Όλα συντείνουν στο να προκαλέσουν πηγαία συγκίνηση. Ένα κορίτσι παρακαλεί το δέντρο του μικρού δάσους της πόλης της να της φέρει ένα φόρεμα. Το δέντρο ανταποκρίνεται και η παράκληση εισακούεται. Μόνο που το πράσινο φόρεμα, το κρεμασμένο στα κλαδιά του δέντρου, έχει σε λάθος θέση τοποθετημένη την καρδιά: στα δεξιά. Γι’ αυτό και δεν την αγγίζει. Συμβολισμός; Δεν ήρθε ακόμη ο καιρός για το σκίρτημα της καρδιάς; Όταν θα έρθει εκείνη η ώρα, η καρδιά θα βρεθεί άραγε στη σωστή θέση; Το DVD με τη μουσική του Γιάννη Μπογδάνη καθώς και η εικονογράφηση της Αιμιλίας Κονταίου συμβαδίζουν με το ποιητικό κείμενο της Εύης Γεροκώστα. Α.Β.

Άννα Κοντολέων

ΠΟΥ ΠΑΕΙ Η ΑΓΑΠΗ ΟΤΑΝ ΧΑΝΕΤΑΙ; Εικ.: Λευτέρης Κιουρτσόγλου Πατάκης, Αθήνα 2014, σελ. 36

Κάποια μέρα, σταματούν τα γέλια κι οι χαρές στο σπίτι. Το μικρό αγόρι ανησυχεί. Πού πήγε η αγάπη που αγκάλιαζε το σπιτικό τους;

36/8

Ξεκινά λοιπόν για να τη βρει, κι αρχίζει να ρωτά με αγωνία τον ήλιο, τους γερανούς, τα δελφίνια, τα σαλιγκάρια, ακόμα και τη σκόνη: «Πού πάει η αγάπη όταν χάνεται;» Μια μαυροφορεμένη γυναίκα θα δώσει με τα λόγια της τέλος στην αναζήτησή του. Μέσα από το αισιόδοξο μήνυμα ότι η αγάπη δεν χάνεται, αλλά είναι πάντα εκεί, στην καρδιά, και περιμένει, το αγόρι θα ηρεμήσει. Είναι άραγε το ύφος της γραφής, η τρυφερότητα που αποπνέει, η κλιμακωτή πορεία της αφήγησης ως το τέλος, εκείνα που απογειώνουν το βιβλίο και πλημμυρίζουν με συναισθήματα τον αναγνώστη; Είναι όλα μαζί. Όπως κι η συμβολή του εικονογράφου Λευτέρη Κιουρτσόγλου, που με την πρωτότυπη δουλειά του δίνει μια ιδιαίτερη πινελιά στο βιβλίο. Α.Β.

Μαριέττα Κοντού

ΣΥΓΓΝΩΜΗ, ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΠΩ ΚΑΤΙ; Μίνωας, Αθήνα 2013, σελ. 96

Η ψυχολόγος-οικογενειακή θεραπεύτρια Μαριέττα Κοντού καταθέτει το πρώτο της βιβλίο για παιδιά, όπου ένας 10χρονος μιλά για τη ζωή του, την οικογένειά του, τη δασκάλα του, τους φίλους του και όσα τον προβληματίζουν και θέλει να τα πει στους μεγάλους, αλλά δεν τα καταφέρνει πάντα. Όπως λέει, «παρόλο που δε μιλάω σαν μεγάλος, μπορώ να σκέφτομαι σαν μεγάλο παιδί που καταλαβαίνει τους μεγάλους. Μακάρι να μπορούσαν κι εκείνοι να σκέφτονται σαν μεγάλα παιδιά για να καταλαβαίνουν εμάς τα μικρά…» Αξιοδιάβαστο βιβλίο, που καλό θα ήταν να φτάσει και στα χέρια των ενηλίκων.

Λ.Π.-Α.

Ιωάννα Μπαμπέτα

ΕΥΚΟΛΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ – ΔΥΣΚΟΛΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Εικ.: Σάντρα Ελευθερίου Ψυχογιός, Αθήνα 2014, σελ. 68

Ο Λουκάς καλείται ν’ απαντήσει στις ερωτήσεις ενός λευκώματος. Το λεύκωμα είναι της Μαργαρίτας, που μυστικά χτυπά γι’ αυτήν η καρδιά του. «Τι θ’ άλλαζες στους γονείς σου;», «Ποιον αντιπαθείς;», «Τι είναι η αγάπη;», «Τι δεν σου αρέσει στο σχολείο;», «Τι θα γίνεις όταν μεγαλώσεις;» Ο Λουκάς απαντά σε ορισμένες από τις ερωτήσεις καταθέτοντας τις αλήθειες του, σε άλλες πάλι όχι. Στην προσπάθειά του όμως αυτή, το μυαλό του κάνει κύκλους γύρω από τη δική του ζωή, την οικογένειά του και τους φίλους του. Κι αυτός ο τρόπος σκέψης, που αποτυπώνεται με χιούμορ, παιδική ειλικρίνεια κι έναν απλό τρόπο εξιστόρησης που κυλά αβίαστα και θετικά, συνιστά το μυστικό της επιτυχίας του βιβλίου, που δικαιώθηκε με το βραβείο της Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς. Α.Β.

37/9

Λίνα Μουσιώνη

Ο ΜΑΓΟΣ ΠΟΤΕ ΠΟΤΕ ΚΑΙ ΤΟ ΧΑΜΕΝΟ ΠΟΤΕ Εικ.: Κατερίνα Βερούτσου Μεταίχμιο, Αθήνα 2011, σελ. 62

Ο παράξενος μάγος Πότε Πότε, που καλλιεργεί στον κήπο του μαγικά φρούτα και λαχανικά, χάνει το δικό του «ποτέ» και κινδυνεύει να στερηθεί τη μαγική του δύναμη. Έπειτα από πολλές, παράξενες και απρόσμενες περιπέτειες θα βρει τρόπο να θεραπευτεί και να συνεχίσει τη μαγική του διαμονή στην Άνω Μαγούπολη. Μια διασκεδαστική ιστορία με πλούσια φαντασία και εξαιρετική εικονογράφηση.

Λ.Π.-Α.

Σοφία Παράσχου

Ο ΑΓΑΠΗΜΕΝΟΣ ΜΟΥ ΚΟΛΛΗΤΣΙΔΑΣ Εικ.: Γιώργος Σγουρός Ψυχογιός, Αθήνα 2014, σελ. 76

Η γνωστή συγγραφέας έχει γράψει πάνω από 30 βιβλία για παιδιά, νέους και ενήλικες. Ας θυμηθούμε τα επιτυχημένα χιουμοριστικά βιβλία της Και οι κακοί έχουν ψυχή και Όταν έκλαψε ο Αϊ-Βασίλης, που τα λάτρεψαν τα παιδιά. Εξίσου θ’ αγαπήσουν και το καινούργιο της βιβλίο και τον ήρωά της, τον Ρούλη τον Κολλητσίδα, κι ας είναι γκρινιάρης, φοβιτσιάρης, μαρτυριάρης και ο φίλος του ο Γιώργος δε θέλει να έχει παρτίδες μαζί του. Τα αισθήματα του Γιώργου όμως θα αλλάξουν μετά από ένα ατύχημα, κι έτσι θα γίνουν με το Ρούλη φίλοι κολλητοί. Το χιούμορ, η συγκίνηση και η ανθρωπιά είναι τα χαρακτηριστικά αυτής της τρυφερής ιστορίας, που μιλά για τη φιλία και την αλληλοκατανόηση. Λ.Ψ.

Ελένη Πολυμενοπούλου

ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΤΟΥ ΦΩΤΗ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΤΩΝ ΧΡΩΜΑΤΩΝ Εικ.: Ελένη Πολυμενοπούλου Πατάκης, Αθήνα 2013, σελ. 108

Μια φορά κι έναν καιρό ήταν μια μακρινή πολιτεία στον πλανήτη Ροδαλφίνη, που λεγόταν Φλουπιληληλή κι έμοιαζε με τη Γη, όσο με κανέναν άλλο πλανήτη σε όλους τους γαλαξίες του σύμπαντος. Της Φλουπιληληλής όμως της έλειπε ένα μοναδικό πράγμα: το χρώμα. Πού είχαν πάει τα χρώματα; Ο Φώτης μαζί με τη Ροδούλα μπαίνουν σε τρομερές περιπέτειες για να βρουν τον κλέφτη που έκλεψε το χρώμα. Ένα βιβλίο όπου πρωταγωνιστεί η φαντασία και η περιπέτεια, και το ντύνει όμορφα η εικονογράφηση και η γραφή της συγγραφέως, παρασύροντας τον αναγνώστη στην πορεία της αναζήτησης και της εύρεσης του χρώματος. Γ.Γ.-Σ.

38/10

Michael Fry

ΟΙ ΦΥΤΟΥΛΕΣ Μετ.: Χαρά Γιαννοπούλου Παπαδόπουλος, Αθήνα 2014, σελ. 218

Ο Φύτουλας είναι ένας τύπος παιδιού αδύναμου, στο οποίο οι «δυνατοί» μπορούν να επιβάλλονται με κάθε τρόπο, ακόμη και βίαιο, όπως π.χ. με το να τον κλείνουν στο ντουλάπι του σχολείου ή να τον κρεμούν από το σώβρακο στην κρεμάστρα για τα παλτά. Μ’ άλλα λόγια, ο Φύτουλας είναι ένα θύμα, σύμφωνα με τον γλωσσικό κώδικα που έχουν εφεύρει τα παιδιά. Για να γράψει κανείς ένα τέτοιο βιβλίο πρέπει να έχει παρατηρήσει εις βάθος, οριζόντια και κάθετα, τις συμπεριφορές τόσο του θύματος όσο και του θύτη. Στην περίπτωση αυτού του βιβλίου βοηθά πολύ και η εικονογράφηση, που την έχει αναλάβει ο ίδιος ο συγγραφέας με τα επιτυχημένα του σκίτσα. Έχουμε λοιπόν τρεις φύτουλες, τον Νικ, τη Μόλι και τον Καρλ, που δεινοπαθούν από τον θύτη τους, τον τρομερό Ρόι, τον οποίο αποφασίζουν να κατατροπώσουν. Το αν θα τα καταφέρουν, θα το διαβάσετε στη συνέχεια. Εκείνο πάντως που φανερώνεται καθώς ξετυλίγεται η ιστορία, είναι πως και ο Ρόι έχει στοιχεία φύτουλα. Δεν μπορεί να διαβάσει καλά, μπερδεύει το έψιλον με το τρία και άλλα πολλά, κι ίσως γι’ αυτό να επιβάλλει την οντότητά του με τον σωματότυπό του. Η γραφή του Michael Fry γρήγορη, λαχανιαστή, δημιουργεί σε συνδυασμό με τα σκίτσα του ένα κλίμα έξω από τα συνηθισμένα, που ο αναγνώστης δυσκολεύεται να παρακολουθήσει. Τελικά όμως συμφιλιώνει τις δυο αντίθετες πλευρές, καταλήγοντας σε μηνύματα φιλίας και αλληλοκατανόησης. Α.Β.

Neil Gaiman

ΕΥΤΥΧΩΣ, Ο ΜΠΑΜΠΑΣ ΕΦΕΡΕ ΤΟ ΓΑΛΑ Eικ.: Skottie Young Μετ.: Φίλιππος Μανδηλαράς Παπαδόπουλος, Αθήνα 2014, σελ. 126

Πώς να το φανταστεί κανείς, ότι πηγαίνοντας μια μέρα ο μπαμπάς να πάρει γάλα για να φάνε τα παιδιά πρωινό, θα περνούσε τόσες περιπέτειες; Κι όμως, συνέβησαν τόσα απίστευτα: Συνάντησε σατανικούς εξωγήινους που ήθελαν ν’ ανακαινίσουν τη γη, άνοιξε η πόρτα ενός διαστημόπλοιου και μπήκε μέσα το... χωροχρονικό συνεχές, εμφανίστηκαν πιράνχας, βρικόλακες, ηφαίστεια, πειρατές και άλλα πολλά! Να το πιστέψει κανείς ή όχι; Απλά μπορεί να θαυμάσει τη φαντασία του πατέρα (ή και του… συγγραφέα) που κατάφερε να διηγηθεί στα παιδιά του μια τόσο ζωντανή και τρελούτσικη πε-

39/11

ριπέτεια. Ο Skottie Young εικονογράφησε «τρελά» αυτή την τρελή περιπέτεια, συμβάλλοντας αποτελεσματικά στο ύφος του βιβλίου.

Α.Β.

Μέγκαν ΜακΝτόναλντ

Η ΜΙΜΗ Η NΕYPIKH ΚΑΙ Η ΤΥΧΕΡΗ-ΑΤΥΧΗ ΔΕΚΑΡΑ (σελ. 164) Η ΜΙΜΗ Η ΝΕΥΡΙΚΗ ΔΕΝ ΠΑΕΙ ΔΙΑΚΟΠΕΣ (σελ. 208) Εικ.: Πίτερ Ρέινολντς Μετ.: Ειρήνη Χριστοπούλου Μεταίχμιο, Αθήνα 2014

Η Μιμή η νευρική είναι ένας τύπος κοριτσιού που την ιστορία της καταγράφει η συγγραφέας Μέγκαν ΜακΝτόναλντ εμπνευσμένη από την ίδια της τη ζωή με τις τέσσερις αδελφές της. Είναι μ’ άλλα λόγια σχεδόν αυτοβιογραφική, έχοντας μεταφραστεί σε 26 γλώσσες κι έχοντας πουλήσει εκατομμύρια αντίτυπα. Με συμμάχους τους αναγνώστες, τους δασκάλους και τον εικονογράφο της, η Μιμή θα μπορούσε να έχει κατακτήσει τον τίτλο «Μιμή η τυχερή». Η Μιμή είναι κυρίως νευρική, αλλά έχει κι άλλα προσόντα. Αλλάζει επαγγέλματα συνεχώς, έχει καλές προθέσεις, και κανένα εμπόδιο δεν είναι αρκετό ώστε να την εμποδίσει να πετύχει το στόχο της. Η Μιμή έγινε κι αυτή σειρά, όπως είθισται τελευταία, ύστερα από τον Χάρι Πότερ. Η Μιμή η νευρική προβλέπει το μέλλον, η Μιμή η νευρική σώζει τον κόσμο, η Μιμή η νευρική πάει... πανεπιστήμιο, κ.λπ. Ο εικονογράφος της, ο Πίτερ Ρέινολντς, ομολογεί ότι χαίρεται να εικονογραφεί τα βιβλία της γιατί γλεντάει κι εκείνος παράλληλα με την κόρη του τα διάφορα που της συμβαίνουν και το πώς τα αντιμετωπίζει. Α.Β.

Χ.Ι. Λάρι

ΣΤΟ ΝΗΣΙ ΔΗΛΗΤΗΡΙΟ (σελ. 112) ΤΡΟΜΟΣ ΣΤΟΝ ΠΑΓΟ (σελ. 112) ΟΙ ΔΕΙΝΟΣΑΥΡΟΙ ΞΑΝΑΡΧΟΝΤΑΙ (σελ. 112) ΡΟΚ ΣΤΑΡ (σελ. 112) Εικ.: Graig Phillips Μετ: Ευγενία Κολυδά Ψυχογιός, Αθήνα 2014

Κάθε τόσο εμφανίζεται στην Παιδική Λογοτεχνία ένας ήρωας που έχει στόχο να κερδίσει τις καρδιές των αναγνωστών με τα κατορ-

40/12

θώματά του. Τα σύγχρονα όμως πρότυπα είναι τελείως διαφορετικά από τα παλιά. Αυτό επιτάσσει η εποχή. Τώρα πια είναι υπερήρωες, υπερκατάσκοποι, μάγοι και γνώστες της τεχνολογίας που συγκινούν τον σημερινό παιδόκοσμο με τα εκπληκτικά επιτεύγματά τους. Ο νέος υπερκατάσκοπος αυτής της σειράς ακούει στο όνομα Ζακ Πάουερ. Πρόκειται για ένα δωδεκάχρονο αγόρι που προσπαθεί να σώσει τον κόσμο. Ποτέ δεν έχει αρκετό χρόνο, διαθέτει όμως ως όπλα την εξυπνάδα του και τα γκάτζετ του. Μερικά απ’ αυτά είναι οι «τραμπο-λι-κάλτσες», τα γυαλιά ηλίου μυσπέ (μυστικό υπερεξελιγμένο σύστημα παρακολούθησης και εξωτερική μονάδα SPYRAD), το λεϊζερόσυρμα, το αερομάστερ και το ανθρώπινο τρελομπαλάκι. Με αυτά τα εφόδια μπορεί και αντιμετωπίζει καταστροφικές απειλές και επικίνδυνους κακοποιούς. Αυτός και όλη του η οικογένεια δουλεύουν για ένα εκλεκτό κατασκοπικό πρακτορείο με την επωνυμία Κυβερνητικό Γραφείο Ερευνών ή, εν συντομία, ΚΓΕ. Από κει παίρνει οδηγίες και εκτελεί τις αποστολές του. Οι εκδόσεις Ψυχογιός κυκλοφορούν τα τέσσερα αυτά βιβλία με τις εκπληκτικές επιδόσεις του Ζακ Πάουερ. Στο πρώτο ψάχνει να βρει τον δόκτορα Δράστικ, έναν επικίνδυνο επιστήμονα, στο δεύτερο φτάνει ως τον μεγάλο παγωμένο πόλο με κίνδυνο να κοπούν τα δάχτυλά του από το κρύο, στο τρίτο ανακαλύπτει ότι κάποιος τρελός επιστήμονας επανέφερε ένα δεινόσαυρο στη ζωή, και στο τέταρτο χρησιμοποιεί όλες τις εκπληκτικές ικανότητές του ως ροκ σταρ για να φέρει σε πέρας την αποστολή που του ανέθεσαν. Παρόλο που όλες αυτές οι αποστολές πρέπει να είναι γρήγορες και αποτελεσματικές, αυτό δεν αποτρέπει τον Ζακ από τη μελέτη των μαθημάτων του. Αντίθετα, συνεχίζει να ξεπερνά τα εμπόδια και να διαψεύδει όσους απειλούν να αποκαλύψουν την ταυτότητά του, αφού κανείς δεν ξέρει ποιος είναι πραγματικά ο Ζακ Πάουερ. Το μυστικό αυτό μόνο ο ίδιος θα το αποκαλύψει!

Α.Β.

41/13

Ντέιβιντ Ουάλιαμς

ΔΙΣΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΟΥΧΟΣ ΕΤΩΝ 12 Εικ.: Τόνι Ρος Μετ.: Πετρούλα Γαβριηλίδου Ψυχογιός, Αθήνα 2014, σελ. 224

Γράφοντας με ύφος σχεδόν σουρεαλιστικό, διανθισμένο με διάφορες κωμικές ατάκες και περίεργα μενού, ο συγγραφέας καταφέρνει και θίγει διακωμωδώντας φαινόμενα που ανθούν στη σημερινή κοινωνία και αφορούν τα παιδιά: η βία στα σχολεία, ο εύκολος πλουτισμός, η έλλειψη φιλίας και αλληλοκατανόησης, η άμετρη κατανάλωση και η φιλοδοξία – όλα όμως κωμικά μεγεθυμένα. Πρωταγωνιστής είναι ο Τζο ο Πατάτας, το αγόρι των εκατομμυρίων, που έχει τα πάντα αλλά του λείπει ένας φίλος. Βιβλίο χαριτωμένο και ευτράπελο, που διαβάζεται άνετα.

Η.Π.

Άλις Παντερμίλερ - Ντανιέλα Κολ ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΛΟΤΑ Εικ.: Ντανιέλα Κολ Μετ.: Φωτεινή Μόσχη Ψυχογιός, Αθήνα 2014, σελ. 186

Το πρώτο βιβλίο της σειράς με τίτλο «Τρελοκούνελα και γονείς φευγάτοι». Η Λότα, ένα σύγχρονο καθημερινό παιδί, έχει επιθυμίες και εμμονές. Οι γονείς της κάνουν αισθητή την παρουσία τους μόνο για να μπερδεύουν την κατάσταση, ενώ τα δίδυμα αδέλφια της, ο Ζίμον και ο Γιάκομπ, της κάνουν δύσκολη τη ζωή, όπως ακριβώς και η Έστερ η χελώνα που μπερδεύεται συνεχώς στα πόδια της. Μια ινδική φλογέρα και μια φίλη καλή, η Σαγιέν, παίζουν κι αυτές το ρόλο τους, καθώς κι ένας παπαγάλος, ο Χάνιμπαλ, αλλά και η Πόλι, η σκυλίτσα της φράου Ζέγκεμπρεχτ, της γειτόνισσας. Κάθε φράση συνοδεύεται από την εικονογράφηση της Ντανιέλα Κολ, που έχει κάνει χιουμοριστικές και ελκυστικές απεικονίσεις των ηρώων. Επεισόδια όπως αυτό με την πώληση των κουνελιών είναι πολύ χαριτωμένα, καθώς και όλα τα γεγονότα που της συμβαίνουν είναι πραγματικά απρόσμενα. Η Λότα όμως είναι καλόκαρδη και βολική, και ξεπερνά τα εμπόδια και τις «ατυχίες» με το χαμόγελο. Α.Β.

42/14

για μεγάλα παιδιά και νέους Έρικα Αθανασίου

Η ΚΑΤΑΡΑΜΕΝΗ ΒΡΥΣΗ Κέδρος, Αθήνα 2014, σελ. 272

Μυθιστόρημα περιπετειώδες με άφθονη φαντασία, που διαδραματίζεται σε κάποιο βουνίσιο χωριό. Οι δυο ήρωες, γνωστοί και από προηγούμενο βιβλίο της συγγραφέως, προσπαθούν να λύσουν το μυστήριο της «Καταραμένης βρύσης», μυστήριο που συνοδεύεται από διάφορες δοξασίες και προκαταλήψεις. Με ενδιαφέρον ο αναγνώστης παρακολουθεί την εξέλιξη της ιστορίας, που εκτός από τις εξωφρενικές περιπέτειες των ηρώων για την ανακάλυψη της αλήθειας αγγίζει εμμέσως και άλλα σημερινά προβλήματα, περιβαλλοντικά αλλά και ηθικά. Ευχάριστο μυθιστόρημα, που διαβάζεται με άνεση, όπως με άνεση κινείται κι ο τρίτος ήρωας της ιστορίας, ένας πανέξυπνος και ταραχοποιός παπαγάλος.

Η.Π.

Γαλάτεια Γρηγοριάδου-Σουρέλη

ΑΓΙΑ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ Η ΔΙΑΚΟΝΙΣΣΑ Σκίτσα: Κλεάνθης Νίνις Ιερά Μονή Αγίου Κοσμά Αιτωλού, Αρναία 2014, σελ. 112

Βιβλίο για τη διακόνισσα-δεξί χέρι του αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου, ξεχωριστή και ονομαστή για τα μύρια καλά που έκανε! Ίδρυσε λεπροκομεία, ορφανοτροφεία, πτωχοκομεία, ξενώνες, μοναστήρια, νοσοκομεία, συνολικά 150 ιδρύματα. Η γραφή της Γ.Γ.Σουρέλη είναι γλαφυρή, αποδίδοντας το στίγμα της εποχής και το ζήλο της διακόνισσας. Έργο της και μοναδική της έγνοια ήταν να ωφελήσει τους ανθρώπους. Για την ίδια τη ζωή της δεν νοιαζόταν. Της έφτανε να ευχαριστεί τους άλλους. Το κείμενο την ανεβάζει πάνω από τα ανθρώπινα όρια, ενώ και ο θάνατός της ήταν επίσης ένα μεγάλο μυστήριο, αφού, όπως λέει η συγγραφέας, «όλες οι Εκκλησίες άνοιξαν τις πόρτες τους, για να δεχτούν τη θυγατέρα της Αγάπης και στήθηκε πανηγύρι στον ουρανό και γιόμισε μυρωδιές η πλάση». Α.Β.

43/15

Μαρία Λαμπαδαρίδου-Πόθου

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟ ΦΑΝΤΑΣΜΑ ΤΟΥ ΒΑΛΤΟΥ Πατάκης, Αθήνα 2014, σελ. 172

Ότι είναι μεγάλη συγγραφέας το γνωρίζουμε. Ότι έχει γράψει σπουδαία βιβλία για παιδιά, για νέους αλλά και για ενήλικες που βραβεύτηκαν με τα μεγαλύτερα βραβεία επίσης το γνωρίζουμε. Ας θυμηθούμε μερικά: Η Μαρούλα της Λήμνου, Η Δοξανιώ, Πήραν την Πόλη, πήραν την, Το Ξύλινο Τείχος, και πολλά άλλα. Το τελευταίο εφηβικό της μυθιστόρημα είναι το πιο τρυφερό, το πιο κοντινό στην αλήθεια, την αθέατη, στη γνώση την άλλη, που διαλύει το σκοτάδι και σε κάνει να νιώθεις δυνατός. Το φάντασμα του βάλτου δεν είναι παρά ένας ερωτευμένος στρατιώτης που προδομένος σκοτώνεται σε μιαν αποστολή, όμως εξακολουθεί να είναι παρών και να συμμετέχει στα γεγονότα. Ολόκληρο το μυθιστόρημα στηρίζεται στη δύναμη μιας κεχριμπαρένιας μπάλας που λειτουργεί με δυνάμεις άγνωστες, δυνάμεις μαγικές, και μας φέρνει σε τόπους και γεγονότα χαμένα μέσα στο χρόνο. Η νεαρή Δήμητρα, φοιτήτρια δημοσιογραφίας, ανακαλύπτει το ημερολόγιο του παππού της Μιχελή και αποφασίζει να ξεδιαλύνει αυτή την παράξενη ιστορία όπου ένα φάντασμα παίζει πρωτεύοντα ρόλο. Θα καταφέρει να μάθει τη δική της ταυτότητα; Ποιος ήταν ο σκοτωμένος στρατιώτης και γιατί κουκούλωσαν την ιστορία για να μη μαθευτεί ποτέ η αλήθεια; Και ο έρημος βάλτος γεμίζει από φωνές τρυφερές εκείνων που ερωτεύτηκαν, αγάπησαν, αλλά δεν πρόφτασαν να ζήσουν την αγάπη τους. Ένα μυθιστόρημα για νέους αλλά και για μεγάλους, από τα καλύτερα που έχω διαβάσει, τρυφερό, καλογραμμένο, με χαρακτήρες δυνατούς, γεμάτο αγάπη, φως, θυσία, που μας μυεί σ’ έναν κόσμο ομορφιάς. Λ.Ψ.

Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά E ΛΟΙΠΟΝ, ΟΧΙ!

Εξώφ.: Ντανιέλα Σταματιάδη Παρρησία, Αθήνα 2014, σελ. 170

Πρόκειται για ανθολόγηση κειμένων που έγραψαν κατά καιρούς μέλη της Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς. Ο τίτλος «εξηγείται» πολύ συγκεκριμένα στο οπισθόφυλλο, όπου αναφέρεται: «Ε λοιπόν, όχι! Δεν θ’ αφήσουμε να ξεχαστούν όλα αυτά! Τούτος ο τόμος δεν θα είναι “ένα ακόμα ημερολόγιο”. Θα φιλοξενήσει κατά κύριο λόγο μια “ανθολόγηση ευτυχισμένων ψηγμάτων λογοτεχνίας”. Ρίχνοντας μια τρυφερή ματιά προς τα πίσω, θα αποτελέσει μια συλλογή επετειακή, που θα ξαναφωτίσει περασμένες συμμετοχές

44/16

και που θα γλυκάνει πολλές από τις επόμενες αναγνωστικές μας ώρες...»

Α.Β.

Arnold Ytreeide

TO ΤΑΞΊΔΙ ΤΟΥ ΙΩΔΆΜ

Εικ.: Εύα Καραντινού Μετ.: Πολυξένη Τσαλίκη-Κιοσόγλου Παρρησία, Αθήνα 2013, σελ. 248

Βρισκόμαστε στα χρόνια της γέννησης του Χριστού! Ο Ιωδάμ, ο ήρωας της ιστορίας, από πείσμα δεν υπάκουσε τον πατέρα του και έφυγε από την οικογενειακή τους σκηνή. Όταν γύρισε μετανιωμένος δεν βρήκε κανένα. Ψάχνοντας να βρει τους δικούς του, περνά περιπέτειες αφάνταστες, αποκτά όμως και καλούς φίλους, που θυσιάζονται γι’ αυτόν σε δύσκολες στιγμές. Ο συγγραφέας μέσα από το οδοιπορικό του Ιωδάμ βρίσκει την ευκαιρία να παρουσιάσει ακμάζουσες πόλεις της εποχής. Την Παλαιστίνη, την Ιερουσαλήμ, την Ιεριχώ, τη Χεβρώνα, κ.λπ., και να τις συνδέσει με σημαντικά γεγονότα και πρόσωπα της θρησκευτικής ιστορίας. Όπως, π.χ., τη Μαρία και τον Ιωσήφ, που βρέθηκαν στη Βηθλεέμ τις ημέρες της απογραφής. Στο τέλος κάθε κεφαλαίου γίνεται σύγκριση με τα όσα αντιμετωπίζει ο Ιωδάμ, όπως και κάθε Χριστιανός, μέσα από τους ψαλμούς της Αγίας Γραφής. Αντίγραφα παπύρων, φωτογραφίες μνημείων, χάρτες και παλιές τοιχογραφίες από τις χαρακτηριστικές τοποθεσίες της περιοχής, συμπληρώνουν το βιβλίο. Ταυτόχρονα μάλιστα με το οδοιπορικό του Ιωδάμ, ζούμε και τα πρώτα Χριστούγεννα! Α.Β.

Λουτσία Βακαρίνο

ΕΓΩ, Η ΜΑΜΑ ΚΑΙ ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ: ΚΑΤΑ ΛΑΘΟΣ ΝΤΕΤΕΚΤΙΒ Εικ.: Πάολα Αντίστα Μετ.: Δήμητρα Δότση Μεταίχμιο, Αθήνα 2014, σελ. 192

Εντελώς απρόοπτα, η μαμά της Έμιλυ κι η ίδια γίνονται κληρονόμοι μιας αγροικίας στο Μπλόσομ Κρικ, που τους άφησε ένας μακρινός θείος. Την προηγούμενη μέρα η Λίντα, η μαμά, απολύθηκε από τη δουλειά της κι έτσι η κληρονομιά τούς ήρθε κουτί. Κι ενώ λοιπόν πηγαίνουν για τη γραφειοκρατική διεκπεραίωση της διαθήκης, ορισμένα επεισόδια μυστηρίου που συμβαίνουν στην αγροικία τούς οδηγούν σε αλλαγή πορείας. Παραμένουν στο Μπλόσομ Kρικ,

45/17

ανοίγοντας μάλιστα και δικό τους γραφείο. Ντετέκτιβ κατά λάθος; Μπορεί. Γεγονός είναι πάντως, ότι η Λίντα και η Έμιλυ, σ’ ένα δεύτερο βιβλίο που θα κυκλοφορήσει το 2015, θα λύσουν κι άλλο μυστήριο με κάποιον εξαφανισμένο άντρα. Α.Β.

Σάρα Κοέν-Σκαλί ΜΑΞ

Μετ.: Άννα Κοντολέων Πατάκης, Αθήνα 2014, σελ. 488

Από την πρώτη στιγμή που θα πάρεις στα χέρια σου το βιβλίο δε θέλεις να το αφήσεις, μέχρι να μάθεις το τέλος αυτού του παιδιούτέρας που μας διηγείται την ιστορία του από τη μέρα που ήταν έμβρυο και θέλει να γεννηθεί στις 20 Απριλίου, την ημέρα των γενεθλίων του Χίτλερ! Δε θα γνωρίσει ούτε τη μητέρα ούτε τον πατέρα του, αφού οι γονείς του, άγνωστοι μεταξύ τους, επιλέχθηκαν για να συνευρεθούν και να φέρουν στον κόσμο εκπροσώπους της άριας φυλής. Ο Μαξ, που θα ονομαστεί αργότερα Κόνραντ, θα ζήσει σε ένα σπίτι με άλλα όμοια παιδιά, χωρίς τρυφερότητα και στοργή, σύμφωνα με τα εκπαιδευτικά κριτήρια του ναζισμού. Μεγαλώνοντας θα επιστρατευτεί να μετάσχει σε απαγωγές μικρών παιδιών από τις κατεχόμενες χώρες των Ναζί. Η συνάντησή του με τον Λούκας, έναν νεαρό Πολωνοεβραίο, θα αλλάξει τη ζωή του. Θα αναπτύξει για πρώτη φορά έναν συναισθηματικό δεσμό με κάποιο ανθρώπινο πλάσμα και οι ναζιστικές του πεποιθήσεις θα ανατραπούν. Βιβλία με θέμα τη ναζιστική κτηνωδία έχουν γραφτεί πολλά. Όμως ο Μαξ μάς συγκλονίζει γιατί μας δείχνει ως πού μπορούν να φτάσουν τα όρια της ανθρώπινης θηριωδίας σε καιρό πολέμου. Κι όμως, η συγγραφέας κατορθώνει στο τέλος να μας κάνει να κατανοήσουμε και να συγκινηθούμε. Η Άννα Κοντολέων, συγγραφέας και η ίδια, μας πρόσφερε μιαν αψεγάδιαστη μετάφραση. Λ.Ψ.

Σούζαν Κρέλερ

ΤΟ ΜΠΛΕ ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ Μετ.: Τάνια Σταύρου Ψυχογιός, Αθήνα 2014, σελ. 222

Το βιβλίο ήταν υποψήφιο για το βραβείο Deutscher Judendliteraturpreis (2013). Θέμα του η ενδοοικογενειακή βία. Τολμηρό και σκληρό, αλλά συνάμα τρυφερό και συγκινητικό, εισχωρεί με ειλικρίνεια ως το βάθος του θέματος. Η συγγραφέας στήνει επιδέξια το σκηνικό της για να ολοκληρώσει την ψυχογράφηση των ηρώων της, που

46/18

είναι θύματα ξυλοδαρμού και κακοποίησης, με αντικειμενικότητα. Όσο απίστευτα κι αν φαίνονται τα γεγονότα, η Μάσα, η σωτήρας των παιδιών, έχει δει με τα μάτια της τις πληγές στα σωματάκια της Ιουλίας και του Μαξ κι έχει ακούσει με τ’ αυτιά της τα ουρλιαχτά και τις κραυγές της αγωνίας τους. Με τη λογική των 13 της χρόνων, η Μάσα κρύβει τα παιδιά στο μπλε σπιτάκι που υπάρχει στο μεγάλο χωράφι, ώσπου να δοθεί η λύση και να ενεργοποιηθεί όλο το χωριό, που βλέπει αλλά δεν μιλά. Πολλά θα συμβούν, που θα ρίξουν άπλετο φως σε μια τραγωδία αρκετά συνηθισμένη στη σημερινή σκληρή πραγματικότητα. Α.Β.

Τζον Μπόιν

ΜΕΙΝΕ ΕΚΕΙ ΠΟΥ ΕΙΣΑΙ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΦΥΓΕ Μετ.: Πετρούλα Γαβριηλίδου Ψυχογιός, Αθήνα 2014, σελ. 236

Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος, 1914. Ό Άλφι γίνεται 5 χρονών. Ο πατέρας του, ο Τζόρτζι, φεύγει εθελοντής στον πόλεμο, όπως είχε ευθύνη και καθήκον. Ο συγγραφέας περιγράφει τη ζωή όσων έμειναν πίσω, χωρίς να ξεχνά και τη ζωή των στρατιωτών στο μέτωπο, σκληρή και ωμή. Ο Τζόρτζι ήταν στο επάγγελμα γαλατάς, και μαζί με την καρότσα και το άλογό του, τον κύριο Άσκουιθ, μοίραζε το γάλα στις γειτονιές. Πέρασαν τέσσερα χρόνια από τα γενέθλια του Άλφι. Ό Άλφι μπήκε στα εννιά. Ο μπαμπάς του άφαντος. Ούτε γράμματά του έπαιρναν πια. Ο Άλφι ήταν σίγουρος ότι είχε πεθάνει. Εντελώς τυχαία όμως, στο σταθμό του Κινγκς Κρος όπου έκανε τον λούστρο για να εξασφαλίζει τα προς το ζην, ο Άλφι θα δει το όνομα του πατέρα του σε μια δέσμη χαρτιών που ανήκαν σ’ έναν στρατιωτικό γιατρό. Ο Άλφι, παρά τη νεαρή του ηλικία, θα ψάξει για τον πάτερα του. Ο συγγραφέας ζωντανεύει έναν κόσμο που αξίζει να τον σχολιάσει κανείς. Εξετάζει τόσο τη σωματική και πνευματική γενναιότητα όσο και τον πόνο. Συγκινεί τις καρδιές και τις κερδίζει. Το βιβλίο ήταν υποψήφιο για το εθνικό ιρλανδικό βραβείο παιδικού βιβλίου. Α.Β.

47/19

ΕΠΙΛΟΓΗ

Χριστουγεννιάτικων βιβλίων και ημερολογίων 2015 ΑΣ ΣΤΟΛΙΣΟΥΜΕ ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ (με δώρο ένα DVD)

ΨΥΧΟΓΙΟΣ Χρήστος Δημόπουλος

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΜΕ ΤΟΝ ΧΡΗΣΤΟ – ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΚΑΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Αθήνα 2014, σελ. 56

k48

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

Στο βιβλίο περιέχονται 24 υπέροχες κατασκευές και δραστηριότητες, με τις οποίες μπορούν να απασχοληθούν τα παιδιά στις δια κοπές των Χριστουγέννων. Πάρτε χαρτιά, εφημερίδες, κόλλα, ψαλίδια, κοπίδια και τέμπερες και φτιάξτε τα μικρά αριστουργήματα που σας προτείνει: Χιονονιφάδες, ελατάκια, κάρτες, ταράνδους, κάλτσες για το τζάκι, δεντράκια από κουκουνάρια και άλλα πολλά. Α.Β.

Εικ.: Πάολα Μιλιάρι - Φραντσέσκα Πέσι Αθήνα 2014, σελ. 36

Επειδή ο κυρΧρήστος έχει αρπάξει ένα δυνατό κρυολόγημα και κοιμάται του καλού καιρού, τα ζώα του αγροκτήματος και τα ζώα του δάσους αποφασίζουν ύστερα από... συνέλευση που έκαναν στο στάβλο να στολίσουν εκείνα το χριστουγεννιάτικο δέντρο – και τα καταφέρνουν μια χαρά! Στο τέλος του βιβλίου περιέχεται και το επίκαιρο τραγούδι «Τρίγωνα κάλαντα». Α.Β.

ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΜΟΥ ΒΙΒΛΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΜΟΝΗ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ Αθήνα 2014, σελ. 30

Η ΚΟΚΚΙΝΗ MYΤΗ ΤΟΥ ΡΟΥΝΤΟΛΦ

Ο μπαμπάς, με μικρά τετράστιχα, αφηγείται την έλευση του Αϊ-Βασίλη από την καμινάδα, μιλά για τους ταράνδους του και τη χαρά που αφήνουν πίσω τους.

Αθήνα 2014, σελ. 12

Α.Β.

Ο Ρούντολφ έχει κατακόκκινη μύτη. Οι άλλοι τάρανδοι έχουν καφέ και

τον κοροϊδεύουν. Όμως ο Ρούντολφ καταφέρνει με την κόκκινη μύτη του, που λειτουργεί και σαν φανός, να τους οδηγήσει στον προορισμό τους μέσα στη χριστουγεννιάτικη ομίχλη. Α.Β.

WWF – ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΟΙΧΟΥ

Επιτοίχιο ημερολόγιο με θαυμάσιες φωτογραφίες άγριων ζώων για κάθε μήνα. Το σύνολο των εσόδων από την πώληση της έκδοσης θα διατεθούν για την υποστήριξη του WWF ΕΛΛΑΣ. Α.Β.

ξωτικά και άλλα παράξενα πλάσματα, που έχουν και παράξενα ονόματα: Τσάο-τσάο Γη, Δον Ξύστρους, μαντάμ Σβήστρα, Ουρ ο σκίουρος, Φίμη η νυφίτσα, Κάλι-Καλ ο καλός καλικάντζαρος και η περίφημη χώρα Τσιν-Τσινία. Παραμυθομυθιστόρημα με φαντασία που… ξεχειλίζει, γεμάτο χριστουγεννιάτικη ατμόσφαιρα, παιδικότητα και κυρίως… «αγαπουλίνιο» γράψιμο. Η Θέντα Μιμηλάκη εικονογράφησε την Ιταλίδα Μπεφάνα, τον Αϊ-Βασίλη, τους μάγους και όλους τους «αγαπουλίνιους» με κέφι ιδιαίτερο! Α.Β.

ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ Ανδρέας Κένιγκ

ΚΑΘΕ ΜΕΡΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ Εικ.: Γκίντερ Γιάκομπς Απόδοση: Μάρω Ταυρή

ΚΟΚΚΙΝΗ ΚΛΩΣΤΗ ΔΕΜΕΝΗ Αναστασία Ευσταθίου

ΑΓΑΠΟΥΛΙΝΙΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ Εικ.: Θέντα Μιμηλάκη

Όλα παίζουν στα χριστουγεννιάτικα αγαπουλίνια! Ηλεκτρονικά παιχνίδια, καλικάντζαροι, μάγισσες, ο Αϊ-Βασίλης,

Ο Μαξ κάνει μιαν ασυνήθιστη ευχή στον Αϊ-Βασίλη. Του αρέσει τόσο πολύ η θαλπωρή και η ατμόσφαιρα των Χριστουγέννων, ώστε τον παρακαλεί να είναι κάθε μέρα Χριστούγεννα! Η ευχή του εισακούγεται, μα τελικά ο Μαξ βαριέται τα ίδια και τα ίδια και παρακαλεί πάλι τον Άγιο να κανονίσει τα πράγματα να γίνονται όπως πριν. Βιβλίο που καταπιάνεται να δείξει ποια είναι η ουσία του μέτρου. Α.Β.

49 k

ΤΕΥΧΟΣ 116 / 2014

Μέγκαν ΜακΝτόναλτ

ΠΑΤΑΚΗΣ

ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΤΗΣ ΜΙΜΗΣ ΤΗΣ ΝΕΥΡΙΚΗΣ Εικ.: Πίτερ Ρέινολντς

Η Μιμή είναι ένα κορίτσι με προσωπικότητα και φιλοδοξίες. Όλα τα ξεπερνά με την επιμονή, την εξυπνάδα και το χιούμορ της. Το να χιονίσει όμως τα Χριστούγεννα, που τόσο επιθυμεί ο Στάμος ο αδελφός της, δεν μπορεί να το καταφέρει, γιατί δεν περνάει από το χέρι της. Κι όμως! Όλα μπορούν να συμβούν… Α.Β.

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2015 ΚΑΘΕ ΜΕΡΑ ΓΟΝΕΙΣ Σύνταξη κειμένων: Καλλιόπη Εμμανουηλίδου

Τα κείμενα της κάθε σελίδας περιέχουν πρακτικές συμβουλές και πληροφορίες πολύ χρήσιμες για τους γονείς.

Α.Β.

Σοφί ντε Μιλλενέμ

ΕΝΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΟ ΘΑΥΜΑ Εικ.: Ερίκ Πουιμπαρέ Μετ.: Φίλιππος Μανδηλαράς Αθήνα 2014, σελ. 46

Σε μια μικρή πολιτεία ζουν δυο μοναχικοί άνθρωποι. Ο Αρμάνδος, κατσούφης και στριφνός, και ο Λεοπόλδος, γκρινιάρης χωρίς κανένα φίλο. Πλούσιοι κι οι δυο, αλλά τσιγκούνηδες και μαγκούφηδες. Οπότε… κατασκοπεύοντας ο ένας τον άλλον από το παράθυρό του και για να μην υστερήσουν, ξεπέρασαν χωρίς να το καταλάβουν τον εαυτό τους, αφιερώνοντας χρόνο και χρήμα για δύο ορφανά. Ήταν παραμονή Χριστουγέννων και έγινε θαύμα; Γιατί αυτή η περιστασιακή ιστορία μετατράπηκε σε μόνιμο χαρακτηριστικό τους; Και γιατί κάθε φορά που έκαναν κάτι «καλό» άναβαν αστέρια στον ουρανό; Α.Β.

ΚΑΛΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΜΕ ΑΓΑΠΗ Απόδοση: Αργυρώ Πιπίνη Αθήνα 2014, σελ. 118

Η Κριστίν Λέσον και η εικονογράφος Τζέιν Τσάπμαν γράφουν για τα ποντικάκια που σώζουν έναν άσπρο κύκνο που τον πέρασαν για άγγελο. Η Τζούλια Χάμπερη και η εικονογράφος Σόφι Γουίλλιαμ περι-

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2015

γράφουν το θυμό μιας μικρής για τον αδελφό της, που έσπασε το αγαπημένο της ελαφάκι, και για το πώς γλύκανε η ψυχούλα της και τον συγχώρεσε. Το «Χριστουγεννιάτικο αρκουδάκι» έγραψε η Ανν Μάγκαν και το εικονογράφησε η Τζοάν Μος. Το αρκουδάκι ήταν πολικό. Δεν το αγόραζε κανείς κι ήταν θλιμμένο σε όλες τις γιορτές, ώσπου το αγόρασαν ο παππούς και η γιαγιά της Έλλης, που μόλις το είδε, το λάτρεψε. Η Τζούλι Σάικς με τον εικονογράφο Τιμ Γουόρνες συνεργάστηκαν για να πραγματοποιηθεί το «Βιάσου, Αϊ-Βασίλη». Ο Άγιος νυστάζει! Δεν θα προλάβει τις δουλειές του, και γι’ αυτό οι τάρανδοί του θα του αγοράσουν ένα ξυπνητήρι. Α.Β.

Πιστές στον «Μικρό Πρίγκιπα», οι εκδόσεις Πατάκη κυκλοφορούν και φέτος ένα πανέμορφο εμφανισιακά ημερολόγιο, με μία ολόκληρη σελίδα αφιερωμένη σε κάθε μέρα, με εορτολόγιο, αλλά κι ένα γραμματόσημο ή ένσημο με τον αγαπημένο ήρωα, που επισημαίνει την κάθε ημέρα. Για κάθε μήνα, τέλος, αντιστοιχεί και μια ατάκα από το κείμενο του «Μικρού Πρίγκιπα». Α.Β.

51 k

ΤΕΥΧΟΣ 116 / 2014

ΠΟΙΗΜΑΤΑ

k52

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

Ο ΧΑΡΤΙΝΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΜΟΥ Χάρτινα θέλω τα βιβλία μου. Για να με ταξιδεύουν σαν τον πολύχρωμο χαρταετό μου που παίζει με τα συννεφάκια, που κουβεντιάζει με τον κορυδαλλό. Όπως η χάρτινη βαρκούλα μου που αρμενίζει στο γιαλό γεμάτη ελπίδες και όνειρα. Χάρτινα θέλω τα βιβλία μου, να τα μυρίζω, να τ’ αγκαλιάζω, να τ’ ακουμπώ στο προσκεφάλι μου, να νιώθω τις σελίδες τους μαγευτικό φτερούγισμα πουλιού στ’ ακροδάχτυλά μου. Δε θέλω τίποτα ν’ αλλάξει στον χάρτινο παραμυθένιο κόσμο μου! Ντίνα Χατζηνικολάου

ΤΟ ΜΟΛΥΒΑΚΙ ΜΟΥ Τρέχει το μολυβάκι μου σαν το νερό στ’ αυλάκι και χαίρεται η καρδούλα μου και χαίρεται η ψυχή μου που βλέπω στο λευκό χαρτί να περπατούν οι λέξεις, να κουβεντιάζουν, να τα λεν σαν τα χελιδονάκια, και γίνονται μικρά παιδιά, παππούδες με γυαλάκια και κοπελούδες δροσερές σαν γάργαρα νερά, να ζωντανεύουν όνειρα, να ζωντανεύουν πόθους, υφαίνοντας τα χρώματα της παιδικής μας νιότης, ξυπνώντας απ’ το λήθαργο τα κρίνα της αγάπης, λησμονημένα πρόσωπα, σκιές, μορφές, ιδέες. Τρέχει το μολυβάκι μου σαν νιούτσικο αλογάκι μες σε λιβάδια και δροσιές, σε λιόχαρα αλώνια. Κλέβει το φως, την έμπνευση, κλέβει τη φαντασία από μια χώρα μακρινή, γεμάτη φως, αιώνια. Β. Δ. Αναγνωστόπουλος

53k

ΤΕΥΧΟΣ 116 / 2014

διαχρονικά*

XΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΟ ΠΑΙΔΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ: ΑΓΑΘΟ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ Ή ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΟ; Α. Α. Γιαννικοπούλου Αν. Καθηγήτρια ΤΕΑΠΗ Πανεπιστημίου Αθηνών

X k54

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

ρόνο με το χρόνο, τις ημέρες των γιορτών παρατηρείται μια πραγματική εκδοτική άνθηση στο χώρο του χριστουγεννιάτικου παιδικού βιβλίου. Για τα ελληνικά δεδομένα, το φαινόμενο είναι σχετικά πρόσφατο1, και τα τελευταία χρόνια λαμβάνει πραγματικά μεγάλες διαστάσεις. Κάθε χρόνο νέοι τίτλοι προστίθενται στους ήδη υπάρχοντες, και δίπλα στις μεταφράσεις ξενόγλωσσων παιδικών βιβλίων σήμερα κυκλοφορούν και αρκετά ελληνικά. Το επίκαιρο βιβλίο καταλαμβάνει επάξια τη θέση του δίπλα στα άλλα ψώνια των ημερών. Αγοράζεται παραμονές των γιορτών, και του Αϊ-Γιαννιού στοιβάζεται στο πατάρι για μια ολόκληρη χρονιά, μαζί με το πλαστικό έλατο και τις πολύχρωμες μπάλες. Δίπλα στα βιβλία χριστουγεννιάτικων κατασκευών2 και στα ημερολόγια, που πάντα ήταν δημοφιλή σε δασκάλους και γονείς, έρχεται να προστεθεί η εικονογραφημένη παιδική ιστορία, βιβλίο που δεν διακρίνεται πάντα για την αισθητική του ποιότητα, τόσο σε επίπεδο κειμένου όσο και εικονογράφησης. Η άνθηση που «απολαμβάνει» το χριστουγεννιάτικο βιβλίο, κυρίως προς την κατεύθυνση του «υδροκέφαλου» εντύπου, όπου η μορφή είναι ιδιαίτερα προσεγμένη, ενώ το περιεχόμενο απελπιστικά φτωχό, μας κάνει να αναρωτιόμαστε αν η αύξηση του αριθμού των επίκαιρων εκδόσεων οφείλεται στην κατακόρυφη άνοδο του αναγνωστικού ενδιαφέροντος των παιδιών κατά τις μέρες των χριστουγεννιάτικων γιορτών ή σε λόγους όπως: ❖ Η γενική κρίση καταναλωτισμού που κυριαρχεί αυτές τις μέρες συμπαρασύρει σε μιαν αγοραστική φρενίτιδα όλους μας, ακόμη και τους βιβλιόφιλους. Το σύνθημα «Χαρίστε ένα βιβλίο» βρήκε αρκετούς οπαδούς, ειδικά όταν το βιβλίο-δώρο και φθηνό είναι, σε σχέση με είδη ρουχισμού ή παιχνίδια, και κύρος προσδίδει στον δωρίζοντα. Αλλά και τα ίδια τα χριστουγεννιάτικα βιβλία έχουν σχεδιαστεί με βασικό στόχο να… αγορασθούν. Φωτάκια που αναβοσβήνουν, χριστουγεννιάτικα κάλαντα, συνοδευτικά δωράκια – όλα επιδιώκουν να προσελκύσουν τον υποψήφιο αγοραστή. Για λόγους… καταναλωτικούς, τα χριστουγεννιάτικα βιβλία μετέρχονται και * Στις σελίδες αυτές επαναδημοσιεύονται κείμενα με διαχρονική αξία, που είχαν παρουσιαστεί στις Διαδρομές κατά τα πρώτα δεκαπέντε χρόνια της κυκλοφορίας τους. To�� άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε στο τεύχος 56 (Χειμώνας 1999).

άλλων μέσων, όπως για παράδειγμα την αποφυγή αναφοράς χρονολογίας έκδοσης. Σαν να ήταν τυρί που χαλάει με τον καιρό ή ψάρι που τρώγεται πάντα φρέσκο, το επίκαιρο χριστουγεννιάτικο βιβλίο διαλαλεί τον εφήμερο και προσωρινό του χαρακτήρα, αποκρύπτοντας, ως ανύπανδρος –και ανέραστος– κόρη παλαιών ημερών, την πραγματική του ηλικία. ΄Ισως στα προηγούμενα θα έπρεπε να προστεθεί και η περίπτωση των σειρών που σπεύδουν να δημιουργήσουν επίκαιρα βιβλία, αυτά που συνήθως προσφέρονται ως δώρο στην ανάλογη περίπτωση3. ❖ Η λογική τού να γεμίσουμε τον ελεύθερο χρόνο των παιδιών4 σπρώχνει αρκετούς γονείς και στο βιβλίο. Όπως χαρίζουμε στα παιδιά μας επιτραπέζια παιχνίδια ή αγοράζουμε βιντεοκασέτες, για «να έχουν κάτι να κάνουν τώρα που δεν έχουν σχολείο», με την ίδια λογική προμηθευόμαστε και βιβλία. ❖ Η μίμηση ξένων προτύπων μάς έφερε –μαζί με το έλατο, τα ρεβεγιόν και τα πυροτεχνήματα– και το χριστουγεννιάτικο βιβλίο. Το εποχικό βιβλίο εντάσσεται στην ίδια λογική του επίκαιρου τραπεζομάντιλου, της χριστουγεννιάτικης κούπας και της κάλτσας με τα Αγιοβασιλάκια. Τα τελευταία χρόνια αρχίσαμε να γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα με δυτικό τρόπο. Στολίζουμε νωρίτερα και πλουσιότερα τα σπίτια μας και τις πόλεις μας, και ζούμε στο πνεύμα των εορτών για περισσότερο χρόνο. Ενώ για εμάς τους ΄Ελληνες η Ανάσταση ήταν παραδοσιακά η μεγαλύτερη γιορτή, τώρα το Πάσχα των Ελλήνων «ωχριά» μπροστά στις χριστουγεννιάτικες προετοιμασίες μας. Το χριστουγεννιάτικο παιδικό βιβλίο ευδοκίμησε στο εξωτερικό και εισήχθη στη χώρα μας μαζί με όλες τις άλλες χριστουγεννιάτικες συνήθειες. Για τον λόγο αυτό, τα περισσότερα επίκαιρα βιβλία που κυκλοφορούν στην Ελλάδα ήταν μέχρι πρόσφατα μεταφράσεις ξένων5.

55k

ΤΕΥΧΟΣ 116 / 2014

Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να αναφέρουμε ότι τον τελευταίο καιρό το παιδικό βιβλίο εν γένει, και όχι μόνο το χριστουγεννιάτικο, έχει αλλάξει πολύ. Συνηθίσαμε να βλέπουμε στα ράφια των παιδικών βιβλιοθηκών βιβλία σε περίεργα σχήματα –πεταλούδες, αυτοκίνητα με ρόδες που τρέχουν, καβούρια και χελώνες–, βιβλία που μυρίζουν, βιβλία που βγάζουν ήχους ή μουσική, βιβλία με κινητά μέρη –εικόνες που ξεπηδούν, παράθυρα που ανοίγουν, ελάσματα που κινούνται–, βιβλία-σκηνικά, βιβλία πλαστικά που πλένονται, βιβλία για την αφή –όπου μια σειρά από διαφορετικά υλικά δημιουργούν ποικίλες απτικές εμπειρίες–, βιβλία σε σχήμα κρεμάστρας που λένε την ιστορία τους μέσα από την ντουλάπα, βιβλία μικρά ή τεράστια, βιβλία πάνινα που μπορούν να χρησιμεύσουν και ως μαξιλάρι, βιβλία που η πρωτοτυπία τους ξεπερνά πολλές φορές τη φαντασία μας. Ειδικά τις μέρες των γιορτών, τέτοιου είδους βιβλία πολλαπλασιάζονται με γοργούς ρυθμούς. Έτσι, συνηθίσαμε στα βιβλία-στολίδια6, που λειτουργούν και ως… «αναγνώσιμη» διακόσμηση κάποιου φωτισμένου έλατου, τα βιβλία με μουσική ή φωτάκια7, βιβλία με τρισδιάστατες εικόνες8, βιβλία που μεταμορφώνονται σε χάρτινα χριστουγεννιάτικα έλατα9, βιβλία που κουβαλούν μαζί αρκουδάκια, κασέτες με χριστουγεννιάτικα τραγούδια, αφίσες και άλλα δώρα10 για τα παιδιά-αποδέκτες.

Δυστυχώς, το κύριο χαρακτηριστικό πολλών από αυτά τα βιβλία είναι το ότι το περιεχόμενό τους υστερεί σε σχέση με τη μορφή τους που είναι ιδιαίτερα φροντισμένη. Αρκετές φορές, η σχέση ανάμεσα στα δύο δείχνει να είναι αντιστρόφως ανάλογη, και μάλιστα όταν η μορφή παρουσιάζει πρωτοτυπία, συνήθως υποκρύπτονται ανεπάρκειες περιεχομένου. Ενδιαφέρουσα και πολύ αποκαλυπτική είναι η εμπειρία της κυρίας Ζερβού11, που διηγείται τη στάση ενός εκδότη απέναντι σε ένα βιβλίο που η ίδια συνέγραψε. Όσο υπήρχε η πιθανότητα να κυκλοφορήσει το βιβλίο ως «μαγικό», αποτελώντας μιαν ασυνήθιστη έκδοση, το κείμενο εγκρίθηκε a priori χωρίς καν να διαβασθεί. Όταν όμως η έκδοσή του, για λόγους οικονομικούς, υπέπεσε στη συμβατική κατηγορία, το κείμενο αξιολογήθηκε, λογοκρίθηκε και εντέλει απορρίφθηκε. Αν προσπαθούσαμε να βρούμε λόγους για να δικαιολογήσουμε την επέλαση των χριστουγεννιάτικων «φανταχτερών» βιβλίων, θα αναφέραμε τους εξής: ❖ Όσο περνάει ο καιρός εκδίδονται βιβλία που απευθύνονται σε πολύ μικρό-

τερες ηλικίες. Ενώ μέχρι και πριν λίγες δεκαετίες η αντίληψη ήταν να μάθει πρώτα το παιδί να διαβάζει και μετά να έρθει σε επαφή με τα βιβλία, τώρα η κυρίαρχη άποψη είναι εντελώς αντίθετη: «Προέχει να αγαπήσει το παιδί το βιβλίο. Μετά θα μάθει και να διαβάζει». ΄Ετσι, πολλαπλασιάζονται οι εκδόσεις βιβλίων για μικρότερες ηλικίες, και το γεγονός αυτό συνεπιφέρει σαρωτικές αλλαγές, όχι μόνο στα κείμενα, αλλά και στο σχήμα, στο μέγεθος, στα υλικά και στη μορφή της έκδοσης. ❖ Τα βιβλία-κράχτες. Πρόκειται για βιβλία που προσπαθούν να ερεθίσουν τις καταναλωτικές χορδές των αγοραστών. Για τον λόγο αυτόν δεν μπορεί να είναι λιτά, απέριττα, απλά. Έτσι, τον τελευταίο καιρό τα βιβλία γέμισαν με… φωτάκια, μουσική, αρώματα, κρυμμένες εκπλήξεις και δωράκια. Σε

k58

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

πολλά από αυτά δεν προβάλλεται ο συγγραφέας, και ο μόνος που διεκδικεί την πατρότητά τους είναι ο εκδότης τους. Το φαινόμενο παρουσιάζεται εντονότερο τις μέρες των γιορτών. Σε αυτό συμβάλλει και το γεγονός ότι το αγοραστικό ενδιαφέρον του κοινού είναι χρονικά ιδιαίτερα περιορισμένο. Τώρα που ο αριθμός των επίκαιρων εκδόσεων είναι μεγάλος, τα χριστουγεννιάτικα βιβλία αγωνίζονται να ξεχωρίσουν μεταξύ τους στις προθήκες των βιβλιοπωλείων. Ο βιαστικός αγοραστής, καθώς τρέχει για να προλάβει τον κρεοπώλη για τη γαλοπούλα και τα πολυκαταστήματα για τις κολόνιες, δεν έχει ούτε το χρόνο ούτε τη διάθεση να σταθεί για πολύ σε κάποιο βιβλιοπωλείο. Συνήθως αγοράζει αυτό που πραγματικά «χτυπάει» στο μάτι – και συνήθως αυτό δεν γίνεται μέσα από το περιεχόμενο.

59k

ΤΕΥΧΟΣ 116 / 2014

k60 ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

❖ Η αύξηση του αγοραστικού κοινού. Με δεδομένο ότι οι εκδοτικοί οίκοι ενδιαφέρονται για το κέρδος, το γεγονός ότι το βιβλίο πλέον «πουλάει», βοηθά στο να μην καθίστανται πια απαγορευτικές οι πολυτελείς και ακριβές εκδόσεις. ❖ Το γενικότερα φανταχτερό χρώμα των ημερών συμπαρασύρει και το εποχικό βιβλίο. Όπως «σπαταλώνται» χιλιάδες λαμπιόνια για να φωτίσουν τις κρύες νύχτες, όπως ξοδεύονται τόνοι ασημόσκονης για να λαμπρύνουν βιτρίνες και δρόμους, όπως βαρέλια χρυσής μπογιάς μεταμορφώνουν κάθε φθηνό μπαλάκι σε απαστράπτον στολίδι, κατά τον ίδιο τρόπο και το βιβλίο προσπαθεί να «φορέσει» τα καλά του τις μέρες των γιορτών. ❖ Η πρόοδος της τεχνολογίας κάνει πλέον πραγματοποιήσιμα εκδοτικά εγχειρήματα που αποτελούσαν άπιαστο όνειρο κατά το πρόσφατο παρελθόν. Πριν από κάμποσα χρόνια, ακόμη και η πολύχρωμη εικονογράφηση ήταν δύσκολη. Με την πρόοδο της τεχνολογίας, όχι μόνο η χρωματιστή εικόνα έγινε εφικτή, αλλά μπορούν να προστεθούν και όλα τα υπόλοιπα στοιχεία, όπως τα φωτάκια, η μουσική, κ.λπ., που αλλάζουν το βιβλίο.

❖ Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα, με την κυριαρχία του ηλεκτρονικού υπολογιστή, έχει πλέον εισαγάγει την έννοια του διαδραστικού αναγνώστη. Απέναντι στην κλασική άποψη που θέλει τον αναγνώστη απλώς να γυρίζει τις σελίδες, τώρα ο ανήλικος αναγνώστης αναλαμβάνει με τα νέα βιβλία μιαν ευρεία γκάμα πρωτοβουλιών, από το πάτημα ενός κουμπιού για να αρχίσει το τραγούδι του τριζονιού μέχρι τον καθορισμό της πλοκής της ιστορίας (βλ. τα 88 ντολμαδάκια του Ε. Τριβιζά). Όπως ενδεχομένως η κυριαρχία της εικόνας μέσα από την τηλεόραση δημιούργησε την ανάγκη περισσότερων και πιο προσεγμένων εικονογραφημένων βιβλίων, η διάδοση των ηλεκτρονικών υπολογιστών και τα πολυμέσα προσθέτουν στο συμβατικό βιβλίο δύο επιπλέον διαστάσεις: εκείνη του διαδραστικού αναγνώστη και της συνδρομής τρίτων μέσων (π.χ. του ήχου), πλην του κειμένου και της εικόνας. Ασφαλώς, δεν είναι στις προθέσεις μας να υποστηρίξουμε ότι όλα όσα συλλήβδην αποκαλέσαμε «φανταχτερά» βιβλία διακρίνονται για τη χαμηλή τους ποιότητα, γεγονός που τα καθιστά περιττά και αδιάφορα. Σκιαγραφώντας την προσφορά παρόμοιων βιβλίων, οφείλουμε να αναφέρουμε τα εξής: • Κερδίζονται αναγνώστες. Καλύτερα κάποιος που διαβάζει ακόμη και λίγο παρά εκείνος που δεν διαβάζει τίποτε. Ο πρώτος ενδέχεται να εξελιχθεί σε συνειδητοποιημένο αναγνώστη, ο δεύτερος ποτέ12. Βιβλία που αποτελούν χαρά για μικρούς και μεγάλους δίνοντάς τους τη δυνατότητα να διασκεδάσουν και να παίξουν, σίγουρα καλλιεργούν τη θετική στάση απέναντι στο βιβλίο. • Τα βιβλία αυτά σηματοδοτούν το ενδιάμεσο στάδιο για να περάσουν τα παιδιά από την τρισδιάστατη πραγματικότητα στον δισδιάστατο κόσμο των βιβλίων13. Κάτι τέτοιο απαιτεί περίπλοκες νοητικές διαδικασίες, και τέτοιου είδους βιβλία, που στέκονται ανάμεσα στη δαιδαλώδη πραγματικότητα και την επίπεδη σελίδα, διευκολύνουν τη… διάβαση. Ομαλοποιούν ουσιαστικά τη διαδρομή από το μη-βιβλίο στο βιβλίο, και υβρίδια όπως τα βιβλιοπαιχνίδια, που δεν μπορείς να πεις με βεβαιότητα εάν αγοράζονται για να διαβασθούν ή για να χρησιμεύσουν ως παιχνίδια, αποτελούν το ενδιάμεσο βήμα ανάμεσα στο παιχνίδι των μικρών και το βιβλίο των μεγαλύτερων. • Ο μικρούλης «αναγνώστης βιβλίων που περιέχουν εκπλήξεις, μουσική, φωτάκια και κρυμμένες εικόνες ενεργοποιείται περισσότερο όταν, καθισμένος στη μητρική αγκαλιά, λαμβάνει κι αυτός ενεργό ρόλο στην ανάγνωση, πατώντας την κατάλληλη στιγμή το κουμπί για να ακούσει τη μουσική. Το γεγονός αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για την κατάκτηση της αναγνωστικής ικανότητας από τα παιδιά, αφού η εμπλοκή των μικρών στην αναγνωστική διαδικασία, ακόμη και όταν αυτά δεν γνωρίζουν να διαβάζουν, θεωρείται πολύ σημαντική14. Καθώς το τοπίο ξεκαθαρίζει και το χριστουγεννιάτικο βιβλίο ισχυροποιεί τη θέση του στην αγορά, δίπλα σε σωρούς βιβλίων που δεν διακρίνονται για την υψηλή τους ποιότητα, χρόνο με το χρόνο πληθαίνουν οι νέες εκδόσεις που

61 k

ΤΕΥΧΟΣ 116 / 2014

δεν υστερούν ούτε από άποψη περιεχομένου ούτε στο θέμα της εικονογράφησης15. Η επιλογή είναι δική μας! ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

k62 ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

1. Αλήθεια, πόσο έχουν αλλάξει τα πράγματα σε διάστημα λιγότερο από μία δεκαετία! Τότε, ο Μάνος Κοντολέων μιλώντας για τα χριστουγεννιάτικα βιβλία έγραφε: «Εδώ, το φαινόμενο αυτό δεν είναι τόσο έντονο. Λίγα είναι εκείνα τα βιβλία που έχουν ως θέμα τους τα Χριστούγεννα και η αριθμητικά περιορισμένη αγορά εμποδίζει την κυκλοφορία ακριβών εκδόσεων. Κάποιες συλλογές διηγημάτων με χριστουγεννιάτικο χρώμα, κάποια επετειακά παραμύθια (τα πιο πολλά μεταφρασμένα) και λίγα βιβλία με κατασκευές. Το πιο μεγάλο μερίδιο της αγοράς το κρατούν τα βιβλία που κυκλοφορούν και τις άλλες εποχές του χρόνου» (Μ. Κοντολέων, «Η παρουσία των βιβλίων για παιδιά τις μέρες των Χριστουγέννων», περ. Διαβάζω, τχ. 277, 1991, σ. 56). 2. Ορισμένα από αυτά περιλαμβάνουν κατασκευές που διανθίζονται και με μικρές ιστορίες, ποιηματάκια και έθιμα. Βλ., π.χ., ΄Ηρθαν τα Χριστούγεννα, εκδ. Ερευνητές, ΣΥΝ. Π.Ε. 3. Δες: Eric Hill, Τα Χριστούγεννα του Σποτ, εκδ. Άμμος, 1984. Άλλωστε, δεν είναι η πρώτη φορά που η γνωστή σειρά δημιουργεί κάτι επίκαιρο. Για παράδειγμα αναφέρουμε τα Γενέθλια του Σποτ. 4. Μ. Κοντολέων, «Η παρουσία των βιβλίων για παιδιά τις μέρες των Χριστουγέννων», περ. Διαβάζω, τχ. 277, 1991, σσ. 45-46. 5. Στις μέρες μας μάλιστα, ορισμένα βιβλία εμφανίζονται ταυτόχρονα στην Ελλάδα και στη χώρα που κυκλοφορεί το πρωτότυπο. Για παράδειγμα το Σσσς! Κυκλοφόρησε πέρυσι στο Λονδίνο από τις εκδ. Magi Pubications και συγχρόνως στην Αθήνα από τους Σύγχρονους Ορίζοντες. 6. Για παράδειγμα, από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος κυκλοφορούν: Το Δώρο του Αϊ-Βασίλη (1995), ΄Ενας καινούργιος φίλος για τα Χριστούγεννα (1995), κ.ά. 7. Το Χριστουγεννιάτικο Μυστικό του Πέτρου, εκδ. Ντουντούμη, χ.χ. 8. Το ταξίδι του Αϊ-Βασίλη, Πατάκης, 1995. 9. Το Χαρούμενο Ελατάκι, εκδ. Καμπανά. 10. Πολλά βιβλία συνοδεύονται και από δώρα όπως αφίσες (π.χ. Σσσς!), CD με χριστουγεννιάτικες μελωδίες (π.χ. Το Αγιοβασιλάκι), βιντεοκασέτες (π.χ. Εγώ είμαι ο αληθινός Αγιοβασίλης), κ.ά. 11. Δες: Αλεξάνδρα Ζερβού, Λογοκρισία και αντιστάσεις στα κείμενα των παιδικών μας χρόνων, Οδυσσέας, 1993, σσ. 41-50. 12. Πρέπει να αναφέρουμε ότι δεν είναι η πρώτη φορά που διατυπώνεται παρόμοιος συλλογισμός. Στο ίδιο πνεύμα κινήθηκε και η υπεράσπιση των κόμικς. Δες: P. Dickinson, “A Defence of Rubbish”, Children’s Literature in Education, Nοέμ. 1973, σσ. 7-10. 13. Η άποψη αυτή ανήκει στους G. Bohning & M. Radencich, “Action Books: Pages for learning and laughter”, Young children, Σέπ. 1989, σσ. 62-66. 14. Δες: Α. Α. Γιαννικοπούλου, Από την Προανάγνωση στην Ανάγνωση – Οδηγός για Γονείς και Εκπαιδευτικούς, Καστανιώτης, 1988. 15. Συγχωρήστε σε μια μητέρα την επιθυμία της να αναφέρει τα τέσσερα βιβλία που αγαπήσαμε, μαζί με τον Οδυσσέα, τη χρονιά που πέρασε: 1) Ίνγκριντ Όστρεν, Εγώ είμαι ο αληθινός Αϊ-Βασίλης!, απ.: Ρένα ΡώσσηΖαΐρη, εικ.: Κρίστα Ούνζνερ, εκδ. Μίνωας. 2) Peter Grosz, Οι Τρεις Βασίληδες, εικ.: Giuliano Lunelli, μτφρ.: Βανέσσα Λάππα, εκδ. Παπαδόπουλος, 1998 (χαριτωμένοι βιβλίο, όπου τρεις γήινοι Βασίληδες δημιουργούν δώρα από λέξεις, ξύλο, μάρμαρο και τα μοιράζουν στα παιδιά). 3) Konrad Richter, Ο Άγιος Βασίλης έρχεται, εικ.: Josef Wilkon, απ.: Ελένη Βαλαβάνη, εκδ. Παπαδόπουλος, 1987 (ο Στέφανος με τα βρόμικα παπούτσια συναντά έναν Αγιοβασίλη με επίσης βρόμικα παπούτσια). 4) Ρένα Ρώσση-Ζαΐρη, Το κατεργάρικο αστεράκι, εικ.: ΄Εφη Λαδά, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, 1998 (ένα μικρό αστεράκι ήρθε κρυφά στη γη για να δει τη φάτνη και το μεγάλο αστέρι της Γέννησης).

συνέντευξη ΚΙΚΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ Με λένε Κική Δημητριάδου και αγαπώ τα παραμύθια. Αγαπώ και τους ανθρώπους μου, τα αδέσποτα όλου του κόσμου, το νηπιαγωγείο, τα βιβλία, το γλυκό κολοκύθι, τις μουσικές, τα ελαιόδεντρα, τα όνειρα, τον αέρα όταν φυσάει μέσα απ’ τα πεύκα στο Πάικο, τους Κουβακάδες, την Κατερίνα που δε χορταίνω, τις φωτογραφίες, τα ποιήματα, το φθινόπωρο, τα ρόδια, τα γιαλόξυλα, τις ονειροπαγίδες, τον Μήτσο, την Ήρα και τη Νούλα, τη Νίκη και τον Ρίτσο που αλωνίζουν στον σκυλοπαράδεισο, τη βροχή, τη Βαγγελιώ που θυμάται, τον ενικό αριθμό, τις αγιογραφίες, την Άννα που θα γίνει κτηνίατρος, τον έναστρο ουρανό, το τηλέφωνο, το Κορδελάκι, τον μικρό πρίγκιπα, τη Μακεδονικής Αμύνης, την ξενιτιά που τη λένε Καναδά, τα παχύφυλλα, την Ιστορία, τη Μαφάλντα, τα παραθαλάσσια χωριά, τις τριανταφυλλιές όταν δε θέλουν κλάδεμα, τον Θανάση Παπακωνσταντίνου, το νοικοκυριό, τη Δώρα, τα μνημεία, την Τασούλα του μέτρου, τα βουνά, τις χαρτόκουτες, τις σβούρες, τα παπουτσάκια της κυρίας Αγγελικής που θα λένε για πάντα παραμύθια.

ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ • Η Αρήτη της ροδιάς, εικονογράφηση: Νικόλας Ανδρικόπουλος, εκδόσεις Λιβάνη, 2009, βραβείο Κύκλου Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου 2010, υποψήφιο στη βραχεία λίστα του περιοδικού Διαβάζω την ίδια χρονιά. • Τα παραμύθια της μάγισσας γιαγιάς, εικονογράφηση: Βαγγέλης Παπαβασιλείου, εκδόσεις Λιβάνη, 2010. • Το ημερολόγιο της Δώρας, εικονογράφηση: Βαγγέλης Παπαβασιλείου, εκδόσεις Λιβάνη, 2010. • Ένα αστέρι για τη Μαρία, εικονογράφηση: Βαγγέλης Παπαβασιλείου, εκδόσεις Παρρησία, 2013.

63k

ΤΕΥΧΟΣ 116 / 2014

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Αγγελική Βαρελλά: Το να γράψετε παραμύθια ήταν ένα παιδικό σας όνειρο ή προέκυψε όταν γίνατε νηπιαγωγός; Κική Δημητριάδου: Η συγγραφή παραμυθιών δεν ήταν παιδικό όνειρο. Υπήρξα όμως φανατική αναγνώστριά τους από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου. Η δημιουργική γραφή μού άρεσε πάντα. Από τα χρόνια του Δημοτικού σχολείου έγραφα διάφορα κείμενα – ποιήματα, ημερολόγια, και άλλα. Το πρώτο μου παραμύθι το έγραψα στη Σχολή Νηπιαγωγών, στα πλαίσια του μαθήματος της Παιδικής Λογοτεχνίας. Πέρασαν πολλά χρόνια για να συνειδητοποιήσω πως το να γράφω παραμύθια είναι ό,τι μου αρέσει περισσότερο να κάνω, και ταιριάζει τόσο πολύ στην ψυχή μου. Μου αρέσει να λέω πως αυτή η… ανακάλυψή μου μοιάζει με την ανακάλυψη ενός ρούχου που αναζητάς διακαώς και το βρίσκεις! Το ιδανικό ζητούμενό σου στην ποιότητα, στο μέγεθος, στο χρώμα, στο στιλ… Α.Β.: Ποιο παραμύθι πρωτοδιαβάσατε; Κ.Δ.: Δεν θυμάμαι τον τίτλο, ούτε το συγγραφέα. Το κουβαλάω μέσα μου όμως σαν αίσθηση και με συγκινεί ακόμη και τώρα. Ο νεαρός ήρωας περνάει τα πάνδεινα για να καταφέρει να προσεγγίσει την όμορφη κοπέλα που είναι κλεισμένη στο μισοσκόταδο ενός μαγεμένου πύργου. Η κοπέλα τού εξομολογείται πως δεν μπορεί να βγει από τον πύργο, αλλά η λαχτάρα του νέου δεν του επιτρέπει καμιά αδράνεια. Τη σηκώνει στα χέρια του και τη μεταφέρει έξω στον κήπο και στο φως. Και τότε, μέσα στην αγκαλιά του, μπροστά στα έκπληκτα μάτια του, η κοπέλα γερνάει εν ριπή οφθαλμού και πεθαίνει! Ένιωθα το ίδιο απαρηγόρητη με τον ήρωα. Σαράντα χρόνια έχουν περάσει από τότε, αλλά το θυμάμαι σα να ’ταν χθες. Τα παιχνίδια της μνήμης είναι απίστευτα!

Ντέιβιντ Ουάλιαμς

Ο κωμικός ηθοποιός και συγγραφέας που ξεπέρασε την Τζ. Κ. Ρόουλινγκ σε αναγνωσιμότητα στα σχολεία του Ηνωμένου Βασιλείου!

ΔΙΣΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΟΥΧΟΣ ΕΤΩΝ 12

Για παιδιά από 9 ετών

Ο ΚΥΡΙΟΣ ΒΡΟΜΥΛΟΣ

ΕΚ Δ

79 -2 014

ΕΙ

Σ ΨΥΧ

ΟΣ

Σ ΨΥΧ

ΕΚ Δ

ΕΙ

Ο Τζο Πατάτας είναι το πιο πλούσιο δωδεκάχρονο αγόρι του κόσμου. Ο Τζο έχει τα πάντα: ένα καταδικό του αγωνιστικό αυτοκίνητο Φόρμουλα 1, χιλιάδες αθλητικά παπούτσια, μέχρι και έναν ουρακοτάγκο για μπάτλερ! Ναι, ο Τζο έχει τα πάντα, αλλά του λείπει κάτι που το αποζητά πραγματικά: ένας φίλος...

ΓΙ

Η Χλόη είναι ίσως το πιο μοναχικό κορίτσι στον κόσμο. Αλλά μια μέρα γνωρίζει τον κύριο Βρομύλο, τον άστεγο της γειτονιάς της. Εντάξει, μυρίζει λιγάκι, αλλά είναι ο μοναδικός άνθρωπος που της έχει φερθεί ποτέ τόσο καλά. Έτσι, όταν ο κύριος Βρομύλος χρειάζεται ένα μέρος για να μείνει, η Χλόη αποφασίζει να τον κρύψει στην αποθήκη του κήπου τους!

79 -2 0 14

Κυκλοφορούν και σε e-books. Αναζητήστε περισσότερους από 1.000 τίτλους στο www.psichogios.gr/ebooks! OS

PUBL

Α.Β.: Υπήρξε κάποιο πρότυπο στη συγγραφική σας πορεία; Κ.Δ.: Το δέντρο που έδινε, του Σαρλ Σιλβερστάιν, είναι ένα παραμύθι-πρότυπο για μένα. Διαθέτει το συγκινησιακό και νοηματικό φορτίο που θέλω να έχει ένα παραμύθι. Α.Β.: Είναι γνωστή η αγάπη σας (πάθος θα το έλεγα) για τα αδέσποτα ζώα. Το αποδεικνύει άλλωστε έμπρακτα η εμπλοκή σας με το Σύλλογο Ζωόφιλων της πόλης σας. Πιστεύετε πως είναι εφικτό το να εμφυσήσετε μέσα από γραπτά αυτή την αγάπη σας στα παιδιά;

k66 ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

Κ.Δ.: Τα παιδιά είναι η ελπίδα, πάντα! Για την αλλαγή της φιλοζωικής κουλτούρας στην πατρίδα μας δεν υπάρχει άλλος δρόμος πέρα από τον δικό τους. Είμαι απογοητευμένη από την έλλειψη παιδείας όσον αφορά το ευαίσθητο τούτο θέμα και αποφασισμένη να παλέψω όπως και όσο μπορώ γι’ αυτό. Και ναι, πιστεύω πως μπορεί να καλλιεργηθεί μια φιλοζωική στάση ζωής μέσα από τη λογοτεχνία. Γι’ αυτό και βάζω στο στόμα του πρωταγωνιστή μου, του Αδέσποτου, τη διαπίστωση πως τα παιδιά και τα βιβλία θα τον σώσουν από τη δυστυχία του. Από τη δυστυχία του που είναι ταυτόχρονα και μία από τις ντροπές του Νεοέλληνα. Είναι βαθιά πεποίθησή μου επίσης, πως η Αγάπη είναι επιλογή. Μέσα από τα κείμενα του Αδέσποτου, το κάθε αδέσποτο ζώο κάνει έναν αγώνα για ν’ αγαπηθεί. Α.Β.: Πείτε μας περισσότερα για το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που έχετε δημιουργήσει με την ονομασία «Αδέσποτος». Κ.Δ.: Ξεκίνησα το πρόγραμμα μέσα από το Σύλλογο που αναφέρατε πριν. Ο Αδέσποτος είναι ένας αδέσποτος σκύλος, σύμβολο όλων των αδέσποτων ζώων. Την εξωτερική του μορφή χάρισε ο σκιτσογράφος Βαγγέλης Παπαβασιλείου. Ως χαρακτήρας ενσαρκώνει την ανιδιοτέλεια, την καλοσύνη, τη σοφία, την αθωότητα, όλο αυτό το πακέτο του μεγαλείου που κρύβεται μέσα σ’ έναν άνθρωπο. (Το τι θα αξιοποιηθεί, βέβαια, από τον κάθε άνθρωπο, είναι καθαρά προσωπική του επιλογή…) Ο Αδέσποτος στέλνει γράμματα απευθυνόμενος σε προσωπικό ύφος στο κάθε παιδί και μέσα σ’ αυτά συχνά κάνει τον παραμυθά. Εξυπακούεται πως παράλληλα ενημερώνει και ευαισθητοποιεί για τα θέματα που σχετίζονται με την ύπαρξή του. Κορυφαίο χαρακτηριστικό του είναι η φιλαναγνωστική του δράση. Έτσι, μέσω των προγραμμάτων του έχουν κληθεί συγγραφείς όπως εσείς, η κ. Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου, η κ. Παυλίνα Παμπούδη, η κ. Σοφία Ζαραμπούκα και η κ. Εύα Ιεροπούλου (η οποία μάλιστα χάρισε πρόσφατα κι ένα τραγούδι, που έγραψε ειδικά για τον Αδέσποτο). Α.Β.: Τι σας αρέσει και τι δεν σας αρέσει στο χώρο της Παιδικής Λογοτεχνίας; Κ.Δ.: Στην Παιδική Λογοτεχνία απεχθάνομαι την ευκολία και την προχειρότητα με την οποία την προσεγγίζουν κάποιοι. Το παιδαριώδες, το γραμμένο

67k

ΤΕΥΧΟΣ 116 / 2014

στα γρήγορα, το ό,τι να ’ναι… Η πληθώρα παραγωγής παιδικών βιβλίων τις τελευταίες δεκαετίες νομίζω το αποδεικνύει αυτό. Ωστόσο, ο πήχης έχει ανέβει εντυπωσιακά τα τελευταία χρόνια, και νομίζω πως η Παιδική Λογοτεχνία παγίωσε πλέον μια ποιότητα αντάξια του αναγνωστικού κοινού της. Εδώ θα ήθελα να διατυπώσω την άποψή μου (εμμονή, κάποιες φορές) σχετικά με το κοινό αυτό: Ως επαγγελματίας της εκπαίδευσης, αλλά και ως γονιός, νιώθω ότι ανήκω στο κοινό αυτό. Αν το κείμενο με συγκινήσει, θα το υποστηρίξω και θα το πρεσβεύσω με την ψυχή μου. Αυτό είναι νομοτέλεια. Μ’ αυτή την οπτική, αλλά και με την πεποίθηση ότι όλοι κρύβουμε ένα παιδί μέσα μας, το αναγνωστικό κοινό είναι πολύ μεγαλύτερο απ’ ό,τι ηλικιακά του χρεώνεται – για μένα, μάλιστα, είναι και… μαγικότερο! Α.Β.: Ποια παρέα θα θέλατε να έχετε σ’ ένα μακρινό ταξίδι, έναν παραμυθά ή έναν φιλόζωο; Κ.Δ.: Μπορεί ένας παραμυθάς να μην αγαπάει τα ζώα; Αλλά ας το ξεκινήσουμε από… νωρίτερα: Δεν χρειάζεται να είναι κανείς φιλόζωος όταν είναι Άνθρωπος! Όταν σέβεσαι το περιβάλλον σου, σέβεσαι κάθε μορφή ζωής, είσαι κομμάτι της φύσης και δεν το ξεχνάς! Σκέφτομαι τη φύση ως έναν ανθρώπινο οργανισμό. Υπάρχει κάποια λειτουργία ή όργανο, κάτι που να περισσεύει, που να μπορείς ν’ απαλλαγείς από αυτό, ν’ αγνοήσεις ή να αδιαφορήσεις γι’ αυτό;

Ποιος αληθινός παραμυθάς, άραγε, θα έβγαζε από το παραμυθικό του σύμπαν τα ζώα; Θα το φτώχαινε τόσο πολύ… Μάλλον ανόητος θα ήταν. Α.Β.: Υπάρχει κάτι που θα θέλατε ν’ αλλάξει στο ελληνικό σχολείο; Κ.Δ.: Πολλά και διάφορα θα ήθελα ν’ αλλάξουν στο ελληνικό σχολείο. Πριν απ’ όλα όμως, εύχομαι κι ονειρεύομαι να πάψει κάποτε η ισοπεδωτική επίδραση που αυτό ασκεί στη δημιουργικότητα και τη φαντασία των παιδιών. Τα παραμύθια είναι ένας τρόπος για να περισωθεί κάτι απ’ αυτές. Κι ένας λόγος παραπάνω για να τ’ αγαπώ τόσο πολύ. •

k68

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

νέα

ΔΡΑΣΕΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΙΒΒΥ – ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ-ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2014 Στο διάστημα Σεπτεμβρίου-Δεκεμβρίου 2014, το Ελληνικό Τμήμα της ΙΒΒΥ – Κύκλος Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου πραγματοποίησε σειρά δράσεων με τη συμμετοχή των μελών του. Αναλυτικά: 1. Συμμετείχε στο φθινοπωρινό Φεστιβάλ Παιδικού και Εφηβικού Βιβλίου, του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού, με τη δράση «Το γέλιο κάνει καλό στο σχολείο». Είκοσι πέντε συγγραφείς και εικονογράφοι, οι οποίοι συμμετέχουν στο υπό έκδοση βιβλίο, παρουσίασαν τις ανέκδοτες ιστορίες τους στα παιδιά. 2. Η εκπρόσωπος του σωματείου, κ. Μαίρη Κρητικού, παρακολούθησε τις εργασίες του Συνεδρίου της ΙΒΒΥ στο Μεξικό, ψήφισε στη Γενική Συνέλευση και παρέλαβε δίπλωμα ανακήρυξης της κ. Λότης Πέτροβιτς ως Μέλος επί τιμή, για τη συνολική προσφορά της στην ΙΒΒΥ. Η απονομή του διπλώματος στην κ. Πέτροβιτς πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 28 Νοεμβρίου σε τιμητική εκδήλωση. 3. Συμμετείχε με δικό του περίπτερο στο LocalBook Show, που συνδιοργάνωσαν η Π.Ο.Ε.Β. και ο Δήμος Κηφισιάς στο Άλσος Κηφισιάς, από τις 4 έως τις 12 Οκτωβρίου. 4. Ενίσχυσε τη «Γωνιά Φιλαναγνωσίας», που ίδρυσε από τον Απρίλιο του 2013 στο Σισμανόγλειο Μέγαρο στην Κωνσταντινούπολη, χάρη στη βοήθεια του μέλους κ. Εύας Κασιάρου, η οποία μετέφερε δεκάδες βιβλία που είχαν κατατεθεί από εκδότες και δημιουργούς για τα βραβεία του Κύκλου. 5. Φιλοξένησε στη Βιβλιοθήκη του ένα από τα 28 εικαστικά έργα της έκθεσης StrArt, που διοργάνωσε το Δίκτυο Δικαιωμάτων του Παιδιού. Τα έργα φιλοξενούνταν σε 28 σημεία γύρω από το Σταθμό Λαρίσης. 6. Οργανώνει τη δράση: «17 συγγραφείς – 17 Δημοτικές Βιβλιοθήκες – 17 κείμενα για τα δικαιώματα των παιδιών», σε συνεργασία με Δημοτικές Βιβλιοθήκες της Αττικής. Συγγραφείς-μέλη του Ελληνικού Τμήματος ΙΒΒΥ διαβάζουν, σε Δημοτικές Βιβλιοθήκες, κείμενά τους σχετικά με τα δικαιώματα των παιδιών. Οι εκδηλώσεις θα πραγματοποιηθούν από τις 8 Νο-

69k

ΤΕΥΧΟΣ 116 / 2014

εμβρίου έως τις 17 Δεκεμβρίου του 2014, για οργανωμένες ομάδες μαθητών, ενώ θα είναι ανοιχτές και στο κοινό. Η δράση πραγματοποιείται στα πλαίσια της καμπάνιας «Υπερασπίζοντας τα δικαιώματά μου, διεκδικώ την παιδική μου ηλικία», που συντονίζει το Δίκτυο Δικαιωμάτων του Παιδιού, με τη σύμπραξη 50 πολιτιστικών φορέων. Οι συνεργαζόμενες Δημοτικές Βιβλιοθήκες είναι οι εξής: Αγίου Δημητρίου, Αγίας Παρασκευής, Αθηνών, Ηλιούπολης, Καλλιθέας, Κερατσινίου-Δραπετσώνας, Kηφισιάς, Κορωπίου, Μοσχάτου, Νέας Ιωνίας, Νέου Ηρακλείου, Νίκαιας-Αγίου Ιωάννη Ρέντη, Πειραιά-Ταύρου, Χαλανδρίου. 7. Διοργανώνει φέτος για πρώτη φορά τη δράση «Διαβάζω & Μοιράζομαι» (Read & Share), ένα σύστημα ανοιχτής ανταλλακτικής βιβλιοθήκης που θα αναπτυχθεί πιλοτικά σε επιλεγμένα σχολεία της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης της Αττικής. 8. Προκηρύσσει βραβεία για τη συγγραφή και εικονογράφηση λογοτεχνικών βιβλίων για παιδιά και νέους, έκδοσης 2014, καθώς και βραβεία σε φυσικά πρόσωπα και φορείς που προωθούν την καλλιέργεια της Φιλαναγνωσίας.

k70

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΥ ΤΟΜΟΥ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗΣ ΣΥΝΤΡΟΦΙΑΣ Τον καινούργιο συλλογικό της τόμο παρουσίασε η Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά, στις 19 Νοεμβρίου. Η παρουσίαση έγινε στον ζεστό και καλαίσθητο χώρο που διαθέτει το «Θέατρο της Ημέρας» και την παρακολούθησαν μέλη και φίλοι της Συντροφιάς. Τα 150 κείμενα που περιέχονται στον τόμο ανθολογήθηκαν μέσα από τα Λογοτεχνικά Ημερολόγια που εκδίδει εδώ και 15 χρόνια η Συντροφιά και συγκεντρώθηκαν σε αυτή την επετειακή-συλλεκτική έκδοση, με τον γενικό τίτλο Ε λοιπόν, ΌΧΙ! Ο τόμος ολοκληρώθηκε με την ευγενική χορηγία των εκδόσεων Παρρησία. Το εξώφυλλο φιλοτέχνησε η Ντανιέλα Σταματιάδη, ενώ την επιμέλεια είχε η Αλίκη Σιαβελή. Το βιβλίο μπορείτε να το προμηθευτείτε μέσω της Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς, τηλεφωνώντας στο: 210.8223338.

71 k

ΤΕΥΧΟΣ 116 / 2014

ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ 2015 ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΙΒΒΥ – ΚΥΚΛΟΥ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΑΙΔΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ Το Ελληνικό Τμήμα της ΙΒΒΥ (Διεθνής Οργάνωση Βιβλίων για τη Νεότητα) – Κύκλος του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου προκηρύσσει διαγωνισμούς για τα εξής βραβεία: Α. Βραβεία για τη συγγραφή και εικονογράφηση λογοτεχνικών βιβλίων για παιδιά.

k72

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

Τα βιβλία πρέπει να είναι γραμμένα στην ελληνική γλώσσα, πρωτότυπα, και να έχουν εκδοθεί για πρώτη φορά το 2014. 1. Βραβείο «Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου» σε πρωτοεμφανιζόμενο συγγραφέα βιβλίου για παιδιά ή νέους (ο/η συγγραφέας θα πρέπει να εκδίδει λογοτεχνικό κείμενό του για πρώτη φορά). 2. Βραβείο «Πηνελόπη Μαξίμου» σε συγγραφέα βιβλίου αφήγησης βραχείας φόρμας για παιδιά (σε αυτή την κατηγορία ανήκουν βιβλία με κείμενο μικρής έκτασης, τα οποία απευθύνονται σε παιδιά των πρώτων τάξεων του Δημοτικού). 3. Βραβείο σε εικονογράφο και συγγραφέα βιβλίου με πολύχρωμη εικονογράφηση (picture book ή album) για την εικονογράφηση και για το κείμενο. 4. Βραβείο «Φανή Αποστολίδου» σε συγγραφέα μυθιστορήματος ή εκτενούς παραμυθιού για παιδιά έως 12 ετών. 5. Βραβείο σε συγγραφέα εφηβικού ή νεανικού μυθιστορήματος. 6. Βραβείο «Βίτω Αγγελοπούλου» σε συγγραφέα βιβλίου γνώσεων για παιδιά. 7. Βραβείο σε μεταφρασμένο στα ελληνικά βιβλίο για παιδιά ή νέους. Για την κατηγορία αυτή κάθε εκδοτικός οίκος έχει δικαίωμα να υποβάλει έως 3 (τρία) μεταφρασμένα βιβλία, ανεξάρτητα από το είδος και την ηλικία που αυτά απευθύνονται. Δεν απαιτείται η αποστολή του ξενόγλωσσου βιβλίου. Κάθε δημιουργός ή εκδότης που θέλει να διαγωνιστεί/ούν κάποιο/α βιβλίο/α του πρέπει να στείλει: • Πέντε (5) αντίτυπα από τον κάθε διαγωνιζόμενο τίτλο.

• Ηλεκτρονική δήλωση με όλους τους τίτλους των διαγωνιζόμενων βιβλίων του, σημειώνοντας την κατηγορία στην οποία επιθυμεί να διαγωνιστεί το κάθε βιβλίο. Η δήλωση της κατηγορίας είναι δεσμευτική για τις επιτροπές.  H κατάθεση των έργων προϋποθέτει την έγκριση των δημιουργών για τη συμμετοχή του έργου τους στο διαγωνισμό.  Κάθε βιβλίο μπορεί να διαγωνιστεί σε μία μόνο κατηγορία. Εξαίρεση αποτελεί η περίπτωση που ο συγγραφέας του είναι πρωτοεμφανιζόμενος. Τότε μπορεί να διαγωνιστεί σε δύο: σε αυτήν του πρωτοεμφανιζόμενου και σε αυτήν που ανήκει το είδος του βιβλίου (π.χ.: κατηγορία Πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα και κατηγορία Βραχείας φόρμας). Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να αποσταλούν συνολικά δέκα (10) αντίτυπα του βιβλίου, πέντε (5) για κάθε επιτροπή.  Η ηλεκτρονική δήλωση και ο κατάλογος των υποβληθέντων βιβλίων θα πρέπει να αποσταλούν εγκαίρως στην ηλεκτρονική διεύθυνση: kyklos@greekibby.gr  Δεν δικαιούνται να λάβουν μέρος στους διαγωνισμούς βιβλία των μελών του Δ.Σ. και των κριτικών επιτροπών. Επίσης, αποκλείονται τα βιβλία χωρίς χρονολογία έκδοσης και οι διασκευές (πλην της κατηγορίας 6). Για όλες τις κατηγορίες (εκτός του Πρωτοεμφανιζόμενου) θα ανακοινωθούν Βραχείες λίστες. Στις 2 Απριλίου, ημέρα εορτασμού της Παγκόσμιας Ημέρας Παιδικού Βιβλίου, θα ανακοινωθούν τα βραβεία.

73 k

ΤΕΥΧΟΣ 116 / 2014

Τα βιβλία μπορούν να κατατεθούν στο γραφείο του Ελληνικού Τμήματος ΙΒΒΥ ή να σταλούν με απλό ταχυδρομείο (όχι courier) το αργότερο μέχρι την Πέμπτη 8 Ιανουαρίου 2015 στα γραφεία μας, τις εξής ημέρες και ώρες: Τρίτη και Πέμπτη 16-18-23 Δεκεμβρίου: 11:00-13:00 και 17:00-19:00 Πέμπτη 8 Ιανουαρίου: 11:00-15:00 (καταληκτική ημερομηνία αποστολής) ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΓΡΑΦΕΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΙΒΒΥ: Κύκλος Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου Μπουμπουλίνας 28, 106 82 Αθήνα Τηλ.: 2108222296 Τα διαγωνιζόμενα βιβλία δεν επιστρέφονται (ένα αντίτυπο παραμένει στη βιβλιοθήκη του Κύκλου, τα υπόλοιπα δωρίζονται σε παιδικές και σχολικές βιβλιοθήκες).

k 74

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

Β. Βραβεία σε φυσικά πρόσωπα και φορείς: 1. Βραβείο «Κ. Π. Δεμερτζή – στον Έλληνα Δάσκαλο» σε εν ενεργεία εκπαιδευτικό πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης που δείχνει έμπρακτα και αποτελεσματικά το ενδιαφέρον του για τη Φιλαναγνωσία και την Παιδική Λογοτεχνία. Έπαθλο: Βιβλία αξίας 300 ευρώ από τις εκδόσεις ΑΓΚΥΡΑ. 2. Βραβείο «Βασίλης Αναγνωστόπουλος» σε εν ενεργεία εκπαιδευτικό δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που δείχνει έμπρακτα και αποτελεσματικά το ενδιαφέρον του για τη Φιλαναγνωσία και τη Νεανική Λογοτεχνία. Έπαθλο: Βιβλία αξίας 300 ευρώ από τις εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ. 3. Βραβείο «Παντελής και Χρήστος Αλέφαντος» σε παιδική/νεανική βιβλιοθήκη για τη συνολική της δράση. Έπαθλο: Βιβλία αξίας 500 ευρώ από τις εκδόσεις ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ. 4. Βραβείο σε πρόγραμμα για την προώθηση της Φιλαναγνωσίας στα παιδιά και τους νέους, το οποίο εκπόνησε και εφάρμοσε σχολείο, βιβλιοθήκη, άλλος φορέας ή φυσικό πρόσωπο. Έπαθλο: Βιβλία αξίας 300 ευρώ από τις εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ. 5. Βραβείο «Κυριάκος Παπαδόπουλος» σε σχολείο, βιβλιοθήκη ή άλλο φορέα που καλλιεργεί την αγάπη για το παιδικό/νεανικό βιβλίο με τη χρήση των νέων τεχνολογιών και κυρίως μέσω του διαδικτύου. Έπαθλο: Βιβλία αξίας 300 ευρώ από τις εκδόσεις ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ.

6. Βραβείο σε Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων μαθητών Δημοτικού σχολείου, Γυμνασίου ή Λυκείου που με τις δραστηριότητές του προωθεί την Παιδική/Νεανική Λογοτεχνία. Έπαθλο: Βιβλία αξίας 300 ευρώ από τις εκδόσεις ΜΙΝΩΑΣ. 7. Βραβείο σε βιβλιοθηκονόμο που προωθεί συστηματικά και αποτελεσματικά την Παιδική/Νεανική Λογοτεχνία και την καλλιέργεια της Φιλαναγνωσίας. Έπαθλο: Βιβλία αξίας έως 500 ευρώ από τις εκδόσεις ΛΙΒΑΝΗ. 8. Βραβείο σε σχολικό-μαθητικό έντυπο που καλλιεργεί τη Φιλαναγνωσία και προωθεί την ανάγνωση Παιδικής Λογοτεχνίας. Έπαθλο: Βιβλία αξίας 300 ευρώ από τις εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ. Η υποβολή κάθε υποψηφιότητας γίνεται ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ έως την 31η Ιανουαρίου 2015 με τη συμπλήρωση της σχετικής φόρμας, είτε από τον ίδιο τον ενδιαφερόμενο είτε, σε περίπτωση που πρόκειται για φορέα, από τον εκπρόσωπό του. Την ηλεκτρονική αίτηση και όλες τις οδηγίες υποβολής της θα βρείτε στο www.greekibby.gr (η φόρμα αίτησης θα είναι ενεργή από 4/1 έως 31/1/15). Τα αποτελέσματα θα ανακοινωθούν στις 2 Απριλίου του 2015, στη γιορτή για την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου. Ευχαριστούμε πολύ τους αθλοθέτες και τους χορηγούς των Βραβείων.

75k

ΤΕΥΧΟΣ 116 / 2014

ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΑΡΘΡΩΝ ΣΤΙΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ Το περιοδικό Διαδρομές λειτουργεί με κριτές. Την κριτική επιτροπή αποτελούν μέλη της συντακτικής επιτροπής, πανεπιστημιακοί και άλλοι ειδικοί επιστήμονες, ανάλογα με τη θεματική του κειμένου που υποβάλλεται προς δημοσίευση. Τα κείμενα υποβάλλονται σε ηλεκτρονική μορφή είτε μέσω e-mail είτε σε CD (με τη συνοδεία δύο εκτυπώσεων). Στην πρώτη περίπτωση τα κείμενα υποβάλλονται σε: α) Eλένη Βαζούρα (evazoura@psichogios.gr), β) Τασούλα Τσιλιμένη (tsilimeni@gmail. com) και γ) Ελένη Ηλία (eilia@hol.gr). Στη δεύτερη περίπτωση αποστέλλονται ταχυδρομικά στη διεύθυνση: Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ, υπ’ όψιν Eλένης Βαζούρα, Τατοΐου 121 & Σπ. Μερκούρη 1, 144 52 Μεταμόρφωση Αττικής. ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Κάθε κείμενο δεν θα πρέπει να ξεπερνά στο σύνολό του τις 3.000 λέξεις.

k76

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

Στην πρώτη σελίδα υποβολής της πρότασης θα πρέπει να περιέχεται κατά σειρά: • Τίτλος άρθρου: στο κέντρο, με στοιχεία 14΄ έντονα (bold), και από κάτω κενό 2 στίχων (αράδων). • Ονοματεπώνυμο συγγραφέα ή συγγραφέων (στιλ γραμματοσειράς απλό, μέγεθος 12΄). • Ιδιότητα, ταχυδρομική διεύθυνση, ηλεκτρονική διεύθυνση, τηλέφωνο. Ακολουθεί μία (1) σελίδα όπου επαναλαμβάνεται ο τίτλος του άρθρου, όπως παραπάνω, και στη συνέχεια το πλήρες κείμενο, το οποίο θα είναι πλήρως στοιχισμένο ως εξής: • Γραμματοσειρά: Times New Roman Greek, σε μέγεθος 12΄ (για το κείμενο). • Διάστιχο: μονό. • Εισαγωγικά τύπου: « » για τις παραθέσεις και: ‘’ για όρους, κ.λπ. • Εφόσον υπάρχουν τίτλοι ενοτήτων εντός του κειμένου, αυτοί θα πρέπει να έχουν στοίχιση αριστερά, με στοιχεία 12΄ bold.

Οδηγίες για τις βιβλιογραφικές αναφορές Σε ό,τι αφορά τις παραπομπές, σας παραθέτουμε στη συνέχεια παραδείγματα σύμφωνα με την American Psychological Association (4η έκδοση). Αναφορά σε άρθρα περιοδικών: Turner�� , �� J�� . �� C�� . (1975). �� Social comparison and social identity: Some prospects for intergroup behaviour. European Journal of Social Psychology, 5, 5-34. Αναφορά σε βιβλίο: Maccoby, E. E., & Jacklin, C. N. (1974). The psychology of sex differences. Stanford, CA: Stanford University Press. Αναφορά σε άρθρα που αποτελούν κεφάλαιο βιβλίου ή συλλογικού τόμου: Pratto, F., Sidanius, J., & Stallworth, L. M. (1993). Sexual selection and Sexual and ethnic basis of social hierarchy. In L. Ellis (Ed.), Social stratificatio αnd socioeconomic inequality (pp. 111-137). Westport, CT: Praeger. Αναφορές σε ηλεκτρονικές πηγές: Άρθρο σε περιοδικό: Kaplan�� , A�� ., & Krueger�� , J�� . (1999). Compliance �� after threat: Self-affirmation or self-presentation? Current Research in Social Psychology, 4, 178-197. Retrieved November 2, 1999 from the World Wide Web: http://www.uiowa.edu/~grpproc/crisp/crisp.4.7.htm

Γνωρίστε την Μπετυ ρουΜπετη ! Η Λουκία, μια πανέξυπνη γάτα, ανακαλύπτει στην ακτή του νησιού της την Μπέτυ, μια μικρή ναυαγό, και τη φέρνει στο σπίτι της αφεντικίνας της. Η Μάμι Μπλου, μια καλοσυνάτη νοσοκόμα, φροντίζει την Μπέτυ και μαζί με τον παράξενο εφευρέτη δόκτορα Πλατίνι ψάχνουν να βρουν πληροφορίες για τη μικρή.

Για παιδιά από 9 ετών

Η αξιαγάπητη Μπέτυ κλέβει τις καρδιές όλων των κατοίκων στο Ψαρονήσι, ακόμα και των πιο στριμμένων. Μαζί με τον ζημιάρη φίλο της Ερρίκο ξεκινούν για την αναζήτηση του ναυαγίου της, αγνοώντας τους κινδύνους που παραμονεύουν. Όπως ο φοβερός πειρατής Κοκκινογένης, που κάνει την εμφάνισή του στο νησί και ξυπνά σε όλους εφιάλτες των παιδικών τους χρόνων… Θα μπορέσει, άραγε, η παμπόνηρη Λουκία να βοηθήσει τη φίλη της;

ΕΚ Δ

79 -2 014

ΕΙ

Σ ΨΥΧ

ΟΣ

Σ ΨΥΧ

ΕΚ Δ

ΕΙ

ΓΙ

Μια απίστευτη και απολαυστική περιπέτεια με πολλές ανατροπές, που κρατάει μικρούς και μεγάλους σε αγωνία ως την τελευταία σελίδα!

79 -2 0 14

Κυκλοφορεί και σε e-book. Αναζητήστε περισσότερους από 1.000 τίτλους στο www.psichogios.gr/ebooks! OS

PUBL

Οι ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ είναι το περιοδικό που ασχολείται με τη θεωρητική θεμελίωση της Παιδικής Λογοτεχνίας, την παρουσίαση παιδικών βιβλίων, την πληροφόρηση γύρω από την κίνηση των παιδικών βιβλίων καθώς και με τη διδακτική της λογοτεχνίας και τις εφαρμογές στο σχολείο.

Ενδιαφέρει: εκπαιδευτικούς γονείς εικονογράφους βιβλιοθηκάριους εκδότες παιδοψυχολόγους ερευνητές σπουδαστές και γενικά όσους ενδιαφέρονται για τα παιδικά βιβλία.