Διαδρομές - Τεύχος Νο 119 by Εκδόσεις Ψυχογιός - Psichogios Publications

119 ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 2015 Δωρεάν ηλεκτρονική έκδοση

ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΝΕΟΥΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Tα «ορφανά» βιβλία - 30 χρόνια ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

Μ α ραθώνιος α ν α γ νώςης ΒιΒλ ιών τ ών Εκ δοςΕών Ψ Υ Χογ ιος!

Λάβετε θέσεις…

Έτοιμοι…

Πάμε!

Βγείτε πρώτοί στίσ δράσείσ φίλάνάγνώσίάσ Πληροφορίες και δηλώσεις συμμετοχής στο psichogios.gr/vivliotrexala

ΑΚΟΥΩ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΟΩ ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ Μέχρι 600 λέξεις

ΑΚΟΥΩ ΚΑΙ ΔΙΑΒΑΖΩ ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ Μέχρι 1.500 λέξεις

Προσχολική ηλικία

Νηπιαγωγείο & Α΄ Δημοτικού

ΤΟΣ Ξ

ΛΩ

8 ΕΤΩΝ

-1

6 ΕΤΩΝ

Μ ΤΟ ΟΥ

1 ΕΤΩ

Ο ΙΝ

ΜΗΛ

ΕΤΩΝ

ΡΟ

-4

ΟΥΛΙΤ ΡΑ

ΣΑ

Ν ΑΝ ΠΑ

πάίδίΚΗ λογοτεΧνίά σείρά ΚάτάνοΗσΗσ Κάί άνάγνώσΗσ «φροΥτά» ΕΤΩΝ

Από 2.000 λέξεις

ΔΙΑΒΑΖΩ ΜΙΚΡΑ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΑ Από 3.000 λέξεις

ΔΙΑΒΑΖΩ ΝΕΑΝΙΚΑ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΑ Από 10.000 λέξεις

Β΄ & Γ΄ Δημοτικού

Δ΄ & Ε΄ Δημοτικού

Ε΄ & ΣΤ΄ Δημοτικού

ΔΙΑΒΑΖΩ ΙΣΤΟΡΙΕΣ

w w w . p s i c h o g i o s . g r

Δια βά Z ο υ με μαζί!

Γίνετε μέλη δωρεάν στο www.psichogios.gr ή καλώντας χωρίς χρέωση στο 800-11-64 64 64 και κερδίστε προνόμια και δώρα.

Σ Τ Ο Χ Ω Ρ Ο Τ Η Σ ΛΟ Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α Σ Γ Ι Α Π Α Ι Δ Ι Α Κ Α Ι Ν Ε Ο Υ Σ Δ Ι Δ Α Κ Τ Ι Κ Η ΛΟ ΓΟ Τ Ε Χ Ν Ι Α Σ Κ Α Ι Ε ΦΑ ΡΜ Ο Γ Ε Σ Σ Τ Ο Σ ΧΟΛ Ε Ι Ο

Καλή σχολική χρονιά! Ο Σεπτέμβρης είναι ο πλέον... πολυάσχολος μήνας του χρόνου όσον αφορά το σχολείο, την οικογένεια και τους μαθητές. Για τα πρωτάκια κυρίως, αλλά και για τους μεγαλύτερους μαθητές της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Στο προσκήνιο των συζητήσεων έρχεται η φιλαναγνωσία. Το πώς θα καλλιεργήσουμε στις μικρές ηλικίες την αγάπη προς την ανάγνωση, προς το βιβλίο, σύντροφο και φίλο μας σε ολόκληρη τη ζωή. Ο διάσημος Αμερικανός συγγραφέας James Patterson, που βοηθά στη δημιουργία σχολικής βιβλιοθήκης στο νησάκι της Τήλου, ανέφερε στο Βήμα (2/8/2015) σχετικά με το βιβλίο, τη φιλαναγνωσία, το μαθητή, τις βιβλιοθήκες: «Ανέλαβα μια αποστολή – και μάλιστα πολύ σημαντική. Αποστολή μου είναι να σώσω ζωές στηρίζοντας το βιβλίο και την ανάγνωση. Είναι σχεδόν αδύνατον για ένα παιδί να πετύχει στο σχολείο, και στη ζωή, αν δεν είναι επαρκής αναγνώστης. Και ο μοναδικός τρόπος για να γίνει κάποιος επαρκής αναγνώστης είναι να διαβάζει περισσότερο. [...] Τα παιδιά δεν μπορούν να μάθουν να αγαπούν το διάβασμα και δεν μπορούν να γίνουν καλύτεροι αναγνώστες αν δεν έχουν πρόσβαση σε βιβλία. [...] Ο κόσμος πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι δεν υπάρχουν παιδιά που μισούν το διάβασμα. Απλώς υπάρχουν παιδιά που λατρεύουν το διάβασμα και παιδιά που διαβάζουν λάθος βιβλία. Εμείς πρέπει να τα βοηθήσουμε να βρουν τα σωστά βιβλία. [...] Τα βιβλία είναι το μέσο για μια καλύτερη ζωή. Γνωρίζω πως η Ελλάδα βρίσκεται σε περίοδο μεγάλης αναταραχής, και τα παιδιά αυτά θα νιώθουν τις επιπτώσεις της για πολλά χρόνια. Ομως ελπίζω πως η σχολική βιβλιοθήκη τους θα λειτουργήσει ως καταφύγιο από αυτή την αναστάτωση. Θέλω να μπορέσουν να αποδράσουν με ένα βιβλίο, να ανακαλύψουν την απόλαυση της ανάγνωσης και να γίνουν καλύτεροι αναγνώστες. [...] Τα παιδιά πρέπει να είναι επαρκείς αναγνώστες, και μορφωμένοι αναγνώστες. Η βιβλιοθήκη αυτή θα είναι ένα μεγάλο βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση για τα παιδιά της Τήλου, και για το μέλλον της Τήλου». Οι Διαδρομές κλείνουν φέτος 30 χρόνια συνεχούς κυκλοφορίας, και το γεγονός αυτό θα το εορτάσουμε όπως αρμόζει, σε ειδική εκδήλωση προς το τέλος του χρόνου, οπότε και θα γίνουν οι σχετικές ανακοινώσεις. Εύχομαι σε όλους καλή και δημιουργική σχολική χρονιά!!! Ο Διευθυντής

Περίοδος Γ’: Φθινόπωρο 2015 Τεύχος 119 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος - Νοέμβριος 2015 Τριμηνιαία Έκδοση (Περίοδος Β΄: 2001-2005, τεύχη 61-80 Περίοδος Α΄: 1986-2000, τεύχη 1-60)

ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΝΕΟΥΣ Δ Ι Δ Α Κ Τ Ι Κ Η ΛΟ ΓΟ Τ Ε Χ Ν Ι Α Σ Κ Α Ι Ε ΦΑ ΡΜ Ο Γ Ε Σ Σ Τ Ο Σ ΧΟΛ Ε Ι Ο

3rd Period: Autumn 2015 No 119 September - October - November 2015 Quarterly Publication (2nd Period: 2001-2005, No 61-80 1st Period: 1986-2000, No 1-60)

Ιδιοκτησία: Ελληνικό Τμήμα της Διεθνούς Οργάνωσης Βιβλίων για τη Νεότητα / Κύκλος του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου Σωματείο μη-κερδοσκοπικό Μπουμπουλίνας 28, 10682 Αθήνα kyklos@greekibby.gr

Owner: Greek Section of I.B.B.Y. / Circle of the Greek Children's Book, a Greek non-profit union 28, Bouboulinas str., 10682 Αthens kyklos@greekibby.gr

Εκδότης & Διευθυντής: Βασίλης Αναγνωστόπουλος, e-mail: vanagno@ece.uth.gr

Publisher & Director: V. D. Anagnostopoulos, e-mail: vanagno@ece.uth.gr

Yπεύθυνοι Ύλης: Aγγελική Βαρελλά Ελένη Ηλία Τασούλα Τσιλιμένη Συντακτική Επιτροπή: Αγγελική Βαρελλά (Α.Β.), 210.808.06.05, e-mail: angeliki.varella@gmail.com Γαλάτεια Γρηγοριάδου-Σουρέλη (Γ.Γ.-Σ.), 210.808.45.15 Ελένη Ηλία (Ε.Η.), 210.557.42.50, e-mail: eilia@hol.gr Βαγγέλης Ηλιόπουλος (Β.Η.), 210.6640151, e-mail: iliopoulos.sea@gmail.com Κωνσταντίνος Δ. Μαλαφάντης (Κ.Δ.Μ.), 210.3688082, 6944125860, e-mail: kmalafant@primedu.uoa.gr Ηρώ Παπαμόσχου (Η.Π.), email: iro_papam@yahoo.gr Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου (Λ.Π.-Α.), 210.822.30.08, e-mail: loty@loty.gr Τασούλα Τσιλιμένη (Τ.Τσ.), 2310.342.856, e-mail: tsilimeni@gmail.com Θέτη Χορτιάτη (Θ.Χ.), 2310.273.514 Λίτσα Ψαραύτη (Λ.Ψ.), 210.681.22.81, e-mail: info@psarafti.gr Ιστοσελίδες σχετικές με το βιβλίο: ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ www.biblionet.gr ΕΚΕΒΙ http://www.ekebi.gr Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΑΙΔΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ http://www.greekibby.gr Ο ΜΙΚΡΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ http://www.mikrosanagnostis.gr ΚΕΙΜΕΝΑ – ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΦΗΒΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ http://keimena.ece.uth.gr

Εικόνα Εξωφύλλου: Θωμάς Έντισον, Εκδόσεις Άγκυρα του εικονογράφου Νίκου Μαρουλάκη Marketing, Δημόσιες Σχέσεις και Διαφημίσεις: Ελένη Βαζούρα, 210.2804.847 e-mail: evazoura@psichogios.gr Επικοινωνία: Εκδ. Ψυχογιός A.E. Tατοΐου 121, 14452 Μεταμόρφωση Τηλ.: 210.2804.800 Eπιμελητής περιοδικού: Πέτρος Γιαρμενίτης DTP: Σπυριδούλα Βονίτση Το περιοδικό ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ εκδίδεται 4 φορές το χρόνο, τους μήνες Μάρτιο, Ιούνιο, Σεπτέμβριο και Δεκέμβριο Απαγορεύεται η μερική ή ολική αντιγραφή ή αναπαραγωγή του περιεχομένου ή της δομής του περιοδικού αυτού χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη ο οποίος διατηρεί όλα τα δικαιώματά του

Editors: Angeliki Varella Helen Ilia Tasoula Tsilimeni Editorial Committee: Αngeliki Varella (Α.V.), 210.808.06.05, e-mail: angeliki.varella@gmail.com Galatia Soureli (G.S.), 210.808.45.15 Eleni Ilia (Ε.I.), 210.557.42.50, e-mail: eilia@hol.gr Vangelis Iliopoulos (V.I.), 210.6640151, e-mail: iliopoulos.sea@gmail.com Konstantinos D. Malafantis (K.D.Μ.), 210.3688082, 6944125860, e-mail: kmalafant@primedu.uoa.gr Iro Papamoschou (Ι.P.), email: iro_papam@yahoo.gr Loty Petrovits (L.P.), 210.822.30.08, e-mail: loty@loty.gr Τassoula Τsilimeni (Τ.Τs.), 2310.342.856, e-mail: tsilimeni@gmail.com Theti Hortiati (Th.H.), 2310.273.514 Litsa Psarafti (L.Ps.), 210.681.22.81, e-mail: info@psarafti.gr Book web sites: GREEK BOOKS IN PRINT DATABASE www.biblionet.gr NATIONAL BOOK CENTRE OF GREECE http://www.ekebi.gr THE CIRCLE OF THE GREEK CHILDREN’S BOOK http://www.greekibby.gr YOUNG READER http://www.mikrosanagnostis.gr “KIMENA” (TEXTS) – JOURNAL FOR THE STUDY AND RESEARCH OF CHILDREN’S AND YA LITERATURE http://keimena.ece.uth.gr

Cover Illustration: Τhomas Edison, Agyra Publications by illustrator Nikos Maroulakis Marketing, Public Relations and Advertisments: Εleni Vazoura, 210.2804.847 e-mail: evazoura@psichogios.gr Communication: Psichogios Publications S.A. 121, Tatoiou str. 14452 Metamorfossi Τel.: 210.2804.800 Copy editor: Petros Yarmenitis DTP: Spyridoula Vonitsi DIADROMES is published four times a year in March, June, September and December The reproduction or copy of the contents or structure of this magazine, in whole or in part, is prohibited without the written authority of the publisher, who retains all rights

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

CONTENTS

Επισημάνσεις

Points

O εικονογράφος του τεύχους: Νίκος Μαρουλάκης

This Issue’s Illustrator: Nikos Μaroulakis

«Ορφανά» βιβλία: • Κίρα Σίνου της Λότης Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου

• Νίτσα Τζώρτζογλου της Αγγελικής Βαρελλά

"Orphaned" books: • Kira Sinou by Loty Petrovits-Androutsopoulou • Nitsa Tzortzoglou by Angeliki Varella

Βιβλιογραφικά σημειώματα του Βασίλη Δ. Αναγνωστόπουλου

Bibliographic notes by Vassilis D. Anagnostopoulos

Βιβλιοπαρουσιάσεις (28 τίτλοι)

Book Presentations (28 titles)

Ποιήματα

Poems

Μνήμη Τατιάνας Σταύρου – Δεκαπέντε χρόνια από το θάνατό της της Λότης Πέτροβιτς-Ανδρουτσουπούλου

Tatiana Stavrou in memoriam – Fifteen years from her death by Loty Petrovits-Andrutsopulou

Αν τα παιδιά… της Γαλάτειας Γρηγοριάδου-Σουρέλη

If the children… by Galatia Grigoriadou-Soureli

Συνέντευξη της Γιολάντας Τσορώνη-Γεωργιάδη από την Αγγελική Βαρελλά

An interview with Yolanda Tsoroni-Georgiadi by Angeliki Varella

Νέα

News

Προδιαγραφές υποβολής άρθρων στις Διαδρομές

Submission Guidelines

Τα ενυπόγραφα κείμενα εκφράζουν τις προσωπικές απόψεις των συγγραφέων τους. The undersigned articles express the personal opinions of their authors.

ε πισημάνσ ε ι ς

επισημάνσεις

30 χρόνια Διαδρομές Mε το επόμενο τεύχος –που ήδη ετοιμάζεται– οι Διαδρομές συμπληρώνουν 30 χρόνια αδιάκοπης κυκλοφορίας (ηλεκτρονικής από το 2009), που από την αρχή (Άνοιξη 1986) υπήρξε καρπός αγάπης για την παιδική/νεανική λογοτεχνία και επίπονης εθελοντικής δουλειάς μιας ομάδας ανθρώπων αφοσιωμένων στην προαγωγή και την προώθηση του κλάδου αυτού των Γραμμάτων μας.



ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

Στα 120 τεύχη των Διαδρομών –του πρώτου ελληνικού περιοδικού στο χώρο της παιδικής/νεανικής λογοτεχνίας– παρουσιάστηκαν:  περί τα 600 άρθρα, επιστημονικά και ενημερωτικά, από αντίστοιχους αρθρογράφους (πανεπιστημιακούς, ερευνητές, μελετητές, διδάκτορες, μεταπτυχιακούς φοιτητές, εκπαιδευτικούς, συγγραφείς, εικονογράφους και άλλους ειδικούς),  περισσότερα από 3.500 παιδικά και νεανικά βιβλία (περίπου 30 ανά τεύχος),  γύρω στις 300 επισημάνσεις για θέματα που αφορούν άμεσα ή έμμεσα τα παιδιά και τα βιβλία τους,  πάνω από 100 συνεντεύξεις με δημιουργούς παιδικών/νεανικών βιβλίων (συγγραφείς και εικονογράφους),  κριτικά σημειώματα για όλα σχεδόν τα θεωρητικά βιβλία και τις μελέτες που κυκλοφόρησαν στην εν λόγω τριακονταετία,  εντυπώσεις από διεθνή συνέδρια και διεθνείς εκθέσεις παιδικών βιβλίων και εικονογράφησης, καθώς και  νέα σχετικά με την κυκλοφορία και τις εκδηλώσεις για το παιδικό βιβλίο, τις βραβεύσεις έργων για παιδιά και τις δραστηριότητες των δημιουργών τους. Την επέτειο αυτή θα κληθούν σύντομα να συνεορτάσουν οι φίλοι και οι αναγνώστες του περιοδικού μαζί με τους δημιουργούς του και τις εκδόσεις Ψυχογιός –που ανέλαβαν από το 2005 την επίπονη και πάντα μη κερδοσκοπική έκδοσή του–, συμμετέχοντας σε ημερίδα που θα αφορά ενδιαφέροντα θέματα γύρω από την παιδική/νεανική λογοτεχνία, τη μελέτη, την έρευνα και την προώθησή της. Λ.Π.-Α.

Επισήμανση με σατιρική διάθεση από τη Θέτη Χορτιάτη

Χωρίς άρτον θεάματα Χωρίς άρτον θεάματα αγρίεψαν τα πράγματα για γέλια και για κλάματα. Σε πόλεμο τα κόμματα είναι στα χαρακώματα λόγια παχιά, καμώματα. Για παράσταση ευκαιρία σαν σε τσίρκο τα θηρία νούμερο «ψηφοθηρία»!



ΤΕΥΧΟΣ 119 / 2015

o εικονογράφος του τεύχους Tο παρόν τεύχος είναι αφιερωμένο στη μνήμη του Νίκου Μαρουλάκη

ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΣΤΟΝ ΝΙΚΟ ΜΑΡΟΥΛΑΚΗ Τέτη Σώλου

Σκιτσογράφος και συγγραφέας, μέλος της ΕΔΣΤΕ-FIJET

6

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

Πίσω στο μακρινό 1983, όταν κυκλοφόρησε το πρώτο τεύχος της Φρουτοπίας, ίσως να φάνηκε αστείο το ότι αυτός ο περίεργος κόσμος των φρούτων και των λαχανικών, που δημιούργησε ο Ευγένιος Τριβιζάς, εικονογραφείται από έναν σκιτσογράφο που έχει όνομα ζαρζαβατικού. Τον Νίκο Μαρουλάκη. Η συνεργασία είχε καταπληκτικά αποτελέσματα. Η Φρουτοπία γνώρισε μεγάλη επιτυχία και εξέλιξη, αποτελώντας έναν από τους σταθμούς της δημιουργικής και εντυπωσιακής πορείας των δύο συντελεστών της.

Ευγένιος Τριβιζάς Η ΧΑΡΑ ΚΑΙ ΤΟ ΓΚΟΥΝΤΟΥΝ

Διαβάστε και τα

12 βιβλία της σειράς!

Πέρα από τα πενήντα τεύχη της Φρουτοπίας, ο Νίκος Μαρουλάκης ζωντάνεψε με την εικονογράφησή του τους ήρωες πάρα πολλών βιβλίων για παιδιά́, σε γνωστούς και εκλεκτούς εκδοτικούς οίκους. Από το 1960, όταν και πρωτοεμφανίστηκε ως σκιτσογράφος στον Ταχυδρόμο και στις Εικόνες, έφτιαξε γελοιογραφίες για ελληνικά και ξένα περιοδικά, εικονογράφησε βιβλία, έγραψε δικά του, δημιούργησε κόμικς. Για πολλούς σημερινούς μπαμπάδες και μαμάδες, θείους και θείες, τα παιδικά τους χρόνια είναι συνδεδεμένα με τις εικόνες του Νίκου Μαρουλάκη, και μια γενιά από παιδιά και ανίψια έχει μεγαλώσει με τα σκίτσα του στα «Σαΐνια» και τους «Εξερευνητές». Για όσους αγαπούν τα κόμικς, ο Νίκος Μαρουλάκης ήταν ένας... σεσημασμένος κομιξά́ς που έφτιαχνε κό́μικς... κατ’ εξακολού́θηση, σε σενά́ρια δικά́ του, γιατί –όπως είχε δηλώσει κάποτε σε συνέντευξη– οι καλύτερες συνερ-



ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

γασίες του ήταν αυτές που έκανε με τον εαυτό του: «Τα σκίτσα μου έχουν ανάγκη τα κείμενά μου. Αυτό άλλωστε μου το έχουν ψιθυρίσει πολλές φορές τα ανθρωπάκια μου στο αυτί». Τα αλμπουμάκια της σειράς «Τετραπέρατοι εφευρέτες – Φοβεροί θαλασσοπόροι» ήταν μία τέτοια καταπληκτική συνεργασία του σκιτσογράφου με τον εαυτό του. Πρόκειται για την παρωδία των βίων διάσημων προσωπικοτήτων (Αρχιμήδης, Ντα Βίντσι, Γουτεμβέργιος, Κολόμβος, κ.λπ.), για πολυάνθρωπες συνθέσεις κι έναν πολύχρωμο κόσμο, παραμυθένιο και συνάμα σατιρικό, που τον κάνει ιδιαίτερο η ευαισθησία και το χιούμορ του δημιουργού του. Πραγματική απόλαυση για τα παιδιά, καί όχι μόνο… Πολλοί σκιτσογράφοι έχουν ζηλέψει τα λαμπερά χρώματα και τα ολοζώντανα ντεγκραντέ του Νίκου Μαρουλάκη. Κάποιοι αναζήτησαν το μυστικό του. Ωστόσο, μυστικό δεν υπήρχε. Ο Μαρουλάκης πρόθυμα έδινε τη μάρκα των εκολίνων που χρησιμοποιούσε σε όποιον τη ζητούσε. Το μυστικό βρισκόταν στην τέχνη του και στη μαστοριά του. Με την ίδια μαστοριά μετέτρεψε την παλέτα του σε ηλεκτρονική, όταν αποφάσισε να χρησιμοποιήσει υπολογιστή στη δουλειά του. Δημιούργησε σχέσεις δασκάλου και μαθητή με κάποιους από τους σκιτσογράφους της νεότερης γενιάς και τους μύησε στα μυστικά της τέχνης του. Ανήκω σ’ εκείνους που θαυμάζουν τη δουλειά του Νίκου Μαρουλάκη. Γνώριζα τις γελοιογραφίες του από τα περιοδικά, ενώ το όνομά του ήταν ήδη πολύ γνωστό όταν εγώ βρισκόμουν στο ξεκίνημά μου. Σε κάποιο φύλλο του Χαρταετού, της εφημεριδούλας των αγαπητών Αγροτικών Συνεταιριστικών Εκδόσεων, είδα για πρώτη φορά μια εντυπωσιακή έγχρωμη εικόνα του. Η λάμψη, η ζωντάνια, η ευαισθησία των χρωμάτων και η άνεση της γραμμής με μαγνήτισαν. Από τότε άρχισα να παρακολουθώ τη δουλειά του με πολύ ενδιαφέρον. Ύστερα από λίγο καιρό τον γνώρισα προσωπικά στα γραφεία κάποιου περιοδικού για παιδιά, όταν είχε περάσει για να πάρει τις πρωτότυπες μακέτες του από δουλειές που είχαν δημοσιευτεί. Μιλάμε για την εποχή των προσωπικών επαφών, πολύ πριν από την ευκολία των υπολογιστών και του διαδικτύου. Το παρουσιαστικό του ήταν πολύ εντυπωσιακό, πανύψηλος όπως ήταν και με γέ́νια. Το ίδιο εντυπωσιακά́ ήταν όμως η απλότητα και το χιού́μορ του. Ή́ταν ένας άνθρωπος ζεστός και γενναιόδωρος. Στο τέλος της συνάντησης που είχαμε και για την ανάμνησή της, μου χάρισε μια πρωτότυπη εικόνα του. Από τότε οι δρόμοι μας διασταυρώθηκαν πολλές φορές. Πάντοτε έδειχνε ενδιαφέρον για την πρόοδό μου και είχε έναν καλό λόγο να μου πει. Εδώ που τα λέμε, ποτέ δεν άκουσα από τα χείλη του άσχημο λόγο για κανέναν. Όταν είδε τα επιτραπέζια παιχνίδια και τις σπαζοκεφαλιές που έφτιαχνα, μ’ έφερε με δική του πρωτοβουλία σε επαφή με κάποιο γερμανικό περιοδικό για παιδιά, με το οποίο συνεργαζόταν και ο ίδιος. Μια εξαιρετική και σπάνια κίνηση συναδελφικής αλληλεγγύης, για την οποία σχεδόν δεν θέλησε ν’ ακούσει τις ευχαριστίες μου: «Εντάξει... Καλά, καλά...» Όταν οι εκδόσεις Πατάκη ανέλαβαν την έκδοση της Φρουτοπίας, μου



ΤΕΥΧΟΣ 119 / 2015

 10

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

ανέθεσαν τη χειρογραφή, το lettering στη γλώσσα των κόμικς. Το πιο δύσκολο κομμάτι αυτής της δουλειάς είναι όταν πρέπει να χωρέσουν μεγάλα κείμενα σε μικρές φούσκες. Ο Μαρουλάκης γελούσε κι έλεγε: «Πάλι μικρές βγήκαν οι φούσκες μου;» Δεν θέλησα ποτέ να μπει το όνομά μου στην ταυτότητα των τευχών. Η χειρογραφή, παρ’ όλο που πληρώθηκε καλά από τον εκδότη, ήταν το δώρο μου στη συνεργασία δύο δημιουργών που θαυμάζω απεριόριστα: του Ευγένιου Τριβιζά και του Νίκου Μαρουλάκη. Δεν θυμάμαι να συζητήσαμε ποτέ για τις επιτυχίες που σημείωναν οι δουλειές του. Το βλέμμα του Νίκου Μαρουλάκη ήταν στραμμένο στην επόμενη δουλειά του και τον ενδιέφερε το πώς θα τη σχεδιάσει καλύτερα. Εκεί, μάλιστα! Μπορούσαν να γίνουν πολλές συζητήσεις! Έδινε μεγάλη σημασία στο σχεδιασμό. Μοιραζόταν τους προβληματισμούς του και ερευνούσε πολύ. Για όσα δεν γνώριζε, δεν δίσταζε να δηλώσει άγνοια. Ρωτούσε, ερευνούσε και μάθαινε. Έτσι, όντας μονίμως σε μια δημιουργική διαδικασία ψαξίματος, έβγαινε από κάθε δουλειά ανανεωμένος και πλουσιότερος σε εφόδια για να ξεκινήσει την επόμενη. Με το τέλος του φετινού καλοκαιριού, ο Νίκος μάς άφησε γεια. Μόνον καλά πράγματα έχω να θυμάμαι από τις συναντήσεις μας. Ήδη ανέφερα ορισμένα που έφερε στη θύμησή μου η είδηση του θανάτου του. Για το δημιουργό όμως, καλύτερα από κάθε άλλον μιλάει το έργο του. Η καθαρότητα της γραμμής, η λάμψη και η χαρά του χρώματος, η ξέφρενη φαντασία, το χιούμορ σε όλες τις διαβαθμίσεις του, η ευτράπελη παρουσίαση της σοβαρότητας, το σατιρικό σύμπαν φτιαγμένο από ένα πλήθος παράξενων και ξεχωριστών ηρώων, η ευελιξία και η κίνηση των χαρακτήρων, η ευαισθησία πίσω από τις φάρσες, το έξυπνο παιχνίδισμα ανάμεσα στο καθώς πρέπει και στο αντισυμβατικό αστείο, οι αμέτρητες σελίδες κόμικς, οι πάμπολλες γελοιογραφίες και οι αναρίθμητες εικονογραφήσεις μαρτυρούν έναν μεγάλο και ακούραστο δημιουργό, αφοσιωμένο στη δουλειά του.

Όσοι τον γνωρίσαμε, θα μπορούσαμε να προσθέσουμε ότι ήταν ένας καθαρός και ωραίος άνθρωπος, με το χάρισμα της απλότητας, της καλοσύνης, της εξυπνάδας και της γενναιοδωρίας. Αλλά ακόμη κι αυτά τα όμορφα χαρακτηριστικά, εύκολα τα διακρίνει κανείς στις καμπύλες και στις ευθείες που συνθέτουν τα σκίτσα του. Τα «ανθρωπάκια» του θα συνεχίσουν να «μιλούν» για έναν μεγάλο γελοιογράφο, σημαντικό εικονογράφο και σπουδαίο δημιουργό κόμικς.

Σεπτέμβριος 2015

11 

ΤΕΥΧΟΣ 119 / 2015

«ΟΡΦΑΝΑ» ΒΙΒΛΙΑ Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου & Αγγελική Βαρελλά

Ο  12

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

ρφανεύουν τα βιβλία; Φαίνεται πως συμβαίνει κι αυτό σε ορισμένες περιπτώσεις. Ας εξηγήσουμε σε ποιες αναφερόμαστε και τι εννοούμε: Όπως είναι γνωστό, οι επισκέψεις συγγραφέων παιδικών και νεανικών βιβλίων σε σχολεία και βιβλιοθήκες, στο πλαίσιο προώθησης της φιλαναγνωσίας, άρχισαν να πραγματοποιούνται συστηματικά από το 1986, όταν το Υπουργείο Παιδείας, με αίτημα του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου/Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Οργάνωσης Βιβλίων για τη Νεότητα – IΒΒΥ, έστειλε σχετική εγκύκλιο προς όλα τα Γραφεία και τους Σχολικούς Συμβούλους Δημοτικής και Μέσης Εκπαίδευσης, με αφορμή τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Παιδικού Βιβλίου. Έκτοτε, η συμβολή των συγγραφέων σ’ αυτή την προσπάθεια ήταν καθοριστική, και εντάθηκε με τα διάφορα προγράμματα φιλαναγνωσίας του ΕΚΕΒΙ που ξεκίνησαν στις αρχές τις δεκαετίας του 2000, εμπλουτίστηκαν και υποστηρίχτηκαν αργότερα σε πλαίσιο ΕΣΠΑ, σταμάτησαν αναίτια με το άδικο και βάναυσο κλείσιμο του ΕΚΕΒΙ τον Δεκέμβρη του 2013, και έκτοτε εφαρμόζονται αποδυναμωμένα με σποραδικές ιδιωτικές πρωτοβουλίες, προσπάθειες των ίδιων των σχολείων, συλλόγων γονέων, τοπικών ή άλλων φορέων. Σ’ αυτά τα προγράμματα συμμετείχαν με ενθουσιασμό και εξακολουθούν να συμμετέχουν –όσο μπορούν– πολλοί συγγραφείς, ταξιδεύοντας παντού στην Ελλάδα, τις περισσότερες φορές υπό αντίξοες συνθήκες, ώστε τα παιδιά να έχουν τη δυνατότητα να γνωρίσουν από κοντά τους δημιουργούς των βιβλίων που έχουν διαβάσει. Παράλληλα, έχουν και οι ίδιοι οι συγγραφείς τη χαρά να βλέπουν τα πνευματικά τους «παιδιά» να συναναστρέφονται τους νεαρούς αναγνώστες και να ζωντανεύουν στα χέρια τους, προσφέροντάς τους την απόλαυση της ανάγνωσης ή την ευκαιρία για ποικίλες δραστηριότητες σχετικές με το διάβασμα και τη λογοτεχνία.

Στα τριάντα χρόνια που πέρασαν από την αρχή της εφαρμογής των προγραμμάτων φιλαναγνωσίας, πολλοί κορυφαίοι συγγραφείς με άριστο έργο, που ως τότε έπαιρναν μέρος σ’ αυτά, έφυγαν από τη ζωή. Η απουσία τους σήμανε σε μεγάλο βαθμό και το τέλος της επαφής των παιδιών με τα πολύτιμα δημιουργήματά τους, μέσω των προγραμμάτων φιλαναγνωσίας. Υπήρξαν, βέβαια, και περιπτώσεις εκπαιδευτικών που –γνωρίζοντας τα αξιολογότατα βιβλία τους– φρόντιζαν να τα παρουσιάσουν στα παιδιά και τους εφήβους, όταν τύχαινε να υπάρχουν στη σχολική βιβλιοθήκη – όπου υπήρχε τέτοια βιβλιοθήκη! Ουσιαστικά, ωστόσο, η απουσία των ίδιων των συγγραφέων από τη ζωή είχε ως αποτέλεσμα τα «ορφανά» πια βιβλία τους να μένουν στα ράφια κάποιας βιβλιοθήκης ή στις αποθήκες των εκδοτικών οίκων, και τα παιδιά να στερούνται τους θησαυρούς τους. Οι Διαδρομές, θεωρώντας ότι ο πλούτος της παιδικής και νεανικής μας λογοτεχνίας είναι πολύ μεγαλύτερος και ουσιαστικότερος από την εικόνα που μπορεί να σχηματίσει ο ανυποψίαστος και απληροφόρητος επισκέπτης των σημερινών βιβλιοπωλείων και πολυκαταστημάτων, θα προσπαθήσουν να επιλέξουν και να παρουσιάσουν –ή, καλύτερα, να παρουσιάσουν και πάλι– μερικά

13 

ΤΕΥΧΟΣ 119 / 2015

 14

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

από τα «ορφανά» αυτά βιβλία που κόσμησαν τα Γράμματά μας, συνόδευσαν τους δημιουργούς τους στις εξορμήσεις τους με τα προγράμματα φιλαναγνωσίας όσο βρίσκονταν στη ζωή και εξακολουθούν να αποτελούν πολύτιμα αποκτήματα της ελληνικής Παιδικής/Νεανικής Λογοτεχνίας. Το οφείλουμε στα σημερινά παιδιά, το οφείλουμε και στους «γονείς» των «ορφανών» βιβλίων που ανάλωσαν τη ζωή τους υπηρετώντας αυτόν τον κλάδο της λογοτεχνίας με αφοσίωση, αίσθημα ευθύνης και πραγματικό ταλέντο, αθόρυβα, χωρίς τους πολλούς και ποικίλους σημερινούς τρόπους προβολής, χαρίζοντάς μας υπέροχα μυθιστορήματα, ποιήματα, διηγήματα. Ενδεικτικά, αναφέρουμε μερικά από τα ονόματα που λάμπρυναν τον κλάδο αυτόν: Άννα Γκέρτσου-Σαρρή, Ι. Δ. Ιωαννίδης, Γιώργης Κρόκος, Μάρω Λοΐζου, Ειρήνη Μάρρα, Χάρης Σακελλαρίου, Ζωρζ Σαρή, Κίρα Σίνου, Φράνση Σταθάτου, Σοφία Φίλντιση – και αρκετοί ακόμα. Στα ορφανεμένα βιβλία πρέπει να περιλάβουμε και τα έργα εκείνων των συγγραφέων που –λόγω ηλικίας ή ασθένειας– δεν ήταν εύκολο να συμμετέχουν στα προγράμματα που αναφέραμε, επικοινωνούσαν όμως γραπτά ή τηλεφωνικά με τα παιδιά και τους ενημερωμένους δασκάλους. Αναφέρουμε και εδώ μερικά ονόματα: Άλκη Γουλιμή, Ρένα Καρθαίου, Πηνελόπη Μαξίμου, Καλλιόπη Σφαέλλου, Γεωργία Ταρσούλη, Νίτσα Τζώρτζογλου, Διονύσης Τροβάς, Πιπίνα Τσιμικάλη, κ.ά. Από δω και πέρα λοιπόν, τα «ορφανά» βιβλία θα βρίσκουν τον απαραίτητο χώρο και τον κατάλληλο τρόπο σε κάθε τεύχος των Διαδρομών, για να μας θυμίζουν την αξεπέραστη αξία τους και τους αθάνατους δημιουργούς τους. Η σειρά που θα παρουσιαστούν δεν θα είναι αξιολογική, αλλά θα εξαρτάται κάθε φορά από τη δυνατότητα συγκέντρωσης των απαιτούμενων στοιχείων. ΄Ετσι, ξεκινούμε από αυτό το τεύχος με δύο εξ αυτών:

ΚΙΡΑ ΣΙΝΟΥ Γεννημένη στο Ροστόφ της Ρωσίας, από Έλληνα πατέρα και Ρωσίδα μητέρα, η Κίρα Σίνου ήρθε στην Ελλάδα σε ηλικία 9 ετών χωρίς να γνωρίζει ελληνικά, γρήγορα όμως έμαθε τη γλώσσα και άρχισε να δημοσιεύει διηγήματα στη Διάπλαση των Παίδων. Εκτός από τον μεγάλο αριθμό βιβλίων για παιδιά και νέους που έγραψε, μετέφρασε και πολλά ξένα βιβλία από τα γερμανικά, τα αγγλικά, τα ρωσικά και τα γαλλικά. Υπήρξε από τα παλαιότερα και εκλεκτότερα μέλη του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, ο οποίος και την τίμησε όπως της άξιζε, με βραβεία σε βιβλία της, αλλά και με την υποβολή της υποψηφιότητάς της για τα διεθνή

SF SAID

Bραβείο SmartieS Prize Gold award

www.kedros.gr Γνωρίστε και εσείς το Βάρτζακ Πο, το γάτο που έχουν ήδη αγαπήσει εκατοντάδες χιλιάδες παιδιά στο Ηνωμένο Βασίλειο και σε άλλες δώδεκα χώρες.

Βάρτζακ Πο

Αυτός ο γάτος πρέπει να μάθει να πολεμάει Μετάφραση: Νοέλα Ελιασά Ο Βάρτζακ Πο είναι ένας νεαρός γάτος που ζει σε μια παλιά μονοκατοικία στην κορυφή ενός λόφου. Είναι γάτος ράτσας, μαθημένος να συμπεριφέρεται όπως απαιτεί η καταγωγή του. Δεν έχει βγει ποτέ από το σπίτι, γιατί αυτό απαγορεύεται: όποιος βγαίνει κινδυνεύει από αυτά τα τέρατα που οι άνθρωποι αποκαλούν «σκυλιά». Ξαφνικά τα πράγματα αλλάζουν, και ο παππούς του του μιλάει για τον Τρόπο, μια μυστική πολεμική τέχνη για γάτες. Τώρα ο Βάρτζακ πρέπει να βγει από το σπίτι και να χρησιμοποιήσει τον Τρόπο, για να επιβιώσει σε μια πόλη με επικίνδυνα σκυλιά, συμμορίες γατιών και, το κυριότερο, μυστηριώδεις Εξαφανίσεις...

ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΚΛΙΑΦΑ

Βάρτζακ Πο γάτος εκτός νόμου Ο μαχητής γάτος επιστρέφει

Μετάφραση: Αναστάσιος Αργυρίου, Νοέλα Ελιασά Υπάρχουν Επτά Δεξιότητες που δίνουν σε μια γάτα μεγάλη δύναμη και ο Βάρτζακ Πο τις γνωρίζει όλες. Ξέρει να παλεύει, να κυνηγά, να κινείται χωρίς να τον αντιλαμβάνεται κανείς. Μόνο που υπάρχει ένα πρόβλημα. Η Κοκαλιάρα Σάλι, η λευκή γάτα, η αρχηγός της πιο μοχθηρής συμμορίας της πόλης, γνωρίζει επίσης αυτές τις Δεξιότητες. Γνωρίζει ακόμη περισσότερα και από το Βάρτζακ. Και τώρα είναι αποφασισμένη να τον πιάσει…

Δύο περιπετειώδη – αλλά και τρυφερά – βιβλία για όσους αγαπούν τις πολεμικές τέχνες ή τις γάτες ή… και τα δύο.

Το πνεύμα του λιονταριού

Εικονογράφηση: Ευτυχία Τσουκαλά Εποχή των παγετώνων. Οι άνθρωποι ζουν σ’ ένα περιβάλλον ιδιαίτερα εχθρικό και αντιμετωπίζουν καθημερινά σοβαρούς κινδύνους. Η δωδεκάχρονη Αλμάρ είναι κόρη της Σίλο, της σαμάνου της φυλής. Από εκείνη διδάσκεται ένα σωρό μυστικά για τις θεραπευτικές ιδιότητες και τη χρήση των βοτάνων. Η νεαρή κοπέλα θέλει να γίνει κυνηγός, κι ας μην το επιτρέπουν οι κανόνες της φυλής της, κι ας μην τη θέλουν στο πλευρό τους οι υπόλοιποι κυνηγοί. Χάρη στη βοήθεια του Κίμο - ενός άντρα που είχε χάσει ολόκληρη τη φυλή του σε μια επίθεση των Άλλων, αυτών των τρομερά άγριων ανθρώπων - η Αλμάρ θα διδαχτεί τα μυστικά του κυνηγιού και του πολέμου. Ένα μυθιστόρημα που αποτυπώνει με ζωντάνια την ατμόσφαιρα της προϊστορικής εποχής και την καθημερινότητα των ανθρώπων της. Η ιστορία του βιβλίου είναι εμπνευσμένη από μια πραγματική παλαιοντολογική ανακάλυψη.

ΒΡΑΒΕΙΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗΣ ΣΥΝΤΡΟΦΙΑΣ

ΜΑΓΙΑ ΔΕΛΗΒΟΡΙΑ

Ένας άγγελος στο ταβάνι μου Είχα πεθάνει; Αυτό αναρωτιόμουν. Μάλλον είχα πεθάνει. Ή έβλεπα ένα όνειρο. Βρισκόμουν με την πλάτη κολλημένη στο ταβάνι και κοίταζα κάτω. Σε νοσοκομείο ήμουν, δε χωρούσε αμφιβολία. Όλοι φορούσαν άσπρες μπλούζες και είχαν περικυκλώσει κάποιον, τον οποίο απομάκρυναν προτού προλάβω να δω ποιος ήταν. Τώρα, ή αυτός ο κάποιος ήμουν εγώ και μόλις είχα πεθάνει ή υπήρχε κάποια άλλη λογική εξήγηση για την πλάτη μου στο ταβάνι και θα την έβρισκα από στιγμή σε στιγμή. Και τότε μου ήρθε μια καταπληκτική ιδέα: να γίνω φύλακας άγγελος. Ποιανού; Δεν ξέρω. Πώς; Δεν ξέρω. Ξέρω όμως το γιατί: Γιατί μπορώ! Ένα βιβλίο για όσα ανεξήγητα αξίζει να εξηγηθούν μα και για όσα δε χρειάζονται καμία εξήγηση. Ένα καθηλωτικό και βαθιά συγκινητικό μυθιστόρημα για την αξία και τη μοναδική δύναμη της ζωής.

16 ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

βραβεία Άντερσεν και Λίντγκρεν, πράγμα που αποτελεί ύψιστη τιμή για τους Έλληνες συγγραφείς παιδικών κι εφηβικών βιβλίων. Το ογκώδες και εξαιρετικά σημαντικό έργο της, καρπός πολύχρονης και αδιάκοπης δουλειάς, είναι βέβαιο ότι θα εκτιμηθεί ακόμη περισσότερο στο μέλλον, όταν με νηφαλιότητα και αντικειμενικότητα θα ερευνηθεί από τους ειδικούς και θα καταφανεί το εύρος και το μέγεθος της προσφοράς της. Εκείνο που ήδη από χρόνια παραδέχονται όλοι είναι ότι με τα αφηγήματά της, που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος και δείχνουν ολοζώντανα την αγάπη της για τη φύση, συνέβαλε ουσιαστικά στην καλλιέργεια οικολογικής συνείδησης στους μικρούς αναγνώστες. Με τα κοινωνικά της μυθιστορήματα έδωσε στίγμα ευθυκρισίας και κοινωνικής ευαισθησίας. Με τα ιστορικά της μυθιστορήματα κατέθεσε δείγματα επίπονης δουλειάς και λαμπρά παραδείγματα ενδελεχούς και έντιμης μελέτης των απαραίτητων ιστορικών στοιχείων. ΄Ετσι, τα έργα της, χωρίς να αποκρύπτουν ή να αλλοιώνουν την κοινωνική ή την ιστορική αλήθεια, εκπέμπουν ανθρωπιά, κατανόηση κι ελπίδα για το μέλλον. Όσο για τις μεταφράσεις της, είναι πασίγνωστη η υψηλή τους ποιότητα, που αρμονικά συνταιριάστηκε με την απίστευτη ποσότητα των έργων ξένης λογοτεχνίας, με τα οποία έφερε σ’ επαφή το ελληνικό αναγνωστικό κοινό. Για τη ζωή και το έργο της μπορεί κανείς να διαβάσει περισσότερα στην εξαιρετική μονογραφία της Έρικας Αθανασίου, Κίρα Σίνου, η αγαπημένη σύντροφος των παιδικών μας χρόνων (Κέδρος). Πολύτιμες πληροφορίες μπορεί επίσης να αντλήσει από τους εξής ιστότοπους: http://www.rhodes.aegean.gr/atlas/writers/sinou. html http://waxtablets.blogspot.gr/2008/05/1851.html http://www.biblionet.gr/author/1671 http://gnosi2dim.blogspot.gr/2010/01/blog-post_ 4609.html

Στον περιορισμένο χώρο του περιοδικού, αναφέρουμε μερικούς μόνο τίτλους από την πλουσιότατη εργογραφία της: Στη χώρα των μαμούθ, Το αίνιγμα του πύργου, Το τέλος των τεράτων, Το μεγάλο πείραμα, Τα διαμάντια της μαϊμούς, Το χέρι στο βυθό, Το συμβόλαιο του πύργου, Ο τελευταίος βασιλιάς της Ατλαντίδας, Ο αιχμάλωτος του πύργου, Το ασημένιο μενταγιόν, Περσεφόνη η πάπια που πήγε σχολείο. Ενδεικτικά, παρουσιάζουμε εν συντομία τρία από τα σημαντικότερα βιβλία της, δύο για μεγάλα παιδιά και ένα για μικρότερα: ΑΝΝΑ ΚΑΙ ΘΕΟΦΑΝΩ ‒ ΠΡΙΓΚΙΠΙΣΣΕΣ ΣΤΑ ΞΕΝΑ Εικ.: Σπύρος Γούσης Κέδρος 2004, σελ. 304

Τη ζωή δύο ξεχωριστών πριγκιπισσών του Βυζαντίου, της Άννας και της Θεοφανώς, που έπαιξαν καθοριστικό και σημαντικότατο ρόλο στη διάδοση του ελληνικού πολιτισμού στη Δύση, ζωντάνεψε στο βιβλίο αυτό με εξαιρετική ικανότητα και γνώση η Κίρα Σίνου. Έπειτα από πολύχρονη και επίπονη έρευνα κατάφερε να συλλέξει έγκυρο ιστορικό υλικό και να το μεταπλάσει με μαεστρία σε ιστορικό αφήγημα, ελκυστικό για αναγνώστες κάθε ηλικίας, ιδιαίτερα όμως για μεγάλα παιδιά και νέους. Ένα έργο εξαιρετικά πολύτιμο στην εκπαίδευση. ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΤΟΥ ΑΪ-ΔΗΜΗΤΡΗ Κέδρος 1997, σελ. 152

Το βιβλίο αυτό μας μεταφέρει στη μαγευτική Θεσσαλονίκη, όπου έξι νεαρά παιδιά σπουδάζουν στη Σχολή Ξεναγών. Αναπάντεχα, βρίσκονται μπλεγμένα σε μια υπόθεση αρχαιοκαπηλίας. Με αφορμή το γεγονός αυτό, ξετυλίγεται στις σελίδες του βιβλίου με ζωντάνια και πρωτοτυπία η ιστορία της πόλης, ενώ ο αναγνώστης ζει από κοντά τους προβληματισμούς των παιδιών για το μέλλον, τα ενδιαφέροντα και τις πρώτες τους αγάπες. Η ΔΥΝΑΣΤΕΙΑ ΤΩΝ ΜΙΣΚΑ Εικ.: Δημήτρης Καρατζαφέρης Ψυχογιός 2002, σελ. 236

Γάτες, σκύλοι, χελώνες, κουνέλια και πελεκάνοι πρωταγωνιστούν στα έξι διηγήματα που περιέχονται σ’ αυτό το βιβλίο. Η συγγραφέας, φανατική ζωόφιλη, αφηγείται συγκινητικές ιστορίες και πετυχαίνει να μεταδώσει στον αναγνώστη τη συμπάθεια και την αγάπη της όχι μόνο για τα συγκεκριμένα ζώα στα οποία αναφέρεται, αλλά για τα ζώα γενικότερα. Στις μέρες μας, όπου η

17 

ΤΕΥΧΟΣ 119 / 2015

αδιαφορία για τα ζώα –ή και η κακοποίησή τους ακόμα– είναι συνηθισμένη και η πραγματική ζωοφιλία εξακολουθεί να είναι ζητούμενο, το βιβλίο αυτό είναι εξαιρετικά ευπρόσδεκτο ως ευχάριστο ανάγνωσμα με σημαντικά μηνύματα για το σεβασμό της φύσης και των πλασμάτων της. Λ.Π.-Α.

ΝΙΤΣΑ ΤΖΩΡΤΖΟΓΛΟΥ

 18

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

Η Νίτσα Τζώρτζογλου εμφανίστηκε στην Παιδική Λογοτεχνία το 1969. Όπως εξομολογείται η ίδια, το τελευταίο πράγμα που την ενδιέφερε τότε ήταν η λογοτεχνία. Μα η ζωή τα ήθελε αλλιώς! Μια σοβαρή αρρώστια του συζύγου της την είχε εγκλωβίσει στο σπίτι και της είχε φέρει κατάθλιψη. Κάποτε, διάβασε σε μιαν εφημερίδα την προκήρυξη ενός διαγωνισμού της Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς –την οποία αγνοούσε– και είδε στο διαγωνισμό αυτό μια... διέξοδο. Το γεγονός ότι θα συμμετείχε με ψευδώνυμο και ότι το πραγματικό της όνομα θα βρισκόταν σε κλειστό φάκελο που θα ανοιγόταν μόνο σε περίπτωση βράβευσης νίκησε τους δισταγμούς της. «Τι χάνω να δοκιμάσω;» σκέφτηκε. «Κανένας δεν θα το μάθει...» Έβγαλε από το συρτάρι τα ποιήματα που είχε γράψει στα γυμνασιακά της χρόνια, τα διόρθωσε, τα προσάρμοσε αναλόγως και έστειλε τη συμμετοχή της. Αυτή η δειλή δοκιμή τίποτε δεν προέλεγε για την κατοπινή της εξέλιξη. Ο έπαινος που της απονεμήθηκε ήταν ένα μεγάλο βήμα στη ζωή της. Ήταν ένα έναυσμα. Τελικά, της άρεσε ο περίγυρος. Οι άνθρωποι που αποτελούσαν τη Συντροφιά. Αφοσιώθηκε στη συγγραφή της παιδικής λογοτεχνίας με την ελπίδα να επικοινωνεί με τα παιδιά, να τους μεταφέρει τις εμπειρίες της και να τα διασκεδάζει. Η Νίτσα Τζώρτζογλου έγραψε 52 μυθιστορήματα, τα περισσότερα ιστορικά, πήρε 19 βραβεία και επαίνους από διάφορα λογοτεχνικά σωματεία, ένα κρατικό βραβείο, αναγράφηκε στον τιμητικό πίνακα της ΙΒΒΥ, και τιμήθηκε με το βραβείο της Πηνελόπης Δέλτα από τον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου. Για το βραβείο αυτό ήταν ιδιαίτερα περήφανη. Γιατί, όπως είχε πει, δεν το αποζήτησε, της το προσέφεραν. Η Πηνελόπη Δέλτα ήταν πρωτοπόρος και η τιμή του ονόματός της μεγάλη. Παρόλο που η Νίτσα Τζώρτζογλου κατοχυρώθηκε ως συγγραφέας ιστορικών μυθιστορημάτων, δεν άφησε έξω από τα ενδιαφέροντά της τα κοινωνικά και τα μυθιστορήματα επιστημονικής φαντασίας. Διακρινόταν από ευχέρεια, αφηγηματική ικανότητα, και σχεδίαζε σωστά την ψυχολογία των ηρώων της.

19 

ΤΕΥΧΟΣ 119 / 2015

Σε ένα άρθρο της στις Διαδρομές είχε διατυπώσει την άποψή της σχετικά με το πόση από την ιστορική αλήθεια πρέπει να δίνουμε στα παιδιά μέσα από τα μυθιστορήματα. «Ολόκληρη!» έλεγε. «Κανείς δεν διανοήθηκε ποτέ να τους μάθει λειψό το αλφάβητο γιατί το “ξ” είναι δύσκολο. Γιατί την ιστορία να τους τη δίνουμε κουτσουρεμένη και –το χειρότερο– εξωραϊσμένη; Γιατί να κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας και να αποσιωπούμε χειροπιαστά γεγονότα; Η ιστορία των λαών βρίθει από σκληρότητες, αδικίες, εγκλήματα. Γιατί να ντρεπόμαστε για τη δική μας; Το φόρεμα της παγκόσμιας ιστορίας έχει πολλούς και μαύρους λεκέδες και, αν το ψάξουμε, θα βρούμε πιότερες μουντζούρες παρά δαντέλες, ακόμα κι αν οι δεύτερες κρύβουν επιδέξια τις πρώτες. Η ευθύνη απέναντι στο αναγνωστικό κοινό είναι τόσο μεγάλη, όσο κι η ευθύνη

απέναντι στην Ιστορία. Αν δεν μπορούμε ή δεν θέλουμε να την επωμισθούμε, καλύτερα να μην καταπιανόμαστε μ’ αυτήν». ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΩΝ ΦΙΛΙΚΩΝ Εικ.: Τάκης Κατσουλίδης Εστία 1973, σελ. 154

20

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

Η συγγραφέας μυθοποιεί τη μυστηριώδη υπόθεση της Φιλικής Εταιρείας, θέμα σχεδόν ανεκμετάλλευτο στην Παιδική Λογοτεχνία. (Απ’ όσο γνωρίζω, μόνο η κ. Βάσια Σολωμού Ξανθάκη έχει ασχοληθεί με το ίδιο θέμα.) Η μυστική όσο και ελκυστική για το σημερινό παιδί διαδικασία της μεγάλης αυτής οργάνωσης αποκαλύπτεται στις διάφορες πτυχές της, συνδυασμένη με τα πρόσωπα των δημιουργών της όσο και με τους μικρούς ήρωες που κινεί ολοζώντανους η τέχνη της συγγραφέως. Το βιβλίο εκδόθηκε από την Εστία, η οποία εξέδιδε τα βραβευμένα ιστορικά μυθιστορήματα της Γ.Λ.Σ. βάσει ενός βραβείου που είχε χορηγηθεί στη Συντροφιά «εις μνήμην Ιωάννου Κολλάρου». ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ Ατλαντίδα 1980, σελ. 126

Τα διηγήματα της συλλογής έχουν θέμα βασισμένο στο Βυζάντιο. Ορισμένα από αυτά έχουν ως πηγή έπνευσης στίχους ποιημάτων του Ι. Πολέμη. Η χρονολογική σειρά των διηγημάτων παρακολουθεί την εξέλιξη της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, από το χτίσιμο της Αγια-Σοφιάς μέχρι και την Άλωση της Πόλης. Η συγγραφέας κατόρθωσε να περικλείσει στα διηγήματά της στοιχεία από την ιδιομορφία και το πνεύμα του Βυζαντίου. Με την τέχνη της ζωντανεύει πρόσωπα και καταστάσεις, περιγράφοντας με γλαφυρότητα και με άνεση διάφορα περιστατικά. Την εικονογράφηση έχει κάνει η Ζωή Κιτοπούλου. Το βιβλίο βραβεύτηκε από τη Γ.Λ.Σ. το 1980. ΤΑ ΤΡΙΑ ΣΙΓΜΑ Εικ.: Στάθης Σταυρόπουλος Καστανιώτης 1988, σελ. 128

Το τρίτο βιβλίο της Τζώρτζογλου έχει εντελώς διαφορετικό περιεχόμενο. Καταπιάνεται με κάτι πρωτόγνωρο και ολότελα ασυνήθιστο για την Ελλάδα την εποχή κατά την οποία γράφτηκε (1988): τη ληστεία μιας Τράπεζας. Με το δώρο του νονού του που ήρθε από τη Νέα Υόρκη, μια σύγχρονη φωτογραφική μηχανή, ο Στέλιος το ένα Σίγμα (τα άλλα δύο είναι ο Σίμος και ο Σταμάτης) φωτογραφίζει τυχαία μια ληστεία. Τα παιδιά μπλέκονται άθελά τους σε μια

αστυνομική περιπέτεια. Το κείμενο είναι για άλλη μια φορά γλαφυρό, καλογραμμένο, γεμάτο έντονη αγωνία και... φόβο, καθώς ένας στενός κλοιός απειλεί τα παιδιά και τους ταράζει τον... ύπνο. Τελικά, όλα θα ξεκαθαρίσουν με τον καλύτερο τρόπο!

Έργα της Νίτσας Τζώρτζογλου: Ο σιναρόσπορος ή έναν καιρό στο Μεσολόγγι (Βραβείο Κύκλου Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου), Τομ Τόμμυ και ΣΙΑ (Βραβείο Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς), Το μυστικό των Φιλικών (Έπαινος Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς), Μια γολέττα που την έλεγαν Ελπίδα, Επιχείρηση Αρχιμήδης, Ο μουσαφίρης μου ο Τοτός, Η λευτεριά μιας πολιτείας (Βραβείο Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς), Νησιά στο κύμα (Βραβείο Κύκλου Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου), Όταν οργίζεται η γη (Α΄ Έπαινος «Μιχαήλας Αβέρωφ»), Στο λόφο του Επάνω Εγκλιανού – Πύλος, Ο θησαυρός της Τροίας, Προ Χριστού στη Βραυρώνα (Έπαινος Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς, Τιμητικός Πίνακας ΙΒΒΥ), Το χρονικό των Θυατείρων (Βραβείο Εστίας Νέας Σμύρνης), Με τ’ άλογα στις λυγαριές (Βραβείο Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς), Εδώ Σελήνη, Η Παναγιά του Κάστρου, Ο χρυσός δαρεικός, Μια φορά στο Βυζάντιο (Βραβείο Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς), Εδώ Κρόνος, Φλόγες στα πέλαγα (Βραβείο Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς), Το τσίρκο της Ίρμας (Βραβείο «Μιχαήλας Αβέρωφ»), Στα ξένα, Σ.Ο.Σ. Κίνδυνος, Η Αργυρώ (Βραβείο Εταιρίας Αναπήρων Παίδων), Δύσκολα βήματα. Α.Β.

21 

ΤΕΥΧΟΣ 119 / 2015

Καθημερινή συμπεριφορά

Φιλαναγνωσία

Οικογένεια

Κοινωνική συμπεριφορά και οικογένεια

Δικαιώματα του παιδιού

Ν ΑΝ ΠΑ

-4

ΕΤΩΝ

Στερεότυπα

ΟΥΛΙΤ ΡΑ

ΣΑ



6 ΕΤΩΝ

Μ ΤΟ ΟΥ

ΡΟ

Φιλαναγνωσία

8 ΕΤΩΝ

w w w . p s i c h o g i o s . g r

Δια βά Z ο υ με μαζί!

Κυκλοφορούν και σε e-books. Αναζητήστε περισσότερους από 1.000 τίτλους στο www.psichogios.gr/ebooks!

Οικογένεια

«Φρέσκα» φρούτα

για μικρούς βιβλιοφάγους!

Οικογέν

εια

ιασκεδαστικά, ποικίλα Φρούτα , μια πρώτη γεύση από το πολύχρωμο περιβόλι της λογοτεχνίας, με ελκυστική εικονογράφηση και αισθητική αρτιότητα, που «μεγαλώνουν» παρέα με το παιδί! Μια πρωτότυπη σειρά βιβλίων, εναρμονισμένη με τον γλωσσικό πλούτο του παιδιού, που το βοηθάει να διαχειρίζεται συναισθήματα και εσωτερικές συγκρούσεις, μα πάνω απ’ όλα να αγαπήσει το διάβασμα.



Φιλία – Αθλητισμός Ξ 1

Ο ΙΝ

ΜΗΛ Ο

Τα Φρούτα έχουν σκοπό να βοηθήσουν το παιδί να κατανοήσει σταδιακά τον γραπτό λόγο μέσω της ανάγνωσης μαζί με τον γονιό του. Τα Φρούτα αποτελούν, επίσης, πολύτιμα εργαλεία κάθε δασκάλου σε όλες τις τάξεις του σχολείου, αφού μπορούν να χρησιμοποιηθούν στις ώρες της Ευέλικτης Ζώνης – Φιλαναγνωσίας.

ΕΤΩΝ

Κοινωνικά θέμ

Φρούτα επιμελημένα με παιδαγωγικό προσανατολισμό από αγαπημένους Έλληνες και ξένους συγγραφείς και εικονογράφους, που οξύνουν τη φαντασία κι αποτελούν μια πρωτότυπη μαθησιακή εμπειρία για το σπίτι ή το σχολείο.

ατα

Νηπιαγωγείο & Α΄ Δημοτικού

ΤΟΣ

Προσχολική ηλικία

ΛΩ

8 ΕΤΩΝ

-1

6 ΕΤΩΝ

ΑΚΟΥΩ ΚΑΙ ΔΙΑΒΑΖΩ ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ Μέχρι 1.500 λέξεις

Μ ΤΟ ΟΥ

1 ΕΤΩ

Ο ΙΝ

ΜΗΛ

ΕΤΩΝ

ΑΚΟΥΩ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΟΩ ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ Μέχρι 600 λέξεις

ΡΟ

-4

ΟΥΛΙΤ ΡΑ

ΣΑ

Ν ΑΝ ΠΑ

Σειρά Κατανόησης και Ανάγνωσης «ΦΡΟΥΤΑ» ΕΤΩΝ

Από 2.000 λέξεις

ΔΙΑΒΑΖΩ ΜΙΚΡΑ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΑ Από 3.000 λέξεις

ΔΙΑΒΑΖΩ ΝΕΑΝΙΚΑ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΑ Από 10.000 λέξεις

Β΄ & Γ΄ Δημοτικού

Δ΄ & Ε΄ Δημοτικού

Ε΄ & ΣΤ΄ Δημοτικού

ΔΙΑΒΑΖΩ ΙΣΤΟΡΙΕΣ

w w w . p s i c h o g i o s . g r

Δια βά Z ο υ με μαζί!

Γίνετε μέλη δωρεάν στο www.psichogios.gr ή καλώντας χωρίς χρέωση στο 800-11-64 64 64 και κερδίστε προνόμια και δώρα.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑ Β. Δ. Αναγνωστόπουλος

Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

α «Βιβλιογραφικά Σημειώματα» αναφέρονται σε ευρύτερα πνευματικά και μορφωτικά ζητήματα: λογοτεχνία, γλώσσα, θέατρο, επιστήμη, λαϊκή παράδοση, κ.λπ., με την πεποίθηση ότι προσφέρουν στους αναγνώστες σημαντική ενημέρωση γύρω από την πνευματική και πολιτισμική πραγματικότητα.

24

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

Με τίτλο Μες στον ανασασμό των φύλλων κυκλοφόρησαν τα Πρακτικά του 6ου Φεστιβάλ Αφήγησης Ολύμπου από το Εργαστήριο Λόγου και Πολιτισμού του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (Βόλος 2015, σελ. 112, μαζί με φωτογραφικό υλικό). Στο πρώτο μέρος περιέχονται οι θεωρητικές προσεγγίσεις: «Μύθος και κοινωνική πραγματικότητα», του ομότιμου καθηγητή του ΑΠΘ Ζήση Παπαδημητρίου, «Η “στερεότυπη” γλώσσα στα παραμύθια και ο ρόλος της στην εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας: Το παράδειγμα των Κυκλαδίτικων παραμυθιών», «Συνεργατική τέχνη, αφήγηση και συμπεριληπτική εκπαίδευση», του Παν. Αγγελίδη, καθηγητή του Πανεπιστημίου Λευκωσίας. Στο δεύτερο μέρος περιλαμβάνονται οι αφηγήσεις ιστοριών και παραμυθιών από τους αφηγητές: Μαρία Κατσανούλη, Τατιάνα Φραγκούλια, Ταξιάρχη Μπεληγιάννη, Κατερίνα Κλεάρχου, Κρυσταλλία Μακατού. Ο καθηγητής Μ. Γ. Μερακλής, στο πρόσφατο βιβλίο του Για το λαϊκό παραμύθι – Διδακτικές προτάσεις για νηπιαγωγούς και δασκάλους (εκδ. Διάδραση, Αθήνα 2012, σελ. 168) σημειώνει: «Υπάρχει κάτι απέραντα ανοιχτό στο παραμύθι, καθώς τα σχεδόν αμέτρητα σύμβολά του προσφέρονται σε σχεδόν αμέτρητες ερμηνείες, ώστε όλοι να δρέπουν καρπούς από αυτό το παραδείσιο περιβόλι: από τον ποιητή και τον φιλόσοφο έως το νήπιο και το παιδί». Το βιβλίο περιλαμβάνει 37 μικρά κείμενα, δημοσιευμένα στο διάστημα 1998-2004, που εκφράζουν κατασταλαγμένες σκέψεις και ιδέες για το παραμύθι, «το ηγεμονικό αυτό είδος της παραδοσιακής λαϊκής προφορικής λογοτεχνίας», και απευθύνονται σε νηπιαγωγούς και σε δασκάλους. Το βιβλίο με τίτλο Παραμύθι και Κριτική Παιδαγωγική – Μια διδακτική παρέμβαση, των Κωνσταντίνου Δ. Μαλαφάντη και Ευαγγελίας Μουλά, κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Διάδραση (Αθήνα 2015, σελ. 200), με πρόλογο του Γιώργου Δ. Γρόλλιου, καθηγητή Παιδαγωγικής του ΑΠΘ. Περιλαμβάνει, πέραν του εκτενούς προλόγου, αναφορές στην έννοια της Κριτικής Παιδαγωγικής, στους εκφραστές της, στο πώς λειτουργεί σήμερα, στον κριτικό εγγραμματισμό, κ.λπ. Στο δεύτερο κεφάλαιο αναλύονται πτυχές του παραμυθιού στο πλαίσιο της Κριτικής Παιδαγωγικής, με έμφαση στην ανάπτυξη της δημιουργικής φαντασίας, την ενίσχυση της ψυχολογικής ασφάλειας και της δημιουρ-

25

ΤΕΥΧΟΣ 119 / 2015

γικής έκφρασης μέσω του παραμυθιού, κ.λπ. Στο τρίτο κεφάλαιο εξετάζεται η διαπραγμάτευση έμφυλων ρόλων και στερεοτύπων. Το βιβλίο αναδεικνύει τη δημιουργική διδακτική αξιοποίηση του παραμυθιού στο πλαίσιο της Κριτικής Παιδαγωγικής, και ενδιαφέρει φοιτητές και εκπαιδευτικούς. Από τις εκδόσεις Γρηγόρη κυκλοφόρησε το βιβλίο του ομότιμου καθηγητή Πανεπιστημίου Β. Δ. Αναγνωστόπουλου, με τίτλο Η Ζωή και το Παραμύθι – Φιλολογική και ανθρωπολογική προσέγγιση (Αθήνα 2015, σελ. 288). Στα μελετήματα του Α΄ μέρους γίνεται αναφορά στα σύγχρονα θέματα που περιέχονται στα παραμύθια, όπως η ανύπαντρη μητέρα, η ανδροκρατούμενη κοινωνία, η ομοφυλοφιλία, η αγωνιστικότητα, το πεπρωμένο, η αξία της φιλίας, η δύναμη της αγάπης, κ.ά. Το Β΄ μέρος αφιερώνεται στη δυνατότητα που παρέχει ο λαϊκός πολιτισμός και ιδιαίτερα η λαϊκή παράδοση, με αφορμή ένα παραμύθι ή μια παροιμία, για την εφαρμογή της διαθεματικότητας, όπως αυτή ορίζεται από το ΔΕΠΠΣ και το ΑΠΣ. Στο Γ΄ μέρος παρατίθενται εισαγωγές και πρόλογοι σχετικά με ελληνικά λαϊκά παραμύθια, καθώς και ένα Επίμετρο για τα παραμύθια από την Αρμενία. Τέλος, στο Παράρτημα δίνονται οδηγίες για την καταγραφή λαογραφικού υλικού και γενικότερα υλικού από την τοπική ιστορία και τον τοπικό πολιτισμό.

26 ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

Για την Αφήγηση και τους Αφηγητές είναι ο τίτλος ενός ακόμη πονήματος του καθηγητή Β. Δ. Αναγνωστόπουλου (εκδ. Graphicart, Καρδίτσα 2013, σελ. 196), που προσφέρει μια ιστορική, φιλολογική και παιδαγωγική προσέγγιση στο θέμα της αφήγησης. Στο πρώτο μέρος του βιβλίου, μετά τις εννοιολογικές διευκρινίσεις, παρουσιάζονται δέκα μορφές αφήγησης (προφορική, γραπτή, εικαστική, θεατρική, εθνική, κ.λπ.), όπου συνοπτικά δίνονται τα κύρια χαρακτηριστικά καθεμιάς. Στο δεύτερο μέρος περιγράφεται ένα σύντομο ιστορικό διάγραμμα της εμφάνισης και πορείας του ανθρώπου-αφηγητή: πώς έδρασε ως homo narrans, αοιδός, μυθοποιός, λογοποιός, ιστορητής, παραμυθάς, κ.λπ. Γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στον λαϊκό (παραδοσιακό) παραμυθά, όπως και στον σύγχρονο, τον επαγγελματία αφηγητή. Περιέχεται επίσης, για πρώτη φορά, ένας σύντομος βιογραφικός κατάλογος των σύγχρονων Ελλήνων αφηγητών. Στο τρίτο μέρος, μέσα από δέκα σύντομα κείμενα, γίνεται αναφορά στον προφορικό λόγο σε αντίστιξη προς τον γραπτό. Το βιβλίο απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς, φοιτητές, και σε όσους αγαπούν την αφήγηση και τους αφηγητές. Μικρά εκπαιδευτικά, γλωσσικά, πολιτιστικά, του καθηγητή Β. Δ. Αναγνωστόπουλου (έκδ. Εργαστηρίου Λόγου και Πολιτισμού Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Βόλος 2014, σελ. 460, β΄ έκδοση επαυξημένη). Ψηφίδες και αναλαμπές ενός βαθύτερου εσωτερικού κόσμου. Μικρές επισημάνσεις και διεμβολίσεις σε θέματα σοβαρά και μεγάλα, όπως είναι η Εκπαίδευση, η Γλώσσα και ο Πολιτισμός. Κείμενα ευσύνοπτα, που πόρρω απέχουν από βαθυστόχαστες αναλύσεις. Πρόκειται για ένα κέντρισμα για περαιτέρω σκέψη και στοχασμό. Η λύση στα προβλήματα και η ειρήνη ξεκινούν από μέσα μας – εκεί γεννιούνται και εκεί ωριμάζουν. Λαϊκά παραμύθια της Θεσσαλίας (επιμ. Β. Δ. Αναγνωστόπουλος, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας, Βόλος 2014, τ. Α΄: σελ. 506, και τ. Β΄: σελ. 186). Από μεγάλο αριθμό παραμυθιών καταρτίστηκαν οι δύο τόμοι του έργου. Ο πρώτος τόμος περιλαμβάνει τρία μέρη: «Τα καθαυτό παραμύθια (μαγικά, διηγηματικά, θρησκευτικά)», «Μύθοι με ζώα» και «Ευτράπελες ιστορίες». Ο δεύτερος τόμος περιλαμβάνει παραλλαγές των παραμυθιών του πρώτου τόμου. Δίνεται έτσι η ευκαιρία στους ειδικούς, και όχι μόνο, να μελετήσουν τα θεσσαλικά παραμύθια από διαφορετική, ενδιαφέρουσα σκοπιά. Τα παραμύθια προέρχονται από όλες τις γεωγραφικές περιοχές και γωνιές της Θεσσαλίας, ορεινές, πεδινές και νησιωτικές. Ο αναγνώστης και ο ερευνητής διακρίνουν μιαν αφηγηματική και γλωσσική ποικιλία στην έκφραση, καθόσον οι παραμυθάδες είναι Αγραφιώτες, Καραγκούνηδες, Βλάχοι, Πηλιορείτες, Μικρασιάτες, νησιώτες, κ.λπ. Μέσα από τα παραμύθια της συλλογής ανακαλύπτουμε παλαιότερες και νεότερες μορφές της θεσσαλικής κοινωνικής ζωής. Αξίζει, ως κιβωτός του λαϊκού πολιτισμού, να γίνουν ευρύτερα γνωστά και να προστατευθούν από τη λήθη του χρόνου. Το τετράφυλλο τριφύλλι (εκδ. Βήμα, σελ. 126), του Γεράσιμου Α. Ρηγάτου, είναι μια σύντομη και πρωτότυπη γλωσσική-λαογραφική προσέγγιση της καλής τύχης, με αναφορά στη σχετική μυθολογία, στις Μοίρες (Κλωθώ, Λάχεση

27 

ΤΕΥΧΟΣ 119 / 2015

28 ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

και Άτροπο), αλλά και στη νεοελληνική παράδοση. Το θέμα εξετάζεται μέσα από την αρχαία γλώσσα, τους μύθους, φθάνοντας μέχρι και τις σύγχρονες αντιλήψεις. Το βιβλίο Ο Όμηρος στην ποίηση του Γιώργου Σεφέρη, του Κωνσταντίνου Δ. Μαλαφάντη, με πρόλογο Ηρακλή Καλλέργη (εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2013, σελ. 234), είναι μελέτη ερμηνευτική και με πλούσια φιλολογική τεκμηρίωση όσον αφορά τη σχέση του ποιητή με τα ομηρικά μυθικά πρόσωπα (Οδυσσέας, Ελπήνωρ, Τεύκρος, Ελένη, κ.ά.). Γίνεται αναφορά στη «μυθική μέθοδο» που εφαρμόζει ο Σεφέρης στην ποίησή του μιμούμενος τον Άγγλο ποιητή Τ. Σ. Έλιοτ. Το πρώτο κεφάλαιο αναφέρεται στη σχέση Μοντερνισμού και Παράδοσης, το δεύτερο στη Μυθική μέθοδο, ενώ το τρίτο εξετάζει ομηρικά πρόσωπα και θέματα στην ποίηση του Γ. Σεφέρη, κλείνοντας με Γενική Βιβλιογραφία. Βιβλίο πραγματικά αξιοπρόσεκτο! Στη σειρά «Παραμύθια και λαϊκές ιστορίες», από τις εκδόσεις Απόπειρα, κυκλοφορεί το βιβλίο με τίτλο Από το στόμα στο χαρτί… και από το χαρτί στο στόμα, με επιμέλεια, Πρόλογο και σημειώσεις του Δημήτρη Προύσαλη (Αθήνα 2014, σελ. 206). Είναι έργο συλλογικό, που περιλαμβάνει 20+1 ιστορίες της προφορικής παράδοσης, λαϊκά παραμύθια ελληνικά αλλά και ξένων χωρών. Γίνεται ενδιαφέρουσα αναφορά στις προσχεδιασμένες μυθοπλαστικές εφαρμογές που χρησιμοποιούν οι νέοι αφηγητές (νέοι στην ηλικία αλλά και στην τέχνη της αφήγησης) αναδιηγούμενοι παλιές λαϊκές ιστορίες, ξαναδουλεύοντας τον παραδοσιακό προφορικό λόγο. Όπως σημειώνεται στον Πρόλογο: «Καταγεγραμμένες ιστορίες-υποθέσεις σε ποικίλες έγκυρες πηγές λαϊκού παραμυθιακού λόγου, έγιναν το πεδίο μιας ενδιαφέρουσας “συνομιλίας” με διάθεση και ανάγκη παρέμβασης, ζυμώνοντας ένα νέο χαρμάνι». Στις Σημειώσεις δίνονται όλα τα στοιχεία για κάθε παραμύθι, ενώ ακολουθούν συνοπτικά τα βιογραφικά των αφηγητών. Ο Προύσαλης διακονεί με ιδιαίτερη πίστη και αφοσίωση τον λαϊκό αφηγηματικό λόγο εδώ και μία 15ετία. Το βιβλίο εντάσσεται στο πλαίσιο αυτών των δράσεων, έχοντας να προσφέρει πολλά στους παραμυθόφιλους, μικρούς και μεγάλους. Η Παιδαγωγική Επιθεώρηση (περιοδική έκδοση της Παιδαγωγικής Εταιρείας Ελλάδος, έτος ιδρύσεως: 1984, τόμος 31, τεύχος 58/2014, εκδ. Διάδραση, σελ. 172) αποτελεί παράδειγμα αντοχής μέσα στην γκρίζα οικονομική και πολιτική ατμόσφαιρα που ζούμε εδώ και τουλάχιστον μία πενταετία. Εκδίδεται δύο φορές το χρόνο, και δημοσιεύει πρωτότυπες ερευνητικές και θεωρητικές εργασίες που αφορούν πρωτίστως την Παιδαγωγική επιστήμη όπως και άλλες συναφείς, «με στόχο να προάγει την ανακάλυψη, διάδοση και εφαρμογή της γνώσης». Πέρα από τις μελέτες για τη θεωρία και

την έρευνα, δημοσιεύονται και βιβλιοκριτικές. Τα περιεχόμενα του παρόντος τεύχους διαιρούνται σε 4 ενότητες: α) Μελέτες και άρθρα (αρ. 3), β) Εμπειρικές έρευνες (αρ. 9), γ) Βιβλιοκρισίες (αρ. 1), και δ) Ανακοινώσεις. Εκτός από τον πρόεδρο της Παιδαγωγικής Εταιρείας, καθηγητή Κωνσταντίνο Μαλαφάντη, που τυγχάνει και διευθυντής του περιοδικού, στη συντακτική επιτροπή συμμετέχουν αρκετοί καθηγητές από όλα τα ελληνικά πανεπιστήμια, που εξασφαλίζουν την εγκυρότητα και το υψηλό επίπεδο των δημοσιευμάτων. Ευχόμαστε να συνεχίσει η έκδοσή του με τη ίδια ζέση και στη δεύτερη τριακονταετία! Μελέτη με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για γονείς και εκπαιδευτικούς (κυρίως της Πρωτοβάθμιας και Προσχολικής Εκπαίδευσης) αποτελεί το βιβλίο Φιλαναγνωσία και κοινωνικοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού – Θεωρητικές προσεγγίσεις, δραστηριότητες και παιχνίδια (εκδ. Επίκεντρο, Αθήνα 2012, σελ. 284), από τις εκπαιδευτικούς Αναστασία Πατέρα (υποψ. διδάκτωρ) και Τασούλα Τσιλιμένη (αναπληρώτρια καθηγήτρια Π.Θ.). Γίνεται αναφορά σε καίρια κοινωνικά θέματα που σχετίζονται με την πνευματική και συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών, όπως είναι η απώλεια, το πένθος, η ζήλια, το διαζύγιο, οι φόβοι των παιδιών, ο θυμός, η βία, κ.ά., για τη διαχείριση των οποίων προτείνεται το αντίστοιχο παιδικό λογοτεχνικό βιβλίο με ανάλογες δραστηριότητες (παιχνίδια, ανάγνωση, δημιουργική γραφή, εικονογράφηση). Το βιβλίο Εξουσία και δύναμη στην Παιδική και Νεανική Λογοτεχνία (επιμ. Γ. Παπαντωνάκης και Δ. Αναγνωστοπούλου, εκδ. Πατάκης, Αθήνα 2010, σελ. 362) αποτελείται από 22 μελέτες που εκτείνονται σε 5 ενότητες, ήτοι: Α΄ Θεωρητικές αναζητήσεις στη σχέση εξουσίας, παιδικής ηλικίας και παιδικής/

29

ΤΕΥΧΟΣ 119 / 2015

30 ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

νεανικής λογοτεχνίας, Β΄ Εξουσία και λαϊκό παραμύθι, Γ΄ Εξουσία και εικονογραφημένο παιδικό βιβλίο, Δ΄ Εξουσία και παιδικό βιβλίο, και Ε΄ Εξουσία και εφηβικό/νεανικό μυθιστόρημα. Τα κείμενα είναι εισηγήσεις ισάριθμων πανεπιστημιακών που εξετάζουν σφαιρικά τις σχέσεις της εξουσίας/δύναμης με το παιδικό/λογοτεχνικό βιβλίο. Χρήσιμο εργαλείο για τους ερευνητές της παιδικής λογοτεχνίας και τους εκπαιδευτικούς. Από το «Βιβλιολογείον» της Παιδαγωγικής Σχολής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας κυκλοφορεί ο συλλογικός τόμος Θέματα Παιδικής Λογοτεχνίας (Πρακτικά της Διημερίδας που διοργανώθηκε στις 21 και 22 Ιανουαρίου του 2011 από το Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών, επιμ. Τ. Η. Κωτόπουλος και Δανάη Σουλιώτη, Φλώρινα 2012, σελ. 359). Τα 17 κείμενα που δημοσιεύονται, ανήκουν σε πανεπιστημιακούς καθηγητές και σε μεταπτυχιακούς φοιτητές και καλύπτουν ποικίλα θέματα σχετικά με την παιδική/νεανική λογοτεχνία. Το βιβλίο «μπορεί να λειτουργήσει εναυσματικά για περαιτέρω σκέψεις, αναλύσεις και εκπονήσεις εργασιών». Στα σπάνια βιβλία μπορούμε να πούμε ότι κατατάσσεται η Ιστορία του Νεοελληνικού Κουκλοθεάτρου (1870-1938) από τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Απόστολο Ν. Μαγουλιώτη (Πρόλογος του καθηγητή Βάλτερ Πούχνερ, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 2012, σελ. 412). Το βιβλίο φέρνει στο φως σημαντικά ευρήματα για το νεοελληνικό θέατρο, ιδιαίτερα μάλιστα για το Κουκλοθέατρο, με κείμενα εποχής και πληροφορίες για τους κουκλοπαίχτες, τους κουκλοήρωες, τις παραστάσεις, τους θεατές, κ.λπ. Διαβάζουμε στον Πρόλογο: «Έχει ο Καραγκιόζης αδελφό και δεν το ξέραμε; Αν υπάρχει, πώς λέγεται; [...] Αυτή την αδικία την αποκαθιστά ο Απ. Μαγουλιώτης με το παρόν βιβλίο “Ιστορία του Νεοελληνικού Κουκλοθεάτρου (1870-1938)” και μάλιστα με τον πρωταγωνιστή του, το Φασουλή, που ήταν εξίσου σημαντικός ως λαϊκό θέαμα σε πόλεις και κωμοπόλεις, όπως ο Καραγκιόζης…». Στη σειρά «Ιστορία του θεάτρου για παιδιά στην Ελλάδα» κυκλοφόρησε η καινούργια μελέτη του Θανάση Καραγιάννη με τίτλο Σχολικό Θέατρο (18711974) – Πρόλογοι Θεατρικών Έργων και Σχολικών Εορτών (Πρόλογος: Κυριακή Πετράκου και Σίμος Παπαδόπουλος, εκδ. Πάραλος, Αθήνα 2013, σελ. 382). Ο τόμος περιλαμβάνει 140 κείμενα με αισθητικό, ιστορικό, παιδαγωγικό και εκπαιδευτικό περιεχόμενο, που εκτείνονται στις εξής ενότητες: Τέλος του 19ου αι. (1871-1895), Απαρχή του Θεάτρου για παιδιά – Πρώτες απόπειρες (18961921), Μεσοπόλεμος (1922-1939), Ελληνο-ιταλικός πόλεμος – Κατοχή – Εμφύλιος (1940-1949), Μεταπολεμική περίοδος (1950-1966), Δικτατορία (1967-1974). Μέσα από τους προλόγους, ο αναγνώστης παρακολουθεί την εξέλιξη του παιδικού θεάτρου, αλλά και την αγωνία των ανθρώπων που το υπηρέτησαν. Βιβλίο που αφορά ερευνητές, εκπαιδευτικούς, αλλά και τους εραστές του νεοελληνικού θεάτρου.

β ιβλιοπαρουσιάσεις

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

31/1

για παιδιά νηπιακής και πρώτης σχολικής ηλικίας Μαριάννα Κουμαριανού

ΜΙΑ ΑΛΛΙΩΤΙΚΗ ΜΕΡΑ ΣΤΗ ΣΧΟΛΗ ΧΟΡΟΥ Εικ.: Λιάνα Δενεζάκη Κόκκινη Κλωστή Δεμένη, Πάτρα 2015, σελ. 30

Βιβλίο σχετικά με το χορό, θέμα όχι ιδιαίτερα συνηθισμένο για παιδικό βιβλίο, από μια συγγραφέα δοκιμασμένη, με μεγάλη πείρα στα παιδιά. Η Σχολή Χορού εδώ αποτελείται από μαθητές-ζώα. Τα ζώα είναι συνεργάσιμα και επιδεικνύουν αλληλεγγύη που ενισχύει την ομάδα. Ένας καινούργιος μαθητής όμως, παραλίγο να διαλύσει την αρμονία που επικρατούσε. Στη συνέχεια τα πράγματα θα επανέλθουν, ενώ τα παιδιά θα έχουν διδαχτεί καινούργιες λέξεις που αφορούν το χορό και θα έχουν διασκεδάσει με μια αστεία ιστορία. Η Λιάνα Δενεζάκη αποδίδει ιδιαίτερα επιτυχημένα το κείμενο με το χρωστήρα της. Α.Β.

Μαριάννα Τεγογιάννη

Ο ΧΟΡΟΣ ΤΩΝ ΝΤΟΡΕΜΙ Εικ.: Λιάνα Δενεζάκη Κόκκινη Κλωστή Δεμένη, Πάτρα 2015, σελ. 30

Βιβλίο που δίνει την ευκαιρία στους αναγνώστες να πάρουν μια πρώτη γεύση για τα μουσικά δρώμενα. Μια απλή ιστορία, με ήρωα το βασιλιά Πεντάγραμμο, περιγράφει το πώς έχει απαγορευτεί ο έρωτας και ο γάμος ανάμεσα σε ανόμοια μουσικά όργανα. Η Βιόλα όμως και το Φλάουτο έχουν ήδη σπάσει τον απαγορευτικό κανόνα, επαναστατούν, και ζητούν το δικαίωμά τους στην αγάπη. Με την επέμβαση της κυρίας Μουσικής, η ιστορία τελειώνει ευχάριστα, γιατί κανένας δεν μπορεί να φυλακίσει μια μελωδία αγάπης όταν αυτή βγαίνει μέσα από την καρδιά. Η Λιάνα Δενεζάκη εικονογραφεί με αφάνταστο κέφι τον έρωτα των δύο… μουσικών οργάνων. Α.Β.

Μαριλίτα Χατζημποντόζη

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΕΥΤΥΧΟΥΠΟΛΗ Εικ.: Γιώργος Πετρίδης Ψυχογιός, Αθήνα 2015, σελ. 36

Ο Ευτύχιος και η Ευτυχούλα δημιουργούν σε κάθε τους αποστολή μιαν Ευτυχούπολη γεμάτη ειρήνη, υγεία, τύχη, υπομονή και ήθος.

32/2

Η περιπέτεια αρχίζει όταν ο πειρατής Μπουρμπουλήθρας κλέβει το μυστικό της ευτυχίας. Ωσότου λήξει η ιστορία πολλά θα συμβούν, στο τέλος όμως μία ακόμα Ευτυχούπολη θα έχει δημιουργηθεί! Ζωντανή και πλούσια εικονογράφηση από τον Γ. Πετρίδη. Α.Β.

Ίνγκο Ζίγκνερ

Ο ΜΙΚΡΟΣ ΔΡΑΚΟΣ ΚΑΡΥΔΑΣ Περιπέτεια στο διάστημα (σελ. 76) Ο θησαυρός της ζούγκλας (σελ. 74) Εικ.: Ίνγκο Ζίγκνερ Μετ.: Μαρία Αγγελίδου Μεταίχμιο, Αθήνα 2015

Ένας συμπαθέστατος ήρωας από τον κόσμο των ζώων είναι ο μικρός δράκος Καρύδας. Τον εμπνεύστηκε ο Ίνγκο Ζίγκνερ, συγγραφέας και εικονογράφος, γεννημένος και μεγαλωμένος στο Γκρόσμπουργκβέντελ (όποιος το διαβάσει με την πρώτη... βραβεύεται) κοντά στο Αννόβερο, που διηγόταν ιστορίες στα παιδιά ταξιδεύοντας μαζί τους σε οργανωμένα οικογενειακά ταξίδια. Ο Ζίγκνερ δεν ήταν εξ αρχής συγγραφέας και εικονογράφος. Βλέποντας όμως πόσο άρεσαν οι διηγήσεις του στα παιδιά, άρχισε να τις γράφει κι έμαθε να τις ζωγραφίζει. Έτσι, μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες, και ο ίδιος τιμήθηκε το 2003 με το βραβείο Παιδικής Λογοτεχνίας «Μπαντ Ίμπουργκερ». Τυχερός ο μικρός Καρύδας! Η φατσούλα του είναι αφράτη σαν καλοταϊσμένου παιδιού και τα πτερύγιά του σαν ανοικτή βεντάλια. Δεν προξενεί φόβο, παρά μόνο συμπάθεια. Στις περιπέτειές του δρα μαζί με τους δυο φίλους του, τον Όσκαρ τον φαγανόδρακο και τη Ματίλντα τη σκαντζοχοιρίνα. Στο πρώτο βιβλίο, ο μικρός Λευκαρίνος ο εξωγήινος καταφθάνει με το σουπεραστρόπλοιό του. Οι τρεις φίλοι τον αντιμετωπίζουν φιλικά και θα διδαχτούν από αυτόν διαστημικές έννοιες. Στο δεύτερο, εισχωρούν στα βάθη της ζούγκλας ψάχνοντας για ένα θησαυρό. Θα συμβούν διάφορα, και τελικά θα συναντήσουν τον πελώριο γορίλα Ντιγκ Ντογκ που δεν μπορεί να υποφέρει τη μοναξιά. Η Μαρία Αγγελίδου δίνει πνοή με τη μετάφρασή της στο συμπαθητικό δρακάκι, που έχει «δημιουργήσει» τη δική του σειρά βιβλίων. Α.Β.

33/3

Τζέιμς Μάθιου Μπάρι ΠΙΤΕΡ ΠΑΝ

Εικ.: Κέντεν Γκρέμπαν Μετ.: Σέβη Σπυριδογιαννάκη Ψυχογιός, Αθήνα 2015, σελ. 96

Η ιστορία του Πίτερ Παν, του αγοριού που αρνείται να μεγαλώσει, του κάπτεν Χουκ που τον εχθρεύεται, της νεράιδας Τίνκερμπελ, της Γουέντι και των δύο αδελφών της, που μαζί με τον ήρωά μας πέταξαν ψηλά στον ουρανό. Μια ιστορία αγαπημένη, κλασική, που εκδίδεται και επανεκδίδεται. Η συγκεκριμένη έκδοση είναι ιδανική για να προσφέρεται ως δώρο, καθώς συνοδεύεται από υπέροχη εικονογράφηση. Α.Β.

34/4

για παιδιά 7 ετών και πάνω Γεωργία Γαλανοπούλου

Ο ΒΟΡΑΚΑΣ, Ο ΚΟΡΑΚΑΣ ΚΑΙ Η ΣΟΝΑΤΑ ΤΗΣ ΦΑΝΗΣ Εικ.: Βαγγέλης Παυλίδης Πατάκης, Αθήνα 2015, σελ. 40

Σε μία έκδοση εξαιρετικά καλαίσθητη, με θαυμάσια εικονογράφηση, η Γεωργία Γαλανοπούλου παρουσιάζει με ξεχωριστή συγγραφική ικανότητα μια έμμετρη ιστορία, ένα αλληγορικό παραμύθι. Θέμα του η απληστία, η πλεονεξία που δεν ανέχεται το μοίρασμα, και η επακόλουθη καταστροφή του περιβάλλοντος – θανάσιμη απειλή για την ίδια τη ζωή. Η μικρή Φανή της ιστορίας έχει χαθεί από την γκρίζα πολιτεία και ο θρύλος λέει ότι μόνο με κάποιο αντάλλαγμα μπορεί να βρεθεί. Ένα μικρό αγόρι προσφέρει μισό κουλούρι στον φοβερό Κόρακα, που δείχνει να ξέρει πού βρίσκεται η μικρή, κι εκείνος το οδηγεί στον κύριο υπαίτιο, τον Βόρακα, την προσωποποίηση της απληστίας. Αυτός είναι ο υπεύθυνος για την καταστροφή της πολιτείας του παραμυθιού, ένας σύγχρονος «κακός δράκος» που κόβει όλα τα δέντρα για να φτιάξει καράβια στην αρχή, και ύστερα «σπίτια, μαγαζιά, γραφεία και μια μεγάααλη εταιρεία! Όλα δικά του…» Ώσπου έρχεται η ώρα να αποκρυπτογραφηθεί μια λέξη φεγγερή, κρυμμένη στα φύλλα του μόνου δέντρου που είχε απομείνει, του φωτεινού «ασπρόδεντρου». Και τότε… Το μικρό αγόρι και η παρέα του θα έχουν φέρει το ποθούμενο αποτέλεσμα. Με το κελάηδημα των αηδονιών που κρύβονται στις φυλλωσιές του δέντρου εκείνου και συνθέτουν τη σονάτα της Φανής, η πολιτεία θ’ αποκτήσει και πάλι τη ζωντάνια της και τα παιδιά θα μεγαλώσουν όπως τους αξίζει. Ο Κόρακας και ο Βόρακας θα εξαφανιστούν και τα μόνα που θα τους θυμίζουν θα είναι ένα φτερό του ενός και το σκουφί του άλλου, ως εκθέματα μουσειακά. Λ.Π.-Α.

35/5

Γιώργος Κατσέλης

Η ΔΕΚΑΤΗ ΤΡΙΤΗ ΘΕΑ ΚΑΙ ΤΑ ΚΛΕΜΜΕΝΑ ΓΛΥΠΤΑ (σελ. 50) Εικ.: Ναταλία Καπατσούλια

ΣΤΟΝ ΠΛΑΝΗΤΗ ΤΗΣ ΦΑΝΤΑΣΙΑΣ (σελ. 56) Εικ.: Βαγγέλης Ελευθερίου

ΟΙ ΠΕΙΡΑΤΕΣ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ «ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΘΕΑ» (σελ. 56) Εικ.: Παναγιώτης Γιάκος Ψυχογιός, Αθήνα 2010, 2012 & 2013 (αντίστοιχα)

Τα βιβλία απευθύνονται σε παιδιά 7-8 ετών. Στις τελευταίες σελίδες υπάρχουν δραστηριότητες και ασκήσεις σχετικές με την εκάστοτε ιστορία του βιβλίου. Είναι τα πρώτα βήματα του συγγραφέα στο χώρο της Παιδικής Λογοτεχνίας, με την οποία αποφάσισε να ασχοληθεί μετά την Παιδαγωγική, τη Φιλολογία, τη Δημοσιογραφία, τη γλωσσική επιμέλεια βιβλίων και τη δημιουργία ταινιών. Το πρώτο βιβλίο έχει ως θέμα την υπόθεση των γλυπτών του Παρθενώνα, μέσα από την ιστορία της Μελίνας (Μερκούρη;) που ο παππούς της, ο Φειδίας, μεγάλος γλύπτης της αρχαιότητας, την άφησε φύλακα της μεγάλης του κληρονομιάς. Οι περιστάσεις όμως άλλα... ήθελαν. Η θεά Αθηνά, που εμφανίζεται στη Μελίνα, τη συμβουλεύει το πώς με σοφία και γνώση θα προσπαθήσει να επαναφέρει τα γλυπτά στον τόπο μας. Το δεύτερο βιβλίο ξεκινά με μιαν αφιέρωση στα παιδιά, που με τη φαντασία τους κάνουν τ’ αδύνατα δυνατά. Στον πλανήτη της Φαντασίας συμβαίνουν διάφορα παράξενα πράγματα, ώσπου ο βασιλιάς Λεξιλόγιος αρρωσταίνει και βασιλεύει στη θέση του ο βασιλιάς Πληκτρολόγιος, που έχει ως έμβλημα το δίστιχο: «Η ζωή μου όλη είναι μια ταινία / Σαν ανοίξω την ΤΙΒΙ δεν με νοιάζει η εξουσία». Τα πράγματα όμως θα αλλάξει στον πλανήτη της Φαντασίας ένας ποιητής από τον πλανήτη της Χαράς, που συμβουλεύει τους κατοίκους και το βασιλιά τους να διαβάζουν παραμύθια και ιστορίες για να ξαναβρούν τη φαντασία τους. Το τρίτο βιβλίο αφορά το ποδόσφαιρο και την αιώνια αντιπαλότητα ανάμεσα σε κόκκινους και πράσινους, που αντιπροσωπεύουν οι πειρατές Αμπεμπαμπλόμ και Τουκιθεμπλόμ. Αφού προηγείται μια σειρά καβγάδων και συγκρούσεων, στο τέλος οι πειρατές βάζουν μυαλό, δίνουν τα χέρια και συμφωνούν να μονιάσουν, αφού σημασία δεν έχει η νίκη αλλά η προσπάθεια και η χαρά του παιχνιδιού. Οι εικονογράφοι έχουν το δικό τους μερίδιο στην επιτυχία των βιβλίων, με τα χρώματα και τις ιδέες τους. Α.Β.

36/6

Μαριέττα Κόντου

Ο ΦΙΛΟΣ ΜΟΥ Ο ΓΚΡΕΓΚΟΥΑΡ Εικ.: Αιμιλία Κονταίου Μεταίχμιο, Αθήνα 2015, σελ. 106

Ιστορίες αγάπης ανάμεσα σε ζώα και παιδιά έχουν γραφτεί πολλές. Εδώ θα συναντήσουμε ένα αγόρι που δεν αγαπά τα πρόβατα, αλλά που στο τέλος θα δεθεί με ένα απ’ αυτά με φιλία απίστευτη! Τρυφερότητα, αμεσότητα και χιούμορ χαρακτηρίζουν το κείμενο, που σε παίρνει από το χέρι και σε κάνει να ταυτιστείς με τον ήρωα και τα συναισθήματά του. Στα «συν» του βιβλίου ας προσθέσουμε και την εικονογράφηση της Αιμιλίας Κονταίου, που έχει ζωγραφίσει με φαντασία το προβατάκι που γλίτωσε από τη σούβλα και έτσι παρέμεινε ένα κατοικίδιο αγαπητό, ήρεμο κι ευτυχισμένο! Α.Β.

Κωστής Α. Μακρής

Η ΕΒΙΤΑ ΠΟΥ ΝΙΚΗΣΕ ΤΑ ΑΠΟΘΑΡΡΥΝΙΑ Εικ.: Κωστής Α. Μακρής Πατάκης, Αθήνα 2015, σελ. 58

«Ιστορία πραγματικής φαντασίας ή φανταστικής πραγματικότητας» χαρακτηρίζει με το ιδιότυπο χιούμορ του ο ίδιος ο συγγραφέας (αλλά και εικονογράφος) το δεύτερο αυτό έργο του που απευθύνεται, αυτή τη φορά, κυρίως σε παιδιά μέσης σχολικής ηλικίας. Τα στοιχεία ωστόσο που το καθορίζουν και το ξεχωρίζουν δεν είναι απλά η πλούσια φαντασία ή το χιούμορ – χαρακτηριστικά που δεν λείπουν από πολλά βιβλία για παιδιά. Είναι πρώτα-πρώτα η ευρηματικότατη και εξαιρετικά πρωτότυπη «ονοματοποιία», που διέκρινε και το πρώτο του έργο, Ο Πιοζ Νάμε και οι πέντε γάτες, με το οποίο έκανε την εντυπωσιακή πρώτη του εμφάνιση στο χώρο της παιδικής λογοτεχνίας. Το στοιχείο αυτό μελετήθηκε και αναλύθηκε διεξοδικά στο άρθρο του καθηγητή του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας κ. Αλέξανδρου Ν. Ακριτόπουλου, με τίτλο «Ονοματοποιία και ποιητική: Ονόματα χαρακτήρων σε ένα σύγχρονο παιδικό-εφηβικό μυθιστόρημα» (Διαδρομές, τχ. 106, Καλοκαίρι 2012, σελ. 24-32). Με την Εβίτα που νίκησε τα Αποθαρρύνια επιβεβαιώνεται περίτρανα η ιδιαίτερη αυτή ικανότητα του Κωστή Μακρή και γίνεται δικό του αποτύπωμα, κάνοντας τα γραπτά του να ξεχωρίζουν αμέσως. Άλλο στοιχείο που διακρίνει το βιβλίο αυτό είναι η γνήσια τρυφερότητα που καταγράφεται στη σχέση της μικρής ηρωίδας με τον παππού και τη γιαγιά, μακριά από εύκολες γλυκερότητες και επιφανειακούς συναισθηματισμούς. Μεταξύ πολλών ακόμα «προσόντων» του βιβλίου,

37/7

ας υπογραμμίσουμε τον ευφυή και διασκεδαστικό έμμεσο τρόπο με τον οποίο παρακινεί, χωρίς ίχνος διδακτισμού, τους μικρούς αναγνώστες να μην αποθαρρύνονται με τις όποιες δυσκολίες συναντούν στη ζωή – κάτι που έχουν ανάγκη οι αναγνώστες κάθε ηλικίας.

Λ.Π.-Α.

Νίκος Πιλάβιος

Ο ΠΑΡΑΜΥΘΑΣ – ΤΟ ΜΑΓΙΚΟ ΓΙΛΕΚΟ ΧΑΘΗΚΕ Εικ.: Κωνσταντίνος Πιλάβιος-Στεφανία Ταπτά Ψυχογιός, Αθήνα 2015, σελ. 74

Ο Παραμυθάς συνεχίζει κι εδώ την αφήγηση των περιπετειών του, αυτή τη φορά προσπαθώντας να βρει το μαγικό γιλέκο που έχασε, εργαλείο απαραίτητο για να πετά, να μιλά με τα πλάσματα γύρω του και να μεταμορφώνεται. Με ύφος δροσερό και χρησιμοποιώντας το εφευρετικό μυαλό του καταφέρνει να το βρει, αφού περάσει από σαράντα κύματα –μαζί του και οι αναγνώστες–, και καταλήγοντας να τραγουδά το χαρούμενο τραγουδάκι που έλεγε η φίλη του η Άιναφετς (αντίστροφα διαβάζεται Στεφανία): «Η θάλασσα, εσύ κι εγώ / τα σύννεφα στον ουρανό, το καράβι μας το Τριατρί / κι οι γλάροι εκεί στην κουπαστή / είμαστε ένα όλοι μαζί. ΕΝΑ ολόκληρο, σωστό / το ΕΝΑ και μοναδικό». Α.Β.

Σώτη Τριανταφύλλου

ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΧΩΝΟΥΝ ΤΗ ΜΥΤΗ ΤΟΥΣ ΠΑΝΤΟΥ Εικ.: Μελίνα Δεσφινιώτου Πατάκης, Αθήνα, 2015, σελ. 90

Η συγγραφέας έχει πλούσιο συγγραφικό έργο, που περιλαμβάνει μυθιστορήματα, διηγήματα, άρθρα για τον κινηματογράφο, ενώ διακρίνεται για την ευρυμάθειά της και τις επιλογές των θεμάτων της. Εκτός από τα βιβλία της για μεγάλους γράφει παράλληλα και για παιδιά. Θυμάμαι το Η Μαριόν στα ασημένια νησιά και στα κόκκινα δάση, που τόσο μου άρεσε. Στο νέο της βιβλίο αφηγείται το πώς οι γνώσεις των αρχαίων Ελλήνων σοφών έθεσαν τις βάσεις για να δημιουργηθεί ο σημερινός πολιτισμός. Το πρώτο αφήγημα περιλαμβάνει τις ιστορίες ανθρώπων που προσπάθησαν να πετάξουν, ξεκινώντας με τον Δαίδαλο και τον Ίκαρο. Ο Αρχιμήδης και τα επιτεύγματά του είναι ο ήρωας του δεύτερου αφηγήματος. Μαθαίνουμε πώς ανακάλυψε τη γνωστή αρχή που φέρει το όνομά του, καθώς

38/8

και άλλες μηχανικές ανακαλύψεις. Στο τρίτο αφήγημα γνωρίζουμε τον Πτολεμαίο, μεγάλο αστρονόμο και γεωγράφο. Το τελευταίο αφήγημα αναφέρεται στον Κοπέρνικο, που προχώρησε περισσότερο και απέδειξε ότι η Γη και οι πλανήτες περιφέρονται γύρω από τον άξονά τους κινούμενα ταυτόχρονα γύρω από τον Ήλιο. Οι ιστορίες είναι γραμμένες γλαφυρά και με χιούμορ, και ο αναγνώστης μαθαίνει τα πραγματικά ιστορικά γεγονότα που σχετίζονται με τις μεγάλες ανακαλύψεις. Λ.Ψ.

Ευγένιος Τριβιζάς

ΤΟ ΑΥΓΟ ΠΟΥ ΔΕ ΣΠΑΕΙ ΠΟΤΕ Εικ.: Κώστας Γρηγοριάδης Ψυχογιός, Αθήνα 2015, σελ. 50

Το βιβλίο αφηγείται μία ακόμη περιπέτεια της γνωστής και μη εξαιρετέας οικογένειας Χλαπατσούλη. Θέμα της ο ανταγωνισμός του Χαράλαμπου Χλαπατσούλη και του γείτονά του Κλεομένη Κλαμπατσίμπαλου, για το ποιος θα νικήσει στη... μονομαχία του κόκκινου αυγού! Στις τελευταίες σελίδες υπάρχουν τα πορτρέτα τους –εικονογραφημένα θαυμάσια από τον Κώστα Γρηγοριάδη–, που αναδεικνύουν πεντακάθαρα την απόλυτη... ευφυΐα τους! Τελικά, το αυγό που δεν σπάει ποτέ είναι... ξύλινο, μαρμάρινο, στη συνέχεια σιδερένιο, εν τέλει μια χειροβομβίδα, η οποία θα κλέψει την παράσταση και θα οδηγήσει τους δύο ανταγωνιστές στο δικαστήριο. Α.Β.

Φωτεινή Φραγκούλη ΕΛΙΑ ΣΤΟ ΠΕΛΑΓΟΣ

Εικ.: Εύη Τσακνιά Πατάκης, Αθήνα 2015, σελ. 64

Δέκα σύντομες ιστορίες περιέχει αυτό το βιβλίο με την εξαιρετική εικονογράφηση και τη θαυμάσια εμφάνιση, ιστορίες του είδους που μόνο η Φωτεινή Φραγκούλη ξέρει να γράφει «στην άκρη των λέξεων», αλλά και των αναμνήσεων θα λέγαμε, εκεί όπου ως γνήσια παραμυθού «παίρνει τις αλήθειες και τις κάνει πιο αληθινές». Ξεχειλίζει από τρυφερότητα κι ευαισθησία το βιβλίο αυτό, γιατί οι λέξεις του είναι ζυγισμένες. Κι όπως σημειώνει η ίδια στο τέλος, «όταν οι λέξεις είναι ζυγισμένες, τα πολλά λόγια είναι φτώχεια και τα λίγα είναι του πλούσιου το ζουμί». Εύγε, Φωτεινή! Λ.Π.-Α.

39/9

Ρόαλντ Νταλ

ΤΟ ΜΑΓΙΚΟ ΔΑΧΤΥΛΟ Εικ.: Κουέντιν Μπλέικ Μετ.: Τόνια Καφετζάκη Ψυχογιός, Αθήνα 2015, σελ. 68

Όλοι θα θέλαμε καμιά φορά να διαθέτουμε ένα μαγικό δάχτυλο, σαν αυτό του βιβλίου, και να το χρησιμοποιούμε ανάλογα γι’ αυτούς που αντιπαθούμε και μας νευριάζουν. Όμως, μόνο το κοριτσάκι που εμπνεύστηκε ο Ρόαλντ Νταλ το διαθέτει και το χρησιμοποιεί ενάντια στην οικογένεια Γκρεγκ. Η οικογένεια αυτή είχε μανία με το κυνήγι, πράγμα που δεν άρεσε καθόλου στην ηρωίδα μας. Λυπόταν αφάνταστα τα ελαφάκια, τους λαγούς, τις πάπιες που σκότωναν, μαγείρευαν και έτρωγαν με βουλιμία. Το πώς απέκτησε το μαγικό δάχτυλο η μικρή ηρωίδα μας, ούτε και η ίδια ήξερε. Άρχιζε με ένα «κάψιμο» στην άκρη του δείκτη του δεξιού της χεριού, και ξαφνικά μια αστραπή έβγαινε από μέσα του! Μια λάμψη, σαν ηλεκτρισμός, ξεπεταγόταν και άγγιζε το πρόσωπο που την είχε θυμώσει. Και τότε γινόταν το σώσε! Όταν λοιπόν η οικογένεια Γκρεγκ έφερε από το κυνήγι 16 νεκρές πάπιες, το κοριτσάκι θόλωσε τόσο πολύ που… Αξίζει να διαβάσετε τη συνέχεια του βιβλίου, που είναι άκρως διασκεδαστικό και με οικολογικό περιεχόμενο. Τα σκίτσα του εικονογράφου συμβαδίζουν με το μαγικό δάχτυλο του κοριτσιού, εξίσου ανατρεπτικά κα πρωτότυπα. Α.Β.

Ρόαλντ Νταλ

ΟΙ ΒΛΑΚΕΝΤΙΟΙ Εικ.: Κουέντιν Μπλέικ Μετ.: Τόνια Καφετζάκη Ψυχογιός, Αθήνα 2015, σελ. 106

Οι μεγάλοι άνθρωποι είναι… ενοχλητικοί, σύμφωνα με την άποψη του μεγάλου παραμυθά Ρόαλντ Νταλ. Σε όλα σχεδόν τα βιβλία του οι μεγάλοι είναι κακοί και ταλαιπωρούν τα παιδιά. Σ’ αυτό το βιβλίο ο συγγρα φέας «σκιτσάρει» δυο βρόμικους γέροντες, έναν άντρα και μία γυναίκα, που συνερίζονται ο ένας τον άλλον και εκτελούν τις πιο απίθανες και εκδικητικές φάρσες. Κάθε Τετάρτη, το ζευγάρι έτρωγε πουλόπιτα, δηλαδή σούπα πουλιών, που τα μάζευε με ξόβεργες, στις οποίες κόλλησαν μέχρι και παιδιά! Καταλυτικό ρόλο όμως θα παίξουν οι εκπαιδευμένες μαϊμούδες, που λειτουργούν ως τιμωροί και εξοντώνουν τον κύριο Βλακέντιο και τη γυναίκα του, με την ίδια κόλλα που χρησιμοποιούσαν εκείνοι για να σκοτώνουν. Α.Β.

40/10

Γνωρίζατε πως υπάρχει και κάτι παραπάνω στον Ρόαλντ Νταλ εκτός από καλές ιστορίες; Το γνωρίζατε ότι το 10% των δικαιωµάτων του συγγραφέα διατίθενται στα φιλανθρωπικά ιδρύµατα που φέρουν το όνοµά του; Ο Ρόαλντ Νταλ είναι διάσηµος για τις ιστορίες και τα στιχάκια του, όµως είναι λιγότερο γνωστό το ότι συχνά έκανε τα αδύνατα δυνατά για να βοηθάει παιδιά µε σοβαρές ασθένειες. Το Θαυµατουργό Ίδρυµα για Παιδιά του Ρόαλντ Νταλ προεκτείνει το εξαιρετικό έργο του συγγραφέα βοηθώντας χιλιάδες παιδιά που αντιµετωπίζουν αιµατικά ή νευρολογικά προβλήµατα. Επίσης, προσφέρει ουσιαστική υποστήριξη με νοσηλευτικό προσωπικό και ιατρικό εξοπλισµό, αλλά και με την απαραίτητη ψυχαγωγία σε παιδιά από ολόκληρη την Αγγλία, ενώ στηρίζει τα παιδιά όλου του κόσµου προωθώντας την έρευνα. Μπορείτε να μάθετε περισσότερα στο: www.roalddahlcharity.org Το Μουσείο και Κέντρο Ιστορίας Ρόαλντ Νταλ εδρεύει στο Γκρέιτ Μίσεντεν του Μπάκιγχαµσιρ, λίγο έξω από το Λονδίνο, όπου ζούσε και έγραφε ο Ρόαλντ Νταλ. Στην καρδιά του Μουσείου, σκοπός του οποίου είναι να εµπνεύσει την αγάπη για την ανάγνωση και τη γραφή, εκτίθεται το µοναδικό αρχείο του από επιστολές και χειρόγραφα. Εκτός από τους δύο χώρους όπου οι επισκέπτες µπορούν να διασκεδάσουν µαθαίνοντας για τη ζωή και το έργο του συγγραφέα, το Μουσείο στεγάζει επίσης ένα διαδραστικό Κέντρο Ιστορίας, το οποίο πλέον φιλοξενεί την περίφηµη συγγραφική καλύβα του Νταλ. Πρόκειται για ένα µέρος όπου δάσκαλοι, µαθητές και οικογένειες µπορούν να εξερευνήσουν τον συναρπαστικό κόσµο της δηµιουργικότητας, της ανάγνωσης και της γραφής.

41/11

για μεγάλα παιδιά και νέους Έρικα Αγγέλικα Γαρμπή Ο ΖΟΛΟΣ ΚΑΙ Ο ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΤΟΥ ΝΗΣΙΟΥ Πατάκης, Αθήνα 2015, σελ. 198

Το βιβλίο αυτό είναι το τρίτο που δημοσιεύει η συγγραφέας, μετά το Καλοκαίρι στην Πόλη (2001) και το Δέλτα Χ και ο μηχανισμός (2012). Πρόκειται για μια φανταστική περιπέτεια που εκτυλίσσεται στην Κεφαλονιά σε δύο εποχές: αφ’ ενός στην τωρινή και αφ’ ετέρου στα πρώτα χρόνια μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι εποχές αυτές εναλλάσσονται στην αφήγηση με διάφορους τρόπους, ώστε να δοθούν στον αναγνώστη οι απαραίτητες πληροφορίες για το πώς και από πού προκύπτει ότι υπάρχουν πολύτιμα πετρώματα βαθιά στο έδαφος του νησιού, αλλά και πώς κατέληξαν να βρίσκονται παράνομα στα χέρια εκμεταλλευτών. Η παρέα των παιδιών που βρίσκεται εκεί για τις διακοπές του Πάσχα θα καταφέρει με κόπο και πολλούς κινδύνους να αποκαλύψει την παρανομία και τους ενόχους. Λ.Π.-Α.

Ελένη Δικαίου

Ο ΑΝΕΜΟΣ ΣΤΑ ΜΑΛΛΙΑ ΤΗΣ Εικόνα εξωφύλλου: Ίρις Σαμαρτζή Πατάκης, Αθήνα 2015, σελ. 178

Ο Γιώργος, ένα σχετικά καλομαθημένο και ανέμελο αγόρι γύρω στα 18, ζει τον πρώτο του έρωτα με τη Γιασεμή, κι όλα φαίνονται να κυλούν ήρεμα. Ώσπου έρχεται η στιγμή της κόλασης που φέρνει τα πάνω κάτω. Ο Γιώργος αντιμετωπίζει έκτακτα περιστατικά σχετικά με τη διαχείριση της οικογενειακής επιχείρησης, όπου είναι μπλεγμένοι οι γονείς του. Τελικά, η κόλαση είναι άλλοι, όπως διακηρύττει Ζαν Πολ Σαρτρ. Ο Γιώργος δεν είναι πια ο νωχελικός και ανέμελος νέος. Αμφισβητεί τα πάντα. Παραπαίει ανάμεσα στην αλήθεια και την παραδοχή της, αλλάζει γνώμη για τους ίδιους τους γονείς του, ερευνά, ψάχνει, και καθημερινά δίνει έναν ψυχικό αγώνα για να καθορίσει τη δική του ευθύνη. Ευτυχώς, ο έρωτάς του για τη Γιασεμή είναι μια πηγή απ’ όπου αντλεί θάρρος, λογική και συνέπεια. Η γλώσσα του βιβλίου εφηβική, η πλοκή γοργή, τα γεγονότα αληθοφανή, βγαλμένα από την εποχή μας, την εποχή της κρίσης και της διαφθοράς. Πολύ προσεγμένο το ψυχολογικό σκίτσο του Γιώργου, που αλλάζει χωρίς να χάσει τα κρυμμένα καλά στοιχεία του χαρακτήρα του. Ένα αξιόλογο μυθιστόρημα. Α.Β.

42/12

Αντώνης Καπίδης

ΟΙ ΜΑΚΕΔΟΝΕΣ ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ Ιβίσκος, Κηφισιά 2015, σελ. 294

Ένα ταξίδι αντίστροφο, ταξίδι επιστροφής, επίμοχθο, επιχειρεί ο Θυμοχάρης επάνω στα βήματα του πατέρα του, του Αντίμαχου, που υπηρέτησε εθελοντικά στο στρατό του βασιλιά Αλέξανδρου, στη «μοναδική» πορεία διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού στα βάθη της Ασίας, που έκανε την Ελλάδα γνωστή στα πέρατα του κόσμου. Σ’ αυτή την αντίστροφη διαδρομή από τη Βαβυλώνα, όπου γεννήθηκε, ως τη Μακεδονία, ο Θυμοχάρης έχει την ευκαιρία να ξαναζήσει νοερά ένα κομμάτι της πολυτάραχης ζωής του Αλέξανδρου, που ήταν δεμένη με τις μάχες που έδωσαν οι Μακεδόνες για να πραγματοποιήσουν το όνειρό του που έγινε και δικό τους όνειρο. Η ιστορία γράφτηκε από τον Θυμοχάρη, που βασίστηκε, σε ακούσματα από τον πατέρα του, στο ημερολόγιό του και στις σημειώσεις του. Γιατί ο Αντίμαχος δεν ήταν ένας απλός στρατιώτης, αλλά ένας συμπαραστάτης και συναγωνιστής όχι μόνο με τα ψυχικά, αλλά και με τα σωματικά του προσόντα. Το βιβλίο συνιστά τοιχογραφία της εποχής εκείνης, που μας την προσφέρει ο συγγραφέας με λόγο απλό και κατανοητό, περιγραφική δεινότητα και προσεγμένο γλωσσάρι, για να καταλήξει στην ευτυχισμένη και δύσκολη στιγμή που ο Θυμοχάρης θα συναντηθεί με τον παππού, τη γιαγιά και τους υπόλοιπους συγγενείς του στο χωριό του πατέρα του, όπου θα παραδώσει με συγκίνηση τον αμφορέα που περιείχε τη στάχτη του πατέρα του, του Αντίμαχου. Κι εκείνος, «με μάτια που γυάλιζαν τους κοίταξε όλους και είπε μόνο μια κουβέντα: Επιτέλους ήρθε πάλι πίσω...» Α.Β.

Λένα Μερίκα

ΟΧΙ ΑΛΛΗ ΑΓΑΠΗ, ΠΑΡΑΚΑΛΩ! Κέδρος, Αθήνα 2015, σελ. 156

Την περίπλοκη υπόθεση του βιβλίου αφηγείται η Θεοδώρα, φέρελπις ντετέκτιβ, παρέα με τον Μίλτο, που έχει πολλές ιδέες και ταιριάζουν στα ενδιαφέροντα, αν και πειράζουν φιλικά ο ένας τον άλλο. Όλα θα αρχίσουν από τη στιγμή που ο κύριος Θύμιος, ευγενικός και καθ’ όλα σεβαστός ενήλικας, εξαφανίζεται από τα ιαματικά λουτρά όπου χαλάρωνε παρέα με τη γιαγιά της Θεοδώρας και το βαφτιστήρι του από τη Σομαλία. Η ομίχλη ξεδιαλύνει λίγο όταν η Θεοδώρα ανακαλύπτει πως ο κύριος Θύμιος χρησιμοποιεί το διαδίκτυο με τη βοήθεια εθελοντών, που με αντίτιμο ένα μικρό χαρτζιλίκι τού μαθαίνουν τα μυστικά του κομπιούτερ και τον διευκολύνουν στα τεχνολογικά τερτίπια που είναι γι’ αυτόν... «κινέζικα». Η Θεοδώρα πληροφορείται μέσα από τα email του κυρίου Θύμιου πράγματα που τη βοηθούν να εξιχνιάσει το

43/13

αίνιγμα της εξαφάνισης. Με τη βοήθεια του Μίλτου θα καταφέρουν να ενώσουν μια διαλυμένη οικογένεια, κάτι που φαινόταν αρχικά αδύνατο για πολλούς και διάφορους λόγους. Η γλώσσα και το χιούμορ της συγγραφέως αγγίζει τους έφηβους καθώς προσεγγίζει τους κώδικές τους, καθιερώνοντάς την ως συγγραφέα εφηβικών μυθιστορημάτων. Ένα από τα μόττο της είναι και το: «Όχι άλλη αγάπη, παρακαλώ!» Α.Β.

Γιολάντα Τσορώνη-Γεωργιάδη – Αντώνης Ασπρόμουργος ΜΙΑ... ΑΘΑΝΑΤΗ ΦIΛΙΑ

Εικ.: Αντώνης Ασπρόμουργος Σαββάλας, Αθήνα 2014, σελ. 80

Η Ρήνεια είναι ένα ακατοίκητο νησάκι των Κυκλάδων που γειτονεύει με τη Δήλο και τη Μύκονο. Ο ρόλος που έπαιξε κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου ήταν σημαντικός. Η ιστορία αναφέρεται σε μιαν... αθάνατη φιλία μεταξύ των φυτών του νησιού! Αθάνατη φιλία, όνομα και πράμα, γιατί ένα από τα δυο φυτά ονομάζεται Αθάνατος ή Αγαύη. Είναι ένα αγκαθωτό φυτό με γαλάζια παχιά φύλλα, που φυτεύτηκε, όπως λέει ο μύθος, για να γίνει σύμβολο αθανασίας. Αυτό επιτυγχάνεται με τη βοήθεια της αγράμπελης, μια κληματσίδας που ρίζωσε κοντά του. Τα στοιχεία που αναφέρει η συγγραφέας είναι πολύτιμα, και ο τρόπος που τα μεταδίδει είναι ιδιαίτερος. Καταφέρνει να συγκεράσει την πραγματική Ιστορία με ένα μύθο από τους ωραιότερους, που αναφέρεται στη φιλία. Όπως υποστηρίζει στο τέλος του βιβλίου: «Οι φίλοι είναι κεφάλαιο ζωής. Η προσφορά και η ανιδιοτέλεια κάνουν το άνθος της φιλίας θαυμαστό και πολύτιμο». Το βιβλίο συμπληρώνεται με ασκήσεις γνώσεων και με πολλές προτάσεις σχετικά με την ενίσχυση της φιλαναγνωσίας. Η συμβολή του εικονογράφου Αντώνη Ασπρόμουργου κρίνεται σημαντική, καθώς κατάφερε να προσωποποιήσει τους δύο φίλους! Α.Β.

Σειρά: «Μεγάλοι Συγγραφείς, Μικροί Αναγνώστες, Αθάνατες Ιστορίες»

Η ιστορία ΔΟΝ ΖΟΥΑΝ, των Τίρσο δε Μολίνα, Μολιέρου, Λορέντζο ντα Πόντε και Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ, όπως την αφηγήθηκε ο Αλεσσάντρο Μπαρίκκο. Εικ.: Αλεσσάντρο Μαρία Νακάρ Μετ.: Άννα Παπασταύρου, σελ. 96

Η ιστορία ΟΙ ΛΟΓΟΔΟΣΜΕΝΟΙ, του Αλεσσάντρο Μαντσόνι, όπως την αφηγήθηκε ο Ουμπέρτο Έκο. Εικ.: Μάρκο Λορεντσέττι Μετ.: Άννα Παπασταύρου, σελ. 104

44/14

Η ιστορία ΣΥΡΑΝΟ ΝΤΕ ΜΠΕΡΖΕΡΑΚ, του Εντμόν Ροστάν, όπως την αφηγήθηκε ο Στέφανο Μπέννι. Εικ.: Μιγκέλ Τάνκο Μετ.: Λένα Ταχμαζίδου, σελ. 112

Η ιστορία Η ΜΥΤΗ, του Νικολάι Γκόγκολ, όπως την αφηγήθηκε ο Αντρέα Καμιλλέρι. Εικ.: Μάγια Τσελίγια Μετ.: Φωτεινή Ζερβού, σελ. 104

Η ιστορία ΕΓΚΛΗΜΑ ΚΑΙ ΤΙΜΩΡΙΑ, του Φιοντόρ Μ. Ντοστογιέφσκι, όπως την αφηγήθηκε ο Αβραάμ Β. Γεοσούα Εικ.: Σόνια Μπουγκάεβα Μετ.: Ιακώβ Σιμπή, σελ. 112

Ο εκδόσεις Πατάκη παρουσιάζουν μεταφρασμένα στα ελληνικά πέντε έργα που εντάχθηκαν στη σειρά «Save the story», μια σειρά που εκδίδεται στην Ιταλία τα τελευταία χρόνια με σκοπό να φέρει τα μεγάλα παιδιά και τους νέους σ’ επαφή με αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, σε συντομευμένη μορφή και αναδιήγηση από γνωστούς σύγχρονους συγγραφείς. Σε μια εποχή όπου, όπως σημειώνουν οι επιμελητές της σειράς, έργα σαν αυτά «κινδυνεύουν να εξαφανιστούν», η ιδέα φαίνεται εξαιρετική. Θαυμάσια και η εμφάνιση των τόμων, καθώς και η διακριτική, έγχρωμη εικονογράφηση. Όπως αναγγέλλεται στις τελευταίες σελίδες των βιβλίων, σύντομα θ’ ακολουθήσουν άλλα πέντε «αθάνατα έργα» στην ίδια μορφή.

Λ.Π.-Α.

Αντώνης Σαμαράκης

Ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες πεζογράφους μάς δείχνει τον δρόμο της αιώνιας εφηβείας. Kυκλοφορούν και σε

w w w . p s i c h o g i o s . g r

ΠΟΙΗΜΑΤΑ Από τις Απλές Φωνές, του Παναγιώτη Φωτέα

Oι Εποχές

(Η σκυταλοδρομία του χρόνου) Οι εποχές γυρίζουν στου χρόνου το στεφάνι η μια την άλλη κυνηγά η μια την άλλη φτάνει.

46 ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

Χιόνια, λουλούδια φύλλα κίτρινα είναι σημάδι πως η πλάση αλλάζει και πως ο Ήλιος τους ανθρώπους και τη Γη απ’ άλλο μέρος τούς κοιτάζει. Κι άλλοτε αργά κι άλλοτε γρήγορα αλλάζουν χρώματα και τ’ ουρανού οι δρόμοι καθώς αιώνια τρέχουνε οι τέσσεροι σκυταλοδρόμοι... Λευκωσία, Απρίλιος 1994

Από το Χρυσό Δισκοπότηρο, του Παύλου Κριναίου

Η δασκάλα στ' ορεινό χωριό με τα έλατα! Χαμογελά στα παιδιά και την λένε Παναγιά Γρηγορούσα· κυττάει απ’ τ’ ανοιχτό παραθύρι και την λένε νεράιδα. Μικρή χαριτωμένη δασκάλα στ’ ορεινό χωριό με τα έλατα στα μάτια σου διαβάζουνε πρώτη φορά το μυστικό της φωλιάς, την απολογία της κούνιας, στον τρυφερό σου λαιμό, κάτω απ’ τ’ αυτί με το σκουλαρίκι μελετούνε το πρώτο φιλί· στον όρθιο κόρφο σου λεηλατούν την παράδεισο... Μικρή χαριτωμένη δασκάλα, στ’ ορεινό χωριό με τις καστανιές, με τα έλατα. Είσαι το γλυκύτερον αίνιγμα, η δροσερή παροιμία, το σοφό γνωμικό, το καινούργιο τετράδιο. (Στο ξώφυλλό του η χρωματιστή ζωγραφιά Ο αμνός... ένα ρόδο... ο άγγελος...) Κι αν φύγεις, αν φύγεις από τ’ ορεινό χωριό με τα έλατα πώς θα λυώσουν τα χιόνια; Πώς θα βρούνε τον δρόμο ν’ ανεβούνε στο διάσελο ο κοκκινολαίμης, κι ο κούκος, η λυγερή πετροπέρδικα, πώς θ’ ανάψει την Πασχαλινή του λαμπάδα ο αγροτικός ιερέας, την νύχτα του Μεγάλου Σαββάτου χωρίς τ’ ανοιξιάτικο φως π’ αναβρύζουν τα μάτια σου;

47 

ΤΕΥΧΟΣ 119 / 2015

ΜΝΗΜΗ

ΤΑΤΙΑΝΑΣ ΣΤΑΥΡΟΥ (1899-24.9.1990)

ΔΕΚΑΠΕΝΤΕ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΗΣ Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου Συγγραφέας

48

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

πάρχουν πρόσωπα που ο θάνατος διόλου, θαρρείς, δεν τα αφορά. Σ’ αυτά ανήκε η Τατιάνα Σταύρου, με την πενηντάχρονη ζωηρή παρουσία της στα Ελληνικά Γράμματα. Και το αποδείκνυε με την ολοζώντανη, θαρραλέα, ενεργή συμμετοχή της στη ζωή. Ο θάνατος έπαιρνε πάντοτε άλλους – συγγενείς, φίλους, συνεργάτες, συναδέλφους μικρότερους ή μεγαλύτερους... Εκείνην, ενενήντα τόσα χρόνια, δεν τολμούσε να την αγγίξει. Κι όταν τόλμησε τελικά, τον Σεπτέμβρη του 1990, πάλι όσοι τη γνώριζαν είχαν την αίσθηση πως είναι αδύνατο να μην υπάρχει η Τατιάνα Σταύρου· ασύλληπτο να μην μπορεί κανείς να τη βρει στο πνιγμένο με βιβλία μικρό της διαμέρισμα, στην οδό Έβρου 4· ή να μην τη δει τον Δεκέμβρη στον «Παρνασσό» να απονέμει λογοτεχνικά βραβεία σε έργα για παιδιά και νέους. Πιο έντονα ένιωσαν αυτό το «ασύλληπτο» όσοι πάσχιζαν και πασχίζουν για την παιδική λογοτεχνία με μιαν αγάπη κι ένα πάθος που εκείνη πρώτη ξεσήκωσε, από το 1958, και συνέχισε να εμπνέει με τη Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά. Για όλους εκείνους, η Τατιάνα Σταύρου μένει πάντα ζωντανή. «Το καλοκαίρι πέρασε» το 1990 παίρνοντας μαζί του το σεβαστό πρόσωπό της· όμως η άνοιξη έρχεται και ξανάρχεται ασταμάτητα για την Ελληνική Παιδική Λογοτεχνία. Γιατί τα θεμέλια που της έστησε με τη θαρρετή της στάση, τη σθεναρή υποστήριξή της και το μόχθο της τον προσωπικό, κανένας θάνατος δεν τ’ απειλεί.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΛΠΟΥΖΟΣ

Ιμαρέτ Οι δυο φίλοι και ο παππούς Ισμαήλ ΒΙ ΒΛ ΙΟ

1 Άρτα 1854-1875. Ένα Ελληνόπουλο και ένα Τουρκόπουλο, ο Λιόντος και ο Nετζίπ, γεννιούνται την ίδια νύχτα. Η φιλία τους ξεκινά απ’ την παιδική ηλικία και όσο μεγαλώνουν τόσο στεριώνει. Με φύλακα άγγελό τους τον σοφό παππού Ισμαήλ, βαδίζουν στην απρόβλεπτη και περιπετειώδη ζωή τους.

w w w . p s i c h o g i o s . g r

Δια βά Z ο υ με μαζί!

Γίνετε μέλη δωρεάν στο www.psichogios.gr ή καλώντας χωρίς χρέωση στο 800-11-64 64 64 και κερδίστε προνόμια και δώρα.

διαχρονικά*

ΑΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ... Γαλάτεια Γρηγοριάδου-Σουρέλη Συγγραφέας

Π 50

ριν από λίγα χρόνια, η οικολογία ήταν μια λέξη άγνωστη στους περισσότερους. Νομίζαμε πως η ρύπανση του περιβάλλοντος αφορούσε λίγους, και μάλιστα τους ειδικούς. Λίγοι και ειδικοί στάθηκαν σε κείνο που είπε ο κοσμοναύτης Φρανκ Μπόρμαν όταν πρωτοείδε τη Γη από το διαστημόπλοιο Απόλλων 8: «Αυτό το μικρό κόσμημα που κυκλοφορεί μέσα στο σύμπαν και λέγεται Γη, φαίνεται ασήμαντο όταν το βλέπει κανείς μέσα στο διάστημα. Και αυτό το λεπτό, το εξαιρετικά λεπτό στρώμα που την περιβάλλει, η ατμόσφαιρα, είναι όλος ο αέρας που διαθέτουμε. Παραπάνω δεν υπάρχει».

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

* Στις σελίδες αυτές επαναδημοσιεύονται κείμενα με διαχρονική αξία, που είχαν παρουσιαστεί στις Διαδρομές κατά τα πρώτα δεκαπέντε χρόνια της κυκλοφορίας τους. Τ�� o�� άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε στο τεύχος 30 – Καλοκαίρι 1993.

Τον κίνδυνο να πεθάνει ο άνθρωπος μαζί με το σπιτικό του –τη Γη– επισήμανε και η Τέχνη. Ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου θα μιλήσει για το λεηλατημένο δάσος, ενώ άλλος ποιητής θα επισημάνει: «Σήμερα / κοιτάξτε καλά αυτό το βουνό / κοιτάξτε καλά αυτό το δάκρυ του Θεού / γιατί αύριο θα στεγνώσει. / Αύριο δε θα βλέπετε τίποτα πια». Και η 7η Τέχνη όμως προφήτεψε, με το «Μεγάλο Φαγοπότι», πως ο καταναλωτισμός ισοδυναμεί με θάνατο. Οι κινηματογραφικές αίθουσες γέμιζαν για να δουν οι θεατές το έργο επιστημονικής φαντασίας –όπως το είχαν θεωρήσει–, τα περίφημα «Πουλιά» του Χίτσκοκ. Τα πουλιά, τα πιο άκακα και γοητευτικά ζωντανά του πλανήτη μας, χρησιμοποιεί ο δημιουργός για να μας κάνει να ανησυχήσουμε. Τα δείχνει επιθετικά, εχθρικά, να σκοτώνουν τον άνθρωπο. Οι κινηματογραφικοί δημιουργοί προσπάθησαν να ευαισθητοποιήσουν τον κάτοικο του Πλανήτη κάνοντας διακριτικές αναφορές στη σωτηρία που μπορεί να προέλθει από τις παιδικές φωνές. Στο εξαίρετο έργο «Ντόλτσε Βίτα», ο πρωταγωνιστής παίρνει μέρος σε ένα οργιώδες πάρτι, ενώ η μεθυσμένη και ανυποψίαστη παρέα του –η μεθυσμένη και ανυποψίαστη ανθρωπότητα– προχωρεί προς τη θάλασσα μέσα σε πανδαιμόνιο θορύβων. Ένα παιδί –που σε κάποια τρατορία γνώρισε ο πρωταγωνιστής– προσπαθεί, αγωνίζεται να του δώσει ένα μήνυμα· μέσα όμως στην τόση ηχορύπανση, η κραυγή ζωής του παιδιού δεν θα φτάσει στα αυτιά του ενήλικα. Το παιδί πρέπει να διαφωτιστεί, να γνωρίσει τον κίνδυνο και να παλέψει για το μέλλον της Γης, που είναι και δικό του μέλλον. Έτσι, η παιδική και εφηβική λογοτεχνία ανέλαβε το βαρύ έργο να μεταφέρει πειστικά –καθώς η Τέχνη μόνο πείθει– στον νεαρό κάτοικο του πλανήτη μας πως όταν το τελευταίο δέντρο καεί, ο τελευταίος ποταμός ρυπανθεί και το τελευταίο ψάρι πεθάνει, τότε ο άνθρωπος θα διαπιστώσει πως δεν μπορεί να τραφεί με χρήματα. Με το μοναδικό όπλο που έχει ο συγγραφέας, το ταλέντο του, παλεύει. Διηγείται παραμύθια, γράφει διηγήματα και μυθιστορήματα προσπαθώντας να μεταδώσει με ελκυστικό τρόπο στον νεαρό αναγνώστη μιαν αλήθεια: Το νερό και ο αέρας, τα φυτά και τα δέντρα, δεν γνωρίζουν σύνορα. Ό,τι γίνεται ή δεν γίνεται για τον έλεγχο της αλλοίωσης και για την προστασία του περιβάλλοντος σε μια χώρα, επιδρά στους κατοίκους που ζουν σε άλλες περιοχές ή άλλες χώρες. Η λογοτεχνία για παιδιά και νέους εισάγει τον νεαρό αναγνώστη στη χώρα των θαυμάτων. Γιατί περί θαύματος πρόκειται, όταν τα εκατομμύρια κινούμενα χείλη στην κάτω επιφάνεια του κάθε φύλλου καταβροχθίζουν διοξείδιο του άνθρακα και μας δίνουν οξυγόνο. Κι αυτά, δοσμένα όχι στην «ώρα διδασκαλίας», όχι ως ξερή σχολική γνώση, αλλά με τον μοναδικό τρόπο που ευαισθητοποιεί μικρούς και μεγάλους: μέσα από το Μύθο. Με το μύθο που διδάσκει πως σε τούτο τον πλανήτη τίποτε δεν υπάρχει πιο ωραίο από ένα λουλούδι και τίποτε πιο απαραίτητο από ένα φυτό. Τα παιδιά έχουν μεγάλη δύναμη. Τόση ώστε να επιβάλλουν στους μεγάλους τρόπους ζωής – τόσο ώστε οι διαφημιστές να «ποντάρουν» σ’ αυτά. Αν τα παιδιά πειστούν πως η Γη κινδυνεύει, πως το μεγαλύτερο αγαθό στον κόσμο είναι το να μπορεί κανείς να αναπνέει ελεύθερα, πως εκείνα είναι ικανά

51 

ΤΕΥΧΟΣ 119 / 2015

52

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

να κάνουν το Δράκο-ρύπανση να πεθάνει, πως το μεγάλο θεριό δεν είναι ανήμερο, αν εκείνα γίνουν προσωπικοί φύλακες και προστάτες της Γης και της θάλασσας, τότε η παιδική και εφηβική λογοτεχνία θα έχει πετύχει. Κι αν πετύχει να ευαισθητοποιήσει τον νεαρό αναγνώστη, τότε –όπως ακριβώς τελειώνουν τα παραμύθια– θα συνεχιστεί η ιστορία του Πλανήτη μας, με κατοίκους που ζήσανε αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα.

συνέντευξη ΓΙΟΛΑΝΤΑ ΤΣΟΡΩΝΗ-ΓΕΩΡΓΙΑΔΗ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ Η Γιολάντα Τσορώνη-Γεωργιάδη είναι πτυχιούχος της Νομικής Σχολής, της Παιδαγωγικής Ακαδημίας, του Παιδαγωγικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών, και έχει μετεκπαιδευτεί στο Μαράσλειο Διδασκαλείο. Εργάστηκε για πολλά χρόνια στη δημόσια εκπαίδευση ως δασκάλα, συνεργάζεται με παιδαγωγικά περιοδικά, είναι μέλος της Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς και έχει εκδώσει πολλά βιβλία για παιδιά και μελέτες λαογραφικού περιεχομένου. Έχει ενταχθεί στο Μητρώο Επιμορφωτών του Προγράμματος «Καινοτόμες Δράσεις Ενίσχυσης της φιλαναγνωσίας των Μαθητών» και έχει αναλάβει επιμορφωτικό έργο σε ημερίδες επιμόρφωσης εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης.

ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ • (2015) • (2015) • (2015) • (2015) • (2014) • (2014) • (2014) • (2014) • (2014) • (2013) • (2013) • (2013) • (2013) • (2013) • (2013) • (2013) • (2013) • (2012) • (2012) • (2012)

Εγώ, ο απίθανος, Σαββάλας Ο δικός μου θησαυρός, Σαββάλας Ο πιο χαρούμενος, Σαββάλας Η σκάλα της αγάπης, Σαββάλας Ένα φοβισμένο ελεφαντάκι, Σαββάλας Ένας χαρούμενος ιπποπόταμος, Σαββάλας Μια θυμωμένη τίγρη, Σαββάλας Μια λυπημένη ζέβρα, Σαββάλας Μια... αθάνατη φιλία, Σαββάλας Γιά άκου, πιτσιρίκο!, Σαββάλας Έκπληξη!!!, Σαββάλας Ένας πιγκουίνος... όχι και τόσο τέλειος, Σαββάλας Ένας σκίουρος μια μέρα..., Σαββάλας Η καμηλοπάρδαλη που δεν έβλεπε καλά, Σαββάλας Ο παράταιρος ο Τέρης και ο φίλος του ο Αστέρης, Σαββάλας Οι κότες δε λαλούν!, Σαββάλας Το ηλιοφέγγαρο, Σαββάλας Λέξεις και φράσεις με… ιστορία, Σαββάλας Μακάρι να μπορούσα... να χορέψω, Σαββάλας Μακάρι να μπορούσα… να διαβάσω, Σαββάλας

53

ΤΕΥΧΟΣ 119 / 2015

54

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

• (2012) • (2012) • (2011) • (2011) • (2011) • (2011) • (2011) • (2011) • (2011) • (2011) • (2011)

Μακάρι να μπορούσα… να κοιμηθώ, Σαββάλας Μακάρι να μπορούσα… να πιστέψω στον εαυτό μου, Σαββάλας Δε θέλω να βγω από το αυγό, Σαββάλας Η εξαφάνιση της Ντόρας, Σαββάλας Μια φιλία με αγκάθια, Σαββάλας Ο μεγάλος νικητής, Σαββάλας Το αστέρι της φιλίας, Σαββάλας Το παπί που δεν είχε τι να πει, Σαββάλας Το πιο ωραίο δώρο, Σαββάλας Φόρα το χαμόγελό σου, Σαββάλας Σκανταλιάρηδες πιτσιρικάδες, Σαββάλας

• (2011) • (2010) • (2010) • (2010) • (2010) • (2010) • (2010) • (2010) • (2010) • (2010) • (2010) • (2010) • (2010) • (2010) • (2009) • (2009) • (2009) • (2009) • (2008) • (2008) • (2008) • (2007)

Το παλιό σχολειό, Σαββάλας Ένα παράξενο σχολείο, Σαββάλας Η βίδρα που φοβόταν το νερό, Σαββάλας Η κουκουβάγια που φοβόταν το σκοτάδι, Σαββάλας Μύθοι, ιστορίες, παραμύθια, παροιμίες με ζώα, Σαββάλας Μύθοι, ιστορίες, παραμύθια, παροιμίες με φίλους φτερωτούς, Σαββάλας Μήνας μπαίνει, μήνας βγαίνει (Σεπτέμβριος), Ωρίων Μήνας μπαίνει, μήνας βγαίνει (Οκτώβριος), Ωρίων Μήνας μπαίνει, μήνας βγαίνει (Νοέμβριος), Ωρίων Ο Κίμωνας σε αποστολή διάσωσης, Σαββάλας Ο φαντασμένος Λούης, Σαββάλας Το αετόπουλο που φοβόταν να πετάξει, Σαββάλας Το μεγάλο κόλπο του Φρέντι, Σαββάλας Φίλοι για θαύματα, Σαββάλας Η γάτα η Μαρµελάδα, Σαββάλας Ο µεγάλος χνουδωτός, Σαββάλας Ο Ποσειδώνας και η Φρουφρού, Σαββάλας Ο Πύργος των Παραµυθιών, Σαββάλας Γίνε... ξεφτέρι!, Διάπλαση Ο τζίντζιρας, ο μίντζιρας… και το παράπονό του, Διάπλαση Σκυλί από τζάκι, Διάπλαση Γιατί το λέμε έτσι..., Ωρίων

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Αγγελική Βαρελλά: Κυρία Τσορώνη, γράφετε βιβλία αποκλειστικά για παιδιά; Τι θα λέγατε όμως να πιάσουμε τα γεγονότα από την αρχή; Γιολάντα Τσορώνη-Γεωργιάδη: Η παρουσία μου στον εκδοτικό χώρο δεν ξεκίνησε με τη συγγραφή βιβλίων παιδικής λογοτεχνίας. Το πρώτο βιβλίο μου επιχειρεί να φωτίσει το παρασκήνιο δημιουργίας παροιμιακών φράσεων της καθημερινότητάς μας και φέρει τον τίτλο Γιατί το λέμε έτσι… Πρόκειται για ένα ογκώδες πόνημα, αποτέλεσμα πολυετούς έρευνας, κίνητρο για την οποία υπήρξε το πάθος μου για τη λαογραφία και η αγωνία μου να διασωθεί –μέσα από την ιστορία που αλέθουμε στη γλώσσα μας– το ήθος, τα χαρακτηριστικά και η σοφία του λαού μας. Α.Β.: Την περίοδο που ήσασταν αφοσιωμένη σ’ αυτή την έρευνα ασχοληθήκατε με κάτι άλλο; Γ.Τ.-Γ.: Παράλληλα με την έρευνα αυτή έγραφα διάφορες ιστορίες. Αυτές, και άλλες πολλές που ακολούθησαν, είναι απολύτως βέβαιο πως δε θα είχαν δει ποτέ το φως της δημοσιότητας αν στις αρχές του 2000 δε με είχατε ενθαρ-

55

ΤΕΥΧΟΣ 119 / 2015

56

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

ρύνει εσείς, κυρία Βαρελλά, να… εκτεθώ όταν διαβάσατε κάποια πρωτόλειά μου! Σας ευχαριστώ δημόσια για τη δύναμη που μου δώσατε με τα λόγια, την αγκαλιά και το χαμόγελό σας να χαράξω έναν καινούργιο δρόμο. Θερμές ευχαριστίες επίσης οφείλω στην κυρία Κατερίνα Μουρίκη και τον κύριο Βαγγέλη Ηλιόπουλο που με «σκούντησαν» να δω πιο ψηλά, στο όνειρο, καθώς και στον κύριο Χρήστο Μπουλώτη που μοιράστηκε με τόση γενναιοδωρία μαζί μου τα μυστικά της συγγραφικής τέχνης κατά τη μαθητεία μου κοντά του. Η συγγραφή βιβλίων για μικρά και μεγαλύτερα παιδιά διεκδικεί πλέον το μεγαλύτερο μέρος της εργογραφίας μου και προέκυψε από την αγάπη μου γι’ αυτά, από την έγνοια μου να πιστέψουν στον εαυτό τους και από τη βαθιά πεποίθησή μου πως ο κ ό σ μ ο ς μας μπορεί να γίνει κ ό σ μ η μ α. Έτσι, οι ήρωες των ιστοριών μου προσπαθούν, με τον δικό τους τρόπο κάθε φορά, να θρέψουν στην ψυχούλα των παιδιών τα δέντρα της αγάπης για ανθρώπους και ζώα, της φιλίας, του σεβασμού στην ιδιαιτερότητα του άλλου, της συνεργασίας, της αλληλεγγύης, της ανιδιοτελούς προσφοράς και της φροντίδας για το περιβάλλον, χωρίς ωστόσο να ξεχνούν να προβάλλουν μια μεγάλη, διαχρονική αλήθεια: πως την αληθινή χαρά της ζωής τη βρίσκει κανείς στα απλά καθημερινά πράγματα. Α.Β.: Παρατηρώ ότι στα κείμενά σας η φύση παίζει μεγάλο ρόλο. Κάνω λάθος; Γ.Τ.-Γ.: Η παρατήρηση της φύσης και τα σουσούμια των πλασμάτων της μπορεί να γίνει η μεγαλύτερη μούσα εκείνου που έχει μάτια για να δει και ξέρει

πού να κοιτάξει. Πηγή έμπνευσης επίσης μπορεί να αποτελέσει και η ανθρώπινη συμπεριφορά. Ιδέες για αρκετές ιστορίες που έχουν ήδη γίνει βιβλία μού έδωσαν οι μαθητές μου με τα καμώματά τους, τους φόβους, τις ανασφάλειές τους, αλλά και τη θαυμαστή ευελιξία που επιδεικνύουν συχνά πυκνά για να αντεπεξέρχονται τις δυσκολίες. Οι ήρωες στις ιστορίες μου, κατά ένα πολύ μεγάλο μέρος, ανήκουν στο ζωικό βασίλειο. Κάνω συνειδητά την επιλογή, αφού οι «εμπλεκόμενοι» στην υπόθεση μπορούν να δρουν, να αντιδρούν, να βιώνουν θετικά και αρνητικά συναισθήματα, όπως ακριβώς και οι αναγνώστες, μέσα σε ουδέτερο και προστατευμένο περιβάλλον, ανώνυμα και ανώδυνα. Α.Β.: Έχετε ιδιαίτερη αδυναμία στα παιδιά κάποιας συγκεκριμένης ηλικίας; Γ.Τ.-Γ.: Έχω γράψει βιβλία για παιδιά όλων των ηλικιών. Στα περισσότερα από αυτά πρωταγωνιστούν ήρωες «αναξιοπαθούντες», αυτοί που ονομάζουμε αντιήρωες. Έτσι, θα διαβάσετε για ένα ταπεινό γαϊδουράγκαθο που σώζει τη ζωή ενός μοσχομυρωδάτου τριαντάφυλλου στο Μια φιλία με αγκάθια, για ένα παρακατιανό σκουλήκι που δίνει την πολυπόθητη λύση στη δύσκολη κατάσταση της υπόθεσης του βιβλίου Ένα παράξενο σχολείο, για μια τόσο συνηθισμένη Γλώσσα (ψάρι) που κερδίζει το πρώτο βραβείο στο Ο μεγάλος νικητής, κ.ά.

57

ΤΕΥΧΟΣ 119 / 2015

Α.Β.: Πέρασε ο καιρός, πήρατε τη σύνταξή σας. Μπορείτε τώρα να μας πείτε τις απόψεις σας για το εκπαιδευτικό μας σύστημα, εντός του οποίου περάσατε μια ολόκληρη ζωή; Γ.Τ.-Γ.: Το εκπαιδευτικό μας σύστημα δίνει προβάδισμα στη γνώση και θεωρεί αποπαίδι της το συναίσθημα. Φαίνεται να αγνοεί επιδεικτικά τη ρήση του ποιητή: «Η πιο μεγάλη αρετή του ανθρώπου είναι να έχει καρδιά», και ωθεί τους μαθητές σε ψυχοφθόρο αγώνα δρόμου κατάκτησης γνώσεων που, λόγω της τεχνολογικής εξέλιξης, δεν έχει τέλος. Πόση σημασία έχει όμως –σε βάθος χρόνου, ασφαλώς– το να είσαι ο πλέον πετυχημένος στη δουλειά σου, όταν δεν είσαι ικανός να νιώσεις το φίλο σου που βιώνει μιαν άσχημη κατάσταση και έχει ανάγκη από έναν καλό σου λόγο, ένα ενθαρρυντικό χτύπημα στην πλάτη, από τη βοήθειά σου γενικότερα; Η ενσυναίσθηση λοιπόν –την οποία θεωρώ σπουδαία για την ευτυχία που ο άνθρωπος μπορεί να αντλήσει μέσα από υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις– εκτιμώ πως λείπει σήμερα, γι’ αυτό και στις ιστορίες που ανήκουν στη σειρά «Βιβλία που προάγουν τη συναισθηματική νοημοσύνη των παιδιών» αυτήν προσπαθώ να αναδείξω και να καλλιεργήσω.

58

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

Α.Β.: Πώς σας φαίνεται η σημερινή πορεία της Παιδικής Λογοτεχνίας; Γ.Τ.-Γ.: Τα τελευταία χρόνια οι τίτλοι βιβλίων για παιδιά αυξήθηκαν πολύ. Παράλληλα εμφανίστηκαν νέοι συγγραφείς που καταπιάνονται με μια πλατειά γκάμα θεμάτων, διευρύνοντας το παιδικό βιβλίο τόσο από πλευράς περιεχομένου όσο και από πλευράς μορφής. Καταφέρνουν έτσι να το απελευθερώσουν από τους παραδοσιακούς περιορισμούς και τους άκαμπτους ηθικούς κανόνες που το χαρακτήριζαν. Η φυσιογνωμία της λογοτεχνίας για παιδιά είναι σήμερα περισσότερο σύνθετη, περισσότερο διφορούμενη, αλλά συγχρόνως περισσότερο ελκυστική και ενδιαφέρουσα. Α.Β.: Τι άλλο σας εμπνέει; Τι άλλο αγαπάτε εκτός από τα παιδιά, μια αγάπη απόλυτα… διαπιστωμένη; Γ.Τ.-Γ.: Εκτός από τα παιδιά αγαπώ επίσης τη λαϊκή μας παράδοση, την οποία ερευνώ και μελετώ. Αποδεικνύεται πως ο λαός είναι μεγάλος ποιητής, ταλαντούχος τραγουδιστής και αξεπέραστος παραμυθάς. Προσπαθώ λοιπόν να διασώζω τη σοφία και τα «πιστεύω» του, προσδοκώντας να μεταλαμπαδεύσω στις νέες γενιές την αγάπη για την ψυχή του. Αυτή την ψυχή του λαού μας θέλω να αποτυπώσω και στο νέο συγγραφικό εγχείρημα που πρόσφατα ξεκίνησα, ένα μυθιστόρημα για ενήλικες. Ελπίζω να καταφέρω να αναδείξω, μέσα

από την πλοκή της ιστορίας και τους χαρακτήρες των ηρώων, τη δύναμη της ρίζας μας, αλλά και την ιδιαιτερότητα των ανθρώπων του τόπου όπου ξεδιπλώνεται η ιστορία. Σας ευχαριστώ θερμά! Α.Β.: Κι εγώ σας ευχαριστώ θερμά. Προτού κλείσουμε, όμως, τη μικρή αυτή συνέντευξη, θα ήθελα να μου πείτε δυο λόγια για τη δράση που είχατε πραγματοποιήσει στο σχολείο σας με απόλυτη επιτυχία και αφορούσε το «Μουσείο Μαθητικής Ζωής». Γ.Τ.-Γ.: Το Μουσείο Μαθητικής Ζωής, το οποίο στεγάστηκε στο 5ο Δημοτικό Σχολείο Βριλησσίων, υπήρξε γέννημα-θρέμμα της βαθιάς επιθυμίας που μοιραζόμουν με την τότε συνάδελφο κυρία Άντα Ευαγγέλου, να ταξιδέψουμε τα παιδιά στο υλικό και άυλο μαθητικό περιβάλλον μέσα στο οποίο έμαθαν γράμματα ο παππούς και η γιαγιά τους, ο μπαμπάς και η μαμά τους. Στα εκπαιδευτικά προγράμματα που πραγματοποιούσαμε δωρεάν και είχαν παρακολουθήσει πάνω από 1.500 μαθητές, τα παιδιά κάθονταν στα ξύλινα θρανία μιας αίθουσας που ήταν πιστό αντίγραφο αντίστοιχης παλαιού σχολείου, έγραφαν σε πλάκες με κοντύλι, είχαν την ευκαιρία να ντυθούν με τη μαθητική ποδιά, να κρατήσουν τη δερμάτινη σάκα, να δουν ό,τι άλλο χρησιμοποιούσε ο μαθητής της μεταπολεμικής Ελλάδας έως και τη δεκαετία του ’80. Παρά τις άριστες εντυπώσεις που κατέγραφε το Μουσείο Μαθητικής Ζωής στην ευρύτερη εκπαιδευτική κοινότητα, αυτό έπαψε να λειτουργεί λίγο σχετικά καιρό μετά τα εγκαίνιά του. Ωστόσο, η προσπάθειά μας να βιώσει ο μαθητής εκείνο το σχολικό περιβάλλον, για να μπορέσει να συγκρίνει την τότε εποχή με τη δική του και να συνειδητοποιήσει ότι «βλέπουμε καλύτερα το μέλλον ανεβασμένοι στους ώμους των πατέρων μας», δεν πήγε ολότελα χαμένη: κάποια στιγμή σκεφτήκαμε με την κυρία Ευαγγέλου να καταγράψουμε συστηματικά σε ένα

59

ΤΕΥΧΟΣ 119 / 2015

βιβλίο όσα από πρωτογενείς πηγές ακούσαμε, είδαμε και μάθαμε στη διάρκεια της πορείας, ώστε να μπορούν να γίνουν κοινωνοί αυτών μαθητές και εκπαιδευτικοί που θα ήθελαν πληροφορίες για το σχολικό περιβάλλον της μεταπολεμικής εποχής. Έτσι γεννήθηκε Το παλιό σχολειό, που ανατυπώθηκε και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Σαββάλας. Εν κατακλείδι, θα μου επιτρέψετε να αναφέρω ότι στο αντίστοιχο Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης, το οποίο λειτουργεί από πέρυσι σε ένα υπέροχο τριώροφο νεοκλασικό της Πλάκας (Τριπόδων 23) υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων, εγώ και η κυρία Άντα Ευαγγέλου έχουμε τη χαρά να κάνουμε μερικά από τα πολλά και ενδιαφέροντα εκπαιδευτικά προγράμματα που πραγματοποιούνται εκεί από τους άξιους συνεργάτες του.

νέα

KATIA ΛΕΜΠΕΣΗ Στις 7 Σεπτεμβρίου κηδεύτηκε στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών η εκδότρια του Κέδρου, Κάτια Λεμπέση. Το 1985, η Κάτια Λεμπέση και ο σύζυγός της Βαγγέλης Παπαθανασόπουλος αγόρασαν τον Κέδρο από τη Νανά Καλλιανέση, αναντικατάστατη ιδρύτριά του. Κι όμως! Σε μικρό χρονικό διάστημα, η Λεμπέση κατάφερε να πείσει τους συνεργάτες του εκδοτικού οίκου –ηχηρά ονόματα της εποχής– ότι μπορούσε επάξια να την αντικαταστήσει. Ο εκδοτικός χώρος τής ήταν γνωστός, ο ενθουσιασμός της επίσης, και έτσι η διαδοχή κύλησε ομαλά, κατορθώνοντας μάλιστα με τις ενέργειες και τις δράσεις της να δημιουργήσει ένα καινούργιο φυτώριο συγγραφέων.

61 

ΤΕΥΧΟΣ 119 / 2015

ΑΛΚΗ ΖΕΗ Η Ελληνίδα συγγραφέας Άλκη Ζέη τιμήθηκε από τη Γαλλία με την απονομή του τίτλου του Ταξιάρχη του Τάγματος των Τεχνών και Γραμμάτων (Commandeur de l’Ordre des Arts et des Lettres). Η τμητική αυτή διάκριση αποδίδεται από το Υπουργείο Πολιτισμού της Γαλλίας σε πρόσωπα που έχουν ξεχωρίσει για τη δημιουργικότητά τους στον λογοτεχνικό ή καλλιτεχνικό χώρο, και για τη συμβολή τους στην ακτινοβολία των Τεχνών και των Γραμμάτων στη Γαλλία και σε όλο τον κόσμο.

ΤΟ ΓΕΛΙΟ ΚΑΝΕΙ ΚΑΛΟ... ΚΑΙ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ! ΜΙΑ ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΙΒΒΥ ΓΙΑ ΤΗ ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

62 ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

Το Ελληνικό Τμήμα της ΙΒΒΥ – Κύκλος του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, με ιδιαίτερη χαρά σχεδίασε και υλοποιεί τη δράση «Το γέλιο κάνει καλό στο σχολείο», για τη στήριξη του ελληνικού σχολείου, βασισμένη σε μια ιδέα του Αντώνη Παπαθεοδούλου. Ογδόντα οκτώ συγγραφείς και ισάριθμοι εικονογράφοι δούλεψαν ανά ζεύγη και δημιούργησαν 88 μικρές αστείες ιστορίες για παιδιά του Δημοτικού. Οι ιστορίες περιέχονται σε έναν συλλογικό τόμο με τον τίτλο Το Γέλιο κάνει καλό στο σχολείο!, που εκδόθηκε με την ευγενική χορηγία της Faber Castel. Στην πρώτη –πιλοτική– φάση της δράσης, δέκα Σύλλογοι Γονέων και Κηδεμόνων έλαβαν από 100 αντίτυπα του συλλογικού τόμου. Τα βιβλία θα διατεθούν, με συμβολικό αντίτιμο, από τους Συλλόγους Γονέων και Κηδεμόνων για την ενίσχυση των σχολείων. Τα σχολεία προέρχονταν από την Α΄ Διεύθυνση Αθηνών, δηλαδή από το κέντρο της Αθήνας, το οποίο τόσο έχει πληγεί από την κρίση. Επιπλέον, 100 αντίτυπα διατέθηκαν στο 4ο Δημοτικό Σχολείο Ιωαννίνων, το οποίο κάηκε ολοσχερώς τον περασμένο χειμώνα, για την κάλυψη βασικών αναγκών ανοικοδόμησής του, μια πρωτοβουλία που έχουν αναλάβει οι γονείς. Η παραλαβή των βιβλίων από τους εκπροσώπους των Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων έγινε την Πέμπτη 2 Απριλίου, Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου, στην ετήσια εκδήλωση του Ελληνικού Τμήματος της ΙΒΒΥ, η οποία πραγματοποιήθηκε στο κατάμεστο Ινστιτούτο Θερβάντες. Έως τώρα, με αφορμή την έκδοση του συλλογικού τόμου, έχουν πραγματοποιηθεί πλήθος εκδηλώσεων με τη συμμετοχή δημιουργών του τόμου: • Φεστιβάλ Βιβλίου του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού: Διοργανώθηκε στη βίλα Μποδοσάκη του Ψυχικού. • Επίσημη παρουσίαση του βιβλίου: Δευτέρα 12 Μαρτίου στον Ιανό, παρουσία των δημιουργών και πλήθος κόσμου.

• Κεντρική Βιβλιοθήκη Δήμου Αθηναίων: Την Κυριακή 29 Μαρτίου πραγματοποιήθηκε εκδήλωση για δεκάδες παιδιά στην Κεντρική Δημοτική Βιβλιοθήκη του Δήμου Αθηναίων, σε συνεργασία με τον ΟΠΑΝΔΑ. • 12η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης: Ο συλλογικός τόμος εκτέθηκε στο περίπτερο του Ελληνικού Τμήματος, όπου μέλη μας ενημέρωναν εκπαιδευτικούς και γονείς για τη δράση, ενώ πραγματοποιήθηκαν τρεις εκδηλώσεις για παιδιά και ένα βιωματικό εργαστήριο φιλαναγνωσίας για εκπαιδευτικούς, όλα βασισμένα στον συλλογικό τόμο. • Φάληρο – Βιβλιότοπος για παιδιά: Κατά το μήνα Μάιο, συγγραφείς και εικονογράφοι που συμμετείχαν στον συλλογικό τόμο επισκέφθηκαν τα Νηπιαγωγεία και Δημοτικά σχολεία του Παλαιού Φαλήρου και πραγματοποίησαν δράσεις με αφορμή τις αστείες ιστορίες. Η δράση δεν σταματά εδώ! Στόχος του Ελληνικού Τμήματος της ΙΒΒΥ είναι η επέκταση της δράσης για την ενίσχυση περισσότερων σχολείων σε όλη την Ελλάδα. Ευχαριστουμε θερμά τη Faber Castel για την ευγενική της χορηγία!

63

ΤΕΥΧΟΣ 119 / 2015

ΦΘΙΝΟΠΩΡΙΝΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΙΒΒΥ – ΚΥΚΛΟΥ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΑΙΔΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

64

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

Το Ελληνικό Τμήμα της ΙΒΒΥ – Κύκλος του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου ξεκίνησε τις φθινοπωρινές του δράσεις με σειρά εκδηλώσεων. Αναλυτικά: 1. Ευρωπαϊκές Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς 2015: Το Ελληνικό Τμήμα της ΙΒΒΥ, σε συνεργασία με το Τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου, διοργάνωσε την Κυριακή 27 Σεπτεμβρίου, στον Κήπο του Παντείου, ανοιχτό εργαστήρι λόγου και εικόνας για το παιδικό και ενήλικο κοινό. Το θέμα ήταν: «Ευρώπη, μια κοινή κληρονομιά», με κεντρικό σύνθημα: «Βία και Ανεκτικότητα». Με ερέθισμα συνθήματα που έγραψαν μέλη του ΚΕΠΒ, συγγραφείς, αφηγητές και εικονογράφοι μοιράστηκαν με το κοινό ιστορίες ενάντια στη βία και εικονογράφησαν τα συνθήματα. 2. Ημέρα Κυπρίων Συγγραφέων: Το Ελληνικό Τμήμα της ΙΒΒΥ, σε συνεργασία με τον Κυπριακό Σύνδεσμο Παιδικού και Νεανικού Βιβλίου, οργανώνει τη Δευτέρα 5 Οκτωβρίου το απόγευμα, στο Σπίτι της Κύπρου (Μορφωτικό Γραφείο Πρεσβείας Κυπριακής Δημοκρατίας, Ξενοφώντος 2Α, Αθήνα), εκδήλωση αφιερωμένη σε Κύπριους συγγραφείς. 3. 2ο Φθινοπωρινό Φεστιβάλ Παιδικού και Εφηβικού Βιβλίου: Από τις 5 έως τις 9 Οκτωβρίου θα πραγματοποιηθεί στο Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού το 2ο Φεστιβάλ Βιβλίου, στις εγκαταστάσεις του Παλαιού Ψυχικού. To Ελληνικό Τμήμα της ΙΒΒΥ θα παρουσιάσει τη δράση: «Με σύμμαχό σου τα βιβλία, διώξε τη βία απ’ τα σχολεία». Συγκεκριμένα, την Τετάρτη 7 Οκτωβρίου (9-10 π.μ. και 10-11 π.μ.), οι συμμετέχοντες δημιουργοί θα μοιραστούν με τα παιδιά σύντομες ιστορίες ή αποσπάσματα από βιβλία, δικά τους και άλλων δημιουργών, με θέμα τη βία, σε μια σκυταλοδρομία ανάγνωσης. Στη συνέχεια τα παιδιά, αξιοποιώντας τα συνθήματα ενάντια στη βία, θα δημιουργήσουν εικαστικά έργα. 4. «Σχολεία ανοιχτά στη γειτονιά, ανοιχτά στην κοινωνία»: Από τον Οκτώβρη μέχρι τον Δεκέμβρη, μέλη του ΚΕΠΒ θα πραγματοποιήσουν 35 επισκέψεις σε Νηπιαγωγεία και Δημοτικά σχολεία συμμετέχοντας στην καμπάνια του Δήμου Αθηναίων: «Σχολεία ανοιχτά στη γειτονιά, ανοιχτά στην κοινωνία», η οποία θα υλοποιηθεί μέσω της Αντιδημαρχίας Για το Παιδί. Το πρόγραμμα έχει ως στόχο την προώθηση ίσων ευκαιριών πρόσβασης για όλους τους μαθητές των σχολείων του Δήμου στο πλαίσιο των μετασχολικών τους δραστηριοτήτων (εκπαιδευτικών, ψυχαγωγικών, αθλητικών), αλλά και γενικότερα δραστηριοτήτων και προγραμμάτων σε επίπεδο γει-

τονιάς, που θα απευθύνονται στους πολίτες της κάθε τοπικής κοινότητας. Οι δράσεις που θα αναπτυχθούν από τα μέλη μας είναι οι εξής: «Ακτιβιστές Αναγνώστες» και «Το Γέλιο κάνει καλό στο σχολείο». 5. Διαβάζω & Μοιράζομαι – Read & Share: Μετά την περσινή πιλοτική φάση εφαρμογής του, το πρόγραμμα «Διαβάζω & Μοιράζομαι (Read & Share)» επεκτείνεται και προσκαλεί τα σχολεία σε όλη την Ελλάδα να δηλώσουν συμμετοχή. Η δράση βασίζεται σε ένα σύστημα ανοιχτής ανταλλακτικής βιβλιοθήκης σε συνεργασία με σχολεία της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Τα βιβλία που δωρίζονται, προέρχονται από εκείνα που κατατέθηκαν τα προηγούμενα δύο χρόνια για τους διαγωνισμούς του ΚΕΠΒ και από δωρεές μελών του σωματείου. Το γραφείο του ΚΕΠΒ θα είναι ανοιχτό από την Τρίτη 15 Σεπτεμβρίου (και κάθε Τρίτη, πρωί 11-13μ.μ. και απόγευμα, 5-7 μ.μ.). Νέα για το έργο και τις δράσεις του ΚΕΠΒ μπορείτε να μαθαίνετε μέσω της ιστοσελίδας www. greekibby.gr, στη σελίδα του Facebook Greek IBBY- KYKLOS PAIDIKOY VIVLIOY και στο Τwitter. Το Ελληνικό Τμήμα της ΙΒΒΥ πραγματοποιεί όλες τις δράσεις του με εθελοντική προσφορά και συμμετοχή των μελών του, με αποκλειστικό στόχο την ενίσχυση της φιλαναγνωσίας. Καλό Φθινόπωρο!

Ο Κύκλος του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, το περιοδικό Διαδρομές και οι εκδόσεις Ψυχογιός, σε συνεργασία με τη Σχολή Επιστημών της Αγωγής του Πανεπιστημίου Αθηνών-Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, διοργανώνουν διήμερο Συνέδριο στις 4-5 Δεκεμβρίου του 2015, με θέμα: «30 χρόνια Διαδρομές στην παιδική και νεανική λογοτεχνία ‒ Ιστορία, έρευνα και μέλλον του παιδικού βιβλίου», με αφορμή τη συμπλήρωση 30 χρόνων κυκλοφορίας του περιοδικού.

65

ΤΕΥΧΟΣ 119 / 2015

ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΑΡΘΡΩΝ ΣΤΙΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ Το περιοδικό Διαδρομές λειτουργεί με κριτές. Την κριτική επιτροπή αποτελούν μέλη της συντακτικής επιτροπής, πανεπιστημιακοί και άλλοι ειδικοί επιστήμονες, ανάλογα με τη θεματική του κειμένου που υποβάλλεται προς δημοσίευση. Τα κείμενα υποβάλλονται σε ηλεκτρονική μορφή είτε μέσω e-mail είτε σε CD (με τη συνοδεία δύο εκτυπώσεων). Στην πρώτη περίπτωση τα κείμενα υποβάλλονται σε: α) Eλένη Βαζούρα (evazoura@psichogios.gr), β) Τασούλα Τσιλιμένη (tsilimeni@gmail. com) και γ) Ελένη Ηλία (eilia@hol.gr). Στη δεύτερη περίπτωση αποστέλλονται ταχυδρομικά στη διεύθυνση: Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ, υπ’ όψιν Eλένης Βαζούρα, Τατοΐου 121 & Σπ. Μερκούρη 1, 144 52 Μεταμόρφωση Αττικής. ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Κάθε κείμενο δεν θα πρέπει να ξεπερνά στο σύνολό του τις 3.000 λέξεις.

66 ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

Στην πρώτη σελίδα υποβολής της πρότασης θα πρέπει να περιέχεται κατά σειρά: • Τίτλος άρθρου: στο κέντρο, με στοιχεία 14΄ έντονα (bold), και από κάτω κενό 2 στίχων (αράδων). • Ονοματεπώνυμο συγγραφέα ή συγγραφέων (στιλ γραμματοσειράς απλό, μέγεθος 12΄). • Ιδιότητα, ταχυδρομική διεύθυνση, ηλεκτρονική διεύθυνση, τηλέφωνο. Ακολουθεί μία (1) σελίδα όπου επαναλαμβάνεται ο τίτλος του άρθρου, όπως παραπάνω, και στη συνέχεια το πλήρες κείμενο, το οποίο θα είναι πλήρως στοιχισμένο ως εξής: • Γραμματοσειρά: Times New Roman Greek, σε μέγεθος 12΄ (για το κείμενο). • Διάστιχο: μονό. • Εισαγωγικά τύπου: « » για τις παραθέσεις και: ‘’ για όρους, κ.λπ. • Εφόσον υπάρχουν τίτλοι ενοτήτων εντός του κειμένου, αυτοί θα πρέπει να έχουν στοίχιση αριστερά, με στοιχεία 12΄ bold.

Οδηγίες για τις βιβλιογραφικές αναφορές Σε ό,τι αφορά τις παραπομπές, σας παραθέτουμε στη συνέχεια παραδείγματα σύμφωνα με την American Psychological Association (4η έκδοση). Αναφορά σε άρθρα περιοδικών: Turner�� , �� J�� . �� C�� . (1975). �� Social comparison and social identity: Some prospects for intergroup behaviour. European Journal of Social Psychology, 5, 5-34. Αναφορά σε βιβλίο: Maccoby, E. E., & Jacklin, C. N. (1974). The psychology of sex differences. Stanford, CA: Stanford University Press. Αναφορά σε άρθρα που αποτελούν κεφάλαιο βιβλίου ή συλλογικού τόμου: Pratto, F., Sidanius, J., & Stallworth, L. M. (1993). Sexual selection and Sexual and ethnic basis of social hierarchy. In L. Ellis (Ed.), Social stratificatio αnd socioeconomic inequality (pp. 111-137). Westport, CT: Praeger. Αναφορές σε ηλεκτρονικές πηγές: Άρθρο σε περιοδικό: Kaplan�� , A�� ., & Krueger�� , J�� . (1999). Compliance �� after threat: Self-affirmation or self-presentation? Current Research in Social Psychology, 4, 178-197. Retrieved November 2, 1999 from the World Wide Web: http://www.uiowa.edu/~grpproc/crisp/crisp.4.7.htm

ΧΡΗΣΤΟΣ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΣ

Μια τρυφερή ιστορία για τον σχολικό εκφοβισμό



Εικονογράφηση

ΝΙΚΟΛΑΣ ΑΝΔΡΙΚΟΠΟΥΛΟΣ

w w w . p s i c h o g i o s . g r

Δια βά Z ο υ με μαζί!

Γίνετε μέλη δωρεάν στο www.psichogios.gr ή καλώντας χωρίς χρέωση στο 800-11-64 64 64 και κερδίστε προνόμια και δώρα.

Οι ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ είναι το περιοδικό που ασχολείται με τη θεωρητική θεμελίωση της Παιδικής Λογοτεχνίας, την παρουσίαση παιδικών βιβλίων, την πληροφόρηση γύρω από την κίνηση των παιδικών βιβλίων καθώς και με τη διδακτική της λογοτεχνίας και τις εφαρμογές στο σχολείο.



Ενδιαφέρει: εκπαιδευτικούς γονείς εικονογράφους βιβλιοθηκάριους εκδότες παιδοψυχολόγους Εσείς κι εμείς πάντα σ’ επαφή! w w w . p s i c h o g i o ερευνητές s . g r σπουδαστές PSICHOGIOS Publications και γενικά Always in touch! w w w . p s i c h o όσους g i o sενδιαφέρονται . g r για τα παιδικά βιβλία.

w w w . p s i c h o g i o s . g r

PSICHOGIOS Publications w w w . p s i c h o g i o s . g r

w w w . p s i c h o g i o s . g r

Για αναγνώστες με απαιτήσεις

For a very demanding readership

Διαβά Z ου με μαζί!