1
Επιμέλεια :Σταυρούλα Σέφ- Πρόδρομος Ταράσης Π.Ε.Σ.Θ. ΙΙ Ιούλιος 2005. Εθνικότητα , Κοινότητα , Φύλο. Η Πολιτισμική Έννοια των Τριγώνων στην Οικογένεια...............................................3 Ιεραρχίες Γενιάς και Γένους.......................................................................................3 Τρόποι Επικοινωνίας και Επίλυσης Προβλημάτων...................................................3 Ελαφριά Τρίγωνα.......................................................................................................4 Δια-γενεικες Συμμαχίες..............................................................................................4 Συμμαχίες Ίδιας Γενιάς..................................................................................................4 Ελπίδα, Πολιτισμός και Θεραπεία.................................................................................4 Σύστημα Πεποιθήσεων...............................................................................................4 Σύνδεση με το Παρελθόν για να Πάμε Μπροστά......................................................4 Θρησκευτικά πιστεύω................................................................................................5 Κλινικά θέματα..........................................................................................................5 Η κοινωνική Τάξη ως Σχέση..........................................................................................5 Συνδυασμοί................................................................................................................6 Ταξικές Επιρροές στην Θεραπεία..................................................................................6 Φυλή στην Οικογενειακή Θεραπεία...............................................................................6 Κοινωνική ισχύς, Πολιτισμός και οικογενειακή θεραπεία............................................7 Διαφορετικότητα ή καταπίεση στον πολιτισμικό άξονα...........................................7 Μια πρόταση..............................................................................................................8 Διαπολιτισμικά Ζευγάρια ..........................................................................................8 Μετανάστευση και Διαταραχή του Κοινωνικού Δικτύου..............................................9 Οικογένειες Ομοφυλοφίλων.........................................................................................10 Κλινικές Επεκτάσεις με Οικογένειες Προσφύγων....................................................11 Φύλο και Δύναμη –Εξουσία.........................................................................................12 Κατάχρηση Δύναμης –Εξουσίας..................................................................................13 Θεραπευτική Δουλειά με Βία και Κακοποίηση..........................................................14
2
Η Πολιτισμική Έννοια των Τριγώνων στην Οικογένεια Τα τρίγωνα θα μπορούσαν να συνδεθούν με το στρες και την πίεση σε μια οικογένεια. Σε μια ένταση μεταξύ δυο ατόμων, αυτά εμπλέκουν ένα τρίτο για την μείωση της. Για παράδειγμα ένα ζευγάρι είναι πιθανό να καυγαδίζει για τα παιδιά, ενώ στην πραγματικότητα μπορεί να έχει διαφορές στην δική του σχέση. Στην θεραπευτική διαδικασία ο θεραπευτής προσπαθεί να απελευθερώσει το τρίτο άτομο από αυτή την εμπλοκή και να ενδυναμώσει τα όρια μεταξύ των δυο. Στα ατομικιστικά περιβάλλοντα και κοινωνίες παρατηρούμε ότι το κέντρο τους είναι η απομονωμένη πυρηνική οικογένεια και κέντρο αυτής ο δεσμός του ζευγαριού. Τα όρια πρέπει να φυλάσσονται καλά μεταξύ των γονέων γιατί η ύπαρξη της οικογένειας στηρίζεται σε αυτά. Στα συλλογικά περιβάλλοντα έχουμε δια βίου δεσμούς μεταξύ γονιού και παιδιού. Ακόμη σε ορισμένες μειονότητες οι δεσμοί γονιού παιδιού γίνονται αρκετά ισχυρές. Στις Ασιατικές κοινωνίες που είναι και αυτές συλλογικές η έννοια του εαυτού είναι διπλή, συμπεριλαμβάνει δηλαδή τον ατομικό εαυτό που έχει να κάνει με την προσωπικότητα του ατόμου, και τον οικογενειακό εαυτό όπου έχει να κάνει με την τιμή και την φήμη της οικογένειας καταγωγής. Ένας οικογενειακός θεραπευτής θα έλεγε ότι ένας από τους στόχους στην θεραπεία είναι η διαφοροποίηση από την οικογένεια. Έτσι σε ένα ατομικιστικό περιβάλλον η κόρη ή ο γιος θα ζητούσε από τους γονείς να μην της/του μιλούν για τα προβλήματα τους και να εστιάσουν στην δική του/της ανάγκη. Κάτι τέτοιο θα ακουγόταν εγωιστικό και απίθανο σε μια συλλογική κοινωνία μια και οι ανάγκες τους και οι ανάγκες μου είναι έννοιες πολύ κοντινές. Ιεραρχίες Γενιάς και Γένους Στα ατομικιστικά περιβάλλοντα υπάρχει μια αμοιβαιότητα μεταξύ των συζύγων και ένα δίνω και παίρνω. Οι γονείς προσπαθούν να διατηρούν ένα κοινό μέτωπο. Από την άλλη μεριά τα αδέλφια είναι ίσα μεταξύ τους στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις. Στην συνεχεία και καθώς τα χρόνια παίρνουν, η εξουσία των γονιών μειώνεται και η σχέση παίρνει μια φιλική χροιά. Από την άλλη μεριά στις συλλογικές κοινωνίες μιλάμε για ιεραρχία της ηλικίας. Η ισότητα πλησιάζει κοντά στο τέλος της ζωής των γονιών. Ακόμα παρατηρούμε σε πολλές περιπτώσεις και το πατριαρχικό προνόμιο, με άλλα λόγια την εξουσία του άνδρα απέναντι στην γυναίκα και του αδελφού στην αδελφή. Τρόποι Επικοινωνίας και Επίλυσης Προβλημάτων Στα συλλογικά περιβάλλοντα ευνοείται η έμμεση και καλυμμένη επικοινωνία. Αυτό γίνεται για να αποφευχθεί να έρθει το μέλος της οικογένειας σε δύσκολη θέση από ένα άλλο. Έτσι, όταν βρίσκονται έξω συμφωνούν. Παρολ΄αυτά η επιφανειακή αυτή αρμονία σπάει όταν το άτομο μιλά πίσω από την πλάτη του ενδιαφερόμενου. Αυτό γίνεται κυρίως για δυο λόγους 1. Για να αποσυμπιέσει την ένταση της διαφωνίας. 2. Για να θέσει το τρίτο άτομο που ακούει ως βοηθό για να αλλάξει ο ενδιαφερόμενος.
3
Στις διευρυμένες οικογένειες αυτή η εμπλοκή μπορεί να συμπεριλαμβάνει όλα τα μέλη σε ένα διάλογο, ακόμα και οικογενειακούς φίλους. Ελαφριά Τρίγωνα Ένα από αυτά είναι το κουτσομπολιό και η συζήτηση των προβλημάτων μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλλου που συνδέονται φιλικά. Κάτι τέτοιο δεν ενέχει κίνδυνο για την σχέση του ζευγαριού και είναι αντιθέτως ένας τρόπος να βελτιωθεί πιθανόν και η σταθερότητα. Οι Φιλλιπινεζοι χρησιμοποιούν την μεταφορά της πληροφορίας από το ένα μέλος της οικογένειας στο άλλο μέχρι να φτάσει στον ενδιαφερόμενο, σε μια προσπάθεια εκείνος να αλλάξει. Αυτός είναι για εκείνους Ένας τρόπος να κριτικάρεις κάποιον χωρίς να υπάρχει ανοιχτή διαμάχη. Δια-γενεικες Συμμαχίες. Παρατηρώντας πάλι τα δυο αυτά επίπεδα, θα λέγαμε ότι σε μια ατομικιστική κοινωνία η διατάραξη της ισορροπίας της οικογένειας όταν ένα παιδί γίνεται σύμμαχος με τον γονιό είναι σίγουρη. Από την άλλη πλευρά, αυτό είναι ένα συχνό φαινόμενο στις συλλογικές κοινωνίες που δεν διαταράσσει ισορροπίες. Η εξήγηση σε αυτό είναι ότι οι δυναμικές είναι προκαθορισμένες και δεν απειλούνται. παράδειγμα τέτοιων τριγώνων είναι η χρήση της μητέρας από τα παιδιά σαν ενδιάμεσος προς τον πατέρα σε αυστηρά πατριαρχικές κοινωνίες. Συμμαχίες Ίδιας Γενιάς. Αυτές είναι πιθανό να γίνουν με ένα εξωτερικό άτομο φίλο ή ερωτικό σύντροφο και συμβάλλει στην απεξάρτηση του ατόμου από την οικογένεια αν και μπορεί να βιωθεί από την ίδια σαν μια απειλή. Στην πραγματικότητα δεν είναι όλα τόσο ξεχωριστά σε κοινωνίες και περιβάλλοντα. Ακόμα και οι πιο παραδοσιακές οικογένειες έχουν εξωτερικά ερεθίσματα και επιρροές που συμβάλλουν στην αλλαγή τους. Ελπίδα, Πολιτισμός και Θεραπεία. Σύστημα Πεποιθήσεων Το σύστημα πεποιθήσεων είναι ένα σύστημα που μας βοηθά να οργανώνουμε τις αναμνήσεις, τις ιδέες, τα συναισθήματα και τα ερεθίσματα μας. Αυτό γίνεται προκείμενου να δίνουμε νόημα στην ζωή μας και να μην βιώνουμε ένα χάος. Τα πιστεύω ενός ατόμου μπορούν σε περιπτώσεις που το ίδιο είναι δύσκολα να δρουν αρνητικά παράγοντας απελπισία και θετικά με τον να δίνουν ελπίδα.
Σύνδεση με το Παρελθόν για να Πάμε Μπροστά. Οι Αφρό-Αμερικανοί ιστορικά σημειώνουν μια διατήρηση της θέλησης για ζωή και άρνηση να εγκαταλείψουν την προσπάθεια. Τα στοιχεία αυτά είναι και ήταν ζωτικά για την επιβίωση τους στις δύσκολες συνθήκες. Το παρελθόν τους έχει διδάξει να διατηρούν την ελπίδα ζωντανή και να κοιτάζουν πίσω στους προγόνους τους για να βρουν σοφία για το μέλλον. Τα όσα
4
έζησαν ως σκλάβοι οι πρόγονοι τους δημιουργεί ένα παράδειγμα και ένα μοντέλο για αξιοπρέπεια, αυτοσεβασμό, ενδιαφέρον για τον άλλο και βέβαια ελπίδα. Όλα τα παραπάνω έχουν περάσει και μέσα από καθημερινά πράγματα, όπως παροιμίες, ανέκδοτα, μουσική και τελετουργίες που περνούν το μήνυμα της αντοχής και της διατήρησης της πνευματικής υγείας ακόμα και σε πιεσμένες καταστάσεις. Κάποιες από τις λαϊκές σοφίες είναι οι εξής: “Κοιτά από πού έρχεσαι” “ Nα στέκεσαι στο ύψος σου” “Ακόμα και ένα μυρμήγκι μπορεί να σκοτώσει έναν ελέφαντα” Θρησκευτικά πιστεύω Τα 2/3 των ανθρώπων θεωρούν την θρησκεία σαν κάτι το σημαντικό. Τα βασικά πιστεύω των θρησκειών 1. Υπενθυμίζουν την δύναμη του θεού. 2. Προάγουν τα δικαιώματα του ατόμου. 3. Τονίζουν την έννοια της συγχώρεσης. 4. Μας βοηθούν να μην αισθανόμαστε μόνοι. Ένα από τα παραδείγματα ενδυνάμωσης μέσα από την πίστη είναι ο αγώνας του Myke Tyson και του Evander. Ένας αγώνας μποξ για το πρωτάθλημα βαρέων βαρών. Ο Evander αισθανόταν πολύ πιεσμένος για τον αγώνα, μέχρι που η γυναίκα του, του είπε ότι το φορτίο αυτό θα έπρεπε αντί να το κουβαλάει μόνος του να το μοιραστεί με τον θεό. Έτσι λοιπόν το αποτέλεσμα ήταν θετικό για εκείνον. Κλινικά θέματα Η μη εξοικείωση με τις ιδέες φέρνει αμηχανία. Πολλοί θεραπευτές μπερδεύουν την ουδετερότητα με την αποφυγή συζητήσεων για θέματα που αφορούν θρησκεία, άξιες και πιστεύω. 3. Μερικοί θεραπευτές κοιτάζουν με μισό μάτι την θρησκεία λόγω του ότι έχει χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν για να καταπιέσει τους ανθρώπους. Το σημαντικό είναι να μπορούμε πάντα να διακρίνουμε την σύνδεση των πιστεύω του ατόμου με όλες τις μορφές της υγείας του αλλά και να διακρίνουμε την καλή από την κακή θρησκευτικότητα. Θεραπευτικός στόχος είναι το άτομο να μπορέσει να διακρίνει και να σταχυολογήσει τι πραγματικά θέλει να βγάλει σαν συμπέρασμα που θα το βοηθήσει με την ζωή του. Οι Θεραπευμένοι βέβαια προτιμούν οι θεραπευτές τους να μοιράζονται τις ίδιες άξιες και πιστεύω με εκείνους, μια και έχουν πάντα σαν αγωνιά την αποδοχή. Σε κάθε περίπτωση είναι δυνατό για τον θεραπευτή να μπορεί να δείξει ενσυναίσθηση και να ενσταλάξει την ελπίδα ακόμα και αν δεν συμβαίνει το παραπάνω. Εκεί είναι να δημιουργήσει μια γέφυρα με τα κοινά συναισθήματα και πιστεύω. 1. 2.
Η κοινωνική Τάξη ως Σχέση Η κοινωνική τάξη συμπεριλαμβάνει πολλαπλές σχέσεις με οικονομικές και άλλες δομές όπως η εθνικότητα, η θρησκεία, το φύλο, η σεξουαλική προτίμηση και αλλά. συμπεριλαμβάνει επίσης και σχέσεις μεταξύ τάξεων. Αν προσπαθούσαμε να ορίσουμε την κοινωνική τάξη, θα λέγαμε ότι είναι κάτι που μεταβάλλεται εύκολα. Σε άλλες περιπτώσεις μπορεί να σημαίνει χρήματα και
5
δύναμη και σε άλλες όχι κάτι το τόσο συγκεκριμένο, όπως η επαγγελματική και οικογενειακή θέση. Ανάλογα με την τάξη που ανήκει ένα άτομο και τον ρόλο αυτής στην κοινωνία το ίδιο δομεί και μια διαφορετική αφήγηση για τον εαυτό του. Η θέση ενός ατόμου στην οικονομία και μέσω αυτής στην κοινωνική τάξη προσδιορίζεται από αυτά που βγάζει και από αυτά που του δόθηκαν. Η τάξη επίσης μπορεί να προσδιορίστε από το πόσο αυτόνομη ή όχι είναι η εργασία ενός ατόμου και πόσο σεβαστή. Ανάλογα με το σε ποια τάξη ανήκει ο καθένας, αυτή του προσδιορίζει και την πρόσβαση σε πήγες και υπηρεσίες. Θα είναι ένας δημόσιος παιδικός σταθμός ή μια νταντά στο σπίτι, ένα δημόσιο νοσοκομείο ή ένας τοπ ειδικός και τέλος θα περιμένει στην ουρά για να συμπληρώσει μια αίτηση για δουλεία ή θα το κάνει από το φαξ του γραφείου του. Ένα άλλο σημείο που διαμορφώνεται από την κοινωνική τάξη είναι η εξισορρόπηση των ατυχιών. Για παράδειγμα μπορούμε να δώσουμε μια γυναίκα που χάνει τον άντρα της και έχει παιδιά , η μια γυναίκα μετά από ένα διαζύγιο και πως σε αυτές τις περιπτώσεις, αλλά και σε άλλες, η οικονομική άνεση μπορεί να κάνει τα πράγματα περισσότερο ομαλά. Συνδυασμοί Οι άνθρωποι που ανήκουν σε μια χαμηλή τάξη και κατοικούν σε ένα γκέτο έχουν μεγαλύτερη πρόσβαση σε ναρκωτικά, συμμορίες, βία και φόνους. Γενικά ο ρατσισμός εντείνει τις ανισότητες. Στις εντελώς ρατσιστικές κοινωνίες η φυλή και η τάξη είναι δυο έννοιες που συνυπάρχουν. Σε πατριαρχικές οικογένειες χαμηλής τάξης συναντάμε τις γυναίκες να μην εργάζονται και να παραμένουν στο σπίτι ή όταν εργάζονται να παίρνουν λιγότερα χρήματα και να κινδυνεύουν περισσότερο από άλλες γυναίκες ανώτερων τάξεων από σεξουαλική παρενόχληση.
Ταξικές Επιρροές στην Θεραπεία. Σπάνια το θέμα της τάξης είναι ένα θέμα που σκέφτονται ο θεραπευτής και ο θεραπευμένος. Οι περισσότεροι θεραπευτές ανήκουν όμως στην μέση τάξη και είναι επαγγελματικά αυτόνομοι. Οι πελάτες είναι πιθανό να αναμένουν οι άξιες τους να αντιστοιχούν σε αυτή την τάξη. Ένα άλλο θέμα είναι ότι θα πρέπει να έχει στο μυαλό του ότι κάποια από τα προβλήματα στις οικογένειες μπορεί να έχουν την ρίζα τους σε κάτι τέτοιο. Μια διάφορα σε αυτό τον τομέα θα είναι πιθανό να δημιουργήσει αμηχανία του θεραπευτή για το ακριβό του γραφείο αλλά και σε ένα βαθύτερο επίπεδο μια σκοπιά και αντίληψη για την τάξη του θεραπευμένου, μέσα από την σκοπιά της τάξης που ανήκει εκείνος. Φυλή στην Οικογενειακή Θεραπεία. Όλο και πιο πολύ γεννιέται η ανάγκη για την δημιουργία μιας πολύ-επίπεδης θεωρίας που θα συμπεριλαμβάνει μια πολύ-πολιτισμική εστίαση.
6
Ζούμε σε μια πλουραλιστική κοινωνία και αυτό είναι κάτι που διαμορφώνεται ημέρα με την ημέρα. Στην Αμερική το 24% του πληθυσμού ( 60 εκατομμύρια) είναι Αφρό-Αμερικανοί, Λατινό- Αμερικανοί, Ασιάτες και ιθαγενείς. Το 2050 Αυτός ο αριθμός αναμένεται να διπλασιαστεί, έτσι ώστε κάποια στιγμή μέσα στον αιώνα οι λευκοί θα αποτελούν μια μειονότητα. Οι γρήγορες σε ρυθμό αυτές αλλαγές στην σύνθεση των φυλών έχει εμφανείς επιπτώσεις και στον χώρο της ψυχοθεραπείας. Οι οικογενειακοί θεραπευτές ολοένα και περισσότερο ζουν και εργάζονται σε πολύ-πολιτισμικά και διαφυλετικά περιβάλλοντα. Όμως, οι υπάρχουσες μειονότητες δεν αντιπροσωπεύονται επαρκώς στον χώρο της οικογενειακής θεραπείας. Αυτό σημαίνει ότι οι οικογένειες των μειονοτήτων σε ένα μεγάλο βαθμό βλέπουν λευκούς θεραπευτές. Αντιστρόφως ολοένα και αυξάνει η μειονοτική πελατεία των λευκών θεραπευτών. Η Φυλή πρόκειται να γίνει ένας σημαντικός πυρήνας γύρω από την εξέλιξη των νέων θεωριών. Ακόμα, οι φυλετικές διαφορές μεταξύ του θεραπευτή και του πελάτη ανοίγουν μια συζήτηση για το πώς διαπραγματεύεται ο ίδιος και άλλες μορφές διάφορων, για παράδειγμα την σεξουαλική προτίμηση, την σωματική δυσλειτουργία, τις κοινωνικό πολιτικές άξιες, την ηλικία , την θρησκεία και αλλά. Μια νέα πολύ-πολιτισμική θεωρία συστημάτων θα πρέπει να συνδέει άμεσα το άτομο με την οικογένεια και την οικογένεια με τον πολιτισμό και την κουλτούρα και να είναι αρκετά ευέλικτη για να γίνει αποδεκτή από το σύστημα υγείας. Κοινωνική ισχύς, Πολιτισμός και οικογενειακή θεραπεία. Από την αρχή της εξέλιξης της η οικογενειακή θεραπεία συμπεριέλαβε μια εκτενή ανάλυση για τις σχέσεις ισχύος σε μια κοινωνία. Θεωρίες όπως αυτή της Marie Jahonda που εξηγούσε πως μια φυλή έκανε αποδιοπομπαίο τράγο μια άλλη μέσω του μηχανισμού άμυνας της προβολής, προκείμενου να εκτονώσει τις εσωτερικές της συγκρούσεις και τους θυμούς της. Ο Bowen μίλησε και εκείνος για την διαδικασία της κοινωνικής προβολής. Παρόλα αυτά οι λευκοί θεραπευτές για αρκετό χρονικό διάστημα δεν έκαναν λόγω για φυλές. Αυτό συνέβαινε διότι άνηκαν στον κυρίαρχο πολιτισμό και είχαν την επιλογή να αγνοήσουν και να αρνηθούν την ύπαρξη του ρατσισμού. Οι οικογενειακοί θεραπευτές που έγραψαν για την δουλεία τους με μειονότητες, παρουσίαζαν την άποψη τους για τον ρατσισμό σαν ένα δεδομένο εμπόδιο και περιορισμό. Αυτό σημαίνει ότι οι κοινωνικές δυνάμεις που ήταν εκτός έλεγχου από την οικογένεια, θεωρούνταν σαν δεδομένες. Μια νέα μάτια θα μοίραζε τα αιτία του προβλήματος δίκαια σε όλα τα μέλη της οικογένειας και στην κοινωνία, πράγμα που θα ανακούφιζε ακόμα περισσότερο. Διαφορετικότητα ή καταπίεση στον πολιτισμικό άξονα. Όταν έχουμε να κάνουμε με θέματα όπως • κοινωνική τάξη • Εθνικότητα • Σεξουαλική προτίμηση • Σωματικό περιορισμό Τότε έχουμε να κάνουμε όχι με ένα διαφορετικό μοίρασμα δύναμης αλλά με ανισότητα έναντι άλλων οικογενειών. Με αλλά λόγια είναι πιθανό μέσα στην παράδοση και τις άξιες μιας οικογένειας να παρατηρούνται προκαταλήψεις προς 7
κάποιες κοινωνικές ομάδες. Σε αυτό έχουν συμβάλλει και οι επιστήμονες που ζημίωσαν τις μειονότητες με το να τις βλέπουν σαν από φύση τους προβληματικές και προλογικές. παραδείγματα αυτών είναι τα σταθμισμένα σε λευκούς ΙQ tests, ορολογίες όπως πολιτισμικά στερημένος και αλλά. Συμπληρωματικά μπορούμε να πούμε ότι οι μετρήσεις που γίνονταν σε παιδιά μειονοτήτων στα σχολεία και έβγαζαν αρνητικά για εκείνα αποτελέσματα δεν μετρούσαν την πολιτισμική συμβολή αλλά και τους λόγους μετανάστευσης της οικογένειας. Θα μπορούσε κανείς να πει, ότι τέτοιοι παράγοντες θα δημιουργούσαν μεγάλη αναστάτωση στους λευκούς αν γινόταν μια προσπάθεια να εξηγηθεί η επιτυχία τους στο ότι είναι προνομιούχοι λόγο φυλής. Μια πρόταση Ένα νέο μοντέλο θα εισήγαγε μια προσπάθεια όλες οι μειονότητες να έχουν πρόσβαση στην ψυχοθεραπεία και στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας χωρίς την ταμπέλα της θεραπείας και του προβλήματος. Ακόμα ορισμένες οικογένειες λευκών θα μπορούσαν να έχουν πρόσβαση σε σεμινάρια ευαισθητοποίησης κατά του ρατσισμού μια και ο ρατσισμός δεν είναι ένα θέμα που θα τους έφερνε στο γραφείο κάποιου θεραπευτή γιατί δεν θα εμπλεκόταν με την λειτουργία της οικογένειας αυτής. Διαπολιτισμικά Ζευγάρια Είναι πολυ σημαντικό στη θεραπεία ζευγαριών το πρόβλημα να ειδωθεί μέσα σε ένα μεγαλυτερο ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο. Η εθνικότητα ,η θρησκεία, η φυλή,το φύλο και η τάξη επηρεάζουν το πως οι άνθρωποι βλέπουν τον κόσμο ,τι θεωρούν κανονικό και τι όχι. Η κουλτούρα καθορίζει την στάση απέναντι στον χρόνο , στην οικογένεια το φαγητό τα λεφτά, το σεξ , την μονογαμία ,το πως εκφράζεται ο θυμός ,η αγάπη ,πως τα παιδιά μεγαλώνουν , πως χαιρετάμε τους φίλους ,τι ρόλο έχουν οι γυναίκες και οι άντρες και τι προσδοκίες έχει το ένα φύλο από το άλλο. Τα τελευταία χρόνια μαλιστα προέκυψε μια ασύλληπτη περιπλοκότητα πολιτισμική με τις τεράστιες μετακινήσεις μεταναστευτικών πληθυσμών και προσφύγων καθώς και με τις ραγδαίες εξελίξεις της τεχνολογία. Οι διαπολιτισμικοί γάμοι σχέσεις λοιπόν ολοένα και αυξάνονται παγκοσμίως μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και κυρίως τα τελευταία τριάντα χρόνια. Παρατηρούνται λοιπόν φαινόμενα όπως αυτά¨οι άντρες μαύροι παντρέυονται λευκές γυναίκες και μάλιστα όταν και οι δύο είναι υψηλού μορφωτικού επιπέδου άτομα,οι εβραίοι άντρες παντρέυονταν ευκολότερα κάποια μη εβραία αλλά το αντίθετο δεν ήταν αναμενόμενο λόγο του πολύ περιορισμένου και καταπιεσμένου ρόλου των γυναικών στην εβραική κοινωνία.(δεν τους ήταν επιτρεπτο). Επίσης τα θέματα κυριαρχίας των αντρών και πατριαρχίας έπαιξαν πολυ σημαντικό ρόλο στηο χαρακτήρα και την φύση των διαπολιτισμικών γάμων. Πχ γυναίκες από καταπιεμένες θέσεις έψαχναν γάμο έξω από το δικό τους πολιτιστικό πλαίσιο για να ζήσουν μια πιο ελευθερη ζωή σε ένα διαφορετικό πλαίσιο και από διαφορετικό ρόλο. Από την άλλη άντρες από τα τελευταια πλαίσια αναζητωντας πιο παραδοσιακές σχέσεις στραφηκαν σε σε γυναίκες από άλλες φυλές . Όταν υπάρχει μια δυσαρέσκεια για το αντίθετο φύλο σε μια μεοινότητα είναι σαν μια δήλωση ότι η κυρ’ιαρχη κουλτουρα δέχεται αυτό το φύλο αλλά δείχνει υποτίμηση στην μειονότητα εξαιτίας του αντίθετου φύλου. Τοποθετούνται τα
8
αρνητικά στερεότυπα που προβάλει η κυρίαρχη κουλτούρα στην μειονότητα στο αντίθετο φύλο . αποτέλεμα αυτό έχει τα άτομα να αναζητούν καλύτερες τύχες και να βασιζούν τις φιλοδοξίες τους σε γάμους έξω από την φυλή τους . Τα διαπολιτισμικά ζευγάρια λοιπόν έρχονται αντιμέτωπα όχι μόνο με την ανάμιξη των πολιτισμικών τους καταβολών αλλά και των θρησκευτικών τους πεποιθήσεων. Προβλήματα δημιουργούνται στην προσπάθεια τους να ανασυνθέσουν μια νέα ,κοινή κατά κάποιο τρόπο ταυτότητα αλλά και στις πολιτισμικές και θρησκευτικές αξίες που θα δώσουν στα παιδιά τους . πολλά ζευγάρια για να μπορέσουν να επιβιώσουν μέσα σε αυτό θυσιάζουν το κομμάτι τους που κουβαλούν από τη δική τους κουλτούρα , κάνοντας πως δεν υπήρχε ποτέ αυτή η διαφορετικότητα .ο κύκλος της ζωής βέβαια και τα γεγονότα ζωής και θανάτου φέρνουν αντιμέτωπα τα ζευγάρια με τις διαφορετικότητες τους καθώς ο ένας σύντροφος ίσως δεν μπορεί να ακολουθεί η να συμπαραστέκεται αναλόγως στον άλλο. Η θεραπεία πρέπει να βοηθήσει τα ζευγάρια να ξεκαθαρίσει ο καθένας την ταυτότητα του , πολιτισμική και θρησκευτική και να αντιμετωπιστούν έτσι οι συγκρούσεις τους σε ένα νέο καθαρό έδαφος. Είναι επίσης χρήσιμη η διερέυνηση της έξελιξης της ταυτότητας του καθένα και η κατανόηση των άλυτων πολιτισμικών μπερδεμάτων. Δεν υπάρχουν συνταγές για το πως μπορείς να μεγαλώσεις ένα παιδί σε ένα διαπολιτισμικό γάμο , η προσπάθεια πρέπει να γίνεται στο να βοηθηθούν τα παιδιά να αποκτήσουν τη δική τους συμπαγή ταυτότητα . οι γονείς βέβαια πρέπει να έχουν ξεκαθαρίσει και αποδεκτεί τη δική τους ταυτότητα , να δίνουν θετικά μυνήματα στα παιδιά και για τις δύο κουλτούρες . Όσο για τη θέση του θεραπευτή όταν αντιμετωπίζει τέτοια θέματα είναι αρκετά δύσκολή γιατί και ο ίδιος μπαίνει με τη δική του κουλτούρα και χρησιμοποιεί τα δικά του πολιτιστικά κριτίρια για να καθορίσει την κανονικότητα . Μετανάστευση και Διαταραχή του Κοινωνικού Δικτύου. Πολλές έρευνες έχουν δείξει άμεση σχέση μεταξύ του υποστηρικτικού κοινωνικού δικτύου και την κατάσταση υγείας ενός ατόμου .το προσωπικό κοινωνικό σύστημα είναι κάτι που εξελίσσεται .το ίδιο επιδρά στο άτομο και αλληλεπιδρά σε κάθε φάση της ζωής του ατόμου. μάλιστα τα τελετουργικά γύρω από γεγονότα ζωής αποτελούν κομμάτι του ενεργού ρόλου του κοινωνικού δικτίου στη ζωή ενός ατόμου. Βέβαια σε κάθε κουλτούρα έχει το δικό του ιδιαίτερο ρόλο και ύπαρξη. Η διατάραξη αυτού του συστήματος μπορεί να έχει πολύ σοβαρές επιπτώσεις σε μια οικογένεια η ένα άτομο. Μια οικογένεια από τις Φιλιππίνες ήρθε στη θεραπεία γιατί ο 14 γιος παρουσίαζε διάφορα τικ , επιθετική συμπεριφορά αλλά και κατά καιρούς κρίσεις κατά τις οποίες έχανε την επαφή με το περιβάλλον, η διάγνωση που έγινε ήταν ότι έπασχε από το ΄σύνδρομο του τουρετ. Στο αγόρι χορηγήθηκε φαρμακευτική αγωγή και οι γονείς ήρθαν μόνοι τους την επόμενη φορά. Από τους γονείς έμαθε ότι στις Φιλιππίνες προέρχονταν από μια μέση τάξη ,μεγάλωσαν οι ίδιοι και μεγάλωσαν και τα παιδιά τους μέσα σε ένα δίκτυο από μια διευρυμένη οικογένεια όπου κάθε ένα από τα μέλη της είχε και το δικό του ρόλο στην ζωή της οικογένειας. Οι ξαδέρφες της γυναίκας πχ ήταν αυτές με τις οποίες μοιραζόταν τα παράπονα για το σύζυγο της και τις δυσκολίες του μεγαλώματος των παιδιών ,με τις φίλες της είχαν πολλές δραστηριότητες και έξω από το σπίτι και αντίστοιχα είχαν και ο άντρας και τα παιδιά μέλη από το κοινωνικό τους δίκτυο με τα οποία μοιράζονταν την καθημερινότητα τους.
9
Όταν η οικογένεια ήρθε στην Αμερική και έπαψε να υπάρχει όλο αυτό το υποστηρικτικό πλαίσιο οι δυναμικές μεταξύ των μελών άλλαξαν πολύ. Οι δύο γονείς αφιερωμένοι στον αγώνα για επιβίωση και κάλυψη των πρακτικών θεμάτων που αντιμετώπιζαν έμειναν ο καθένας μόνος του γιατί όχι μόνο δεν ήθελε να φορτώνει τον άλλο με τις αγωνίες και τις δυσκολίες του αλλά δεν είχε και τον τρόπο να μοιραστεί. Οι δύο σύντροφοι δεν είχαν αναπτύξει τέτοιες δεξιότητες μεταξύ τους καθώς πολλές από τις ανάγκες τους καλύπτονταν από άλλα μέλη του κοινωνικού δικτύου. Όταν λοιπόν επικοινώνησαν τις ανάγκες ,τις αγωνίες και την μοναξιά τους κατάλαβαν ότι ούτε και στα παιδιά έδιναν συναισθηματικά και ότι και εκείνα χρειάζονται με ένα πολύ διαφορετικό και πιο ουσιαστικό τρόπο τους γονείς δίπλα τους. Η οικογένεια αυτή έκανε κάποιες συνεδρίες για ένα τρίμηνο ,το αγόρι σταμάτησε τελείως τα συμπτώματα και ‘έγινε απόλυτα λειτουργικό και μετά από 4 μήνες η οικογένεια αποφάσισε να γυρίσει πίσω στην πατρίδα καθώς οι πολιτικοί λόγοι που τους ανάγκασαν να φύγουν δεν υπήρχαν πια. Οικογένειες Ομοφυλοφίλων Οι βασικές διαφορές των ομοφυλοφίλων σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό εντοπίζονται κυρίως στους εξής τομείς: ταυτότητα ,σεξουαλικότητα ,φύλο ,οικογενειακή δομή. Ταυτότητα: μέσα στην οικογένεια οι ομοφυλόφιλοι παλεύουν να δημιουργήσουν μια ταυτότητα που παρεκκλίνει από αυτή που η οικογένεια τους πρόβαλε η επιθυμούσε να έχουν. Η αποκάλυψη της ομοφυλοφιλίας είναι ένας σταθμός στην δημιουργία της ταυτότητας τους καθώς καθορίζει τη σχέση του ατόμου με τα μέλη της οικογένειας του αλλά και τον τρόπο που βλέπει και αντιλαμβάνεται τον εαυτό του. Βέβαια η ομοφυλοφιλία είναι κάτι που μπορεί να μείνει κρυφό πολλές φορές για πολλά χρόνια εξαιτίας της απειλής και του στίγματος καθώς και του φόβου ότι ο αληθινός εαυτός του ατόμου δεν θα γινόταν ποτέ αποδεκτός από την οικογένεια του. Πολλές φορές νεαρά άτομα προσπαθούν να πείσουν τους εαυτούς τους ότι δεν είναι ομοφυλόφιλοι και κάνουν σχέσεις με το άλλο φύλο λέγοντας ότι ‘δεν μπορεί , μια φάση περνάω’. Στη θεραπεία είναι σημαντικό να συζητηθεί το θέμα της ομοφυλοφιλίας του παιδιού ανοιχτά με όλη την οικογένεια αλλά βέβαια κάτι τέτοιο είναι εξαιρετικά δύσκολο τις περισσότερες φορές. Φύλο:η κυρίαρχη κουλτούρα εμπεριέχει έντονες αρνητικές προβολές για την ομοφυλοφιλία που πηγάζει κυρίως από το γεγονός ότι ο ανδρισμός ταυτίζεται με την δύναμη και την κυριαρχία . η ομοφυλοφιλία ταυτίζεται με χαρακτηριστικά που αποδίδονται στο θηλυκό , την μαλθακότητα και την παθητικότητα . ακόμα και η επιστήμη έχει ψάξει να βρει εξηγήσεις για ποιο λόγο εμφανίζεται αυτή η συμπεριφορά σε διαταραχές στις ορμόνες. Η παρέκκλιση από την συμπεριφορά του φύλου τους στους περισσότερους ομοφυλόφιλους γινόταν από τότε που ήταν παιδιά. Βέβαια φαίνεται να υπάρχουν αυτοί που παρεκκλίνουν τελείως από το φύλο τους και άλλοι που οι σχέσεις με άτομα του ίδιου φύλου είναι επιλογή τους . Σεξουαλικότητα : έχουν γίνει έρευνες για τη σεξουαλικότητα σε 4 είδη ζευγαριών ,παντρεμένους ετερόφυλους , ετερόφυλους που απλά έχουν σχέση , ζευγάρια γκέυ και ζευγάρια λεσβίων .η έρευνα έδειξε ότι οι άντρες γκέυ είναι οι πιο ενεργοί σεξουαλικά αλλά μετά από κάποιο διάστημα χάνουν το ενδιαφέρον στο σύντροφο τους και έχουν σεξουαλική δραστηριότητα και έξω από τη σχέση. Η μονογαμία σε αυτά τα ζευγάρια είναι κάτι που επανέρχεται κατά περιόδους. Οι γυναίκες στα λεσβιακά ζευγάρια είναι αυτές που έχουν τη χαμηλότερη σεξουαλική
10
δραστηριότητα αλλά σε αυτό το σημείο η έρευνα δέχεται κριτική γιατί φαίνεται ότι βλέπει την σεξουαλικότητα των λεσβίων με αντρικά κριτήρια ,(μετράει τη σεξουαλική πράξη εφόσον υπάρχει διείσδυση).Υπάρχουν ωστόσο και άτομα που θεωρούν τους εαυτούς τους αμφισεξουαλικούς και κάνουν σχέσεις με άτομα και των δυο φίλων. Καλό είναι ωστόσο σε αυτά τα θέματα να μην προσπαθούμε να βάλουμε τίτλους γιατί θα είναι και περιοριστικό και παγιδευτικό. Δομή οικογένειας :όσο αφορά τη δομή της οικογένειας φαίνεται ότι οι ομοφυλόφιλοι είναι bicultural. Αφ ενός έχουν ανατραφεί από την οικογένεια τους σύμφωνα με την κυρίαρχη κουλτούρα , οπότε κουβαλούν μέσα τους τις παραδοχές και τις αξίες της και αφετέρου προσπαθούν να δημιουργήσουν ένα νέο είδος οικογένειας μέσα σε μία πολύ ιδιοσυγκρασιακή κατάσταση. Έτσι οι οικογένειες τους περιλαμβάνουν πολύ συχνά ένα κύκλο στενών φίλων και μια μεγάλη ποικιλία όσο αφορά τον τύπο του ζευγαριού και το συμβόλαιο μεταξύ τους. Κλινικές Επεκτάσεις με Οικογένειες Προσφύγων. Στην δουλεία με πρόσφυγες είναι απαραίτητη μια ολοκληρωμένη γνώση για την κατάσταση τους ,τις οπτικές , την κουλτούρα της οικογένειας. Χρήσιμο πολύ είναι να αναπτυχθεί στη θεραπεία ένας νοητικός χάρτης που θα εκτείνεται διαγενεακα , από την ιστορία πριν την μετανάστευση ,την παρούσα πολιτικοοικονομική κατάσταση κάνοντας έτσι μια σύνδεση με το παρελθόν και το παρόν. Η εκτίμηση της κατάστασης μπορεί να ξεκινήσει ακόμα και από την κατάσταση υγείας των μελών, αν έχουν κάποιο τραυματισμό ,αν έχουν περάσει κάποιο βασανιστήριο , υποσιτισμό ,αρρώστιες . Έπειτα περαιτέρω προσέγγιση μπορεί να γίνει με ερωτήσεις που αφορούν συγκεκριμένα την προ-μεταναστευτική περίοδο ,τη δομή της οικογένειας ,τα μέλη , την κοινωνικοοικονομική κατάσταση ,τα επαγγέλματα των μελών καθώς και τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν πριν τη μετανάστευση. Σημαντική πληροφορία είναι επίσης η ιστορία της μετανάστευσης ,οι λόγοι που οδήγησαν την οικογένεια να φύγει ,αν ήταν προγραμματισμένο ή όχι , αν έγινε αναγκαστικά ή με τη θέληση τους ,αν η οικογένεια μετανάστευσε ως σύνολο ή αν έμειναν άτομα πίσω ή ακόμα και αν έφυγαν κάποιοι πρώτα για να προετοιμάσουν το έδαφος στον τόπο προορισμού. Τέλος η ιστορία και η πορεία της οικογένειας στον καινούργιο τόπο μπορεί να μας δώσει εξίσου σημαντικές πληροφορίες. Για να συμπληρωθεί η εικόνα οι ερωτήσεις μπορούν να γίνουν πάνω στην τωρινή κατάσταση , τα επαγγέλματα τους ,πιθανή αλλαγή κοινωνικής τάξης , ποια είναι η σύνθεση της οικογένειας τώρα , αν μένουν μαζί με άλλες οικογένειες ή αν είναι μόνοι τους ,πως αντιμετωπίζουν τον ρατσισμό ,τις διακρίσεις ,το πολιτισμικό σοκ ,πώς βλέπουν τη σύγκρουση παραδοσιακών και νέων αξιών. Ένα μεγάλο θέμα στη δουλεία με πρόσφυγες είναι η γλώσσα. Όσο αφορά τη θεραπεία είναι πολύ δύσκολο να επικοινωνηθουν πιο βαθιά η δύσκολα νοήματα σε άλλη από την μητρική γλώσσα και αυτό μπορεί να έχει σοβαρές επιπλοκές. Ένας διερμηνέας αν χωράει μέσα στη συνεδρία θα ήταν χρήσιμος. Βέβαια δεν υπάρχει πάντα τέτοια δυνατότητα. Η γλώσσα μπορεί να δημιουργήσει μεγάλες αλλαγές στις δυναμικές της οικογένειας. Στην ιεραρχία ανεβαίνουν τα άτομα που γνωρίζουν τη γλώσσα στον καινούργιο τόπο και τα υπόλοιπα μέλη βρίσκονται να εξαρτώνται από αυτούς. Αναλαμβάνουν λοιπόν κάποιο ρόλο μεσολαβητή-καθοδηγητή της οικογένειας. Τα παιδία είναι αυτά που συνήθως μαθαίνουν πρώτα τη γλώσσα και τους νέους τρόπους ζωής ,ταυτίζονται με τους συνομήλικους και ενσωματώνουν νέες συνήθειες. Κάποια
11
παιδιά μπορεί και να κρύβουν τις νέες τους συνήθειες από τους γονείς για να μην τους πληγώσουν ή έρθουν σε σύγκρουση μαζί τους. Στην περίπτωση που οι γονείς φέρουν πολύ διαφορετικά πρότυπα στο μυαλό τους για το πώς πρέπει να είναι το παιδί τους (συνεσταλμένο, υπάκουο ,σοβαρό). Άλλα παιδιά μην μπορώντας να απομακρυνθούν από την οικογένεια τους μένουν πιστά στις δικές τους αξίες και τρόπους και δεν ευνοούν σχέσεις έξω από την οικογένεια. Υπάρχουν βέβαια και τα παιδιά που επιλέγουν να έρθουν σε ανοιχτή ρήξη με τους γονείς τους και να τους επιβάλουν τις νέες τους συνήθειες .σε τέτοιες περιπτώσεις τα παιδιά νιώθουν ότι οι γονείς τους είναι πολύ πίσω , είναι ανίκανοι για πολλά πράγματα στη νέα χώρα ,οι συνομήλικοι τους φαντάζουν πιο ικανοί από τους γονείς τους. Η αλλαγή λοιπόν των πολιτισμικών ταυτοτήτων των μελών της οικογένειας ή των υποσυστημάτων είναι σημαντικό να ανοίγεται στη θεραπεία και να διερευνώνται τα συναισθήματα που ελλοχεύουν. Στην προσπάθεια προσαρμογής της οικογένειας προβλήματα επίσης μπορεί να φανούν γιατί οι μέχρι τώρα μηχανισμοί που είχα η οικογένεια για να αντιμετωπίζει τις κρίσεις να μην είναι χρήσιμοι πια. Οι διαφορετικές ηλικίες των μελών οδηγούν σε διαφορετικό βαθμό εκπολιτισμού τους στη νέα κουλτούρα και στην αφομοίωση της. Κάποιοι επιλέγουν να αφομοιωθούν τελείως προκειμένου να γίνουν μέλη της κυρίαρχης κουλτούρας . Οι περιγραφές των σχέσεων μεταξύ γενεών βοηθά να δοθεί έμφαση στις δυναμικές διαδικασίες που συμβαίνουν στην ταυτότητα του κάθε μέλους και δημιουργούν ένα οικογενειακό σύστημα που μπορεί να βοηθήσει στον θεραπευτικό διάλογο. Είναι σημαντικό με τέτοιες οικογένειές να υπάρχει η ικανότητα για απόλυτη ακρόαση .οι πρόσφυγες μπορεί να είναι σε μια φάση ζωής όπου μέσα από κινδύνους προβάλουν τη δυνατότητα για μια νέα καλύτερη ζωή. Το σήμα των αρχαίων κινέζων που είναι αντίστοιχο με τη λέξη ‘κρίση’ περιλαμβάνει δύο συνθετικά: ‘κίνδυνος ΄και ’ευκαιρία’. Είναι επίσης σημαντικό να διαχωρίζουμε αν οι πελάτες μας αντιμετωπίζουν προβλήματα λόγω των νέων συνθηκών ζωής ή το πρόβλημα τους υπήρχε ήδη και μέσα στη δική τους κουλτούρα . Φύλο και Δύναμη –Εξουσία. Η έννοια της δύναμης –ισχύος στις ανθρώπινες σχέσεις έχει αντιμετωπιστεί φιλοσοφικά με ποικίλους τρόπους .μπορούμε να μιλάμε για απόλυτη ισχύ σε μια σχέση ; για συμβαίνει αυτό σε ένα σύστημα αλληλεπίδρασης πρέπει να υπάρχει και ένα άλλο μέλος στο σύστημα που να υποτάσσεται στη δύναμη αυτή. Οπότε δεν μπορεί να υπάρξει σε ένα σύστημα απόλυτη ισχύς ενός μέλους αν ένα άλλο δεν πάρει αντίστοιχη υποτακτική θέση. Είναι όμως πολύ έντονο το σχήμα στο μυαλό μας ότι υπάρχει πάντα ένα κυρίαρχο μέλος και ένα κυριαρχημένο. Μπορούμε να φανταστούμε ότι υπάρχει είτε πατριαρχική κοινωνία είτε μητριαρχική όχι όμως μια κοινωνία όπου και τα δύο φύλα λειτουργούν ισότιμα και κανένα από τα δύο δεν είναι κυρίαρχο απέναντι στο άλλο. Η Dorothy Dinnerstein (1976) βλέπει τις ρίζες της επιθυμίας των αντρών να κυριαρχούν τις γυναίκες από τη βρεφική εμπειρία της απόλυτης εξάρτησης από τη μητέρα που φαινόταν να κρατούσε στα χέρια της τη δύναμη της ζωής και του θανάτου. Οι άντρες όμως δεν μπορούν να ταυτίσουν τον δυνατό εαυτό τους με την εξάρτηση σε τέτοιο βαθμό από τη γυναίκα και αυτό βγαίνει στην επιθυμία να θέλουν να κυριαρχούν τις γυναίκες αλλά ακόμα και το περιβάλλον τους . Η Wallace(1987) έγραψε ότι οι μαύροι που παντρεύτηκαν βρετανίδες ήταν πολύ πιο εξουσιαστικοί απέναντι τους γιατί στις κοινωνίες των μαύρων οι γυναίκες
12
έχουν πολύ εξουσιαστικό ρόλο. Επίσης στις κοινωνίες η γυναίκα έχει πολύ μικρή συμμετοχή στα κοινά έχει πολύ δυναμικό ρόλο στο σπίτι. Οι γυναίκες πολλές φορές αρνούνται τη δύναμη τους την κρατάν μυστική γιατί οι ίδιες έχουν οργανωθεί με βάση την ιδέα ότι οι άντρες πρέπει να είναι δυνατοί. Οι άντρες μάλιστα στην προσπάθεια μιας γυναίκας να αποκτήσει εξουσία αντιδρούν σαν να προσπαθεί να κλέψει κάτι που ανήκει σε αυτούς και την καταδικάζουν σε αποτυχία. Πολλές φορές και οι γυναίκες που τους δίνεται η δυνατότατα από μια θέση εξουσίας δε πιέζουν πολύ γιατί δεν θέλουν να στερήσουν από τους άντρες την πηγή της δύναμης τους με το να φύγουν από την αδύναμη θέση. Αυτό βέβαια μπορεί να οδηγήσει τις γυναίκες να προσπαθούν να ασκήσουν εξουσία με πιο έμμεσους και υπόγειους τρόπους πράγμα που όμως προκαλεί μεγαλύτερο φόβο. Κατάχρηση Δύναμης –Εξουσίας Όταν αντιμετωπίζουμε θέματα βίας τότε βλέπουμε την άσκηση της δύναμης στην πιο ωμή της μορφή. Στη θεραπεία οι άντρες συνηθίζουν να μην παραδέχονται τη σοβαρότητα και την ύπαρξη της βίας. Οι γυναίκες πάλι φοβούνται την τιμωρία μετά τη συνεδρία η εμποδίζονται από συναισθήματα αφοσίωσης ή ντροπής. Μερικά ζευγάρια μπορεί ούτε καν να θεωρούν πρόβλημα την άσκηση βίας όταν έρχονται για θεραπεία. Το θέμα της ουδετερότητας του θεραπευτή σε τέοιες περιπτώσεις φαίνεται να είναι πολύ δύσκολο. Είναι πολύ δύσκολο να μείνεις ουδέτερος μπροστά στο πρόσωπο της βίας και ανήθικο να μείνεις ουδέτερος στην πράξη καθεαυτή. Ο στόχος μας είναι βέβαια να σταματήσουμε τη βία αλλά προκύπτει και ένα σοβαρό θέμα σχετικά με το πώς ο θεραπευτής ακούει τις υποκειμενικές διηγήσεις –εκτιμήσεις της βίας . προσπαθούμε να κρατάμε μια στάση ενάντια στις πράξεις βίας που να μας επιτρέπει την κατανόηση της περιοριστικής και σκληρής φύσεως μια βίαιης αλληλεπίδρασης έτσι ώστε να βοηθηθούμε στην κατανόηση του τι υφίσταται ο θύτης και το θύμε σε μια τέτοια σχέση. Προσπαθούμε λοιπόν να κάνουμε τους άντρες να καταλάβουν την ευθύνη τους στη χρήση βίας και τις γυναίκες να αναγνωρίσουν τις καταστάσεις που τις οδηγούν να εμπλέκονται σε σχέσεις βίας. Υπάρχουν διάφορες παραδοχές που εμπλέκονται με την χρησιμότητα της βίας και του πόνου. Η βία εναντίον των παιδιών έχει ειδωθεί σαν παιδαγωγικό μέσο. Αν και αλλάζουν οι καιροί παραμένει η πίστη ότι ένα χαστούκι είναι ο καλύτερος τρόπος να ελέγξεις ένα παιδί. Όταν το παιδί αντιδρά με το να αρνιέται τον πόνο ουσιαστικά ακυρώνει την ελεγκτική λειτουργία της βία και αυτή η απώλεια ελέγχου προκαλεί ακόμα περισσότερο θυμό στην άλλα πλευρά. Αυτές οι δυναμικές εμφανίζονται και σε σχέσεις ζευγαριών. Οι γυναίκες μάλιστα νοιώθουν πολλές φορές υπεύθυνες για την βίαιη συμπεριφορά του συζύγου τους ,λογική που υποστηρίζεται από την παλαιότερη νοοτροπία ότι ο άντρας έχει το δικαίωμα αλλά και το καθήκον να χτυπά τη γυναίκα του αν δεν τηρεί τα συζυγικά της καθήκοντα. Ενδεικτικό είναι ότι μόνο τα τελευταία χρόνια έχει ποινικοποιηθεί ο βιασμός μέσα στον γάμο. Ο άντρας μέσω της βίας απέναντι στα μέλη της οικογένειας του είναι πιθανόν να παλεύει να επανακτήσει την αυτοεκτίμηση και την αίσθηση ανωτερότητας που ίσως δέχεται πλήγματα από τον έξω κόσμο. Υπάρχουν περίοδοι μετά από πράξεις βίας που τα ζευγάρια έρχονται έντονα κοντά όταν ο ΄άντρας πλησιάζει την γυναίκα με συναισθήματα μετάνοιας και υποσχέσεις για παύση της βίας.
13
Η άσκηση βίας είναι μόνο ένας τρόπος για να ασκήσει κάποιος εξουσία. Η δουλεία με άντρες για έλεγχο του θυμού τους είχε δεχθεί κριτική για προώθηση άλλων μέσων εξουσίας των γυναικών. Θεραπευτική Δουλειά με Βία και Κακοποίηση. Η δουλεία με τέτοια ζευγάρια γίνεται και με τους δύο συντρόφους μαζί αλλά με ανοιχτή την πιθανότητα να δούμε τον καθένα ξεχωριστά. Προσπαθούμε να πλησιάσουμε τις κοινωνικές παραδοχές που στηρίζουν τέτοιες συμπεριφορές και σχέσεις και να τονίσουμε πώς τους επηρεάζουν . Υπάρχουν στοιχεία ότι οι άντρας που φέρονται βίαια στις γυναίκες τους έρχονται για θεραπεία κυρίως εφόσον έχουν απειληθεί για διακοπή της σχέσης – γάμου. Στοιχεία από καταφύγια κακοποιημένων γυναικών λένε ότι πολλές γυναίκες επιλέγουν να επιστρέψουν στον άντρα τους η αποκαλύπτουν σε αυτόν που βρίσκονται. Είναι πρόκληση για μια γυναίκα θεραπεύτρια στην περίπτωση που ο άντρας δεν δέχεται τις απόψεις και τις γνώμες γυναικών να τον κάνει να την ακούσει. Αλλά είναι επίσης δύσκολο να μην πέσει στην παγίδα να υπέρ-προστατέψει την γυναίκα και να υπέρ- κατηγορήσει τον άντρα.
14