Femma

STERKE VROUWEN

DANKZIJ KATARZYNA EN NADÈGE VOELEN NIEUWKOMERS

ZICHZELF THUIS IN BELGIË

8 MAART: INTERNATIONALE VROUWENDAG

Vrouwen hebben te veel op hun bord. Gelijke porties voor iedereen, a.u.b.!

JAMILA EN ROSWITA DEKKEN HUN SPREEKWOORDELIJKE TAFEL

‘Ik zet acht borden. Ik zorg voor mijn drie kinderen, mezelf, mijn partner, schoonouders en vader’

VOORWOORD VOORWOORD

LEVE DE VRIJWILLIGERS

Een van de mooiste eigenschappen van vrijwilligers zit al in het woord zelf: ze doen het uit vrije wil. Ze hoeven er niet te zijn, maar ze komen toch. Ze worden er niet voor betaald, maar willen het toch doen.

Ze hebben daar immers heel andere redenen voor dan de financiële. Vrijwilligerswerk geeft hen energie, doet hen stralen wanneer ze erover praten. Hun beweegredenen voor al dat werk dat ze verzetten: liefde, overtuiging, solidariteit, empathie, ... Femmavrijwilligers zijn maatschappelijk geëngageerd. Ze zijn ‘een knooppunt tussen mensen’, zoals Kris Gelaude (p. 43) het zo mooi uitdrukt. Femmavrijwilligers willen zich belangeloos inzetten voor anderen en doen dat op duizend-en-één manieren: ze gaan op ziekenbezoek, breien mutsen voor kankerpatiënten, spelen toneel, zorgen voor ontmoeting, organiseren activiteiten, feesten en barbecues, ontwerpen wenskaarten en brochures, stichten leesclubs, geven kooklessen.

Hun aanpak werkt: ‘Het is dankzij de vrijwilligers van Femma dat ik me goed begon te voelen hier’, vertelt Katarzyna (p. 8). Nu zet ze zich zelf in als vrijwilliger en helpt ze anderen zich thuis te voelen.

Femma’s invloed reikt zelfs tot over de grenzen heen. Zo laat Mariella Dupont (p. 40) zich inspireren door Femma Lutselus voor de activiteiten van de Catalaanse vrouwenbeweging, waarvan ze bestuurslid is.

En wat zou de Internationale Vrouwendag zijn zonder vrijwilligers? Zonder alle mensen die elk jaar uit vrije wil de straat op trekken om te vechten voor iets wat groter is dan henzelf: een rechtvaardige wereld waarin iedereen gelijke kansen krijgt en gelijke rechten, ongeacht hun geslacht.

Hoe zou de wereld eruitzien zonder vrijwilligers?

Als je het mij vraagt: een pak minder vrij.

- Kathleen Verbiest, redacteur -

OPWARMERTJE OPWARMERTJE

Iedereen kan grootse dingen doen, want iedereen kan dienen. Je hebt geen diploma nodig om een ander van dienst te zijn. Je hoeft niet foutloos te praten of de tweede wet van de thermodynamica te kennen om een ander te dienen. Het enige wat je nodig hebt, is een hart vol genade. Een ziel gedreven door liefde.

- Martin Luther King, Jr. -

IN DIT NUMMER

LEKKER LEZEN

8 Katarzyna en Nadège, twee straffe Femmavrouwen

16 Gelijke porties op ons bord, a.u.b.!

Gesprek met Jamila en Roswitha

21 Column door Leen Heylen:

Heer Camionette parkeert

34 Sanne Van Arnhem: Red mij niet

36 Vrouwenkoffie uit Congo

38 De tien geboden van de vrijwilliger

40 Mariella Dupont: Femma inspireert tot in Catalonië

43 Rustpunt door Kris Gelaude:

Het heeft geen naam

44 Eigen mix: Chris Goossens

46 In de kijker: Koninklijk Ferm – Femma Oppuurs

51 Uitsmijter: Boudica

OP DE HOOGTE BLIJVEN

12 Uitgelegd: Anders wandelen

13 Taal en gevoel: gendervrije beroepen

14 Tijd en geluk

20 Nieuws

DOEN!

22 Recepten: Proef de lente

26 Crea

30 Dagtrips: Tien lichtgevende dagtrips in eigen land

48 Reizen: Armenië, van alles veel

50 Spel

Redactieadres Femma vzw - Femma Urbain Britsierlaan 5, 1030 Brussel - Tel. 02 246 51 11 - E-mail: redactie@femma.be

Verantwoordelijke uitgever Eva Brumagne - Femma vzw - Urbain Britsierlaan 5 - 1030 Brussel

Redactie Kathleen Verbiest, Shannah Jongstra, Ann Welvaert, Ethelka Dexters, Annick Geets en Marijke Moyson

Coördinatie Marijke Moyson en Annick Geets Correctie Annick Geets en Marijke Moyson

Coverfoto Stefaan Beel Reclameregie Publicarto N.V. Vormgeving Gevaert Graphics - Zwevezele Druk T’Hooft printing

Femma is het magazine van Femma vzw en wordt bezorgd aan alle Femmaleden. Lidgeld: 30 euro Domiciliëring valt de vervaldatum van je lidmaatschap in maart?

Via je domiciliëringsopdracht zal de inning voor verlenging van je lidmaatschap (30 euro) gebeuren op 06/03 - 20/03.

Algemene inlichtingen Femma vzw: tel. 02 246 51 11 of femma@femma.be - www.femma.be

Heb je suggesties voor verbetering? Geef ze door aan Emma van Femma: emma@femma.be, www.femma.be/emma

Femma Wereldvrouwen is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de advertenties.

TWEE STRAFFE

FEMMAVROUWEN FEMMAVROUWEN

Katarzyna kwam meer dan drie jaar geleden met haar dochter uit Polen naar België, haar man achterna. Nadège ruilde in 2010 thuisland Kameroen voor het kleine West-Vlaanderen. Een nieuwe taal leren, een huis en een job vinden, vrienden maken, … Opnieuw starten was niet gemakkelijk.

Vandaag hebben ze beiden hun plekje gevonden in Diksmuide en spenderen ze hun vrije tijd aan het helpen van anderen. Aan het woord: twee sterke vrouwen.

Waar leerden jullie elkaar leren kennen?

Katarzyna: ‘Tijdens de lessen Nederlands nodigde Ilse van Femma me uit om naar de Klapstoel te komen in Diksmuide, waar ze ook vrijwilliger was. Een keer per maand wordt daar ‘Vrouwenklap’ georganiseerd, een moment waarop vrouwen samenkomen voor een koffie en een babbel. Daar leerde ik Nadège kennen. Ik verstond eerst geen Nederlands en kon niet meepraten, maar ik vond het leuk om daar te

zijn. Nu ga ik geregeld naar de Klapstoel en naar activiteiten van Femma Diksmuide, en ik ben zelf vrijwilliger bij Femma Kleur-rijk.’

Nadège: ‘Ik kwam Femmafun tegen op een activiteit van 11.11.11., waar ik vrijwilligerswerk deed. Zo kwam ik ook bij de Klapstoel terecht. Daar ben ik heel blij om. Je praat er met mensen uit verschillende landen, en je oefent je Nederlands. Soms dansen we ook wel eens (lacht). We maken altijd veel plezier samen.’

✏ SHANNAH JONGSTRA - STEFAAN BEEL

Jullie waren beiden op een bepaald moment nieuwkomers in België, hoe was dat voor jullie?

Nadège: ‘Moeilijk. Ik had nog geen netwerk en moest alles alleen uitzoeken. Ik had wel hulp van het sociaal huis, maar verder niks. Ook moest ik echt wennen aan het cultuurverschil. Afrikanen zijn heel sociaal. Wij wonen samen met mekaar en zijn nooit alleen. In Kameroen woonden mijn nonkel en mijn tante ook bij ons. Ons huis was altijd bomvol. Maar in België zijn mensen het gewend om alleen te zijn, ze zijn ook meer gesloten dan ik. Ik vond het moeilijk mij daaraan aan te passen in het begin.’

Katarzyna: ‘Mijn eerste momenten in België waren ook niet eenvoudig. Je kent niemand, je weet niet waar je werk kunt vinden, je begrijpt de taal niet, … Maar het is dankzij de Klapstoel en de vrijwilligers van Femma dat ik me goed begon te voelen hier. Je moet als nieuwkomer natuurlijk ook wel zelf openstaan voor verschillende initiatieven, en naar mensen toe gaan.’

Is het dankzij deze vrouwen dat jullie dan uiteindelijk toch dat thuisgevoel gevonden hebben in België?

Katarzyna: ‘Ja, het Femmanetwerk heeft mij enorm geholpen. Ik ben die vrouwen heel dankbaar. Mijn integratie, mijn emoties, praktische zaken; overal kreeg ik hulp. Ik had zoveel vragen. Ik wist niks! Maar dankzij hen ben ik een deel van de gemeenschap geworden.’

Nadège: ‘Dat klopt, zij verwelkomen je meteen. De meeste vrienden van mij heb ik bij Femma en de Klapstoel leren kennen. Eigenlijk vind ik het sociale van Afrika terug in die activiteiten. In Kameroen kwamen we ook minstens één keer per maand samen met de hele familie, of met vrienden.’

Jullie zijn niet naar een grootstad verhuisd, waar veel verschillende talen gesproken worden, maar naar Diksmuide, een kleine West-Vlaamse stad met vooral Vlaamse inwoners. Was dat bewust?

‘IK HEB ZELF VEEL MEEGEMAAKT, DAAROM WIL IK ANDEREN HELPEN’

Katarzyna: ‘Bij mij wel. Ik wilde verschillende mensen leren kennen, niet enkel Polen in België. En ik wilde gedwongen worden om Nederlands te leren. Je moet je dus wel integreren, anders blijf je alleen. Ik vind het alleen niet zo leuk als West-Vlamingen hun dialect spreken tegen mij (lacht). Als je een beetje langzaam en algemeen Nederlands spreekt, dan zou me dat helpen. Ik doe echt mijn best om Nederlands te spreken. Ook, mensen beginnen vaak Engels te spreken tegen mij. Dat is ook jammer. Veel mensen kampen nog met stereotypen. Polen worden gezien als harde werkers, die niet geïntegreerd zijn. Dat is niet zo. Geef ons een kans.’

Nadège: ‘Er zijn weinig Afrikanen in West-Vlaanderen, behalve misschien in Roeselare of Oostende. Maar dat is niet erg, ik heb mijn eigen gemeenschap opgebouwd. Diksmuide is wel speciaal, er zijn veel initiatieven voor nieuwkomers: Femma, de Taalbazaar, de Klapstoel, … En er is een grote beweging aan mensen die willen helpen. Ze geven fietslessen, taallessen, … ze zorgen ervoor dat mensen deel kunnen nemen aan het alledaagse leven. Dat is mooi.’

Welke rol speelt sociaal engagement in jullie leven?

Nadège: ‘Ik ben al jarenlang vrijwilliger bij verschillende organisaties. En ik heb ook zelf een organisatie opgestart: Pewohaze. Daarmee zamel ik geld in voor sociale projecten in Kameroen. Zo steunen we een school voor dove kinderen, en hebben we al meerdere watervoorzieningen gebouwd. Vrijwilligers helpen me hierbij, ook van Femma. We organiseren activiteiten om geld in te zamelen. Zo doen we jaarlijks een benefietavond en we verkopen koeken en oliebollen.

Ik geef ook workshops in scholen over eten, kleding en dans uit Kameroen. Ik vind het fijn om andere mensen mijn cultuur te leren kennen.’

Katarzyna: ‘Ik was in Polen 19 jaar lang leerkracht. Ik gaf Poolse taalles, computerles en ook theater. Dat was echt mijn passie. Als leerkracht in Polen ben je ook een beetje vrijwilliger. Je hebt een heel laag loon en veel extra werk. Maar niet alle leraren doen wat ik daar deed. Wij organiseerden allerlei extra activiteiten voor mensen die hulp nodig hadden. Mensen die in geldnood zaten bijvoorbeeld. Leerkracht zijn betekende voor mij ook verpleger zijn, psycholoog, chauffeur, mama, politie, alles. Het was meer sociaal werk. Ik heb veel empathie en was altijd bezig. Maar ik had ook veel stress. Ik droeg veel van de problemen van mijn leerlingen. Drugs, alcohol, ouders met mentale problemen, agressie, … Soms moest ik met hen mee naar de politie. Uiteindelijk werd het me een beetje te veel. Daarom besliste ik om mijn man achterna te gaan, die al zeven jaar in België was om te werken.’

WAT IS DE KLAPSTOEL?

De Klapstoel is een initiatief van het Sociaal Huis in Diksmuide. Het is een laagdrempelige ontmoetingsruimte waar iedereen naartoe kan komen die nood heeft aan sociaal contact en een warm onthaal. Je kan er ook terecht voor materiële hulp, zoals kleren en pampers, en ze helpen je verder met vragen of verwijzen je door naar gespecialiseerde diensten. Een keer in de maand organiseert de Klapstoel ‘Vrouwenklap’, een moment waarop vrouwen kunnen samenkomen voor een babbel en een stukje taart. Vrijwilligers, die ook Femmavrijwilligers zijn, helpen bij deze maandelijkse ontmoetingsmomenten.

Meer lezen over de Klapstoel doe je op klapstoel.be

Of lees ons artikel over de Vrouwenklap op: gerichtopevenwicht.be/nieuws/de-vrouwenklapdiksmuide-wij-zijn-een-grote-familie

Ook voor vrouwen in België staan jullie klaar vandaag, hoe precies?

Katarzyna: ‘Ik help nieuwkomers waar ik kan. Ik begrijp hun problemen, ik ben ook nieuwkomer geweest. Soms volstaat luisteren en een vriendelijk woord. Anderen hebben dan weer wat meer nodig: hulp bij het leren van de taal, mee helpen zoeken naar een nieuw huis of een baan, financiële hulp, maaltijden voorbereiden, … Ik wandel ook regelmatig met een leuke Belgische vriendin die ik in de vrouwenclub leerde kennen. We drinken koffie, eten en praten met vrouwen uit Eritrea. En als er nieuwe mensen binnenkomen bij de Klapstoel, verwelkom ik hen en praten we samen. Het is belangrijk dat je anderen tijd en aandacht geeft.’ Nadège: ‘Mensen die hun thuisland en families achterlaten om naar België te komen, hebben bijna altijd een hele goede reden om hier te zijn. Je laat niet zomaar alles achter om een nieuw leven op te starten ergens anders. Het is absoluut niet gemakkelijk. Daarom wil ik er voor hen zijn. Ik help met boodschappen doen bijvoorbeeld, als ze geen auto hebben. Als ik Afrikanen zie in Diksmuide stap ik meteen op hen af. Ik heb interesse in wie ze zijn, en kijk hoe ik hen kan helpen. Als ze nog geen Nederlands spreken, laat ik hen zien waar ze dat kunnen leren. Maar niet enkel nieuwkomers of Afrikanen, ook Vlaamse vrouwen wil ik leren kennen en helpen waar ik kan. Het speelt geen rol wie je bent.’

Katarzyna: ‘Nu zijn er veel Oekraïense vrouwen in België. Ik ben specialist voor Oekraïners (lacht). Onze culturen lijken weinig op elkaar, maar we hebben een gemeenschappelijke geschiedenis. Ik begrijp ook Oekraïens en Russisch, en zij begrijpen Pools. Ik ga naar een cursus voor mensen die werk zoeken, en daar help ik Oekraïense mensen waar ik kan. Zij hebben een groot trauma, en dan is nieuwe dingen leren absoluut niet gemakkelijk. Ik help bijvoorbeeld met vertalen, of verleen mentale steun.’

‘WEES NIET BANG. EN VERLAAT JE BESLOTEN KRING VAN LANDGENOTEN. DAT IS VAAK MOEILIJK.’

Is dat iets wat jullie beiden meenamen uit jullie cultuur, dat sociaal engagement?

Nadège: ‘Zeker, Afrikanen zijn heel hulpvaardig. Als iemand een probleem heeft, of er is een sterfte in iemands familie, dan komen we allemaal samen om die persoon te helpen. Financieel of met emotionele steun. Bovendien heb ik ook veel gezien en meegemaakt toen ik jong was. Ik ging zelf naar de school die we steunen met Pewohaze. Op een dag zag ik via een bericht op Facebook, na al jaren van de schoolbanken te zijn, dat mijn school nog exact hetzelfde was als toen. Dezelfde banken, dezelfde aarden vloer waar de vlooien aan je voeten beten, … daarom besliste ik te helpen. Nu heeft de school nieuwe banken en een betonnen vloer. Daarnaast moest ik thuis ook veel werken. Vanaf twee jaar móet je meehelpen. Ik liep met een bidon op mijn hoofd iedere dag twee kilometer naar de waterput en terug. Na school hielp ik mijn oma op het veld, en ’s avonds moest ik vaak ook nog helpen in de keuken. Tijd voor huiswerk was er niet. Mijn kinderen zullen dit nooit begrijpen. Het is voor hen zelfs al een loodzware opdracht om af te wassen (lacht). Ik weet dus hoe moeilijk het leven van mensen in Afrika kan zijn, daarom wil ik helpen waar ik kan. Met een waterput, met een betonnen vloer in de school en nieuwe banken, …’

Katarzyna: ‘Ook Poolse mensen zijn solidair. Wij organiseren nu bijvoorbeeld allerlei activiteiten voor Oekraïners. Dat komt niet vanuit de overheid, dat komt van het volk. De overheid komt pas later op gang.’

Welke tips geven jullie mee aan mensen die in België aankomen?

Katarzyna: ‘Wees niet bang. En verlaat je besloten kring van landgenoten. Dat is vaak moeilijk. Leer de taal, zoek contact met de lokale bevolking. En ook: lach naar de mensen. Een glimlach opent de deur naar anderen. Als laatste zeg ik ook altijd dat ze niet bang moeten zijn om hulp te vragen. Durf vragen stellen, blijf niet wachten tot iemand met antwoorden komt.’

‘JE MOET ER NIET METEEN VANUIT GAAN DAT

MENSEN RACISTISCH ZIJN;

ZO GA JE JEZELF NIET

OPENSTELLEN.’

Nadège: ‘Ik vind het ook belangrijk dat je er niet meteen vanuit gaat dat mensen racistisch zijn; zo ga je jezelf niet openstellen. Je moet je best doen om te integreren, en dat betekent dus zeker de taal leren en zelf naar mensen toe gaan. Wanneer mensen je leren kennen, ontvangen je ze vaak met open armen. Zelfs zij die eerst stereotiepe gedachten over je hadden.’

ANDERS WANDELEN ANDERS WANDELEN

✏ MARIJKE MOYSON

De lente is in het land, de zon schijnt en de temperaturen klimmen voorzichtig omhoog. Tijd om met een stevige pas door veld en hei te marcheren. Wandelen kan op verschillende manieren en met verschillende leidraden. Hieronder zetten we er een aantal op een rij.

DE STAFKAART

Een klassieker die nooit verveelt, de stafkaart. Je kiest volledig zelf waar je wandelt, welke wegen je tegenkomt en waar ze uitmonden. De kleinste weggetjes zijn erop vermeld, en door de hoogtelijnen weet je op voorhand hoe vet die kuiten ingesmeerd moeten worden. Nog een kompas erbij en je kan de eeuwige aspi (of gids) in jezelf naar boven halen. Een stafkaart of topografische kaart nodigt uit om onbekende paden te bewandelen. Maar voor je het weet, sta je voor een poortje naar privéterrein. Daarom bestaan er ook wandelkaarten die je kan overnemen op je stafkaart. Want een stafkaart blijft wel het handigste hulpmiddel om alles in je omgeving te zien. wandelpunt.be/navigeren/ kies-wandelkaart/

BEWEGWIJZERDE WANDELINGEN

Leuker als iemand het werk voor jou doet? En je zeker bent dat je de mooiste plekjes in de regio gaat tegenkomen? Dan zijn bewegwijzerde wandelingen iets voor jou. Elke regio in Vlaanderen heeft wel een aantal wandelingen die je door de mooiste natuur en de tofste dorpjes leiden. En ze bestaan in verschillende afstanden, soms zelfs in dezelfde wandeling, wat ook mooi meegenomen is. https://www.reisroutes.be/ wandelroutes/belgie/

KNOOPPUNTEN

Je moet jezelf niet in de knoop leggen voor een goede wandeling. Maar knooppunten kunnen je wel helpen om

een leuke route uit te stippelen. Fietsers kenden deze manier van navigeren al langer, maar sinds 2013 kunnen ook wandelaars genieten van meer dan 5000 km wandelwegen. Door het verbinden van knooppunten maak je je eigen wandelroute. Je kan dit online doen via de website, maar er bestaat ook een app voor je smartphone. https://www.wandelknooppunt.be/nl

GEOCACHING

Wil je je wandeling opfleuren met wat avontuur? Probeer dan eens geocaching. Met een app op je telefoon en/of met je gps kan je op zoek gaan naar verborgen schatten. Overal rondom je, in bossen maar ook in steden, liggen caches verborgen. Zoek er eentje in je buurt en wandel ernaartoe. Heb je de cache gevonden? Teken het logboek en laat online weten dat je een goede schattenvanger bent. Ook heel leuk om met (klein)kinderen te doen! www.geocaching.com/play

CREATIEF MET WANDELEN

Er zijn tal van creatieve manieren om een wandeling vorm te geven. Op Femma maakt het vind je alvast de volgende inspiratie:

• Een zintuigenwandeling

• Een fotozoektocht

• Een uitwaaitocht

• Een verkenning van je eigen dorp of gemeente www.femma.be/femmamaakthet

TAAL EN GEVOEL TAAL EN GEVOEL

GENDERVRIJE BEROEPEN

✏ KATHLEEN VERBIEST

In de jaren 80 deed dit ietwat lugubere grapje de ronde: Een jongen zit met zijn vader in de auto. Ze worden aangereden, en de vader sterft. De jongen wordt zwaargewond naar het ziekenhuis gebracht en moet dringend geopereerd worden. De chirurg roept echter uit: ‘Ik kan dit kind niet opereren, want het is mijn zoon!’ Rara, hoe kan dat?

Veertig jaar geleden was dit nog een hersenbreker, want bij het woord chirurg dacht iedereen spontaan aan een man. De uitoefenaar van een medisch beroep werd immers standaard als man voorgesteld. Ging het toch om een vrouw, dan werd dat als een uitzondering gezien, en werd het woord chirurge gebruikt.

Gelukkig liggen de kaarten tegenwoordig anders, zodat je met dit soort raadsels nog weinig succes oogst. ‘Die chirurg is zijn moeder’, antwoorden de meeste mensen nu spontaan. Dat die mentaliteit veranderde, is deels te danken aan het uitdoven van de vrouwelijke vormen van beroepsnamen. Ik zat nog op de lagere school toen ons verteld werd dat we het vrouwelijke schoolhoofd niet meer directrice mochten noemen, maar dat het ‘mevrouw de directeur’ moest zijn. Iets wat ik op dat moment nogal onzinnig vond.

Nu begrijp ik het echter wel. Vanaf dat moment werd ons immers ingeprent dat het woord ‘directeur’ zowel naar een man als een vrouw kan verwijzen. Het leerde ons beseffen dat een zin als ‘er waren vijf

directeurs aanwezig’ kan betekenen dat er zowel mannen als vrouwen aanwezig waren, of enkel vrouwen, of enkel mannen. Dat het om de job gaat, niet om het geslacht. Dat vrouwen alles kunnen zijn, ook automonteur of diepzeeduiker. Dat vrouwen geen uitzondering zijn op de mannelijke standaard, maar deel uitmaken van de standaard. Bovendien biedt een woord dat als genderneutraal gezien wordt ook plaats aan mensen die zich niet als man of vrouw identificeren.

Het is een trend die zich de laatste jaren heeft doorgezet: bij woorden als dokter, minister en coördinator stellen we ons vaak spontaan een mens voor in plaats van een man. Ook noemen vrouwelijke auteurs zich met steeds meer gemak een schrijver. Er zijn nog een aantal vrouwelijke vormen die heel diep in ons geheugen ingebakken zijn zoals zangeres en actrice of verpleegster (gebruik: verpleegkundige). Beroepen als brandweerman zijn dan weer moeilijker te neutraliseren. Maar dat kan geen kwaad. We zijn op de goede weg.

TIJD & GELUK TIJD & GELUK

BOEK WEDUWEN, EEN NOOIT VERTELDE GESCHIEDENIS

‘Verdriet over je dode man duurt tot de deur.’ Nooit eerder gehoord? Dat klopt, alleen de variant over de dode vrouw werd populair. Wie zich in weduwen verdiept, stuit op frappante verschillen met weduwnaars. Verlies van een levenspartner wordt van oudsher voor mannen vertaald in een nieuwe vrijheid; voor vrouwen in rampzalig statusverlies. Een gevolg van macht. Weduwen kregen speciale rouwrituelen en afzondering opgelegd, en hun rouwkleren dienden als gevarendriehoek. Onbeheerde vrouwelijkheid baarde zo veel angst dat een weduwenvagina op slot moest, tijdelijk of levenslang. Pesterijen en verdachtmaking van moord of hekserij – want waarom was hij doodgegaan en niet zij? – maakten dat velen wanhopig hun dode man achternagingen.

Weduwen zijn een zwaar verwaarloosd onderwerp. Uit de dichte mist van vergetelheid doemen in dit boek de contouren op van een onthutsende mondiale erfenis die nooit in kaart is gebracht. Het goede nieuws is dat ingeroeste opvattingen langzaam veranderen. En weduwen veranderen zichtbaar mee.

Mineke Schippers – Weduwen - 22,50 euro – verschenen op 17 februari

FILM BEAUTIFUL BEINGS

Regie: Guðmundur Arnar Guðmundsson, met onder andere Birgir Dagur Bjarkason

Beautiful Beings vertelt het verhaal van vier IJslandse puberjongens uit ontwrichte gezinnen, die proberen te overleven in een hardvochtige macho-maatschappij. Het is tegelijkertijd een aangrijpend portret van toxische mannelijkheid en een hartverwarmende film over een groepje vrienden in Reykjavik in hun ontwikkeling richting volwassenheid. Addi besluit zich te ontfermen over zijn klasgenoot Balli, die gepest wordt. Samen met nog twee kameraden verkennen de vier jongens hun ontluikende volwassenheid, waar enerzijds agressie en geweld bij komt kijken, en anderzijds ook onderlinge loyaliteit en vriendschap. Wanneer hun geweldadige gedrag escaleert, zoekt Addi naar manieren om zichzelf en zijn vrienden weer op het rechte pad te brengen. Filmmaker Guðmundur Arnar Guðmundsson toont in Beautiful Beings de andere kant van het paradijselijke IJsland dat we kennen uit de reisbrochures. De film speelt zich grotendeels binnenshuis af, in de wereld van een getroebleerde puberjongen, waar ook vraagtekens gezet worden bij de afwezigheid van de vaders in het verhaal.

Beautiful Beings - in de zalen vanaf 1 maart

BOEK DE ITALIAANSE DOCHTER

Lily, een jonge Engelse wijnmaker, reist naar een wijngaard aan het Comomeer om van de legendarische familie Martinelli meer te leren over wijn maken. Ze voelt zich er onmiddellijk thuis en dat ligt niet alleen aan de aantrekkingskracht van de knappe oudste zoon Antonio. Lily heeft net ontdekt dat het onbekende verleden van haar oma terugvoert naar het beroemde theater La Scala in het vlakbij gelegen Milaan en naar een bakkersfamilie uit Piëmont. Is het toeval dat Lily nu hier beland is? Op zoek naar de waarheid over haar grootmoeder en overgrootmoeder, ontdekt Lily het meeslepende en hartverscheurende verhaal van twee jonge geliefden die moeten kiezen tussen familie en liefde: Estee, een prima ballerina, en Felix, de jonge erfgenaam van het bakkerij-imperium van zijn familie. Hun liefde zal de familie uiteindelijk verscheuren.

De Italiaanse dochter is het eerste deel in de achtdelige serie De verloren dochters, een meeslepende reeks over zeven jonge vrouwen die tijdens het ontrafelen van hun familiegeschiedenis de bijzondere verhalen van liefde en moed ontdekken die hun grootmoeders beleefd hebben.

Soraya Lane - De Italiaanse dochter - 17,99 euro - verschijnt op 31 maart - ook verkrijgbaar als e-book en audioboek

LA SYNDICALISTE

Regie: Jean-Paul Salomé, met onder andere Isabelle Huppert, Yvan Attal en Marina Foïs

La syndicaliste (in het Engels: The Sitting Duck) vertelt het ware verhaal van Maureen Kearney, de vakbondsafgevaardigde die in 2012 als klokkenluider een staatsgeheim onthulde dat de Franse nucleaire industrie aan het wankelen bracht. Alleen en tegen alle verwachtingen in vocht ze met hand en tand tegen ministers en industriëlen om dit schandaal aan het licht te brengen, en meer dan 50.000 banen te verdedigen. Tot de dag dat ze gewelddadig werd aangevallen en haar leven brutaal overhoop werd gehaald.

La syndicaliste - in de zalen vanaf 8 maart

Hortamuseum, Sint-Gillis

Belgisch architect Victor Horta staat met recht en reden bekend als een van de belangrijkste vertegenwoordigers van de Art Nouveau. Met de nieuwe tentoonstelling Victor Horta Versus Art Nouveau. Horta’s vocabulary wil het Hortamuseum een andere kant van Horta laten zien, voorbij het beperkende label van de stijl waarin Horta ontwierp. Deze tentoonstelling richt zich op de persoonlijke kant van de architect: de rol van zijn vrouw, Pauline Heyse en zijn leermeesters Balat en Viollet-le-Duc. Zijn liefde voor kunst uit Egypte en Griekenland, en de 18de eeuw, die een bron van inspiratie voor hem was. Om nog maar te zwijgen van zijn bewondering voor de Opera Garnier en het Justitiepaleis van Brussel. Was Horta een eclectische architect?

Ook een primeur tijdens deze tentoonstelling is de inhuldiging van de nieuwe opslagruimten voor meubilair. Deze werden ontworpen met een innovatief vitrinedeursysteem, waarbij de opslagruimten tot vitrinekasten omgevormd kunnen worden. Op deze manier zal een selectie van grote stoelen tentoongesteld worden.

Victor Horta versus Art Nouveau. Horta’s Vocabulary - van 24 maart 2023 tot 8 januari 2024Hortamuseum (Sint-Gillis)

GELIJKE PORTIES OP ONS BORD A.U.B.! GELIJKE PORTIES OP ONS BORD A.U.B.!

✏ ANNICK GEETS - SANNE ROUMA

Gelijke porties. Laat kinderen kiezen en ze houden het grootste stuk voor zichzelf. Misschien een idee als het om taart gaat, maar niet als het onbetaalde arbeid betreft.

Cijfers tonen aan dat vrouwen vandaag nog steeds het grootste deel van de onbetaalde arbeid – het huishouden, de kinderen, zorg voor anderen, … - voor hun rekening nemen. Om alles gecombineerd te krijgen, nemen ze vaak een deeltijdse of een halftijdse job. En dat breekt hen zuur op. Zowel nu – minder tijd voor zichzelf door de zorg – als later – minder pensioen door minder ‘betaald’ gewerkt.

Op 8 maart – Internationale Vrouwendag – trekken we aan de bel! Vrouwen hebben te veel op hun bord. Het

wordt tijd dat de porties onbetaald werk gelijk verdeeld worden.

Op de campagnepagina www.femma.be/nl/ikbenvoor kunnen jullie vier filmpjes bekijken van vrouwen die op hun manier zorg voor anderen opnemen. Zij dekken de tafel voor het aantal personen waarvoor ze zorgen. In het februarinummer gingen we op bezoek bij Patricia en Muntaha.

JAMILA, MOEDER EN VERZORGER

Vanaf metrostation Kraainem is het een paar minuten lopen naar de woning van Jamila. In het zomernummer van 2022 maakten jullie al even kennis met haar. Ook haar vragen we om de tafel te dekken. Op het glazen tafelblad komen drie borden: voor haar man, haar dochter en haarzelf. Een klein gezin, een niet zo groot appartement, … dat moet lukken, denk je dan. Maar schijn bedriegt. Jawhara, Jamila’s 13-jarige dochter, heeft de brozenbottenziekte. Ze kan niet lopen en moet met alles geholpen worden. Jamila neem met liefde die zorg op, maar de impact op haar eigen leven is groot. Vorig jaar vertelde ze over de weg die ze heeft afgelegd: ‘Het heeft lang geduurd voor ik mijn leven als fulltime mantelzorger kon aanvaarden.’

DEPRESSIE

Jamila (39) is geboren in Nederland, waar ze een baan had in de zorg. Toen ze 16 jaar geleden met haar man naar België kwam, kende ze hier niemand. Jamila ging aan de slag als postbode, maar kreeg kort daarna het nieuws dat de baby die ze verwachtte, een zorgenkind zou zijn. Ze gaf haar baan op om voor haar dochter te zorgen en kwam in een

depressie terecht. Tien jaar lang zocht ze hulp, maar nooit klikte het met de zorgverlener. Tot ze de psycholoog trof die haar nu nog altijd begeleidt. ‘Het gaat beter’, glimlacht ze. ‘Ik weet nu dat ik goed voor mezelf moet zorgen. En sinds een tijdje lukt dat ook.’

FULLTIME ZORG

‘’s Morgens haal ik mijn dochter uit bed en help ik haar met wassen en aankleden. Dan ontbijten wij samen en breng ik haar met de auto naar school. Als de school uit is, ga ik haar weer halen.’ Jawhara zit in een rolstoel, maar in huis draagt Jamila haar waar ze moet zijn. Haar man is arbeider en is ’s morgens al vroeg de deur uit. ‘s’ Avonds kan hij het overnemen,’ vertelt Jamila, ‘maar mijn dochter vraagt alles aan mij en dan blijft de papa toch in de zetel zitten. Maar hij helpt waar hij kan. Zonder mijn man zou ik het al die jaren niet volgehouden hebben. Hij kookt af en toe en in het weekend helpt hij me met Jawhara.’ Toch gaat dat niet altijd zoals Jamila zou willen. ‘Mijn man is afkomstig van Marokko en heeft een andere opvoeding gehad dan ik. Hij ziet sommige dingen anders. En dat is niet altijd even makkelijk.’

De voorbije jaren probeerde Jamila meermaals een cursus te volgen of een baan te vinden, maar dat liep telkens mis. ‘Als mijn dochter iets breekt, moet ik met haar naar het ziekenhuis en soms moet ze daar een hele tijd blijven. Uiteindelijk werd ook mijn engagement bij Femma te moeilijk.’ Om haar isolement te doorbreken zit Jamila op Facebook. ‘Op die manier probeerde ik andere vrouwen te leren kennen en na een tijdje hadden we een vast groepje. Toen ik Fadma (groepsbegeleider van Femma in Brussel nvdr) ontmoette, hebben we Femma Sisters opgericht. Dat was heel leuk. Ik heb daar heel erg van genoten, maar ik moest steeds meer dingen afzeggen en het werd moeilijker om in de groep overeen te komen. Uiteindelijk ben ik gestopt.’

ZORGEN VOOR JEZELF

‘Soms wordt het me te veel en moet ik buiten. Dan ga ik wandelen in de buurt of ga ik ergens een koffie drinken. In mijn eentje. Ik heb geprobeerd om met andere vrouwen af te spreken, maar iemand vinden die op hetzelfde moment als ik even tijd heeft, is heel moeilijk. Daarom ga ik alleen. Ik kan daarvan genieten.’

‘Toen mijn dochter klein was, wilde ik andere moeders leren kennen. Ik vertelde dan over mijn dochter, mijn zorgen, … en ik merkte meer en meer dat anderen dat liever niet horen. Ik wil ook hun medelijden niet. Daarom ben ik gestopt om contact te zoeken. Mijn dochter beseft dat ik het soms moeilijk heb. Zij is heel wijs voor haar leeftijd. Soms geeft ze me een dikke knuffel; dat doet me veel deugd.’ Zou hulp bij de zorg voor haar dochter haar verlichting kunnen bieden? Haar antwoord komt snel en resoluut. ‘Neen, dat doe ik zelf.’

OP STAP

Toch blijft Jamila niet bij de pakken zitten. Ze toont ons foto’s van uitstapjes met haar dochter. ‘In het weekend trekken we er vaak met de auto op uit. Ik ben in elke grote stad in België geweest. Als het mooi weer is, zet ik Jawhara in de auto en rijden we ergens naartoe.’

ROSWITHA, SOCIALE DUIZENDPOOT

In Merelbeke wacht Roswitha (48) ons op. Ze heeft een paar uur vrij genomen, maar moet daarna met de fiets terug naar het werk. Op onze vraag haalt ze een stapel borden uit de kast. Het zijn er acht: voor haar drie kinderen (16 – 18 en 20 jaar), haar partner, haarzelf, haar schoonouders en haar vader. Vorig jaar zou er ook een bord voor haar moeder bij geweest zijn; zij overleed onlangs. Naast haar druk professioneel en sociaal leven probeert Roswitha al die borden te vullen.

Roswitha: ‘Vroeger zorgde ik voor mijn grootouders. Mijn ouders woonden in Nederland, en dus kwam de zorg bij mij terecht. En nu zijn het dus mijn vader en mijn schoonouders. Gelukkig heb ik ook een broer en zussen.’

Roswitha heeft een moeilijke scheiding achter de rug. ‘De kinderen zijn bij mij. Eigenlijk hebben we co-ouderschap, maar alleen de jongste gaat naar haar vader. En als ze dan een paar dagen daar is en ze heeft iets nodig, voor school bijvoorbeeld, belt ze naar mij. Ook haar was brengt ze mee.’

ZORG VOOR ACHT

Na haar scheiding stond Roswitha er een aantal jaren alleen voor. ‘Ik heb zwarte sneeuw gezien. Moest elke euro omdraaien. Als moeder wil je niet dat je kinderen tekortkomen. Dan bespaar je op jezelf. Je staat er ook alleen voor. Voor alles. Met mijn ex-man was en is niets te regelen. Nu ik opnieuw een partner heb, is dat natuurlijk anders. Al ben ik nog altijd de computer van het gezin. Ik ben degene die de anderen aan hun uur of hun afspraak herinnert, … Dat is niet veranderd, integendeel.’

‘Voor mijn vader doe ik de boodschappen en de administratie. En ik spring regelmatig binnen. Als we ergens naartoe gaan, nemen we mijn vader soms mee. Mijn moeder zat in een rolstoel. Toen was de zorg veel zwaarder. Als ik dan een telefoontje kreeg van mijn vader dat mijn moeder was gevallen … Mijn schoonouders zijn ook 85+. Mijn schoonmoeder is pas uit het ziekenhuis weer thuis.

‘ALS MOEDER WIL JE

NIET DAT JE KINDEREN

TEKORTKOMEN. DAN

BESPAAR JE OP JEZELF.’

Daar komen ook heel wat praktische beslommeringen bij kijken.’

HULP IN HUISHOUDEN

‘Mijn kinderen zijn heel zelfstandig en helpen al in het huishouden van toen ze klein waren. Aan de schoolpoort werd daar soms over gesproken’, lacht Roswitha. ‘Mijn kinderen zien zelf wat ze kunnen doen. Dan kom ik thuis en staan er twee manden opgeplooide was. Astrid doet dat automatisch. Of er is een was ingestoken of de afwasmachine aangezet. ’s Zondags kijken ze of er in die week vuilnis wordt opgehaald en dan staat dat op tijd buiten. En wie kookt, moet niet afwassen. Meestal koken Dirk en ik samen – de dames eten vegetarisch, de mannen zijn vleeseters – de rest wast af.’

KINDEROPVANG

Roswitha werkte tot december voltijds, maar sinds januari deeltijds als verantwoordelijke van een stedelijke crèche in Gent. Daarnaast is ze politiek actief en werkt ze nu ook deeltijds voor Lets* Vlaanderen. Als ik zondagavond een berichtje op mijn gsm krijg, weet ik al: weer iemand die morgen niet kan komen. Terwijl we al zo krap zitten met personeel. Wij doen elke maand sollicitatiegesprekken voor de stedelijke crèches, maar er komen te weinig kandidaten op af. Gelukkig heb ik onze crèche nog niet volledig moeten sluiten, maar sommige collega’s moeten dat wel, een dag of meer per week, omdat er niet voldoende personeel is.’

* Een eigentijdse manier van samenwerken waarbij mensen diensten en spullen ruilen in een lokaal netwerk.

NIEUWS NIEUWS

HET IS HIER GEEN HOTEL!

Ook in 2023 zetten wij in op dit thema. Voor onze lokale netwerken/groepen werkten wij een activiteit van 2 uur met lesgever uit. Naast tips om zelf aan de slag te gaan is er ook tijd voor uitwisseling. Interesse? Vraag aan de vrijwilligers van je groep of dit ook bij jullie op het programma komt. De gezondheidsacademie van CM plant eveneens infosessies over dit thema, met Riet of Eva als spreker. Ook aan dit bovenlokaal initiatief kun jij deelnemen.

• Do 23/3 – 19u – CM regio Zuid-Oost-Limburg

• Do 11/5 – 19.30u – CM regio Geraardsbergen

• Di 16/5 – 19u – CM regio West-Vlaanderen

• Di 20/6 – 19u – CM regio Vlaams-Brabant

• Ma 6/11 – 19 u – CM regio Maasland

• Do 16/11 – 19.30u – CM regio Brussel

• Do 7/12 – 19u – CM regio Gent

Info en inschrijvingen: www.cm.be/agenda

WEEK VAN DE VRIJWILLIGER

Vrijwilligers zijn het hart van Femma. Zij doen de organisatie draaien. In honderden lokale groepen brengen zij vrouwen bij elkaar. Van 25 februari tot 5 maart, de Week van de Vrijwilliger, worden in heel Vlaanderen de vrijwilligers in de kijker gezet.

Ook wij willen onze duizenden vrijwilligers bedanken voor hun inzet, hun flexibiliteit en het enthousiasme waarmee ze elke week, elke maand weer aan de slag gaan.

Dank je wel, Femmavrijwilliger, wij zijn trots op jou!

8 MAART –INTERNATIONALE VROUWENDAG

Op 8 maart – Internationale Vrouwendag – trekt Femma aan de bel! Vrouwen hebben te veel op hun bord. Het wordt tijd om de porties onbetaald werk gelijker te verdelen. Wij eisen erkenning, waardering en gelijke verdeling van onbetaalde zorg.

Wat wij concreet voorstellen aan de beleidsmakers vind je op de campagnepagina: femma.be/nl/ikbenvoor

JIJ DOET TOCH MEE?

• Bekijk de filmpjes op de campagnepagina.

• Onderteken onze campagne IK BEN VOOR op de campagnepagina.

• Wat heb jij op je bord? Ga met je groep of alleen creatief aan de slag met jouw bord. Inspiratie vind je in de infofiche op de campagnepagina onder AANBOD.

• Ga met je groep of alleen aan de slag met het de poster, die je vindt op de middenpagina’s van het februarinummer.

• Neem deel aan het gratis webinar: van onderwaardering naar gelijke porties, op di 7 maart om 20 u. Meer info en mogelijkheid tot inschrijven vind je eveneens op de camapagnepagina onder AANBOD.

COLUMN

✏ LEEN HEYLEN

Leen Heylen (40 jaar) is alleenstaande moeder, leerkracht in hoofdberoep en artiest in bijberoep.

Zat ik als kleuter, met de tong uit de mond, mijn zoveelste knutselwerkje van de dag af te werken, toen er naast mij aan tafel een enorme broekhoest ontsnapte aan medeleerling Tom. Hij keek daarop licht gegeneerd in het rond, wees vervolgens richting het onschuldige Saartje en riep luidkeels: ‘EEEEEIIIII, JIJ HEBT EEN SCHEET GELATEN!!’ Waarop de hele tafel van knutselende kleuters plots met groot jolijt rechtveerde en meedeed met het beschuldigen van het verdwaasde meisje. Ik had Tom altijd al een bullebak gevonden met een neus voor kneusjes. Een neus die klaarblijkelijk dienst weigerde waar het zijn eigen verderfelijke luchtjes betrof. Tot mijn spijt zag ik Saartje van schaamte in elkaar krimpen. Geheel onterecht.

Later hoorde ik dat dit een klassiek - ja zelfs letterlijk - geval was van het zogeheten ‘De roeper is de poeper’. Een oneerlijke tactiek. Stout. Waarschijnlijk enkel iets voor kinderen. ‘Later, als we groot zijn, zullen deze onrechtvaardige praktijken van je eigen onfrisse zaakjes aan iemand anders toewijzen van de baan zijn.’ Kleuter Leen heeft er vertrouwen in. Juffrouw Sandra wijst er ons immers dagelijks op dat we steeds eerlijk moeten zijn en zij representeert tenslotte de gehele foutloze grotemensenwereld. Wat een geruststelling, die juffrouw Sandra.

Vijfendertig jaar later sta ik op het punt achteruit te parkeren met mijn remork. Ik kan dat.

Ternauwernood in achteruit geschakeld, tikt een man op mijn ruit en begint ongevraagd parkeeraanwijzingen te geven. Hij vindt dat het raampje daarbij naar beneden moet zodat ik hem beter kan verstaan. Ik draai met mijn ogen alvorens tot mijn eigen verbazing in de (aangeleerde?) rol van dankbare, hul-

peloze sukkel te vervallen. Het blonde haar achteruit gegooid, gegiechel en verontschuldigende mopjes incluis. Ik begin effectief verkeerd te sturen. Ik word zenuwachtig, stuur nog meer verkeerd en ben me er pijnlijk van bewust dat ik daarmee het gehele cliché bevestig.

De man bekijkt het allemaal zuchtend en hoofdschuddend en zegt ten slotte: ‘Kom, stap uit. Ik zal het doen.’

Ik kan er een ‘Neen!’ uitpersen, waarop de parkeercoach zich, gekrenkt door zo veel vrouwelijke ondankbaarheid, omdraait en er onbeleefd achteraan gooit: ‘Dan kan je maar beter zien dat je niet tegen mijn camionette rijdt!’

Ik stond paf. Alsof dat een evidentie is bij vrouwen en remorken.

Eens uit zijn kritische blikveld, corrigeer ik al mijn zenuwachtig parkeergepruts, rij vlot achteruit en haal mijn disselslot uit de koffer. (Ja, ik weet wat een disselslot is.) Terwijl ik bezig ben mijn remork vast te maken, zie ik dat Heer Camionette achteraan tegen het stoeppaaltje is gereden. Inclusief deuk in de bumper. Ik grinnik: ‘Ha! Zie daar, een groot geworden Tom!’

Met dank aan onze parkeerspecialist en speciaal voor Internationale Vrouwendag: lieve grote en kleine zusters, het is u eveneens toegestaan af en toe spreekwoordelijk verkeerd te parkeren in het leven, aan te modderen, zenuwachtig te worden onder druk, tot zelfs regelrecht iets te deuken. U hoeft daarbij niet op voorhand verontschuldigend te giechelen omdat u een meisje bent. Perfectie bestaat niet. Immers: maar al te vaak is de roeper de poeper.

RECEPTEN

PROEF DE LENTE MET DEZE HEERLIJKE GERECHTJES PROEF DE LENTE MET DEZE HEERLIJKE GERECHTJES

✏

ETHELKA DEXTERS

Voedsel verspillen is zonde. Het is slecht voor het milieu, het klimaat én voor je portemonnee. Redenen genoeg om bewust om te gaan met voedsel. Maar dat doen we blijkbaar niet. Alleen al in Europa gooien gezinnen jaarlijks 47 miljoen ton voedsel weg. Tijd dus om er iets aan te doen. En alle beetjes helpen. Met een beetje moeite en veel creativiteit kun jij er alvast voor zorgen dat er minder verspild wordt.

ESCALOPE MILANESE MET TOMATENPESTO

4 personen

WAT HEB JE NODIG

450 g kalfslapjes ● 100 g paneermeel ● 75 g bloem ● 50 g vetstof

● 2 eieren ● 2 eetlepels gehakte platte peterselie ● peper en zout

Pesto: 2 tomaten ● 2 zongedroogde tomaten ● 50 g geraspte

Parmezaanse kaas ● 1 eetlepel gehakte basilicum ● 4 eetlepels olijfolie

WERKWIJZE

Meng de peterselie met het paneermeel. Klop de eieren los. Haal de kalfslapjes door de bloem, de losgeklopte eieren en het paneermeel. Zet ze koel weg. Ontvel en ontpit de tomaten. Doe ze met de zongedroogde tomaten, kaas en olie in een blender en pureer tot een gladde saus. Voeg het basilicum toe en pureer nog enkele seconden. Doe in een kommetje en breng op smaak met peper en zout. Bak de kalfslapjes gaar in de hete vetstof tot ze goudgeel zijn. Serveer met de pesto en met pasta.

KOFFIEROOM

4 personen

WAT HEB JE NODIG

1 l (plantaardige) melk ● 3 koffielepels oploskoffie ● 100 g suiker ● 60 g maïszetmeel ● chocoladekorrels

WERKWIJZE

Houd wat melk apart en breek er het maïszetmeel in. Los de koffie op in de rest van de melk. Breng de melk aan de kook. Voeg de suiker en het gebroken maïszetmeel toe. Laat al roerend doorkoken. Giet de room in glaasjes. Laat afkoelen en garneer met chocoladekorrels.

WATERKERSCHAMPIGNONSOEP

WAT HEB JE NODIG

3 bosjes waterkers ● 250 g champignons ● 2 sjalotjes ● 2 l groentebouillon ● 20 g vetstof ● verse dille ● peper ● Afwerking: blaadjes waterkers

WERKWIJZE

Reinig en was de waterkers en de champignons. Snijd de champignons in schijfjes. Hak de waterkers fijn. Pel de sjalotjes en snipper fijn. Fruit de sjalotjes glazig in de vetstof. Leng aan met de bouillon. Kruid met peper en verse dille. Laat 10 minuten koken. Voeg de champignons toe, laat nog 5 minuten koken. Doe de gehakte waterkers erbij, laat even doorkoken. Pureer de soep. Werk af met waterkersblaadjes.

ZALMBURGERS

4 personen

WAT HEB JE NODIG

400 g zalmfilets ● 4 lente-uitjes ● 60 g zelfrijzende bloem ● 4 eieren ● 2 eetlepels rijstolie ● 4 eetlepels sesamzaadjes ● peper en zout

WERKWIJZE

Snijd de lente-uitjes in ringen. Klop de eieren los. Hak de zalmfilets fijn. Meng de zalm, de lente-uitjes, de bloem en de eieren. Breng op smaak met peper en zout. Maak burgers van ongeveer 9 cm doorsnede en rol de zijkanten door de sesamzaadjes. Verhit olijfolie in een pan en bak de burgers 2 tot 3 minuten aan beide kanten goudbruin.

CREA

GEHAAKTE KATOENSCHIJFJES

Haak je eigen wattenschijfjes van katoengaren die je keer op keer kunt wassen en gebruiken. Herbruikbare wattenschijfjes zijn een milieuvriendelijker alternatief voor gewone wattenschijfjes. Haak ook een toilettasje waarin je de gehaakte wattenschijfjes kunt opbergen.

WAT HEB JE NODIG?

● Katoengaren afm. / 8/4

● Haaknaald 3 en 2,5

HOE BEGIN JE ERAAN?

1. Begin met het haken van een magische cirkel. Steek de haaknaald in de lus, haal de draad door de lus en sla om.

2. Haak 8 puff steken in de magische cirkel en sluit met een hv. puff-steek: sla om, steek de haaknaald in de cirkel, sla om. Doe dit in totaal drie keer. Je hebt nu 7 lussen op de haaknaald. Sla om en haal je draad door alle 7 lussen op de haaknaald. Sla om en haal de draad erdoor. Trek de cirkel samen.

3. Haak een puff st in de eerste opening en twee in de volgende opening. Herhaal dit patroon tot het einde van de ronde. Eindig met een hv.

4. Haak twee puff st in de eerste opening en één in de volgende. Herhaal dit patroon tot het einde van de ronde. Eindig met een hv.

5. Begin met een losse en haak vasten in alle steken tot het einde van de ronde. Haak 2 rondes met vasten.

6. Eindig met een hv en weef de uiteinden van de loshangende draden in.

BETEKENIS AFKORTINGEN EN SYMBOLEN puff st=puff steek, l=losse, hv=halve vaste, v=vaste

WASDOEKJE GEHAAKT MET DE MANDENSTEEK

WAT HEB JE NODIG?

● Katoengaren afm. / 8/4

● Haaknaald 2,5

Afmeting van dit doekje is ongeveer 19 x 19 cm. Dit doekje is heel geschikt voor wasdoekjes. Dit doekje is gehaakt volgens het mandensteek haakpatroon. Dit doe je door afwisselend 2 (reliëf) stokjes te haken vanaf de voorkant of vanaf de achterkant. Hierbij wordt de haaknaald rond het stokje van de vorige toer gestoken of van de voorkant (zie stap 1) of vanaf de achterkant (stap 2)

HOE BEGIN JE ERAAN?

1. Maak een ketting van 46 l + 3 l om te keren

2 Haak 46 st, 2 l. Keer je werk.

3. Haak 1 st, 2 st vanaf de achterkant rond de volgende 2 st, de volgende 2 st vanaf de voorkant. Herhaal tot het einde van de toer en sluit af met 1 st.

4. herhaal dit patroon in de volgende rij, maar dan verspringend, waardoor er een geruit patroon ontstaat.

5. Herhaal deze stappen tot je een vierkant lapje hebt gemaakt.

6. Haak 17 l vanaf de hoek en zet het uiteinde vast op die hoek met een v.

7. Haak 1 v in elke l van de lus en hecht af.

BETEKENIS AFKORTINGEN EN SYMBOLEN

l=losse; st=stoekje, s=steek, v=vaste

TIP

Om ervoor te zorgen dat de wasdoekjes niet verkleuren, raden we aan ze voor het eerste gebruik te weken in koud water met een kleine hoeveelheid witte azijn. Dit verbetert ook het absorptievermogen van het garen. Daarna goed uitwassen

WASZAKJE IN KATOENGAREN

WAT HEB JE NODIG?

● Katoengaren afm. / 8/4

● Haaknaald 3 en 2,5

HOE BEGIN JE ERAAN?

1. Begin met een magische cirkel een haaknaald nr. 3.

2. Haak 8 puff st in de magische cirkel

3. Haak 2 puff st tussen elke puff st van de vorige ronde. Eindig met een hv.

4. Haak om en om 2 en 1 puff st in de volgende ronde. Eindig met een hv

5. Volgende ronde: 2 puff st in één opening en 2 puff st in ieder van de volgende twee openingen

6. Haak een v in alle steken in de volgende ronde. Eindig met een hv.

7. Gebruik nu haaknaald nr. 2,5. Haak 4 l. Sla 2 steken over en haak 1 v in de volgende steek.

8. Herhaal tot het einde van de ronde. Eindig met een hv.

9. Ga zo door tot de gewenste hoogte van de zak is bereikt (10-11 cm).

10. Haak een ronde vasten. Haak 4 v in de lus in de eerste ronde. Haak nog een ronde.

11. Haak de laatste ronde met 4 l in iedere 3de steek.

12. Vouw het garen dubbel en haak een ongeveer 55 cm lange koord met l.

BETEKENIS AFKORTINGEN EN SYMBOLEN puff st=puff steek, l=losse, hv=halve vaste, v=vaste

HULP HULP VOOR TURKIJE EN SYRIË

Overal in Vlaanderen slaan mensen de handen in elkaar om hulp te bieden aan de slachtoffers van de aardbevingen in Turkije en Syrië. Van Kappersbeurten in Koksijde tot benefiets in Beringen. Op de kaart op deze pagina kan je nakijken wat er bij jou in de buurt georganiseerd wordt én kan je je eigen actie toevoegen.

IN KAART - Van kappersbeurten in Koksijde tot benefiet in Beringen: dit zijn de hulpacties voor Turkije en Syrië in jouw gemeente: www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/02/13/ hulpacties-voor-de-slachtoffers-van-de-aardbeving-inturkije-en/

Liever doneren voor hulp aan het getroffen gebied? Dat kan via www.1212.be

Ga langs bij beeldend kunstenaars in heel Vlaanderen en Brussel.

DAGTRIPS DAGTRIPS

TIEN LICHTGEVENDE DAGTRIPS IN EIGEN LAND

✏ ANN WELVAERT

Eindelijk lente, eindelijk licht. De beste manier om ten volle van de lengende dagen te genieten? Een deugddoende minitrip vlakbij huis. Geen inspiratie? Wij wijzen je de weg met 10 lentefrisse tips.

1. TASSENWEELDE

Dol op handtassen? Met de expo BAGS: INSIDE OUT keert het Hasseltse Modemuseum het wondere universum van dit ultieme mode-accessoire helemaal binnenstebuiten. De expo focust niet alleen op het creatieve maakproces, maar ook op de manier waarop handtassen uitdrukking geven aan sociale status en identiteit. Bovendien blinkt de expo uit in volledigheid: je ontdekt er zo’n 300 unieke items, gaande van piepkleine vanity cases en luxueuze reiskoffers tot iconische blikvangers zoals de allereerste Birkintas van Hermès, de Brillant van Delvaux en de Baguettetas van Fendi, waarmee Sarah Jessica Parker zwierig door Sex and the City paradeerde. Een audiogids neemt je mee op sleeptouw doorheen dit handtassenwalhalla. Nog tot en met 14 mei.

LEGENDE

Gratis

Betalend

Rolstoeltoegankelijk

Kindvriendelijk

Indoor

Outdoor

8 euro per volwassene, www.modemuseumhasselt.be

2. BLOEMENTAPIJT

Tussen maart en mei ontluikt in het eeuwenoude Bertembos een gigantisch bloementapijt, gevormd door witte, roze en paarse bosanemonen. De Bertemboswandeling is 9 km lang. Deze gevarieerde wandeling voert je via schilderachtige holle wegen dwars door deze bloemenpracht. Onderweg doorkruis je ook het Eikenbos en de omliggende velden. Ga je op stap met jonge stappertjes? De grote weide van Speelbos ‘t Vossenhol is een geknipte picknicklocatie. Kies wel een zonnige dag uit voor je uitje, want bosanemonen openen hun bloemen enkel bij voldoende zonlicht.

Je kan de wandelroute downloaden via www.toerismevlaamsbrabant.be. Check voor vertrek via volgende website of de anemonen al in bloei staan: www.trekkings.be/lentewandelingen.htm

Hasselt Bertem

DELVAUX BRILLANTHUMOUR NOIR LANDER LOEK

3. THRILLERS VOOR TIENERS

Op zoek naar een verbindende outdoor activiteit die ook tieners kan bekoren? De podcastwandeling Doodskus - geschikt voor jongeren vanaf 14 jaar - speelt zich af in het Sterrebos in Rumbeke en vertelt het verhaal van molenaarsdochter Elena. Via zes spannende luisterfragmenten, die je vanaf de paardenstallen van het kasteel van Rumbeke door het provinciedomein loodsen, ontdek je hoe liefde, verraad en strijdlust in een ‘doodskus’ uitmonden. Zin in meer? In provinciedomein Wallemote-Wolvenhof in Izegem wacht nog meer avontuurlijke literatuur met de thrillerwandeling Instinct, eveneens op maat van tieners.

Beide podcasts zijn gratis te beluisteren via Spotify of Soundcloud. Meer info via www.westvlaamsehart.be en https://www.west-vlaanderen.be/domeinen

4. DESIGNLEGENDE IN C-MINE

Fan van design? In samenwerking met Triënnale Milano wijdt C-mine Genk een expo aan het oeuvre van de beroemde Italiaanse ontwerper, kunstenaar en theoreticus Enzo Mari (1932 – 2020). Je ontdekt er nooit eerder vertoonde tekeningen, posters, films, projecten en modellen. Als eerbetoon aan Mari worden er aanvullend ook nieuwe installaties getoond van hedendaagse internationale kunstenaars. De kleurrijke Enzo Mari Wonderkamer nodigt kinderen vanaf 6 jaar uit om het universum van de designlegende spelenderwijs te ontdekken.

15 euro per volwassene, www.c-mine.be

5. TOPFOTOGRAFIE OP TOPLOCATIE

Nog geen kijkje genomen in de schitterend gerestaureerde Antwerpse Handelsbeurs? Grijp dan snel je kans, want nog tot en met 16 april vormt het neogotische beursplein met zijn prachtige zuilengalerijen het decor voor de expo Ikonen van Anton Corbijn, een van de invloedrijkste rockfotografen van het moment. Met deze tentoonstelling focust Corbijn op iconen en hoe die herdacht worden. Ikonen omvat drie ongeziene reeksen: een intrigerende verzameling zwart-witfoto’s van graftombes, een reeks over Lenins visuele aanwezigheid in de USSR en een bijzondere verzameling zelfportretten geïnspireerd op grootheden uit de muziekwereld. Aansluitend is er ook de gratis expo Katoen Natie - The People, die tot stand kwam nadat Fernand Huts de topfotograaf carte blanche gaf om zijn havenpersoneel te fotograferen.

10 euro per volwassene (online voordeeltarief), www.handelsbeursantwerpen.be

Met meer dan een miljoen legoblokjes bouwde de Amerikaanse kunstenaar

Nathan Sawaya een 70-tal monumentale sculpturen. Zijn werk is nu te zien in de expo The Art of The Brick op de Brusselse Grote Markt. Sawaya bouwde overwegend indrukwekkende replica’s van wereldbefaamde kunstwerken zoals de Mona Lisa van Leonardo Da Vinci of De Schreeuw van Edvard Munch. Maar hij verrast ook met tal van unieke eigen creaties zoals een 6 meter groot T-Rex skelet. Na je bezoek kun je zelf in een gigantische bak Lego graaien om er je eigen kunstwerk te bouwen.

15 euro per volwassene, www.theartofthebrickexpo.com

130 JAAR ART NOVEAU

Brussel telt wel bijna duizend art-nouveaugebouwen. Het was architect Victor Horta die in 1893, met de bouw van het Tasselhuis, het startsein gaf voor de bloeiende Brusselse art-nouveaucultuur. Om deze 130ste verjaardag te vieren, pakt de hoofdstad uit met een rijkelijk feestprogramma. Een jaar lang kun je er genieten van tentoonstellingen, geleide stadswandelingen, interieurbezoeken en lezingen die helemaal in het teken staan van de Brusselse art nouveau. Bezoek je graag meerdere toplocaties? De Art Nouveau Pas biedt voordelig toegang tot 3 art-nouveauparels naar keuze, waaronder het Hortamuseum en het Solvayhuis.

Voor een Art Nouveau Pass betaal je 19 of 29 euro per volwassene, afhankelijk van de gekozen formule. www.visitbrussels.be

8. NOSTALGISCH VISSERSHUISJE

Een verfrissende strandwandeling vraagt om een verwarmende afsluiter. En waar kan dat beter dan in het oergezellige Huisje van Majutte in Blankenberge? Deze 18de-eeuwse visserswoning, wellicht het oudste exemplaar aan onze Belgische kust, behoorde generaties lang toe aan de familie Majutte. Vandaag huist hier een bijzonder museumcafé. Dat is tot de nok volgestouwd met fascinerende voorwerpen die je onderdompelen in het leven van de voormalige bewoners. Zo ontdek je er hoe vissersvrouwen met behulp van een ‘snelplasser’ vliegensvlug komaf maakten met toiletbezoekjes en hoe een ‘lollepot’ hun benen soms in vuur en vlam zette. In het cafégedeelte kun je genieten van lokaal lekkers zoals de Majutte Trutte, een verwenkoffie met lokaal heksendrankje. Mag het nog nostalgischer? Kies dan ‒ net zoals de vissers destijds na een dag op zee ‒ voor een ‘Poester’, een kop koffie met een royale scheut brandy. Wedden dat je het op slag heerlijk warm krijgt?

Gratis toegang (mits consumptie), www.visit-blankenberge.be, www.majutte.be

7.

6. LEGO-LIEFDE

Brussel Blankenberge

Brussel

JAN DARTHET

KISSERWEIDE WESTTOER

9. ETSER REMBRANDT

Dat Rembrandt een veelzijdig schilder was, is alom gekend. Dat hij diezelfde veelzijdigheid ook aan de dag legde wanneer hij met potlood en etsnaald aan de slag ging, bewijst de expo Rembrandt, fotograaf avant la lettre in Museum De Reede. Een 80-tal werken, gaande van (zelf)portretten en landschappen tot religieuze en mythologische thema’s, tonen je hoe de wereldberoemde kunstenaar erin slaagde om de wereld fotografisch in beeld te brengen, in een tijdperk waarin er van fotografie nog geen sprake was.

Zin in een onvervalste wildernistocht? Gelegen in het grensgebied tussen België en Nederland lonkt het Verdronken Land van Saeftinghe, de grootste brakwaterwildernis van Europa. Omdat de vloed hier verraderlijk snel kan opkomen, is het grootste deel van dit 36 km² grote oerlandschap niet vrij toegankelijk. Gelukkig nemen ervaren gidsen je vanaf maart tot en met november graag mee op pad. Tijdens een drie uur durende tocht door schorren, getijdengeulen, drijfzand en borrelende zoetwaterbronnen ontdek je de rijke natuur en geschiedenis van dit gebied. Terwijl je in de verte het spookdorp Doel, kerncentrales en voorbijglijdende tankers ontwaart. Kniehoge laarzen en een goede conditie zijn een must. Er geldt een minimumleeftijd van 10 jaar. Voor jongere kinderen bestaan er aangepaste, lichtere excursies.

12 euro per volwassene. Inschrijven voor excursies kan via www.saeftinghe.eu

LEGENDE

Gratis

Betalend

Rolstoeltoegankelijk

Kindvriendelijk

Indoor

Outdoor

10. KNIEHOOG DE WILDE MODDER DOOR

DIRK PAUWELS

ORNAMENTUM_PABLO PICASSO

SANNE VAN ARNHEM

RED MIJ NIET RED MIJ NIET INTERVIEW

KEES HUMMEL

Wanneer iemand het moeilijk heeft, moet je hen helpen, toch? Voor de meesten onder ons is dit een natuurlijke reflex – en gelukkig maar. Er zit echter een addertje onder het gras: niet alle manieren van helpen zijn ook echt een hulp.

Bovendien verdragen we het niet goed wanneer we commentaar krijgen op onze barmhartige acties. We willen toch alleen maar goed doen?

Maar... ben je nog wel echt aan het helpen wanneer de ander zich niet geholpen voelt? Iets waar we zelden bij stilstaan.

Sanne Van Arnhem schreef een boek over hoe je daadwerkelijk kan helpen wanneer een ander het moeilijk heeft, zonder in de val te trappen van het ‘Nodeloos Redden’. Uiteraard is het niet altijd verkeerd om iemand te willen redden: dokters redden mensenlevens, brandweerlui halen katten uit bomen, en iemand die aan het verdrinken is, kan je maar best uit de vaart halen. Toch is het niet altijd een goed idee om in de reddersmodus te schieten, vooral niet wanneer de ander door een moeilijke periode in zijn leven gaat.

Waarom is het niet altijd goed om de ander te willen redden?

Sanne Van Arnhem: ‘Wanneer je iemand wil redden, ga je vaak dingen regelen in haar of zijn plaats. Mensen voelen zich echter snel aangetast in hun autonomie wanneer je taken van hen gaat overnemen. Dat knaagt aan hun gevoel van eigenwaarde en het creëert een ongelijkheid in jullie relatie. Vaak is het trouwens helemaal niet nodig dat je die ander din-

gen uit handen neemt. Als iemand zelf stappen kan zetten naar een oplossing voor een probleem, geeft dat haar gevoel van eigenwaarde net een boost. In plaats van anderen te willen redden, is het vaak beter hen succesvol te steunen.’

Hoe doe je dat, iemand succesvol steunen?

‘Allereerst door te vragen waar die ander behoefte aan heeft. Dat is een vraag die we wel eens vergeten te stellen. Wanneer iemand je bijvoorbeeld opbelt om te vertellen dat ze liefdesverdriet heeft, ga je vaak meteen in de oplossingsmodus: je stelt voor om samen iets te gaan eten, of zegt dat je haar ex altijd

✏ KATHLEEN VERBIEST

al een sukkel vond. Dat helpt niet, want daarbij ga je voorbij aan het verdriet van de ander. Het is dus beter om eerst te vragen: waar heb jij nu behoefte aan, wat kan ik voor jou doen? Gewoon naar de ander luisteren, zonder tips of adviezen te geven, daar begint het mee. Je kan wel ideeën aandragen, maar als de ander daar geen behoefte aan heeft, zal ze daar niet voor openstaan. Dat zegt niets over die ideeën of over jou, al voelen we dat vaak wel zo aan.’

‘Dat oplossingsgerichte is trouwens echt aangeboren, we doen het bijna zonder erbij na te denken. Dan ben je bij je oma op visite en zeg je: ‘Ik schenk de thee wel in.’ Terwijl ze dat gewoon zelf wil doen. Als je iemand echt wil helpen, is het een goed idee om deze drie zaken voor ogen te houden: competentie, autonomie en verbinding. Dat is wat mensen nodig hebben. Ze willen tonen dat ze competent zijn, zich zelfstandig voelen, en verbinding maken met anderen. Als iemand die in een depressie zit niet geholpen wil worden, heeft dat er vaak mee te maken dat de persoon in kwestie niet wil dat je zijn of haar autonomie afpakt. Ze willen niet als een patiënt behandeld worden.’

Welke reacties heb je gekregen op het boek?

‘Ik heb vooral van veel vrouwen gehoord dat het herkenbaar is. Vrouwen zijn vaak extra gevoelig voor de sociale context, en ze worden opgevoed met het idee dat het hun taak is om voor anderen te zorgen, vriendelijk te zijn en niemand verdrietig te maken.

Vrouwen gaan dus in de reddersrol omdat ze denken: iemand is verdrietig en ik moet daar iets aan doen. Mannen gaan eerder in de reddersrol omdat ze erg oplossingsgericht ingesteld zijn. Het is bijna alsof ze geprogrammeerd zijn om oplossingen te zoeken. Maar dat is allemaal gedrag dat je kan aanpassen, zodra je beseft waar het vandaan komt. Zo ga ik in mijn boek dieper in op de elf redenen tot nodeloos redden. Wanneer je je in een of meer daarvan herkent, is het makkelijker om je eigen reddersreflex te omzeilen en over te gaan tot succesvol steunen.’

REDENEN TOT NODELOOS REDDEN

In haar boek Red mij niet haalt Sanne Van Arnhem elf redenen aan waarom we soms te snel overgaan tot nodeloos redden, in plaats van iemand succesvol te steunen. Hier halen we alvast zes van die redenen aan. Herken jij ze?

1. INSTINCT

Mensen zijn groepsdieren. Als iemand in de groep in de problemen zit, heeft dat gevolgen voor de hele groep. Daarom is het een natuurlijke reflex elkaar te willen helpen, of die ander dat nu echt nodig heeft of niet.

2. EMPATHIE

De pijn van een ander raakt ons. Daarom proberen we ons voor te stellen hoe we zelf geholpen willen worden als we ons in een vergelijkbare situatie zouden bevinden. Dat soort hulp geven we dan aan de ander, zonder na te gaan of de ander ook op die manier geholpen wil worden.

3. IN HET VERLEDEN BEHAALDE RESULTATEN

Als een hulpstrategie één keer succes heeft gehad, hebben we de neiging die strategie te herhalen. Maar andere mensen en andere situaties vragen soms om een andere aanpak.

4. GELUKSHORMONEN

Iemand helpen geeft je een goed gevoel. Op zich is daar niets mis mee, behalve wanneer je in de reddersmodus schiet omdat je nood hebt aan een injectie gelukshormonen.

5. PERFECTIONISME

Perfectionisten zien meteen wat er schort, en willen meestal ook op een goed blaadje staan bij anderen. De combinatie van die twee eigenschappen kan ervoor zorgen dat een perfectionist heel snel (te snel?) een handje toesteekt zodra er iets niet perfect verloopt.

6. PROJECTIE

Soms projecteren we onze noden op anderen, omdat we onze eigen problemen niet onder ogen durven te zien. Zo kan bijvoorbeeld iemand die verwaarloosde dieren opneemt eigenlijk zelf worstelen met gevoelens van verwaarlozing.

VROUWENKOFFIE UIT CONGO VROUWENKOFFIE UIT CONGO

Op 8 maart, Internationale Vrouwendag, lanceert Oxfam Fair Trade een limited edition ‘vrouwenkoffie’ uit Congo. De biologische Women’s Hope Koffie wordt geproduceerd door leden van de koffiecoöperatie Rebuild Women’s Hope. Zij focussen zich op vrouwenrechten en gendergelijkheid.

Women’s Hope Koffie wordt geteeld op het Congolese eiland Idjwi, gelegen in het grote Kivumeer tussen Congo en Rwanda. De bevolking is er afhankelijk van de landbouw, en voornamelijk van koffie. Idjwi heeft een ideaal koffieklimaat en -landschap, waardoor de koffie op grote hoogte geteeld kan worden. Hoe hoger Arabica-bonen geteeld worden, hoe minder cafeïne en hoe smaakvoller de koffie. De bonen groeien in donkere, vulkanische grond en er worden geen chemische meststoffen gebruikt.

VROUWEN AAN DE KOFFIE-MACHT

Idjwi’s Arabica-koffie is vandaag wereldwijd bekend. En op de plantages van Rebuild Women’s Hope zijn het de vrouwen die de vruchten plukken van de succesvolle oogst. Letterlijk en figuurlijk. Rebuild Women’s Hope (RWH) werd opgericht door Marceline Budza. Toen zij op een dag een vriendin bezocht op Idjwi, schrok ze van de schrijnende omstandigheden van vrouwen in de koffiesector. Vrouwen spelen een centrale rol in de koffieverbouwing, maar het zijn de mannen die belangrijke beslissingen nemen en de touwtjes in handen hebben. Bovendien moesten de

KONINGIN MATHILDE PROEFDE

ALS EERSTE DE WOMEN’S HOPE KOFFIE

Op 2 februari bracht Koningin Mathilde een bezoekje aan de Oxfam Wereldwinkel in de Hoogstraat in Mechelen, die net als de koningin zijn vijftigste verjaardag vierde. Hare Majesteit de Koningin mocht er als eerste de vrouwenkoffie Women’s Hope Koffie proeven, en werd ingewijd in de rijke geschiedenis van de Oxfam Wereldwinkels.

vrouwen harder werken en werden ze minder betaald dan de mannen. De koffie zelf werd op dat moment ook enkel verkocht aan smokkelaars, die het waar op hun beurt Rwanda binnensmokkelden.

REBUILD WOMEN’S HOPE

Marceline wilde daar iets aan doen. Zo werd RWH geboren. Enerzijds wilde zij de vrouwen beter organiseren, hun een centrale plaats geven in het managen van de koffieplantage en de verkoop, en hun levensstandaard en bewustzijn rond de situatie verhogen. Anderzijds wilde ze een hogere internationale meerwaarde creëren voor de geteelde koffie.

WAT DEED/DOET RWH?

• Ze verhoogden de kwaliteit van de koffie. Hiervoor bouwden ze al verschillende moderne wasstations. Sinds 2022 is hun koffie ook bio-gecertificeerd.

• RWH heeft een eigen materniteits- en pediatriekliniek, en investeert in drinkbaar water en schone toiletten aan de wasstations, maar ook in vormingen rond landbouwtechnieken, brood maken, lezen en schrijven, naaien, zeep maken, …

• Ze empoweren de vrouwen door o.a. workshops te geven rond vrouwenrechten.

• Ze zetten in op agro-ecologische teelttechnieken. Zo bestrijden ze erosie, verhogen ze de bodemvruchtbaarheid op duurzame wijze en planten ze bijvoorbeeld andere fruitbomen om nieuwe bronnen van inkomsten te creëren.

• Tijdens het koffieseizoen stelt RWH 12.000 vrouwen te werk en 900 mannen. Vandaag wordt hun koffie geëxporteerd naar Azië, Europa en de Verenigde Staten.

✏ SHANNAH JONGSTRA/OXFAM - REBUILD WOMEN’S HOPE

OOK EEN PAKJE WOMEN’S HOPE KOFFIE KOPEN?

Women’s Hope Koffie (limited edition) vind je in alle Oxfam Wereldwinkels, magasins du monde en de webshop oxfamfairtrade.be Prijs: € 6,55 voor een pakje van 250g

Benieuwd hoe Women’s Hope Koffie smaakt? Kom op 8 maart naar de Oxfam Wereldwinkel aan het Gent-Sint-Pietersstation. Daar krijg je van de barista’s van Komafkoffie die dag een lekker proevertje.

Wil jij de vrouwenkoffie ook proeven, maar is Gent niet naast de deur? Hou de website van Oxfam in de gaten voor alle proevertjes op 8 maart: oxfamfairtrade.be/ nl/2023/01/schenk-vrouwenkoffie-op-8-maart

een hele uitdaging om betaald en onbetaald werk te kunnen combineren met een gezinsleven. Laat staan dat we ook nog de tijd zouden vinden om een aantal extra uren te besteden aan vrijwilligerswerk. Ons hoedje af dus voor alle Femmaleden die dat voor elkaar krijgen en het bovendien met zo veel enthousiasme doen.

10

Vrijwilligers staan midden in de wereld en zien haar noden. Ze geloven in verandering ten goede, en willen zich daarvoor inzetten. Ze geloven in hun medemensen, staan open voor hun verhalen, en willen met hen samenwerken. Vrijwilligers staan met een open hart en open armen in de maatschappij.

INTERVIEW MARIELLA DUPONT

FEMMA INSPIREERT TOT IN CATALONIË FEMMA INSPIREERT TOT IN CATALONIË

✏ KATHLEEN VERBIEST

Mariella Dupont (59) woont als sinds de jaren 90 in Ametlla del Vallès in Catalonië, zo’n 30 kilometer ten noorden van Barcelona. Ondanks de vele kilometers die haar van haar Vlaamse geboortegrond scheiden heeft ze nog steeds een nauwe band én regelmatig contact met haar familie in België. Mariella’s zussen Marina en Arlette zijn beiden actief bij Femma Lutselus. Mariella sloot zich in haar Catalaanse dorp aan bij de lokale vrouwenbeweging Agrupació Cultural de Dones de l’Ametlla del Vallès. Hierdoor vormt ze een brug tussen de Vlaamse en de Catalaanse vrouwenbeweging, want haar zuiderse vriendinnen laten zich graag inspireren door hun noordelijke Femmazusters.

Hoe ben je in Catalonië terechtgekomen?

Mariella Dupont: ‘Ik ben in 1993 samen met mijn man naar hier verhuisd. We werkten toen voor een Canadees bedrijf en moesten voor ons werk veel reizen. We kregen toen de keuze om naar Madrid of Barcelona te verhuizen. We hebben voor Barcelona gekozen, omdat dat dichter bij België was.’

Waarom ben je lid geworden van de lokale vrouwenbeweging?

‘Mijn zussen zijn al jaren bij Femma en als ik in België op bezoek was, nam ik de Femmaboekjes mee naar Spanje. Ze deden zoveel mooie dingen en als ik in België zou wonen, zou ik zeker lid geworden zijn! In Ametlla vroeg een vriendin, die bij de Agrupació de Dones in het bestuur zat, of ik tijd had om een handje te helpen. Als je al zo veel jaren in een dorp woont, ken je iedereen en iedereen kent jou. De mensen hier weten dat ik graag kook, en dus vroegen ze of ik tijd

en zin had om mee te doen met de organisatie van een berenar (vergelijkbaar met een uitgebreid vieruurtje, nvdr). De maaltijd werd georganiseerd in een masia, een oud landhuis, typisch voor deze streek. Daarna werd ik gevraagd om mee te werken aan de workshops, en zo ben ik erin gerold. Momenteel zit ik ook mee in het bestuur.’

‘De eerste workshop waaraan ik meegewerkt heb, was in februari 2020, maar daarna hebben we alles een tijd moeten stilleggen omwille van covid. Nu zijn we weer erg actief: we hebben elke maand wel een activiteit op het programma staan.’

Wat voor activiteiten organiseren jullie?

‘We organiseren elk jaar een aantal kooklessen, een aantal berenars, en we nodigen soms ook mensen uit om een voordracht te komen geven. Zo hebben we voor 15 februari een coach uitgenodigd die komt

praten over hoe we onze eigen sterkten als vrouw kunnen ontdekken. Elke vrouw heeft een godin in zich, je moet ze alleen vinden ... We organiseren ook activiteiten tijdens lokale feestdagen: we doen mee met de sardinada op aswoensdag, en op de feestdag van Sant Ponç verkopen we zoetigheden, gemaakt door onszelf en onze leden. Maandelijks publiceren we een seizoensgerecht in het dorpskrantje en we hebben ook al een kookboekje uitgebracht met traditionele recepten van onze leden.’

‘Ik heb een keer voorgesteld een workshop bloemschikken te doen, maar de prijzen die leden daar in België voor betalen, kunnen we hier niet vragen. In België betaal je al gauw 25 of 30 euro voor een bloemstukje en de mensen daar begrijpen dat je dat soort prijzen moet vragen om uit de kosten te komen. Dat zijn echter prijzen die de meeste mensen hier zich niet kunnen permitteren.’

‘Soms werken we ook samen met andere verenigingen uit het dorp door typische gerechten voor te bereiden. Met Driekoningen, wat hier een even belangrijk feest is als Sinterklaas in België, zorgen wij voor de xocolatada: stroperige chocolademelk waar je een lekker zoet gebak in doopt, melindros genoemd. Tijdens de laatste xocolatada hebben we 1700 bekertjes warme chocolade uitgedeeld!’

Wat is jouw functie binnen de vereniging?

‘Vanuit het bestuur vullen we elkaar zo veel mogelijk aan. Ik sta in voor de marketing: ik ontwerp en publiceer de affiches. De workshops organiseer ik samen met mijn collega, want twee kunnen meer dan één. We hechten ook veel belang aan de tafeldecoratie: bij elke gelegenheid in de masia wordt speciale aandacht gegeven aan de decoratie en dat wordt erg gewaardeerd door onze leden. Bij gezellig tafelen hoort immers een mooi verzorgd tafeldecor! Samen met mijn collega zoek ik dan ideeën, onder andere op Pinterest.’

‘WANNEER IK IN BELGIË

OP BEZOEK WAS, NAM IK DE FEMMABOEKJES

MEE NAAR SPANJE.’

‘Een belangrijke gebeurtenis voor ons is ook de Marathon van de lokale tv-zender TV3*, wat te vergelijken is met De Warmste Week. We organiseren een kookles vlak voor Kerstmis en de opbrengst daarvan gaat integraal naar een goed doel. Ik heb een voorliefde voor desserts, dus die maak ik dan klaar; dat zullen vast mijn Belgische genen zijn.’

‘Onze groep is erg traditioneel, veel leden hebben al een gevorderde leeftijd. Ze staan dus vaak een beetje argwanend tegenover nieuwe dingen. Zo hadden ze veel reserves bij de tiramisu die ik vorig jaar gemaakt heb, en bij de red velvet cake waar ik dit jaar mee afkwam. Het kost dan altijd wat moeite om hen te overtuigen, maar als puntje bij paaltje komt, krijg ik hen meestal wel over de streep. Ik heb ook al eens wafels en pannenkoeken willen bakken, maar dat wilden ze echt niet. Vorige week heb ik toch speculaas gemaakt, en dat vonden ze wel erg lekker.’

Welk publiek trekken jullie aan?

‘Iedereen is welkom, maar niet iedereen heeft tijd. Op een woensdagnamiddag van 17 tot 20 u. bijvoorbeeld komen er vooral mensen van middelbare leeftijd, gepensioneerden en werkloze jonge vrouwen. Onze activiteiten staan ook open voor mannen - zo was er op onze laatste kookles een man aanwezig, zijn vrouw had hem ingeschreven (lacht). In ons lokaal is plaats voor 32 mensen, en meestal zit het vol. Als we een grotere groep hebben, huren we de ma-

sia af. We hebben bijna 100 leden, en op Instagram hebben we 236 volgers – een aantal dat nog elke dag aangroeit.’

Hoe is de Agrupació Cultural de Dones tot stand gekomen?

‘De vereniging is ontstaan in de jaren 70, toen de mannen in het weekend op café gingen om pinten te drinken en te kaarten. Hun vrouwen besloten om zelf ook samen te komen. Van een koffiekletsgroepje waar recepten werden uitgewisseld evolueerde het tot een vereniging die uitstappen, praatgroepen en kooklessen organiseerde. In de jaren 80 werd de Agrupació gevormd, met officiële statuten. Onze huidige voorzitster was er toen al bij.’

‘Intussen zijn er al veel leden weggevallen, want de meesten waren van de derde leeftijd. We proberen nu actief jongere leden aan te trekken, door onder andere voordrachten te organiseren over meer hedendaagse thema’s . Ook de mond-tot-mondreclame doet zijn werk: wij zien op onze workshops nu meer jonge mensen die nog geen lid zijn maar komen omdat ze iets willen leren. Verder zijn we te vinden op Facebook en Instagram. Misschien maken we ook wel eens een TikTok-filmpje!’

Welke ideeën hebben jullie al overgenomen van Femma?

‘Mijn zus publiceert op haar Facebookpagina wat ze met Femma gaan doen. Bij elke activiteit stel ik me de vraag: is dat iets wat wij hier ook zouden kunnen doen? Soms moet ik het idee wel wat aanpassen, omdat het niet te duur mag zijn. Zo vragen wij voor de kooklessen een prijs waarmee we alleen de kosten van het eten dekken. De laatste kookles bijvoorbeeld kostte zes euro voor leden en zeven euro voor niet-leden. Soms is het iets duurder, maar boven de tien euro gaan we niet.’

‘Een van de recepten die we van Femma hebben overgenomen, was een koude soep van radijsjes. Ik geloof dat het bij jullie om een warme soep ging, maar hier zijn koude soepen populair, dus heb ik ze als zomersoep verkocht! Die viel hier erg in de smaak. Mijn zus heeft ook al recepten van ons gebruikt, bijvoorbeeld een recept voor tartaletas (een soort gebakjes) met bospaddestoelen en garnalen.’

‘Dat samen achter het fornuis staan met anderen zit ons echt in het bloed: mijn moeder kookte met de Vrouwengilde, mijn zussen met Femma, en ik doe hier met veel plezier mee aan de culinaire lessen. Eten is belangrijk in onze cultuur. Kokkerellen zorgt voor verbinding, samenhorigheid. Daarom hou ik ervan om mensen te leren koken. Want de jongeren en de mannen die naar onze kooklessen komen, die komen echt om het te leren. De man die onlangs op onze kookles aanwezig was, zei dat hij had zitten zoeken naar kooklessen, maar dat die 50 euro kosten, terwijl hij bij ons voor zeven euro de les kan volgen en het is nog lekker eten ook. Onze andere deelnemers komen voor de gezelligheid, om nieuwe recepten te leren en ondertussen gezellig te keuvelen.’

‘Onze samenkomsten zijn vooral sociaal gericht. Iedereen is welkom, leden en niet-leden. In ons dorp hecht men belang aan wat men in het Catalaans fer poble noemt. Dat komt erop neer dat we een band scheppen tussen dorpsgenoten. Dat lijkt me heel belangrijk vandaag de dag.’

*De Marathon van TV3 is een live tv-programma waarbij geld wordt ingezameld. Dit evenement wordt elk jaar georganiseerd in december en duurt 15 dagen.

RUSTPUNT RUSTPUNT

Het heeft geen naam. Het komt niet in de kranten want opzienbarend is het niet wat je zomaar, zo vaak zo onopvallend doet.

Toch ben je veel meer dan een staatshoofd of een oorlogsheld een knooppunt tussen mensen dat leemten en verschillen dicht.

Met waken en vooruitzien. Met sjouwen en bezielen. De eerste en de laatste zijn. Het is een kunst om waarde toe te voegen aan het leven en juist met wat niet meetbaar en niet koopbaar is. Dat is de grootsheid van het ongeziene dat in het braakland van de stilte telkens weer ontkiemt.

Zoals een veldbloem overal langs beemd en bermen honderdvuldig kleuren tovert zo krijgt de wereld onverwachte charme waar zonder prijs en met een glimlach de één de ander dient.

Gratuiteit is een zeldzame bijzonder mooie bloem.

- Kris GelaudeUit: Levenslang. Woorden voor grote en kleine momenten. Kolet Janssen en Rebekka Jonkers, 2011, Pelckmans Uitgeverij

DE EIGEN MIX VAN DE EIGEN MIX VAN

CHRIS GOOSSENS

✏ KATHLEEN VERBIEST - SANNE ROUMA

Chris Goossens (64) woont in Leuven met haar echtgenoot Marc. Ze heeft een dochter van 32 en een kleindochter van bijna anderhalf. Chris werkt bij Femma als teamleider van de groepscoaches. Ze coördineerde het project ‘100 jaar Femma’ en schreef mee aan de beleidsplannen van onze organisatie. Voordien werkte ze bij het ACW, nu Beweging.net. Binnenkort gaat ze met pensioen.

GEOLIEDE MACHINE

Chris: ‘Hoewel mijn man en ik vroeger allebei voltijds werkten, hebben we ons werk en het huishouden altijd vrij goed kunnen combineren. We zorgden samen voor het huishouden: we hadden allebei een aantal vaste taken, en een aantal taken wisselden we af. Koken en boodschappen doen werden bijvoorbeeld gedaan door degene die het eerste thuis was. Op die manier hadden we beiden nog tijd voor engagementen in onze lokale gemeenschap, voor vrienden en familie, en voor onszelf. Ons huishouden liep als een geoliede machine.’

‘Toen onze dochter Sanne geboren werd, ging het ook nog goed. Ik had veel avond- en weekendwerk, terwijl mijn man overdag moest werken. We konden elkaar dus afwisselen in de zorg voor onze dochter. Daardoor hadden we zelden een babysit nodig. Bovendien was er in onze organisatie arbeidsduurvermindering, zodat ik op woensdagnamiddag thuis was. We hadden in die tijd een gezinskalender waarop ik aanduidde wanneer ik wel en niet thuis was. Tijdens het weekend was ik wel vaak weg, maar tijdens de schoolvakanties en op woensdagnamiddag was ik thuis. Mijn dochter moest mij dus wel eens missen, maar ze wist ook wanneer ik er wel zou zijn.’

VOOR EN NA

‘In 2012 werd ons leven echter helemaal overhoop gehaald. Mijn man kreeg een zwaar verkeersongeval en is sindsdien arbeidsongeschikt. Hij is door het

oog van de naald gekropen: hij heeft een maand in een geïnduceerde coma op intensieve zorgen gelegen en moest daarna drie maanden revalideren. Door het ongeval kan hij zijn rechterarm niet meer gebruiken en heeft hij constant pijn in zijn rug en arm. Hij is dus erg beperkt in zijn doen en laten. Sindsdien is er in ons gezin een voor en een na.’

‘Die eerste maanden waren een kwestie van overleven – letterlijk voor hem, figuurlijk voor mij. Twee of drie keer per dag ging ik naar het ziekenhuis. Ik kreeg in die tijd wel wat hulp van vrienden en buren, en we hebben ook een periode Gezinshulp ingeschakeld. Na een tijdje moet je echter weer je gewone leven oppakken, en van dan af moest ik alles zelf doen. Wassen, strijken, koken, boodschappen doen, de tuin onderhouden, ... De afwasmachine leeghalen kan mijn man nog wel, en hij doet ook nog steeds onze administratie. Maar boodschappen doen, naar de drankcentrale gaan, of koken, dat kan hij niet meer.’

‘We zijn toen noodgedwongen alles rustiger aan gaan doen. Ik schroefde mijn sociale engagementen terug, zette mijn sociaal leven op een lager pitje. Sindsdien zijn we allebei wel meer beginnen lezen en wandelen; dat doen we heel graag.’

MANTELZORG

‘Enkele jaren na het ongeval van mijn man ging ik bij Femma aan de slag. Sindsdien werk ik 28 uur per week. Die reductie in combinatie met het tijd- en

plaatsongebonden werken heeft ervoor gezorgd dat ik mijn job kan combineren met de mantelzorg voor mijn man. Als ik me elke dag naar Brussel had moeten verplaatsen, had ik het vast niet volgehouden. Hier in huis heb ik mijn bureau ingericht als werkplek, en ik klop hier ook echt mijn werkuren, net als op kantoor. Ik werk in de voormiddag aan mijn bureau, eet ‘s middags samen met mijn man, en werk dan in de namiddag voort tot ik klaar ben. Ook al werk ik van thuis uit, ik hou mijn betaalde en onbetaalde werk gescheiden. Voor mijn man is het een geruststelling dat ik in huis ben, en mij bespaart het tijd en energie dat ik niet elke dag naar Brussel moet.’

‘Ik heb ook een tijdje beperkte mantelzorg voor mijn schoonmoeder opgenomen. Voor mijn eigen ouders heb ik niet veel moeten zorgen, omdat ik een zus en vier broers heb die dichter bij hen woonden. Nu zorg ik wel een dag per week voor mijn kleindochter. Mijn man gaat dan soms mee. Hij kan haar niet oppakken, maar nu ze wat ouder is, kan hij wel op andere manieren met haar bezig zijn. Soms leest hij haar bijvoorbeeld een boekje voor. Die interactie met zijn kleindochter is een lichtpunt voor hem.’

HULP BIJ HET COMBINEREN

‘Wat me heel erg geholpen heeft om betaalde arbeid en onbetaalde zorg te combineren, is het feit dat ik mijn werk altijd heel graag gedaan heb. Bij ACW/ Beweging.net en Femma draait alles om mensen samenbrengen, rechtvaardigheid, solidariteit en zeker bij Femma, vrouwenrechten. Daar kan ik mij volledig mee identificeren. Het is dan ook niet moeilijk om daar engagement voor op te brengen. Er heerste ook altijd een positieve werksfeer, en ik had goede leidinggevenden en fijne collega’s. Bovendien heb ik veel kansen gekregen, en kreeg ik de ruimte om wat te experimenteren. Daardoor kon ik stappen vooruitzetten en succeservaringen opdoen. Dat alles houdt je gemotiveerd.’

‘Verder heb ik een breed interesseveld en leer ik graag dingen bij. Ik heb er dus nooit tegenop gekeken om te gaan werken of aan vormingen mee te doen. Ook in het huishouden speelde dat mee: al bij al doe ik graag huishoudelijk werk. Ik kook bijvoorbeeld graag, het helpt me ontspannen. Ik ervaar het huishouden dus eerder als een welkome afwisseling met mijn werk, in plaats van iets vervelends dat er bovenop komt.’

‘Ik heb ook het geluk dat ik een relatief goede gezondheid heb en niet vaak ziek ben. Bovendien heb ik een partner en een gezin en familie die mij steunen in wat ik doe. Ook dat zijn heel belangrijke factoren geweest om de combinatie tussen betaald werk en onbetaalde zorg vol te houden.’

IN DE KIJKER

EEN KROONTJE EEN KROONTJE EEN SAMENWERKING MET

In Oppuurs hebben ze er sinds kort een koninklijke telg bij. Femma - Ferm Oppuurs mag het voorvoegsel ‘Koninklijke’ gebruiken.

Of mooier gezegd: ‘het heeft Zijne Majesteit de Koning behaagd om Ferm Oppuurs deze titel en gunst toe te staan’.

Ze krijgen de titel omdat de vereniging al 100 jaar ononderbroken een belangrijke rol speelt in de plaatselijke samenleving.

SAMEN MEER BETEKENEN

In Oppuurs kozen de Ferm- en Femmaleden er bewust voor om zeer nauw samen te werken. Meer dan 100 jaar geleden was Ferm de eerste vrouwenvereniging die er het licht zag, maar 10 jaar later volgde Femma.

Zowel Ferm als Femma gaven vrouwen een stem. Dat was in die tijd, toen de vrouwen bijvoorbeeld nog geen stemrecht hadden, eerder uitzonderlijk.

Hun samenwerking is in Vlaanderen ook eerder uitzonderlijk, maar volgens Mary Fernandez (Ferm) en Rita Cassiman (Femma) zijn er veel paralellen tussen beide organisaties. Vandaag is hun doel vrouwen

te verenigen, ongeacht geloof, sociale status of politieke voorkeur. Die sociale mix van leden is de beste voedingsbodem voor een vereniging. De koninklijke dames organiseren uitstapjes, gaan musea bezoeken, bier of champagne proeven , organiseren gespreksavonden, gaan fietsen of wandelen. Samen hebben ze 111 leden, wat veel is voor een kleine gemeente als Oppuurs.

BRIEF AAN DE KONING

Het was Mary Fernandez (voorzitter Ferm Oppuurs en Femmalid) die het initiatief nam om contact op te

✏ MARIJKE MOYSON

nemen met het Hof om de titel aan te vragen. Aan de hand van publicaties kon zij het 100jarig onafgebroken bestaan bewijzen. Daarnaast dook ze de archieven in om onder andere de jaarprogramma’s van de vijf voorbije 5 jaren op te snorren en -niet onbelangrijk- de positieve impact van hun vereniging te benadrukken.

Op 9 maart krijgen beide verenigingen het brevet met hun koninklijk voorvoegsel uit handen van de gouverneur.

OOK WAT KONINKLIJK BLOED TOEVOEGEN AAN JOUW GROEP?

Wanneer jouw vereniging 50 jaar bestaat, kan je de titel ‘Koninklijk’ aanvragen. Deze titel is altijd een gunst van de koning en wordt nooit automatisch toegekend. De koning kan bijvoorbeeld rekening houden met het beheer van je vereniging en het doel dat je vereniging nastreeft. Hier lees je hoe je de aanvraag moet aanpakken:

vereniginginfo.be/blog/vzws/een-verenigingbestaat-50-jaar-krijg-je-dan-automatisch-detitel-koninklijk-moeten-de-statuten-gewijzigd-worden/49/

ARMENIË, VERRASSEND VEELZIJDIG

ARMENIË,

Armenië is een verrassend én prachtig land in de Kaukasus dat meteen vertrouwd aanvoelt. Het is een veilig land met gastvrije mensen. Hoewel er nog geen massatoerisme is, verwelkomen Armeniërs je met respect en vriendelijke nieuwsgierigheid. Is je interesse gewekt, reis dan eind september met ons mee.

Het land,zo groot als België, grenst aan Georgië, Iran, Turkije en Azerbeidzjan. Het heeft geen zee, wel een prachtig hooggelegen meer: Sevan (dat we bezoeken, inclusief boottocht!).

Armenië is één van de oudste landen ter wereld. De Armeense cultuur is door de eeuwen heen beïnvloed door Perzen, Grieken, Arabieren, Byzantijnen, Turken, … In de 4de eeuw werd het Christendom er de staatsgodsdienst en werd Armenië officieel het eerste Christelijke land ter wereld. Tijdens onze reis bezoeken wij de ‘heilige’ stad Eihmiadzin.

De rijke, duizendjarige cultuur is alomtegenwoordig: prachtige oude kloosters, vaak verscholen in de bergen (zoals Tatev, bereikbaar via de langste kabelbaan ter wereld); de mooie hoofdstad Yerevan (oude en moderne kunst, zalige terrassen en leuke winkeltjes); een Griekse tempel; een concert in een oud klooster, Zorats Karer (‘Armeens Stonehenge’), een eeuwenoude begraafplaats, …

Het volk kende veel perioden van overheersing (de berg Ararat ligt nu in Turkije, …) en onderdrukking: we bezoeken het indrukwekkende Genocidememoriaal.

Op culinair vlak is Armenië super: vers fruit (perziken, abrikozen, granaatappel, ...), topwijnen (Armenië is de baker-

mat van de wijn, we bezoeken een van de oudste wijndomeinen ter wereld) en de beroemde Brandy. En heerlijke combinaties van oude tradities (bijv. Lavash brood, we mogen het zelf bakken) en culinaire invloeden: Perzisch, mediterraan, Arabisch en Russisch. We eten vaak bij lokale mensen en natuurlijk volgen we een workshop Armeens koken!

Armenië heeft een prachtige natuur met adembenemende landschappen, zeker in de vroege herfst.

In september is het weer er heerlijk: gemiddeld 25 graden, ideaal voor culturele bezoeken, genieten van de natuur en een terrasje.

90% van het grondgebied is gelegen boven 1000 meter (we bezoeken de Karavanserai, een overgebleven getuige van de Zijderoute). Bergen, meren, bossen, in prachtige kleuren, ... Een wandeling in het hooggebergte mag niet ontbreken, zet je wandelschoenen alvast klaar.

Alles is voor jou georganiseerd, met een eigen gids en chauffeur gedurende de hele periode en verblijf in vol pension.

Armenië, gastvrij, rijk aan cultuur en natuur, lekker! 21 september tot 1 oktober Begeleiding; Veer Dusauchoit

REIZEN 2023

MAART

Rome, de eeuwige stad

23 tot 27 maart (5d) met Lut Deroy

Dwalen tussen forten, een stukje geschiedenis in de kijker (België) wandelweekend

31 maart tot 2 april (3d) met Daniëlle De Cock en Ann De Proft

APRIL

Egypte, samen op zoek naar de wortels van onze westerse cultuur (Speciale editie voor mama’s, oma’s, tantes en kids van 10-18 jaar) met vernieuwd programma

1 tot 10 april (10d) - paasvakantie met Veerle Vlasselaer

MEI

Hasselt, verrassend weekendje weg

12 tot 14 mei met Chris Oostens en Veerle Vlasselaer

Madeira

7 tot 14 mei met Marina Fauconnier

Naar het einde van de wereld Camino a Finisterre (Spanje)

22 tot 28 april met Christel Derycke en Bernadette Jansseune

JUNI

Cyprus, Noord en Zuid

4 tot 15 juni met Marina Fauconnier

Hollandse hoogtepunten

Fietsvakantie

17 tot 24 juni (8d) met Toos Janssen en Erika Leus

Heerlijke dagen in Noord-Frankrijk (busreis)

13 tot 16 juni - met Francine Leupe en Leen Simoen

JULI

Fietsen tussen kreken in Oost- en Zeeuws-Vlaanderen

31 juli en 3 augustus (4d) met Nicole Van Deynse en Bernadette Jansseune

Verrassend Slovenië

2 tot 9 juli met - Veerle Vlasselaer

Charleroi, in de voetsporen van de mijnwerkers Wandelweekend voor geoefende stappers

31 juli tot 1 augustus

Met Christel Derycke en Danielle De Cock

AUGUSTUS

Renchtal, Zwarte Woud (Duitsland) Wandelmidweek

14 tot 18 augustus met Rita Vancamp en Hermina Vande Voorde

Heerlijk nazomeren in Ieper

25 tot 27 augustus met Francine Leupe en Leen Simoen

De Baltische Landen (Estland, Letland, Litouwen)

20 tot 28 augustus met Lut Deroy

SEPTEMBER

Op en rond ‘de Schreve’, geanimeerd fietsen in het Heuvelland (België)

6 tot 9 september met Francine Leupe en Bernadette Jansseune

BOEK JE REIS OP TIJD!

Emilia Romagna, een verrassende ontdekkingstocht in de buik van Italië met Marina Fauconnier

30 augustus tot 5 september

Armenië, gastvrij, rijk aan cultuur en natuur, lekker!

21 september tot 1 oktober met Veer Dusauchoit

Inspirerende, sportieve dagen aan zee. Zin in zin (België)

15 tot 17 september met Marie-Jeanne Van Parys en Christine Maesseele

vrijdag 15 tem zondag 17 september

OKTOBER

Nepal

13 tot 24 oktober met Marina Fauconnier

Barcelona, stad van Gaudi, Rambla en Picasso

30 september tot 5 oktober met Rita Vancamp

NOVEMBER

Egypte klassiek, de geheimen van de Nijl en het land van de farao’s en de Nubiërs

26 oktober tot 5 november met Veerle Vlasselaer

DECEMBER

Wenen in kerstsfeer

30 november tot 4 december met Marleen Deputter en Veerle Vlasselaer

Enkele maanden voor een reis vertrekt, moeten we de gereserveerde vliegtuigstoelen die we niet opnemen, teruggeven aan de maatschappij waarmee we vliegen. Daarna zijn de stoelen enkel nog ‘op aanvraag’. En dat kan gevolgen hebben. De vluchten kunnen op een ander tijdstip vertrekken en de prijs kan hoger zijn. Ook hoteliers willen goed op tijd niet-gebruikte kamers terug, zodat ze die kunnen vrijgeven voor andere gasten. Laat boeken kan ook betekenen dat je een eenpersoonskamertoeslag moet betalen. Musea, bezienswaardigheden, restaurants, bussen, … moeten allemaal op voorhand weten hoeveel gasten ze per dag kunnen verwachten, zodat alles veilig en vlot kan verlopen. Wacht dus niet te lang met het boeken van je reis!

Reserve van aardgas Preek Belangrijk document Vrouwtjesschaap Laagtij Zigzaggen

Primus in talen Weg met rij bomen Stad in Frankrijk Roofdier Omzetbelasting Zoogdier

Merkwaardigheid Van ‘gaan’

Kaassoort Jongensnaam Rad

Wie strooit

Evenhoevig dier Afkorting tijdschrift

Gevleugeld insect

Vlaktemaat Kaatsnetje

Boomsoort Halmen van gedorst koren Roofvogel Voorwerp Persoonlijk voornaamwoord

Arabische letter Goodnight (afk.)

Engelse jongensnaam Voor de middag

Gegroet Meer dan nors

volkenmoord eiland

Engelse benaming NAVO Eveneens Voegwoord

windrichting

Rommel

Halfopen tuinhuis Dunne pannenkoek

Rund Bij elkaar horend Voorbij Structuur Adellijke jongen Papa Met ingang van Daling Datanet (afk.) Nachtvlinder

Voertuig Mannelijke bij

Mededeling

Genoegen Mezelf Computerterm Eveneens

Deel van het schip.

18de letter alfabet

BOUDICA, BOUDICA, DE VROUW DIE LONDEN VERNIETIGDE

De Keltische stam van de Icenen kon de aanwezigheid van de Romeinen in Groot-Brittannië tamelijk goed verdragen, tot in het jaar 60 hun koning Prasutagus stierf. Toen gingen de poppen aan het dansen. De Kelten maakten immers geen onderscheid tussen mannen en vrouwen waar het aankwam op rechten en erfenissen, dus volgens het testament van Prasutagus zou zijn rijk worden overgedragen aan zijn vrouw Boudica en hun twee dochters. De Romeinen beslisten daar echter anders over. Volgens hun wetten konden vrouwen niet erven. Dus besliste keizer Nero dat het rijk van de Keltische koning na zijn overlijden deel zou worden van het Romeinse Rijk.

De Romeinen gingen hierbij allesbehalve zachtaardig te werk: ze plunderden de Keltische dorpen, maakten de inwoners tot slaven en martelden koningin Boudica en haar minderjarige dochters. Boudica ontvlamde toen in een woede die nooit meer zou overgaan.

In 61 sloten de Icenen een bondgenootschap met verschillende andere Britse stammen en kwamen ze in opstand tegen de Britten. Ze kozen daarbij Boudica als leider. Volgens de weinige teksten die haar beschrijven, was ze een erg imposant figuur: ze was groot van gestalte, had een ruige stem en een woeste blik. Haar rode haar reikte tot aan haar heupen.

Eerst viel het Keltische leger Camulodunum aan, het huidige Colchester, en maakte deze kolonie voor Romeinse veteranen met de grond gelijk. Daarna trokken ze naar Londinium (Londen) en verwoestten ook deze stad. Dit was de enige keer in de geschiedenis dat Londen volledig verwoest werd. Volgens de Romeinse historicus Tacitus vermoordde Boudica’s leger zo’n 70.000 Romeinen en pro-Romeinse Britten. Het Romeinse Negende Legioen werd in mootjes gehakt.

en militaire technieken de Kelten in de pan te hakken. Daar mee kwam er een bloedig einde aan de Keltische opstand.

Boudica stierf datzelfde jaar. Hoe ze precies aan haar einde kwam, is niet geweten: er wordt gespeculeerd dat ze zelfmoord pleegde of stierf aan een ziekte. In de middeleeuwen werd ze vergeten, maar tijdens de renaissance kwam haar verhaal weer aan de oppervlakte. In de Victoriaanse tijd werd ze zelfs een ware legende: prins Albert van Saksen-Coburg en Gotha, de echtgenoot van koningin Victoria, liet een standbeeld van Boudica en haar dochters maken, dat nog steeds naast het paleis van Westminster en Westminster Bridge staat.

VRIJWILLIGER ZIJN... VRIJWILLIGER ZIJN...

is vrijwillig.

Maar niet blijvend. Is verbonden.

Maar niet gebonden. Is onbetaalbaar.

Maar niet te koop. Is positief denken. Is positief doen.

Met als enig doel voor jezelf en de ander een goed gevoel.