โดยใชการเรียนรูรวมกันในการปฏิบัติในสถานการณจริงเปน เครือ่ งมือ การเรียนรูร ว มกันในการปฏิบตั ใิ นสถานการณจริง เปนการเรียนรู ที่สําคัญที่สุด เพราะทําใหเกิดพลังของความสําเร็จ สามารถฝาความยาก ทุกชนิด สรางสัมมาชีพเต็มพื้นที่ จิตใจที่ดีงาม สังคมที่เอื้ออาทรตอกัน อนุรักษสิ่งแวดลอม และจัดการการใชทรัพยากรอยางเปนธรรมและยั่งยืน สรางตําบลสุขภาวะ เปนตน พรอมกับเกิดความเสมอภาค ภราดรภาพ และ ความปติสุขรวมกัน การเรียนรูรวมกันในการปฏิบัติในสถานการณจริง จึงสรางชุมชน ทองถิน่ ใหเปนสังคมอุดมปญญา สังคมอุดมสุข ตําบลทัง้ ตําบลเปนทีอ่ ยูข อง ปญญาอันยิ่งใหญหรือมหาวิชชาลัย ผูน าํ ชุมชนทองถิน่ สามารถทําใหทกุ ตําบลเปนมหาวิชชาลัยตําบล และทุกตําบลรวมกันทําใหประเทศไทยเปนมหาวิชชาลัยประเทศไทย
โรงเรียน องคกรพัฒนา เอกชน
กล า วคื อ โรงเรี ย น และองค ก รต า งๆ สามารถมาเรี ย นรู ไ ด จ าก มหาวิชชาลัยตําบล ขณะเดียวกันองคกรตางๆ เหลานั้นก็มีความรูและ ประสบการณบางอยาง ทีเ่ ปนประโยชนตอ มหาวิชชาลัยตําบล เชนนีจ้ ะเกิด เครือขายของการเรียนรูร วมกันในการปฏิบัติเต็มประเทศ โดยมีฐานอยูที่ ชุมชนทองถิ่นอันเปนความจริง สถานการณจริง และปฏิบัติการจริงของ ประเทศไทย นี้คือการปฏิรูปการศึกษาที่แทจริง คนทั้งหมดจะมีโอกาสสัมผัสแผนดิน สายนํ้า ตนไม ตนขาว ฝูงปลา ฝูงนก อันเปนตนธารชีวิตของมนุษยชาติ และสรรพสัตว มีสวนรวม ในการผลิตและกระบวนการชุมชน อันเปนไปเพือ่ การอยูร ว มกันอยางสมดุล ระหวางคนกับคน และคนกับธรรมชาติแวดลอม และชวยกันถักทอ สรางเสริมใหดียิ่งๆ ขึ้น โดยรักษาฐานแหงดุลยภาพไว เปนชีวิตที่เจริญ และการอยูรวมกันดวยความสุข สําหรับทุกคน
หนวยงานของรัฐ
มหาวิชชาลัย ตําบล
งานยุติธรรม
องคกรสนับสนุน การพัฒนา เชน พอช. สสส. ฯลฯ
วิทยาลัย มหาวิทยาลัย
วัด
สังคมขางบนเต็มไปดวยเรือ่ งอํานาจและมายาคติตา งๆ ระบบการศึกษา ก็เปนมายาคติอยางหนึ่ง ผูนําชุมชนทองถิ่นตองมีศรัทธาและความมั่นใจ ในความเปนระบบปญญาของชุมชนทองถิน่ และเห็นคุณคาของการเรียนรู รวมกันในการปฏิบัติในสถานการณจริง ซึ่งสามารถสรางสังคมสันติสุขใน ระดับตําบลได ดังที่ตําบลดอนแกว อําเภอแมริม จังหวัดเชียงใหม ไดเรียก ระบบการศึกษาของตนวา “มหาวิชชาลัยดอนแกว-สรางสุข” “ปญญาบัตร” ทีม่ หาวิชชาลัยตําบลมอบใหมคี ณ ุ คาทีแ่ ทจริงมากกวาประกาศนียบัตร หรือ ปริญญาบัตรที่ไดจากการศึกษาประเภททองวิชา แตทําอะไรไมเปน การเรียนรูร ว มกันในการปฏิบตั ใิ นสถานการณจริง หรือมหาวิชชาลัย ตําบล จะตองเปนตัวตั้งแลวเชื่อมโยงโรงเรียนและสถาบันการเรียนรูอื่นๆ เขามาอยางเกื้อกูลกัน ทั้ง ๘ ทิศ ดังในรูป
สถานประกอบการ
๔. คิดถึงพระเจาอยูหัว รวมสรางพลังแผนดินหรือภูมิพละ
บัดนี้ พระเจาอยูหัวภูมิพลอดุลยเดชสวรรคตแลว และคนไทย ทั้งชาติกําลังคิดถึงคุณงามความดีของพระองคทานที่มีตอประชาชนและ ประเทศไทย เราตองแปรความคิดถึงพระเจาอยูหัวมาสรางพลังแผนดิน หรือภูมิพละ ซึ่งอาจทําไดดังนี้ (๑) แตละปจเจกบุคคลเกิดสํานึกในศักดิ์ศรีและศักยภาพแหง ความเปนมนุษยของตนเอง และลงมือทําอะไรดีๆ ถาคนไทยทุกคนเกิด จิตสํานึกใหมและลงมือทําอะไรดีๆ ตามความถนัดของตนเอง จะเกิดเปน พลังแผนดินอันมหาศาล
(๒) รวมตัวรวมคิดรวมทําเปนกลุมสรางสรรค คนที่ถูกจริตหรือมี วัตถุประสงคอยางใดอยางหนึ่งรวมกัน มารวมตัวรวมคิดรวมทําเปนกลุม สรางสรรคในเรื่องตางๆ อยางหลากหลายใหเต็มประเทศ ชุมชนทองถิ่น เขมแข็งและมหาวิชชาลัยตําบลก็อยูใ นขอนี้ จะเกิดพลังแผนดินหรือภูมพิ ละ อันมหาศาล (๓) เชื่อมโยงกันเปนเครือขายสรางสรรค ปจเจกบุคคลสรางสรรค และกลุม สรางสรรคเชือ่ มโยงกันเปนเครือขาย ทําใหสงั คมเปลีย่ นโครงสราง เปนสังคมเครือขายคลายสมอง ซึง่ มีศกั ยภาพในการเรียนรูส งู สุด สังคมเครือขาย จะเปนสังคมอุดมปญญา สังคมอุดมสุข อันเปนสิ่งสูงสุดของมนุษยชาติ ฉันรักพระเจาอยูหัว ฉันจะรวมสรางมหาวิชชาลัยตําบลใหเปน ศูนยกลางของระบบการเรียนรูใหม ที่พาคนไทยไปสูสิ่งสูงสุด คือสังคม อุดมปญญา สังคมอุดมสุข
ฉันจะรวมสรางมหาวิชชาลัยตําบล ใหเปนศูนยกลางของระบบการศึกษาใหม ประเวศ วะสี ๒๔ พฤศจิกายน ๒๕๕๙ พระเจาอยูหัวภูมิพลอดุลยเดชทรงใชคําวา “มหาวิชชาลัย” ในพระราชนิพนธเรื่องพระมหาชนก ผูนําชุมชนทองถิ่นรวมสรางมหาวิชชาลัยตําบลใหครบทุกตําบลทั่วประเทศ
๑. การศึกษาแบบตาบอดคลําชาง
การศึกษาไทยทีท่ าํ มา ๑๐๐ กวาป ทําใหประเทศไทยออนแอทุกทาง เพราะเนนการทองวิชา ไมไดเรียนรูจากการลงมือทํา ทําใหทําอะไรไมเปน และไมรูความจริงของประเทศไทยที่ประกอบดวยชุมชนทองถิ่นตางๆ การไมรคู วามจริงทําใหทาํ อะไรไมถกู เพราะฉะนัน้ คนทีจ่ บการศึกษาอยางนี้ เมื่ อ ไปรั บ ราชการจึ ง ไม มี ค วามสามารถในการแก ป ญ หาของประเทศ การทองวิชาเปนวิชาๆ ทําใหจดั การไมเปน คนไทยจึงเกือบจะขาดภูมปิ ญ ญา ในการจัดการโดยสิ้นเชิง ทําใหทําอะไรไมสําเร็จ เพราะการจะทําอะไร ใหสาํ เร็จตองการการจัดการ การจัดการคือการเชือ่ มโยงองคประกอบตางๆ ใหครบจนเปนผล การทองวิชาเปนวิชาๆ เปนการแยกสวน รูเปนสวนๆ ไมเห็นทั้งหมด จึงเหมือนตาบอดคลําชาง
คนไทยนอกจากทําอะไรไมเปนแลวยังทะเลาะกันสูง เพราะรูเปน สวนๆ เหมือนคนตาบอดคลําชาง ทุกหนทุกแหงจึงเต็มไปดวยความขัดแยง โดยเฉพาะในมหาวิทยาลัย เพราะนักวิชาการถือ “ศาสตร” คนละสวนๆ โดยไมเห็นชางทั้งตัว ศาสตรก็เลยกลายเปนศาสตราไวใชทิ่มแทงกัน รัฐบาลออกกฎหมายทีเ่ กณฑคนทุกพืน้ ทีเ่ ขาไปสูก ารศึกษาทีเ่ หมือนๆ กัน ทําใหชุมชนออนแอหมดทั้งประเทศ เพราะเด็กๆ จากชุมชนทองถิ่น ที่ทองวิชาในโรงเรียนไมรูความจริงของชุมชนทองถิ่น ไมสามารถมีอาชีพ และมีชีวิตอยูในชุมชนทองถิ่นอีกตอไป ระบบการศึกษาที่เอาวิชาเปนตัวตั้ง แตไมไดเอาความจริงของชีวิต เปนตัวตั้ง ไดกอใหเกิดความขัดแยงและความออนแอใหประเทศไทย จนวิกฤต ถาประเทศจะกาวไปขางหนาได ออกจากสภาพวิกฤต และ มีความเขมแข็ง ประเทศไทยตองการการศึกษาใหม
๒. “มหาวิชชาลัย” คําที่ปรากฏ ในพระราชนิพนธเรื่องพระมหาชนก
ในพระราชนิพนธเรือ่ งพระมหาชนก ซึง่ พระบาทสมเด็จพระเจาอยูห วั ภูมิพลอดุลยเดช ทรงตั้งพระทัยมากที่จะใหเปนบทเรียนอันทรงคุณคาแก ปวงชนชาวไทย นอกเหนือไปจากเรือ่ ง “ความเพียรอันบริสทุ ธิ”์ แลว พระราชนิพนธ เรื่องนี้ยังแฝงความคิดเรื่อง “วิชชา” ไวอยางลึกซึ้ง วิชชา (ช ชาง ๒ ตัว) เปนคําทางพุทธศาสนา หมายถึงปญญา “อวิชชา” หมายถึงความไมรู ความโง หรือความหลง (โมหะ) ในคํา สวดปฏิจจสมุปบาท ที่เราไดยินพระสวดเปนประจํา ดังที่เริ่มตนวา
อวิชชา ปจจยา สังขารา (ความไมรู เปนปจจัยใหเกิด สังขาร) ซึ่งจะผลักดันตอๆ ไป ๑๒ ขั้นตอนใหเกิดความทุกข ในพระราชนิพนธดังกลาว มีตอนหนึ่งที่กลาวถึงวา คนทั้งปวง ลวนตกอยูใน โมหภูมิ แลวพากันสราง เมืองอวิชชา ขึ้น ซึ่งเต็มไปดวย ความไมดีตางๆ เมื่อทรงใชคําวา “มหาวิชชาลัย” ทําใหกระตุกความคิดวา เรามี คํ า ว า “มหาวิ ท ยาลั ย ” อยู แ ลว ดูเหมือ นจะไมเพียงพอที่จะนํา ผูคน ออกจากโมหภูมิ หรือความไมรู วิทยา แปลวา ความรู วิชชา แปลวา ปญญา
ปญญานั้นใหญกวาความรู ความรูอาจจะรูอะไรเปนเรื่องๆ แบบ ตาบอดคลําชางที่กลาวในตอนที่ ๑ แตปญญาหมายถึงรูรอบหรือรูทั้งหมด รวมทั้งรูตัวเองดวย การมีปญญานําไปสูความสัมพันธที่ถูกตองตอคนอื่น และสิ่งอื่น ความสัมพันธที่ถูกตอง คือ จริยธรรม เพราะฉะนั้นในปญญาจึง มีจริยธรรมอยูดวยเสมอ ในขณะที่ความรูไมแนวาจะมีจริยธรรมควบคูไป ดวย หรือกลับตรงขามก็ได ทั่วโลกมีมหาวิทยาลัยหรือที่อยูแหงความรูมากมาย แตโลกก็วิกฤต ไมสามารถจัดระบบการอยูรวมกันดวยสันติสุข แสดงวาวิทยาหรือความรู ไมเพียงพอเสียแลว หรือกลับเปนพิษเสียดวยซํา้ พระเจาอยูห วั จึงทรงกลาว ถึง “มหาวิชชาลัย” หรือที่อยูแหงปญญาอันยิ่งใหญ
๓. ชุมชนทองถิ่น-เนื้อนาบุญแหงการเกิดปญญา
ชุมชนทองถิ่น เปนฐานของการอยูรวมกันอยางสมดุล ระหวางคน กับคนและระหวางคนกับสิ่งแวดลอม การอยูรวมกันอยางสมดุลทําให มีความเปนปรกติสุขและความยั่งยืน หรือสังคมสันติสุข สังคมสันติสุข เปนสิ่งสูงสุดของความเปนมนุษย เวลานี้โลกไมเปนสังคมสันติสุข เพราะทิ้งความเปนชุมชนทองถิ่นเขมแข็ง ไปสูโลภจริต ฉะนั้น ผูนําชุมชนทองถิ่น ตองสลัดตัวออกจากมายาคติตางๆ สํานึก ในศักดิ์ศรีและศักยภาพในความเปนมนุษยของตนเอง รวมตัวรวมคิด รวมทํารวมสรางชุมชนทองถิน่ เขมแข็ง ทีจ่ ดั การตนเอง ใหมกี ารพัฒนาอยาง บูรณาการ ทั้ง เศรษฐกิจ-จิตใจ-สังคม-วัฒนธรรม-สิ่งแวดลอม-สุขภาพการศึกษา-ประชาธิปไตย
ชุมชนทองถิ่นเปนฐานหรือที่อยูของชีวิตจริงปฏิบัติจริง หรือฐาน ของความจริง ไมใชลองลอยอยูในนภากาศ สุญญากาศ เชน สถาบัน การศึกษาตางๆ การเรียนรูที่ดีที่สุด คือ เรียนรูจากการปฏิบัติ ลองดูธรรมชาติของการเรียนรูของเด็กเกิดใหม เด็กเกิดใหมยังไมรู อะไรเลย ยังทําอะไรไมเปนเลย เขาตองเรียนรูใ หดดู นมเปน เพือ่ ความอยูร อด เรียนรูที่จะนั่ง จะยืน จะเดิน และจะทําอะไรๆ เปน การเรียนรูใหทําอะไร เปน เปนความสุข และเปนประโยชนตอชีวิตและการอยูรวมกัน