Magazine Aan de slag... met Pureyoga

Aan de slag... pureyoga

1 1 0 2 r e t n i w

Het is wintertijd

De natuur keert naar binnen. Welke rituelen passen bij jou?

Recepten voor de kille winteravond.

Yoga voor het seizoen

Naar binnen, stook de vuren op, de winter komt er aan! Ontdek nieuwe wegen in jezelf .

Winterzonnewende

Hoe om te gaan met het licht in de donkere dagen van je dagelijkse leven.

Agenda

Evenementen en startdata van activiteiten van Pureyoga.

Feesten in wintertijd

Samhain

Op 1 en 2 november vieren we in de Christelijke traditie Allerheiligen en Allerzielen. Allerzielen is de dag waarop we onze doden herdenken. Op Allerheiligen herdenken we de mensen die ‘goed‘ hebben geleefd. Het is goed mogelijk dat dit gebruik is overgenomen van het Keltische feest dat in de nacht van 31 oktober op 1 november werd gevierd. Dit is in de Keltische kalender de nieuwjaarsnacht, waarbij het oude jaar werd begraven en het nieuwe jaar dat zich aandiende geboren. Dit feest heet Samhain (spreek uit Soo-ween). Het staat symbool voor het invallen van de duisternis, schemering. Het kondigt het begin van de winter aan, tegenwoordig is het vooral bekend als Halloween wat dezelfde oorsprong heeft. Halloween wordt gevierd op een vaste datum: 31 oktober. Vanuit Keltische traditie is het Samhain feest verbonden met een volle maan. Het feest duurde drie dagen.

Het begon op de dag voor volle maan,

de dag van volle maan en de dag na volle maan. De dag voor volle maan is oudjaarsdag, de dag na volle maan is het nieuwjaarsdag. In 2011 is het volle maan op 10 november, en valt Samhain op 9, 10, en 11 november.

Deze dagen staan symbool voor alles dat in de natuur aan het terugtrekken is. De natuur heeft zich voorbereid op de lange rustperiode tijdens de winter. Na de oogst van de laatste noten, vruchten en knolgewassen zouden wij mensen hetzelfde moeten doen: naar binnen keren. Dit is de tijd om stil te staan bij je wortels, je basis: waar kom je vandaan? En van waaruit bouw je verder aan jouw leven en wat ga je opbouwen? De cyclus is weer rond. Je sluit het oude jaar af met het loslaten van alles wat je niet mee wil nemen voor het komende jaar.

Pompoen

Symbool bij Halloween is de uitgeholde pompoen. De pompoen waar het gezicht wordt uitgesneden die te maken heeft met Jack-o’-Lantern. Oorspronkelijk hadden de pompoen en Halloween niets met elkaar te maken.

De verre oorsprong gaat terug naar de Ierse traditie met haar rituelen rond de

raap of de biet. Door de Ierse emigratie naar Amerika werd Halloween daar gevierd. Maar daar waren in die periode van het jaar niet zoals in Ierland de rapen in overvloed aanwezig maar wel de pompoenen. Meteen was het het ideale vervangmiddel voorhanden, temeer omdat de pompoen veel ruimer is en daardoor meer geschikt als Jack -o’-Lantern. En zo gebeurde het dat toen het Amerikaanse Halloween zich geleidelijk aan over andere landen verspreidde de pompoen een onderdeel werd van het feest. Het resultaat is dat er nu bij tal van huizen pompoenen liggen. Zij nemen vaak de meest uiteenlopende vormen aan en zijn tevens op heel verschillende manieren uitgehold en versierd.

Bonfire

In de nacht van Halloween worden feestvuren ontstoken. Deze vuren worden ontstoken om het nieuwe jaar te vieren. Men wilde met deze vreugdevuren het geluk voor het nieuwe jaar afroepen. Bij de Kelten werden de vuren ook weer gedoofd. Het heilige vuur werd eerst door de Druïden op een heuvel ontstoken en op een rituele wijze aangewakkerd. Het doven van het vuur symboliseerde de donkere helft van het jaar en het opnieuw ontsteken van de Druïdische vuren was het teken van het terugkerende leven waarop gehoopt werd. Om de kolen van de bergtop naar de huizen te brengen gebruikte men de Jack-o’-Lantern, de uitgeholde raap of biet.

Sint Maarten oorsprong

Er zijn deskundigen die veronderstellen dat Sint Maarten een heidense oorsprong heeft. Het ronddragen van het vuur zou een voorchristelijk vruchtbaarheidsritueel zijn en is wijdverspreid over West-Europa. Het heidens ritueel zou door de kerk zijn overgenomen.

Andere onderzoekers stellen echter dat er niets heidens valt op te merken, maar dat het feest door de kerk is geïntroduceerd. Moderne onderzoekers houden vaak het midden tussen beide standpunten. Sint Maarten is een bedelfeest en bedelfeesten waren nodig in de moeilijke wintermaanden. In Utrecht en Holland werd Sint Maarten ‘schuddekorfdag’ genoemd.

Op deze dag werden er appels, tamme kastanjes, noten en mispels verzameld in een grote korf. Deze werd ‘s avonds boven het Maartensvuur gehangen om te roosteren. Met spanning werd gewacht tot de bodem brand vatte. Dan werd de korf rondgezwaaid zodat alle geroosterde vruchten over de grond rolden tussen de dansende mensen, die ze verzamelden. Deze avond werd daarom ook wel strooiavond genoemd.

Het gebruik is vergelijkbaar met het strooien van pepernoten met Sinterklaas.

Liedjes De Sint Maartensliedjes zijn interessant te noemen omdat ze variëren van streek tot streek en uiteenlopende thema’s hebben. Veel teksten zijn nog in dialect. Iedere eerste zaterdag na Sint Maarten is de intocht van Sinterklaas in ons land.

Sint Maarten Sint Maarten, Sint Maarten, De koeien hebben staarten, de meisjes hebben rokjes aan, Daar komt Sint Martinus aan.

Het feest van Sint Maarten lijkt ver van ons volwassenen af te staan. We bewonderen en genieten wellicht van de al dan niet zelfgemaakte lampionnetjes die door de kinderen mee zijn genomen als ze voor je deur staan te zingen in volle borst, maar verder gaat de dag van Sint Maarten vaak weer voorbij zonder dat het ons nu werkelijk iets zegt of raakt. Vele zien het als een gezellig feest voor kinderen. Maar wat is de boodschap van dit feest?

Ieder van ons draagt zijn eigen “mantel’. De “zielenmantel” van geboortegrond, opvoeding, cultuur, erfelijkheid, tradities enzovoorts. Deze hebben ons mede gevormd tot wie we zijn. De uitstraling, de omhulling laat iets zien van wie iemand in wezen is. We kunnen uit vrijheid , hartenkracht, het geen we in ons dragen de ander iets schenken. dat kan zijn een een gebaar, een handeling, een woord of een luisterend oor, waardoor vreugde en verdriet gedeeld worden en de ander zich gezien voelt. In het beeld van Martinus en de bedelaar is er de boodschap: ‘je paard’ in te houden, stil te staan, de ander op je pad te zien en te delen. Zeker in deze tijd van vliegend galop, streven naar macht en cariere een bijzondere uitdaging.

Bron: schipper mag ik overvaren)

Sint Maarten en carnaval

Op 11 november, de datum dat de ‘zotte-tijd‘ begint, wordt carnaval ingeluid met het benoemen van de prinsen en raden van elf. Voor carnaval is 11 november nog altijd een voorname datum. Het carnavalsseizoen wordt op de elfde van de elfde officieel geopend. De reden hiervoor dient, naast de belangrijke rol van het getal elf voor carnaval gezocht te worden in

Elf november Op wijs van “Daar was laatst een meisje loos” Elf november is de dag, dat mijn lichtje, dat mijn lichtje, Elf november is de dag, dat mijn lichtje branden mag.

de oudste betekenis van de advent, de vastentijd.

Die start exact veertig werkdagen voor kerstmis: op 11 november. Bijgevolg trok het feest van Sint Maarten ook diverse carnavalsgebruiken naar zich toe. Het feest van Sint Maarten is het eerstvolgende herfstfeest na dat van Sint Michael. Sint- Maarten is het eerste van de reeks rol-omkeringsfeesten die men vroeger kende, waarin belangrijke personen belachelijk werden gemaakt. Het is tevens het enige lichtfeest dat is overgebleven in de herfst. Vroeger begon de lichtjestijd al rond 17 september. Sint Maarten is de ridder die de helft van zijn warme mantel aan een arme bedelaar gaf. Het feest van Sint Maarten is een feest van offerbereidheid, goedheid en deemoed.

De mens wordt in zijn hartenkrachten aangesproken.

Hoewel in aanleg Sint Maarten volgens sommige deskundigen een religieus feest is sloeg het feest extra aan doordat het samenviel met het einde van de landbouwcyclus. Rond deze periode werd het vee uit de vaak hogergelegen weiden geleid en pacht betaald, oude werktuigen door nieuwe vervangen, dienstvolk ontslagen, nieuwe mensen aangesteld. De avonden werden korter zodat er voor vuur, voedsel en kledij gezorgd moest worden. Tegen deze achtergrond was het een traditie om het Sint Maartensvuur te ontsteken als een vreugdevol volksgebeuren.

Bovendien hadden deze vuren een reinigende functie en kwamen zij vruchtbaarheid van de veestapel en velden ten goede.

Rijke man Hier woont een rijke man, Die ons vast wat geven kan, Geef een appel of een peer, We komen ‘t hele jaar niet meer.

Een lied uut Drenthe ‘k Stao veur je deur in ‘t duuster, met mien lanteern en ‘k luuster: komp der nog ien’?

Ik kan ja haost niks zien, met mien lanteern in het duuster.

Sint Maarten (vervolg) Tegen de achtergrond van het bedelen om brandhout voor het Sint Maartensvuur is het begrijpelijk dat kinderen niet alleen om hout vroegen maar tevens appelen, noten, peren en kastanjes kregen. Met uitgeholde koolrapen en gemaskerde gezichten trokken zingende kinderen langs de huizen om geld, fruit en snoep in te zamelen.

Daarbij speelden ze vaak op de foekepot of rommelpot, een soort bloempot waarover een varkensblaas was gespannen. Door die blaas stak een rietje en als men dat tussen de vingers ronddraaide brachten de trillingen van

de blaas een brommend geluid voort.

Bovendien vonden er fakkeloptochten plaats, die waarschijnlijk dienden ter ondersteuning van de kracht afnemende zon en om boze geesten te verjagen. Daaruit zijn de latere kinderoptochten ontstaan. Overigens trokken de kinderen in het verleden niet in kleine groepjes rond maar in gezamenlijke lichtoptochten. Sint Maarten is een lichtfeest en vormt het eerste lichtfeest in een reeks feesten als voorbereiding op het kerstfeest.

Sint Maarten maakte door zijn daad een inwijding door. Een versnelde overgang van buitenwereld naar binnenwereld, van aards bewustzijn naar geestelijk bewustzijn. Kenmerkend hierbij is steeds de weg van buiten naar binnen. Sint Maarten ontmoette de bedelaar buiten de stadspoort, en gaat na zijn daad door de poort naar binnen. Het is dag wanneer hij zijn

mantel deelt en ‘s nachts heeft hij een ontmoeting met Christus. Ook het leven in november gaat steeds meer van buiten naar binnen. Het wordt iedere dag eerder donker. Maar door het mee beleven van de inwijding van Maarten wordt er voor het eerst gereikt naar het licht, het grote licht van kerstmis.

Viering in Nederland Vanaf de middeleeuwen wordt Sint Maarten in Nederland gevierd. De Sint Maartenvuren waren wegens brandgevaar in de meeste steden tegen het eind van de 18 de eeuw verdwenen.

Tegen het einde van de 19e eeuw bloedde het feest van Sint Maartens geleidelijk aan dood. De jaren negentig zorgden voor een ommezwaai. De antroposofische scholen lieten zich in de geest van Rudolf Steiner altijd al in met rituelen rond licht en donker, en waren hierop, zeker in de steden, van grote invloed. Vooral in het uiterste zuiden en noorden van Drente , Overijssel en plaatsen met een Sint Maartenskerk is het feest al een lange tijd een traditie.

In België, Frankrijk, Duitsland, Zweden wordt het feest van Sint Maarten ook

Feest van Sint Lucia Sint-Lucia is een heilige die in 304 na Chr voor haar geloof gestorven is.

Ze was christen en verloofd met een Romein. Uiteindelijk wilde ze toch niet trouwen, maar haar leven in dienst stellen van haar God. Dit werd niet door haar heidense echtgenoot in dank afgenomen en hij leverde haar uit aan de Romeinse overheid. Allerlei straffen werden bedacht, maar telkens werd Lucia door een wonder gered.

Tot in de Middeleeuwen werd het feest van de heilige Lucia ook in de Nederlanden gevierd, maar de feestdag verdween toen Nederland protestants werd.

Vandaag de dag wordt het Luciafeest als ‘lichtfeest’ nog steeds gevierd in Scandinavië en Italië. De naam Lucia wordt in verband gebracht met het Latijnse woord lux dat licht betekent. Met name in Zweden is het Luciafeest sinds

de 19de eeuw een huiselijke traditie geworden en vooral een kinderfeest.

De oudste dochter, gehuld in een wit gewaad en getooid met een kaarsenkrans op het hoofd brengt haar ouders op de ochtend van 13 december luciabroodjes en koffie op bed.

De legende vertelt dat de heilige Lucia die op Sicilië stierf, eens in een lichtende gestalte op een Zweedse burcht verscheen om de jonge edelvrouw die haar naam droeg te helpen.

De jonge Lucia had zoveel aan de armen gegeven dat ze haar thuiskomende echtgenoot spijs nog drank kon voortzetten. De lichtende gestalte deed dit in haar plaats.

Volgens een oude legende was Lucia een Napolitaans meisje dat haar blinde broertje het licht uit haar ogen schonk.

Ieder jaar op de ochtend van 13 december, de sterfdag van de heilige Lucia, wekt een van de dochters, vaak de oudste, gekleed in een lang wit gewaad met een kroon met vier brandende kaarsen op haar hoofd de vader en moeder en brengt hun het ontbijt. De overige kinderen helpen haar als ‘sterrenjongens’. Het ontbijt bestaat uit de zogeheten Lucia-broodjes.

Sinterklaasfeest terug in de tijd Voor het ontstaan van het Sinterklaasfeest moeten we terug naar de tijd van de Germanen, een tijd waarin de mensen nog erg dicht bij de natuur stonden. De meeste mensen waren in die tijd herders en landbouwers. De oogst is dan uiteraard heel belangrijk en voor een goede oogst ben je afhankelijk van het weer. Voor de wintergod Odin (Wodan) had men dan ook een groot ontzag, hij zorgde er immers voor dat alles groeien kon.

Volgens onze voorouders vloog Odin met zijn paard Sleipnir, dat maar liefst acht benen had, over de boerenhoeven. Odin werd steeds gevolgd door zijn trouwe dienaar Eckhard. Andere bronnen spreken in dit verband over Norwi, een reus die in rijmen sprak.

Met zijn roe van berkentakken zaaide Eckhard vruchtbaarheid. Omdat hij steeds in de schoorsteen keek was zijn gezicht zo zwart als roet. Om goede maatjes met hem te blijven offerden de boeren hem allerlei landbouwproducten als bieten, wortels, appels en koren. Met de offers vroegen ze Odin om de terugkeer van de zon, zodat hun bomen en gewassen na de kale winter weer konden groeien. Deze offergaven werden onder het schoorsteengat gelegd, zodat Odin alles vanaf het dak kon zien, als hij met zijn paard voorbij kwam. Het neerleggen van de wortel voor het paard van Sinterklaas is dus al een heel oud gebruik. Als kinderen nu hun schoen zetten en vol verwachting naast de schoorsteen hun liedjes zingen, gebeurt er eigenlijk hetzelfde als bij de Germanen vroeger. Ze hopen iets voor hun gaven terug te krijgen. Nu

zijn het cadeautjes toen vruchtbaarheid voor het land. De schoorsteen staat symbool voor de verbinding tussen de mensenwereld en de bovenwereld van geesten en goden. De god Odin had ook andere knechten, de moerasgeesten. Omdat de mensen uit die tijd erg bang voor hen waren stelde men ze voor als zwarte figuren, want zwart is de kleur van de angst. Ook deze geesten – vergelijkbaar met de latere Zwarte Pieten, hadden vaak een bosje berkentakken bij zich waarmee ze nieuwe levenskracht aan de mens en het land konden geven. Dit werd later de roe genoemd. Deze kreeg echter een heel andere betekenis. De roe wordt nu gegeven als iemand straf heeft verdient. De berkentakken symboliseren oorspronkelijk levenskracht en vruchtbaarheid. De berk laat met zijn katjes een vroeg teken van nieuwe groeikracht en lente zien. Vroeger werden meisjes door jongens met de twijgen aangeraakt als vruchtbaarheidsritueel om de nieuwe volwassene de levenskracht van de natuur mee te geven. Later toen deze gebruiken verdwenen herkende men de roe niet langer als vruchtbaarheidssymbool maar werd er een strafinstrument in herkent waarmee men de kinderen dreigde zoals de versregel in het Sinterklaasliedje “..wie zoet is krijgt lekkers, wie stout is de roe..”

Wanneer de tijd van de kortste dag er aan kwam strooide de god Odin zaadjes door de schoorsteen naar beneden om aan de mensen te tonen dat het land nu weer vruchtbaar werd.

Men zegt wel dat hier het pepernoten strooien vandaan is gekomen. Een andere mogelijkheid voor de oorsprong van de pepernoten komt mogelijk van een andere begeleider van Wodan, de god Oel. Oel strooit zaden en houdt de zak vast waar de maan volgens de Germaanse mythologie in gaat slapen.

In bepaalde gebieden van de noordelijke landen werden Sinterklaas en

Zwarte Piet in verband gebracht met de maanmythologie. Zwarte Piet is dan de personificatie van de donkere maan.

Witte Piet, zijn tegenhanger, komt daarin als voorloper van Sinterklaas te voorschijn als de volle maan.

Bischop van Myra In latere eeuwen leefden mensen niet meer zo met de seizoenen en zijn goden. Sint Nicolaas kwam Odin vervangen. Sint Nicolaas was aanvankelijk in het westen een tamelijk onbekende heilige. Hij was bisschop van Myra in Klein-Azië. In de tijd van de kruistochten zijn zijn relikwieën geroofd en naar Bari, een havenplaats in Zuid-Italië, overgebracht. Je vindt daar een prachtige Sint Nicolaas-basiliek waar nog steeds bedevaarten naar worden ondernomen. Hij werd daar de patroon van de zeelieden. In veel havenplaatsen tref je nog steeds Sint Nicolaas-kerken aan, bijvoorbeeld in Amsterdam. Behalve kindervriend en patroon van zeelieden is Sint Nicolaas ook de beschermer van huwbare meisjes, en in veel landen de heilige van de oogst en de vruchtbaarheid. Dit laatste heeft weer verband met de oorspronkelijke legende van de god Odin.

Nicolaas werd in het jaar 280 geboren in de stad Patara in het huidige Turkije.

Hij was de zoon van zeer rijke ouders. Als jongeling reisde hij veel en men prees hem voor zijn gulheid.

Als bischop begon hij zijn openbare leven in het oude kustplaatsje Myra., waar hij stierf op 6 december 345.

Uiteindelijk werd zijn stoffelijk overschot overgebracht naar de stad Bari in Zuid-Italië. Daar wordt ter ere van hem elk jaar een groot feest georganiseerd. Omwille van zijn goedgeefsheid en bescherming van kleine kinderen werd hij in heel Europa een bijzondere heilige. Waarom Sint Nicolaas volgens onze verhalen uit Spanje komt, heeft waarschijnlijk te maken omdat alle hoge heren vóór de tachtigjarige oorlog uit Spanje vandaan kwamen, vergezeld met hun knechten, donker gekleurde Moren.

Yule Het kerstfeest deelt zijn oorsprong waarschijnlijk met oudere vieringen.

De Germanen en de Kelten vierden rond 25 december midwinter of joelfeest. Midwinter of de winterzonnewende valt op 22 december. Dat is de kortste dag en de langste nacht van het jaar. De winterzonnewende markeert het moment waarop de macht van de duisternis op zijn hoogtepunt is. Veel dieren zijn aan hun winterslaap begonnen, de nachten zijn lang en donker.

De zon blijft vervolgens drie dagen op hetzelfde punt aan de hemel staan en begint vanaf 25 december opnieuw te klimmen. De dagen worden opnieuw langer. Wij zijn ons hiervan nauwelijks bewust maar onze Germaanse en Keltische voorouders waren elk jaar bevreesd wanneer zij de zon in december steeds lager zagen zakken.

Door stenen in het landschap te plaatsen kon men zo elk jaar het laagste punt van de zon herkennen. Op de derde dag na de stilstand stond de zon opnieuw een streepje hoger. Het licht kwam terug. Dit was voldoende reden om te feesten. Feesten van dankbaarheid voor wat geweest was, maar ook feesten van hoop voor wat nog komen ging. De feesten duurden 13 dagen en 12 nachten (van 24 december tot 6 januari). Grote wielen werden in brand gestoken en over de akkers gerold.

Zo’n rad symboliseerde de zon. Ook hielden ze vanaf de eerste tot de laatste feestdag een joelblok (blok van Yule) brandend. Er werd gegeten, gedronken en lawaai gemaakt om de boze geesten

te verdrijven. Het eten bij het midwinterfeest was vaak de grootste maaltijd die men tot aan de lente genoot. Het feest was bedoeld de mensen op te peppen en ziekten af te wenden. Het kerstfeest heeft historisch gezien ook zijn oorsprong in het nabije Oosten en in het gebied van de Middellandse zee, Griekenland en Rome, maar ook Perzië. 25 december gold namelijk als de geboortedag van de onoverwinnelijke zonnegod Mithras. In Rome vierde men op deze datum Sol Invictus. In de loop van de vierde eeuw versmolt het heidense feest van het licht met het Christelijke feest van de vrede en ontstond Kerstmis.

Advent Dit woord betekent komst of aankomst en is de benaming van de tijd voorafgaand aan kerst. Vroeger vooral de verwachtingen van de nieuwe vruchtbaarheid op het land, die ingaat met de midwinter tijd op 21 december.

Voor de Christenen de verwachting van de komst van de verlosser met Kerstmis. De kaarsjes op de adventskrans verjagen de duisternis. De vorm van de krans is het symbool van de jaarronde.

Van sterven en nieuw leven, donker en licht in eeuwige herhaling.

Heilige nachten In de nacht van 24 op 25 december beginnen de dertien heilige nachten. Ze verbinden het oude jaar met het nieuwe en het kerstfeest met de dag waarop het feest van Driekoningen wordt gevierd. Aan deze dertien heilige nachten werd traditioneel een zeer bijzondere betekenis toegekend.

Eeuwenlang werden in de Alpen de boerderijen, de stallen en de schuren uitgerookt met wierook of met rook van brandende jeneverbestakken, om de boerderij te zuiveren van alles wat er zich aan slechts in het afgelopen jaar had verzameld. Deze ‘boze machten’ werden als het ware uitgerookt. Bijzondere gebeurtenissen, zoals dromen en bepaalde ontmoetingen gedurende de tijd van de dertien heilige nachten worden als een teken gezien voor wat er zich het komende jaar zou afspelen. Hoewel dit soort volksgeloof in onze tijd niet meer bestaat kan men toch van deze dertien heilige nachten gebruiken als een periode van rust en bezinning, om terug te kijken op het jaar dat achter ons ligt en innerlijk opnieuw kracht te verzamelen voor het komende jaar.

Driekoningen en de boon

Driekoningen

Driekoningen werd al voor het ontstaan van het Christendom gevierd. Bijvoorbeeld werd het feest in het Oud–Egyptische rijk als de dag van Osiris gevierd. Deze Egyptische zonnegod van het licht was door de god van de duisternis Seth vernietigd.

Men zei dat Osiris weer zou opstaan wanneer de ster van de liefde zichtbaar zou worden. De wijzen uit het oosten zagen dit gebeuren op het feest van Osiris. Het Driekoningenfeest kende allerlei vruchtbaarheisdrituelen.

Volgens het evangelie van Mattheus waren het de wijzen uit het oosten die het kindje Jezus in Bethlehem bezochten. In de volksoverlevering worden ze koningen genoemd. Soms is sprake van drie, dan weer van vier en soms ook van meer. De dag zelf op 6 januari heet ook wel dertiendag en gold vrij algemeen als het einde van de yuleperiode. Een ritueel op 6 januari hoorde het kaarsenspringen. Waarbij het hele gezin over de drie op de grond staande kaarsen sprong.

Driekoningen was in de middeleeuwen belangrijker dan sinterklaas. Binnenshuis werd het gevierd met lekker eten, veel drank en gezang. Op de schilderijen van bijvoorbeeld Jan Steen en Jacob Jordaens is te zien hoe vrolijk het bij dit feest aan toe ging. Rond het feest waren er rituelen zoals de koning en de boon, of de koningsbrief waarvan vanaf de zestiende eeuw voorbedrukte exemplaren in de handel waren. Op de koningsbrief stonden meestal zestien personages afgebeeld die als lootjes werden getrokken om een hofhouding samen te stellen. Het koningsspel was bestemd voor volwassenen en werd in huiselijke kring gespeeld. Voor de kinderen was er het kaarsenspringen.

Men at geen bonen want in de winter spaarde men die op. Na die twaalf heilige nachten konden weer bonen gegeten worden. Bonen stonden symbool voor nieuw leven en behoorden voor de Germanen en de Kelten in de ‘Kersttijd’ tot verboden spijzen. Wanneer de zon op 5 januari een minuut eerder opkwam werd het driekoningenfeest voorbereid met het bakken van een brood. In dit brood, gebakken van het laatste graan van de herfst werd een boon gestopt. Degene die de boon trof was koning. Ze stopten in het brood op de dag erna, op 6 januari dus, een boon. En degene die de boon kreeg, was de koning.

Kinderen lopen de avond voor Driekoningen in groepjes van drie verkleed met een kroon langs de deuren, een van hen heeft een zwartgemaakt gezicht. Ze dragen daarbij lampionnen en zingen de volgende woorden:

Liedje Drie ko-ooningen, Drie ko-ooningen, Geef mij 'nen nieuwen (h)oed.

Mijnen ouwen is verslee-eeten, Mijn moeder mag 't nie' wee-eeten, Mijn vader heeft het geld, Op de toonbank neergeteld.

De laatste twee regels kunnen ook luiden: ‘Mijn vader heeft geen geld, is dat niet slecht gesteld?’

Als beloning voor het zingen krijgen ze eten, snoep en geld. De lampionnen zijn een overblijfsel van een oude ‘heidense’ gewoonte (ofwel een gewoonte van voor-christelijke oorsprong), waarin men fakkels droeg om boze geesten te verjagen. Het snoepgoed dat werd uitgedeeld stamt van heidense offermalen.

De boon in de koek en het kaarsjesspringen zijn ook afgeleid van heidense gebruiken. De Germanen mochten in de twaalf nachten van de nieuwjaarsfeesten geen peulvruchten (hun hoofdvoedsel) eten en de ‘heilige boon’ betekende het einde van het vasten.

Driekoningen is het feest waarmee de ‘Kerstkring’ van twaalf dagen wordt afgesloten. Deze Kerstkring begint met de nachtmis op kerstavond. Na Driekoningen nog kerstversiering in huis hebben, brengt ongeluk zo zegt men.

In de Middeleeuwen duurde het feest soms acht dagen. In sommige landen (waaronder Spanje) wordt Driekoningen nog steeds uitvoerig gevierd. Het is voornamelijk een kinderfeest dat veel weg heeft van het Sinterklaasfeest. Een paar weken voor Driekoningen schrijven kinderen een brief aan de drie koningen waarin ze vertellen wat ze graag willen hebben. Op 6 januari zijn er optochten waarbij de koningen snoepgoed naar de kinderen gooien. Er wordt een driekoningenbrood gebakken met een boon erin. Wie de boon vindt, is die dag de baas. Kinderen gaan verkleed als koningen en met een ster, zingend langs de deuren om snoep op te halen.

Na de optocht zetten ze hun schoenen onder de kerstboom. Ook worden er ‘geschenken’ voor de koningen en hun kamelen neergezet. Lieve kinderen vinden de volgende dag cadeaus onder de boom, stoute kinderen een zakje houtskool (van suiker).

Godinnen van de Lage Landen Er waren tijden toen de mens nog verbonden was met de natuur, waarin godinnen werden vereerd. Een godin is een vrouwelijke godheid. Godinnen komen voor in de meeste politheïstische religies en in vele culturen, soms alleenstaand, maar vaak

Vrouw Holle Vrouw Holle is de godin van de vruchtbaarheid, geboorte en dood en de onderwereld. Vrouw Holle laat in de winter de sneeuw dwarrelen om het zaad in de grond te beschermen. Vrouw Holle schudt letterlijk de sneeuw uit de bomen om het zaad in de grond te beschermen. Zij kan beschouwd worden als de godin van reïncarnatie. Vrouw Holle is ook de beschermvrouwe van het spinnen en weven en zij waakt over de huishouding, huwelijk, seksualiteit en vruchtbaarheid. Dat laatste blijkt uit het rituele offer van de laatste schoof koren, die men op het land liet staan ter ere van haar, als beschermvrouwe van de oogst.

Vrouw Holle werd ook in onze streken vereerd: zou zij haar naam aan Holland hebben gegeven? Men is er niet over uit wat de oorsprong van de naam van Holland is. De naam Holle betekent ‘goede vrouw’. Andere namen voor Holle zijn Holda, Holla of Hel. Zo kan de naam Helmond letterlijk ‘versterkte plaats gewijd aan de godin Holle’ betekenen. Hel verwijst of naar een vorm van de naam van vrouw Holle. Mond zou verstrekte plaats kunnen betekenen, zodat Helmond “versterkte plaats, gewijd aan de godin Holda zou betekenen. (bron: www.helmond.nl)

Vlier De vlier is de heilige boom van Holle. en is een ware medicijnkast. Bast, bladeren, bloemen en bessen worden gebruikt voor een breed scala aan kwalen waaronder wonden, verk-

ook met mannelijke en soms hermafrodiete wezens of goden.

Godinnen houden vaak verband met scheppingsmyten, omdat het vrouwelijke principe van de natuur geassocieerd wordt met geboorte van de mens.

Elk volk had zijn eigen godinnen. Over de hele wereld zijn er afbeeldingen en beeldjes van

oudheden, koortsaanvallen, blauwe plekken, winterhanden en voeten. De bloemen en de bessen werden door de Kelten gebruikt om wijn van te maken die naar men zei hielp in het contact met de elfen. Er kan van het hout ook een fluit worden gemaakt Waarmee door er op te spelen elfen konden oproepen om te gaan dansen. Mijn vader heeft toen ik jong was regelmatig een fluit voor me gemaakt uit vlierhout.

De Druïden zagen de bessen die in december nog aan de bomen zaten als laatste geschenk van moeder Aarde voordat zij zich terugtrok voor haar winterslaap. Ze plukten de bessen om wijn van te maken die men dronk ter bevordering van herlderziendheid.

Bij de Kelten had de Vlier de reputatie een beschermende boom te zijn en werd gebruikt voor het afweren van negatieve energie en de bliksem.

Sprookje De symboliek van het sprookje van Vrouw Holle verwijst naar haar als de hoedster van de zielen van ongeboren kinderen en gestorvenen en de overgang tussen de beide werelden. Vrouw Holle krijgt daarbij hulp van dieren: de ooievaar en de meikever.

Het sprookje van Vrouw Holle verhaalt van een meisje dat poetst en boent om haar huis volledig schoon te maken.

Daarna is het tijd om te vertrekken en om opnieuw geboren te worden in de mensenwereld. Tevoren wordt het huis grondig geïnspecteerd door Vrouw

godinnen uit die periode gevonden en er zijn mythen over godinnen bewaard gebleven.

In onze patriarchale maatschappij wordt de nadruk gelegd op mannelijke kwaliteiten en is er een mannelijke god. Om onze godinnen (weer) te leren kennen zal in iedere “Aan de slag” een godin die vereert is geweest door onze voorouders worden beschreven, passend bij de zonnewende van dat moment.

Holle. Zij geeft je, net als de goede fee, een aantal goede eigenschappen en vaardigheden mee. Je kan dat ook karma noemen. In het volksgeloof gebeurt dit ook aan het einde van elk jaar. Met midwinter kun je aan tafel extra dekken voor vrouw Holle en zorgen dat het netjes is, er dient geen vlas meer aan het spinnewiel zitten.

Is dat allemaal in orde dan kan je een beloning verwachten.

In het sprookje moet het meisje eerst de appelen plukken, zij is als de maagd die alle genietingen van het leven mag ervaren. Zij plukt het leven! Dan moet ze als moeder de broden uit de oven halen. Zij mag kinderen ter wereld brengen. Zij heeft “a bun in the oven” zoals de Engelsen het zeggen – een eufemisme voor zwangerschap.

En ten slotte komt ze in de fase van een oude vrouw en poetst zij het huis van vrouw Holle en leert zo dat ook deze zogenaamd ‘oude dag’ net zo goed waard is om met alle ijver geleefd en beleefd te worden. Zij wordt door vrouw Holle beloond met goud.

Haar volgende leven wordt karmisch beloond met een grote portie geluk en zonneschijn. Het leven van het kwade stiefzusje wordt beloond met pek, zij zal veel pech in haar volgende leven krijgen! Zij wordt een pechvogel.

Rituelen Wichtelman

Berkenschors

Schrijf een wens of iets dat je wil loslaten op een berkenbast en gooi deze in een mooi brandend vuur.

Je zou ook de in het bos gevonden berkenschors op een altaartje kunnen leggen. Leg in het stuk schors een symbool dat jouw goede voornemens voor het jaar 2012 weergeeft. Zo zullen deze voornemens symbolisch levenskrachtig

Samhain parshell

In Ierland was het de gewoonte in deze periode een symbool van de vier elementen te maken dat men parshell noemde. Dit werd boven de deur van een huis gehangen om goede krachten aan te trekken, geluk, en de mensen te helpen herinneren hoe noodzakelijk het was in evenwicht te zijn.

Benodigheden

Lantaarn

Als symbool van de Aarde, waarin ze tot wasdom ze zijn gekomen kun je bijvoorbeeld een pompoen, kalebas, wortel, knol of biet gebruiken. Deze vruchten markeren de overgang van zomer naar de winter doordat ze op dat moment geoogst kunnen worden. Het uithollen symboliseert de weg van buiten naar binnen, en laat je dus letterlijk ‘naar binnen keren’. Naar het aarde element in jezelf.

Twee stokken van 60 cm lang en ongeveer 1 cm doorsnede, en stro of lint.

Werkwijze Maak de 2 stokken kruisgewijs aan elkaar vast met stro of lint, weef vervolgens op en neer met de klok hiermee door.

Ga zo van het midden naar buiten tot aan alle kanten nog zo ongeveer 7 a 10 cm van de stokken uit steekt. Maak de parshell met positieve mooie gedachten, dingen die je hart vullen met blijdschap.

De oogst van de zomer letterlijk getoond Zodat je daar mee je parshelll vult. en zichtbaar gemaakt door er een waxinelichtje in te plaatsen wat de vrucht Teken met een stift ronde, vierkante of in de avonduren tot een sprankelende driehoekige ogen en neus af, en een lantaarn omtovert. Je kunt het uithollen lachtende mond. Let er op dat de mond doen met een mes en er ogen, neus en niet te ingewikkeld wordt. een mond in uitsnijden. Je begint met het kapje van de pompoen of kalebas af Wanneer je met een lang dun mes, bijvoorbeeld een stanley mes dat je kunt te snijden. Met mes en lepel haal je de zaden en draden uit de vrucht. De zaden uitschuiven, de verschillende openingen in de vrucht hebt gesneden, kun kunnen overigens gedroogd worden je de stukken eruit drukken. Plaats het om in het voorjaar weer uit te kunnen waxinelichtje op de bodem en steek zaaien en zo je eigen pompoenen en deze aan zodra het donker wordt. kalebassen te kweken.

Zorg dat de wand niet te dun wordt, en dat de bodem lekker plat wordt. Zodat het waxinelichtje stevig staat.

Na het aansteken van de lantaarn kun je bijvoorbeeld tijdens Samhain samen met een groep en elkaar een gelukkig nieuwjaar toewensen.

Een Wichtel of Wichtelman is een soort kabouter. Deze komt voor in sagen en sprookjes en is goedaardig. Denk hierbij aan het sprookje van Klein duimpje. Tijdens de winter brengen wichtelmannetjes cadeautjes.

Het woord wichtelen betekend bewegen, wiegen, verzorgen, strelen. Een Zweedse vroedvrouw noemde het eerste strelen en liefkozen van de het kindje na de geboorte door de moeder wichtelen. Het woord is ook in het Drents bekend in de vorm van het woord wichtje of wichtern wat vertaald kan worden met kindje of meisje.

In de Noordelijke landen kennen ze de huiskabouter die in de donkere wintertijd wanneer de zon overdag niet of nauwelijks boven de horizon verschijnt als lichtbrenger. Het Zweedse prentenboek Tomte Tummepot geschreven door Astrid Lindgren geeft de sfeer en de mystiek van deze periode mooi weer.

Een prentenboek over kabouters is te gebruiken in een yogales voor kleuters.

Je kunt in de kinderyogales een vertelkabouter gebruiken die zelf hebt gemaakt. In een kringgesprek bespreek je hoe fijn het is om iemand een cadeau te geven of iemand te verrassen, dingen met elkaar te delen of voor elkaar te doen. En hoe dat dan kan of wanneer iets een verrassing is.

Daarna zou je een kabouterles kunnen doen, waarin het thema wiegen , strelen en bewegen is. De les kan worden afgesloten met het maken van een tekening van je eigen kabouter of het inkleuren van een wichtel-mandala.

Daarmee wordt de yogales een compleet kabouterfeest.

Het vuur van drie kaarsen Een oud gebruik is om op 6 januari over drie kaarsen te springen. De kaarsen werden in turfblokken of aardappelen gezet, later ook in flessen toen deze beschikbaar kwamen.

Het ritueel vind in de diepste en donkerste plek in huis plaats en daar worden de de kaarsen aangestoken.

Door over het vuur te springen breng je moeder Aarde een eerbetoon bij het begin van de nieuwe cyclus. Het vuur staat voor vruchtbaarheid en reiniging.

De drie kaarsen zouden ook symbool kunnen staan voor de drie koningen Caspar, Melchior en Balthasar. Een van de kaarsen was zwart gemaakt, dat verwees naar Melchior die een zwarte huidskleur gehad zou hebben. Deze kaars noemde men daarom melckert of moortje.

Het springen over de kaarsen was volgens enkele bronnen kinderspel, wat zowel binnen als buiten gespeeld kon worden.

Lied

De deelnemers sprongen over de kaarsen en moesten voorkomen dat de kaarsen uitgingen. Gebeurde dit toch, dan moest men iets geven. Springen over kaarsen werd ook gedaan tijdens het feest van Sint Maarten op 11 november.

Zie, daar komt hij uit zijn hoekje,

Kaarsje, kaarsje kandelaar Ik wou dat jij wat anders waar’.

Schudden met zijn gatje, Schudden met zijn broekje

Tijdens het springen zong men een lied. Het lied werd eind negentiende eeuw nog gezongen in de Zaanstreek.

Rituelen

Recepten

Agenda 2011

Sint Lucia broodjes Ingrediënten Voor de brrodjes heb je nodig: 0,3 liter melk 1 gram saffraan 5 gram gist 70 gram meel 15 gram suiker 12 gram boter 1 ei zout rozijnen amandelen

Bereiding

Boter smelten en samen met de melk en de saffraan tot handwarm verwarmen en over de brokjes gist verdelen.

Suiker, meel en zout erbij doen, alles krachtig kneden. Bedek het deeg en laat het 30 minuten staan.

Kneed het deeg nog een keer en vorm het dan tot kleine broodjes. Leg de broodjes bijvoorbeeld op bakpapier op een overnrooster. Druk de rozijnen en de amandelen in de broodjes.

Bedek de broodjes en laat deze 30 minuten ongestoord staan.

29-01 Start Puretieneryoga docentenopleiding - locatie Rotterdam

12-02 Start Purekinderyoga docentenopleiding - locatie Rotterdam

18-03 Start Purezwangerschapsyoga docentenopleiding - locatie Rotterdam

Kluts een ei en bestrijk de broodjes hiermee. Plaats de broodjes in de oven en bak ze gedurende 45 minuten af.

Workshop ‘in de ban van taal en rekenen’

01-04 Workshop ‘In de ban van het hart’

24-06 Workshop ‘kinderen met bijzondere aandacht’

30-09 Start Purekinderyoga docentenopleiding - locatie Rotterdam

Ingrediënten

27-10

Voor de kruidnootjes heb je nodig:

Start Purekinderyoga docentenopleiding - locatie Breda

150 gram boter 125 gram bruine basterdsuiker 10 gram speculaaskruiden 250 gram zelfrijzend bakmeel ½ theelepel zout 4 eetlepels melk

Kneed alle ingrediënten behalve de melk goed door elkaar en doe er vervolgens zoveel melk bij dat het beslag lekker soepel wordt.

Maak van het deeg kleine balletjes, leg

2012

24-03

Kruidnootjes

Verwarm de oven voor op 200 ºC. Wrijf een bakblik in met boter.

Workshop ‘In de ban van het hart’

Verwarm de over voor op 250 °C.

Bakken op 250 °C in 35 tot 45 minuten.

Bereiding

12-11

ze op het bakblik en druk ze iets plat.

Bak ze in 15 tot 20 minuten lichtbruin en gaar.

Je kan controleren of het gaar is door er met een naald in te prikken. Wanneer deze droog blijft, is het gaar.

Yoga Asana

heksenhoedspel Het heksenhoedspel is een concentratiespel voor in een yogales of in de klas.

Keltische dieren magie De kelten beschouwden alle dieren als heilig, elk met zijn eigen unieke energie of ziel waarmee men kon communiceren. Dieren zijn leraren die veel kunnen leren aan de mensen die dat willen. Elk dier heeft zijn eigen kenmerken en talenten waar we van

de Kraai (Bakasana) De houding is geen gemakkelijke houding, aangezien het een evenwichtsoefening op de handen is. De houding heeft vooral invloed op de eerste drie chakra’s met assistentie van het zesde chakra. De raaf (kraaiachtige) is het Keltisch krachtdier in de maan(d) (van) november. De raaf helpt je om oude patronen op te ruimten. Van de kraai kunnen we leren dat we negatieve gedachten kunnen laten gaan. Kraai leert je onderscheid te maken tussen angstig zijn en moedig.

Let op: lees eerst de volledige toelichting bij de oefening. Wanneer je een bril draagt zet deze af. Bouw de oefening langzaam op. Het is een evenwichtsoefening op je handen, bij onbalans kan je naar voren vallen en hard op je gezicht terechtkomen. Oefen de houding door eerst op je tenen te gaan staan. Later kan je de houding uitbreiden door te oefenen je voeten van de vloer te brengen en te balanceren op je armen. Maar doe dit rustig, veilig en langzaam.

Geen haast!

Uitgangshouding Je zit op je hurken en kijkt recht voor je uit.

de heksenhoed ligt. Daarna doen ze hun ogen dicht. De docent of een kind uit de klas of yogagroep haalt een ding weg. Dan kunnen de ogen weer open en kan er geraden worden wat weg is.

Dit kun je een aantal keren herhalen door een of meerdere voorwerpen weg te halen.

Benodigdheden Heksenhoed en spulletjes en eventueel lekkere gezonde dingen om te eten die Aan het eind van het heksenhoed spel bij Halloween horen. kan er eventueel iets gegeten wor den wat onder de heksenhoed lag.

Uitvoering oefening De kinderen kijken naar wat er onder Bron: Ineke van der Bijl kunnen leren en inspiratie uit kunnen putten. Voor de Kelten was elk dier nuttig en had het een medicijn, toverkracht, te geven. Dat medicijn nam de vorm aan van inzichten en ideen die genezing en nieuwe inzichten konden geven. De Keltische verhalen staan vol met verhalen waarin de Keltische Sjamanen elke mogelijke vorm konden aannemen en voelen hoe het was een Uitvoering oefening Zet je hielen stevig in de grond en je voeten naar voren. Druk je handen samen in de gebedshouding tussen je knieën zodat je knieën naar buiten staan. Plaats daarna je handen stevig voor je op de grond en spreid je vingers. Armen gestrekt voor je in lijn met je schouders. Buig je ellebogen tot steunen waarop je knieën kunnen rusten. Verplaats je gewicht naar voren, dus van je voeten naar je handen. Til geleidelijk je hielen omhoog en kom op je tenen, zodat er meer gewicht op je armen en je handen rust voordat je gaat proberen je voeten van de vloer te tillen. Kijk wanneer je in evenwicht bent naar voren en adem even door in de houding.

Werking Het verdelen van het gewicht over je handen versterkt het bovenlichaam n schouders en armen. Buikspieren versterken zich. De houding bevordert een evenwichtige ontwikkeling van de spieren van de romp, buik en de rug.

Verhoogt de concentratie. Balanceren is een manier om er achter te komen hoe groot de invloed van de geest op het lichaam is.

dier, steen of een plant te zijn. Elke Keltische stam had zijn eigen totemdier en het as alle stamleden verboden het vlees van dit dier te eten.

Voor de winterperiode zijn er de krachtdieren Raaf, paard en reebok.

Deze dieren zijn soms ook terug te vinden als yoga asana en wanneer dit niet het geval is is er een houding met gelijkenis uitgewerkt of een houding die in de kinderyoga zijn oorsprong heeft.

Contra-indicatie Niet uitvoeren bij zwangerschap, recente buikoperatie, hoge bloeddruk, bij ontstekingen in de holtes van het hoofd of oogproblemen. Bij klachten in pols, knie, nek en/ of onderrug dien je de modificatie te doen. Plaats onder je pols een rolletje van bijvoorbeeld de yogamat of handdoek.

Contra-houding Draai rustig na de oefening wat cirkels met je polsen en schud je handen los.

Hulpmiddel Gebruik een kussen als bescherming voor het eventuele naaar voren vallen. Zeker in het begin wanneer je de oefeining niet beheerst is dit erg belangrijk!

Modificatie Wanneer je geen evenwicht kunt inden op je handen met de voeten van de vloer kan je de houding eerst beoefenen door op je tenen te komen staan. Daarbij verplaats je tegelijkertijd het gewicht naar je handen.

het Paard Symbolisch staat het paard voor het inzicht in nieuwe wegen die je kunt bewandelen. Dit dier neemt je mee naar alle werelden. Ze leren on open te staan voor verandering en spirituele transformatie.

Als het paard Pegasus uit de Griekse mythologie heeft het vleugels en vliegt ze naar de bovenwereld. Als zeepaard kan ze duiken en neemt ze je mee naar de diepten van de onderwereld.

Als rijpaard laat het je genieten van de middenwereld. Een paard is een beschermer op je reizen en draagt je zodat je verder kunt dan je ooit voor mogelijk had gehouden.

Het woord Pony is afkomstig van de vruchtbaarheidsgodin Epona. Zij was een Keltische godin die door de Romeinen is over genomen en in Rome een eigen feestdag had op 18 december. Ze was de beschermster van reizigers, van paard en ruiter.

In de yogahoudingen bestaat geen paard maar in de kinderyoga wel. Het is een evenwichtsoefening.

Ik ben een paard.

Ik draag je mee op mijn rug.

Durf jij je te laten dragen?

Uitgangshouding Staan.

Uitvoering oefening Kom op je tenen staan en breng je armen zijwaarts omhoog tot schouderhoogte met je handpalmen naar beneden.

Zet met je ene been een stap naar voren en hef je knie zo hoog mogelijk op. Zet je voet weer op de grond en blijf op je tenen staan.

Adem door in de houding. Blijf in de houding zolang je het prettig vindt.

Herhaal hetzelfde met de andere kant.

Werking Trainen van het evenwicht. Versterken van de spieren van armen en benen.

Openen van het borstgebied.

de Reebok Het krachtdier in januari is de reebok. Bij de meeste soorten herten en reeĂŤn dragen alleen de bokken een gewei. Alleen bij de eland en de kariboe hebben beide geslachten er een. Het gewei is een stevig benig uitgroeisel van het voorhoofdsbeen en wordt elk jaar afgeworpen. Het groeit achter de ogen en biedt grote bescherming.

Tot aan het vijfde levensjaar komt het gewei elk jaar zwaarder terug en krijgt meer uiteinden.

Het gewei zou je kunnen zien als gereedschap voor een respectvolle vriendschap: hoe bewaak je de grenzen tussen jou en je partner, familie en vrienden en wat kun je doen om respectvol met elkaar om te blijven gaan?

De oefening heldhouding 1 (virabhadrasana) lijkt op een reebok met een groot gewei.

Uitgangshouding Staand in spreidstand.

Uitvoering oefening Adem in en breng je beide armen omhoog. Strek ze langs je hoofd. Handpalmen wijzen naar elkaar. Schouders laag en de borst ruim.

Adem rustig door in de houding.

Draai je rechtervoet naar buiten en je linkervoet iets naar binnen. Je benen blijven gestrekt. Draai dan je heupen en je bovenlichaam naar rechts zonder je voeten te bewegen.

Adem in en maak je lang alsof je een reebok bent die verse blaadjes ziet die hij wil eten maar hij net niet bij kan.

Je armen als het gewei van een reebok langs je hoofd. Adem uit en buig je rechterknie. Je knie wijst naar je kleine teen en staat recht boven je enkel. Je kunt naar voren blijven kijken maar ook naar boven naar je prachtige gewei. In ademend strek je rechter been en uitademend buig. Herhaal minimaal nog een keer.

Uit de houding: adem in strek je rechterbeen, plaats je rechtervoet terug naar voren. Uitademend breng je beide armen naar beneden alsof je je gewei loslaat.

Herhaal de oefening voor de andere kant.

Doe na de houding een rustgevende staande vooroverbuiging Werking Versterkt de spieren van de benen, heupen, buik, rug en nek. Versterkt het gevoel van evenwicht tussen beide kanten van het lichaam. Maakt de enkels, knieĂŤn, heupen en schouders sterk en soepel. Maakt de borst ruim en bevordert een diepe ademhaling.

Verbetert balans en concentratie.

pureyoga

1 1 0 2 r e t n i w

Een helende winter vol zelfinzicht gewenst pureyoga.nl | purekinderyoga.nl | puretieneryoga.nl | purezwangerschapsyoga.nl

Disclaimer © 2011 Pureyoga/ Rineke Vierhoven, Rotterdam De aanwijzingen en oefeningen in dit magazine zijn veilig mits de instructies zorgvuldig worden opgevolgd. De auteur en Pureyoga stellen zich niet verantwoordelijk voor directe of indirecte schade als gevolg van het toepassen van de inhoud van dit bulletin. Neem bij onduidelijkheden en vragen contact op met Rineke Vierhoven voor advies via: pureyoga@xs4all.nl. In geval van klachten en/ of twijfel consulteer vooraf je huisarts.

Kennis en ervaringen zijn er om te delen. Het staat je vrij om de inhoud van deze uitgave te gebruiken zoals je wilt, mits voorzien van de juiste bronvermelding: ‘Rineke Vierhoven, Aan de slag... met Pureyoga, Rotterdam’.

Rineke is lid van de Vereniging Yogadocenten Nederland