12 minute read

konténisasi Ni Made Putri Widyawati

Next Article
puspayanti

puspayanti

punapi yéning pengonténan punika kaanggén antuk ngajegang nilai-nilai luhur kaweruhan sakadi, seni, budaya, miwah adat Bali.

Iriki penulis jagi nyobiahang suatu konsép konténisasi sané kagagas peragan kasarengin antuk contonyané. Konténisasi punika kepah dados kalih, konténisasi langsung taler konténisasi nénten langsung. Sané mawasta

Advertisement

konténisasi langsung inggih punika suatu jenis kontén sané kakaryanin olih seorang ujung tombak utawi dalam hal puniki kawastanin influencer, sané terang-terangan ngabahas sebuah materi secara langsung taler fokus ring soroh

tertentu.

Contonyané, influencer

sané mawasta Kaptén Vincent Raditya sané makarya sebagai pilot, ngaryan sebuah kontén indik penerbangan ring platform Youtube. Kontén punika kakaryan mangda menarik perhatian kaum muda mangda kayun nerusin taler ngalestariang dunia penerbangan. Lantas sané

mawasta

konténisasi nentén langsung inggih punika suatu kontén sané matetujon ngangkat sesuatu liwat carita tertentu. Contonyané, brand-brand sakadi Toyota, Tropicana Slim, miwah Axé sané ngaryan suatu drama séries ring platform YouTube sané mapaiketan sareng napi manten sané menyangkut produknyané mangda konsumén prasida tertarik.

Antuk

fakta punika, sapunapi yéning iraga ngamanfaatang konténisasi punika anggén ngalestariang miwah menarik perhatian masyarakaté ring seni, budaya, taler adat Bali. Konsépnyané pateh sakadi conto sané kabahas wawu. Misalnyané ring setiap soroh seni, budaya, miwah adat Bali patut madué influencer soang-soang. Para influencer iriki taler patut madué biaya, pengetahuan, kebiasaan, peralatan, konsisténsi, miwah akéh malih mangda anut ngangkat kontén punika. Iriki penulis taler jagi nunas kontribusi saking pemerintah sané minab prasida bekerja sama sareng lembaga swasta sané berpengalaman mangda ngicénin fasilitas, galah, dana miwah luir ipun sané kaanggén nunjang para influencer. Pemerintah taler dados ngaryanang kompetisi anggén ngametuang bibit-bibit influencer punika. Yadiapin nénten

akéh sané prasida polih wantuan, sakéwala nika sampun cukup anggén para influencer ngarasa kaanggap.

Wawu wantah asiki conto konsép upaya kémanten. Suksmannyané, iraga nénten dados malih ngaréméhin média sosial, kontén, influencer, miwah luir ipun. Dampak négatif pastika wénten, sakéwala iraga patut nguatin dampak positifnyané kémanten. Konténisasi cotonyané, sané nénten manten berdampak ring masyarakat, sakéwala berdampak taler ring para pelakunyané. Konténisasi puniki taler madué kekuatan ageng antuk ngareredin truna-truniné saking kenakalan sané nénten becik ring masyarakat.

Ni Madé Putri Widyawati, saking Jln Batuyang GG. Bangau XI No. 17

Satua Masambung

Ketut Sugiartha

Suryané suba ngeséng kauh. Jelanan ruang tamu maagagan. Putu

macelep ka natah umahé adéng-adéng. Ada tamiu uli dija ya? Kéto

ia matakon di kenehné tatkala kupingné ningeh ada anak ngorta

ramé jumahan. Mara telung tindakan ia majalan sagét Bu Anés

nengok uli jelanané.

ah, ené ya,” kéto abetné mara nepukin Putu. “Putu antianga uli tuni.” “Nyén ngantiang, Bu?”“N

“Mai delokin padidi.”

Putu maplengek napetang tamiu ané ngantiang. Makejang ané pada negak di ruang tamu nguratiang patekan déwékné. Ditu ada Duarsa, bapané, Putu Darsana, paman lan kurenané.

“Mai malu, Tu,” Pak Anés ngaukin. “Ené kulawargan Putu suba mekelo ngantiang.”

Putu tusing pesu munyi kanti suba negak di kursiné. Saka besik uratianga ané pada teka. Engsek kenehné nak ngudiang pada teka ramé-ramé.

“Bapa nyelap teka mai magpagin Putu,” bapané lantas ngaraos.

Magpagin? Tusing kapineh baana tekén Putu nguda dadi ia pagpagina? Ada apa sujatiné? Yén bapané nganggap suba tusing perlu ngukum déwékné nguda tusing ja ngirim surat dogén ngorahin ia mulih, apang tusing liu nelahang prabéa.

“Pak Dé ngidih pelih tekén Putu mapan bas sanget nglémekin Putu dugas ento,” pamanné nimpalin. “Sing ada nyén keneh Pak Dé nyakitin keneh Putu. Sasukat Putu magedi keneh Pak Dé setata nyapnyap.”

“Adin Putuné masi marasa kélangan,” Bu Man matempung.

Manik Sudra

Buka kaiis kenehné Putu nepukin Darsana macécéh paningalané di samping méméné. Nadaksara Putu inget masi tekén André. Tusing nyén André patuh marasa kélangan yén ia magedi uli umahné?

“Eda nyén gedeg,” Duarsa ngaraos. “Cang ané ngajak kulawargan Putuné pada teka mai. Putu sinah nawang cang tusing ja lakar ngaé ané sing beneh.”

“Cang nawang,” Putu masaut bawak.

“Ada ané perlu tekedang cang tekén Putu,” buin Duarsa ngaraos. “Timpaltimpalé di désa suba pada igum lakar ngidupang buin sekaa séndratariné. Nanging yén sing ada Putu sing ja lakar maunduk. Makejang timpalé ngaptiang Putu mulih.”

Putu mendep. Ngembeng yéh paningalané ningeh munyin Duarsa. Marasa angayubagia ia mapan timpal-timpalné nu inget tekén paukudané. Ia percaya yéning tumpal-timpalné tusing ja nyelselin déwékné ané suba makada benyah sekaa séndratariné.

“Mapan Bapa ané makrana Putu magedi uli jumah, mapasahan ajak timpaltimpal Putu,” bapané ngimbuhin, “Bapa majanji tekén timpal-timpal Putu lakar ngajak Putu mulih.”

Putu nu mendep. Buka suba takeha uli malu, bapané sinah opeta tekén kramané. Wibawané pinaka kelian adat sinah buka suba macolék pamor. Makita ia nyempulungin bapané sakéwala ia tusing dadi ati. Amunkén ja pelihné rerama tusing ja nyandang sangetang. Ia marasa tekén déwékné dadi pianak. Ia ada di guminé ulian bapané. Pinaka pianak utang tekén bapané tusing ja lakar kabayah aidupan.

“Yén Bapa kanti mulih matalang, eda suba Bapa anggona rerama buin,” bapané sanget mapangidih tekén Putu apang nyak ja mulih.

Tlektekanga muan bapané ajahan. Mara tangeh ia yéning reramané ngenah tuaan tekén ané pinehina. Uban di sirahné ngancan liu. Sinah liu sajan pikobet ané arepina durinan ené.

“Putu lakar mulih,” pamuputné ia masaut sambilanga mautsaha nambakin yéh paningalan ané nagih ngetél. “Kéwala baang Putu galah, nu ada ané perlu pragatang Putu.”

“Pak Dé suba nawang. Pak Anés suba nyatua ibusan,” Pamanné masaut. “Pragatang malu gaéné. Yadiastun Putu sing nyak mulih ka umah Pak Dé tusing ja kénkén.”

“Nguda Pak Dé ngomong kéto?”

“Nyén nawang Putu tondén nyidaang ngensapang solah Pak Dé ané suba liwat. Nanging Pak Dé percaya Putu pasti lakar nawang nguda dadi Pak Dé melid buka kéto. Pak Dé ngidih pelih tekén Putu.”

“Tiang benehné ngidih pelih tekén Pak Dé.”

“Nah eda lantanganga buin,” Bu Man nyelag. “Engsapang ento makejang. Jani Bu Man lakar ngajak Putu mulih. Matari malu tekén Pak Anés lan kulawargané ané suba melah nyak ngajak Putu dini.”

Putu marasa kaselek tusing ngelah daya. Layahné caket. Tusing nyidaang ngaraos apa-apa buin.

“Pak nawang, Putu sinah marasa baat ngedinin Pak ajak kulawargané dini,” Pak Anés ngaraos. “Nadaksara mapasahan mula karasa baat. Nanging benehné Putu angayubagia mapan suba tusing nu kategul pikobet.”

“Baat sajan rasané Putu magedi uli dini, buka orahang Pak.”

“Eda kadéné Pak sing marasa baat masi lakar kalahin Putu. Putu suba cara pianak Pak padidi,” Pak Anés buin ngaraos. “Iraga tusing dadi bas blengih, mapan nu liu kewajiban ané ngantiang. Patut kénten, Pak?” ia makenyem tekén bapané Putu.

“Patut pisan,” bapané nyautin. “Tiang nénten midep matur malih lianan tekén matur suksma tur nunas ampura yéning wéntén solah pianak titiang sané néntén munggah ring kayun Pak Anés lan kulawarga deriki.”

“Tén wénten, ten wénten,” Pak Anés masaut énggal.

Putu macelep ka kamar André satondén mataki-taki. Dapetanga André sedeng negak di kursiné ngarepin méja.

“Bli Putu lakar magedi?” ia nakonin Putu tan pamatolihan. Putu marasa kenehné buka kaiis. Blengihné pesu. Béh, nguda dadi baat kéné rasané mapasahan? Kéto ia mekeneh-keneh.

“Ampura, Bli Putu lakar ngalahin André,” Putu ngomong cara ada anak nyekuk kolongané.

“André ngerti,” André lantas bangun tur ngelut Putu. “Yén Bli Putu ka Jakarta eda engsap singgah mai.”

“Pasti singgah. Yén André sagét ka Bali eda kanti sing singgah ka umah Bli Putu.”

André anggut-anggut sinambi makenyem. “Suba taén André ngorahang kén Bli Putu?”

“Ngorahang apa?”

“Ransel ané beliang Bli Putu luung sajan, André demen nganggon.”

“Kéwala kanggoang, tuah ento Bli Putu nyidaang ngmaang. Jani Bli Putu lakar makalah. Ampuraang yén Bli Putu ada ngelah pilih.”

Putu ngelut André buka ngelut adiné padidi. Suud ento ia lantas majalan ka kamarné. Disubané suud mataki-taki ia nyelepang pipis ke amplop putih buka ané biasa anggona ngirim surat. Marasa kuang kenehné yéning tusing ngenjuhang apa-apa tekén kulawargan Pak Anés. Ia marasa tusing lakar nyidaang ngwales kamelahan Pak Anés sakulawarga. Putu nawang Pak Anés sinah lakar nulak pabaangné cara dugas ia ngenjuhang amplop tekén Bu Anés. Jani ia mapineh-pineh kénkén baan carané?

Buin jahané kulawargan Putu lan kulawargan Pak Anés masalam-salaman di malun umahé. Dugas Putu nyalaman Pak Anés, kulawargané Putu suba pada menék ka mobilné Pak Dé. Makelo ia maan maraosan ajak Pak Anés satondén ngorahang, “Putu sing ja lakar nyidaang ngwales kamelahan Bapak. Putu mutang budi. Suksma banget. Putu mapangidih tekén Bapak…”

“Apa to, Putu?”

“Yéning Bapak makita nepukin Putu makalah melah-melah eda nulak ané abesik ené.”

Pak Anes mandrengin Putu, tusing resep tekén raos ané dingeha tekén kupingné.

“Di duur méjané di paon, Putu nitip….”

Pak Anés mara tangeh. “Eda Putu, Pak sing nyak…” Pak Anés ngénggalang mabalik sakéwala tambakina tekén Putu.

“Pak, baang Putu galah acepok dogén, apang nyak lega keneh Putu makalah uli dini,” Putu sanget mapangidih.

Disubané mendep akejep Pak Anés lantas masaut, “Nah, yéning ento lakar ngaé Putu lega, pabaang Putu lakar terima Pak. Suksma, dumadak antar pajalan Putu mulih ka tanah palekadan, lakar ngwangun buin sekaané.”

Di duur mobilé Putu ningehang Darsana ané mapitau yéning Evi lan Mas Herman suba tusing nu kos jumah. Kamarné jani séwana tekén pilot-pilot ané sedeng ngmiletin diklat.

“Sabilang peteng umahé ramé,” kéto ia ngaraos, “piloté pada dueg magitaran.”

“Béh, sing demen sajan?”

“Apa demen? Kanti kapeteng nu uyut.”

“Sing orahin anaké.”

“Suba. Jani suba sing nu uyut peteng-petengné.” (masambung...)

Ketut Sugiartha

embas ring Baturiti, Tabanan, 9 November 1956. Kakawiannyané ring basa

Indonésia sampun kawédar ring Bali Post, Bernas, Detektif & Romantika, Kartini, Nova, Sarinah, Selecta, Sinar Harapan, Suara Karya, Suara Pembaruan miwah média sané lianan.

Kitut

I Komang Alit Juliartha

Warsa 2020 sampun matilar. Makudang-kudang pamargi kauripan sampun kamargiang. Sapunika taler inggihan suka kalawan dukaning urip sakasiki mamargi ngicénin iraga sareng sami paplajahan. Gumanti minab nika sané dados unteng risajeroning warsa lami masalin ka warsa sané anyar.

Sakémaon, ngantos mangkin kantun jagaté kaliput antuk gering agung virus korona sané mawit saking China. Minapta saking sasih Maret 2020 virus corona utawi ketah kasengguh Covid 19 puniki sayan nglimbak kawéntenannyané. Boya wantah ring China kémantén nanging mangkin sampun ring sajebag jagat. Indonesia taler keni. Bilih-bilih ring warsa anyar 2021 puniki sayan nglimbak gering agung covid-19 ring panegara iraga.

Indiké puniki gumanti banget ngawetuang pikobet ring masarakat pamekas sané makarya ring wawidangan perhotelan lan kapal pesiar. Akéh kramané nénten makarya utawi dirumahkan riantukan nénten wénten tamiu saking dura negara rauh ka Indonesia. Taler sameton sané makarya ring kapal pesiar kirang langkung 10 bulan sampun nénten makarya ngawinang nénten wénten prabiaya anggén serahina.

Sujatiné nénten wantah ring perhotelan miwah kapal pesiar manten kadi keni kabrebehan, sakéwanten samian wawidangan. Minakadi ring sekolah, mangkin muridé ten malajah tatap muka. Sami nganggén daring utawi online. Yening murid sané sampun SMA utawi kuliah ten dados masalah riantukan sampun sapatutnyané murid SMA utawi mahasisya ngarereh ilmu praragan. Guru utawi dosén wantan nuntun tur ngicén pajalan. Nanging gumanti dados

pikebot risajeroning murid SMP napimalih SD utawi TK sane kantun muatang peratian saking guru ring sekolah. Yening jumah akeh sané nenten seleg malajah. Yapitui nyetor tugas, tugas punika minapta wénten anak sané ngarayanin. Niki taler dados masalah, yening guru rupaka makarya, sinah nénten mrasidang serahina nimpalin okan ipuné malajah. Bilih-bilih wénten murid puriné ring pagunungan gumanti sukil pisan ngarereh sinyal.

Sios ring perhotelan taler sekolah, UMKM taler keni. Akeh UMKM sané tutup sangkaning sepi. Ring sekolah taler keni, kantin sekolah tutup sangkaning nénten wénten murid masuk. Warung fotokopi, warung internét taler sepi. Krama sané madue utsaha kos-kosan taler sepi. Langah wénten murid utawi krama sané ngekost sangkaning sekolah nénten ngamargiang pembelajaran tatap muka. Akéh taler karyawan sané dirumahkan. Dadosné wusan ngekost.

Ring rumah sakit taler sepi. Napi mawinan sepi? Masarakaté mangkin sada jejeh yening jagi maubad ka rumah sakit riantukan sadurung mapriksa musti rapid test dumun utawi maswab. Yening non-reaktit ten dados masalah. Sakémaon yéning réaktif nika minab sané jagi panjang pamarginé. Punika mawinan akéh masarakaté jejeh maubad ka rumah sakit. Telar wénten pembatasan pengunjung ring rumah sakit sané mawinan sepi ring rumah sakit. Tan ramé kadi dumun. Parkir sepi. Tukang parkir akidik polih rejeki. Kantinkantin ring rumah sakit taler sepi.

Ring désa nénten kadadosang makarya kegiatan-kegiatan sané ngawetuang krumunan masarakat. Dadosné yéning ka pura nénten dados sareng akéh. Wénten pamargi siosan taler pateh. Kalayonsekaran, ngabén miwah sané siosan.

Gumantiné ring warsa 2021 pangapti patut gambel risajeroning kauripan. Pangapti mangda sida ical digelis virusé puniki. Taler digelis wénten obat kanggén senjata maperang ngalawan virus corona. 13 Januari 2021 sampun kamedalang vaksin olih guru wisesa. Presidan Joko Widodo pinaka sang sane

kapertama mavaksin ngicén conto ring masarakat sapisanan ngrauhang indik vaksin puniki nénten ngawetuang pikobet siosan. Iraga pinaka masarakat patut ngawantu pamerintah ngicalang covid-19 antuk tetep ngamargiang protokol keséhatan risajeroning kauriapan. Pangaptiné wantah asiki, gering agung digelis ical taler jagaté sida mawali becik kadi jatimula. Masarakat mrasidang malih makarya, polih rejeki anggén ngamertanin kulawarga ipuné makasami. Dumogi.

Bangli, 14 Januari 2021

I Komang Alit Juliartha

embas ring Bekasi, 15 Juli 1991. Dané alumni saking program studi Pendidikan Bahasa Bali IHDN Dénpasar lan meneng ring Banjar Kubu, Kelurahan Kubu, Kabupatén Bangli. Kakawian-kakawiannyané marupa puisi, satua cutet, lan ésai kamuat ring surat kabar sakadi Bali Orti (Bali Post), lan Média Swari (Pos Bali). Cakepané sané sampun kawedar marupa pupulan satua cutet sané mamurda “Swécan Widhi” warsa 2015 lan ngamolihang hadiah Sastra Rancagé warsa 2016. Warsa 2016 dané ngamedalang cakepan marupa novél sané mamurda “Satyaning Ati” .

Kamus

asa n rasa; air; asa.in (asén) v rasakan: ~ malu abedik rasai dulu sedikit; asa.ina (aséna) v dirasakannya; asa.in.ang (asén.ang) v rasakan; asa.in.anga (asén.anga) v dirasakannya; ka.a.sa.in (ka.sén) v dirasakan (oleh); ma.a.sa (ma.sa) v merasa; nga.sa.in (nga.sén) v merasakan; mencicipi masakan (lauk-pauk); merasa: tusing ~ déwék suba tua tidak merasa diri sudah tua; ~ pati,ki meregang

1asab v gosok (dg campuran air): -- cenanané gosok cendana itu dg campuran nyawa

asaba v digosokkannya; asab.ang v gosokkan: ~ tiang cenana gosokan saya kayu cendana; asab.anga v digosokkannya; asab.in v ratakan dg menggosok; asab-a.sab.an n hasil menggosok ka.a.sab (ka.sab) v digosok (oleh): cenanané sampun ~ kayu cendana itu sudah digosok; ka.a.sab.ang (ka.sab.ang) v digosokkan (oleh); ka.a.sab.in (ka.sab.in) v digosoki (oleh); ma.a.sab (ma.sab) v tergosok;

nga.sab v menggosok; nga.sab.ang v menggosokkan; nga.sab.in v meratakan dg cara menggosok; pa.nga.sab.an n tempat menggosok 2asab a rendah ;

nga.sab v merendah: pakeberné ~ terbangnya merendah; ~ matur berbicara merendah

Asa.da n bulan kedua belas dr tahun Saka

asa.gan n balai-balai dr bambu (tempat sajen, tempat memandikan mayat, dsb) asah a 1 rata: natahné – pekarangannya rata; 2 sama; sebanding: -- dumdumanné sama pembagiannya; asah.ang v 1 ratakan; 2 samakan; asah.anga v 1 diratakannya; 2 disamakannya; asah.in v samai; asah.ina v disamainya; asah-asah a sama sebanding; sama besar; ka.a.sah.ang (ka.sah.ang) v 1 diratakan (oleh); 2 disamakan (oleh); ka.a.sah.in (ka.sah.in) v 1 diratai (oleh); 2 disamai (oleh); nga.sah.ang v 1 meratakan; 2 menyamakan; nga.sah.in v menyamai 1asal 1 n asal: uli dija --né dr mana asalnya; 2 adv setiap kali: -- wélin ia ngeling setiap kali dimarahi dia menangis; ma.a.sal (ma.sal) v berasal 2asal, ka.a.sal.an (ka.sal.an) a pura-pura: ~ ngajum pura-pura memuji asa.na n sikap duduk 1 asang Bll v membuat api dg menggosok kayu kering 2 asang a agak panas (tt suhu badan) asas v petik sampai habis; asasa v dipetiknya;

This article is from: