9 minute read

munyin pekak mengkeb Agus (Sutrarama

Satua Cutet

munyin pekak mengkeb5

Advertisement

5 Satua cutet puniki kawedar wantah saking kerjasama Suara Saking Bali sareng Balai Bahasa Provinsi Bali.

“Dé, johin ditu Dé, ” dingeh tiang ada anak mamunyi. Mara

nuléngék sagét tingalin tiang I Pekak Mengkeb ditu, di muncuk

punyan nyuhé, limané ngisiang arit. Suba ada lebihan tekén

pitung dasa tuuhné enu masih nyidang menék tegeh-tegeh buka

kéto.

Agus Sutrarama

“Melahang, Kak,” tiang nuutin munyiné I Pekak, lan makirig ngejohin, di betén paek batis tiangé suba liu papah-papah nyuhé mabrarakan. Tiang masih lantas ngejohang ngejang sepéda montoré. Kadadua banné monotan tampél tanah legit, lan deketin luluan don tiing. Ujanné ibi peteng mirib ngaé tanahé bényék.

Ipidan dugas tiang enu masuk ngalih Diploma Satu sekolah perhotélan lan nyéwa umah kos di Badung, ngaminggu maan dogén tiang malali mai ka kampung, tanah palekadan bapan tiangé. Pekak ngajak Dadong tiangé suba makelo tusing enu. Bapan tiangé maan nyaritayang yén I Dadong suba malunan ngalahin mati. Suba kéto, I Pekak lantas nugtug dugas tiang mara

matuuh a tiban. Di umah tuané jani ada Bapa Wayan, blin bapan tiangé, miara karang lan nyalanang ayah-ayahan kulawarga. I Bapa setata mabesen apanga tiang nyidang nyelaang malali mulih, nengokin Bapa Wayan ngajak Mémé Madé, kéto masih Bli Putu ngajak I Kadék, pianak-pianakné Bapa Wayan, misanan tiangé. Lén tekén ento apanga tiang maan masih mararapan di sanggah. Buin abesik, yén maan singgah mulih, i bapa nundén tiang apanga malalinin I Pekak Mengkeb, timpal luungné i bapa uli sukat ipun jaka dadua enu paturu truna.

Yén tiang nakonin i bapa tanguda anak ento kakaukin I Pekak Mengkeb, i bapa lakar nyambatang koné mirib ulian ia demen nongos ejoh, ditu di tegalan dangin tebané, mengkeb di beté. Simalu tiang ka pondokné Pekak Mengkeb, tiang atehina baan Bli Putu, bli misan tiangé. Rurung cenik ento suba taén entasin tiang nuju majalan manjus ka tukadé, yén tiang maan nginep di kampung. Satondén ngenjekin undag tuunan ka tukadé, ada ambah-ambahan cenik ngalodang ané dugas ento tumbén entasin tiang. Ambah-ambahan ané apit punyan tiing ento ngalih pondokné Pekak Mengkeb.

“Aget enyak tuutina munyin icang ipidan ngajak bapan Gdé né, nak suba nagih nyerah dogén ia,” nau tiang ningehang ortané Pekak Mengkeb, apabuin ané misi satuan unduk bapan tiangé. Mémén tiangé umahné tuah di désa dangin tukadé. Sajan aluh baana I bapa yén cenik yéh tukadé lakar ngaliwatin tur nganggurin i mémé.

Di suba koné lantas masan ujan, yéh tukadé ngalemengan dadi gedé, tusing nyidang baana buin ngaliwatin. Pakéwéh ento koné ngaénang bapan tiangé dot makirig. Eda ja meli sepéda gayung, nganyetang pipis anggon mayah séwan bémo apanga nyidang nganggurin i tunangan, suba koné ngaénang duurné

pengeng.

Ditu lantas Pekak Mengkeb ngorahin apanga i bapa tusing nyerah, ia nyambatin bapan tiangé yén ia ada kleteg pemerintahé lakar énggal ngaé kreteg duur tukadé. Mirib suba pajatu karman reraman tiangé, mirib masih

ulian munyiné Pekak Mengkeb nyidang ngaé i bapa percaya, bapan tiangé misadia nuutin munyiné Pekak Mengkeb. Munyi ané enyak saja mabukti, kreteg ento gaéna baan pemerintahé. Payu i bapa ané nuasén kretegé nuju ngidih i mémé. Kreteg anyaré kaentasin baan pengantén baruné. Pekak Mengkeb kedék ingkel-ingkel dugasé nuturang unduk ento, ngenahang pawahné.

Dugasé buin tiang malalinin i pekak, tiang magapgapan tengan botol Whisky Jack Daniel ané baanga ngajak sénior tiangé di tongos tréning. Dugas tiang nyambatang tréning di hotél, pekak mabesen yén ada sisan-sisan minuman toris apanga idihang, apang angetan koné peteng-petengé di kubu. Tiang suba dot sajan buin ningehang satuané Pekak Mengkeb, ningehang ento setata énggal ngaénang tiang ngarasa dadi gelah tanah palekadan bapan tiangé buin.

“Sujatiné bapan Gdéné setata enyak nuutin munyin icangé, kéwala mirib masih tusing nasibé lakar énggal dadi anak sugih meliah. Dugas ento suba paturu mapunduh bekelé lakar anggon mayahin uman anaké bedelod paek pasihé, sagét mémén Gdéné koné nagih apanga pipisé beliang mobil dogén. Buung lantas meli uma, umané payu anak lén ané meli. Ada blokir lantas ulian hotél bintang lima lakar majujuk ditu, anak lén ané payu sugih meliah. Kudang mobil benehné maan ento, hahaha. Nah, suba ja masih icang sai ajakina numpang di mobilé nuju ma tirta yatra, dong suba, nasib..,” apa ulian réaksi alkoholé ngaénang Pekak Mengkeb dadi gasir masatua dugas ento, johang tiang buin bedik botol Whiskeyné.

“Kéwala tileh luungan nasib bapan Gdéné, ipidan nututuin icang maburuh mamula, maendut-endutan di umané, jani ia mabaju rapih di sekolahan, icang tileh maendut-endutan kéné, héhé. Nah, diapi kéto, dugas kurenan icangé enu idup, anak masih patuh, ia ané ngisiang stir montoré,” abetné Pekak Mengkeb dugas ento ngingetang tiang tekén satuané I Bapa. Koné ipidan, dugas mara masomahan, I Pekak ngajak kurenanné ngalahin umah, ngalih gaé ejoh ka

gunung, di Tabanan tanggu kaja. Maburuh ia ditu jaka dadua, di tegal, di uman anaké. I Bapa lantas nyambatang yén sujatiné Pekak Mengkeb ngelah insting bisnis ané luung, ia masih nyidang malunan nawang selah bisnis di masa depan, diapi dugas ento kéweh ada ané ngugu, eda ja anak lénan, kurenan pedidi dogén tusing percaya. Dugas di gunung ento, i pekak dadi tukang jait ané simalu ada ditu. Ia tusing taén masekolah tukang jait, kéwala nyidang baana ngaé baju lan jaler. Mirib kéto yén suba keneh.

“Dugas ento dogén nyak ia nuutin munyin icangé, diapin maksa masih abedik. Girang kenehé dugas ento, meli icang mesin jait, ajak kain abedik, ngaé penganggo dagangan. Anak mula adané ngalih pelanggan malu, sing nyidang prajani ramé. Suba lantas musim panén, sedeng liuna anak di gunung ento ngelah pipis anggona mablanja, jeg dagangné sing ada, aduhh.” I pekak nuturang yén kurenanné nadak nagih mulih, suud koné suba ngerantau, malajah koné paek ngajak nyama, apang bisa koné rungu ngajak nyama. Kurenanné tusing buin enyak nuutin munyiné I Pekak, diapi ngantiang buin kejep dogén, kanti musim panénné.

“Apang tusing koné ngenehang bati dogén, apang inget koné manyama braya, payu lantas mulih tusing mabekel apa, pipis sedeng liuna lantas mabrarakan di gunung, kéwala dagangné mulih, aduhh. Inget ngajak nyama, payu lantas teked jumah ngalahin mati.”

Setondén kakalahin mati ngajak kurenanné, maan masih i pekak nyambatang kenehné nganggon sisan sesepelanné anggon meli sepéda montor, lakar anggona madagang penganggo kema ka Peken Badung. Sakéwala i kurenan suba tusing enyak nuutin.

Kakalahin baan i kurenan, Pekak Mengkeb dadi muani balu ané idup kadidian ulian masih tusing ada pianak. Diapi kéto, ia tileh seleg maburuh ngabian kéto masih di uma. Anaké ané enyak ningehang munyinné lakar baanga tutur, baanga pajalan, buka dadi konsultan keuangan. Ada ané ngelah modal, dadi wanén madagang, lan ulian ento daganganné dadi lais, modalné

manakan meliah. Ada masih ané ngelah tabungan, tuturina apanga tabungan pipisné ento kadadiang tabungan tanah. Enyak lantas tanahné ento maaji mael sasajan ulian liu ada tamu ané ngedotang anggona tongos villa, payu lantas pemelin tanahné ento ngaénang tabunganné maimbuh meliah, turin masih nyidang meli tanah baru di tongos ané elénan. Ulian marasa ngelah utang budi, anak-anaké ento lantas nekain i pekak lan ngemang i pekak ngidih pipis, diapi i pekak sujatiné suba nulak. Pipis ento anggona ngajak i pekak meli tanah tegalan tongos abian lan kubuné anéjani.

“Pa, icang payu ngalih busung jak slépahan,” munyin anak di durin tiangéngesiabin.

Pekak Mengkeb mara sajan teked betén, tuun uli punyan nyuhé.

“Yé, nah, jeg bisaang suba alih ditu Yan, nguda Men Roko baang nyuang makejang, demen atiné nyanan, haha,” dingeh tiang munyiné Pekak Mengkeb.

“Pa, moné dogén icang ngelah pipis,” bakat tingalin tiang anak luh tua ento ngisiang limanné Pekak Mengkeb.

“Arahh, misi sing kéné, aba Yan,” abetné Pekak Mengkeb sing enyak nerima pipis ané enjuhina ento.

“Tauk, Pa, sajan yén icang baanga ngelah pipis liu ngajak sesuunanné, sajan icang ané lakar mayahin tegal Bapa ené, pengarga ané pantesné lakar anggon icang. Pedalem icang bapa, tawanga iraga keselek, payu mudah-mudah sesajan jani tegal bapa ené bakatanga ngajak I Mén Roko,” dingeh tiang buin buka kéto, ngaénang tiang ngancan dot nawang, ada apa sujatiné.

Tondén makelo tiang nyidang ngenehang, saget teka buin anak lénan. Anak muani nyagjagin I Pekak Mengkeb, nimanin limanné, “Pa.”

“Enah, dija ia Mén Roko? Baang bapa mesugi jak mesalin kejep nah, ditu malu antiang bapa, apang ada ajaka I Gdé, to pianakné Pak Yan Nada Negarané,” sekenang tiang ningehang makejang ané nyidang kadingeh baan kuping tiangé. Bli ento, yén sing pelih bli Wayan Rupa, ponakanné Pekak Mengkeb ané jani teka maekin tiang.

Wayan Jengki Sunarta

“Dé, suba tunian?” sajan ené tuah bli Wayan Rupa, siduri katemu dugas tiang mara tamat SMA, dugas ento maan ngajak Pekak Mengkeb malalinin bapan tiangé mulih di kampung. Bli Wayan Rupa simalu nakonang kénkén kabar bapan tiangé, mara lantas ia nuturang unduk padéwékanné. Unduk ia kajaet baan utang, cicilan bulanan ané tusing buin nyidang baana mayah. Unduk umah ipunné ané kagadéang turin suba lakar juanga tekén ané manyilihang pipis. Unduk ia lantas ngidih tulung tekén I Pekak Mengkeb. Ngidih tulung kanti ngaénang anaké malalung.

Mara jani seken tiang ngerti unduk apa ané jani nibénin timpal bapan tiangé ené. Tingalin tiang ada anak luh tua makaca mata selem teka katututin baan anak muani di durinné, ané ngenah cara pasuruhné. Maekin bli Wayan Rupa, nakonang i pekak. Pekak Mengkeb pesuan uli kubuné, majalér selem, nganggo baju PGRI lad gelah bapan tiangé.

“Dé, icang pesu malu nah,” abetné Pekak Mengkeb majalan ngalahin tiang. Di limané tingalin tiang ada map mawarna gadang. Sinah ento misi sértifikat tanahné, sinah jani ia lakar ajaka ka notaris. Lakar nyerahang tanahné tekén Mén Roko. Sinah buin kejep Mén Roko lakar buin kedék ingkel-ingkel, nyidang makatang tegalan ané uli pidan incera, ané makejang entik-entikanné enyak mabuah nged, ané tusing enyak lébanga tekén Pekak Mengkeb diapi sawai tagiha baan aji mael. Jani mabalik payu I Pekak ané ngidih-idih apanga tanahné kajuang, diapi mudah. Sinah masih bli Wayan Rupa lakar buin nyidang tis sirepné, ngajak kulawargané, di betén umahné ané tusing payu lakar kajuang.

Saget Pekak Mengkeb buin malipetan ngalih tiang, “Dé, kanti engsap icang, nyanan aba entik-entikan di kampil ento nah, sekenang ongkon bapané mamula kauh.”

“Entik apa ento, Kak?” abet tiangé.

“Porang adanné,” saut Pekak Mengkeb sambilanga makenyem. Di kétoné enu masih nyidang ia makenyem.

“Buin besik, ingetang pangidih icang ipidan, tanah di sisin tukadé,” munyin Pekak Mengkeb siduri lantas ngalahin tiang.

Sambilang tiang majalan maekin kubuné i pekak lakar nyemak kampil ané misi entikan ané mara sambatanga ngajak i pekak ento, sambilang tiang nginget-ngingetang pangidih pekak ipidan dugas siduri tiang maan melalinin i pekak, munyin i pekak dugas ento ané nundén tiang énggal-énggal munduhang pipis, apang nyidang mayahin tegalanné ané ada dini kanti beténan di sisin tukadé. I pekak nyambatang yén lakar liu anaké ngarangin tanah sisin tukad anggona tongos ngoyong. Sinah ajin tanahé lakar dadi mael, lan luung sajan yén nyidang kakontrakang dasaan tiban. Dugas ento sing kakeneh baan tiang munyin i pekak ento, lan enyén masih dot nongos di sisin tukad beténan ento, ané bet, ané serbi. Ningalin yéhné ané bekin luluan, dikénkéné misi bangkén céléng, bangkén siap nyelekak di selagan batu-batuné.

Ngesir tis anginné uli kangin, cekceké mamunyi di pelangkiran kubuné. Miribké ento I Dadong, ané jani kangen ngiwasin kurenanné uli kalidituan. I kurenan ané jani suba muktiang yén makejang laksanané tuah anggona nulungin i nyama. Apaké mirib i cekcek mamunyi ulian menehang makejang munyinné I Pekak Mengkeb, munyiné ane mula lakar seken mabukti. Énggalang jemak tiang kampilé, lantas magedi.

(Tabanan, 30 Maret 2021)

This article is from: