Guida Mjedisore Turistike 2014 by qizhdk

Kukës, Has and Tropoja districts’ Itineraries)

Funded by European Union

Kukës, Has and Tropoja districts’ Itineraries)

Funded by European Union

Hartimi i kësaj guide është mundësuar nga Bashkimi Evropian, në kuadër të IPAs, Programi i Bashkëpunimit Ndërkufitar Shqipëri - Mali i Zi. Materialet e publikuara si dhe pikëpamjet e shprehura në këtë dokument janë të autorit dhe bashkëpunëtorëve dhe nuk pasqyrojnë domosdoshmërisht pikëpamjet e Bashkimit Evropian.

This publication was made possible with the assistance of the European Union, in the framework of the IPA CBC Albania - Montenegro Programme. The content and the views expressed in this publication are the sole responsibility of the author(s) and do not necessarily represent the views or opinions of the European Union.

Publikuar nga: © Qendra “Integrim e Zhvillim Demokratik”, Kukës Bulevardi Kryesor (Pranë ALBTELECOMIT) Kukës - Albania

Publisher: © Qendra “Integrim e Zhvillim Demokratik”, Kukës Main Bulevard (Near ALBTELECOM) Kukës - Albania

Autor në gjuhën Shqipe: © Bukurosh Onuzi, MSc

Author in Albanian Language: © Bukurosh Onuzi, MSc

Editor i versionit Anglisht: © Fation Dragoshi, MSc

Editor of the English version: © Fation Dragoshi, MSc

Kontributorë: Prof. Perikli Qiriazi, Prof. Ilia Kristo, Prof. Kujtim Onuzi, Beqir Bala, Lefteri Mustafaj, Blerta Avdia, Nazif Dokle, Fation Dragoshi, Ariola Domi dhe Gladiola Islami.

Contributors: Prof. Perikli Qiriazi, Prof. Ilia Kristo, Prof. Kujtim Onuzi, Beqir Bala, Lefteri Mustafaj, Blerta Avdia, Nazif Dokle, Fation Dragoshi, Ariola Domi and Gladiola Islami.

Hartat: Omer Llukovi

Maps: Omer Llukovi

Fotografitë: Arben Palushi, Besnik Hallaçi dhe Rexhep Çerkezi

Pictures: Arben Palushi, Besnik Hallaçi and Rexhep Çerkezi

Kopertina dhe faqosja: Arben Hamzallari

Cover and layout: Arben Hamzallari

Printuar nga MediaPrint

Printed by MediaPrint

Përmbajtja / Contens Një udhëtim drejt së panjohurës..............................................7 Mirësevini në Shqipërinë Verilindore...............................................7 A trip into the unknown .......................................................7 Welcome to Northeast Albania. ....................................................7 Tulipani Shqiptar..........................................................................10 Pozita gjeografike.........................................................................10 Tulipa Albanica (Liliaceae)............................................................10 Geographical position ..................................................................10 Liqeni i Fierzës.............................................................................12 Fierza Lake...................................................................................12 Kushtet natyrore...........................................................................17 The geography.............................................................................17 Klima dhe veshja...........................................................................20 Climate........................................................................................20 Veshja...........................................................................................22 What clothes to bring with you....................................................22 Koha më e përshtatshme për të ardhur në Qarkun e Kukësit........23 Best time to visit Kukës Region...................................................23 Për të udhëtuar për në qarkun e Kukësit.....................................24 Driving to and around the Kukës Region....................................24 Akomodimi..................................................................................26 Accommodation...........................................................................26 Si vihet në Kukës.........................................................................28 How to reach Kukës Region........................................................28 Pikat e kontrollit kufitar...............................................................31 Border Control Points..................................................................31 Intenerari nr.1: Tiranë - Kukës përmes rrugës së Kombit.............32 Itinerary no. 1: Tirana - Rinas - Kukës via the ‘Nation’s Road’ (Rruga e Kombit). ..............................................32 Internerari nr.2: Kukës - Gryka e Vanave -Shishtavec....................37 Itinerary no. 2: Kukës - Vana Gorge - Shishtavec...........................37 Intinerari 3: Kukës -Bicaj-Kolesjan- Laku i Dardhës -Bjeshkët e Tejës-Tur -Shishtavec..................................................55 Itinerary no. 3: Kukës - Bicaj - Kolesjan - Laku i Dardhës Teja Highlands - Turaj - Shishtavec ..............................................55 Internerari nr.4 : “Këneta e kashtës” Kukës..................................62 Itinerary no. 4: The Straw Marsh, Kukës.......................................62 Internerari nr.5: Kukës - Maja e Malit Gjallicës,............................67 Itinerary no. 5: Kukës - Gjallica Mountain....................................67 Internerari nr.6: Kukës-Bicaj-Kolosjan-Laku i Dardhës Kroi i Kuq -Maja e Gjalicës ......................................................77 Itinerary no. 6: Kukës - Bicaj - Kolosjan - Laku i Dardhës

-Kroi i Kuq - Gjallica Mountain Peak..........................................77 Zona e Bicajve.............................................................................79 Bicaj Area.....................................................................................79 Itinerary no. 7: The Tour of Lojme Caves .....................................83 Inernerari nr.7: Turi turistik i shpellave të Lojmes ........................83 Itinerary no. 8: The Lakes’ Route..................................................88 Intinerar nr.8: Turi Liqenor..........................................................88 Impressions from a trip onto Fierza Lake......................................89 Përshtypja e një udhëtimi në Liqenin e Fierzës.............................89 Natural Monuments recommended visiting when in Kukes District .........................................................................91 Monumentet natyrore që rekomandohen të vizitohen në Rrethin e Kukësit.................................................91 HASI............................................................................................96 Kruma Highlands ........................................................................98 Itinerary no. 9: Kruma - Pashtrik Mountain ...............................98 Bjeshkët e Krumës........................................................................98 Intinerari nr.9: Krumë - Mali i Pashtrikut....................................98 Natural monuments we recommend you to visit when in Has District 101 Monumentet e natyrës që ja vlejnë të vizitohen në rrethin e Hasit.......................................................................101 TROPOJA ........................................................................ 106 Tropoja District .........................................................................106 Itinerary no.10: Tirana - Tropoja - Valbona .................................108 Intinerari nr.10 : Tiranë - Tropojë - Valbonë...............................108 Itinerary no. 11: Kukës - Prizren - Gjakova - Bajram Curri ......112 Intinerari nr.11 : Kukës-Prizren-Gjakovë-Bajram Curri..............112 Itinerary no. 12: Bajram Curri - Margegaj - Valbona..................121 Intinerari nr.12: Bajram Curri- Margegaj-Valbonë......................121 Itinerary no. 13: Dragobi Village - the Natural Reserve Park Gashi Valley ..........................................................129 Internerari n.13: Fshati Dragobi - Rezervati Natyror i Luginës Gashit (3000 ha)...........................................132 Internerari nr.14: Drejt malit Jezercës (2693 m)..........................137 Itinerary no. 14: To the Peak of Jezerca Mountain (2,693 m) ......137 Internerari nr.15 : Drejt Nikaj- Mërturit....................................139 Itinerary no. 15: Towards Nikaj - Mërtur ...................................139 Internerari nr.16: Liqeni Komanit-Bajram Curri ........................143 Itinerary no. 16: Koman Lake - Bajram Curri ............................143 Monumentet e natyrës që mund të vizitohen në rrethin e Tropojës...................................................................148 Natural Monuments to visit in Tropoja District .........................148 Accommodation Units in the Kukës Region..............................160 Njësitë e akomodimit në rrethin e Kukësit.................................160

Një udhëtim drejt së panjohurës

A trip into the unknown

Mirësevini në Shqipërinë Verilindore.

Welcome Albania.

Në Shqipëri kushdo që dëgjon fjalët Kukës, Has, Tropojë dhe krahinat rreth e rrotull tyre i shkon mendja se do të udhëtojë në një botë të largët legjendash, në një vend ku e sotmja dhe e shkuara përzihen fort mes bjeshkëve, majave krenare dhe luginave të thella. Zyrtarisht këto krahina përfshihen në një njësi administrative të vetme; në Qarkun e Kukësit, por brenda kësaj ndarjeje zyrtare ka një larmi pa fund, zakonesh, traditash, kostumesh popullore, historish, peisazhesh, historish njerëzore. Nëse doni të shikoni një Shqipëri ndryshe, atë larg rrëmujës së qyteteve të mëdha, atë që ka ditur të ruajë fort zakonet dhe traditat e vjetra, atëherë ja ku e keni rastin. Në përfundim të këtij udhëtimi do të mbeteni me siguri të kënaqur. Do të shihni një nga pjesët më atraktive jo vetëm të Shqipërisë, por të të gjithë Ballkanit.

In Albania, when people plan to travel for their first time to Kukës, Has and Tropoja (Tropojë in Albanian) districts and their peripheries often they have the feeling they are travelling to a distant world made of legends, a place where the present and the past mingle intensively fenced by breathtaking highlands, prominent peaks and endless pastures.

Ne përmes kësaj guide ju ftojmë drejt së panjohurës, mis-

Northeast

These three districts are part of Kukës Region, which represents a unique and rich folklore, endless varieties of customs, traditions, stories, songs, legends and inspiring landscapes. If you want to see a different Albania (Shqipëri in Albanian language), the one far away from big noisy cities, the part of Albania that knew how to safeguard its old customs and traditions, Kukës Region is the right choice.

tikës, aventurës ku adrenalina merr vlerat më të larta të saj, në Rajonin e Kukësit. Përmes kësaj Guide do të paraqesim në formën e itinerareve disa nga bukuritë natyrore, të cilët turistët mund të vizitojnë. Por, dijeni se kjo është vetëm një grimcë nga pasuria që ju mund të eksploroni në Qarkun e Kukësit. Kukësi, Hasi dhe Tropoja dhe zonat e tyre periferike janë porta që do t’ju çojë në një tjetër destinacion turistik, drejt Kosovës, me të cilën janë në kufi. Rruga e re Durrës-Kukës i ka bërë fare të afërta këto

We invite you through this guide towards the unknown, the mystic, the adventures that keep adrenaline very high; we invite you to the Kukës Region. We will show you this land, one of the most beautiful ones in the Balkans Peninsula and at the end of the trip you will surely be inspired, relaxed, full of positive energy and ready to hit the road. This guide is designed around the theme of natural attractions of the Kukës Region and it is presented based on itineraries that visitors can follow, based on their interest and the time available. Please beware that this is by far not

krahina që dikur dukeshin si të izoluara e të paarritëshme. Tani kushdo, qoftë me mjetet e transportit publik, apo me mjete e veta personale mund të shkojë për pak orë nga qytetet e ndryshme të Shqipërisë drejt këtyre zonave. Në Qarkun e Kukësit turisti do të ketë mundësinë të njihet me bukuritë e natyrës, monumentet e natyrës, eksplorimin e shpellave dhe të shuajë kuriozitetin përmes legjendave dhe historisë që tregojnë banorët e zonës. Në Qarkun e Kukësit po zhvillohet turizmi malor, eskursionet, shëtitjet në natyrë, etj. Format e lëvizjes turistike mund të jenë individuale, familjare apo dhe në grup.

an exhaustive presentations of the marvels Kukes Region reserves for its visitors. Kukës, Has and Tropoja districts and their peripheries are also gateways that will lead you to another tourist destination, bordering Kosovo. The recently built highway linking Durrës with Kukës made these remote and isolated lands finally accessible to the rest of Albania and the millions of tourists who visit the country every year. Today Kukës Region is one to three hours’ drive from Pristina, Skopje, Tirana, Durrës by public transportation. Whether individually or with your family and friends you can easily travel around the Kukes Region and enjoy the beautiful nature and the numerous natural monuments, explore the caves and learn about the legends and the stories of local people. For the last 5 years the region has invested in developing and promoting mountain and agro-tourism by improving the infrastructure for hiking, marching, skiing and other mountain and extreme sports.

Tulipani Shqiptar

Tulipa Albanica (Liliaceae)

Nërrethin e Kukësit, është zbuluar një bimë endemike e rrallë që është quajtur dhe regjistruar si “Tulipani shqiptar”. Në botë, deri tani njiheshin rreth 113 lloje tulipanësh, ndërsa tulipani i Kukësit renditet i 114-ti. “Tulipani shqiptar “emërtohet i tillë sepse rritet vetëm në afërsi të fshatit Surroj të Kukësit dhe përbën një lloj të ri endemik për Shqipërinë.

A rare endemic plant was discovered lately in Kukës District registered as Tulipa Albanica (Liliaceae)/The Albanian Tulip. So far there were 113 tulips known to the world. Tulipa Albanica is the 114th registered. It is only found in the vicinities of Surroj Village in Kukës District, adding to the list of endemic plants found in the Kukës District.

Pozita gjeografike

Geographical position

Kukësi është qytet në Shqipërinë Verilindore, qendër e bashkisë me të njëjtin emër. Shtrihet në pllajën mbi pikën e bashkimit të lumenjve Drin i bardhë dhe Drin i Zi, në anë të liqenit artificial të Fierzës, në rrëzë të malit të Gjallicës(2486 m), me një lartësi 396-420 m mbi nivelin e detit. Popullsia e qytetit të Kukësit është 22 mijë banorë.

Kukës Town is positioned in northeastern Albania with a population of 22,000 inhabitants. The town is the business and administrative capital of the Municipality, the District and the Region. The town lies at the foot of Gjallica Mountain (2,489m), at an altitude of 396420 meters on the plateau at the intersection of the two Drin rivers, Drini i Bardhë (White

Rajoni i Kukësit kufizohet në lindje me Republikën e Kosovës në perëndim me qarkun e Shkodrës, në veri me Malin e Zi, dhe në jug me qarkun e Dibrës. Sipërfaqja e përgjithëshme është 2374 kilometra katrorë prej të cilave: rrethi i Kukësit 938 kilometra katrorë, rrethi i Hasit 393 kilometra katrorë dhe rrethi i Tropojës 1045 kilometra katrorë. Zona e Kukësit ofron një natyrë të mrekullueshme, me peisazhe të spikatura e monumente natyre mjaft tërheqëse, duke u bërë kështu një destinacion i pëlqyeshëm per t’u vizituar e shijuar nga adhuruesit e natyrës.

Drin) and Drini i Zi (Black Drin) flowing into Fierza Lake, part of the Drin River Cascade. Kukës Region borders with the Republic of Kosovo in the east, Montenegro in the north, Shkodra Region and Lezha Region in the west and Dibra Region in the south.The region has an area of 2,374 square km of which: Kukës District 938 square km, Has District 393 square km Tropoja District with 1,045 square km. Kukës Region offers a wonderful nature, with outstanding landscapes and very attractive natural monuments, thus becoming a desirable destination to be visited and enjoyed by nature lovers.

Liqeni i Fierzës

Fierza Lake

Lumi i Drinit te Bardhë që buron nga shpati jugor i malit të Zhleb në Pejë (Kosovë) takohet me Lumin e Drinit te Zi , i cili buron nga Liqeni i Ohrit në Strugë (Maqedoni), bashkohen pikërisht në qytetin e Kukësit për të krijuar më pas lumin Drin më të gjatin në Shqipëri ( 287km). Dy lumenjtë rrethojnë qytetin e Kukësit dhe derdhen në Liqenin e Fierzës , duke krijuar një gadishull me një panoramë interesante rrethuar me kanione, lugina dhe male të mrekullueshme. Disa kilometra para se të futeni në qytetin e Kukësit do t’ju bëjë përshtypje një liqen kolosal. Ky është një ujëmbledhës artificial. Liqeni u krijua në 1978 nga ndërtimi i digës së hidrocentralit mbi lumin Drin në Fierzë, pas bashkimit të Drinit të bardhë me Drinin e Zi. Sipërfaqja e tij është 72,5 kilometra katrorë, thellësia maksimale 128 metra. Vëllimi

Drini i Bardhe River originating from the southern slope of Zhleb Mountain in Peja (Kosovo) meets with the Drini i Zi River, originating from Ohrid Lake in Struga (Macedonia), in Kukës Town to create Drin River (Lumi Drin) the longest in Albania with 287km. The two rivers surround Kukës Town and flow into Drin River/Fierza Lake and create a peninsula with a fascinating panorama surrounded by canyons, valleys and marvelous mountains. A few kilometers before you enter Kukës Town a massive lake will welcome and impress you: Fierza Lake. The lake is an artificial catchment created in 1978 by the construction of the hydropower dam in Fierza village on the Drin riverbed. The lake covers an area of 72.5 square km, with a maximum depth of 128 meters. It has a volume of 2.7 billion cubic

është 2,7 miliardë metra kub ujë. Ujërat janë relativisht të ftohtë, sepse liqeni ushqehet jo vetëm nga lumenjtë, por edhe nga përrenj të shumtë malorë të cilët zbresin poshtë, e që bien në malet e larta rreth e rrotull. Mbi liqen është zhvilluar transporti me anije. Qarku i Kukësit aktualisht përbëhet nga tre njësi: Kukësi, Tropoja, Hasi. Ky qark bën pjesë në zonën e Alpeve dhe Krahinën Malore Qendrore, me një reliev malor dhe pjesërisht kodrinor-malor. Pikat më të larta janë Jezerca, Shkëlzeni Pashtriku, Koretniku, Gjallica, Kolesiani, Kallabaku etj. Zonat urbane janë të vendosura në pjesët e poshtme të zonës. Klima është mesdhetare malore, me temperaturë që shkojnë deri nën 00C dhe

meters of water. The waters are relatively cold, because rivers and streams coming from highlands and the Albanian Alps feed the Lake throughout the year. The lake is navigable and boats transport visitors throughout the Kukës Region. Kukës Region consists of three Districts: Kukës, Tropoja and Has. The Region is part of the Alps and Central Mountainous Region, with hilly and mountain landscapes. Highest elevations are Jezerca, Shkëlzeni, Pashtriku, Koretniku, Gjallica, Kolesiani and Kallabaku. The urban areas are located in the lower parts of the area. The region is characterized by a Mediterranean climate, with temperatures going well under 0 Celsius degrees and

sasi e madhe reshjeve sidomos atyre në formë bore gjatë dimrit.. Hidrografia përfaqësohet nga lumi i Valbonës, Krumës, Drin, Drini i Bardhë dhe Drini i Zi, liqeni i Fierzës. Ka një botë të pasur të florës dhe faunës.

with high rainfall, especially in the form of snow during winter. Hydrography is represented by the rivers Valbona, Kruma, Dini i Bardhë, Drini i Zi, Drini and Fierza Lake. The region has a very rich flora and fauna.

Kushtet natyrore

The geography

Këto janë shumë të larmishme. Në përgjithësi mbizotëron relievi malor dhe kodrinor. Në rrethin e Tropojës shtrihen Alpet Lindore të Shqipërisë me disa nga majat më të larta të vendit si Grykat e Hapta (2625 m),

The area is very diverse with mountain and hilly landscapes prevailing. In Tropoja District are located the Albanian Alps with some of the highest peaks in the country such as Open Gorges/Grykat e Hapta (2,625 m), Kollata Peak/Maja e Kol-

Maja e Kollatës (2556 m), Maja e Hekurave (2561 m), Maja e Shkëlzenit (2409 m). Në rrethin e Kukësit malet më të larta janë Gjallica (2486 m) dhe Koritniku (2396 m). Në rrethin e Hasit, në kufi me Kosovën mbizotëron relievi kodrinor, por nuk mungojnë edhe malet e larta. Majat më të larta janë: Pashtriku (1989 m), Kunora (1512 m), Qafa e Mullarëve (1220 m). Qarku përshkohet nga lugina të shumta. Të tilla janë: lugina e Drinit të Zi, lugina e Drinit (të bashkuar) nga qyteti i Kukësit deri në Vaun e Dejës, e cila tashmë e shndërruar në liqen, lugina e lumit të Lumës, lugina e Currajt, lugina e lumit të Gashit, lugina e lumit të Krumës (degë e djathtë e Drinit), etj.

latës (2,556 m), the Irons’ Peak/ Maja e Hekurave (2561 m.) and Shkelzeni Peak/Maja e Shkëlzenit (2409 m).In Kukës district are located Gjallica Mountain (2,486 m) and Koritnik Mountain (2,396 m.). Has district is dominated by hilly landscape and the highest peaks are Pashtriku Mountain (1,989 m), Crown Peak/Kunora (1,512 m.) and the Mows’ Neck/Qafa e Mullarit (1,220 m). Numerous valleys are found in the area: Drini i Zi/Black Drin River Valley, Drin River Valley from Kukës Town down to Vau i Dejës (former Drin Riverbed now part of the Drin River Cascade, including Fierza Lake and Koman Lake), Luma River Valley, Currajt Valley, Gashi River Valley, Kruma River Valley.

Climate

Klima dhe veshja. Në Qarkun e Kukësit ka dy zona klimatike mesdhetare të dallueshme: paramalore dhe malore. Zona mesdhetare paramalore përfshin luginat e Drinit dhe Valbonës. Ato kanë koridore erërash lindorë dhe verilindorë. Në dimër ata fryjnë nga juglindja kurse në verë nga perëndimi. Dimri karakterizohet me nga 80-100 ditë nën 0 gC dhe zbresin deri në -12gC ka raste kur temperatura shkon në dimër edhe deri në -25gC. Sasia mesatare e reshjeve luhatet nga 900 mm deri në 1000mm në vit, kurse

In the Kukës Region there are typically two main Mediterranean climates: hilly and mountainous. The hilly Mediterranean climate includes mainly Drini River Valley and Valbona River Valley. The wind blows in directions East and Northeast, during winter towards Southeast and during summer towards the west. Winter is typically 80 to100 days with temperatures under 0 degrees Celsius, often reaching up to -25 degree Celsius. In the mountain Mediterranean climate vegetation grows at temperatures above 10 degree Celsius typically lasting from mid-April to late October. The regional average amount of rainfall annually varies from 900 mm to 1,000 mm, whereas in

në Alpe ajo arrin shifra të larta nga 1700mm deri në 1900mm në vit. Trashësia e dëborës shkon nga 40 cm deri ne 4 m dhe varet nga lartësia mbi nivelin e detit dhe kundrejtimi i shpateve. Alpet janë pjesa më e ftohtë e Shqipërisë dhe karakterizohen nga sasi të larta reshjesh që shkojnë deri në 2500 mm gjatë pjesës më të ftohtë të vitit. Temperatura mesatare e muajit më të ftohtë, e janarit është -3 C 0 kurse në lartësi më të madhe zbret deri në -6 C 0. Në korrik temperatura mesatare arrin në 18 C 0.Veçori e kësaj zone janë erërat e forta të cilat fryjnë në formën e cikloneve dhe anticikloneve. Në qytete temperatura mesatare vjetore është: Kukësi 11,8 C 0, mesatarja e Janarit 0,5 C 0, mesatarja e Korrikut 22 C 0; Bajram Curri mesatarja vjetore 11,5 C 0, mesatarja e

the Alps area it reaches 1,700mm up to 1,900-mm. Snow thicknesses, depending on the altitude and the position, ranges from 40 to 400 centimeters. Strong winds contribute heavily to this thickness. The Alps are the coldest part of the country, characterized by high rainfall levels ranging up to 2,500-mm during the coldest part of the year. The average temperature of the coldest month, January is -3 degree Celsius and which in the highest peaks descends to -6 degree Celsius. Strong winds in the form of hurricane low in the Alps and other highlands of the region. In July the average temperature is 18 degree Celsius. Average annual temperature in the main towns: Kukës: 11.8 degree Celsius; January average: 0.5 degree Celsius; July average: 22 degree Celsius; Bajram Curri: 11.5 degree Celsius, January 0.2 degree Celsius. Lowest average temperatures regis-

Janarit 0,2 C 0, Temperatura mesatare më e ulëte e regjistruar është -21C0 në Tropojë ndërsa më e larta është regjistruar në Kukës 39 C 0.

tered in the Region: Lowest average is -21 degree Celsius registered in Tropoja District while the highest is 39 degree Celsius registered in Kukës District.

Veshja

What clothes to bring with you...

Kjo varet nga stina në të cilën do të udhëtoni. Nëse do të vini në këto anë në dimër duhet të jeni të kujdeshëm që të jeni të pajisur mirë me veshje të ngrohta që të përballojnë jo vetëm shiun dhe dëborën, por edhe erërat e acarta. Në verë vishuni lehtë, por mos harroni se darkat janë gjithnjë të freskëta, kështu që duhet te merrni edhe ndonjë pulovër të lehtë. Në çdo stinë shumë të rëndësishme janë këpucët. Sigurohuni që këpucët të përballojnë ecjen nëpër terrene alpine me gurë, dëborë dhe shi.

This depends a lot on the season you are visiting us... If you will visit Kukes Region during the winter season you should pack your boots and glows to cope with the rain, the snow and the speedy winds. If you will visit us during the summer dress light but don’t forget to pack a sweater because the summer breeze may get chilly in the night. Shoes are very important for every rural mountain terrain. Make sure your shoes can breathe, cope with alpine terrains, stones, the snow and the rain.

Koha më e përshtatshme për të ardhur në Qarkun e Kukësit. Në vitet e fundit për Qarkun e Kukësit është duke u zhvilluar një strategji per zhvillimin e turizmit duke rritur pritjet turistike dhe interesin per te vizituar rajonin në të gjitha stinët. Zakonisht turistët vizitojnë rajonin gjatë sezonit të verës, duke filluar nga muaji mars deri në tetor. Megjithatë në vitet e

Best time to visit Kukës Region In the recent years Kukës Region is developing a yearlong tour ism season policy since it accommodates tourist expectations and interests in all seasons. Typically tourists visit us mainly during the summer season starting from March to October. However in the recent years is becoming a

fundit po bëhet një tendencë për kaluar Krishtlindjet dhe Vitin e Ri në Luginën e Valbonës apo për të shkuar për ski në Shishtavec në muajin janar. Ka një rritje të numrit të turistëve vendas që vijnë në këtë zonë për ski gjatë dimrit, si dhe të adhuruesve të natyrës që vijnë gjatë gjithë vitit për të marshuar drejt shtigjeve malore, shkëmbinjëve, ose që vizitojnë shpella apo notojnë në lumenj dhe liqene të rajonit.

trend to visit Valbona Valley to spend Christmas and New Years or to go and ski in Shishtavec in January. There is an increasing number of domestic tourists coming in the area for skiing during winter while nature lovers and ventures come throughout the year to climb the rocks, march the mountain trails, visit the caves or swim in the rivers and lakes of the region.

Për të udhëtuar për në qarkun e Kukësit

Driving to and around the Kukës Region

Turistët vijnë me mjetet e tyre të udhëtimit ose përdorin transport publik. Shumica e rrjetit rrugor në rajon është e asfaltuar, por ju duhet të jeni të kujdesshëm në segmentet e mëposhtme : Kukës Shishtavec dhe Kukës - Krumë

Most tourists drive their vehicles to come to the region and only a small percentage use public transportation. Most of the road network in the region is asphalted but you should be careful on the following segments due to

, për shkak në vazhdimit punimeve dhe ndërtimit të këtyre rrugëve. Për momentin ka vetëm një kompani në qytetin e Kukësit, e dedikuar për të siguruar transport të turistëve.

ongoing construction works: Kukës - Shistavec and Kukës Kruma. At the present there is only one company dedicated to provide transport to tourists based in Kukës Town.

Akomodimi

Accommodation

Mundësitë më të mira për strehim,për të gjithë ata që planifikojnë të qëndrojnë gjatë natës në rajon, janë në qytetet e Kukësit dhe Bajram Currit, në fshatrat e luginës së Valbonës dhe zonën e Shishtavecit. Në total në Qarkun e Kukësit janë 59 njësi strehimi (hotele, motele dhe bujtina) me një kapacitet prej më shumë se 300 dhomash dhe 680 shtretër. Rrethi Kukës ka 24; Hasi ka 3 dhe Tropoja 32. (Shih strehimin në seksionin e fundit)

For all those planning to stay overnight in the area, Kukës and Bajram Curri towns, Shishtavec Village and Valbona Valley villages offer the best possibilities for accommodation. Throughout the Kukes Region there are 59 accommodation units (hotels, motels and guesthouses) with a capacity of over 300 rooms and 680 beds. Kukës District 24; Has District 3 and Tropoja District 32. (See accommodation on the last section)

Si vihet në Kukës

How to reach Kukës Region

Udhëtarët mund të arrijnë në Kukës Rajoni nëpërmjet disa rrugëve: 1.Autostrada Durrës - Kukës - Morinë (E-762/A1 dhe E-851 / SH5). Ky është segmenti më i përshtatshëm për vizitorët që udhëtojnë nga shumica e territoreve shqiptare dhe nga Mali i Zi. Përmes ketij segmenti, vizitorët do të arrijnë Kukës apo në qytetin e Bajram Currit: Vlorë - Kukës = 3 orë e 45 minuta; Durrës - Kukës = 2 orë e 10 minuta; Rinas - Kukës = 1 orë e 50 minuta; Tiranë - Kukës = 2 orë e 5 minuta; Shkodër - Kukës = 2 orë e 5 minuta; Gjakovë - B. Curri = 1 orë e 5 minuta. 2.Rruga Prizren- Kukës (nëpërmjet 25/SH5). Ky segment është

Travelers can arrive in the Kukës Region via several routes: 1.The highway Durrës Kukës - Morinë (via E-762/ A1 and E-851/SH5). This is the most convenient segment for visitors travelling from most of the Albanian territories and Montenegro. Via this segment, visitors will reach Kukës or Bajram Curri towns: Vlora - Kukës = 3h 45 min; Durrës - Kukës = 2h 10 min; Rinas - Kukës = 1h 50 min; Tirana - Kukës = 2 h 05 min; Shkodër - Kukës = 2 h 05 min; Gjakovë - B. Curri = 1h 05 min. 2.Prizren - Kukës Road (via Route25/SH5). This segment is most convenient for visitors travelling via Kosovo, Macedonia and

më e përshtatshëm për vizitorët që udhëtojnë përmes Kosovës, Maqedonisë dhe Serbisë. Përmes këtij segmenti, vizitorët do të arrijë Kukës: Prishtinë- Kukës = 1orë e 15 minuta; Gjakovë - Kukës = 1 orë e 10 minuta ; Shkup - Kukës = 2 orë e 30 minuta; Nish - Kukës = 2 orë e 50 minuta. 3 . R r u g a Ku k ë s - Pe s h ko p i . Përmes këtij segmenti, vizitorët do të arrijnë ne Kukës: Peshkopi - Kukës = 2 orë e 10 minuta;

Serbia. Via this segment, visitors will reach Kukës Town: Pristina - Kukës = 1h 15 min; Gjakova - Kukës = 1h 10 min; Skopje - Kukës = 2h 30 min; Niš - Kukë = 2h 50 min. 3.Kukës - Peshkopi Road. Via this segment, visitors will reach Kukës town: Peshkopi - Kukës = 2 h 10 min; Dibër e Madhe-Kukës= 2h 40 min; Ohrid - Kukës = 3h 45 min.

Dibër e Madhe-Kukës = 2 orë e 40 min; Ohër - Kukës = 3 orë e 45 minuta. 4.Rruga Shkodër - Bajram Curri (me anë të E-762 / SH1, E-851 / SH5 dhe SH22). Nëpërmjet këtij segmenti, vizitorët do të arrijnë qytetin e Bajram Currit: Shkodër - B.Curri = 3 orë e 50 min; Lezhë - B. Curri = 4 orë Pukë - B. Curri = 2 orë e 45 minuta. 5.Turi Koman - Fierzë dhe Fierzë - Kukës (Me anije nëpërmjet Liqenit Komanit dhe Fierzës). Këto dy segmente janë të mundshme për të udhëtuar vetëm me anije. Ata ofrojnë një peizazh magjepsës që përfaqëson një nga tërheqjet turistike kryesore të Qarkut të Kukësit. Ndërtimi i autostradës Durrës - Kukës - Morinë ka tërhequr shumë vizitorë në qarkun e Kukësit. Shpesh turistët që udhëtojnë për ose nga Kosova, ndalojnë në qarkun e Kukësit për të shijuar natyrën e bukur.

4.Shkodër - Bajram Curri Road (via E-762/SH1, E-851/ SH5 and SH22). Via this segment, visitors will reach Bajram Curri town: Shkodër - B.Curri = 3h 50 min; Lezhë - B. Curri = 4h 00 min; Pukë - B. Curri = 2h 45 min. 5.Koman - Fierzë and Fierzë - Kukës Tour (via Koman Lake and Fierza by boat). These two segments are possible to travel only by boat. They offer a fascinating landscape that represents one of the top tourist attractions of the Kukes Region. The construction of the Highway Durrës - Kukës - Morinë has attracted many visitors to the Kukës Region. Often tourists travelling to or from Kosovo stop by in the Kukës Region to enjoy the beautiful nature.

Pikat e kontrollit kufitar

Border Control Points

• Janë tre pika kufitare tokësore midis Qarkut Kukës dhe Kosovës: në Mor inë (r rethi Kukës), Qafë e Prushit ( r rethi Has), dhe Qafë Mor inë ( r rethi Tropojë). Der i tani Mor ina është më e ngarkuara duke pasur parasysh faktin që lidh Kosovën me kr yeqytetin shqiptar, Tiranën dhe me bregdetin, ku mbi një milion shqiptarë të Kosovës kalojnë pushimet e tyre verore. • Ka edhe tri pika të tjera kalimi kufitar me Kosovën: në fshatrat Shishtavec dhe Borje dhe në komunën e Zapodit. Siç kemi shpjeguar tashmë kjo guidë është projektuar për të përshkruar në detaje inteneraret që kalojnë në të gjithë qarkun e Kukësit duke ju dhënë një mundësi për të parë bukuritë mjedisore që rajoni u ofron vizitorëve të saj..

• There are three main border control points between Kukës Region and Kosovo, namely: Morinë (Kukës District), Qafa e Prushit (Has District) and Qafë Morinë (Tropoja District). So far Morina is being charged that holds the weight of the new Morinë Border Control Point has the largest traffic given the fact that connects Kosovo with the Albanian capital, Tirana and the seaside, where over one million Kosovo Albanians spend their summer vacations. • There are another three border crossing points between Albania and Kosovo, respectively in Shistavec Village, Borje Village and Zapod Village. As we already explained this guide is designed to take you to various destinations by describing in details 7 itineraries that pass throughout the Kukes Region giving you a refined touch of the environmental beauties the regions offer its visitors.

Intenerari nr.1: Tiranë Kukës përmes rrugës së Kombit Rruga Tiranë - Kukës ka një gjatesi prej 146 km, kërkon vetëm dy orë kohë dhe është një udhëtim interesant dhe me pamje piktoreske duke kaluar përmes Bjeshkëve të Oroshit. Cilësia e rrugës deri në qytetin e Kukës është shumë e mirë pasi rruga e “Kombit” është e standarteve të larta. Rruga nga Kukësi në drejtim të atraksioneve natyrore që ndodhen në rrethin e Kukësit vendevende mund të jetë e pa shtruar. Mjeti i udhëtimit, preferohet makinë e tipit 4x4 që të kemi mundësi t’i shijojmë të gjitha bukuritë natyrore. Udhëtimi sugjerohet të merret në periudhën e pranverës deri në fund të vjeshtës. Pasi ta keni lënë Tiranën drejtoheni në autostradë drejt Durrësit (SH2). Pas 8 km, ktheheni në anën e djathtë (SH60), drejt aeroportit të Rinasit, ku ju do të mbërrini pas 6.5 km. Në unazë merrni daljen e dytë për të qëndruar në SH60. Pas keni ecur drejt 2.3 km do te merrni rrugën në të djathë mbi SH52. Udhëtoni për 5.8 km deri në hyrje të qytetit të Fushë-Krujës dhe në unazë merrni rrugën mbi SH762. Qëndroni në rrugën SH762 për rreth 25 km dhe në

Itinerary no. 1: Tirana Rinas - Kukës via the ‘Nation’s Road’ (Rruga e Kombit). The segment Tirana - Kukës is 146 km long and it takes nearly two hours drive amidst fascinating landscapes passing through Orosh’s Highlands. The quality of the road is very good. Almost half of the segment is highway built with the highest standards in recent years. The road from Kukës Town to the natural attractions located in the district in some parts is not asphalted. We strongly suggest to travel with a 4x4 to make sure you can reach anywhere and enjoy the fascine the nature offers. Kukes District is best to visit from late spring to autumn. Once you leave Tirana stay on the highway to Durrës (SH2). On the 8th kilometer turn right onto SH60, direction to Rinas Airport, where you will arrive after 6.5 km. On the roundabout take the second exit to stay on SH60. In 2.3 km take right to get onto SH52. Drive for 5.8 km and in the roundabout get

unazën e parë merrni daljen e duhur për të marrë rrugën mbi E851. Pasi keni marrë rrugën E851 ”Rruga e Kombit” do të udhëtoni përmes luginës së Lumit Matit . Mbani drejt në rrugën kryesore dhe me makinë nëpër kodrat përgjatë lumit. Disa bare dhe stacionet e karburantit janë të hapura 24/24. Gjatë udhëtimit nëpër rrugën e Kombit (me shpejtësi nga 80 - 100 km\orë) rruga do t’ju drejtojë përmes tunelit të Kalimashit (5.8 km). Dalja nga tuneli lidhet edhe me hyrjen brenda rrethit të Kukësit, pikërisht në fshatin Kalimash, i njohur për mineralin e kromit, të një cilësie të lartë. Distanca nga dalja e tunelit e deri në Kukës është 20 km. Pas kaloni urën e Drinit , kthehuni në të majtë dhe pas 1 km ju jeni

onto SH762. Stay on SH762 for about 25km and on the first roundabout take the right exit to get onto E851. Once on the E851/Rruga e Kombit you will be driving through Mat River Valley. Keep straight on the main road and drive through the hills along the river. Several bars and fuel stations are open 24/24. Get onto the highway and drive through the 5.8km long tunnel. As you leave the tunnel you will see Fierza Lake surrounded by the mountains and on the left you’ll see the chromium extraction sites in Kalimash Village. After 20 km you will pass through Drini Bridge. Drive on the left and after one km you are in the Kukes Town center.

në qendër te Kukësit.Përdorni listën e detajuar në Shtojcën 1 të kësaj guide për të zgjedhur në mesin e hoteleve që veprojnë në Qarkun e Kukësit.Vetëm disa hotele janë të shfaqura në internet, por mos kini frikë për të eksploruar. Stafet e hoteleve janë shumë mikpritës dhe do të bëjnë të ndjeheni në komoditetin tuaj më të mirë. Ka rreth 8 restorante në qytetin e Kukësit, si dhe në periferi, përgjatë brigjeve të Liqenit Fierzës ku ju mund të hani gatime lokale, tradicionale dhe evropiane. Pasi të pushoni pak, ju mund të vazhdoni hulumtimin tuaj drejt natyrës dhe pejsazheve mbresëlënëse që ofron zona për rreth qytetit të Kukësit.

Use the detailed list in ANNEX 1 of this guide to choose amongst the hotels operating in Kukës Region. For sure only a few hotels are visible on accommodation online platforms but don’t be afraid to explore. Hotel staffs are very hospitable and will make you feel at your best comfort. There are about 8 restaurants in Kukes Town and in the periphery along the Fierza Lake shores where you can eat local, traditional and European cuisine. After a little rest, you can continue your research into the nature and impressive landscapes that offers the area around the Kukes town.

Internerari nr.2: Kukës Gryka e Vanave -Shishtavec

Itinerary no. 2: Kukës Vana Gorge - Shishtavec

Kjo rrugë është rreth 31 km. Eshtë një ndër udhëtimet më mbreslënëse, më euforike, ku aventura dhe eksplorimi ndërthuren ngushtë mes tyre. Dalim nga Kukësi dhe marrim rrugën e Grykës së Vanave. Deri tek ura e uzinës është një gjatësi prej 6 km. Rrugën deri tek ura e Uzinës do ta bëni paralel me autostradën. Do të futeni poshtë Urës së autostradës ,duke kaluar nëpër urën e vjetër dhe do të merrni në të djathtë rrugën e cila sapo është asfaltuar. Gjatë rrugëtimit përmes Grykës së Vanave do të përjetoni një nga bukuritë e rralla të natyrës, ku do të gjendeni në brendësi të kanionit thellë ku anash ngrihen krenar malet e Koretnikut dhe Gjallicës. Kjo grykë gëzon statusin ‘Monument Natyre’.

This route is about 31 km. It is one of the most impressive and euphoric trips, where adventure and exploration overlap between them.You leave Kukës Town and get onto Vana Gorge Road. Up until the Bridge of the Plant (Ura e Uzinës) you will drive 6 km driving in parallel with the highway. Exit on the right and drive through the old bridge below the highway bridge. On the way to Vana Gorge/Gryka e Vanave you can see rare natural beauties into the canyon between Koretnik and Gjallica Mountains. The gorge is a natural monument. Situated in the middle sector of Luma River (branch of White Drini River) 600 m above sea level. It repre-

Gryka e Vanave. Ndodhet në sektorin e mesëm të rrjedhjes së lumit të Lumës (degë e Drinit të Bardhë) 600 m mbi nivelin e detit. Përfaqëson një kanion të formuar nga veprimtaria erozive e lumit me të njëjtin emër. Kanioni është i gjatë rreth 3.5 km, i thellë rreth 300 m dhe i gjerë rreth 30-40 m me shpate të thepisura. Ka zgjerime e ngushtime, kanë depozitime në shpate dhe në grykëderdhjet e përrenjëve që përfundojnë në përroin e Lumës. Përgjatë saj kalon rruga që lidh qytetin e Kukësit me Topojanin e Shishtavecin. Në të njëjtën kohë përbën edhe një ekosistem interesant karstik. Ka vlera shkencore (gjeologjike, gjeomorfologjike,

sents a canyon formed by the erosive activity of the river by the same name. The gorge is about 3.5 km long, 300 m deep and 30-40 m wide. There are steep slopes, extensions and contractions and springs flowing into Luma River. Alongside passes the road connecting Kukës Town with Topojan Village and Shishtavec Village. The gorge constitutes an interesting karstic ecosystem with scientific (geological, geomorphological, hydrological and biological), didactic, cultural, ecological and touristic values. Along this itinerary you will see on your various interesting objects built

hidrologjike e biologjike), didaktike, kulturore, ekologjike dhe turistike. Gjatë këtij udhëtimi, mos harroni të shijoni pamjet që ju rrethojnë. Do të shikoni në të djathtë edhe disa objekte interesante të kohës së sistemit komunist, duke filluar me oxhakun e Uzinës, me një lartësi prej 75 metrash, shpellat e uzinës të fortifikuara për ushtrinë në rast lufte, shpellat e Pobregut në të majtë dhe kanalin vaditës të Uzinës 16 km të ndërtuar në shkëmb që në vitin 1962 me krahë pune. Nëpër të gjithë grykën e Vanave do të shikoni 5 hidrocentrale të ndërtuara vitet e fundit. Ndërtimi i tyre ka hapur një debat të madh për ndikimin mjedisor. Pasi

during the communist era starting with the chimney of the plant, with a height of 75 meters, the plant military fortified caves envisaged to be utilized in case of a war and the irrigation canal 16 km long built on the rocks in 1962 by the local communities without any machinery. On the way 5 hydropower stations are built and operational utilizing the water resources from the area. This opened a huge debate on the environmental impact, which is still going on. As you pass the Vana Gorge/Grykën e Vanave starts the journey to the unknown adventure, surrounded by the mountains in a rich fauna.

kalojmë Grykën e Vanave, nisim udhëtimin drejt aventurës, së panjohurës, rrethuar nga malet dhe një bote të pasur bimore .Pas 27 km arrijmë në fshatin Novosej. Ky është një fshat i përqëndruar me banesat karaktetristike afër njëra -tjetrës. Në këtë fshat piktoresk do të keni mundësi të vizitoni dushkajën e Novosejt (monument Natyre). Pasi të jeni qetësuar dhe çlodhur në Pyllin e Mështeknave, pse jo të keni shijuar dhe një piknik në natyrë me gatimet tradicionale të zonës vazhdojmë rrugëtimin tonë drejt Shishtavecit ku na presin surpriza të tjera. Zona e Shishtavecit ka kullota të bukura alpine dhe konsiderohet një monument i mbrekullueshëm natyror në formën e një pllaje 15 kilometra e gjatë dhe gjerësi deri në 11 kilometra. Këtu njihen zyrtarisht një sërë monumentesh si “Guri i Mëngjesit”, një gur i madh në mes të kullotave të Moravës, Pylli i Mështeknës dhe Dushqet e Novosejit. Zona interesante pranë Shishtavecit janë: Kroi i Bardhë dhe Bjeshkët e Tejës, i pari monument natyre. Bjeshkët janë një mjedis i këndshëm ku gjatë verës më shumë se 100 familje qëndrojnë për pushime midis livad-

At km 27 you will arrive in Novosejë Village, with characteristic houses built near one another. In the village you can see the Novoseja’ Oaks/Dushkaja e Novosejës, a monument of nature. Rest for a while in the forest and enjoy the food you brought with you (yes this is right. For the time being there are no restaurants where you can eat in Novosejë Village). Lets hit the road again. Shishtavec area has beautiful alpine meadows and is considered a natural beautiful monument in the form of a plateau 15 kilometers long and up to 11 kilometers in width. Here are located a series of officially recognized natural monuments such as the Morning Stone/Guri i Mëngjesit, a large stone in the middle of Morava pastures, The Birch Forest/Pylli i Mështeknës and Novoseja’ Oaks/Dushkaja e Novosejës. Interesting places to visit in Shishtavec area are: The White Spring/Kroi i Bardhë, Teja Highlands/Bjeshkët e Tejës. The highland pastures offer a pleasant environment where hundreds of families go for picnics in the meadows and pastures. On the

heve e kullotave. Po kështu në të djathtë të fshatit do të shikoni dhe keni mundësinë të ngjiteni në majën e Kallabakut me lartësi afro 2000 metra mbi nivelin e detit. Turistët në këtë vend gjejnë klimën e mirë, bukuritë natyrore të kullotave e pyjeve të mështeknës, relieve malore, shumëllojshmëri bimore, fusha për ski e hipizëm, gjueti, sporte tradicionale si mundje etj. Ndër aktivitetet që i shkojnë terrenit, janë kampingjet, ngjitjet me biçikleta dhe motoçiklizmi si dhe ekskursionet. Shishtaveci ka një pllajë të gjerë në lartësinë e mbi 1260 m mbi nivelin e detit, ku dëbora është e pranishme thuajse për 6 muaj. Pllaja e Shishtavecit është një nga më të mëdhatë e vendit tonë, ka formë vezake në drejtimin e Verilindje - Jug-

right of the village you see Kallabak Height/Maja e Kallabakut, with an altitude of 2,000 meters. Hikers will love it. Tourists will love the good climate, the natural beauty of birch forest and the pastures, mountainous landscapes, the variety of plants, the ski pitches and the horse-riding courts, hunting, traditional sports like wrestling and so on. Among the activities that fit best with the area are camping, hiking, mountain biking and excursions. Shishtavec Village has a broad plateau at a height of about 1,260 meters above the sea level, where snow is present for almost 6 months a year. Shishtavec Village Plateau is one of the biggest in Albania, with oval shape in Northeast-Southwest direc-

perëndim, Gjatë këtij udhëtimi keni mundësinë të shikoni 5 Monumentet e natyrës të Shishtavecit : - Kanioni i Vanave. Ndodhet afër Rexhepajt dhe qytetit të Kukësit, në luginën Lumës (degë e Drinit të Bardhë), 600 m mbi nivelin e detit. Çan gëlqerorët me gjatësi 3.5 km, me gjerësi rreth 30-40 m dhe thellësi deri 300 m. Përshkohet nga rruga KukësShishtavec. Ka shpella të pa eksploruara.

tion. During this tour you get to see five natural monuments of Shishtavec area: - Vana Gorge/Kanioni i Vanave is situated near Rexhepaj and Kukës Town in the Luma River Valley (branch of White Drin River). - The Morning Stone/ Guri i Mëngjesit is located nearby Shishtavec Village, 1900 meters above the sea level. It is named after the sun rising in the morning

- Guri i Mëngjezit. Gjendet afër fshatit Shishtavec, 1900 m mbi nivelin e detit. Emrin e ka marrë, pasi aty lind dielli në mëngjes. Është gur ranor në formë trung koni, i gjatë 25 m, 13 m i gjerë dhe 11 m i lartë e sipërfaqe 176 m2. - Guri i Shqipes. Ndodhet afër fshatit Borje, zona e Shishtavecit, 1580 m mbi nivelin e detit. Përbën rrëpirë shkëmbore, 100 m e gjatë, 80 m e gjerë, 27 m e lartë. - Pylli i dushkut Novosej. Ndodhet pranë fshatit Novosej, 1410 m mbi nivelin e detit. Përfaqëson pyll dushku, 3 ha, shumë më lart se lartësia normale e brezit të dushkut. Drurët kanë lartësi 4-5 m, diametër trungu 7-10 cm. - Mështekna e Shishtavecit (rreth 30 ha). Gjendet 13001390 m mbi nivelin e detit. Mështeknat kanë, lartësi 13-17 m, diametër të

on that sport as seen from Shishtavec Village and the surrounding area. It is cone shape sandstone, 25 meters long, 13 meters wide and 11 meters high with a surface of 176 m2. - The Eagle Stone/Guri i Shqipes is situated near Borje Village in Shistavec Municipality 1,580 m above the sea level. It constitutes a rocky escarpment, 100 meters long, 80 meters wide and 27 meters high. - Novoseja’ Oaks/Dushkaja e Novosejës is situated nearby Novosejë Village, 1,410 meters above the sea level. It represents an oaks forest of 3 ha, well above the normal altitude where the oaks grow. Trees are 4-5 m height, trunk diameter 7-10 cm. - The Birch Forest/Pylli i Mështeknës is located in Shishtavec Village, about 30 ha, at 1300-

trungjeve 20-30 cm, ndërsa mosha 40-45 vjet. Janë areale mështekne tepër të kufizuara, që, për shkaqe natyrore, po zvogëlohen. Shishtaveci njihet si fshati i skiatorëve kampion. Tradita e ushtrimit të sportit të skive është e hershme. Pronarët e restoranteve ku ju do të hani kanë qenë kampionë kombëtar në ski dhe po të diskutosh me ta, menjëherë të tregojnë çertifikatat e titullit kampion të skive. Në Shishtavec do të kemi mundësi të shikojmë shtëpitë tradicionale të mbuluara me rrasa guri, vendin ku mbahet bagëtia e cila është e mbuluar me kashtë që nuk hasen në ndonjë zonë tjetër, popullsinë mikpritëse dhe dashamirëse

1390 m above the sea level with height at 13-17 m, trunk diameter at 20-30 cm aged between 40-45 years. The forest is decreasing year by year because of natural reasons. Shishtavec Village is known as the ski champions’ village. There is a long tradition in the village for skiing. Most probably the owner of one of the restaurants where you will stop by for lunch

të Shishtavecit. Në Shishtavec, në rrugët e fshatit dhe në Pllajën e Shishtavecit kemi mundësi që gjatë periudhës së dimrit të zhvillojmë sportin e skive dhe gjatë verës një sport tepër fisnik elitar do ta quanim atë të Hipizmit. Në cilin vend tjetër do të kemi mundësi të mrekullohemi nga bukuritë e natyrës, të ngrejmë nivelin e adrenalinës në maksimum dhe mbi të gjitha të marrim pak nga dashuria e njerëzve të këtij fshati. Pasi të keni vizituar disa nga monumentet e natyrës do t’ju rekomandonim që të qëndroni në Shishtavec, dhe të kaloni një mbrëmje të këndëshme në fshatin malor tek kampingu i Novosejt ose bujtinat e fshatit, të mbledhur rreth një zjarri të madh, nën melodinë e këngëve tradicionale, nën shoqërinë e yjeve si

or dinner is a ski national champion. They love to show you certificates that prove thisIn Shishtavec Village you should see the characteristic houses with stone-tiles roofs, the stockyards covered with straw, rarely seen elsewhere, the hospitable local population. In the village streets and the plateau visitors can ski during winter or ride horses from spring to late autumn. This town marvels it visitors with the beauty of nature, keeps the adrenaline high and gives you away the love of its people. After visiting some of the natural beauties of the area we recommend you spend the night in Shishtavec Village or the camping site in

dëshmitare të natës magjike që po kalon dhe një mëngjesi që agon. Akoma më i magjishëm është mëngjesi i përjetuar në këtë fshat, rrezatimet e diellit lajmëtar të një dite të bukur dhe plot diell, të ftojnë për një kafe mëngjesi në natyrë. Mos harroni të dilni tek “Guri i Mengjezit”. Bota do të bëhet e Juaja. Një pikë atraktive në këtë zonë është edhe Liqeni i Novosejt i rrethuar nga pylli me pisha. Katër km nga fshati Novosej do të merni rrugën në drejtim të Jug-lindjes, përgjatë rrugës Novosej -Turaj. Fillimisht do të shikoni Kampingun e bukur që ju fton të kaloni një natë dhe pak më sipër do shikoni liqenin në mes të pyllit të pishave dhe mështeknave. Shtegëtimin do të keni mundësi ta vazhdoni drejt qytetit të Kukësit në dre-

Novosej Village around the fire in the company of traditional songs and the stars showcasing a magical shiny performance... Or you may choose to get back to the city and get ready for the next journey. If you stay overnight in the village you are strongly recommended to go at The Morning Stone/Guri i Mëngjesit to see the sun rise and enjoy a packed breakfast. Another attraction in the area is the Novosej Lake surrounded by a pine forest. As you leave Novosej Village, 4 Km southeast onto the road Novosej -Turaj you will see a beautiful campsite where you can stay overnight. Further southeast you will arrive at the lake surrounded by pine

jtim të bukurive të tjera për tu zbuluar, e përjetuar të tjera emocione. Por, ju ftojmë të ktheheni drejt Kukësit edhe përmes një destinacioni tjetër krejt interesant, atë nga Kosova. Ju do keni mundësinë që të kaloni përmes bjeshkëve të Sharrit, duke shijuar bukuritë e tyre. (Zyrtarisht, pika e kalimit kufitar me makinë përdoret vetëm për banorët e 27 fshatrave të zonës kufitare por rregullorja pritet të ndryshojë shumë shpejt, pasi ky udhëzues është publikuar). Sapo del nga Shishtaveci, do merrni rrugën veriore, drejt pikës kufitare Shishtavec-Dragash. Do vazhdoni rrugën Shishtavec-Krushevë me gjatësi 3 km. Pasi të mbërrini në fshatin Krushevë merrni në të majtë për në fshatin Glloboçicë dhe vazhdoni drejt për në qendrën e Dragashit pas 20 km. Një destinacion shumë tërheqës

trees and birch trees. You can finish this tour by returning on the same road you arrived here OR you can choose to continue the magical discovery and travel to Kukes Town via Dragash Municipality in Kosovo. Through this tour you can see and enjoy the Sharr/Šar Mountains. Officially, the border crossing point (not a border Crossing Station with customs) is accessible by car only for residents of the 27 villages of the area. But once in the area you may check with the officers if you can pass through as the regulation is expected to change very soon after this guide is published. As you leave Shishtavec Village drive north towards the border crossing point Shishtavec-Dragash/š. If you follow the instructions you will be driving in the Sharr/ Šar National Park and arrive in Dragash/š after 20 km.

për të vizituar, në Dragash është “Brod”, një fshat 13 km në juglindje të Dragashit me një hotel shumë të bukur dhe bujtina të shumta që veprojnë gjatë gjithë vitit. Dilni nga Dragashi dhe me makinë për rreth 29 km deri në fshatin Zhur .Merrni në të majtë në drejtim të Kufirit (Pika e kalimit kufitar Morinë) ose me makinë drejt Prizrenit për 12 km. Rruga Shishtavec - Dragash Zhur - Morinë - Kukës është 69 km e gjatë.

A very attractive destination to visit while in Dragash is Brod, a village 13 km southeast of Dragash/š with a very nice hotel and numerous guesthouses operating throughout the year. Exit Dragash/š and drive for about 29 km and in Zhur Village drive left towards the Morinë Border Control Station or drive right towards Prizren for 12 km. The route Shishtavec - Dragash - Zhur - Morinë Kukës is 69 km long.

Intinerari 3: Kukës -BicajKolesjan- Laku i Dardhës-Bjeshkët e Tejës-Tur -Shishtavec

Itinerary no. 3: Kukës Bicaj - Kolesjan - Laku i Dardhës - Teja Highlands Turaj - Shishtavec

Në jug të qytetit Kukës, merr rruga për në Bicaj me një gjatësi prej 11 km. Pasi të keni mbërritur në këtë fshat, në lindje, përballë tij, do të shikoni një nga kanionet më të mëdha të Ballkanit me emrin “Shkalla e Keqe”, një monument natyror 1000 metra i thellë dhe 3 metra i ngushtë që ndan si me thikë, malin e Gjallicës dhe atë të Kolosjanit. Për të shkuar deri tek kanioni, duhet të shkoni përmes rrugës automobilistike Bicaj-Mustafaj me një gjatësi 4 km, dhe më pas për 10 minuta në këmbë do të arrini kanionin madhështor. Pasi ta shijoni magjinë e kanionit, ju të merrni përsëri rrugën në jug në drejtim të fshatit Kolesjan Pas 6 km me makinë drejt Kolosjanit , në të majtë, ju duhet të futeni në një rrugë me

Drive south to exit Kukes Town towards Bicaj Village for 11 km. As you reach the village, looking east you can enjoy one of the biggest canyons in the Balkans called The Wicked Stairway/Shkalla e Keqe, a natural monument with 1,000 meters depth and 3 meters wide separating sharply Gjallica Mountain and Kolesjan Mountain. To go to the canyon, you should get onto the road Bicaj Mustafaj, 4 km long and then walk for about 10 minutes to reach the canyon. After you enjoy the magic of the canyon you get back on the road driving south towards Kolesjan Village. After 6 km drive south you should exit left and drive on a cobblestone way for another 7 km to reach at Laku i

kalldrëm për 7 km për të arritur në Lakn e Dardhës. Ju duhet automjet 4x4 për të arritur këtu. Pasi të keni arritur në “Lakun e Dardhës”, mund të ndaloni për një pushim të shkurtër për të shijuar pamjet nga sipër të luginës së Kukësit, liqenit dhe pamjeve përreth. Bëni foto dhe mos harroni ti shpërndani ato në rrjetin tuaj social. Ky peizazh i bukur duhet të promovohet edhe me ndihmën tuaj. Nga Laku i Dardhës ju do të vazhdoni drejt juglindjes, në drejtim të fshatit Shishtavec. Në rrugën që ju do te bëni do të shihni peizazhe të mrekullueshme. Më pas udhëtimi në këtë zonë shpalos pamje shumë panoramike përmes “Bjeshkëve të Tejës”, “Lerës së Sorrave”, “Kroit të Bardhë” e deri në Shishtavec. Gjatësia nga Laku i Dardhës e deri në Shishtavec është 28 km. Vendasit shijojnë qendrimin në stane, gjuetinë dhe mbledhjen e boronicave të egra. Vizitorët turistë këtu gjejnë një klimë të shëndetëshme, shumëllojshmëri bimësh mjekësore, kushte për pushim në kampingje në

Dardhës. You will need offroad 4x4 vehicles to reach here. As you arrive at Laku i Dardhës you can see the whole Black Drin River Valley, Fierza Lake and Kukës Town. Take pictures and don’t forget to share them on your social network. This beautiful landscape should be promoted and we count on your help. From Laku i Dardhës you will continue driving southeast/ east towards Shishtavec Village. On the way you will see breathtaking landscapes. There are no signs but if you have a local guide with you they will take you to Teja’ Highlands, Lera e Sorrave, The White Spring/Kroi i Bardhë, to name but just a few. The segment from Laku i Dardhës up to Shishtavec Village is 28 km long. Local people are big fans of sleeping over in the sheep yards in the highlands, hunting, berries and herbs harvesting. The climate is excellent and the terrain is convenient for camping, mountain bik-

verë, kushte për ngjitje në mal me biçikleta e motoçikleta, fshatra tradicional si Tërshena dhe Shpani me shtëpi karakteristike.

ing. Beware, this itinerary is recommended ONLY during summer time. In the winter the snow blocks the road for days and sometime for weeks.

Internerari nr.4 : “Këneta e kashtës” Kukës

Itinerary no. 4: The Straw Marsh, Kukës

“Këneta e kashtës” është i vetmi mjedis ligatinor i Rajonit tone.Është kënetë natyrore me thellësi mesatare një metër dhe me një sipërfaqe shtrirje prej 20 ha. Në të gjithë sipërfaqen e tij është e mbuluar nga bimët ujore dhe pothuajse mungojnë sipërfaqet e lira. Gjendet rreth 1.5 km në jug të Qytetit në një shkallare natyrore të rrafshës së Lumës ku ushqehet nga burimet natyrore të brendshme dhe jo nga rrjedhje sipërfaqësore. E ndodhur rreth 100 metër më në lindje të luginës së “Drinit të Zi” ku shtrihet Liqeni i Fierzës, “Këneta e Kashtës” shtrihet në mesin e fushës që mban të njëjtin

The Straw Marsh is the only wetland in the Kukës Region. It has an average depth of 1 meter expanding over a territory of 20 hectares. Water plants cover the entire surface. It is located 1.5 km south of Kukës Town, part of Luma flatlands, fed by internal water sources. The marsh is situated 100 meters east where the Black Drin River Valley meets Fierza Lake in the flatlands named after the marsh. The terrain surrounding the marsh has the shape of an amphitheater with terraces where people can lay down and enjoy the beautiful landscape. The marsh has a significant effect in the agriculture

emër. Hapsira në të cilën shtrihet ka formën e një amfiteatri natyror shumë karakteristik. Amfiteatri është i tarracuar duke shtuar edhe më shumë bukurinë e zonës. Gjithmonë ka qenë e njohur për bukurinë dhe bollëkun e prodhimeve bujqësore kjo hapsirë toke nën këmbët e malit të Gjallicës pranë brigjeve të Drinit plak. Në “Kënetën e Kashtës” arrihet me të gjitha format: · Në formën e një ekskursioni të lirë si ecje në natyrë pa shumë lodhje, duke shijuar bukuritë e natyrës dhe e përshtatshme për të gjithë grupmoshat. Koha e marshimit nga 40 deri në 60 minuta duke

of the area, which is famous for its products. Reaching The Straw Marsh Visitors of all ages can walk from Kukes Town to reach the marsh in 40 to 60 minutes along the Fierza Lake share. If you like, you can drive there through the road Kukës - Gostil - Kënetë 5 kilometers east of Kukës Town. The most attractive route to reach the straw is by boat though Fierza Lake. · Starting from Spring 2015 boats can be rented nearby the Black Drin River Bridge, at the southern entrance to Kukës Town. for its products. Reaching The Straw Marsh

ndjekur vijën ujore të Liqenit të Fierzës mes natyrës. · Me automjete duke ndjekur rrugën e makinës Kukës-Gostil-Kënetë me gjatësi 5 km. Koha e udhëtimit është rreth 10 min, dhe forma e tretë që mund të rezultojë dhe më interesantja: · Duke lundruar mbi liqen në pellgun e Drinit të Zi. Duke filluar nga Pranvera 2015 mund të merren anije me qira pranë Urës Drinit Zi, në hyrjen jugore të qytetit të Kukësit. “Këneta e kashtës” është një ndër pikat e pakta të përhershme që përdoren si vendpushimi nga zogjtë shtegtarë. Me pak fjalë është vendi ideal për një “pikë vrojtimi zogjësh”. Mbi sipërfaqen e ujit gjenden gjithmonë zogj shtegëtarë të ujrave të ngrohta që pushojnë për të marrë rrugën për në vende të largëta. Zogjtë janë të të gjitha madhësive dhe ngjyrave. Me trup të hedhur e sqep të gjatë dhe ato me këmbë të shkurtëra dhe me sqep të rrumbullakët.Ka 2 - 3 vjet që shpendët janë marrë nën mbrojtje dhe situata ka ndryshuar dukshëm. Tufat e shpendëve nuk largohen me vrull dhe u lejojnë

Visitors of all ages can walk from Kukes Town to reach the marsh in 40 to 60 minutes along the Fierza Lake share. · If you like, you can drive there through the road Kukës - Gostil - Kënetë 5 kilometers east of Kukës Town. The most attractive route to reach the straw is by boat though Fierza Lake. · Starting from Spring 2015 boats can be rented nearby the Black Drin River Bridge, at the southern entrance to Kukës Town. The Straw Marsh functions as resting place to migratory birds making it an ideal place to visit for people passionate after bird watching. Birds of all possible kinds visit the straw while preparing to start their migratory journeys. In the last three years the straw is under protection from the local authorities, which had a significant impact in expanding the birds population. The Black Drin River flatland is home to very many kinds of mountain birds residing in the highlands of the Kukes District. For visitors to enjoy best there is an observation point, where detailed infor-

turistëve një vrojtim të mirë me sy të lirë ose me mjete zmadhuese. Në harkun vjetor janë të rregjistruar rreth 30 lloje shpendësh. Kjo zonë është shumë e pasur edhe me shpendët e malit të rajoneve tona që janë vërtetë të grumbulluara në tufa-tufa përreth kurorës amfiteatrale që rrethon kënetën. Për këtë qëllim buzë kënetës është ndërtuar edhe një pikë vrojtimi që u vjen në ndihmë turistëve duke u dhënë edhe informacionet e nevojshme.

mation can be collected.Visitors can also fish in the straw.

Internerari nr.5: Kukës Maja e Malit Gjallicës,

Itinerary no. 5: Kukës - Gjallica Mountain

A keni dëshirë të sfidoni veten dhe të matni forcën tuaj? Keni dëshirë të shtoni numrin e maleve që keni ngjitur? Doni të shikoni malin e vetmuar, ku zotërat bëjnë punë njerëzish? Ju propozojmë internerarin për në malin e Gjallicës. Ngjitja

Are you a mountain hiker? Are you up to a challenge? Would you like to dare yourself and measure your strength? We suggest you to take the climb Gjallica Mountain, which is physically challenging but very impressive and unforgettable. Make sure you hire a local

në malin e Gjallicës është sa e vështirë, sfiduese aq dhe e bukur dhe mbreslenës, kujtime dhe emocione të cilat do të mbesin gjatë në kujtesën tuaj. Gjatë udhëtimit duhet të jeni të shoqëruar nga banorët vendas të cilat i njohin mirë shtigjet që ju çojnë në mal. Për të arritur në majën e malit të Gjalicës me ngjitje në këmbë po ju ofrojmë 4 shtigje: Nga këto 4 shtigje një bëhet me kuaj, edhe 3 të tjera në këmbë.. Pastaj, do të ngriheni herët në mëngjes dhe do të niseni nga Kukësi në drejtim të fshatit Shtiqën. Nga fshati Shtiqën ka tre shtigje : 1.Rruga e kuajve: Janë 5 Km ose 10 minuta me makinë , nën shoqërinë e një peisazhi rural për të hyrë në fshatin Shtiqën. Mali duket madhështor nga kjo pikë. Nga qendra e fshatit ,i shoqëruar nga një udhërrefyes lokal merrni shtegun malor Qëndër e Shtiqnit-Lagjja

guide to take on this tour. The guesthouse or hotel you are staying at will get you in touch with local guides who will show you the way. There are 4 trails to get to the top of Gjallica Mountain. Of these 4 trails one is done with horses, the other 3 by foot. Leave Kukës Town as early as you can in the morning. Drive south towards Shtiqën Village through the flatlands at the bottom of Gjallica Mountain. Trail no. 1 - The horse’s trail 10 minutes/5 kilometers past Kukës Town you exit left to enter Shtiqën Village. The mountain seems majestic from that point. From the village center, the local guide accompanying you will take you to the top of the mountain passing though the following places: Shtiqën Village center - Murtat neighborhood Furzë - Gjuri i Shalës - Sasat. You should stop in Sasat and sip cold fresh water from the mountain spring. Then you will follow

Murtat -Furzë-Gjuri ShalësSasat (vend pushimi ka ujë të freskët)-Lisi i Gjalit-PlinasHijet Ramhase-Stanet e Shtiqnit (Kroi i Kuq)-kroi i Lanës-Kroi i Kishës-Kroi Tanzot-rrafshi i Majës Gjallicës ku kryhen faljet. Permes këtij shtegu , maja arrihet për rreth 3 orë. Shtegu 2: Ngjitjet me këmbë ga ky fshat: Lagjja Gjutaj-Shkalla e Keqe (Jo e grykës së Tërshenës)-Sasat (këtu bashkohet me rrugën e kuajve) -Lisi i GjalitPlinas-Hijet Ramhase-Stanet e Shtiqnit (Kroi iKuq)-kroi I Lanës-Kroi iKishës-Kroi Tanzot-rrafshi i Majës Gjallicës ku

the tour passing though: Lisi i Gjalit - Plinas - Hijet Ramhasé Stanet e Shtiqnit (where flows the Red Spring/Kroi i Kuq) - Kroi i Lanës - Kroi i Kishës - Kroi Tanzot - Gjallica Mountain Peak flatland where prayers of local people take place. Through this trail you can reach the mountain peak in about 3 hours. Trail 2 (for hikers) Shtiqën Village center - The Wicked Stairway/Shkalla e Keqe (not to be confused with the one in Tërshenë Village) - Sasat. This trail meets here the Horse’s trail continuing the tour: Lisi i Gjalit - Plinas Hijet Ramhasé - Stanet e Shtiqnit

kryhen faljet. Përmes këtij shtegu ju mund të arrini majën e malit për 4 orë. Shtegu 3: Ngjitjet me këmbë Fshati Shtiqën-Lagja Muje-Maja e Vogël-për tehi të Gjallicës-Stanet e Gostilit- Maja e Gjallicës. Përmes këtij shtegu ju mund të arrini majën e malit për 4 orë. Shtegu 4: Ngjitja me këmbë nga fshati Nange Rruga Kukës- Nangë (8 Km) bëhet me makinë. Pastaj fillojmë rrugën me këmbë: Xhamia e Nangëve-Kreu i Pruthit-Vllagu i Shehut-Udha e re-Guri i Magjarit-Tumja e Kajës-Kroi i Thartonit- Ahi i Pulës-Lisi i Demirit-Lugi i Mehmetit—Stani i Docit-Kroi i Sasatit-Sasati-(Xhibra)ku janë stanet.-Koria-Lana e ShkurtëLana e Zezë-Pazhik i Ahit -Lisi

(where flows the Red Spring/Kroi i Kuq) - Kroi i Lanës - Kroi i Kishës - Kroi Tanzot - Gjallica Mountain Peak flatland where prayers of local people take place. Through this trail you can reach the mountain peak in about 4 hours. Trail no. 3 (for hikers) Shtiqën Village center - Muje Neighborhood - Maja e Vogël për tehi te Gjallicës - Stanet e Gostilit - Gjallica Mountain Peak. Through this trail you can reach the mountain peak in about 4 hours. Trail no. 4 15 minutes/8 kilometers past Kukës Town you exit left to enter Nangë Village. As you arrive at the village’ mosque follow this tour: Kreu i Pruthit -Vllagu i Shehut - Udha e Re Guri i Magjarit - Tumja e Kajës -

i Djalit - Plinas - Kroi i Kishës Hijet e Ramhasit—Kroi Tanzot. Me ecje normale shkohet për 4 orë. Toponimi “Lisi i djalit”: (ka mbetur ky emër se në rrugë e sipër, baçica - e zonja e stanit ka lindur djalë. Dhe Lisi, ka ulur degët deri në fund për të mbrojtur nënën dhe fëmijën gjatë aktit të lindjes. Pasi keni arritur në Majë të Gjalicës do të ndjeni aromën e fitores, nivelin e adrenalinës dhe përmbushjen e një sfide dhe një pamje të mrekullueshme të peisazhit. Në majë do të keni mundësi të shikoni rrënojat e një bazilike bizantine të shek.IX, të kryeni ritualin e vendosjes së gurëve për një vit të mbarë. Ju mund të flini në majën e Gjallicës në çadra ose pasi të keni pushuar mund të zbrisni dhe të qëndroni në stanet e Kroit të kuq ose Sasatit dhe të kaloni natën rreth një zjarri të madh, duke kënduar këngë dhe rrëfyer histori dhe legjenda të ndryshme. Gjallica është mali më i lartë i rrethit të Kukësit 2486 m mbi nivelin e detit. Bën pjesë në vargun malor të Korabit dhe shtrihet në skajin Veri-Lindor të këtij vargu, midis pellgut të Kukësit në Veri-perendim dhe

Kroi i Thartonit - Ahi i Pulës - Lisi i Demirit - Lugi i Mehmetit - Stani i Docit - Kroi i Sasatit - Sasati Xhibra - Koria - Lana e Shkurtë Lana e Zezë - Pazhik i Ahit - Lisi i Djalit - Plinas - Kroi i Kishës - Hijet e Ramhasit - Kroi Tanzot. Through this trail you can reach the mountain peak in about 4 hours. The toponym ‘Lisi i Djalit’ (The Boy’s Oak Tree) relates to a story local people tell. The wife of the owner of the Stan/Alpine Hut (open-air highland sheep-yard) gave birth to a baby boy under this Oak Tree. The story goes that the Oak Tree lowered its branches to give privacy to the woman giving birth. As you reach the peak of Gjallica Mountain the adrenaline goes at its highest peak, one feels victorious after completing a serious challenge. The landscape is simply wonderful. At the top of the mountain you will see the ruins of a Byzantine basilica dating IX century. The local tradition says that if you put a stone in the walls of the basilica you will have a very good year forward. Many people stay overnight on the top of the mountain sleeping in tents. Others, after taking a rest descend to the sheep-yards of The Red Spring/Kroi i Kuq of the alpine huts of Sasat and spend there the night sleeping in tents.

pllajës së Shishtavecit në JugLindje. Në Veri-Lindje Gryka e Vanave e ndan nga Mali i Koritnikut, kurse kanioni i Bicajt në Jug-perendim nga Mali i Kolesjanit. Sipas studimeve, legjendave, gojdhënave e miteve të ndryshme të ardhura nga gurra e popullit ky mal cilësohet si i shenjtë.Përveç Pllajës së Shishtavecit, në të gjithë gjatësinë e perimetrit të saj është e rrethuar nga ujrat rrjedhëse. Me Koritnikun ndahet si me thikë nga Gryka e Vanave nëpër të cilën rrjedh Luma. Në drejtimin e kundërt të rrjedhës së Shejës mund të depërtohet për të eksploruar kanionin me dukuritë e tij ( lumë alpin terrencial, me pak ujë që buron nga Mali i Tejës ). Është shumë i rrëmbyeshëm. Përshkon fshatin Tërshenë. Pret si me thikë malet Gjallicë e Kolesjan duke formuar një kanion 1000 m të thellë, kanionin e quajtur “Shkalla e Keqe”

Gjallica is the highest mountain in the Kukës District with 2,486 m above the sea level. It is located in the northeastern part of Korabi Mountain Range in between Kukës flatlands in northwest and Shishtavec flatland from the southeast. Vana’s Gorge/ Gryka e Vanave separates Gjallica Mountain from Koretnik Mountain on northeast while Bicaj’ Canyon separates it from Kolesjan Mountain on southwest. According to studies, myths and legends Gjallica Mountain is regarded as sacred. Besides of the Shishtavec Plateau water currents throughout its perimeter surround the mountain. Gjallica Mountain is divided by Koretnik Mountain by Luma River. Upstream Sheja River you can hike in the canyon to enjoy the alpine terrain, called The Wicked Stairway/ Shkalla e Keqe, 1,000 meters deep. Local people tell the story of the ‘Englishmen’s Lady/Zonja e

Rreth vitit 1915 qendroi për dy muaj në Sasat “Zonja e Inglizit “ thonë banorët e kësaj zone pasi nuk ja dine emrin e vërtetë. Ka shumë mundësi që ajo zonjë të ketë qenë Edit Durham. Internerari nr.6: KukësBicaj-Kolosjan-Laku i Dardhës- Kroi i Kuq -Maja e Gjalicës Ndiqni rrugën Kukës-BicajKolesjan, (pjesë e rrugës Kukës - Peshkopi),16 km rrugë e asfaltuar nisemi drejt Malit të

Inglizit’ who stayed in Sasat for over two months in 1915. It is believed that the story relates to Miss Edith Durham. Itinerary no. 6: Kukës - Bicaj - Kolosjan - Laku i Dardhës -Kroi i Kuq - Gjallica Mountain Peak Following the road Kukës - Bicaj - Kolesian (part of the Road Kukës - Peshkopi), at km 16 you exit the road towards Kolesjan Mountain. From this point

Kolesjanit, në një rrugë të pa asfaltuar, çfarë bën të nevojshme makinat e larta, foristrada. Pastaj marrim rrugën drejt Malit të Kolosjanit, duke kaluar Lakun e Dardhës. Ndalesën e parë e bëjmë në Lakun e Dardhës një bjeshkë me një peisazh malor që të ofron ndjenjën e një frymarrje të lirë dhe qetësinë e natyrës. Këtu ju mund të ndaloni dhe shijoni pamjet e mrekullueshme që ofrohen nga kjo pikë. Pastaj vazhdoni udhëtimin drejt Bjeshkëve të Tejës, sipër Vojvodës deri tek stanet e Kroit të kuq me një gjatësi prej 15 km nga Kolosjani. Pasi të keni mbërritur me makinë deri tek stanet e Kroit te Kuq , udhëtimi në vazhdim, drejt Majës së Gjalicës do të vazhdojë me ngjitje në këmbë, për dy orë të tjera. Koha më e përshtatshme për të vizituar këtë zonë është

on you will need an offroad car. We recommend you to stopover at Laku i Dardhës, highlands with a beautiful mountain landscape, peaceful spot with fresh air. In this segment you will see Laku i Tejës. Afterwards you may continue the tr ip towards Teja Highlands / Bjeshkët e Tejës, for about 15 kilometers, above Vojvoda to the highlands’ sheep-yards. As you reach the Red Spring/Kroi i Kuq you continue the tr ip on foot towards the top of Gjallica Mountain. You should prepare yourself to walk for about two hours to reach the top. He best time of year to visit the area, in ter ms of climate, is from June to September.

periudha qershor-shtator, pasi klima dhe natyra janë shumë të favorshme gjatë kësaj periudhe.

Bicaj Area

Zona e Bicajve Zona e Bicajve gjendet midis Kanionit të Bicajt, Bjeshkëve të Tejës dhe malit të Gjallicës, duke krijuar një rrugë shumë panoramike përmes Bjeshkëve të Tejës, sipër Vojvodës deri te Kroi i kuq. Banorët vendas shijojnë qendrimin në stane, mbledhjen e boronicave të egra dhe gjuetinë. Foto: Laku Tejës Zona ofron një shumëllojshmëri tërheqjesh për vizitorët e saj si: Shkalla e Keqe (Kanioni i Bicajt), një monument natyror ; Pllajat e Tejës, Mali i Gjallicës Lera e Sorrave: rekomandohet si vend për turizëm shëndetësor; Bjeshkët e Kroit të Kuq; Fshatrat e Tërshenës dhe Shpanit: fshatra tradicionalë

Bicaj Area is located between Bicaj Canyon, Teja Highlands and Gjallica Mountain thus creating a impressive landscape. Locals enjoy very much hiking, camping and harvesting different forest products such as berries, medicinal and aromatic herbs. Photo: The Flatlands of Teja The area offers a variety of attractions for its visitors such as: The wicked Stairway/Shkalla e Keqe (Bicaj Canyon) - natural Monument; The Flatlands of Teja; Gjallica Mountain; Lera e Sorrave - strongly recommended place for health tourism; The Highlands of the Red Spring/Kroi i Kuq;

me shtëpi karakteristike; Kullotat e pasura dhe zona për pushim dhe kampingje në verë; Ndër aktivitetet që ju mund të bëni në këtë fushë janë: gjuetia, ngjitjen në mal me biçikleta;motoçikleta, pika vrojitimi zogjsh, kampe, hipizem, marshime dhe kështu me radhë. Zona ofron ushqim tipik nga gastronomia e rajonit si: Fli, mish qengji i pjekur në skarë, kos, djathë, manaferra, boronica dhe shumë produkte të tjera. Gjatë këtij udhëtimi ju do shikoni pamjet interesante të vendosjes së Staneve të Bicajve. Po turisti mund të vendosë që të qëndrojë edhe në Bjeshkët e Bicajve, të cilën mund ta quajmë një oaz i bukurisë së paprekur. Zona ofron një gamë të gjerë të mundësive të shëtitjes duke filluar nga më themeloret deri tek ato të avancuarat për aventurier me përvojë. Mund të kaloni një ditë duke shëtitur, duke mbledhur kërpudha të ngrënshme, luleshtrydhe apo boronica që tashmë njihen nga të gjithë për vlerat e tyre ushqimore e kurative. Mund të kalëroni, të shëtitni me biçikletë malore, të bëni ski në shtigje malore apo duke u relaksuar në zona idilike për piknik , pranë lumenjëve malor, me ujë të ftohtë e të

Tërshena and Shpan villages traditional villages with characteristic villages; Numerous pastures serving as stations for camping. Among the activities you can do in the area are: hunting; mountain biking; motor biking; paragliding, parachuting; bird watching, camping, hiking, marching, and so on. The area offers characteristic food from the gastronomy of the region. Don’t leave without trying flí, lamb on a spit, yogurt, cheese, blackberries and many other products. During this trip you will see the interesting alpine huts called ‘stane’ in Albanian language.

Visitors may decide to stay overnight in the Bicaj’ Highlands, which we consider to be an oasis of intact beauty. The area offers a wide range of hiking opportunities ranging from the simplest to the most advanced ones for professional sportsmen. In this area you may ride horses, mountain biking, have a picnic nearby the numerous torrents with crystal clear cold light waters. Don’t forget to take your high-resolution camera

pastër kristal. Mos harroni të merrni aparatin tuaj fotografik me rezolucion të lartë ose telefonin tuaj për të kapur magjinë e peisazheve relaksuese në këto vende jetëdhënëse, të magjishme, rigjeneruese e çlodhëse për trupin dhe shpirtin. Apo të thithësh aromën dehëse të luleve të shumëllojshme të bjeshkës, shumë prej të cilave janë endemike, e gjenden vetëm në rajonin e Kukësit. Kroi i Kuq në Gjalicë. Gjëndet në afërsi të fshatit Shpan, 2200 m mbi nivelin e detit Gjendet në itinerarin Kukës-Laku i Dardhës-Gjallicë. Kroi i Kuq - Gjallicë ndodhet, në pjesën veriperëndimore të malit të Gjalicës. Përbën një burim

or your smartphone to catch the magic of these reviving, regenerating and relaxing landscapes. During the spring season you will enjoy smelling the hundreds kinds of flowers, many of which are endemic, only to be found in the Kukes Region. The Red Spring/Kroi i Kuq is located nearby Shpan Village, at 2,200 meters above the sea level. This natural attraction is part of the itiner-

karstik, që del në çarjet tektoniko-karstike të gëlqerorëve. Ka pamjen e një erashke; ka ujë të pastër dhe të ftohtë. Krijon një mjedis shumë tërheqës. Ka vlera shkencore ,kulturore dhe turistike. Një tjetër alternativë për të të shkuar drejt majës së Malit Gjallica është duke lëvizur nga fshati Mustafaj drejt fshatit Tërshenë. Ju do të kaloni në rrugën që përshkon Shkallën e Keqe . Në lartësinë 1760 m mbi nivelin e detit hapet Bjeshka e Kroit të Bardhë.Keni rastin të vizitoni fshatin Tërshenë e të ngjiteni më pas lehtësisht në majë të Gjalicës duke kaluar nga kroi Vojvodës deri tek stanet e Kroit të Kuq.

ary Kukës - Laku i Dardhës Gjallica Mountain. It is located in the northwestern part of Gjallica Mountain. The spring is a karstic source, coming out through the tectonic-karstic cracks of limestone. It has the shape of a fantail. The spring has very cold and clean water and it creates a warm environment. The spring has scientific, cultural and touristic values. Another option to get to the top of Gjallica Mountain is by walking from Mustafaj Village up to Tërshenë Village through The Wicked Stairway/ Shkalla e Keqe. At 1,760 meters above the sea level, the highlands of The White Spring/Kroi i Bardhë.

Inernerari nr.7: Turi turistik i shpellave të Lojmes

Itinerary no. 7: The Tour of Lojme Caves

Njeriu dhe natyra kanë jetuar në harmoni të plotë që nga epoka parahistorike, duke qenë gjithmonë pjesë e pandashme. Breza të tërë të njerëzimit kanë jetuar duke i përdorur shpellat si vende strehimi për familjet dhe pasardhësit e tyre. Në shpella është ruajtur kultura dhe civilizimi i njerëzimit. Shpellat janë “memoria “e planetit tonë. Ato tregojnë historinë e zhvillimit të proceseve gjeomorfologjike, nëpër të cilat ka kaluar planeti . Tek njerëzimi akoma ekziston kulti stërlashtë i shpellave Ato edhe sot e kësaj dite përbëjnë enigma. Në përpjekje për ti spjeguar dhe në pamundësinë

Man and nature have lived in harmony since the prehistoric era, having always been an inseparable part of humanity. Entire generations have lived in caves used as habitations for families. In the caves we find preserved the culture and human civilizations. Caves safeguard the memory of our planet. They tell the story of the development of geomorphological processes, which the planet passed through. Humanity still safeguards the ancient cult of caves, which represent nowadays, unsolved mysteries. In an attempt to solve them, and unable to

për ti eksploruar, njeriu ka krijuar lloj-lloj mitesh, gojdhënash e legjendash. Këto shpella kanë vlera shkencore, gjeomorfologjike, edukativo-arsimore, biologjike hidrike dhe turistike. Shpellat e Lojmes janë përdorur për vendstrehimin e dhive ku thuhet se në të mund të strehohen 4000-5000 krerë dhi. Përmes një guide lokale, këto shpella mund të vizitohen shumë lehtë dhe janë interesante. Për gjatë rrugës së Grykës Vanave, do të arrini në afërsi të fshatit Lojme. Më pas nga aty në këmbë do të shkoni tek këto shpella interesante dhe mbresëlënëse. Një

fully explore, human kind has created different myths and legends. The caves we present you have scientific, geo-morphological, educational, biological, hydric and touristic values.Lojme Caves are used as home for goats with a capacity of about 5,000 goats. Local guides can show you around these very interesting easy to reach natural attractions. Along Vana’s Gorge, you arrive nearby Lojme Village. At the vicinity of the Small Peak/Maja e Vogël are located to caves called respectively: “The Grand

numër shpellash ndodhen edhe në shpatin e Gjallicës që i takon fshatit Lojme. Afër Majës së vogël ndodhen dy shpella që quhen “Shpella e madhe dhe “Shpella e vogël” që përdoreshin për strehimin e dhive. Shpella të tjera të njohura nga banorët janë ”Shpella e Malës” afër majës së Gjallicës, Shpella e “Pëllumbave”, Shpella me gjeth, Shpella e Banushit, Shpella e Kules etj Këto shpella gjenden në shpatin verior të malit të Gjallicës, pasi kalon grykën e Vanave dhe ngjitesh për në fshatin Lojme që i kanë dhënë emrin shpellave. Numri i tyre është mbi 20. Shpellat ndodhen në lartësinë 900 deri në 1000 metër mbi nivelin e detit.Rruga e makinës ngjitet deri në nivelin 700 metër, tek gurra (Kroi me lugun e bagëtive). Pastaj fillon shtegu këmbësor, i gjatë rreth 1000 metër me një ngritje jo më shumë se 10 -12 %. Shtegu është i gjërë i lehtë dhe përshkon pyjet e ahut dhe pajës plot me hije, tamam shteg kali. Turi i shpellave të Lojmes, të josh, të kënaq, të bën të njohësh natyrën në lartësi, në hapsirë, me pamje panoramike unike të Kanionit të Vanave, Ultësirës së Kukësit.Të bën të shijosh bukuritë karstike të gurit gëlqeror duke krijuar hapësira shumë të

Cave” and “The Small Cave”. Other caves known by the local people are “Malë’s Cave” (close to Gjallica Mountain), “Pigeons’ Cave”, “The Cave with Leaves”, “Banush’s Cave”, “Kule’s Cave”, etc. The caves are located on the northern slope of Gjallica Mountain, as you pas Vana’s Gorge and you climb up to Lojme Village, after which the caves took their names. In total there are more than 20 caves located at 900 to 1,000 meters above the sea level.You can drive up to 700 meters above the sea level, than you should prepare yourself to hike for up to 1,000 meters with an average elevation 10% to 12%. The trail is quite wide and easy to hike going though oak and Hungarian Acer trees creating a beautiful shade. The trail is adept for horses. This tour is very attractive, enjoyable as it gives you the possibility to learn about nature, the heights. It allows you to see the beautiful landscapes such as Vana’s Gorge and the Flatlands of Kukës Town. It permits you to enjoy the karst beauties of the limestone rocks that have created huge underground

mëdha nëntokësore që të krijojnë efekte psikologjike interesante dhe shumë origjinale. Të grishin pyjet e pajës gjethekuqe, thanës elegante, ahut madhështorë, pishave krahleta e lajthijave gjethegjata. Të gjitha këto mikromjedise krijojnë kushte ideale për shpendët e malit dhe gjitarët e vegjël si ketri, lepuri, dhelpra, vjetulla etj.

shapes with very interesting and original effects. In the area there is a beautiful combination of Hungarian Acer trees, cornel trees, oak trees, pine trees and hazelnut trees. All these microclimates create the ideal conditions for the mountain birds and mammals such as squirrels, rabbits, foxes and European badger.

Intinerar nr.8: Turi Liqenor

Itinerary no. 8: The Lakes’ Route

Në mënyrë e re tashmë për të kaluar kohën e lirë në Kukës, është të bëni një shëtitje rreth e përqark liqenit, duke shijuar bukuritë e shumta të zonës. Hotel Gjallica ju mundëson ture të shkurtëra rreth liqenit por edhe deri në Fierzë. Agjencitë e udhëtimeve mund të organizojnë ture udhëtarësh deri në 25 persona, me pagesën 500 lekë per person, ju mund të shijoni bukuritë e papërshkrueshme të luginave të Fierzës, fshatrat e shumtë përreth dy anëve të liqenit dhe natyrën e mahnitshme. Ne çdo stinë të vitit, ajo që do të shikoni do t’ju lerë mbresa të thella.Tashmë me infrastrukturën e rregulluar prej Rrugës së Kombit, është shumë e thjeshtë të shkosh në Kukës, edhe për të kaluar një ditë

An alternative option for free time in Kukës Town is to take a boat and sal in the lake to enjoy the natural beauties of the area. Hotel Gjallica is offering tours nearby Kukës Town and up to Fierza Village, where the lake comes to an end. Travel agencies in Kukës Town may organize tours for up to 25 people with 500 ALL (€3.5/$5) along which visitors may enjoy the indescribable beauties of Fierza valleys, the numerous villages along the lake banks and the stunning nature. Every season of the year reserves its beauties that will impress you. With the newly constructed highway (The Nation’s Road) it is very easy to get to Kukës and spend a day out of the usual.

ndryshe. Shëtitjet në liqen, mbi qytetin e vjetër e deri në Fierzë e kthim, do të jenë një përvojë ndryshe për të gjithë ju.

Take the boat and traverse the lake, over the old town of Kukës further down to Fierza Village.

Përshtypja e një udhëtimi në Liqenin e Fierzës

Impressions from a trip onto Fierza Lake

Ka më se tre dekada që luginat e thella të Drinit të lashtë janë kthyer në Liqen. Në një liqen të dredhur e të gjatë tamam si një degë e përkulur gështenje. Si një degë dushku e praruar nën rreflekset e diellit që i ri të gjitha malësive dhe bukurisë së bjeshkëve që e rrethojnë si kurorë. Udhëtimi turistik mbi këtë liqen artificial, për çudinë e çdo udhëtari rezulton më natyrori. Ngado që të vendosësh që t’ja fillosh udhëtimit kurrë nuk do të shohësh më shumë se 20 dritare shtëpie që shikojnë nga sipërfaqja e shtrirë ujore. Është i gjatë,

Over three decades ago, the deep valleys of ancient Drin River were flooded creating Fierza Lake, a long curly water line looking like a leaning chestnut tree branch. In autumn the lake, seen from above looks like a oak tree branch lighted by the sun just like a crown on the head of the breathtaking highlands. A touristic trip on the artificial lake gives you the impression that it is the most natural one. No matter where you start the trip, you will not see more than 20 windows looking over the lake. It is long, narrow, hid-

është i ngushtë, është i fshehur pas brigjesh të larta, pas luginash të thella, fjordesh të vetmuara e pyjesh të shurdhër ku cicërojnë vetëm zogjtë e të duket vetja i humbur mes ujit, pyllit që të rrethon dhe qiellit. Ndjehesh ZOT, ndjehesh bir i natyrës, thua ku jam? Të tilla janë ndjenjat kur udhëton mbi Liqenin e Fierzës. Me mijëra mund të jenë motivet për të marrë një udhëtim turistik mbi këtë Liqen.Në kërkim të relaksit, të aventurës, natyralistike, peshkimit amator, sporteve ujore etj… etj. Janë mbi 70 kilometër gjatësi ujore që mund të përshkohen në mënyrat nga më të bukura.

den among high shores, deep valleys, lonely fjords and deaf forests where only birds sing. One feels lost in the water, the forests and the sky. You will feel like a God or a Goddess, son of the nature asking yourself endlessly “is this true”!? There are thousands of reasons why you should take this tour: to relax, to follow the adventure, to feel the nature, to fish, to do some water sports. The 70 kilometers long lake is one of a kind and you can experience it on a touristic boat, motorboats, pedal boats, kayak or canoes. The best though is to swim it, with a group of friends, with short lots stopping by in the shores.

Mbi bordin e një anije turistike me barka të motorrizuara ose me rrema ose edhe me kajakë e kanoe. Por më e bukura për kurajozët dhe aventurierët, kulmi është kur përshkohet me not. Po, po me not. Me etapa. Me pika fushimi. Grup shokësh. Monumentet natyrore që rekomandohen të vizitohen në Rrethin e Kukësit.

Natural Monuments recommended visiting when in Kukes District

Kukësi shtrihet në mes lumenjëve të Drinit dhe maleve që e rrethojnë atë. Malet më të larta janë Koretniku, Gjallica, - Kanioni marramëndës i Bicajve (Shkalla e Keqe), 1000 m i thellë dhe 3 metra i ngushtë, rreth 2.5 km i gjatë, gjendet afër fshatit Bicaj. Formohet nga shkëmbinj gëlqerorë. Është si një hinkë gjigande, buzët e së cilës ravijëzohen

Kukës District lies between the Drin Rivers banks and mountains surround it. The highest mountains in the district are Koretnik and Gjallica. - Bicaj Canyon/Kanioni i Bicajve (The Wicked Stairway/ Shkalla e Keqe) - is located nearby Bicaj Village. It has a deepness of 1,000m deep, width of and length of 2,500m. It is created in limestone rocks taking the

mes Tejës, Gjalicës dhe Malit të Kolosjanit. - Gryka e Çajës. Gjendet në afërsi të fshatit Çajë, në luginën e Bushtricës (degë e Drinit të Zi), 750 m mbi nivelin e detit. Është e gjatë 25 km, e thellë 100-200 m, e gjerë 20-30 m. Ka shpella të pa eksploruara. - Kroi i Bardhë. Gjendet afër fshatit Turaj. Në lartësinë 1760 m mbi nivelin e detit, hapet Bjeshka e Kroit të Bardhë, ku udhëtari mund të shijojë gjithçka që mund të ofrojë një mjedis alpin: livadhet e kadifenjta, ujëra të burimeve kristal në kontaktin gëlqerorë-rreshpe, stane të formave të lashta e gropa me borë të përjetshme. Ka rastin të vizitojë fshatin Tërshenë (Komuna Bicaj) në rrjedhën e sipërme të përroit me të njëjtin emër në shpatet veriperëndimore të malit të Tërnabukës (1890 m) e të ngjitet lehtësisht në majë të Gjallicës, duke kaluar mes Kroit të Kuq. - Kroi i Kuq në Gjallicë. Gjendet mbi fshatin e Shpanit te Tërshenës , 2200 m mbi nivelin e detit. Burim karstik del në çarjet tektoniko-karstike të gëlqerorëve. Ka ujë të pastër dhe të ftohtë, mjedis shumë tërheqës. - Burimet e Kolosjanit. Ndodhen afër fshatit Kolesjan, 430 m mbi nivelin e detit. Burime karstike

shape of a giant funnel expanding in Teja Village, Gjallica and Kolosjan mountains. - Çaja Gorge/Gryka e Çajës. Located near Çajë Village, in Bushtrica Valley (branch of Black Drin River) at 750 m above the sea level. The gorge is 25 km long, varying from 100 to 200 meters depth and 20 to 30 m width. It is believed that in the gorge are located various unexplored caves. - The White Spring/Kroi i Bardhë is located in the vicinity of Turaj Village flowing at 1,700 meters altitude amid the highlands where the travelers can enjoy everything an alpine terrain may offer: the velvet meadows, crystal water sources flowing through limestone rocks, ancient sheepfolds and pits with eternal snow. You can visit Tërshenë Village (Bicaj Municipality) along the upstream of the river with the same name in the northwestern slopes of Tërnabuka Mountain (1890 m) and easily climb on top of Gjallica Mountain, passing through the - Red Spring/Kroi i Kuq. The Red Spring/Kroi i Kuq, located in Gjallica Mountain above Shpan Village of Tershena, 2,200 m above the sea level. The spring is a Karstic source flowing from the tectonic cracks. Its water is very clean and cold, very attractive environment. - Kolesjan Springs/Burimet e Kolesjani are located nearby Kolesjan Village

dalin në kontaktin gëlqerorëterrigjenë. Kanë ujë të pastër, të ftohtë, mjedis shumë tërheqës. - Rrobulli Laku i Topojanit. Ndodhet mbi fshatin Tërshenë, , 1450-1600 m mbi nivelin e detit. Përfaqëson pyll rrobulli (34 ha), me lartësi mbi 20-25 m e diametër trungu 1 m, moshë 160-200 vjet. - Lisat e Kalisit. Gjenden në afërsi të fshatit Kalis, 1200 m mbi nivelin e detit. Janë grup drurësh 150-250 vjeçar, me lartësi 15 m, diametër trungu 1-3 m.

at 430 meters above the sea level. - Loop of Topojan Pines/Rrobulli Laku i Topojanit is situated over Tërshenë Village at 1,450-1,600 m above the sea level. It represents pine tree forest (34 ha) with height between 20 to 25 meters, trunk diameter over 1 meter and 160-200 years of age. - Kalis Oaks/Lisat e Kalisit are located nearby Kalis Village at 1,200 meters above the sea level. Group of trees 150-250 years old, with height up to15 meters and 1 to 3 meters trunk diameter.

Has District

HASI

HASI Rrethi i Hasit- ka qendër administrative qytetin Krumë. Sipas objekteve arkeologjike të gjetura është një venbanim i lashtë i kohës Ilire. Kruma ka qenë qendër e Prefekturës së Kosovës në vitet 1921-1925. Si shkohet në Has? Mund të marrësh tri rrugë automobilistike: - Kukës - Krumë me gjatësi 28 km. Sapo kalon urën mbi Drinin e Bardhë (3 km nga qendra e Kukësit) futesh në rrethin e Hasit. - Bajram Curri - Krumë me gjatësi 75 km - Nga Kosova, Gjakovë - Qafa e Prushit - Krumë me gjatësi 23 km Nga Kukësi nisja bëhet tek stacioni i furgonave të Hasit, i cili ndodhet pranë monumentit të Shote Galicës . Pas tre kilometrash rrugë do të kaloni në Urën e Hasit e cila është ndërtuar mbi liqenin e Fierzës, zgjatim i lumit të drinit të Bardhë. Udhëtimi drejt Krumës është shumë piktoresk, ndaj mund të ndaloni të bëni foto të ndryshme, duke patur në

Kruma is the administrative center of Has District. As archaeological objects found in the area tell us the area used to be a township from Illyrian times. Kruma Town used to be administrative center of Kosovo Prefecture during the period 1921-1925. How to reach Has... There are three motorways one can drive to get to Has area. - Kukës - Kruma: is 28 kilometers long. As you pass the bridge on the White Drin River you enter Has District. Drive on the main road all the way and in about 40 minutes you will be at the city center. - Bajram Curri - Kruma: is 75 kilometers long. It will take less than three hours if you drive moderately in the mountain terrains with beautiful landscapes. - Gjakova (Kosovo) - Qafa e Prushit - Kruma: is 23 kilometers long.. If you are travelling

sfond pamjet e bukura që të ofron liqeni i Fierzës. Udhëtimi është i këndshëm pasi rruga e re është e asfaltuar dhe mund të bëhet për 40 minuta. Sapo ti afroheni qytetit të Krumës , do të dalloni malin e bukur të Pashtrikut, malin ku edhe turistët dëshirojnë të shkojnë. Mali i Pashtrikut Kjo është zona më e famshme malore e Hasit, që dallon për kullotat, shpellat, bimët dhe kafshët e rralla endemike. Bjeshkët e Krumës ofrojnë gjithashtu peisazhe të bukura, ajër të pastër dhe destinacion veror për turistë, të cilët këtu do të gjejnë: Klimë të shëndetshme dhe bukuri natyrore, kullota të pasura, shpellat natyrore me vlera arkeologjike, bjeshkët e Krumës, shëtitje dhe udhëtime në natyrë, ngjitje në mal, fshatrat tradicionalë të Cahanit dhe Pogajt, destinacione pelegrinazhi, Gadhanin etj. Pamje nga Mali Pashtrikut Përmendet për pyjet me biodiversitet të theksuar, sidomos në Gadhan, Cahan dhe Kishaj. Në

from Kukes you should go to the bus station, located nearby Shote Galica Monument. As you drive three kilometers up north you will pass by Hasi Bridge (the Bridge on White Drin Lake). The trip is very picturesque and we strongly recommend you to stop on the way and take pictures of the amazing landscapes looking at the lake, the mountains and the alps up north. The road is still under construction therefore it will take you up to 40 minutes to reach there, not counting your stops. As you approach Kruma you will see on your right Pashtrik Mountain, a touristic attraction of the area. Pashtrik Mountain This is the most famous mountain area of Has District known for its pastures, caves, endemic plants and animals.

këto pyje gjenden: ahu, deri në mbi 30 m i lartë, dushku, qarri, bunga, plepi, lajthia e egër, frashëri, shkoza, mulleza, krekëza, bliri e shumë drurë të tjerë. Në mes të pyjeve të mëdha shtrihen lëndina me bimë të ndryshme që i japin kësaj zone një bukuri të rrallë.

Kruma Highlands, part of which Pashtrik Mountain is, offer also beautiful landscapes, fresh air and it is a perfect summer destination for tourists with its traditional villages of Cahan, Pogaj and Gadhani. Kruma Highlands

Bjeshkët e Krumës Ofrojnë gjithashtu peisazhe të bukura, ajër të pastër dhe destinacion relaksi veror për vizitorët, që kërkojnë: klimë të shëndetshme dhe bukuri natyrore, destinacione pelegrinazhi, kullota të pasura me bimë të larmishme, shpella, objekte natyrore dhe arkeologjike, ngjitje alpinistike në majë të Qytezës etj. Ngjitja në mal bëhet me makinë nga Cahani ose në këmbë nga Kruma. Intinerari nr.9: Krumë Mali i Pashtrikut. Rruga më e shkurtër për të shkuar në majë të Pashtrikut kalon nga Cahani më gjatësi 12 km pasi këtu ka rrugë makine deri në gjysmën e majës dhe pastaj pjesa tjetër mund

Offer beautiful landscapes, fresh air and relaxing summer destination for visitors seeking healthy climate and natural beauty, pilgrimage destinations, rich pastures diverse plants, caves, natural and archaeological objects, climbing on top of the town etc. You can get on top of the mountain by car up to a certain point and then walk. Itinerary no. 9: Kruma Pashtrik Mountain The shortest way to get to the top of Pashtrik Mountain passes by Cahan Village, 12 kilometers long. Half of the segment you can drive and then continue hiking or riding a horse. From the

të përshkrohet me këmbë ose me kafshë (Kuaj) për dy orë e gjysmë. Nga lartësia duket rrafshnalta e Krumës dhe rrafshi i Dugagjinit ku qyteti i Gjakovës duket si në pëllëmbë të dorës mes fushave pa fund. Nga krahu tjetër duket liqeni i Fierzës që zbukuron Kukësin mes malesh dhe më tej dallohet qytet i lashtë i Prizerenit. Mali Pashtrikut qëndron si kurorë mes 4 qyteteve një arsye shumë e madhe për tu vizituar. Shkëmbejtë e mëdhenj

point you leave your car you should prepare to walk or ride the horse for at least two hours. From the top of the mountain you can see Kruma Plateau and Dukagjin Plateau where Gjakova Town expands. On the other side you see Fierza Lake wandering though the mountains and Prizren Town. Pashtrik Mountain stands just like a crown over four towns, making it very special. The large limestone rocks near the top

100

gëlqerorë i japin një pamje shumë të bukur, në lartësinë më të madhe të malit aty shtrihet një gropë shumë e thellë që quhet “Hurdha e Madhe”si dhe në lartësinë 1700 m mbi nivelin e detit është kroi i Dragavodit i cili dallohet për ujin e kristaltë dhe shumë të ftohtë. Në majë të Pashtrikut është “varri i mirë” (Sarisalltik Baba) i cili vizitohet nga peligrinët e ndryshëm, sidomos në muajin gusht.. Kullotat, shpellat, bimët dhe kafshët e rralla. Në këtë zonë ka kafshë të shumta si ujqër, derra, dhelpra, lepuj, arinj dhe dhi të egra. Është e populluar dhe nga

surrounding a huge Pond (the Great Pond/Hurdha e Madhe) give it a very beautiful view. At 1,700 above the sea level is located the Dragovod Spring (Kroi i Dragovodit) know for its crystal clear cold water. On top of the mountain you can visit The Good Tomb/Varri i Mirë (Sarisalltik Babá) visited by thousands of pilgrims during the month of August. Pastures, caves, rare plants and animals In this area there are numerous animals like wolves, pigs, foxes, rabbits, bears and wild goats. Different birds such as falcons, partridges, eagles, sparrows,

101

shpendët e ndryshëm si skifteri, thëllënxa, shqiponja, harabeli, grifshza, etj. Ka një klimë të shëndetshme dhe kurative sidomos për personat e sëmurë nga sëmundjet e mushkërive dhe azma. Monumentet e natyrës që ja vlejnë të vizitohen në rrethin e Hasit Shpella e Pëllumbave. Gjendet në malin e Pashtrikut, në kufirin mes fshatrave Vlahen, Dobrunë dhe Greçinë, 1300 m mbi nivelin e detit, pranë pikës kufitare të Gurit të Bardhë, mes një pylli të dendur me bimësi shumë të rrallë e të larmishme, ku bien në sy lulet shumëngjyrshe. Përbën shpellë karstike në gëlqerorë. Është mbi 30 m e gjatë, 11 m e gjerë, 5 m e lartë. Ka shumë pëllumba të egër, nga vjen dhe emri. Pranë saj organizohen eskursione të paharuar. Vizitohet me rrugën KrumëVlahën. Shpella me oborr. Gjendet pranë Krumës, 700 m mbi nivelin e detit. E formuar nga karsti në gëlqerorë, është e gjatë mbi 40 m, gjerë 4-5 m, e lartë 8-10 m. Ende e paeksploruar plotësisht dhe e ngjajshme me shpellën e

jays and many more populate the woods of the area. The area has a healthy and curative climate especially for people suffering from lung disease and asthma. Natural monuments we recommend you to visit when in Has District The Pigeons’ Cave/ Shpella e Pëllumbave is located in Pashtrik Mountain, on the border between Vlahën, Greçinë and Dobrunë villages, at 1,300 m above the sea level, nearby the border crossing point of the White Stone/Guri i Bardhë, amid a dense forest with very sparse and varying vegetation, amongst which colorful flowers will not remain unnoticed. The cave is a limestone karst 30 meters long, 11 meters wide and 5 meters high. Many wild pigeons reside there giving the name to this cave. To reach there you should drive through the road KrumaVlahën. The Cave with a yard/Shpella me Oborr is located near Kruma Town, 700 m above the sea level. It is created by limestone karst with 40 meters length, 4-5 meters width and 8 to 10 meters altitude. Some parts of the cave remain uncovered yet. To reach there you shall drive through

102

Dajçit. Vizitohet sipas rrugës Kukës-Krumë. Shpella që tingëllon në Mazrekë. Gjendet në fshatin Mazrekë, rreth 600 m mbi nivelin e detit. E formuar nga karsti në gëlqerorët, njihet pak. Fillon me një pus karstik mbi 50 m të thellë, 10-20 m të gjerë. Emrin e ka marrë nga tingëllimi i gurëve që hidhen në të. Vizitohet me rrugën KrumëMazrek. Maja e Qytezës. Gjendet afër Krumës, rreth 800 m lartësi. Përfaqëson majë gëlqerori mbi territorin përreth. Aty janë gjetur mbetje të një vendbanimi human të vjetër. Vizitohet me rrugën Kukës-Krumë. Burimi i Krumës. Gjendet pranë Krumës, 480 m mbi nivelin e detit. Burimi karstik del në rrëzën e rrëpirës, në kontaktin gëlqerorë-argjila. Ka prurje 600 l/sek, ujë të pastër, të ftohtë e mjedis tërheqës. Marrja e ujit për popullësinë e Krumës, i ka prekur vlerat e tij shkenco-

the road Kukës - Kruma. The Resonant Cave in Mazrek/ Shpella që tingëllon në Mazrek is located in Mazrek Village, 600 meters above the sea level created by karst limestone rocks. This cave is not much known to the local people. At the entrance you will encounter a 50 meters deep karst well, 10-20 meters wide. The cave is named after the sound of the stones thrown into it. To reach there you shall drive through the road Kruma - Mazrek. Maja e Qytezës (The Top of the Township), a peak of limestone rock is located nearby Kruma Town, about 800 meters above the sea level. Archaeologists found ancient remains of dwells. To reach there you shall drive through the road Kukës - Kruma. Kruma Spring/Burimi i Krumës is located near Kruma Town, 480 m above sea level. It is a karst source with 600 liters of cold and clean water flowing per second. The water is used for the pipe system furnishing Kruma Town. Experts say this

103

re hidrologjike, didaktike e turistike. Gurra e Domajve. Gjendet afër fshatit Domaj Has, 400 m mbi nivelin e detit. Burimi karstik del në kontaktin litologjiko-tektonik gëlqerorë-terrigjenë, me prurje mbi 300 l/sek, ujë të kristaltë, të ftohtë. Ka mjedis tërheqës. Vizitohet duke ndjekur r r ugën Kr umë-Domaj. Legjenda thotë se këto dy burime (Krumës dhe Domajve), me të njëjtin ujë, vijnë nga Bjeshkët e Cahanit dhe

has damaged the water’s hydrological values. Domaj Rill/Gurra e Domajve is located nearby Domaj village, at 400 meters above the sea level. It is a karst source flowing in a lithological-tectonic-limestoneterrigenous terrain with 300 liters of water a second.To reach there you shall drive through the road Kruma - Domaj. The legend goes that these two sources have the same source of water and they come from the Cahan Highlands following the same underground flows. An

104

ndjekin të njëjtën rrugë të nëndheshme. Për ta vërtetuar këtë, vite më parë, u hedh bojë në një shpellë në qendër të Cahanit. Kjo bojë doli në Vrellën e Krumës dhe në Gurrën e Domajve. Burimet e Brudit. Gjenden afër fshatit Brud, 450 m mbi nivelin e detit. Janë burime karstike në kontaktin gëlqerorë-magmatikë. Janë vetëm dy, të tjerët u mbuluan nga ujërat e liqenit të Fierzës. Kanë ujë të pastër, të ftohtë, mjedis tërheqës.Vizitohet sipas rrugës Kukës-Brud. Pisha e Gjinajve. Është dru 300 vjeçar, afër fshatit Gjinaj, 740 m mbi nivelin e detit, me formë kërpudhe të kurorës, lartësi 20 m, diametër të trungut 1 m. Ngrihet e vetme, midis dy burimeve, në mjedisin e zhveshur apo të mbuluar me shkurre të vogla. Ka vlera

experiment was run a few years ago throwing ink in a cave in the center of Cahan Village.The ink came out in the two abovementioned springs. Brud Springs/Burimet e Brudit are located near Brud Village, 450 meters above the sea level.These are karst sources making contact with limestone-magmatic rocks. As of now, there are only two of them visitors can see because the waters of Fierza Lake covered the others. To reach there you shall drive through the road Kukës - Brud. Gjinaj Pine Tree/Pisha e Gjinajve is a 300 hundred years old tree nearby Gjinaj Village, at 740 meters above the sea level. It has a mushroom shape crown, with 20 meters of altitude, diameter of the skid of 1 meter. It stands alone between two sources, in a wasteland terrain. It has ecological, didactic and touristic values. To reach there you shall

105

ekologjike, didaktike e turistike. Vizitohet duke ndjekur rrugën Krumë-Gjinaj. Ahishta e Liqenit të Kuq (12 ha). Është pranë fshatit Liqeni i Kuq, 300-370 m mbi nivelin e detit, buzë liqenit të Fierzës. Është pyll ahu (Fagus silvatica), i zhvilluar shumë më poshtë lartësisë normale të arealit të ahut në vendin tonë (zakonisht mbi 1000 m mbi nivelin e detit) dhe kjo e bën të veçantë dhe shumë interesant. Drurët e ahut kanë lartësi 25-28 m, diametër të trungjeve 35-57 cm, moshë 80-150 vjet. Krahas ahut ka edhe lis e panjë. Vizitohet me rrugën Krumë-Fajzë-Liqeni i Kuq. Në Has ka edhe shumë objekte të tjera që, për vlerat e tyre të veçanta, meritojnë statusin e monumentit të natyrës. Midis tyre dallohet shpella e Dajçit. Shpella e Dajçit ndodhet rreth 10 km në lindje të Krumës. Gjendet në lagjen Dajç të fshatit Mujaj. Ka qenë e banuar qysh në epokën e bronzit, hekurit dhe deri në antikitetin e hershëm. Këtë e dëshmojnë objektet e zbuluara në shpellë, si: shpata, thika, qeramikë etj.

drive through the road Kruma - Gjinaj. The beech forest of Liqeni i Kuq/ Ahishta e Liqenit te Kuq is located nearby Liqeni i Kuq Village at 300-370 meters above the sea level, at the shores of Fierza Lake. It is a beech forest located well below the normal altitude for the beech trees in Albania (usually growing at above 1,000 meters above the sea level) making it unique and very interesting. The beech trees are 25-28 meters high; the trunks have a diameter of 35-57 centimeters; aged 80 to 150 years. Besides beech tree the forest is populated with maple and oak trees. To reach there you shall drive through the road Kruma - Fajzë - Liqeni i Kuq. In Has District there are also many other objects known for their particular valuesthat deserve the status of natural monuments. Among those we strongly recommend Dajçi Cave/Shpella e Dajçit. Dajçi Cave/Shpella e Dajçit is located about 10 km east of Kruma Town, in Dajç, Mujaj Village. The cave was populated since the bronze area up until Early Antiquity. Many object were discovered the expeditions such as swords, knifes and ceramics.

106

TROPOJA Tropoja District TROPOJA Perla e turizmit malor, avanturier, peisazhor është pa dyshim, Tropoja me Alpet Shqiptare dhe Parkun Kombëtar të Valbonës. Si shkohet në Tropojë.? Në Tropojë shkohet duke marrë disa rrugë: Nga Shkodra apo Lezha 1. Shkodër / Lezhë - Vau Deja - Koman. Ky segment mund të bëhet për më pak se 2 orë me makinë. Në Koman ju mund të merrni tragetin për të lundruar nëpër Liqenin e Komanit ( Liqeni Komanit është një nga pesë liqeneve artificiale të krijuara në kaskadën e lumit Drin). Udhëtimi me traget zgjat 2-3 orë dhe është një nga tërheqjet turistike më të bukura në rajonin e Kukësit. Si të keni arritur në Fierzë ju ndiqni aksin rrugor

The pearl of mountain tourism, adventure and landscapes is Tropoja, home of the Albanian Alps and Valbona National Park. How to reach Tropoja... There are several ways to reach Tropoja: From Shkodra or Lezha 1. Shkodër/Lezha - Vau i Dejës - Koman. This segment you can do for less than 2 hours of moderate driving. In Koman you can get on the ferryboat, with your car, to Fierza navigating the waters of Koman Lake (Koman Lake is one of the 5 artificial lakes created on the cascade of Drin River). The ferryboat trip lasts from 2 to 3 hours and is one of the best touristic attractions of Kukës Region. As you reach in Fierza you follow the road Fierza - Bajram Curri, for

107

Fierzë - Bajram Curri, për rreth gjysmë ore. Nga Tirana apo Durrësi 1. Tiranë / Durrës - Kukës (përmes E-762 / E-851 A1 dhe / SH5) - Krumë - Bajram Curri. Ky segment është 248 kilometra e gjatë. Ju duhet të planifikoni të paktën 5 orë për këtë udhëtim. 2. Tiranë / Durrës - Kukës - Morin (përmes E-762 / E-851 A1 dhe / SH5) - Prizren - Gjakovë - Qafë Morina - Bajram Curri. Ky segment është 265 kilometra i gjatë nga nga Tirana dhe 272 kilometra dhe Durrësi. Ju keni nevojë për 5 orë për të bërë këtë udhëtim. 3. Tiranë / Durrës - Milot - Rubik (përmes E-762 / E-851 A1 dhe / SH5) - Fushë Arrëz (nëpërmjet SH30) - Fierzë (nëpërmjet SH5 /

about half an hour. From Tirana or Durrës 1. Tirana/Durrës - Kukës (via E-762/A1 and E-851/ SH5) - Kruma - Bajram Curri. This segment is 248 kilometers long from Tirana and 255 kilometers from Durrës. You should plan at least 5 hours for this trip. 2. Tirana/Durrës - Kukës Morin (via E-762/A1 and E-851/SH5) - Prizren - Gjakova - Qafa e Morinës Bajram Curri. This segment is 265 kilometers long from Tirana and 272 kilometers from Durrës. You should plan 5 hours for this trip. 3. Tirana/Durrës - Milot Rubik (via E-762/A1 and E-851/SH5) - Fushë Arrëz (via SH30) - Fierzë (via SH5/SH22). This segment is 238 kilometers long from

108

SH22). Ky segment është 238 kilometra i gjatë nga Tirana dhe 245 kilometra nga Durrësi. Ju duhet të planifikoni të paktën 5 orë për këtë udhëtim panoramik. Rrethi i Tropojës-ka qendër administrative qytetin e Bajram Currit, shtrihet rrëzë bjeshkëve të Bishevës dhe Ponarit. Qyteti u ndërtua në fshatin e mëparshëm Kolgecaj dhe mori emrin e sotëm më 1952, në nder të heroit të popullit Bajram Curri. Intinerari nr.10 : Tiranë Tropojë - Valbonë Në rrethin e Tropojës, shkohet duke udhëtuar sërish mbi autostradën Durrës-Kukës. Pasi të mbërrihet në Kukës,

Tirana and 245 kilometers from Durrës. You should plan at least 5 hours for this panoramic trip. Tropoja District Bajram Curri Town is the administrative center of Tropoja District, located at the bottom of Bisheja and Ponar Highlands. The town was built in the former village of Kolgecaj that was named in 1952 after the national hero Bajram Curri. Itinerary no.10: Tirana Tropoja - Valbona As we mentioned earlier you can drive on the segment Tiranë/Dur rës Kukës to reach to Tropoja. Once you arrive in Kukës

109

mund të ndiqet rruga KukësKrumë-Kam-Bajram Curri me gjatësi 103 km. Një intinerar tjetër është duke kaluar në Kosovë përmes doganës Morinit: Kukës- Prizeren- Gjakovë- Qafa e Morinës- Bajram Curri me gjatësi 120 km. Një rrugë tjetër është ajo që shkon nga Tirana drejt Vaut të Dejës (Shkodër) dhe më pas deri në hidrocentralin e Komanit. Këtu në ora 9.30 nisen tragetet që të çojnë në Fierzë, vetëm 16 kilometra distancë me qytetin e Bajram Currit. Udhëtimi nga Tirana në drejtim të Tropojës, zgjat afërsisht 6 orë dhe sipas itinerarit që ndiqet, përshkon rrugën që kalojnë në tokë dhe në liqen. Pjesa kryesore e

follow the main road north of Kukës Town passing by Kruma and then to Bajram Curri. This segment is 103 kilometers long. Another option is to drive via Kosovo: Kukës - Prizren - Gjakova - Qafa e Morinës - Bajram Curri. This segment is 120 kilometers long. Another way is to drive from Tirana to Vau i Dejës in Shkodra District towards Koman hydropower plant. At the dam ferryboats leave usually at 09:30 in the morning to Fierza, which is only 16 kilometers to Bajram Curri Town. Trav-

110

111

udhëtimit është segmenti Tiranë-Vau i Dejës - Koman- Fierzë - Bajram Curri. Segmenti i rrugës Tiranë -Vau i Dejës -Koman bëhet me makinë mesatarisht për 3.5 orë. Segmenti Koman-Fierzë përfshin udhëtimin me traget nëpër liqenin e Komanit për 2.5 orë. Pamjet fantastike të shpateve malore që bien thikë mbi ujin e liqenit të Komanit dhe kalimi përmes Grykës së Komanit janë të paharrueshme. Përrenjtë dhe luginat e vogla që lidhin liqenin me pellgun e Drinit krijojnë fjorde të vegjël që futen në brendësi të masiveve malore. Gjatë udhëtimit me traget shikon dhe dy digat gjigante të hidrocentraleve në kaskadën e Drinit. Udhëtimi nga Tirana për në qytetin e Bajram Currit e më pas në drejtim të Valbonës bëhet me të gjitha llojet e automjeteve. Nisja e furgonëve që transportojnë udhëtarët, për të dy intineraret bëhet në disa orë të ditës në Tiranë. Stacioni i nisjes ndodhet në rrugën në mes Parlamentit të Shqipërisë dhe Komunitetit Mysliman të Shqipërisë, Aktualisht bileta e udhëtimit me furgon për të dy intineraret kushton 1000 lekë të reja. Gjatë rrugës ekzistojnë mundësi të ndryshme për ndalesa dhe për pushim ndërsa

eling time from Tirana to Bajram Curri lasts usually 6 hours depending on the way you choose to travel through. You can dr ive the segment Tirana - Vau i Dejës - Koman for 3.5 hours. The segment Koman Fierzë on the ferryboat lasts on average 2.5 hours. The amazing views of the mountainsides meeting the deep green waters make the exper ience unforgettable. Small streams and valleys connecting Koman Lake with the Drin River basin create small fjords entering inland mountain massifs. During the ferryboat ride one can see the two giant hydropower plant dams on the Dr in River cascade. Travelling from Tirana to Bajram Curri and then following towards Valbona is possible for all kinds of vehicles. Buses leave every day from Tirana towards Bajram Curri nearby the Parliament Building and the Albanian Muslim Community building. Buses are very comfortable, with air conditioning. In 2014 the bus ticket cost 1,000 ALL (7/$10). On this

112

në qytetet kryesore ku kalon rruga, udhëtarët mund të ushqehen në restorante apo të konsumojnë diçka për të pirë dhe për tu ç’lodhur. Intinerari nr.11 : Kukës-Prizren-Gjakovë-Bajram Curri. Gjatë udhëtimit do t’ju shoqërojë një larmi peisazhesh rurale, urbane, si dhe gërshetim i tyre mes tradicionales dhe modernes. Do të keni mundësi që të vizitoni me këtë rast dhe qytetin e Prizrenit, që vendasit e cilësojnë si “Dubrovniku”, “Kalanë e Prizrenit”,do te shikoni “Pazarin e vjetër” të Gjakovës ku mund të shijoni aty një drekë me gatimet tradicionale gjakovare. Në Gjakovë do të kemi mundësi të njiheni jo vetëm me arkitekturën e ruajtur shumë mirë, por dhe me shpirtin artistik dhe dashamirës të banorëve të saj. Pasi të kaloni Pikën e Kontrollit Kufitar në Qafën e Morinës, do t’ju shfaqet pamja nga poshtë e fushës së Tropojës. Menjëherë sytë do t’ju shkojnë atje midis grykave, në vendet ku ju synoni të shkoni: Në Valbonë dhe Luginën e Gashit. Atje ku po shkon gjithë Shqipëria, atje ku turistët e huaj vijnë enkas për ta parë atë. Parku Kombëtar Lugina e Valbonës (8000 ha)

trip, buses stop by for short breaks for people to have a snack and take pictures of the beautiful landscape. Itinerary no. 11: Kukës - Prizren - Gjakova - Bajram Curri Along this tour visitors will see various rural and urban landscapes mixing the traditional with the modern. You have the chance to see Prizren Town, which local people refer to as Kosovo’s Dubrovnik, the Prizren Castle, the Gjakova old bazaar called Çarshia e Vjetër where you can enjoy traditional food from the area. In Gjakova visitors can see the fascinating well-preserved architecture and the hospitality and artistic spirit of the local people. As you pass by Qafa e Morinës Border Control Point, you will see above you Tropoja Plateau. On your right you will see and fall in love with the steep canyons that lead you to Valbona Valley and Gashi Valley. There are so many Albanian and foreign tourists visiting this spectacular destination. Valbona Valley National Park (8000 ha) Valbona Valley is the coldest area in the country with long harsh winters. In the coldest

113

- Lugina e Valbonës është zona më e ftohtë e vendit me dimër të gjatë dhe të ashpër. Në muajt më të ftohtë Janar - Shkurt në disa raste temperatura arrin në - 10 deri - 20 ºC. Ka 70 - 100 ditë të akullta. Bora zgjat 70 100 ditë, arrin edhe 1 - 1, 5 m. Vera është e shkurtër dhe e freskët me 16 - 22 ºC në muajt më të nxehtë, Korrikun dhe Gushtin. Sasia e rreshjeve vjetore shkon 2200 - 2500 mm deri në 3000 mm. - Brenda Luginës së Valbonës, luginat e Çeremit, Motinës e Kukajt përbëjnë xhepa me pamje impresionuese. Mes luginës së Çeremit rrjedh lumi

months, January to February the temperature may reach up to -10 to -20 Celsius degrees. During one year, ice and snow are present for 70 to 100 days. The snow reaches 1.5 meters altitude. Summers are short and cool with temperatures varying from 16 to 22 Celsius degrees in July and August. Annual precipitation ranges from 2,200 to 3,000 mm. - Within Valbona Valley are located Çeremi, Kukaj and Motina valleys reserving for their visitors impressive views. Across Çerem Valley flows the 15 kilometers long river with the same name

114

115

116

117

118

i Çeremit (15 km) i pasur me troftë në pjesën poshtme. Buron në Vranicë dhe derdhet në lumin Valbonë Mbaskollate. Qafa e Vranicës (1600 m) lidhë rrethin e Tropojës me Plavën dhe Gucinë (Mali i Zi) Të apasionuarit e ngjitjeve malore mund t’i drejtohen relacionit Kika (18 km nga Bajram Curri) - Çerem (9 km nga Kika) - Vranicë (7 km nga Çeremi) - Qafë e Markofçes (3 km nga Vranica). Që këtu degëzohen rrugët që të shpien në bjeshkët mes Lumit të Gashit, Lumit Valbonë dhe ato në lindje të lumit Gashit, Tropojë. - Konturet e horizonteve të dy anëve të Luginës së Valbonës ravijëzohen prej majash të larta të Alpeve, që i nxisin e i ftojnë sfidantët që e kërkojnë suksesin te e vështira për ngjitje alpinistike mes anëve të ndryshme drejt tyre. Grykat e Hapta (2625 m), Kollata (2556), Maja e Gjarprit (2048 m), Maja e thatë (2400 m), Mali i Hekurave (2561 m) dhe Jezerca (2694 m) Lugina e Valbonës, ka pasuri të madhe bimore. Në zonën e dushqeve mbretëron gështenja me rreth 500 ha, blirët që gërshetohen me frashërat, panjat (acer) dhe lajthia). Në qafat e maleve gjenden mështekna, dhe Salix retuza (endemike). Sipërf-

well known for the trout fish. The river starts its flow in Vranicë village flowing into Valbona River. Qafa e Vranicës, 1600 meters above the sea level, connects Tropoja District with Plavë and Guci in Montenegro. Those passionate after mount climbing should look for the mountain range Kika (18 km from Bajram Curri) - Çerem (9 km from Kika) - Vranica (7 km from Çerem) - Qafa e Markofçes (3 from Vranica). From this mountain range kick the roads to the highlands between Gashi River and Valbona River. - The peaks of the Alps, inviting adventurers to try high-end alpine climbing challenges, outline the contours of the horizon on both sides of Valbona Valley. Some of the highest peaks are: Grykat e Hapta (2,625 m), Kollata (2,556), Maja e Gjarprit (2,048 m), Maja e Thatë (2,400 m), Mali i Hekurave (2,561 m) and Jezerca (2,694 m). Valbona Valley has a very rich flora. In the oak zone you will find endless forests of wild chestnut trees (over 500 hectares), lime-trees, ash trees, maple trees and hazelnut trees. In the mountain

119

aqet më të mëdha i ze ahu dhe panjat. Lartësitë i zënë pishat, dhe bredhat Kullotat alpine i zenë bimët e familjes gramore. Nga bimët shoqëruese mund të përmendim boronicën, luleshtrydhen, xhërokullin, etj. Edhe bota shtazore e Luginës së Valbonës është mjaft e pasur. Prej gjitarëve këtu mund të takohen ariu i murëm, ujku, kaprolli, macja e egër, dhelpra, lepuri, nusja e lalës, rrëqebulli,

peaks you will find birch trees, salix retusa, beech trees, pine trees and fir trees. Various wild berried are found in the valley such as blueberries, strawberries and raspberries. The fauna of the valley is also very rich. Fans of wild life will be able to see in this area the Brown Bear, wolfs, wild cats, roes, foxes, rabbits, weasels, wild goats, wild pigs, wild cockerel, wild

120

dhia e egër në kope dhe derri i egër. Prej shpezëve gjenden gjeli e pula e egër, sokoli i bjeshkëve, qukapikët laraman, dallandyshet dhe shqiponjat. Ujrat janë të populluara nga lundërza (Lutra - lutra) dhe 4 llojet e troftave (Salmo - truta, Leucanosa, Argenta dhe Salmo truta macrostigma etj. Prej reptileve gjallojnë e bukura e dheut, tritoni i alpeve, hardhuca me luspa, nepërka etj. Nëpër luginën e Valbonës rrjedh lumi i Vlabonës, 50, 6 km i gjatë, dega më e madhe e Drinit. Buron në veri-lindje të Alpeve Shqiptare, rrëzë Qafës së Valbonës. Merr ujrat e lumit të Çeremit, të Pecëmarës, të “Vrellës së Shoshanit”, të lumenjëve Gash e Tropojë, dy degë kryesore të tij. Kalon nëpër Pellgun e Tropojës dhe derdhet në Liqenin e Komanit 157 m mbi nivelin e detit. Ka regjim

chicken, piebald woodpecker, swallows and eagles. Otters, and 4 kinds of trout (Salmo, Leucanosa, Argenta and Salmo Macrostigma ) populate the valleys’ waters. Among the reptiles are found the Alps’ triton, lizards with scales and various snakes. Accros Valbona valley flows the 50.6 kilometers long river named after the valley, one of the largest branches of Drin River flowing onto Koman River at 157 meters above the sea level. The river flows in northeast of the Albanian Alps, nearby Qafa e Valbonës. Çerem, Pecëmara and Vrella e Shoshanit torrents and Gash and Tropoja rivers flow into Valbona River. The riverbed is made of alpine karst with excellent transparency and special color tone of grey and green. The river flows

121

alpin karstik, tejdukshmëri të ujrave dhe prurje 33 litra / sek në Gri. Intinerari nr.12: Bajram Curri- Margegaj-Valbonë Rruga për Luginën e Valbonës fillon nga qyteti Bajram Currit drejt fshatit Margegaj vetëm 2 km në veri të qytetit Bajram Currit. Ndalojme tek ura per të parë kanionin e bukur të Shtrejtit si dhe për të bërë foto. Shume afër jush, 800 metra me këmbë nga aty, gjenden Vrella e Shoshanit (burimi) më i madh në Ballkan. Mos e lini pa e vizituar këtë monument të mrekullueshëm natyre. Zgjerimin e parë lugina e bën në Këlsyrë (toponim bizantin) 10 km nga Bajram Curri. Sipas gojëdhënës Këlsyra është e nëmur nga Ajkuna që këtu mos të këndojë as qyqja e as turreci, ngaqë këtu u vra djali

on annual average 33 liters of water per second. Itinerary no. 12: Bajram Curri - Margegaj - Valbona As you leave Bajram Curri Town, 2 kilometers up north you will pass by Margegaj Village, administrative center of Margegaj Commune. As you leave Margegaj, on your left the opening of the canyon will amaze you with Valbona River flowing downstream. Stop for a while to enjoy the unique gray-green tonality of the clean waters that carved the stones in millennia creating Shtrenjti Canyon and step on the bridge and make as many pictures as you can. The magic has just started. 800 meters east of the bridge, you will see Vrella e Shoshanit, a beautiful spring categorized as natural monument. Valbona Valley widens up 10

122

i saj Omeri. Djathtas rrugës - Këlsyrë - Valbonë që vazhdon paralel me lumin, degëzohet rruga që të çon në fshatin Bradoshnicë. Në të majtë, ndodhet Shpaniku, shpellë karstike horizontale, me prurje uji sa vetë Valbona në kohën e shkrirjes së borës së Alpeve. Që këtu mund të ndërmerret udhëtimi këmbësor Këlcyrë - Çerem mes shtegut Kunji i Armëve, me lartësi 400 - 2000 m, mbi nivel të detit, Gjatësia e rrugës 27 km. Në dalje të urës së dytë, sapo hapet lugina, në të dy anët e lumit të Valbonës shfaqet fshati Dragobi (15 km nga Bajram Curri) me 122 shtëpitë e 22 kullat e tij. Në territorin e këtij fshati gjendet Gryka e Motinës që hyn si çarje në Kreshtat e

kilometers past Bajram Curri in Kelsyrë Village (byzantine toponym). According to the legend of ‘Eposi i Kreshnikëve’ (The Heroes’ Epos), Këlsyra was cursed by Ajkuna because Omer, her son, was killed. On the segment Këlsyra - Valbona along Valbona River on your right is the road to Bradoshnicë Village while on your right is located Shpanik Cave, a horizontal karst with massive flow of water, especially during the spring season when the snow melts. At this point you can start hiking the mountain trail Këlsyrë - Çerem through the footpath ‘Kunji i Armëve’, with altitude varying from 400 meters to 2,000 meters above the sea level. The path is 27 kilometers long.

123

Majës së Hekurave. Ndaloni dhe shijoni pamjen e Motinës, një nga fshatrat më të bukur në Shqipëri. Në Kika, djathtas, rruga të shpie në Çerem (1800 metra mbi nivel e detit) kurse ajo majtas në Shpellën e karstike të Dragobisë, e cila ndodhet nga e djathta e luginës së Valbonës (1000 metra mbi nivel e detit) në lagjen Paskollatë. Që

15 kilometers past Bajram Curri Town you will enter in Dragobi Village. The plateau is home to 144 habitations, 22 of which characteristic old buildings called ‘kulla’. In this village visitors can visit Motina Gorge/Gryka e Motinës leading you towards the crest ‘Maja e Hekurave’. We suggest you stop by here and enjoy the view on

124

këtu mund të udhëtojmë në këmbë në shtigjet malore: 1. Paskollatë - Çerem mes shtegut Rruga e Çeremit, lartësia 700 - 1200 metra mbi nivel të detit, Gjatësia e rrugës 7 km; 2. Çerem - Valbonë mes lugit të Presllopit, lartësia 1000 - 1200 metra mbi nivel të detit, Gjatësia e rrugës 17 km 3. Lugu i Kollatës - maja e Kollatës, lartësia 2000 - 2550 metra, mbi nivel të detit, Gjatësia e rrugës 1 km Nga ana e djathtë e rrjedhës së Lumit të Valbonës, në zonën e Përroit të Pecmarës mund startohen marshime në internaret: 4. Përroni i Picimalit - Burimi i Picimalit 150 -300 metra mbi nivel të detit, Gjatësia e rrugës 700 metra. 5. Mas Kollatë-Kroi i Telës së Zharrit, lartësia 300 -650 m mbi nivel të detit, Gjatësia e rrugës 3 km 6. Mas Kollatë-Kroni i Telës së Zharit mes shpellës së

Motina Gorge, one of the most beautiful villages in Albania. In Kika Village you can exit the main road towards Çerem, 1,800 meters above the sea level. On the left ios located Dragobi Cave at 1,000 meters above the sea level in the neighborhood Maskollatë. From this point kick off numerous mountain footpaths: 1. Maskollatë - Çerem: passing by Çerem path. Elevation: 700 to 1,200 meters above the sea level. Length: 7 km. 2. Çerem - Valbona: passing by Lugi i Presllopit. Elevation: 1,000 to 1,200 meters above the sea level. Length: 17 km. 3. Lugji i Kollatës - Maja e Kollatës. Elevation: 2,000 to 2,550 meters above the sea level. Length: 1 km. On the right side of Valbona River, nearby Pecmara Torrent kick off the following mountain footpaths: 4. Picimali Torrent - Picimali Source. Elevation: 150 to 300 meters

125

Dragobisë, lartësia 420 -700 metra mbi nivel të detit. Gjatësia e rrugës 5 km 7. Mas Kollatë - Lugi i Siklit mes Qukut të Llabudave, lartësia 730 - 1000 metra mbi nivel të detit. Gjatësia e rrugës 3 km 8. Kroni i Telës së Zharrit - Lugu i Siklit mes Zharrit të Bjezhzës, lartësia 930 - 1200 metra mbi nivel të detit, Gjatësia e rrugës 8 km 9. Quku i Valbonës - Lugi i Siklit mes rrugës së punëtorëve, lartësia 700 - 1000 metra mbi nivel e detit. Gjatësia e rrugës 6 km 10. Thepi i Begit - Valbonë mes Bjezhzës, lartësia 800 - 2000 metra, mbi nivel të detit. Gjatësia e rrugës 5 km 11. Mas Kollate - Valbonë mes Qukut të Valbonës, lartësia 350 - 650 metra, mbi nivel të detit, Gjatësia e rrugës 8km. Midis Kikave dhe fushës së Gjasë shtrihet fshati Valbonë (32 km nga Bajram Curri), ku maja bien pingul mbi luginë.

above the sea level. Length: 700 m. 5. Maskollatë - Kroi i Telës së Zharrit. Elevation: 300 to 650 meters above the sea level. Length: 3 km. 6. Maskollatë - Kroi i Telës së Zharrit: passing by Dragobia Cave. Elevation: 420 to 700 meters above the sea level. Length: 5 km. 7. Maskollatë - Lugji i Siklit: passing by Quku i Llabudave. Elevation: 730 to 1,000 meters above the sea level. Length: 3 km. 8. Kroi i Telës së Zharrit - Lugji i Siklit: passing by Zharrit të Bjezhzës. Elevation: 930 to 1,200 meters above the sea level. Length: 8 km. 9. Quku i Valbonës - Lugji i Siklit: passing by the Road of Workers. Elevation: 700 to 1,000 meters above the sea level. Length: 6 km. 10. Thepi i Begit - Valbona: passing by Bjezhza. Elevation: 800 to 2,000 meters above the sea level. Length: 5 km.

126

Në Veri të tij ngrihet madhështore Kollata kurse përballë masivi i pyllit të hormoqit. Nga qendra e fshatit lugina merr hark në drejtimin Jug-Perëndim dhe lakorja merr pamjen e një zallishteje të pyllëzuar. Nga Valbona prej të dashuruarëve të malit mund të ndiqen interneraret : 12. Valbonë - Rrogam mes Bregut të Lumit, lartësia 600 - 750 metra mbi nivel të detit. Gjatësia e rrugës 10 km 13. Shtigjet e majave: Valbonë Rosi mes majës së Rosit, lartësia 1090 - 2520 metra mbi nivel të detit. Gjatësia e rrugës 8 km 14. Rrethi i Bardhë - Buni i Brahimit mes Rrethit të Bardhë, lartësia 1640 - 2090 metra mbi nivel të detit. Gjatësia e rrugës 4 km 15. Livadhi i Brecës - Maja e Jezercës, lartësia 1200 - 2692 m,

11. Maskollatë - Valbona: passing by Quku i Valbonës. Elevation 350 to 650 meters above the sea level. Length: 8km. In between Kika Village and Fusha e Gjesë is located Valbona Village, 32 kilometers past Bajram Curri Town. On the north of the village rises the majestic Peak of Kollata/Maja e Kollatës and on the south the spruce trees forest. From Valbona Village kick off the following mountain footpaths: 12. Valbona - Rrogam: passing by Bregu i Lumit. Elevation: 600 to 750 meters above the sea level. Length: 10 km. 13. Valbona - Ros: passing by Rosi Peak. Elevation: 1,090 to 2,520 meters above the sea level. Length: 8 km. 14. The White Circle/Rrethi i Bardhë - Buni i Brahimit. Elevation: 1,640 to 2,090 meters

127

mbi nivel të detit, Gjatësia e rrugës 10 km 16. Piramida 18 - Theth mes Liqeneve të Jezercës, lartësia 830 - 2160 metra mbi nivel të detit. Gjatësia e rrugës 22 km 17. Rragam - Theth mes Qafës së Valbonës, lartësia 830 - 1800 metra mbi nivel të detit. Gjatësia e rrugës 10 km. Me bukuri sfiduese natyrore, peizazhi i Valbonës ofron dy pamje të ndryshme: kurorën malore me maja në formë heshtash të zhveshura, ose kulle shkëmbore që kulmojnë me Jezercën dhe lugina shumë e thellë e lumit të Valbonës, që herë ngushtohet deri në formën e kanionit dhe herë zgje-

above the sea level. Length: 4 km. 15. Livadhi i Breceës - Jezerca Peak. Elevation: 1,200 to 2,692 meters above the sea level. Length: 10 km. 16. Pyramid no. 18 - Theth: passing by Jezerca lakes. Elevation: 830 to 2,160 meters above the sea level. Length: 22 km. 17. Rragam - Theth: passing by Valbona Pass. Elevation: 830 to 1,800 meters above the sea level. Length: 10 km. Valbona Valley landscape offers challenging natural beauties: the mountain crown in the form of fallow steep slopes or rocky terrains crowning with Jezerca Peak and the deep Val-

128

rohet. Lumi Valbona, zë fill në lartësitë e Jezercës. Formën e lumit të vërtetë dhe të përhershëm e merr në burimet e famshme të Selimajt. Pyjet me dushk, ah, pishë dhe bredh të zi (hormoq) janë unike dhe mbartin botë shtazore të egër të pasur dhe të larmishme, në të cilën dallohen gjitarët e rrallë: ariu, kaprolli, dhija e egër, rrëqebulli, gjeli i egër etj. Për natyrën alpine mahnitëse, klimën e shëndetshme, ujërat e shumta me bukuri të veçantë, për biodiversitetin e pasur me rëndësi kombëtare dhe ndërkombëtare, me të drejtë është cilësuar “mrekullia e Alpeve Shqiptare”, “perla” më

ley of Valbona River, which at some point tightens in the form of a canyon. Valbona River originates from Jezerca Heights but in some segments going under the rock-strewn terrain.The river takes its form nearby the famous springs of Selimaj Village. The area is populated by oak, beech, pine and fir trees, home to many wild mammals such as bears, deer, wild goats, lynx, black cock and so on. The valley is considered as the ‘Miracle of the Albanian Alps’, ‘the pearl of the Albanian alpine nature’ for its magnificent alpine nature, the healthy climate, the water and the biodiversity with huge

129

e çmuar e natyrës alpine shqiptare. Vizita dhe pushimi në gjirin e saj të japin kënaqësi të veçantë, të çlodhin, të frymëzojnë dhe të mbushin me energji të reja për punë.Të gjitha këto vlera e bëjnë luginën e Valbonës vendin turistik më të vizituar jo vetëm në Tropojë, por edhe në gjithë Alpet Shqiptare. Valbona është hidronimi më i njohur në Shqipëri. Në një farë mënyre është dhe sinonim apo dhe simbol i rrethit të Tropojës. Edhe kur është fjala për zhvillimin turizmit në qarkun e Kukësit, mendja na shkon tek Valbona, pionierja e turizmit të këtij qarku në kuptimin bashkohor të kësaj fjale.

importance at the national and international level.Visiting this place gives you a special pleasure, helps you relax and be inspired and full of energy. All these values make Valbona Valley the most visited tourist destination not only in Tropoja district, but also in the Albanian Alps. Valbona Valley is a top destination in Albania. It sounds like synonym to Tropoja District. Whenever people talk about tourism development in the Kukës Region Valbona is an excellent example of smart sustainable development. Itinerary no. 13: Dragobi Village - the Natural Reserve

130

131

132

Internerari n.13: Fshati Dragobi - Rezervati Natyror i Luginës Gashit (3000 ha) Gjendet në pellgun ujëmbledhës të lumit të Gashit ,degë e lumit të Valbonës. Shtrihet nga malësia e Dobërdolit (2100 metra mbi nivel të detit) deri në Bjeshkën e Koshuticës (2200 m), pranë pikës së takimit të kufijve shtetërorë të Shqipërisë, Malit të Zi dhe Kosovës. Për të shkuar drejt kësaj lugine duhet të niseni me makinë foristradë

Park Gashi Valley Gashi Valley (3,000 ha) is located in the watershed pond of Gashi River, branch of Valbona River. It lies between Dobërdol Highlands (2,100 meters above the sea level) up to Koshutica Highlands (2,200 meters above the sea level) at the meeting point of the borders of Albania, Montenegro and Kosovo. To reach the valley you need to travel by off-

133

në rrugën Bajram Curri- Margegaj- Dragobi. Sapo të vini në këtë fshat, në të djathtë të rrugës që shkon për Valbonë, ndodhet një tabelë që lexon Qerem. Do të ecni për 7 km dhe do të bëni një ndalesë në këtë fshat të bukur alpin. Më pas do merrni rrugën për 9 km deri në vendin e quajtur Torkus, nga do të shijoni pamjet e mrekullueshme që të afron lugina e Doberdolit dhe bjeshkët e Sulbicës. Morfologjia alpine e luginës dallohet për ndërthurjen e zgjerimeve e ngushtimeve, madje në njërin prej segmenteve të saj, ngushtohet aq shumë, sa merr formën e kanionit të ngushtë. Shpatet e luginës janë të veshura me pyje dushku, ahu dhe sidomos me halorë, ku jetojnë kafshë të egra të rralla, si: ariu i murrmë, dhia e egër, ujku, ketri, shqiponja e malit etj, ndërsa lumi i Gashit është i pasur me troftë. Shquhet për bukuri të rrallë natyrore të peizazheve të saj akullnajore, në

road car from Bajram Curri Town to Margegaj Village up north to Dragobi Village. As you reach in Dragobi exit the main road on your right towards Çerem. After 7 kilometers stop by in Çerem Village and enjoy the landscape and the habitations that resemble the villages of 17th century in European mountain areas. Get back on the road and drive for another 9 kilometers on the main road up to Torkus giving you the possibility to reveal the magic beauty of Dobërdol Valley and Sylbica Highlands. The alpine morphology of the area is well known for the alterations in width. The mountain slopes are home to oak, beech and pine tree forests creating an excellent habitat for eagles. Gashi River is rich with 4 kinds of trout. The valley is famous for the beautiful glacial land-

Foto: Maja e Qeremit

134

të cilët dallohen liqenet akullnajore të Sylbicës, me bukuri mahnitëse, ujëra të kristalta, botë të gjallë të veçantë. Lugina e Gashit është zonë gjeografike, me reliev alpin, tepër të ashpër, të thyer dhe me kontraste të theksuara. Dallohet kurrize male të thepisura, si dhe majat më të larta: Koritat e Dobërdolit 2400 m, Shkëlzeni, Gusani 2451 m, Rrupa 2268 m. Janë të shumta dhe interesante format e relievit relikt akullnajor, si: lugje, cirqe, ku ka liqene të mahnitshëm akullnajorë. Dallohet për vlera të larta të biodiversitetit dhe përfaqëson ekosisteme të rëndësishme dhe unikale për të

scapes including the glacial lakes of Sylbica. Gashi Valley has a rough alpine landscape with huge contrasts. Visitors will see steep mountain slopes such as: Koritat e Dobërdolit - 2,400 meter above the sea level; Shkëlzen Mountain, Gusani Peak - 2,451 meters above the sea level, Rrupa - 2,268 meters above the sea level. The glacial landscape forms of the area are unique and strongly recommended for the visitors. The Park represents a rich biodiversity with numerous unique ecosystems.

135

Liqeni i Sulbicës

gjithë Shqipërinë. Për të fituar qetësi shpirtërore, frymëzim, ripërtëritje fizike në natyrën e mrekullueshme alpine, ja vlen udhëtimi në këtë malësi. Ky udhëtim mund të kryhet me makinë fuoristradë. Kjo zonë ofron kushte për zhvillimin e gjitarëve të mëdhenj (ariut, ujkut, rrëqebullit, kaprollit, dhisë së egër dhe derrit të egër), masiveve të ahut në zonat e (Çerem, Torkus, Lum i Gashit), pishash të llojeve të ndryshme, bredhit me shtrirje më të vogël e kullotash alpine të pasura (Doberdol, Sulbicë, Markovçe, Luma e Gashit). Këtu mund të takohen lundërza (Lutra lutra),

If you are looking for peacefulness, inspiration and physical regeneration in the marvelous alpine nature this is the right place to be. This area provides conditions for animation for different mammals such as bears, wolfs, lynxes, deer, chamois and wild boars. The habitat of the park is appropriate for massive beech forests (in Çerem, Torkus, Gashi River), various species of pine trees and fir trees and alpine pastures (in Dobërdol, Sylbicë, Markovçe, Gashi River). Here you may see otters (Lutra lutra), the black cock and eagles.

136

shqiponja dhe gjeli i egër. Lugina e lumit të Gashit (24 km e gjatë e sipërfaqe prej 3000 ha) fillon në pikëtakimin me lumin e Valbonës (210 m mbi nivelin e detit) dhe përfundon në bjeshkën e Koshuticës (2200 m mbi nivelin e detit) pranë pikës së takimit të kufinjëve shtetërorë Shqipër, Mali i Zi dhe Kosovë. Në mesin e saj ndodhet fshati Bradoshnicë. Ka vetëm rrugë këmbësore dhe është e vështirë për t’u përshkuar. Nëpër të rrjedh lumi i Gashit (27 km) i pasur me troftë. E veçanta e zonës gjeografike të Gashit, janë luginat e Doberdolit dhe e Sulbicës (1800 - 2000 metra mbi nivel te detit) që gjenden përkatësisht në fillimin e lumit të Gashit (Doberdoli) dhe atij të lumit të Tropojës (Sulbica) me15 liqene (8 të Doberdolit dhe 7 të Sulbicës) në pjesën më të sipërme të tyre Veriore.

Gashi River Valley (24 km long with 3,000 ha) starts at the matching point of Valbona River (210 m above the sea level) and it ends at Koshutica Mountain (2,200 m above the sea level) at the meeting point of the borders of Albania, Montenegro and Kosovo. In the center of the Valley is located Bradoshnica Village, reachable only through mountain footpaths. Gashi Rivers flows through the vally for 27 kilometers. The specific of Gashi geographical area, are Sylbica and Doberdol valleys (1,800 to 2,000 meters above the sea level) located respectively at the start of Gashi River Gashi and Tropoja River with 15 lakes (8 in Sylbica and 7 in Dobërdol).

137

Internerari nr.14: Drejt malit Jezercës (2693 m) Jezerca shënon majën më të lartë të Alpeve Shqiptare dhe të dytën në Shqipëri, pas Korabit. Shtrihet në kufi midis Thethit dhe Valbonës. Përbën bllokun me reliev alpin më të ashpër malor, me maja të thepisura krejtësisht të xhveshura nga bimësia, me lugje e cirqe relikte akullnajore, ku ka edhe liqene të vegjël akullnajore. Në Jezercë mund të shkohet nga Valbona me makinë deri në Ragam dhe pastaj rruga vazhdon më këmbë. Me rrugë këmbësore shkohet edhe nga Thethi e Vermoshi. Rekomandohet për alpinistët dhe personat e tjerë të fortë fizikisht dhe të stërvitur për rrugë të vështira malore. Nga Valbona apo Thethi,

Itinerary no. 14: To the Peak of Jezerca Mountain (2,693 m) Jezerca marks the highest peak of the Albanian Alps and the second in Albania, after Korabi Mountain. It lies on the border between Thethi and Valbona valleys. It constitutes the most severe alpine terrain mountainous block, with steep barren peaks with small valleys and glacial relict circuses and small glacial lakes. In Jezerca you can go from Valbona by car up to Rragam and then continue hiking the footpaths. Another footpath frequented by many tourists is from Theth Village and Vermosh Village. Recommended for professional hikers and climbers and people with good physical skills. The footpaths Thethi -

138

mund të ndërmerret turi i bukur turistik ndërkufitar Shqipëri - Kosovë - Mali i Zi. Ky tur është 192 km i gjatë dhe kryhet më këmbë për 10 ditë. Ai është i organizuar dhe drejtohet nga guida profesioniste. Për informacione më të detajuara drejtohuni në adresen e më poshtme: www. peaksofthebalkans.com.

Valbona and Vermoshi - Valbona can pass by Kosovo and Montenegro. All visitors following this path comment this is one of the best trails in the Balkans. This is a well-defined footpath with 192 kilometers by the project Peaks of the Balkans. For more information visit: www.peaksofthebalkans. com.

139

Internerari nr.15 : Drejt Nikaj- Mërturit

Itinerary no. 15: Towards Nikaj - Mërtur

Në pjesën perindimore të rrethit të Tropojës, shtrihet pellgu i lumit Nikaj. Kreshtat e larta që e rrethojnë: Maja e Hekurave, Grykat e Hapta, Zhaborret (mbi 2400 metra mbi nivel të detit), Boshi (2416 metra mbi nivel të detit), Kakia (2360 metra mbi nivel të detit), Ndërmajna (2250 metra mbi nivel të detit), cirqet e gryera prej akullimesh kuaternare që varen mbi pellgun e Nikajt dhe rrjedhjet ujore të lumit Curraj. Ka dimër te ftohtë me shumë borë, verë relativisht të freskët, temperaturë mesatare vjetore 11, 5º c e sasi mesatare vjetore rreshjesh 2570 mm, masive me gështenja e lajthi, pyje dushku, ahu e më pak pishë, kullota alpine (boronica, mjedra) dhe rezerva të mineralit të boksitit. Në Lekbibajt mund të shkohet në interneraret: Qafë Mali Fierzë - Lekbibaj, Koman- Fierzë - Lekbibaj dhe Bajram Curr - Markaj - Qafë e Kolshit - Batoshë - Shëngjergj - Lekbibaj. Këtu të befasojnë monumente natyrore si: Logu i Gurrës, Vorri i Fratit, Shpella e Boshit, Shpella Bira e Zezë, Shtegu i Dashit, Shpella e Fanxha dhe Ruku i Nikajve, Okoli etj.

In the west of Tropoja District lies Nikaj River Basin. The following steep rocky slopes surround the area: Maja e Hekurave, Grykat e Hapta, Zhaborret (over 2,400 meters above the sea level), Boshi (2,416 meters above the sea level) Kakia (2,360 meters above the sea level), Ndërmajna (2,250 meters above the sea level). Winters in the area are very cold and snowy. Summers are relatively cool with average temperature at 11,5 Celsius degree. Average annual rainfall reaches at 2,570 mm. The area is home to forests of wild chestnut, hazelnut, oak, beech and pine trees, many wild berries and considerable reserve of bauxite mineral. To reach to Lekbibaj you should pass by the following destinations: Qafë Mali/Koman - Fierzë - Markaj - Qafa e Kolshit - Batoshë - Shëngjergj - Lekbibaj. Along this segment there are numerous natural monuments such as: Logu i Gurrës, Vorri i Fratit, Shpella e Boshit, Shpella Bira e Zezë, Shtegu i Dashit, Shpella e Fanxha dhe Ruku i Nikajve and Okoli. Archaeologists have shown great interest in some of the

140

141

142

Kisha e Paplekajve, Kalaja e Lekës, Tetë kishat e Rajës, Rrahi i Shehrit etj. Kakverit, Thermja, kanë tërhequr vemendjen e arkeologëve, sikundër edhe Kisha e Brisës një objekt i vjetër kulti që ka shërbyer edhe si kapelë varreze. Me interes për alpinizëm janë: Ershel - Ndërmanje - Kaki, Qafa e Kolshit - Maja e Shtyllës Alshine - Gjokol - Bosh, Shkami i Rajës - për rreth Kores, për eksplorim Shpellat: Bira e Zezë (Qeresh), E shkamit të Rajës . Curraj i Epërm është i vendosur në të dy anët e luginës lumit Curraj. Këtu mund të shikohet kulla e ngujimit apo Shpella e Boshit e veçantë në të gjithë Evropën. Prej Curajt të Epërm mes rrugësh e shtigjesh këmbësore mund të ndiqen me këmbë interneraret : 1. Curraj i Epërm - Gryka e Motinës, 580 - 2100 metra mbi nivelin e detit, gjatësia 16 km; 2. Curraj i Epërm - Rragam mes Zhaborreve, lartësia 770 - 2150 metra mbi nivelin e detit, gjatësia 17 km 3. Grunas - Kroi i Gjokolit 740 - 1500 metra mbi nivelin e detit, gjatësia 10 km

habitations of the area such as: Kisha e Papëlekajve, Kalaja e Lekës, Eight Churches of Rajë Village, Rrahi i Shehrit, Kakverit, Tthermja and Kisha e Brisës. Professional climbers are recommended to climb the following: Ershel - Ndërmanje - Kaki, Qafa e Kolshit - Maja e Shtyllës - Alshine - Gjokol - Bosh, Shkami i Rajës along Kores. When in the area we suggest you to visit The Black Hole Cave/Bira e Zezë and Shpella e Shkamit të Rrajës. Curraj t’Epërm Village is located on both sides of Curraj Village Valley. When in here, you should visit Kulla e Ngujimit (the isolation tower relates to the blood feud phenomenon) and Boshi Cave. From Curraj t’Epërm Village kick of the following footpaths: 1. Curraj i Epërm - Gryka e Motinës. Elevation: 580 to 2,100 meters above the sea level. Length: 16 km. 2. Curraj i Epërm - Rragam: passing by Zhaborre. Elevation: 770 to 2,150 meters above the sea level. Length: 17 km. 3. Grunas - Kroi i Gjokolit. Elevation: 740 to 1,500 meters above the sea level. Length: 10 km.

143

Internerari nr.16: Liqeni Komanit-Bajram Curri

Itinerary no. 16: Koman Lake - Bajram Curri

Udhëtimi me target në liqenin e Komanit është cilësuar si një nga udhëtimet më të bukura liqenore në botë. Liqeni Komanit ka një sipërfaqe prej 12 kilometrash katrorë, gjatësi 34,5 kilometra dhe vetëm 50-60 metra i gjerë, i cili dredhon ngushtë përmes një kanioni të maleve me shpate të thepisura

Travelling by ferry on Koman Lake is regarded as one of the most beautiful trips on a lake in the world. Koman Lake has an area of 12 square kilometers, 34.5 kilometers long and 50-60 meters wide, which evades through narrow overlooking impressive mountain canyons

144

shkëmbore me pamje impresionuse. Liqeni është krijuar nga lumenjtë e Drinit dhe Valbonës. Këtu mund të kryhen udhëtime me traget, me anije si dhe me varka peshkimi. Mund të vizitohet shpella karstike e Komanit midis Berishës në krahun jugor dhe Tplanit. Ishulli i Shenjtë i Pëllumbave është një destinacion pelegrinazhi jo vetëm për katolikët por edhe amatorët e natyrës. Gjatë udhëtimit në këtë liqen, do t’ju lërë mbresa të thella natyra e mrekullueshme e cila në çdo moment shpalos bukuri të rralla: një copëz gjelbërimi të zhytur në ujë, gjire në grykërdhjet e lumenjve alpinë, që shfaqen papritmas dhe të kujtojnë fjordet norvegjezë; të gjelbrën mbresëlënëse të ujit; pasqyrimi i natyrës, që ju gjatë gjithë kohës e shihni të dyzuar, e shumë gjëra të vogla, që në të

with steep rocky slopes. Drin and Valbona rivers create the lake. The lake can be sailed by ferryboats, boats and fishing boats. Karst caves can be visited between Koman, Berishë and Tplan villages. The Holy Pigeons’ Island/Ishulli i Shenjtë i Pëllumbave is a pilgrimage destination not only for Catholics but also for nature lovers. During the trip to the lake the wonderful nature will impress you revealing every moment rare beauty: a green terrain immersed in water, bays at estuaries of alpine rivers, appear suddenly from nowhere giving you’re the image of the Norwegian fjords; the impressive water green tonality; the reflection of nature, and many small things that in their par-

145

veçantën e tyre përbëjnë të përbashkëtën e mahnitshme. Ndaj ju do të doni që udhëtimi juaj të mos mbarojë kurrë. Për t’i shijuar këto bukuri, turistët mund të marrin tragetin për pasagjerë, që udhëton çdo ditë dhe ofron udhëtime të këndshme. Eshtë një shëtitje e mrekullueshme intinerari ujor Koman-Fierzë, dhe anasjelltas, përgjatë liqeneve artificiale të krijuara prej ndërtimit të hidrocentraleve të veriut

ticularity make up the common ground. This is why we strongly believe that you never would want to leave. To enjoy this beauty, tourists can take the passengers ferryboat traveling every day from Koman to Fierza offering pleasant travel. The water route Koman Fierza is a wonderful journey along the artificial lake created by the construction of

146

të Shqipërisë. Liqenet jo vetem që na mbajnë gjallë nga ana ekonomike, por na dhurojnë edhe një copëza të vyer në mozaikun e turizmit natyror shqiptar. Do të jetë një përvojë unike përshkimi i këtij segmenti ujor dhe ajo mund të përjetohet vetëm në këtë zonë të Shqipërisë. Panoramat e shpateve të maleve, për të gjithë ju që nuk keni patur asnjëherë rastin ta vizitoni këtë zonë të mrekullueshme, dijeni se keni humbur vërtet një përvojë të paharrueshme. Për t’i ardhur në ndihmë turistëve e vendasve, janë vënë në funksionim mjete lundrimi për pasagjerë. Çdo ditë (mes orës 09:30-10:00) trageti Koman-Fierzë dhe anasjelltas ofron udhëtime në kushte shumë të mira, që lehtësojnë lëvizjen e popullësisë së kësaj zone e të udhëtarëve që duan të shkojnë në veri të vendit.

hydropower plants in Northern Albania. The lakes contribute significantly to the economy of the country and also make up for one of the best touristic attractions of our region and the country as a whole. This experience will be one of a kind for all of you visiting Albania. The view from the ferryboat over the slopes of the steel mountains is stunning. To all of you who have never been before in this area: you do not know what you are missing. Ferryboats travel regularly between Koman Dam to Fierza Village serving the local communities and tourists. Every day, between 09:30-10:00 ferryboats depart from Koman and Fierza offering their passengers very good traveling

147

Në traget mund të gjeni edhe shërbimin e barit dhe ushqim të shpejtë. Natyra e mrekullueshme do t’ju lërë mbresa të thella e ju do të doni që udhëtimi juaj të mos mbarojë. Në fakt janë rreth 26 km magjepsëse që për rreth 2.5 orë, do t’ju lënë me aparat fotografik në dorë. Asgjë nuk ka të krahasuar me përvojën e jetuar, dhe ne jemi plotësisht të ndërgjegjshëm se përshkrimi ynë është thjesht një emocion i pjesshëm, Në të vërtetë ky itinerar është vetëm një pjesë e udhëtimit të gjatë Tiranë-Tropojë, i cili kalon nëpër rrugën kombëtare Tiranë-Shkodër, kthen në Bushat aty ku lexoni tabelën turistike “Koman”, dhe vazhdon në Mjedë-Vau i DejësKoman. Udhëtimi me traget Koman-Fierzë dhe pastaj vazhdohet për në Bajram Curri. Veprat gjigande energjitike të Hidrocentralit të Fierzës dhe Komanit, madhështore dhe mbresëlënëse, mund të vizitohen duke marrë leje paraprake nga autoritetet përkatëse. Si të mbërrini në Fierzë, ju vazhdoni udhëtimin tuaj drejt qytetit Bajram Currit, përgjatë lumit Valbona. Pas 16 kilometra nga rruga kryesore do te hyni në anën e majtë t qytetit Bajram Curri.

conditions including a coffee shop and finger food. The trip lasts for about 2.5 hours, traveling for over 26 miles. Should the weather permit you should get outside and enjoy the landscape, take pictures to memorize the experience. You will not realize how fast these hours will go by. This trip is part of the segment Tirana - Lezha Bushat - Mjedë - Vau i Dejës - Koman - Fierzë - Bajram Curri. Should you be interested to visit parts of the Hydro Power Plants, Koman and Fierza, you may but beforehand you need to ask for the permission of the authorities who will be assisting you during the short visit. Please have in mind that since there are matters of national security involved here, this may not always be possible. As you arrive in Fierza, you continue your trip driving northeast towads Bajram Curri Town. The road wanders along Valbona River flowing into Koman Lake, part of the Drin River Basin. After 16 kilometers exit the main road on the left to enter Bajram Curri Town.

148

Monumentet e natyrës që mund të vizitohen në rrethin e Tropojës o Shpella e Haxhisë. Ndodhet në majën e Thatë, afër fshatit Valbonë, 1630 m mbi nivelin e detit. Është formuar nga karsti përgjatë kryqëzimit të thyerjeve tektonike në gëlqerorët e triasit-jurasit. Njihet hyrja 2-3 m dhe gjatësia rreth 120 m. Vizitohet sipas rrugës Bajram Curri-Valbonë. o Shpella e Akullit. Ndodhet pranë fshatit Valbonë, 2230 m mbi nivelin e detit. Është formuar nga proceset glacio-karstike në kryqëzimin e thyerjeve tektonike në gëlqerorët e trias-jurasit. Gjatësia e eksploruar është mbi 250 m, gjerësia 50 m, lartësia 10-15 m. Ka konkrecione dhe akull fosil, ndoshta të kuaternarit. Vizitohet sipas

Natural Monuments to visit in Tropoja District o Shpella e Haxhisë is a cave located at Maja e Thatë, nearby Valbona Village at 1,630 meters above the sea level. Formed by karst along tectonic fractures of Limestone ‘trias - juras’. The entry is up to 3 meters high. The cave is 120 meters long. To reach there you shall drive through the road Bajram Curri - Valbona. o Shpella e Akullit (The Glacial Cave) is located nearby Valbona Village at 2,230 meters above the sea level. Formed by glacialkarst processes along tectonic fractures of Limestone ‘trias juras’. The length of the cave discovered so far is 250 meters, 50 meters width and 10 to 15 meters height. To reach there you shall drive through the road Bajram Curri - Valbona. o Shpella e Dragobisë (Dragobia

149

rrugës rurale Bajram-Curr Valbonë. o Shpella e Dragobisë. Ndodhet pranë fshatit Dragobi, 1200 m mbi nivelin e detit. Njihet edhe me emrin “Shpella e Bajram Currit”, i cili u strehua aty kur ndiqej nga armiqtë e tij. Ka formën e një guve karstike rreth 8 m e gjatë, 3-4 m e gjerë, 2-4 m e lartë. Vizitohet sipas rrugës Bajram Curr-Dragobi. o Shkëmbi i Forcës. Gjëndet afër fshatit Curraj i Epërm (Lekbibaj), 1700 m mbi nivelin e detit. Përbën rrëpirë gjysmë harku në shkëmbinj gëlqerorë, me gjatësi 500-600 m, gjerësi 200-300 m, lartësi 300-400 m. Kush ngjitet, provon forcën fizike. Vizitohet sipas rrugës Bajram Curr-Lekbibaj-Curraj i Epërm. o Rrasa e Pecmarrës. Ndodhet në veriperëndim të majës Grykat e Hapura, afër fshatit Valbonë, 1990 m mbi nivelin e detit. Është një greminë gëlqerore e pakalueshme, e gjatë 700-900 m, e gjerë 200500 m, e lartë 700-800 m. Vizitohet sipas rrugës Bajram Curr-Valbonë. o Rrasa e Currajt. Ndodhet afër fshatit Curraj i Poshtëm, të zonës Lekbibaj, 830 m mbi

Cave) is located nearby Valbona Village, at 1,200 meters above the sea level. It is also known by the name Bajram Curri Cave after the national hero who hid inside the cave when enemies were chasing him, in 1925. The cave is about 8 meters long, 4 meters wide and up to 4 meters high. To reach there you shall drive through the road Bajram Curri - Dragobi. o Shkëmbi i Forcës is a massive rock located nearby Curraj i Epërm (Lekbibaj) Village at 1,700 meters above the sea level. It is a steep limestone rock up to 600 meters long, 300 meters wide and up to 400 meters high. To reach there you shall drive through the road Bajram Curri - Lekbibaj - Curraj i Epërm. o Rrasa e Pecmarës is a limestone slab located northwest of Grykat e Hapura Peak nearby Valbona Village at 1,990 meters above the sea level. It is 700 to 900 meters long, 200 to 500 meters wide and 700 to 800 meters high. To reach there you shall drive through the road Bajram Curri - Valbona. o Rrasa e Currajt is a rocky escarpment located nearby Curraj i Poshtëm Village, in Lekbibaj area at 830 meters above the sea level. It is 1,100

150

nivelin e detit. Është rrëpirë shkëmbore me gjatësi 1100 m, gjerësi 450 m, e lartë 300400. Vizitohet sipas rrugës Bajram Curr-Lekbibaj. o Depozitimet fluvio-glaciare të Shoshanit. Gjendet afër urës së Shoshanit, 400 m mbi nivelin e detit. Depozitime e ardhura nga cirqet dhe luginat akullnajore të Valbonës dhe Gashit, kanë shtrirje 1.5 km gjatësi, 700-800 m gjerësi. Vizitohen sipas rrugës Bajram CurriShoshaj. o Depozitimet fluvio-glaciare të Shëmtinës. Ndodhen afër fshatit Rragam, 1000 m mbi nivelin e detit. Depozitime e ardhura nga cirqet akullnajorë të Jezercës etj, me gjatësi mbi 800 m gjerësi 400-500 m. Krijojnë peizazh tërheqës. Vizitohet sipas rrugës Bajram Curr-Valbonë-Rragam. o Lugina e varur akullnajore e

meters long, 450 meters wide and 300 to 400 meters high. To reach there you shall drive through the road Bajram Curri - Valbona - Rragam. o Depozitimet fluvio-glaciare të Shoshanit is a glacial mass coming from Valbona and Gashi glacial valleys located nearby Shoshan Bridge at 400 meters above the sea level. The mass is 1,500 meters long, up to 800 meters wide.To reach there you shall drive through the road Bajram Curri - Shoshaj. o Depozitimet fluvio-glaciare të Shëmtinës is a glacial mass coming from Jezerca Mountain located nearby Rragam Village at 1,000 meters above the sea level. The mass is 800 meters long, up to 500 meters wide. To reach there you shall drive through the road Bajram Curri - Valbona - Rragam. o Lugina e varur akullnajore e

151

Kukajt. Ndodhet afër fshatit Ragam, 1200 m mbi nivelin e detit. Është luginë e varur akullnajoro-karstike, gjatë thyerjes tektonike, me gjatësi 2.7 km, gjerësi 100-150 m. Vizitohet sipas rrugës Bajram Curr-Valbonë-Kukaj. o Lugina akullnajore e Motinës. Ndodhet midis malit të Hekurave e Grykëve të Hapura, afër fshatit Dragobi, 1100 m mbi nivelin e detit. Është formuar si luginë e varur akullnajoro-karstike përgjatë shkëputjes tektonike në gëlqerorë. Është e gjatë 2.5 km, e gjerë 100-150 m. Vizitohet rrugës rurale BajramCurr-Valbonë-Motinë. o Kanioni i Shoshanit. Ndodhet afër urës së Shoshanit, në luginën e Valbonës, 400 m mbi nivelin e detit. I formuar në gëlqerorë nga erozioni i lumit dhe karsti, është i gjatë

Kukajt (The Drawn Glacial Valley) is a valley located nearby Rragam Village at 1,200 meters above the sea level. It is 2,700 meters long and 100 to 150 meters wide.To reach there you shall drive through the road Bajram Curri - Valbona - Kukaj. o Lugina Akullnajore e Motinës (Motina Glacial Valley) is a valley located in between Mali i Hekurave and Grykët e Hapura nearby Dragobi Village at 1,100 meters above the sea level. It is 2,500 meters long and 100 to 150 meters wide. To reach there you shall drive through the road Bajram Curri - Valbona - Motina. o Shoshan Canyon/Kanioni i Shoshanit is a canyon formed by the river erosion and karst located nearby Shoshan Bridge in Valbona Valley at 400meters above the sea level. It is 1,100 meters long, 30 to 40 meters

152

1,1 km, i thellë 30-40 m, i gjerë rreth 2-5 m. Vizitohet sipas rrugës Bajram Curri-Shoshan. o Liqenet akullnajore të Dobërdolit. Ndodhen në malësinë e Gashit, pranë fshatit Çerem, 1900 m mbi nivelin e detit. Janë 7 liqene (më i madh i Dashit, rreth 30 ha) me gjatësi e 900-1200 m, gjerësi 150300 m. Kanë ujë të pastër si kristali e në dimër ngrijnë në sipërfaqe, botë të gjallë të larmishme, formojnë ekosistem të liqeneve alpinë. Vizitohen sipas rrugës rurale Bajram Curr-Çerem. o Liqenet akullnajorë të Sylbicës. Ndodhen në luginën Sylbicës të malësisë së Gashit, 1900 m mbi nivelin e detit. Janë 8 liqene (rreth 40 ha), më i madhi liqeni i Sylbicës. Kanë ujë të pastër, të ftohtë, që gjatë dimrit ngrin në sipërfaqe, botë të gjallë të larmishme; formojnë ekosistem liqenore alpine. Vizitohen sipas rrugës Bajram Curr-Sylbicë. o Burimi karstik i Qirecit. Ndodhet në luginën e përroit të Qirecit, zona Lekbibaj, 930 m mbi nivelin e detit. Del si burim karstik në rrëzën e greminës gëlqerore të majës së Alshinës. Ka ujë të pastër, të

deep and 2 to 5 meters wide. To reach there you shall drive through the road Bajram Curri - Shoshan. o Liqenet akullnajore të Dobërdolit (Dobërdol Glacial Lakes) are 7 lakes located in Gashi Highlands nearby Çerem Village at 1,900 meters above the sea level. The largest one is Dashi Lake with a total surface of 30 ha. The lakes have crystal clear waters. During winter their surface is frozen. The lakes have developed an alpine lake ecosystem with a very rich fauna. To reach there you shall drive through the road Bajram Curri - Çerem. o Liqenet akullnajorë të Sylbicës (Sylbica Glacial Lakes) are 8 glacial lakes located in Sylbica Valley, Gashi Highland at 1,900 meters above the sea level. The largest one is Sylbica Lake. The lakes have crystal clear waters. During winter their surface is frozen. The lakes have developed an alpine lake ecosystem with a very rich fauna. To reach there you shall drive through the road Bajram Curri - Sylbica. o Burimi karstik i Qirecit (Qireci Karst Spring) is a spring flowing at the bottom of the limestone precipice of Alshina in the Qireci Torrent Valley in Lekbibaj area. Its waters are very cold and crystal clear. To reach there

153

ftohtë e krijon mjedis tërheqës. Vizitohen sipas rrugës Bajram Curri-Lekbibaj. o Burimi i Qukut të Dunishës. Ndodhet afër fshatit Valbonë, 870 m mbi nivelin e detit. Burim karstik rrëzë greminës shkëmbore të Rrasës së Pecmarës, me prurje mbi 1000 l/sek, ujë të pastër e mjedis tërheqës. Vizitohen sipas

you shall drive through the road Bajram Curri - Lekbibaj. o Burimi i Qukut të Dunishës is a spring flowing 1,000 liters of water a second at the bottom of the rocky precipice of Rrasa e Pecmarës, 870 meters above the sea level. Its waters are very cold and crystal clear. To reach there you shall drive through the road Bajram Curri - Valbona. o Shoshan Spring/Burimi i Shoshanit is a karst spring flowing nearly 1,000 liters of water per second at the bottom of the fluvial-glacial mass nearby Shoshan Village, Valbona riverbed. Its waters are very cold and crystal clear. To reach there you shall drive through the road Bajram Curri - Shoshan.

154

rrugës Bajram Currit-Valbonë. o Burimi i Shoshanit. Ndodhet pranë fshatit Shoshan, pranë shtratit të Valbonës, 350 m mbi nivelin e detit. Burimi karstik del rrëzë depozitimeve fluvioglaciale, me prurje rreth 1000 l/sek, ujë të pastër dhe mjedis tërheqës. Vizitohet sipas rrugës rurale Bajram Currit-Shoshan. o Burimet e Valbonës. Ndodhet pranë fshatit Valbonë, 932 m mbi nivelin e detit. Burim karstik në kontaktin gëlqerorë-rreshpe, me prurje mbi 1000 l/sek ujë të pastër, të ftohtë e mjedis tërheqës përreth. Vizitohet sipas rrugës rurale Bajram Curr-ValbonëRragam.

o Valbona Spring/Burimi i Valbonës is a karst spring in contact with limestone flowing 1,000 liters per second nearby Valbona Village, at 932 meters above the sea level. Its waters are very cold and crystal clear. To reach there you shall drive through the road Bajram Curri - Valbona - Rragam. o Liqeni Ponarëve known also with the name Liqeni i Markajve is a glacial-karst lake located nearby Maja e Hekurave Peak at 1,300 meters above the sea level. The lake is 200 meters long, 165 meters wide and up to 5 meters deep. To reach there you shall drive through the road Bajram Curri - Lekbibaj and then follow onto the footpaths to Maja e Hekurave Peak.

155

o Liqeni Ponarëve. Ndodhet pranë majës së Hekurave, 1300 m mbi nivelin e detit, Njihet edhe me emrin liqeni i Markajve. Është liqen akullnajoro-karstik, 200 m i gjatë, 165 m i gjerë, disa metra i thellë. Vizitohet sipas rrugës Bajram Curr-Lek Bibaj- rruga këmbësore për në majën e Hekurave. o Blirët në Markaj. Janë pranë fshatit Markaj. Përbën pyll bliri, lisi, panjë etj, me lartësi 20-25 m, diametër të trungjeve 30-40 cm, moshë 130-150 vjet. Vizitohet sipas rrugës rurale Bajram CurriMarkaj. o Dushkajat e Qafë Luzhëz. Janë në qafën e Luzhës, pranë fshatit Bytyç, 800 m mbi nivelin e detit. Përbën pyll dush-

o Blirët në Markaj (The Lime Tree forest in Markaj) is a forest of limes, oaks and maple trees nearby Markaj Village. The forest is 130 to 150 years old with trees up to 25 meters high and 30 to 40 centimeters in diameter. To reach there you shall drive through the rural road Bajram Curri - Markaj. o Dushkajat e Qafë Luzhëz is an oak trees forest located at Qafa e Luzhës nearby Bytyç Village at 800 meters above the sea level. To reach there you shall drive through the road Bajram Curri - Luzhë. o Mështekna e Lugut të Zi is a 40 ha birch trees forest located at Lugu i Zi Village at 1,300 to 1,400 meters above the sea level. The forest is about 65 years old with trees up to 25

156

ku të dëmtuar, me lartësi 4 m, diametër të trungut 10-15 cm. Vizitohet sipas rrugës Bajram Curr-Luzhë. o Mështekna e Lugut të Zi. Ndodhet në Lugun e Zi të Tropojës, 1300-1400 m mbi nivelin e detit. Është pyll mështekne, 40 ha, me lartësi drurësh 20-25 m, diametër trungu 25-30 cm, moshë 50-65 vjet. I dëmtuar pas vitit 1990 nga njeriu, por dhe për shkaqe natyrore, po zvogëlohet sipërfaqja e arealit. Vizitohet sipas rrugës Barjam Curri-Lugu i Zi. o Ahishta Gurra e Hasan Gashit. Ndodhet në malin e Mërturit, 1000-1200 m mbi nivelin e detit. Përbën pyll ahu me lartësi 20-25 m, diametër të trungut 40-50 cm. Vizitohet sipas rrugës këmbësore Bajram Curr-mali i Mërturit. o Rrobulli në liqenin e Ponarëve. Është pranë majës së Hekurave dhe fshatit Shoshan, komuna Margegaj, 1200-1300 m mbi nivelin e detit. Përbën

meters high and 20 to 25 centimeters in diameter. Individuals damaged the forest significantly in the early 90s. As a result, also because of natural causes the forest is shrinking. To reach there you shall drive through the road Bajram Curri - Lugu i Zi. o Ahishta Gurra e Hasan Gashit is a beech trees forest located at Mërtur Mountain at 1,000 to 1,200 meter above the sea level. Trees are up to 25 meters high and 20 to 25 centimeters in diameter. To reach there you shall walk the footpath Bajram Curri - Mali i Mërturit (Mërtur Mountain). o Rrobulli në Liqenin e Ponarëve is a black pine trees forest located nearby Maja e Hekurave Peak in Shoshan Village, Margegaj Municipality. Trees are up to 25 meters high and 40 to 50 centimeters in diameter. To reach there you shall walk the footpath Bajram Curri - Maja e Hekurave. o Dragobi Walnut Tree/Arra e Dragobisë is an old walnut tree

157

pyll rrobulli me lartësi 20-25 m, diametër të trungu 40-50 cm. Vizitohet sipas rrugës këmbësore Bajram Curr-maja e Hekurave. o Arra e Dragobisë. Ndodhet në fshatin Dragobi, komuna Margegaj, 400-500 m mbi nivelin e detit. Përbën dru të moçëm, mbi 30 m të lartë dhe diametër të trungu 40-50 cm. Aty janë zhvilluar ku vende të rëndësishëm. Vizitohet sipas rrugës rurale Bajram Curr-Dragobi. o Bredhishta e Rragamit ose Hormoqi i Valbonës Ndodhet afër fshatit Rragam, Komuna Margegaj, 900-1000 m mbi nivelin e detit. Përbën pyll bredhi të zi, në rrezik zhdukje.

located in Dragobi Village at 500 meters above the sea level. The tree is over 30 meters high and its trunk is about 50 centimeters in diameter. Many important events for the area were held there. To reach there you shall drive the road Bajram Curri - Dragobi. o Bredhishta e Rragamit or Hormoqi i Valbonës is a 120 years old fir tree forest nearby Rragam Village, Margegaj Municipality, at about 1,000 meters above the sea level. The forest is at threat of disappearing. Its trees are on average 25 meters high with trunk diameter of about 1 meter. To reach there you shall drive the road Bajram Curri Valbona - Rragam.

158

Drurët kanë diametër trungu 100 cm, lartësi 25 m, moshë 120 vjet. Vizitohet sipas rrugës Bajram Curr-ValbonëRragam. o Shelgu i Rrjetëzuar. Ndodhet në malin Grykët e Hapura, afër fshatit Valbonë, Komuna Margegaj, 2200 m mbi nivelin e detit. Përbën arealin e bimës relikte të akullzimit kuaternar, me përmasa 100-1200 m gjatësi, gjerësi 400-500 m. Vizitohet sipas rrugës Bajram Currit-Valbonë dhe këmbësore në Grykët e Hapura. o Ahishta e Vranicës. Ndodhet në malin Vranicë, 900-1000 m mbi nivelin e detit. Përbën pyll ahu, me lartësi 18-20 m, diametër të trungut 35-40 cm. Vizitohet sipas rrugës rurale Bajram Curr-Vranicë.

o Shelgu i Rrjetëzuar is a willow trees forest located nearby Valbona Village at 2,200 meters above the sea level. It is an area of relict plants from the glacial quaternary period up to 1,200 meters long and up to 500 meters wide.To reach there you shall drive through the road Bajram Curri - Valbona and than follow onto the footpaths to Gykët e Hapura Peak. o Ahishta e Vranicës (Vranica beech trees forest) is located at Vranica Mountain at 900 to 1,000 meters above the sea level. The trees are up to 20 meters high with trunk diameters of 35-40 centimeters.To reach there you shall drive through the rural road Bajram Curri - Vranica.

159

Amerika

Gjallica Shahu Euro 7 Luma Gjoka Shqiponja Kastrati Sahati Adrian Europa Tirana Dufi Z. Gëzim Basha Z. Mahmut Noka Z. Mehmet Bala Z. Milaim Bala Z. Besnik Bala Z. Sami Haxhiu Z. Gafur Bala Z. Agim Noka Z. Hazir Kallabaku Z. Ramadan Bala Z. Latif Bala

2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24.

Kukës District / Qarkut Kukës Emri i njësisë strehim Nr Name of the accommodation unit

Bar, Restorant, Hotel Bar, Restorant, Hotel Bar, Restorant, Hotel Bar, Restorant, Hotel Bar, Restorant, Hotel Bar, Restorant, Hotel Bar, Restorant, Hotel Bar, Hotel Bar, Hotel Bar, Hotel Bar, Hotel Bar, Restorant, Hotel Kamping Bujtinë Hotel Bujtinë Bujtinë Bujtinë Bujtinë Bujtinë Bujtinë Bujtinë Bujtinë

Bar, Restorant, Hotel

Services offered Shërbimet e ofruara

Neighborhood no. 4, Kukës Neighborhood no. 1, Kukës Uzina Str., Parku i Ri, Kukës Industrial Area, Kukës Lapaj, Bushtricë, Kukës Neighborhood no. 1 Kukës Neighborhood no. 3, Kukës Neighborhood no. 6, Kukës Neighborhood no. 6, Kukës Neighborhood no. 6, Kukës Neighborhood no. 6, Kukës Neighborhood no. 4, Kukës Novosej Village Novosej Village Shishtavec Village Shishtavec Village Shishtavec Village Shishtavec Village Shishtavec Village Novosej Village Shishtavec Village Shishtavec Village Shishtavec Village

Neighborhood no.5 Kukës

Address /Adresa

Znj Sabrie Palushi Z. Bahri Shahu Z. Fernando Shehu Z. Lulzim Lekica Z. Bashkim Gjoka Z.Rrahman Dema Z. Musa Kastrati Z. Asim Cengu Z.Muharrem Zeneli Z. Abedin Cena Z. Sadik Cengu Z. Dëfrim Tosuni Z. Gëzim Basha Z. Mahmut Noka Z. Mehmet Bala Z. Milaim Bala Z. Besnik Bala Z. Sami Haxhiu Z. Gafur Bala Z. Agim Noka Z. Hazir Kallabaku Z. Ramadan Bala Z. Latif Bala

Z. Musli Lleshi

Contact Person Personi për kontakt

Accommodation Units in the Kukës Region / Njësitë e akomodimit në rrethin e Kukësit

+355 682037874 www.baramerika.com +355 682023099 www.hotelgjallica.al +355 682080084 +355 682018599 +355 694277742 +355 682077200 +355 24224245 +355 672596010 +355 684039514 +355 20 34 941 +355 692293391 +355 695500555 +355 682561666 +355 68 5705443 +355 684129586 +355 68 2244409 +355 685705443 +355 68 6518993 +355 68 2458589 +355 68 2572995 +355 68 6467324 +355 68 2506349 +355 68 2950103 +355 68 2508506

Contact /Kontakt

160

Bujtinë

Bar, Restorant, Bujtinë Bujtinë Bujtinë Bujtinë Bujtinë Bujtinë Bujtinë Kamping, Bujtinë Bujtinë Bujtinë Kamping,bar, ushqim Bujtinë Bujtinë Bujtinë Bujtinë Bujtinë Bujtinë Bujtinë

Valbona Relaks Bujtina Adem Selimaj Bujtina Sadri Selimaj Bujtina Petrit Selimaj Bujtina Hydajet Selimaj Jezerca Tradita Sokol Selimaj Brahim Selimaj Demush Selimaj Përparimi Sk ënder Selimaj Natyra Izet Selimaj Tahir Hysi Kolë Gjoni Z. Lazër Çardaku Mark Lamthi

32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49.

Kamping, shtëpi për mysafirë

Services offered Shërbimet e ofruara Bar, Restorant, Hotel Vendbanimi Restorant Bujtinë Bar, Restorant, Hotel Bar,Pikë informacioni Turizmit, Hotel Agrobiznes, Bujtinë

Tropoja District / Tropoja Qarkut Emri i njësisë strehim Nr Name of the accommodation unit 25. Fusha Gjës Quku i Valbonës- Ril26. indja 27. Margjeka Qendra e Informacionit 28 Turistik Valbonë 29. Këlsyra Bujtina Motina river dhe 30. kamping 31. Bujtina Januz Metaliaj Fusha e Gjesë, Valbona Quku i Valbonës Margjeka, Valbona Valbona Village Këlsyrë, Valbona Gryka e Motinës, Dragobia Gryka e Motinës, Dragobia Str. Azem Hajdari, Valbona Quku i Valbonës Quku i Valbonës Quku i Valbonës Center, Valbona Village Center, Valbona Village Center, Valbona Village Center, Valbona Village Center, Valbona Village Center, Valbona Village Center, Valbona Village Center, Valbona Village Center, Valbona Village Center, Valbona Village Kukaj, Valbona Rragam, Valbona Rragam, Valbona Rragam, Valbona

Address /Adresa

Z. Ardian Selimaj Z. Adem Selimaj Sadri Selimaj Petrit Selimaj Z. Hydajet Selimaj Z.Kelmendi Selimaj Z.Isa dhe Z. Hajredin Selimaj Z. Sokol Selimaj Z. Brahim Selimaj Z. Demush Selimaj Z. Albert Selimaj Z. Skender Selimaj Z. Avdi Selimaj Z. Izet Selimaj Z. Tahir Hysi Z. Kol Gjoni Z. Lazër Çardaku Z. Mark Lamthi

Z. Janusz metalike

Z. Feriz Metalija

Contact Person Personi për kontakt Z. Mirash Lamthi Z. Alfred Selimaj Z. Sherif Margjeka Z. Dritan Selimaj Z. haredi Halili

+355683502088 +355673093446 +355682562210 +355673014545 +355673014628 +35567309340 3 +355673014567 +355688292642 +355673014642 +355673014580 +355685211228 +355673014580 +355673093202 +355685219632 +355673684400 +355673022876 +355672886309 +355692503941

+355686274590

+355672978991

+355672018005 +355673014637 +355673382162 +355673426658 +355685160501

Contact /Kontakt

161

Memia

56.

Has District / Rrethi Hasi 57. Liqeni 58. Jupa 59. Kampingu Cahan

Univers

Boshnjaku Real

53.

Shkelzeni Vllaznimi Eurobushi

50. 51. 52.

54. 55.

Name of the accommodation unit Emri i njësisë strehim

Pla, Krumë Qendra, Krumë Cahan

Qyteti Bajram Curri

Bar, Restorant, Hotel

Bar, Restorant, Hotel Bar, Restorant, Hotel Kamping

Qyteti Bajram Curri Qyteti Bajram Curri

Qyteti Bajram Curri

Qyteti Bajram Curri Qyteti Bajram Curri Qyteti Bajram Curri

Address /Adresa

Bar, Restorant, Hotel Bar, Restorant, Hotel

Bar,Restorant, Hotel

Bar, Restorant, Hotel Bar, Restorant, Hotel Bar,Restorant, Hotel

Services offered Shërbimet e ofruara

Z. Kujtim Derri Z. Hysen Jupa n/a

Z.Kujtim Memia

Z. Halil Gjongecaj Z. Bashkimi Byberi Avni Hajdarmataj Z. Hysen Hajdarmataj Avni Boshnjaku Z. Ahmet Minaj

Contact Person Personi për kontakt

+355 692233822 +355 692089502 n/a

+355 68 5078140 +355 68 2006959 +355 694145668

+355 67 2596366

+355 68 3597178 +355 68 4064909 +355 67 3212072

Contact / Kontakt

162

Funded by European Union

Qendra “Integrim e Zhvillim Demokratik”, Kukës Adresa Kontakti: Bulevardi kryesor (Prane ALBTELECOMIT), Kukës - Albania Tel & Fax: + 355 (242) 26 056; + 355 4 22 81 690; Mobil: +355 (0) 6920 97016; + 355 (0) 06720 18016