QENDRA “INTEGRIM E ZHVILLIM DEMOKRATIK “DEMOCRATIC INTEGRATION AND DEVELOPMENT” CENTER KUKES
RAPORT PERFUNDIMTAR VLERESUES MBI INTERVISTAT E ZHVILLUARA
Titulli i Projektit: “Asistimi i Bashkise se Kukesit per te formuluar nje propozim te financueshem per ndertimin e Tregut Industrial nepermjet nje procesi me pjesemarrje"
Objektivi kryesor per pergatitjen e ketij pyetesori eshte vleresimi i opinionit publik, i perfaqesuesve te tregetareve qe ushtrojne aktivitetin e tyre ne tregut industrial ekzistues ne qytetin e Kukesit, klienteve qe e shfrytezojne si dhe banoreve te zones perreth, lidhur me nevojen dhe mundesite per realizimin e nje Tregu te ri.
Qellimi i ketij studimi : Per te lehtesuar procesin konsultativ me pjesemarrje dhe per te kryer vrojtimin e bizneseve dhe perdoruesve te tregut, per te njohur nevojat e perdoruesve dhe kerkesat per zhvendosjen e tregut. Menyra me e mire per te vleresuar nje situate perpara miratimit dhe realizimit te nje investimi hartimi te nje projekti, apo studimit te fizibilitetit te projektit eshte kontakti i drejteperdrejte i qytetareve apo perfituesve nga ky projekt. Kontraktuar ne pozicionin e Ekspertit, te Co - PLAN – it bazuar ne qellimin dhe objektivat e projektit u pregaditen blloku i pyetesoreve me keto fokus grupe:
Ne total u realizuan gjithsej 250 intervista si me poshte: 1. Tregtaret qe shesin ne tregun aktual te qytetit (ne tezga), 100 tregtare. 2. Tregtare qe shesin pergjate rruges kryesore tregtare te qytetit, 50 tregtare. 3. Klientet e tregut ekzistues industrial si dhe banoret e zones perreth, 100 persona.
Metodologjia: Fillimisht u kontaktuan ne menyre te drejteperdrejte nje numer shume te madh tregetaresh ambulant, pronare te dyqaneve ne afersi te tregut, qytetaresh dhe klientesh, te cileve ju prezantua qellimi i realizimit te ketyre intervistave, kush e realizon dhe ne kuader te cilit projekt po realizohen. Vendndodhja e tregut aktual: Eshte nje treg i hapur industrial ne gjendje shume kaotike ku operojne mbi 100 biznese. Vendi ku eshte tregu ze nje siperfaqe prej 2,500 m2,dhe eshte i vendosur ne nje ish park te gjelbert. Tregu eshte i improvizuar me disa tenda te cilat jane ne kushte shume te keqija dhe qe krijojne shume shqetesime per klientet pasi eshte shume i veshtire dhe qarkullimi i klienteve. Shumica e tregtareve duhet t’i sjellin e t’i marrin me vete mallarta qe shesin çdo dite gje qe krijon shume veshtiresi ne operimin e tyre te perditeshem. Nje pjese e tyre i magazinojne prane tregut kundrejt nje pagese te permuajshme dhe qe detyrimisht dhe kjo krijon probleme pasi cdo dite ato detyohen te transportojne mallrat drejt ketyre magazinave te improvizuara dhe duhet te bejne po kete gje cdo dite ne mengjez dhe ne dreke.
I – Intervistat e zhvilluara me tregtaret e tregut egzistues industrial te qytetit. Faktikisht per hir te vertetes hezitonin te pergjigjeshin dhe te intervistoheshin ne lidhje me kete çeshtje, por gjithsesi me veshtiresi u intervistuan 100 tregtare te tregut egzistues industrial te qytetit te cilet dhane opinionet e tyre per tregun industrial, te cilat te grupuara shprehen si me poshte: Gj i n i a
Mosha e te intervistuarve
Me pak se 18 vjeç)
50
10 0
86
80 40
18-24 vjeç
30
25-44 vjeç
40
45-64 vjeç
20
60
20 10
Mbi 64 vjeç
14
0 M e sh k u j
0 1
Fe mr a
Duke pare moshen e te intervistuarve ( 50 % ne moshen 25 - 44 vjeç ), del qarte se eshte mosha me aktive e popullsise te cilet zhvillojne biznesin e tyre ne treg dhe se pergjegjeshmeria e intervistave eshte e larte. 86 % e te intervistuarve jane meshkuj dhe vetem 14 % femra . 42 % e ketyre tregetareve kane punuar ne kete treg permbi 10 vjet ç’fare tregon se i njohin mire te mirat dhe dobesite e tregut aktual dhe jane ne gjendje te gjykojne mbi pritshmerite. Vetem 29 % e te intervistuarve jane pronare te ketyre njesive tregetare ndersa 36 % e tyre me qera te cilet paguajne mesatarisht nga 2148 leke ne muaj, dhe 25 % e te intervistuarve i kane dyqanet ne perdorim te cilet paguajne mesatarisht nga 2266 leke ne muaj.
Pagesa mujore per ushtrimin e aktivitetit varion sipas te intervistuarve ne keto vlera prej minimumit 1,000 leke deri ne maksimum 4,000 leke. Ne lidhje me ato tregtare qe paguajne qera mujore ajo varion nga 1,000 leke deri ne 7,000 leke. 84 % e te intervistuarve nuk jane te kenaqur me kushtet aktuale te tregut dhe vetem 11 % jane te disi te kenaqur. Kushte e tregut
100 80 60 40 20
tjeter/kushet hidrosanitare
transporti i mallrave
magazinimi i mallrave
parkimi
qarkullimi i njerezve klienteve
siguria
pastertia
madhesia e tregut
0
90 % e te intervistuarve shprehin pakenaqesine e tyre me pastertine e tregut, 74 % e te intervistuarve nuk ndjehen te sigurte ne veprimtarine e tyre tregetare, 56 % e te intervistuarve shprehen se eshte keq qarkullimi brenda tregut i njerezve dhe klienteve, 55 % e te intervistuarve kane problem madhesine e tregut aktual, 43 % e te intervistuarve thone se problem eshte parkimi, 39 % e te intervistuarve thone nuk ka
kushte magazinimi, 29 % e te intervistuarve vleresojne problem transportin e mallrave dhe 44 % e te intervistuarve specifikojne probleme te tjera te ndryshme nga keto. Vlen te theksohet se shumica e tregtareve te intervistuar shprehen per mungesen e kushteve hidrosanirate te cilat ne tregun egzistues ato mungojne teresisht. 49 % e te intervistuarve mendojne se pozicioni i tregut ekzistues nuk eshte aspak i pershtatshem per te thithur sa me shume kliente dhe 36 % mendojne se eshte shume i pershtatshem, 40 % e te intervistuarve nuk kane siperfaqe te mjaftueshme per biznesin e tyre dhe shprehen se te pakten duan te kene mesatarisht 20 m2 ose (18.9 m2)siperfaqe.
Sipas intervistave rezulton se ditet me me shume fluks jane e diela dhe e shtuna, bleresit e tyre vijne nga fshatrat perreth . 70 % e te intervistuarve do te ishin te gatshem te spostoheshin ne nje zone te re tregtimi me kushte me te mira dhe vetem 20 % nuk jane te gatshem te levizin nga tregu aktual, 72 % e te intervistuarve thone qe siperfaqja e tregut te ri duhet te jete me e madhe, 66 % mendojne se tregu i ri duhet te funksionoje sipas te njejtave orare dhe cikleve si ne tregun egzistues, 47 % mendojne se nje objekt me parametra fizike si Tregu i ri i Fruta - Perimeve te qytetit do ishte i pershtatshem per qytetin. 49 % e te intervistuarve mendojne se tregtaret e tjere te zones do ta mbeshtesin idene per t’u spostuar ne nje treg te ri industrial me parametra me te mire 71 % e te intervistuarve jane te gatshem per te marre pjese ne procesin e diskutimit per ndertimin e nje tregu te ri industrial ne qytetin e Kukesit dhe 35 % e te intervistuarve jane te gatshem te kontribuojne direkt ne kete iniciative. Kane treguar gatishmerine per t’u perfshire ne nje grup pune per diskutimin me autoritetet vendore per ndertimin e tregut te ri industrial te qytetit keto persona: 1. Nexhbedin Bilali, 2. Veli Spahiu, 3. Haki Toshi, 4. Hajri Ademi, 5. Meriman Mustafa, (0683771386), 6. Xhavit Voja, 7. Zylfi Palushi (0692866538), 8. Demir Axhami (0683055034), 9. Shpetim Kovaçi (0692342658), 10. Fitor Shehu (0682575873), 11. Hysni Shahu, 12. Fatmi Ismaili, 13. Brahim Kovaçi, 14. Xhafer Gjana, 15. Rahmi Ollomani, 16. Sami Domi, 17. Artur Ismaili, 18. Klodian Braha, 19. Murat Domi (0682232133), 20. Kamber Ademi,
21. Klodian Kovaçi, 22. Islam Kaçi 23. Gazmend Trota 24. Astrit Zhubi 25. Fatos Domi 26. Ylber Tershalla 27. Kasem Terziu, 28. Isa Omuri 29. Mersim Omuri 30. Ilir Dunga, 31. Elez Koçi, 32. Astrit Shllaku, 33. Ndriçim Bilali 34. Halit Kovaçi, 35. Demë Axhami
(0682396291), (0682973188), (0682281671), (0682617784), (0683713830), (0682601890) (0682344552),
(0692388415),
II – Intervistat e zhvilluara me tregtaret pergjate rrugeve kryesore tregetare te qytetit te Kukesit. Per kategorine e dyte te te intervistuarve u kontaktuan ne menyre te drejteperdrejte nje numer me i vogel (50) tregtaresh pergjate rrugeve kryesore tregetare te qytetit te Kukesit te cilet referuar te dhenave te pergjithshme rezultojne: Ne moshen me aktive per pune 54 %, dhe 92 % te te intervstuarve jane meshkuj. 48 % e ketyre tregetareve te intervistuar kane mbi 10 vjet qe ushtrojne aktivitetin e tyre te biznesit 58 % e tyre ambjentin e kane ne pronesi, 28% me qera dhe 14 % ne perdorim. Qeraja e paguar nga keta tregetare eshte mesatarisht 15000 leke (15142) Siperfaqja mesatare e pershtatshme sipas tyre eshte 120 m2 (118.5m2) dhe keshtu shprehen afro 64 % e te intervistuarve Klientet e te intervistuarve kane dendurine me te madhe ne ditet e shtune dhe e diel, 58 % e klienteve jane femra 56 % e bleresve te ketyre njesive vijne nga fshatrat perreth
98 % e ketyre tregtareve nuk kane ndonje pike ku te zhvillojne aktivitet ne tregun aktual.
54 % nuk e shikojne tregun aktual si nje konkurrence serioze per biznesin e tyre. 46 % e ketyre bizneseve kane qene fillimisht tregetar ne ekzistues 78 % e te intervistuarve mendojne se kushtet e tregut ekzistues industrial nuk jane te pershatshem per klientet dhe banoret e qytetit te Kukesit. Parametrat e Tregut 40 35 30 25 20 15 10 5 0 siperfaqja / madhesia e tregut
1. 2. 3. 4. 5.
pastertia
siguria
qarkullimi i njerezve klienteve
parkimi
magazinimi i mallrave
transporti i mallrave
tjeter (hidrosanitare)
76 % e te intervistuarve shprehin pakenaqesine e tyre me pastertine e tregut, 56 % e te intervistuarve kane verejtje per sigurine ne veprimtarine e tyre tregetare, 58 % e te intervistuarve shprehen keq per qarkullimin brenda tregut te njerezve dhe klienteve, 50 % e te intervistuarve kane problem madhesine e tregut aktual, 68 % e te intervistuarve thone se problem eshte parkimi, 44 % e te intervistuarve thone nuk ka kushte magazinimi ne tregun aktual, 18 % e te intervistuarve vleresojne problem transportin dhe 20 % e te intervistuarve specifikojne probleme te tjera. 90 % e te intervistuarve shprehen se ka nevoje qyteti i Kukesit per ndertimin e nje tregu te ri industrial dhe 64 % e te intervistuarve shprehen se tregu i ri duhet te jete me i madh se tregu aktual, 78 % mendojne se nuk duhet te ndryshoje gje ne skemen e funksionimit. 46 % e te intervistuarve shprehen te interesuar te zgjeronin aktivitetin tuaj edhe ne nje treg te ri industrial vendndodhja e tij shprehet: ( Lagje e Re dhe “Ketu ku eshte (vendi egzistues)“ 72 %, pjesa tjeter “Tek Xhamia”, ”Ne shtraze”, “Tek Pallati Kultures” etj Vetem 18 % e te intervistuarve shprehen se jane te gatshem per te marre pjese ne procesin e diskutimit per ndertimin e nje tregu te ri industrial ne qyetetin e Kukesit, vetem 4 % jane te gatshem per te investuar personalisht sipas nje skeme bashkepunimi me autoritetet vendore duke marre keshtu nje rol ne ndertimin dhe menaxhimin e tregut te ri industrial dhe vetem 10 % e te intervistuarve shprehen te gatshem per t’u perfshire ne diskutimin me autoritetet vendore per ndertimin e tregut te ri industrial te qytetit. Kane treguar gatishmerine per t’u perfshire ne nje grup pune per diskutimin me autoritetet vendore per ndertimin e tregut te ri industrial te qytetit keto persona: Remzi Matranxhi (0683376088) Man Matranxhi ( 0692563580) Shkelzen Duraku (0683579627) Bardhyl Sopaj (0682038229) Xhafer Matmuja (0682783682)
III – Intervistat e zhvilluara me banoret e zones perreth dhe klientet e tregut egzistues industrial te qytetit. Per kategorine e trete te te intervistuarve u kontaktuan ne menyre te drejteperdrejte nje numer qytetaresh te cilat ishin kliente te tregut si dhe me banore te zones perreth, ku duhet specifikuar se zona perreth tregut eshte e ndare ne dy kategori ne lagjen nr.1 te qytetit dhe ne lagjen e Re e cila eshte formuar pas viteve ’90 dhe ne baze te studimit te intervistave te bera me kete kategori rezultojne keto te dhenave te pergjithshme: 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 M e pak se 18 vjeç)
18-24 vjeç
25-44 vjeç
45-64 vjeç
M bi 64 vjeç
Sic shikohet dhe nga grafiku shumica e te intevistuarve jane te moshes 25 - 44 vjeç . Gjinia e te intevistuarve jane 49% meshkuj dhe 51% femra. Duke ju referuar intervistave rezulton se ditet ne te cilat frekunetohet me shume tregu industrial eshte dita e shtune perkatesisht 53 dhe diten e diel 85. Kane shprehur pakenaqesine me kushtet e funksionimitte ketij tregu 65 % e te intervistuarve siç mund te vihet re ne grafik: 70 60 50 40 Series1 30 20 10 0 Po
Jo
Tjeter
Ne lidhje me elementet qe i konsiderojne me problematike dhe qe duhet te gjejne zgjidhje jane si ne grafikun e meposhtem: Elementet problematike qe duhen te permiresohen 70 60 50 40 30 20 10 0 siperfaqja / m adhesia e tregut
pastertia
qarkullim i i njerezve klienteve
siguria
magazinim i i m allrave
parkim i
transporti i m allrave
tjeter
Vihet re se jane nje sere elemtesh ku me kryesoret jane siparfaqja e tregut,pastertia dhe qarkullimi i njerezve dhe klienteve.
73 % e te intervistuarve shprehen se pozicioni i tregut industrial ekzistues eshte i pershatshem per klientet dhe banoret e qytetit te Kukesit dhe vetem 23 % thone te kunderten. 96 % e te intervistuarve mbeshtesin idene qe qyteti i Kukesit ka nevoje per ndertimin e nje tregu te ri industrial me hapesire me te madhe se tregu aktual dhe kjo perkrahet nga 82 % e te intervistuarve. 66 % e te intervistuarve nuk mendojne se duhet ndryshuar menyra e funksionimit te tregut. Shumica (47 % shume +29 % disi) jane te bindur se nje objekt me parametra fizike si Tregu i ri i Fruta - Perimeve te qytetit do ishte i pershtatshem per qytetin e Kukesit. Shumica e bleresve shprehen se pozicioni me i pershateshem per tregun industrial te qytetit eshte ketu ku eshte tregu aktual, nje pjese e vogel shprehen per vende si: (Lagje e Re, Zona prane Xhamise, tek Obelisku, Parku i Ri ) etj
Mbeshtetur nga tre kategorite e te anketuarve (intervistave) rezulton se: Ndertimi i nje tregu te ri industrial eshte i domosdoshem. Parametrat e ketij tregu te jene me hapesire me te madhe se tregu aktual. Vendndodhja e ketij tregu eshte e negociueshme pasi jane dhene disa variante si psh tregu aktual me zhvendosje djathtas lagje e re deri tek Parku i Ri per te cilen jane shprehur shumica e te intervistuarve.
Specifikisht kerkohet: Te sigurohet pastertia Te kete vend parkimi Te kete siguri per mallin (kushte magazinimi) Te sigurohet qarkullimi i lire i klientëve dhe i mallrave (transporti). Te kete kushte hidrosanitare per tregtaret dhe klientet. Grupi i eksperteve: Ylber Zyber
Çejku Jata
- Ekspert - Ekspert DREJTUES Zurian ALUSHI (________________________)