Magazine 'Samen zorgzaam' voor Stichting Welzijn Putten

Magazine over mantelzorg in Putten

Zo doen we dat in Putten!

SAMEN ZORG ZAAM

“ Ze realiseren zich niet wat dit voor ons betekent�

Cor en Lenie Agterhof ervaren meedenken vanuit de hardloopvereniging als cadeautje (blz 18)

uitgave 2017

INHOUD COLOFON EN DANK WOORD

03

Voorwoord Ard Kleijer

04

Kort en actueel

06

Cijfers: mantelzorg in Nederland

07

Wiebo van der Leij biedt zorg

09

Verslag van spannende inspiratiemiddag over welzijn in Putten

14

Danique (13) vertelt over haar ervaringen

17

Column Warme Woorden van Klaske Rehorst

18

Cor en Lenie Agterhof ervaren meedenken

20

Voorbeeld uit het leven van alledag

21

Bewaarposter: Samen zorgzaam in Putten; het aanbod aan ondersteuning

25

Reportage Stichting Grensverleggende

28

Cijfers: mantelzorg in Putten

29

Samen Zorgzaam in Putten in quotes

30

Piet Brandsma is een optimistische mantelzorger

33

Platform Mantelzorg wil graag vraagbaak

35

Kees Paap, de nieuwe coördinator van SWP,

38

Reportage ZorgErf Buiten-land

42

Beleidsambtenaar Tineke Hoogendijk over mantelzorg in Putten

44

De Achterkant: als mantelzorgers hulp vragen…

samen met mantelzorgers

als jonge mantelzorger

vanuit de hardloopvereniging als cadeautje

Talenten

voor mantelzorgers zijn stelt zichzelf voor

is dat kracht

Colofon

Bladformule: Stichting Welzijn Putten en Qrne Redactie: Simone van Ee, Ingrid van den Brink, Tanja van Driel,

Mariëtte Klein Kranenberg, Eelco Visser (Qrne) Teksten: Andrea Kuijpers, Mariëtte Klein Kranenberg, Klaske Rehorst en Eelco Visser Eindredactie: Eelco Visser Ontwerp en vormgeving: Coert de Boe Beeld: Henk-Jan Winkeldermaat en Eelco Visser Drukwerk: Flyeralarm

Dankwoord

Met dank aan alle geïnterviewden en contactpersonen bij de Puttense organisaties

Voorwoord

DE ZORGZAAMSTE GEMEENSCHAP VAN NEDERLAND

I

n 2010 kreeg ik als wethouder het dossier mantelzorg in mijn portefeuille. Het was ook het jaar dat we Steunpunt Mantel­zorg hebben ondergebracht bij de lokale welzijns­ organisatie. Ontmoeting en gezelligheid stonden toen nog voorop, terwijl in het decentralisatiedenken de preventie van zorg centraal moest komen te staan. Hoe draag je daar als organisatie aan bij? Het duurde een tijd voordat we daarin samen de goede richting vonden. Daar was binnen Welzijn Putten een cultuur­ver­ande­ring voor nodig. Tegenwoordig hebben de gemeente en Welzijn Putten het samen over maatschappelijke doelen en te bereiken effecten en is er veel meer besef dat ondersteuning toe­ge­voegde waarde levert aan de kwaliteit van leven van mantel­zorgers. Welzijn Putten heeft het stof van zich af weten te schud­den en de deuren voor maatschappelijke initiatieven open gezet! We trekken nu samen aan dezelfde kant van de kar. Ambtelijk zijn de lijntjes kort, bestuurlijk is er maandelijks con­tact en er is vertrouwen. We zoeken samen hoe we het beter kunnen doen.

u nodig om mantelzorg te kunnen bieden, met elkaar en zo lang mogelijk zonder relatie met formele zorg? Waarbij wel oog is voor situaties waarin professionele ondersteuning nodig is, want mantelzorgers kunnen ook niet alles alleen aan. Een Steunpunt Mantelzorg, dat lokaal een netwerk kan vlechten met een grote schil van vrijwilligers eromheen, past bij Putten en bij de Veluwse mentaliteit. Mensen hier zijn graag baas op eigen erf en moeten niet teveel van auto­ri­ teiten hebben; ze lossen veel in eigen gemeenschap op.

Daarom hoop ik ook dat de Puttense mantelzorger een steunende gemeente ervaart, die niet teveel barrières opwerpt. Ik denk dat we trots kunnen zijn op hoe we het nu hebben staan. We hebben de laatste zeven jaar een cultuur kunnen creëren waarin gemeente, organisaties, vereni­ gingen, kerken en bedrijven elkaar veel meer opzoeken.

In mijn nieuwe functie bij Zorggroep Noordwest Veluwe ga ik verder met het werken aan de zorgzaamste gemeenschap van Nederland.

Steunende overheid

Ard Kleijer is namens de Christen Unie ruim tien jaar actief geweest als wethouder. Op 15 september 2017 nam hij afscheid. Hij blikt terug op de zeven jaar dat hij mantelzorg in zijn portefeuille had en heeft gewerkt aan ‘de zorgzaamste gemeenschap van Nederland’.

Ons streven is om van Putten de zorgzaamste gemeen­ schap van Nederland te maken. Met een dikke streep onder gemeen­schap. Als gemeente willen we faciliteren: wat heeft

3

KORT EN ACTUEEL Ervaringen uitwisselen en tips delen op Wereld Alzheimerdag SAMEN AAN DE WANDEL Op Wereld

Alzheimerdag, 21 september jl., konden mantelzorgers van naasten met de­mentie deelnemen aan de Mantel­zorg­wandeling. Doel was, naast een heerlijke avondwandeling, om mantelzorgers in contact te brengen met mensen in de­zelfde situatie. Ze konden op een ge­zonde en ont­span­ nen manier ervaringen uitwisselen en tips delen. En dat was wat er gebeurde!

Na een lekkere kop koffie, volgde een heerlijke wandeling over Zorgerf Buiten-Land. Bij terugkomst konden de deelnemers kennis maken met diverse activiteiten die in Putten worden aangeboden voor mensen met dementie en hun mantelzorgers.

43

6 2

De Mantelzorgwandeling op Alzheimerdag was een initiatief van Zorggroep Noordwest-Veluwe, Stichting Welzijn Putten, Zorgerf Buiten-land, Icare, Norschoten, Alzheimer Nederland en het Platform mantelzorg Putten.

4

1

0 0 .2

43

Niemand hoeft er alleen voor te staan

6 6517

42 3

2516775

VRIJWILLIGE ZORG VOOR ELKAAR DOOR DE NPV Bij het verlenen van

Test uw woning op comfort en veiligheid

1

675

Praktische hulp

Dus bent u mantelzorger van uw man en zoekt u iemand die even bij hem kan zijn als u een boodschap moet doet? Of bent u druk met een autistisch kind dat veel aandacht vraagt en zoekt u iemand die af en toe wat leuks met uw andere kinderen kan doen? Of is een naaste beginnend dementerend en hebt u baat bij iemand die eens per week met hem of haar gaat wandelen? Zoek dan contact met NPV-Thuishulp. De vrijwilligers bieden u prak­tische hulp in deze en andere vergelijk­bare situaties en vinden het belangrijk u en uw om­ geving optimaal te onder­steunen in uw thuissituatie. Ze werken daarbij samen met de professionele zorg en mantel­ zorg die u al heeft.

43

6 2517

0 0 .2

1

675

Meer informatie en contactgegevens vindt u op www.npv.nl/thuishulp.

6 6517

42 3

0 0 Langs 1.2 het Bospad

0 0 .2

heerlijk in uw woning? Met fijne buren, dichtbij voorzieningen, in een mooie omgeving? U wilt (liever) niet ver­ huizen maar zo lang mogelijk thuis blijven wonen? Steeds meer mensen hebben hun woning verbeterd en veiliger gemaakt. Zij merken dat, ondanks dat ze geestelijk jong blijven, het lichaam wel wat ouder wordt. Het voorkomen van ongelukken, onaf­ hanke­lijk en actief blijven is voor hen een grote drijfveer om nu alvast maat­ regelen te nemen en de woning te verbeteren.

2516775 675

0 van mijn vader 0 .2

mantelzorg is het goed te weten dat u er niet alleen voor hoeft te staan.

Verschil­lende organisaties (zie pagina 21 t/m 24) bieden zogenaamde respijt­ zorg. Dat is vervangende zorg, waarbij een beroeps­kracht of vrijwilliger de zorg tijdelijk even over neemt. Bij de NPV (de voormalige Nederlandse Patiëntenvereniging) ge­beurt dat van­ uit NPV-Thuishulp. Daar staan vrij­ willigers voor iedereen klaar. Het maakt niet uit of u wel of geen lid bent van de NPV; iedereen kan een beroep doen op de NPV. Dit onder het motto: uw vraag, onze zorg!

43

WOONGEMAKPUTTEN U woont

RESPIJTZORG VAN STICHTING WELZIJN PUTTEN ‘Langs het bospad

van mijn vader’ is natuurlijk een woord­speling op het zinnetje uit ‘Het Dorp’ van Wim Sonneveld, waarin het bospad een tuinpad is. De welzijns­ dienst ‘langs het bospad heeft als doel het activeren van inwoners van Putten met geheugen­problematiek. In de tijd dat deze mensen aan de slag zijn, kunnen hun mantel­zorgers tijdelijk de zorg even loslaten. Uiteraard kan de mantelzorger er ook voor kiezen mee te doen om zo in con­tact te komen met andere mantelzorgers.

Positief beweegprogramma

Het is een prikkelend en positief beweeg­programma, dat iedere tweede dinsdag van de maand wordt aange­ boden en waarbij deelnemers op hun eigen tempo kunnen wandelen.

Tijdens een koffie­moment is er ruimte voor persoonlijke uitwisseling. Het wordt aangeboden door de inzet van gespecialiseerde en geschoolde vrij­ willigers van Stichting Welzijn Putten en de natuurexpert van Stichting Grensverleggende Talenten, die het beweegprogramma begeleidt. Het landelijke kennisinstituut heeft de Puttense aanpak vermeld als goed voorbeeld op haar website!

43

6 2517

0 0 .2

1

675

Meer informatie?

Bel Stichting Welzijn Putten (0341 - 357078).

0 0 .2

1

1

Meekijken

De adviseurs WoonGemak van de Stich­ting Welzijn Putten kijken graag met u mee om uw woning waar nodig veiliger en gemakkelijker te maken.

Ook als u mantelzorger bent van uw partner, uw ouder(s)of kind; een woon­ adviseur kan met u mee kijken. Hij of zij geeft slimme, praktische tips onder meer over het ge­bruik van de keuken, badkamer en toilet, goede verlichting binnen en buiten en de toegankelijk­ heid van het huis.

Vraag een huisbezoek aan

Ontdek wat u zelf kunt doen in uw woning, doe alvast de online huistest of vraag een huisbezoek aan bij Stichting Welzijn Putten. Een huis­ bezoek door een woonadviseur duurt gemiddeld 1 à 1,5 uur en is gratis.

U kunt al uw vragen stellen aan de WoonGemakPutten-vrijwilliger.

WoonGemakPutten is een samenwerkings­pro­ ject van Stichting Welzijn Putten, Wijk­verpleeg­ kundigen Putten, Woningstichting Putten, Participatieraad Putten en de gemeente Putten.

5

43

6 17

Mantelzorg in Nederland

0 0 .2

1

CIJFERS

675

43

6 2517

0 0 .2

1

675

1 OP DE 3 NEDERLANDERS … gaven in 2014 mantelzorg (ruim 4 miljoen mantelzorgers)

610.000 MANTELZORGERS …

geven zowel langdurig (langer dan 3 maanden) als intensief hulp (meer dan 8 uur per week)

4 OP DE 5 MANTELZORGERS … helpt familie

87% VAN DE MANTELZORGERS …

geniet van de leuke momenten van het zorgen

1 OP DE 10 MANTELZORGERS …

voelt zich zwaarbelast (400.000 mantelzorgers)

1 OP DE 6 WERKNEMERS …

combineert betaald werk met mantelzorg

11% VAN DE WERKENDE MANTELZORGERS … moet dagelijks of wekelijks het werk onderbreken om hulp te kunnen bieden

Bron: Informele hulp, wie doet er wat? (SCP, 2015) / Kinderen en jongeren met een langdurig ziek gezinslid in Nederland, aantallen en enkele kenmerken (A. de Boer, D. Oudijk, L. Thielen, 2012) 6

12% VAN DE JONGEREN TUSSEN 5 EN 24 JAAR … groeit op met een chronisch zieke huisgenoot (450.000 mantelzorgers)

Wiebo van der Leij (Buurtzorg) biedt zorg samen met mantelzorgers

“ WE HEBBEN HET HIER EIGENLIJK BEST GOED VOOR ELKAAR”

Wiebo van der Leij werkt bij Buurt­zorg. Mevrouw Berendsen is één van de mensen voor wie hij zorgt.

Dat doet hij met hart en ziel, maar zeker niet alleen. Bij Buurtzorg pro­beren ze de zorg namelijk zoveel als mogelijk te delen met de mantel­zorgers.

In dit geval de zoon en dochter van mevrouw.

H

aar zoon woont bij haar in huis, haar dochter iets ver­ derop in Putten. Het dichtbij wonen helpt de dochter in het kunnen bieden van de zorg, net als het feit dat al haar kinderen inmiddels zijn uitgevlogen. Mevrouw Berendsen prijst ook haar schoonzoon nog even: “Wat een fantastische man is dat. Wie zou het nou zonder morren accepteren dat zijn vrouw er zo vaak niet is?”

Opmerkelijk leven

Mevrouw Berendsen is 92 jaar. Ze heeft een opmerkelijk leven geleid. Sinds 1943 heeft ze naar eigen zeggen liefst 22 keer het ziekenhuis voor langere tijd van binnen gezien.

Ze vertelt het glimlachend. “Maar ik ben nu toch maar mooi

92 jaar oud.” De laatste tijd gaat de gezondheid van mevrouw achteruit. Sinds een tia, een aantal maanden geleden, is ook haar geheugen verslechterd. Haar dochter is er daarom de meeste weekdagen van half tien tot half twaalf.

Dan pakt ze dingen voor haar moeder, geeft ze de bloemen water en doet ze van alles in het huishouden. Haar broer eet voordat hij naar zijn werk gaat een boterham met moeder en zorgt ’s avonds voor haar. Wiebo doet namens Buurtzorg alles wat de kinderen zelf niet kunnen doen. Zoals moeder een aantal keren per dag in bed leggen en uit bed halen.

Ook lukt het moeder steeds minder goed zichzelf te wassen sinds de laatste hersenbloeding.

Een man

Mevrouw weet wat het is om mantelzorger te zijn. Ze heeft zestien jaar voor haar man gezorgd. In die tijd had ze wonderlijk genoeg zelf nauwelijks fysieke klachten. Die kon ze bij het bieden van de mantelzorg ook niet gebruiken. De zorg voor haar man was al snel een fulltime bezigheid. Twee a drie keer per dag kreeg ze ondersteuning van een fysio­ therapeut, daar­naast kwam Icare thuizorg bij haar langs.

Mevrouw Berendsen: “Dat waren altijd dezelfde mensen.

Dat is nu ook zo met Wiebo en dat vind ik heel fijn. Hij komt > 7

twee of drie keer per dag.” Het is duidelijk te zien dat Wiebo en mevrouw een goede klik heb­ben, al was het voor mevrouw wel een shock dat ze een man als thuiszorg­ medewerker kreeg. “ Haar dochter weet het nog goed.

“Wiebo kwam voor morfinepleisters en ik zag ma meteen al kijken: een man! En die moest haar ook nog wassen. Toch is het niet gek; ma heeft altijd al sneller een klik met mannen.

Ma fleurt sowieso altijd op met mensen om zich heen, mensen die goed voor haar zijn. De zorg voor mijn moeder bepaalt het ritme van mijn dag. Eerder ging ik nog naar de

“ Belangrijk om te kijken wat we kunnen verdelen, om samen te bekijken wat verpleging is en wat mantelzorg.

Wat kunnen we samen doen?”

Bijbelkring ’s morgens, nu niet meer. Ik ben hier meerdere momenten per dag. Ma kan nog best veel, maar bepaalde dingen ook niet. En het wordt steeds minder. En wordt naar eigen zeggen snel benauwd. Soms leg ik een stapeltje was neer, dan is het één handdoek vouwen per keer. Ma wil nog graag naar buiten, maar dat lukt alleen niet meer.”

8

Een échte band

Wiebo zorg inmiddels vier jaar voor mevrouw. “Eerst is het vooral kijken wat er aan de hand is. Ze belde me zelf, bij andere patiënten start het met een belletje van de huisarts.

Vervolgens ging ik met mevrouw in conclaaf: wat is er nodig? Eerst alleen morfinepleisters, toen uit bed helpen als het niet kon, weer wat later moest ik haar wassen. Ze wilde zo lang mogelijk doen wat ze zelf kon en dat is goed. Nu houden we alles in de gaten. Mevrouw kampt met steeds meer gebreken en ik kom er steeds iets vaker, ook om haar dochter en zoon te helpen. Het is belangrijk te kijken wat verpleging is en wat mantelzorg. Wat kunnen we samen doen en hoe verdelen we de zorg? Ik merk dat het vooral voor de dochter niet gemakkelijk is.” Wiebo regelt veel dingen en klaart wel eens bijzondere klusjes. Zo zorgde hij via Facetime dat mevrouw bij de bruiloft van haar klein­ dochter aanwezig kon zijn. Wiebo: “Dat vind ik ook het leuke van werken bij Buurtzorg. Je krijgt echt een band met mensen. En dan doe je ook wel eens iets buiten werktijd.

Ik vond dat ze als oma bij de bruiloft van haar kleindochter moest zijn, al was het maar via de tele­foon!”

Daarnaast is Wiebo bemiddelaar tussen mevrouw en haar kinderen, bijvoorbeeld als het spannend wordt. “Mooi voorbeeld is een nieuw bed. Dat brengt verandering met zich mee en geeft wat spanning. Verder houd ik aanpassingen in de gaten en wat er in fysieke zin nodig is.

Dat helpt mevrouw ver­der en ons ook. Uiteindelijk bereik je samen met de mantel­zorgers het punt dat het echt teveel wordt. Daarom staat mevrouw nu ook ingeschreven bij verpleeghuis Elim. Ik zit aan het maximum van mijn uren en de kinderen kunnen niet meer aan. Die belasting probeer ik goed in de gaten te houden. Als er iets is, trekt dochter gelukkig ook aan de bel. Daarnaast spreken we elkaar regelmatig en delen we informatie via ‘OZO-verbind­zorg.”

Wiebo merkt dat de belasting voor mantel­zorgers steeds groter wordt. Toch sluiten mevrouw, dochter en Wiebo samen positief af. “We hebben het hier eigenlijk best goed voor elkaar.”

Verslag van een spannende Inspiratiemiddag Welzijn in Putten

“ Mensen zoeken geen plek om een vraag te stellen, maar een antwoord op een vraag”

Het is een stralende middag. Het terrein van Landgoed Schovenhorst ligt er uitnodigend bij. In de Werkstee, rondom de idyllische tuinen van het landgoed, zijn zo’n 25 professionals bijeengekomen voor een Inspiratiemiddag over ‘welzijn in Putten’ in het algemeen en mantelzorgondersteuning, vrijwilligerswerk en de ondersteuning van kwetsbare groepen in het bijzonder. Tot tevredenheid van de initiatiefnemers van Stichting Welzijn Putten (SWP) blijken er stoelen en tafels tekort te zijn. Dat kan namelijk maar twee dingen betekenen: een slechte voorbereiding of een overweldigende opkomst. Dat laatste is het geval.

B

estuursvoorzitter Elly van Sluis van SWP is dan ook enorm tevreden. Ze trapt af en vertelt over de bredere opdracht van SWP. Het gaat een bredere doelgroep bedienen, heeft andere taken gekregen en gaat experimen­ teren met nieuwe werk­vormen. Dit alles betekent meer samenwerken. Met alle professionals en vrijwilligers de schouders eronder zetten om de Puttenaren te kunnen helpen. Vanmiddag is een eerste aan­zet tot meer samen­ werking. Elly spreekt de hoop uit dat de organisaties elkaar na vanmiddag nog beter weten te vinden.

Bekend van Radio en TV

Vol trots stelt Elly Carin Gaemers voor. Ze is gepokt en ge­ mazeld in het welzijnswerk en vanmiddag de gespreksleider.

Ze vertelt de aanwezigen dat ze haar misschien kennen van Radio en TV; ze is samen met Hugo Borst verantwoordelijk voor de mediagenieke campagne ‘Scherp op ouderenzorg’.

Zorg en welzijn liggen haar na aan het hart. Deze middag gaat over veranderingen. Die spelen niet alleen bij SWP, maar in het hele land. Anders dan voorheen staan organisaties voor de uitdaging samen een samenhangend aanbod voor burgers neer te zetten, met de focus op de meest kwetsbaren. Zij krijgen de minste ondersteuning, terwijl ze deze het hardst nodig hebben. Carin is positief: in de voorbespreking van deze middag bleek dat alle voor­ waarden aanwezig zijn om samen een vliegende start te maken. Er is al samenwerking, er zijn al korte lijnen, het veld is overzichtelijk en straks zitten veel organisaties in het­zelfde pand. Uit de huiswerkopdracht, het benoemen van de drie sterkste punten van de eigen organisatie, bleek dat orga­ nisaties veel gedeelde waarden hebben: betrokken­heid bij de eigen doelgroep, bij wat ze doen en een gedeelde wil tot samen­werking. Dat alles ís er al! Daarnaast staat de ge­ meente positief ten opzichte van het welzijnsbeleid. Niet vanuit een beheers­gedachte, maar vanuit inhoud. Daar is dus ruimte en dat be­tekent dat er ook geld is. Carin sluit haar opening af: “Er is op alle mogelijke manieren ruimte.

WAARDEVOLLE MIDDAG LEVERT DRIE GEDEELDE WAARDEN OP De middag leverde drie door alle aanwezigen gedeelde waarden op voor het ‘organisatorische skelet’ rondom welzijn in de gemeente Putten.

Het zijn: 1. Iedereen met een vraag krijgt een antwoord.

2. W e zoeken binnen een relatie of een gemaakte afspraak altijd naar een oplossing.

3. W e zullen onderling geen domeindiscussies voeren.

10

Als er een urgent vraag­stuk is waar we iets mee moeten in Putten, valt daar over te praten. Het kan zomaar dat Putten straks landelijk in de voorhoede van deze ontwikkeling zit.”

Elkaar verrijken

Mooier kan de middag niet starten. Carin heeft het over de meest kwetsbaren in de samenleving. Hoe kom je achter de voor­deur? Vaak zijn het zorgmijders. En wellicht is hier in Putten wat meer sociale druk, willen mensen niet gezien worden als klant van een bepaalde organisatie. Eén ding staat voor haar als paal boven water: de aanwezigen hebben veel in huis! Carin stelt een ruilmarkt voor: waar kunnen we elkaar versterken en aanvullen? De deelnemers kunnen onbevreesd meedoen; het is geen exercitie die in fusies moet uitmonden, maar bedoeld om elkaar te verrijken ten behoeve van de burgers. Na een uitgebreide voorstelronde, waarbij de sterkste punten van de organisaties boven tafel komen, stelt Carin vast dat Putten een enorm aanbod zorg en welzijn heeft. Is het te groot? Misschien wel op sommige terreinen. Dan wordt het onduidelijk voor de bewoners. Is er overlap? Vanuit de ge­meente is dit lastig te merken. Tineke, de beleidsambtenaar, ervaart in ieder geval dat alle aan­ bieders het gemeentehuis weten te vinden. Is er één organisatie met totaaloverzicht?

Dat zou volgens de aanwezigen de gemeente moeten zijn.

Er is geen complete sociale kaart, wel is er een app, Connect Putten. Mariëtte van SWP stelt dat de aanwezigen elkaar misschien wel kennen, maar er is een verschil tussen kennen en écht kennen. In het laatste geval weet je wat een andere organisatie toevoegt aan de eigen dienstverlening.

Ze geeft een voorbeeld. “Ik heb vaak gehoord: wat doet SWP nu precies? Terwijl iedereen ‘ons kent’. Als ik vraag wat we toevoegen, wordt het moeilijker. Bij­voorbeeld met de Brasserie bij de Schauw. Prachtige ruimte die in een behoefte voorziet en waar vrijwilligers koffie schenken en gezelligheid faciliteren. Maar dat doen wij elders ook. Wat voegt dat dan toe?” Er volgt een korte discussie over denken in doel­groepen versus ontschot denken. Over aanwezigheid van aan­bod en de bekendheid ervan. Tot Carin inbreekt: “Ik denk dat niet iedereen het aanbod exact scherp heeft, maar als ik jullie opsluit, komen jullie samen denk ik wél tot een dekkend aan­bod. Er is behoefte aan overzicht. Een netwerk welzijn-zorg kan daar belangrijk in zijn.” Tineke: “We weten wel dat het moet ge­beuren, maar het is heel veel. Met de app maken we een voor­zichtige start.” Edwin van de Participatieraad benoemt ver­trouwen als sleutelwoord: “Je moet vertrouwen in elkaar krijgen, door succesbeleving, door ergens te vinden wat je zoekt. Openheid is daarbij belangrijk.”

Connect Putten

Carin wil meer over de app weten. Het is een Puttense versie van een landelijke app en is door een Puttense ambtenaar ingericht. Professionals worden uit­genodigd mee te doen en kunnen aangeven over welke exper­tise ze beschikken en waarvoor ze geappt mogen worden. Carin: “Zou dat geen mooie taak voor de nieuwe coördinator van SWP zijn? Dat hij drie maanden neemt om deze app gevuld te krijgen? Met als doel het, ondanks allerlei bezwaren, voor Putten 100% gedekt te krijgen? Zo bundel je ook expertise over aanbieders buiten het netwerk. Mariëtte stelt voor daar met anderen verder over te denken en er in ieder geval de ambte­naar bij te betrekken. Maar het is duidelijk dat er een wens ligt om de informatie en verwijsmogelijkheden meer dekkend te krijgen. En of dat via een app, een gemeentegids of een sociale kaart gaat, dat maakt niet uit. Carin rondt af: “Ik denk dat er in die app een meerwaarde zit. Dus bespreek het met de ambtenaar en een paar mensen die er werk van willen maken. Ga het doen, laat het groeien en houd daarbij constant de aansluiting!”

Skelet van samenwerking

De pauze biedt niet de vertrouwde beelden van profes­sio­ nals die gaan bellen of hun mail checken. Niemand trekt zich terug in zijn digitale werkomgeving. Er wordt druk met elkaar ge­sproken, overlegd, kaartjes uitgeruild en afspraken gemaakt. Dat deel van de Inspiratiemiddag is hoe dan ook al geslaagd. Na een vruchtbaar kwartier gaat Carin verder. Ze

“ Dat zou ook een waarde kunnen zijn: we zoeken altijd binnen een relatie of een gemaakte afspraak naar een op­lossing” vraagt waar de aanwezigen op kunnen gaan samenwerken?

Bij­voorbeeld aan de bekendheid van het aanbod naar burgers toe? En het signaleren van problemen achter de voordeur? Dan gaat het om het bespreekbaar maken van de samenwerking en de verspreiding van ‘praktische kennis’: wat kan ik aan jouw orga­nisatie hebben? De deelnemers hebben al snel na de pauze de ruggengraat van ‘het skelet’ van de Puttense samenwerking te pakken: weten waar kennis is, waar partners zijn en waar de toe­gang tot een benodigd netwerk is. Als je dat weet en er komt geen ant­ woord op een vraag, weet je dat er een hiaat in het aanbod is. Vanuit dit skelet is er maximaal inzicht in aanbod en aan­ bieders en kunnen zinvolle verbindingen worden gelegd met > 11

het verenigingsleven en kerkgenootschappen. Vanuit die ver­ bindingen kunnen individuen of kleine groepjes aansluiting vinden. Carin hoort het tevreden aan. En vraagt of er geen con­currentie is in de Puttense markt van zorg en welzijn. Elly denkt dat het risico er zeker is. Daarom vindt ze het mooi dat iedereen hier zit, zodat samen overlap kan worden voor­ komen en scherp wordt waar iedereen het beste in is. Zo hoeven organisaties niet negatief in elkaars vaarwater te gaan zitten. Carin vraagt of we dit punt tot de gedeelde Puttense waarden mogen rekenen: ‘Wij zullen geen domein­ discussies gaan voeren?’ De deel­nemers knikken instem­ mend. Dat ligt nu vast. Hoe voorkom je scheve ogen?

Bijvoorbeeld als burgers, door te grote caseloads bij organisaties, gaan ‘shoppen’ naar een organisatie die wel­ licht niet het beste kan helpen, maar wel in staat is iets te doen? Dan krijgt een burger het idee dat de ene partij sneller handelt dan de ander. Carin vraagt of dit een probleem

“ Prima, maar we zijn wel samen verantwoordelijk!

Dus voeg toe en schrap als wij iets opleveren wordt in Putten als de samenwerking wordt geïntensiveerd?

“Het is in het be­lang van de burger om elkaar zoveel moge­ lijk aan te vullen, zonder elkaar dood te concurreren. Dan ontstaat er, ook richting burgers, politiek en bestuur, een krachtig geluid: ‘zo doen wij dat in Putten!’” Tineke wenst namens de gemeente een voor­liggend veld dat zichzelf corrigeert: is wat wij nu ont­wikkelen er niet al? Zo wil de gemeente aanbestedingen buiten de deur houden en lokale organisties de kans bieden het samen op te lossen. Carin: “Mooi, maar dat vraagt discipline van organi­sa­ties en de gemeente, discipline die past bij ‘zo doen we het in Putten’.”

Het samen lokaal tot oplossingen willen komen is daarmee ook een ge­deel­de waarde. Mariette: “Laten we dit met elkaar afspreken en ons ernaar gedragen! Ik ervaar wel eens dat wat je met elkaar af­spreekt en wat je probeert voor elkaar te krijgen twee ver­schil­lende circuits zijn. Laten we elkaars ex­ pertise respecteren en op­lossingen zoeken binnen die erken­ ning, ook als het moeilijk wordt.” Carin: “Dat zou ook een waarde kunnen zijn: we zoeken altijd binnen een relatie of een gemaakte afspraak naar een op­lossing. Als je elkaar kent, bouw je onderling vertrouwen op. Maar om dat niveau te bereiken moet je lastige dingen direct bespreekbaar maken (‘snappen we elkaar nog’)! En als dat niet lukt, is dat niet erg; dan weet je dat je nog iets anders met elkaar te regelen hebt. Het zijn de basiswetten van groepsdynamica: ben en blijf met elkaar in gesprek.”

Geen vraag stellen, maar antwoord krijgen

Elly vraagt of dit gremium geen Platform Zorg en Welzijn zou moeten zijn? En dat iedereen dat weet in Putten? Voor Carin draait het om duidelijkheid. Bouw aan het skelet, dat geeft energie, werkplezier en succesverhalen die je kunt delen. Maak het aanbod helder; naar elkaar, naar burgers en naar verenigings­leven en kerkgemeenschappen. Straal samen uit ‘zo werkt het in Putten’. Hoe meer burgers dat weten, des te ge­makke­lijker wordt het voor een huisarts, een sporttrainer of een buurtbewoner om iemand zo snel moge­ 12

lijk op de goede plek te krijgen. Tineke: “Ik hoor vaak praten over één loket, maar dat is voor iedereen iets anders.

Mensen gaan niet naar een loket voor een vraag, maar voor een antwoord. Zou dat niet kun­nen? Dat iemand een vraag stelt aan een persoon en ook van die persoon een antwoord krijgt?” Mariette: “Dat één loket zijn, zit in onze opdracht, maar hoe dat er uit moet ziet? Een vraag krijgt niet altijd het antwoord dat de burger zoekt. Het is in onze opdracht gekomen door een mantelzorgonderzoek waar­uit bleek dat veel vrijwillige, informele ondersteuners elkaar niet treffen in Putten. Hoe worden vraag en aanbod samen­gebracht? Zo kwam SWP in beeld.” Carin: “Ik hoor het veel. Mijn conclusie: als het om één loket gaat, gaat het erover dat mensen een antwoord zoeken! En het zwaartepunt kun je ergens beleggen, bijvoorbeeld bij SWP. En dan is er voor andere organisaties maar één stap: óf je weet het antwoord zelf óf je gaat naar SWP en die regelt het op de achtergrond.

Marieta is directeur van Woonstichting Putten. Ze vindt dat je, met z’n allen, als ‘skelet’ verantwoordelijk bent voor dat antwoord. “Het skelet zou best één of twee keer per jaar bij elkaar kunnen komen. De samenleving is en blijft organisch in Putten: veel kleine initiatiefjes, jij helpt mij, ik jou; het maakt voor de basis in de samenleving niets uit dat al die dingen ontstaan. Ik ervaar dat we die initiatiefjes nu als storend ervaren, omdat wij als professionals onze zaken onderling niet op orde hebben. Dat maakt dat wij het skelet op orde moeten krijgen.” Carin: “Nu heeft iedere organisatie zijn eigen skelet, maar is het in het veld verder los zand. In de eventuele nieuwe situatie wordt SWP voor de burger de tweede stap, als hij geen antwoord op een vraag krijgt. Stel dit patroon vast en maak het inzichtelijk. Dan gaan burgers vaker direct zelf aankloppen bij SWP, waarna SWP binnen het netwerk kan helpen een passend antwoord te formu­ leren. Dan ga je als makelaar, vanuit de kennis van je samen­ werkingspartners, burgers verder helpen.” Vanuit de

deelnemers komt de vraag hoe dit zich zou verhouden tot het Wmo-loket? Moeten ze daar ook niet dat ‘SWPantwoord’ kun­nen geven? Carin: “De Wmo is een oerwoud.

Daar moet nog behoorlijk wat in uitgezocht worden.” Wiebo werkt bij Buurt­zorg. Hij wijst op een landelijke website, www.regelhulp.nl. Wellicht kan deze ook ondersteunend zijn?

Van omweg naar de kortste weg

Carin vraagt of we hier iets mee kunnen. De wens van de aanwezigen is dat er iets met de mooie resultaten van deze middag wordt gedaan. Carin doet een voorstel. “De SWP coördineert het verslag en stelt punten voor, die worden gecheckt bij partners. Daarna óf nog één bijeenkomst óf direct concreet aan de slag met een paar punten: laat het organisch zijn. Voeg niet meer institutionalisering toe dan nodig. Kan de SWP verantwoordelijkheid dragen voor een follow-up binnen drie maanden?” Mariëtte: “Prima, maar we zijn wel samen verantwoordelijk! Dus voeg toe en schrap als wij iets opleveren.” Carin moedigt de aanwezigen aan het als een nieuwe samenwerking te zien en niet te vervallen in de emotie van ‘daar gaan we weer’ als het een keer misgaat in het begin. “Ga dan direct het gesprek aan! Het zijn namelijk geen fouten, maar groeistuipen. Bespreek deze één of twee keer per jaar als skelet. En vermijd domeindiscussies. Dat is namelijk niet zoals we het doen in Putten!” Elly vraagt namens SWP of hier draagvlak voor is? Biedt dit toege­ voegde waarde? Jolinda werkt voor IntraktContour, een organisatie voor mensen met NAH. “Natuurlijk! Het draait erom dat burgers ons weten te vinden. En wellicht kennen ze ons niet, maar SWP wel. En als SWP ons dan kent, kent de burger ons ook. Via welke weg het gaat, maakt niet uit.

Laat het dan eerst een omweg zijn, dan wordt het daarna de kortste.” Carin vraagt of er vertrouwen in SWP is. Ze ziet knikkende hoofden en bevestigende blikken. Mariëtte sluit af door iedereen oprecht te danken voor het vertrouwen.

DEELNEMERS Edwin van Harten, participatieraad Putten en Stichting Jongerencoach Putten en Nijkerk.

Alexsandra ten Tije, Stimenz.

Jiska Meerman, JeugdPunt Putten.

Hetty Lommers en Jet Vos, Zorggroep Noordwest Veluwe.

Tineke Hoogendijk, gemeente Putten.

Ingrid Berens en Annet de Ridder, Thuiszorg van Oranje.

Ina Helmich en Jolinda Huisman, InteraktContour.

Renee Masser, CB Icare.

Marieta Peek-Marlet en Lineke Snapper, Woningstichting Putten.

Simone van Ee, Andrea Kuijpers, Mariëtte Klein Kranenberg, Ingrid van den Brink, Tanja van Driel en Annie Stobbe,SWP. Jack van Zundert, bibliotheek Noordwest Veluwe.

Daam van Capellen, Jeugdpunt Putten.

Japke Nynke de Haas, Stichting Present.

Elly van Sluis, Gerard Tolboom, SWP (bestuur).

13

“ Als er iets niet goed gaat, proberen Dyonne en ik het meestal zelf op te lossen. Als dat echt niet lukt, roepen we onze moeder erbij�

14

Danique (13) vertelt over haar ervaringen als jonge mantelzorger

“Het helpt me om net iets vaker buitenshuis met vrienden af te spreken” Danique is 13 jaar oud en, net als haar vader en moeder, oudere zus Dyonne en broertje Jayden, een echte Puttenaar. Ze zit in de tweede klas van het Groevenbeek, houdt van twirlen en is creatief. Ze tekent graag, en maakt 3D-plaatjes uit boekjes die ze in de winkel koopt. Ze spreekt graag af met vrienden en houdt van gezelligheid. Danique is ook één van de vele jonge mantelzorgers in Nederland.

H

aar broertje Jayden heeft ADHD en ODD. Daarvoor gaat hij drie keer per week naar de dagbehandeling en bezoekt hij een speciale school. Danique vind het leuk dat Jayden veel fantasie heeft. “Soms zit hij heel diep in zijn telefoon te kijken en gaat hij er helemaal in op. Of hij zingt hij in het Engels dat helemaal geen Engels is. Of hij komt met dure woorden die ik niet eens kende op zijn leeftijd. Laatst zaten we in de auto en zei hij dat we naar Duitsland gingen, terwijl het helemaal niet zo was. Hij wil altijd meedoen en meespelen. Alleen als hij naar bed moet, dan wil hij niet meewerken.”

Zelf oplossen

Ook het opstaan blijkt veel stress in het gezin op te leveren.

“Als hij ’s ochtends wakker wordt, is hij eigenlijk mijn wekker.

Hij maakt veel lawaai en wil soms ook niet mee met de bus die hem ’s morgens ophaalt. Als hij zijn zin niet krijgt, wordt hij snel agressief. Bijvoorbeeld als we op zijn plek bij het raam gaan zitten.” Jayden is vier jaar jonger dan Danique. Ze had al snel in de gaten dat Jayden meer was dan gewoon een druk jongetje. “Toen was ik negen of tien, hij was toen vijf. Op school leert hij wanneer het te druk voor hem wordt en dat hij zich dan even op een speciale kamer kan terug­ trekken. Thuis gaat hij ook wel eens zelf naar de gang als hij

voelt dat hij boos wordt.” Het vraagt wat van Danique en haar zus. “Als er iets niet goed gaat, proberen Dyonne en ik het meestal zelf op te lossen. Als dat echt niet lukt, roepen we onze moeder erbij. Of we lopen weg, zodat hij een beetje tot zichzelf kan komen.”

‘Laat maar’

Het gezin doet genoeg leuke dingen. Zo zijn ze afgelopen jaar bijvoorbeeld naar Hellendoorn en Beachpull geweest.

Op andere momenten is het, zeker voor de moeder van Danique, zwaar. “Ze doet veel zelf. Dat komt ook doordat mijn vader als vrachtwagenchauffeur redelijk vaak van huis is. Dyonne en ik willen haar graag helpen, bijvoorbeeld door te koken, maar dat wil ze liever niet. Ze vraagt ons eigenlijk nooit mee te helpen. Maar ze deed eerst vrijwilligerswerk, daar is ze nu mee gestopt, mede omdat ze zo druk is met Jayden. Ze is heel blij als mijn vader er is, dan kunnen ze Jayden bijvoorbeeld samen naar bed brengen. Laatst waren mijn vader en moeder met Dyonne naar haar diplomauitreiking en moest ik hem in bed leggen. Hij wilde niet, ging met van alles gooien en op de grond liggen. Dan duw ik hem zijn kamer in, zodat hij tot zichzelf kan komen.” Er zijn meer momenten waarop het voor Danique niet meevalt.

“Soms wil ik iets of mag ik iets en dan moet hij het ook per > 15

“ Het helpt om iets vaker buitenshuis met vrienden af te spreken. Dan ben je even uit de situatie weg, dat levert minder stress op” se. Dat krijgt niemand dan uit zijn hoofd. Soms denk ik ‘laat maar’, omdat ik ook weet dat mijn moeder dat liever heeft.

Maar andere keren negeer ik het ook.”

Fundag

Er worden zogenaamde Fundagen georganiseerd voor jonge mantelzorgers uit de regio. Danique en Dyonne gingen mee naar het Dolfinarium. “We mochten daar achter de schermen kijken, dolfijnen voeren, er was een fotoshoot en we hebben geknutseld. Doel was dat het een keer een dag om ons draaide. Mijn moeder had het geregeld. Ze had een brief van SWP gekregen en sprak met ons over wat het is om mantelzorger te zijn.” Tijdens de Fundag konden de jonge mantelzorgers hun gedachten even ergens anders op zetten.

Dat is volgens Danique ook nodig. “Het levert namelijk wel stress op. Bijvoorbeeld met leren, dat lukt eigenlijk alleen maar als Jayden er niet is. Mijn moeder ziet me dan niet altijd leren, maar als hij er wel is, ziet ze wel dat ik niet leer.

Soms wordt ze dan boos. Totdat ze mijn rapport ziet, want dat is altijd goed!” Jiska is bij het jongerenwerk aan het kijken wat ze nog meer kunnen doen. “Wellicht vaker een Fundag?

Of voor anderen toch een luisterend oor bieden? Jongeren geven ook vaak aan minder tijd te hebben om af te spreken met vrienden. Kunnen wij dan een manier creëren zodat ze toch met hun vrienden leuke dingen kunnen doen? En hun ouders daar niets voor hoeven te doen?”

Zoek een hobby!

Danique kan uit eigen ervaring tips meegeven aan jonge mantelzorgers en hun omgeving. “Als het echt even niet 16

gaat, probeer het dan te negeren en uit de situatie te komen.

En het helpt om iets vaker buitenshuis met vrienden af te spreken. Dan ben je even uit de situatie weg, dat levert minder stress op. Bij mij helpt het ook om te praten, maar wel wanneer ik dat zelf wil. En zoek een hobby! Het is goed om echt iets voor mezelf te hebben. Het klinkt misschien gemeen, maar ik heb soms liever niet dat Jayden komt kijken. Dan zet hij de hele sporthal op z’n kop. Mijn ouders zeggen dan wel: “Hij kan gewoon mee, dat gaat wel goed.”

Maar dat is niet zo. Ik snap het wel hoor, dat ze hem meenemen, want het is ook leuk met het hele gezin samen iets te doen. En zo kunnen ze allemaal zien wat ik heb geleerd.”

HET JONGERENWERK EN JONGE MANTELZORGERS Het jongerenwerk van JeugdPunt heeft dit jaar als extra taak het onder­ steunen van jonge mantelzorgers. Dit doet het in samenwerking met Stichting Welzijn Putten. Jonge mantelzorgers zijn jongeren die iemand in het gezin hebben met ADHD, autisme, iemand die langdurig ziek is of verstandelijk beperkt is. Op dit moment gaat het jongerenwerk vooral in gesprek met jonge mantelzorgers om te kijken waar de ondersteunings­ behoefte ligt. Daarnaast werkt het jongerenwerk aan bewustwording over wat jonge mantelzorgers zijn en hoe ze ondersteund kunnen worden.

Bent of kent u een jonge mantelzorger en mag het jongeren­werk hem of haar een paar vragen stellen? Neem dan contact op via 06-37453602 of jm@jeugd-punt.nl.

Aandacht voor elkaar

COLUMN Warme woorden

De kleine fijne dingen zijn de dingen die we gemakke­lijk over het hoofd zien en die pas opvallen als ze er niet zijn. De kleine fijne dingen zijn eigenlijk heel groot maar alleen als je ze ziet. De kleine fijne dingen zijn vaak de dingen die je zo maar over­komen en die we doen zonder na­denken. Zonder vooraf bedachte, vaak mate­riële, opbrengst maar die van bijzondere waarde zijn.

Het is de mail van drie regels waar­in je ’dank je wel voor je zorg’ tegen de mentor van je kind zegt, het zijn de kaartjes die je van je collega krijgt voor het concert waar je graag naar toe wilde.

Het is de zaterdagochtend vroeg langs de lijn. Het regent koude mist, de wind waait en het gras is glad. Je staat met zes andere ouders in de dug-out weg te kleumen en dan krijg je van de club zo maar koffie en een gevulde koek. De kleine fijne dingen is de buurman die ’s ochtends de ruiten van jouw auto al ijsvrij heeft gemaakt, het bosje bloemen van een vriendin omdat ze je lief vindt, de buurvrouw die jouw vuilnisbak vast maar binnen heeft gezet, de conducteur die je gewoon eerste klas laat zitten als alles vol zit, de buschauffeur die toch nog even stopt als jij net te laat aan komt rennen. Het is de uit­nodiging om een biertje te komen drinken, tomaten­ plantjes voor de hele straat, je glimlach voor de caissière en een zelfge­maakte kippen­soep naar je ver­kouden schoonmoeder brengen.

Klaske Rehorst is een bezield inspirator en motivator. Ze zoekt de verwondering, laat ontroeren en zet graag aan tot andere en wellicht nieuwe gedachten en gedragingen. Dat doet ze onder andere in haar columns Klaske’s Kolommen en Warme Woorden.

De kleine fijne dingen zijn de voegen van onze samen­leving. Ze houden de boel bij elkaar, maken het geheel af en zorgen ervoor dat we ver­bonden blijven en dat we elkaar niet vergeten. Het zijn de gouden rand­jes, de schitterende vonken die je energie geven, je dag markeren en het nood­zake­lijke tegen­ wicht bieden aan de frons, de zucht en de zwaar­te. De kleine fijne dingen maken het verschil tussen onzichtbaar en ge­zien worden, tussen alleen zijn en samen voelen, tussen toekijken en deel­ nemen. De kleine fijne dingen zijn gratis, makkelijk in onderhoud en hebben de neiging enorm te gaan stralen als je er aandacht aan besteed.

Let maar eens op!

17

Cor en Lenie Agterhof ervaren meedenken vanuit de hardloopvereniging als cadeautje

“ LIEFDE MET EEN HOOFDLETTER” Cor was actief als predikant en nog maar 61 jaar oud toen in 2015 Alzheimer bij hem werd geconstateerd. Het ziekteproces verloopt gelukkig heel traag, maar de diagnose was volgens Cor ‘geen feestje’. Toch wordt dit een kort verhaaltje over mooie dingen als liefde, betrokkenheid en zorg voor elkaar.

W

aar Cor en zijn vrouw Lenie ook woon­­den, altijd zocht Cor direct naar een hard­loop­vereniging. Zo ook toen ze na de diagnose besloten definitief in Putten te gaan wonen. Cor wil namelijk uitbuiten wat hij nog kan en niet in een slacht­offer­rol belanden.

Meedenken

Als predikant heeft hij regelmatig mensen bege­leid met Alzheimer en gezien wat de ziekte met mensen doet. Hij zag ook dat je twee dingen kunt doen: de dingen pakken of laten liggen. Cor is positief ingesteld en besloot het eerste te gaan doen. Bij de hardloop­vereniging vertelde hij de trainer al snel over zijn ziekte.

Een tijdje later deed hij dat ook aan zijn vaste medelopers, ver­volgens tijdens een Algemene Leden­vergadering, aan alle leden. Dan be­ grepen ze hoe het kwam dat hij soms wat ‘anders’ op dingen kon reageren.

In augustus deed Cor mee met de duomarathon , waarbij je afwisselend fietst en loopt. Het had ge­regend, Cor moest door het bos fietsen, een vrij steile helling op en er lag veel modder. Al wat hij zich later wist te herin­ neren, was dat hij sterretjes zag. Toen gleed hij uit en viel. Hij werd met een ambu­lance naar het ziekenhuis in Harderwijk gebracht. Daar bleek hij gelukkig niet veel te man­keren. Wel was hij voor de der­de keer in de af­gelopen twee jaar flink over zijn grenzen gegaan. Want Alz­ heimer doet natuur­lijk wel wat met je, al gaat het ziekte­proces traag. Cor moest een nacht in het zieken­huis blijven. En toen gebeurde er iets moois. Lenie kreeg bezoek van leden van de 18

hard­loop­vereniging. Of ze iets voor haar konden be­tekenen? Het waren mensen die Lenie pas een paar keer had ontmoet. Binnen de club gingen ze na­denken over hoe Cor mee kon blijven doen. Ze opper­den een Buddy­ systeem; dan zou er steeds een maatje naast hem lopen. Maar ook een hart­slagmeter zou een uitkomst kunnen bieden. Minder betutte­ lend, maar dan kon hij toch in de gaten worden gehouden. De club­leden gingen meedenken over hoe ze Lenie konden onder­steunen en hoe Cor gewoon kon blijven meedoen.

Liefde met een hoofdletter

Lenie: “Ze realiseren zich niet wat het ook voor mij betekent. Ik hoef niet steeds bezorgd te zijn en te denken: ‘Zou het wel goed met Cor gaan?’ Het mooie is dat de clubleden het heel vanzelf­sprekend vinden: ‘we zijn er voor elkaar’. Het loopmaatje van Cor gaat nu iedere dinsdag iets met hem doen.” Lenie vond het zo bijzonder dat ze naar Stichting Welzijn Put­ ten ging met de vraag of ze de hele hard­loop­ vereniging de mantel­zorgwaardering konden toekennen. Dat bleek niet te kunnen; daarom geven we ze een mooie plek in dit magazine.

Lenie: “ We hopen natuurlijk ook dat mensen die dit artikel lezen, gaan denken: ‘Hoe doen wij dit eigenlijk binnen onze eigen vereniging?’

We proberen echt zo positief moge­lijk met de ziekte van Cor om te gaan en dat is echt niet altijd gemakke­lijk. Maar we ervaren al heel veel liefde in onze omgeving en dan komt dit vanuit de hardloopvereniging er nog bovenop. Dat is echt een cadeautje!” Cor: “En daar kun je echt het woord Liefde aan hangen. Met een hoofdletter.”

“ Ze realiseren zich niet wat dit voor ons betekent�

19

EEN VOOR BEELD En toen namen mijn maatjes van de tennisclub de zorg over

Johan zorgde met veel liefde en aan­ dacht voor mijn demen­terende schoon­ moeder. Door zijn zorg, hadden wij als familie hele­maal niet door dat mijn schoon­moeder erg zorg­af­hanke­lijk was ge­worden. Dat hielden ze goed ver­ borgen voor ons. Inmiddels, zo bleek achteraf, kon zij niet meer alleen thuis­ blijven en begon ze te zoeken en te roepen zodra Johan uit het zicht verdween.

Ziekenhuis

Op een dag moest hij even de vliering op. Dit deed hij veel te gehaast omdat hij zijn vrouw hoorde roepen. Hij viel van de trap en brak zijn heup. Wat nu?

Wij als familie konden niet per direct de zorg van mijn schoonmoeder over­ nemen. De huisarts zorgde voor een crisisplek. Even los van het feit wat en toen met mijn schoonmoeder gebeur­ de; het deed ook wat met Johan die in het ziekenhuis belandde.

Blijven tennissen

Na twee dagen stonden zijn tennis­ maatjes aan zijn bed met een grote mand met fruit. Zij misten Johan. Hoe moest dat nu met Johan en het tennis?

Met elkaar bespraken zij hoe ze zouden zorgen dat Johan weer zo snel mogelijk kon komen en Johan met hen zijn zorgen over zijn vrouw, die hij niet meer alleen thuis kon laten. De oplossing was snel bedacht. Per toerbeurt haalde een vrouw van de mannen de vrouw van Johan op. Ze gingen met haar op het terras van de tennisbaan zitten en brachten haar ook weer thuis. En zo kon Johan blijven tennissen en was er zorg voor zijn vrouw.

Eigen dingen blijven doen

Dit verhaal kwam tijdens het maken van dit magazine spontaan op ons pad. Laat het, net als verhaal van Cor en Lenie Agterhof (P18), een inspiratiebron zijn.

20

Dit voorbeeld leerde mij hoe belangrijk het is voor een mantelzorger om eigen dingen te kunnen blijven doen. Hulp en ondersteuning zijn daarbij eigenlijk heel vanzelfsprekend voorhanden. In dit geval nam de tennisvereniging een deel van de mantelzorg over zonder dat Johan iets hoefde te vragen of zich afhankelijk voelde. Tennissen met z’n drieën is nu eenmaal niet zo leuk als met z’n vieren!

Samen zorgzaam in Putten

Nederlandse Patiënten Vereniging Thuishulp afdeling Putten

www.npvzorg.nl

AANBOD

0341 - 361347

NPVT is een netwerk van professionals en vrijwilligers die mensen met ziekte (of mensen die een gehandicapte naaste ver­zorgen) in hun thuissituatie ondersteunen met praktische hulp. De vrijwilligers bieden mantelzorgers tijdelijke onder­ steuning (respijtzorg) op de volgende gebieden: re­creatie/ ontspanning, begeleiden bij wandelen, vervoer, oppassen, boodschappen doen, begeleiding naar een arts, etten koken en kinderopvang (bij kortdurende ziekte van de verzorgende ouder, als er geen mantelzorg beschikbaar is).

Telefooncirkel van het Rode Kruis www.rodekruis.nl/afdeling

0341 - 552258

De Telefooncirkel belt iedere ochtend de deel­nemers in haar netwerk. Daarmee beoogt het (vooral) ouderen die er behoefte aan hebben, te ondersteunen.

De Zonnebloem afdeling Putten

www.zonnebloem.nl/putten

06 - 52593902

De Zonnebloem zorgt voor betekenisvolle ontmoetingen tussen vrij­willigers en mensen met een fysieke beperking door ziekte of handicap. Zo kunnen tienduizenden mensen, met én zonder handicap, volop mee blijven doen aan onze maat­schappij. En helpen we eenzaamheid te voorkomen.

Door bezoek aan huis, activiteiten (Sinterklaas en Kerst­ viering, gezellige middagen met gast­optredens en dagjes uit) en vakanties.

Stichting Welzijn Putten www.swputten.nl

0341 - 357078

SWP heeft als doel het (tijdelijk) onder­steunen bij het ont­ wikkelen van vaardigheden van iedere burger in Putten om mee te kun­nen doen aan de samenleving. SWP wil komende jaren nog meer de spin in het welzijnsweb worden en een organisatie zijn waar de burgers terecht kunnen voor al hun vragen (netwerkorganisatie).

Stichting Present www.stichtingpresent.nl/putten

In Putten dragen veel professionele en vrijwilligersorganisaties met hun werkzaamheden bij aan een zorgzame gemeenschap. Deze poster laat zien bij welke organisaties mantelzorgers en zorgvragers terecht kunnen voor ondersteuning.

06 - 13306928

Present slaat een brug tussen mensen die iets hebben te bieden en mensen die daarmee geholpen kunnen worden.

Dat doet het onder andere door het organiseren van Present projecten en het faciliteren van ontmoetingen. Vrijwilligers zetten zich bijvoorbeeld in voor het opknappen van verwilderde tuinen, het helpen bij verhuizingen, dagjes uit met bewoners van een zorginstelling, schoonmaken en opruimen en koken en spelletjes doen in de vrouwenopvang.

Het Diaconaal Platform

Stichting Careander (het Anker)

www.diaconaalplatform.nl

www.careander.nl

Het Platform is er voor mensen die te maken hebben met armoede en stemt de materiële hulp dei kerken bieden af.

De christelijke organisatie Careander onder­steunt mensen met een (licht) verstandelijke beperking op het gebied van wonen, werken of dagbesteding en vrije tijd. De onder­ steuning is erop gericht mensen te stimuleren zo zelfstandig mogelijk te leven.

De Pinnenburg www.pinnenburg.nl

0341 - 361230

De Pinnenburg biedt maatwerk in zorg voor mensen met een (licht) verstandelijke beperking, op christelijke leest.

Stichting Werk aan de Winkel

onderdeel Coöperatie Zorgaanbieders Midden Nederland www.werkaandewinkelputten.nl

0341 - 361230

Het biedt dagbesteding aan (jong)-volwas­senen met een verstandelijke beperking, in de vorm van werken in een werkplaats, winkel en lunchroom of stageplaatsen.

GGz Centraal (De Ganzenhof ) 033 - 4609609

GGz Centraal richt zich, binnen het sociaal domein, op het bieden van begeleiding aan mensen met een psychiatrischeen/of psychosociale ondersteuningsvraag. De ondersteuning kan bestaan uit individuele begeleiding door een wooncoach en groeps­begeleiding (dagbesteding en arbeid).

Stichting Grensverleggende Talenten www.sgvt.nl

www.icare.nl/over_icare/locaties/putten_west

0522 - 277534

Icare streeft naar de beste oplossing in zorg. Het wil mensen onder­steunen om zo eigen regie te hebben over hun leven, een betekenis­volle rol in de maatschappij in te kunnen nemen, en om zo lang moge­lijk veilig en zelf­standig thuis te kunnen blijven wonen. Dat doet het zelf en met tal van samenwerkingspartners.

Interakt Contour www.interaktcontour.nl

0341 - 361230

Atlashulp is er voor begeleiding aan iedereen die professionele hulp nodig heeft. Het gaat dan om algemene begeleiding (hulp bij admini­stratie en ingewikkelde papieren, struc­tuur van leven of dag), bege­leiding naar werk, school of opleiding, gespecialiseerde bege­leiding vanwege een ziekte of aandoening en huishoudelijke verzorging.

www.ggzcentraal.nl

Stichting Icare

afdeling Putten

Atlashulp www.atlashulp.nl

0341 - 359060

0341 - 255777

Het biedt mensen die problemen ervaren als gevolg van hersenletsel (NAH) een passende vorm van dagbesteding en individuele bege­leiding. Dagbesteding zo dicht mogelijk in de buurt van waar de cliënt woont en gericht op talenten en wensen van de cliënt. Individuele begeleiding aan mensen die problemen ervaren als gevolg van hersen­letsel (NAH): de cliënt, maar ook het netwerk. Altijd met als doel te kijken naar wat er (nog) wél mogelijk is.

Stichting Zorggroep Noordwest-Veluwe www.znwv.nl

0341 - 568000

Zorggroep Noordwest-Veluwe levert lichte en zware en complexe zorg vanuit een breed pakket diensten op het gebied van wonen, zorg en welzijn. Die zorg biedt het zowel binnen als buiten de eigen woon­zorgcentra, dus ook aan huis. Naast zorg, biedt het ook woon- en welzijnsdiensten.

Zorgboerderij Goedland 06 - 22569053

Zorgboerderij Grensverleggende Talenten (SGVT) biedt begeleiding aan jongeren en volwassenen (vanaf 4 jaar) met een stoornis in het autistisch spectrum (ASS) en aan jongeren en volwassenen met een verstande­lijke beperking.

De SGVT biedt dagbesteding met 1 op 1 begeleiding, begeleid wonen (24 uurs zorg), individuele begeleiding, na­ schoolse opvang en opvang in de school­vakanties. De zorgboerderij is gevestigd op een kleinschalige locatie waar rust, natuur en dieren samen komen. Er wordt gewerkt vol­ gens de methode Geef me de vijf, van Colette de Bruin: wie, hoe, wat, waar en wanneer.

www.goedland.nl

06 - 12153115

Op Zorgboerderij Goedland werken mensen met een psychiatrische, psychogeriatrische of verstandelijke beperking in een groep of samen met een maatje. Het biedt dagbesteding, ouderenzorg, naschoolse- en weekend opvang en een kookcafé. Goedland begeleidt schooluitvallers; met hun onderwijsbevoegdheid kunnen ze het leertraject van jongeren voortzetten.

Zorgboerderij de Tinteler www.tinteler.nl

Stichting Christelijk Verpleeghuis Norschoten 033 - 2457164

Op zorgboerderij Tinteler is het werk op de boerderij tijdens de zater­dag- en vakantie­opvang en de dagbesteding altijd een middel om een doel te bereiken en nooit het doel op zich. Ondanks dat het werk op de boerderij gedaan moet worden is er altijd aandacht voor de individuele wensen en mogelijkheden van de cliënt. Doordat we een breed aanbod aan activiteiten hebben zijn we voor velen een stimulerende werkplek. Het biedt sinds 2004 dagbesteding aan cliënten van s’Heerenloo-Midden en is aan­ge­sloten bij Boeren En Zorg In Gelderland en de Landelijke federatie Landbouw en Zorg.

Parel-Staete www.stichtingsprank.nl

088 - 0070700

Parel-Staete is een mooie woonlocatie, in het centrum van Putten, waar 22 bewoners in de leeftijd van 15 tot en met 55 jaar hun eigen apparte­ment hebben en de begeleiding krijgen die ze nodig hebben. De woon­begeleiding is gebaseerd op het zelfstandigheidniveau van de be­woners. Er wordt gezamenlijk gegeten in drie groepen, en met de bewoners geknutseld, muziek gemaakt, films gekeken, gebakken en gekookt. Verder komen er vrijwilligers op bezoek die de bewoners soms begeleiden naar kerkdiensten of andere activiteiten in het dorp, zoals de avondvierdaagse of Koninginnedag. Ook speelt familie hierin een rol.

www.norschoten.nl

Norschoten is een zorgorganisatie waar wensen van cliënten voorop staan en ruimte is voor ontmoeting en aandacht voor elkaar. Het biedt in Putten verpleeghuiszorg in verpleegappartementen in de vorm van Volledig Pakket Thuis (VPT). Daat kunnen cliënten terecht voor: zorg in natura (wonen in Norschoten, met 24 uur per dag specialistische zorg), dagbehandeling (zelfstandig thuis wonen, met één of meerdere dagen per week extra ondersteuning op Norschoten), dagopvang (dagbesteding voor mensen die thuis wonen, ook ter ondersteuning van de mantelzorger) en inloopactiviteiten (maandelijkse recreatieve activiteiten).

Buurtzorg wijkverpleging www.buurtzorg.com

www.buiten-land.nl

0341 - 269617

Zorgerf Buiten-Land biedt dagbesteding aan mensen met een ge­heugen­probleem, ongeacht de leeftijd. Zij kunnen genieten van alles wat er gebeurt op het Zorgerf en worden actief betrokken bij het ver­zorgen van de dieren, activiteiten in de tuin en bij het koken.

Stichting HEST (Hulpgroep Ernstig Zieken en Stervenden Thuis) Stichting HEST biedt ondersteuning aan families in de laatste fase van de zorg voor hun dierbaren. Een stervende thuis verzorgen is erg zwaar. De 24-7 zorg is voor familieleden zowel geestelijk als lichamelijk een zware belasting en betaalde hulp inschakelen is in veel gevallen niet mogelijk. Vrijwilligers van stichting HEST waken bij de patiënt terwijl de mantelzorger slaapt.

www.stimenz.nl/putten 0800 - 0830

Dit is een woonvoorziening voor verstandelijk beperkten.

Puttensteyn www.puttensteyn.nl

06 - 22020323

Stimenz

Philadelphia Zorg Groot Veluwe, woonlocatie Waterweg - Putten www.philadelphia.nl

06 - 22019224

Buurtzorg is een thuiszorgorganisatie die met kleine teams, bestaande uit (wijk)verpleegkundigen en wijkziekenverzorgenden, zorg levert aan huis. Het gaat hierbij om verpleging en persoonlijke verzorging. De medewerkers kijken samen met cliënten wat er aan zorg nodig is en zoeken samen met hen en hun omgeving naar oplossingen.

www.stichtinghest.nl

Zorgerf Buitenland

0342 - 404000

0341 - 354982

Puttensteyn is een woonvorm voor mensen met een verstandelijke of geestelijke beperking. De begeleiding in Puttensteyn is gericht op de ontwikkeling van zelfstandigheid, door te proberen de bewoners zo zelfstandig mogelijk te laten zijn. De begeleiding begeleidt zoveel mogelijk ‘met de handen op je rug’. Door de juiste vragen te stellen, laat het de bewoner zelf een oplossing bedenken.

088 - 7846464

Stimenz is een organisatie voor sociaal werk. Het biedt in Putten algemeen maatschappelijk werk, onafhankelijke cliëntondersteuning, Steunpunt Financiën en Schulden en steun bij juridische vragen (sociaal raadslieden).

Humanitas www.humanitas.nl/afdeling/noord-veluwe

06 - 22003910

De vrijwilligers van Humanitas Noord-Veluwe helpen mensen weer grip te krijgen op hun leven, ongeacht hun cultuur, geloof of levensbeschouwing. Ze lopen een stukje op met iemand die er alleen voor staat, bieden een luisterend oor, leren iemand zijn eigen administratie weer op orde te brengen en geven mensen zo de regie weer terug > over het eigen leven.

Handen in huis www.handeninhuis.nl

030 - 6590970

Handen in Huis regelt met behulp van enthousiaste vrijwilligers in heel Nederland 24-uurs vervanging van mantelzorgers. Als vrijwilliger bij Handen in Huis maak je het mogelijk dat een mantelzorger er met een gerust hart even tussenuit kan.

Viavé en SPW: vervoer www.viave.nl

088 - 6557710

Viavé vervoert mensen met een Wmo-indicatie voor speciaal vervoer in Putten graag naar hun bestemming. Ook OVreizigers die hun reis niet kunnen maken met het reguliere openbaar vervoer, kunnen gebruik maken van Viavé.

Aanbod Kerken in Putten De kerken in Putten bieden hulp en ondersteuning aan de eigen leden maar dikwijls ook aan mensen die niet bij hun kerk zijn aangesloten Het afstemmen van de materiële hulp aan mensen buiten het eigen kerkgenootschap gebeurt door het Diaconaal platform. Praktische hulp wordt op verschillende manieren door de kerken geboden aan mensen die dat nodig hebben.

‘t Hart van Putten: inloophuis www.hartvanputten.nl 0341-701728

‘Hart is dé ontmoetingsplek midden in het centrum van Putten waar iedereen van harte welkom is om een kop koffie of thee te drinken. Het inloophuis biedt een fijne gelegenheid om met andere mensen in contact te komen of een spelletje te doen. Gastheren en -vrouwen zorgen voor de ontvangst, koffie en thee en bieden een luisterend oor. De tuin achter het inloophuis biedt een beschutte en fijne plek om buiten te zitten. Elke derde zondag van de maand wordt er gekookt en kunnen mensen Aan Tafel, iedere laatste zaterdag van de maand is er ‘s morgens Repair Café en ’s middags scrabble (in de wintermaanden). Ook de GGZ (dinsdag), Stichting Breiboezem (woensdag) en het Taalcafé (donderdag) maken gebruik van het inloophuis.

Wim en Jacqueline van den Brink bieden dagbesteding aan mensen met autisme of een verstandelijke beperking

“ Voor ouders is het een meerwaarde dat we ervaringsdeskundig zijn� > 25

Zo rijd je midden in Putten, zo gaat het ineens over een onverharde weg. We zijn op weg naar Wim en Jacqueline van den Brink, die kort geleden het twaalf en een halfjarig bestaan van hun Stichting Grensverleggende Talenten vierden.

W

im en Jacqueline werkten respectievelijk in de bouw en het bankwezen toen bleek dat hun zoon, Vincent, autistisch was. Vincent ging naar een school in Bilt­hoven, moest één dag per week naar een school in Zeist en liep daar vast. Hij mocht de school in Zeist een dag per week laten voor wat het was. Vader Wim besloot Vincent een dag per week mee te nemen naar Staats­bosbeheer, waar ze samen heel ge­structureerd aan de slag gingen.

Uit de hand gelopen

Dat deed Vincent zienderogen goed. Wim en Jacqueline ver­ telde erover aan andere ouders van kinderen met autisme, die ze hadden leren kennen. Zij vroegen Wim al snel of hun kind ook niet eens mee mocht. Vanaf dat moment groeide langzaam en organisch wat nu de Stichting Grens­verleg­gen­ de Talenten is. Bij de start met een groep van acht kinderen in het bos, in­middels met zo’n 30 kinderen en jong vol­was­ senen die actief zijn op de Timmerwerkplaats, op de boer­ derij of in de Kruiden­tuin. Bij de start werkte Wim nog ge­ woon in de bouw, inmiddels zijn zowel Wim als Jacqueline fulltime dagen in touw voor hun Stichting. Vanmiddag

“ Het mooie is dat mensen van alle niveaus hier hun ding kunnen doen; iedereen telt mee, of ze nu de vloer vegen of de meubelen schuren” neemt Jacqueline ons mee naar de Timmerwerkplaats. Ze vertelt ons de bijzondere ontstaans­geschiedenis ervan. “Via een medewerker kwamen we in contact met de brouwers van het Hertbier, echt lokaal Veluws bier. Ze waren op zoek naar mooie houten kratjes en attributen voor hun flesjes bier en de proefglazen. Wim en Vincent maakten samen een aantal modellen en daar waren ze ent­housiast over. In 2017 hebben de jongens in de Timmer­werkplaats samen bijna 4.500 kratjes in elkaar gezet. Vincent heeft bijna 50.000 onderdelen door zijn handen gehad. Door de klanten van het Hertbier staan de producten van de SGVT over de hele Veluwe. Bij de Timmerwerkplaats aangekomen, vult Wim het verhaal lachend aan. “Deze locatie zijn we eigen­lijk 26

gestart als uitwijkplek bij slecht weer. Toen kwam Hertbier en sindsdien is het helemaal uit de hand gelopen. Het mooie is dat mensen van alle niveaus hier hun ding kunnen doen; iedereen telt mee, of ze nu de vloer vegen, de meubelen schuren of meer ingewikkelde handelingen verrichten!

Iedereen heeft zijn eigen talent, vandaar ook de naam van onze Stichting. Niemand is hier beter dan een ander. In kleine stapjes kunnen ze hier een heleboel leren. Als dat niet lukt, blijven ze in de beschermde omgeving op de boerderij, of met een begeleider in de Kruidentuin.”

Geef me de 5!

Jacqueline: “We hebben het steeds met stapjes kunnen doen en alles kunnen overzien. Het was fijn dat het nooit te snel te groot werd. Het is een prettig team, de mensen die bij ons werken, zijn er al langere tijd. We werken één-op-één met de mensen, volgens de principes van Geef me de 5 van Collette de Bruijn. Pijlers daarbij zijn: duidelijkheid, veiligheid en

“ We hebben het steeds met stapjes kunnen doen en alles kunnen overzien. Het was fijn dat het nooit te snel te groot werd”

doen wat je zegt. En dat werkt! Ieder in zijn eigen tempo, in een veilige omgeving. Het helpt ook dat we zelf ervarings­ deskundig zijn. Dat merken ouders ook, die weten dat we ze begrijpen. Als jongeren thuis heel erg ontladen, weten we dat we hier teveel van ze hebben gevraagd. Daarom vinden we het zo belangrijk goed contact met ouders te hebben; we willen die dingen weten. Ouders vinden het heel fijn dat we

“ We doen er alles aan de kwaliteit vast te houden. Daarom scholen we onszelf ook voortdurend bij”

dit doen en vooral dat hun kind hier zo goed begrepen wordt. Het is voor ouders fijn dat ze niet alleen zien dat hun kind op een goede fijne plek is, maar dat ze zelf ook even lucht krijgen. Om iets met andere kinderen te doen, of voor zichzelf. Laatste belde een moeder om te zeggen dat het hoofd van haar zoon weer leeg was, nadat hij bij ons was geweest. Terwijl er eerder thuis geen land met hem was te bezeilen. Ouders weten ook dat wij kinderen hier niet houden als het niet werkt. Dan zoeken we samenwerking met anderen.” Wim is trots op waar ze nu met de Stichting staan, maar hij wil niet achterover gaan leunen. “Om ergens te komen, is ge­makke­lijker dan er te blijven. We doen er alles aan de kwaliteit vast te houden. Daarom scholen we onszelf ook voortdurend bij. Maar we mogen ook trots zijn. We krijgen hier soms jongens uit grote instellingen, die niets meer met ze aan­kun­nen. Als ze dan hier zijn, lukt het ons een omgeving te creëren waarbinnen alle spanning bij ze weg valt. Dat maakt ons gelukkig.”

27

Raming mantelzorgers in Putten

CIJFERS 20+

… 6.122

mantelzorgers van 20 jaar en ouder

… 5.216

mantelzorgers die langdurig zorgen

Putten telt... … 863

mantelzorgers die langdurig en intensief zorgen

… 612

Meer cijfers staan op www.mezzo. nl. Mezzo is de landelijke vereniging die opkomt voor iedereen die belange­loos zorgt voor een naaste. Het verbindt mensen en organisaties en biedt, samen met 300 aange­sloten organisaties, informatie, advies en steun aan mantelzorgers.

28

mantelzorgers die zich zwaar belast voelen

Bron: Mezzo.

Professionals en mantelzorgers over zorgen voor elkaar “We kijken wat we nog meer kunnen doen. Wellicht vaker een Fundag? Of een luisterend oor bieden? Jongeren geven ook vaak aan minder tijd te hebben om af te spreken met vrienden. Kunnen wij dan een manier creëren zodat ze toch met hun vrienden leuke dingen kunnen doen? En hun ouders daar niets voor hoeven te doen?” Jiska Meerman, Jeugd-Punt Putten

QUOTES

“Ik heb de tante van mijn vrouw mogen begeleiden in de laatste fase van haar leven. Ik heb zelf ervaren hoeveel geluk ik

“Ga het gesprek aan over wat de mantel­zorger belangrijk vindt, vraag naar wat hij graag zelf wil blijven doen, werk samen naar een op­lossing en laat deze over aan de mantelzorger zelf. Investeer in elkaar, heb aandacht en kom niet te snel met een oplossing.”

Mariëtte Klein Kranenberg, voormalig directeur a.i. van Stichting Welzijn Putten

had dat ik toen niet meer werkte. Daarnaast was er in de familie nog een pensionado, zo konden we het opvangen. Dan zie je ook dat er veel dingen goed geregeld zijn in Putten.” Edwin van Harten, Participatieraad Putten “Ik ben van meet af aan een optimistische mantelzorger geweest.

Het hielp mij namelijk dat ik tijd had om te zorgen en dat het pers­pectief duidelijk was. Mijn vrouw heeft nooit geheimzinnig over haar Alzheimer gedaan en zich er niet voor geschaamd.

In iedere fase neem ik voor lief wat er voor mij resteert.”

Piet Brandsma, mantelzorger

doen. Hier is al zoveel

“WEINIG MENSEN VOELEN ZICH MANTEL­ ZORGER, MAAR IEDEREEN ZORGT WEL VOOR EEN ANDER, AL IS HET MAAR EEN BEETJE, BIJVOORBEELD VOOR DE BUURVROUW. WE WILLEN VAN MANTELZORG NAAR ZORGEN VOOR ELKAAR. DAT HERKENNEN MENSEN EN DAN HAAL JE HET BIEDEN VAN MANTELZORG OOK DIRECT UIT DE EXCLUSIVITEIT.”

aanwezig!”

Tineke Hoogendijk, senior beleidsadviseur gemeente Putten

“In Putten heb ik in korte tijd een beeld gekregen van een zeer actieve en betrokken be­ volking. Er zijn hier veel orga­ nisaties, vrijwilligers en vrij­ willigersorganisaties die heel veel mooie en goede dingen Kees Paap, coördinator Stichting Welzijn Putten

“Als de familie alleen maar het idee heeft op bezoek te zijn, is dat niet alleen jammer, maar ook een gemiste kans.”

Hetty Lommers, Zorggroep Noordwest Veluwe

“Belangrijk om te kijken wat we kunnen verdelen, om samen te bekijken wat verpleging is en wat mantelzorg. Wat kunnen we samen doen?” Wiebo van der Leij, Buurtzorg Wijkverpleging 29

“ Ik geniet van haar glimlach en van de wetenschap dat er goed voor haar wordt gezorgd�

30

Bij Zorggroep Noordwest Veluwe delen mantelzorgers, vrijwilligers en beroepskrachten de zorg

“ IK BEN ALTIJD EEN OPTIMISTISCHE MANTELZORGER GEWEEST” Hetty Lommers werkt bij Zorggroep Noordwest Veluwe. De Zorggroep heeft een nieuwe manier van werken, waarbij de cliënt centraal staat en, veel meer dan voorheen, samen met de cliënt en het eigen netwerk wordt bekeken welke mogelijkheden er zijn om zorg te organiseren. Daarbij spelen de mantelzorger, vrijwilligers en beroepskrachten ieder hun eigen rol. Vraag is: hoe regel je dit met elkaar? In de brasserie van de Schauw vertelt mantelzorger én vrijwilliger Piet Brandsma erover.

P

iet is 83 jaar oud en heeft iets wat niet heel veel mensen hebben: je voelt je direct op je gemak bij hem. Met twinkelende ogen en een vanzelfsprekende rust vertelt hij net zo ge­makke­lijk over zijn zorgtaken als over zijn liefde voor de bloemsierkunst of zijn twee perioden als wethouder. Daarbij toont hij zich steeds bescheiden.

Optimistisch

Zijn leven als mantelzorger begon een jaar of zeven geleden. “Toen bleek na onderzoek dat mijn vrouw Alzheimer had. Wellicht was het al een jaar of drie aan de gang, Ik ben van meet af aan een optimistische mantelzorger geweest.

Het hielp mij namelijk dat ik tijd had om te zorgen en dat het perspectief duidelijk was.

Mijn vrouw heeft nooit geheimzinnig over haar Alzheimer gedaan en zich er niet voor geschaamd. Ze was een heel betrokken en actieve vrouw voordat ze Alzheimer kreeg. Ze kreeg grote moeite aan een gesprek te kunnen deelnemen, wat voor haar wel leidde tot onbegrip en boosheid. Verder is ze nooit echt opstandig geweest. Wat ik het meest treffend

vond, toen ik haar twee jaar geleden naar de Schauw bracht, was dat ze het goed vond.

Momenteel ga ik iedere zondag met haar naar de kerk en we eten nog samen. Voor mij is het een hele stimulans of kracht geweest dat ze zelf nooit echt bij de pakken neer is gaan zitten. Ze zit nu in de gelukkige fase. We wandelen veel en verder ben ik nog zo’n 2,5 uur per dag hier bij de Schauw. Ik zie alles en heb het idee dat ze geluk­kig is. Ze lacht ook veel. Laatst vroeg iemand me of ik in een rouwproces zit. Zo heb ik het nooit ervaren. In iedere fase neem ik voor lief wat er voor mij resteert. Toen ze nog met mij thuis woon­de, was ze blij dat ik er was en hier bij de Schauw geniet ik van haar glimlach en van de wetenschap dat er goed voor haar wordt verzorgd.”

Meehelpen

Piet is ook vrijwilliger bij de Schauw. Iedere avond zorgt hij voor de broodmaaltijd voor de zeven be­woners op de kamer die luistert naar de konink­lijke naam Ariane. Volgens Hetty past het bij het samen zorgen. “Als de familie alleen maar het idee heeft op bezoek te zijn, is dat

> 31

niet alleen jammer, maar ook een gemiste kans. Niemand kent onze bewoners immers beter dan de naaste familie. Als we die kennis kunnen inzetten, is dat waardevol. We bieden familieleden dan ook alle ruimte mee te helpen. En dat hoeft niet, maar er mag veel. En dan is het fijn dat mensen, zoals Piet, ook de ruimte pakken om die te benut­ten.” Piet lacht.

“Soms komt er nog best wel eens wat bij kijken. Dan wil een bewoner geen boterham eten. Dan trek ik alles uit de kast zodat het toch gebeurt. Dan zeg ik: “In de Bijbel staat dat je goed voor je lichaam moet zorgen!” Of: “Dit is een hapje voor je dochter.” Het meehelpen is voor Piet eigenlijk heel natuurlijk gegaan. “Ik heb niet het idee dat ze het me ooit ge­ vraagd hebben, het is heel geleidelijk gegroeid. Nu is het al zo dat als ik er eens een keertje niet ben, ze me meteen vragen of is soms ziek ben. Wij hebben een team van

“ Ik had echt nooit gedacht dat ik een goede mantelzorger zou wezen, maar tot mijn verbazing krijg je er ook veel voor terug” mantelzorgers, vrijwilligers en beroeps­krachten dat elkaar wat gunt en waar iedereen prettig met elkaar om gaat. Dat is de sleutel tot succes. We erkennen elkaars waarde en goede eigenschappen en maken er goed gebruik van. Er worden hier ook echt wel fouten gemaakt, maar de grondtoon is echt hartstikke goed. Dat vind ik het allerbelangrijkste!”

32

Trots

Piet vindt dat we trots mogen zijn op alle vrijwilligers en mantel­zorgers die zich met hart en ziel voor anderen inzetten. “En dan zit ik hier nog een beetje met een eigen­ belang, maar hier komen ook mensen die verder geen kind of kraai meer hebben. Ze hebben hier niet eens bekenden wonen, maar zetten zich wel belangeloos voor anderen in.

Ik heb een enorm respect voor deze mensen. En voor mensen die mantelzorger zijn en daarnaast nog een baan hebben. Of die zorgen voor iemand met een chronische ziekte of die weten dat ze een leven lang moeten gaan zorgen, bij­voor­beeld omdat hun kind een be­perking heeft.

Zij verdienen wat mij betreft allemaal een lintje.” Hetty: “Het mooie is dat dit hier in Putten eigenlijk heel gewoon wordt gevonden. Daar hoeft ook geen titel als mantelzorger of vrijwilliger aan te worden hangen.”

Piet vertelt enthousiast over alle plaatsen waar het leven hem en zijn vrouw Aafje heeft gebracht. Over zijn jeugd vol verhuizingen, de liefde voor bloemen en planten, zijn werkend bestaan in het onder­wijs, zijn perioden als wethouder in Bolsward en Driebergen en de talloze reizen die hij met zijn vrouw maakte. Om weer terug te keren in het heden, bij de zorg voor zijn vrouw. “Ik had echt nooit gedacht dat ik een goede mantelzorger zou wezen, maar tot mijn verbazing krijg je er ook veel voor terug. De vriende­lijk­ heid van de mensen hier bij de Schauw en de goede zorg bij­ voorbeeld. Want er gebeurt heel veel goeds in de zorg en ik vind het wel eens jammer dat de sector zo slecht wordt afgeschil­derd. De mensen hier zijn zorgzaam, betrokken, ik denk dat mijn vrouw het slechter had kunnen treffen.” Piet is bij de Schauw weer bij zijn oude passie, de bloemen, teruggekomen. “Iedere week is er een uur bloemschikken.

Meestal doen er zo’n 20 mensen mee. Ze zijn trots op wat ze maken en beleven er veel plezier aan.” Trots en plezier, het zijn twee woorden die goed bij Piet passen. “Ik heb een gevarieerd en rijk leven achter de rug. Nu word ik met dit interview een beetje in het zonnetje gezet, maar ik wil maar gezegd hebben dat er veel meer mantel­zorgers en vrijwilligers zijn die dat nog veel meer verdienen!”

Platform Mantelzorg wil graag vraagbaak voor mantelzorgers zijn

“Als mantelzorger kwam ik erachter dat veel dingen in Putten goed geregeld zijn” Edwin van Harten heeft zijn roots weliswaar liggen in Kootwijkerbroek, maar is toch een bekend gezicht in Putten. Sinds 1979 geeft hij al judoles bij Sportschool Putten, hij zet zich in voor der Andreaskerk en Stichting Jongerencoach en is sinds 1 januari 2016 ook nog lid van de Participatieraad. De komende tijd komt daar nog een klus bij. Samen met zes andere Puttenaren zet Edwin zich in om het Platform Mantelzorgers vorm te geven.

E

dwin heeft op allerlei plekken op aarde gezien wat het betekent om iets voor een ander te doen. Als marinier en judocoach reisde hij de hele wereld over. “Als marinier ben ik naar Aruba geweest, waar ik ook judolessen gaf aan collega’s en lokale Arubanen. Ik kwam daar ook voor het eerst in een sloppenwijk en in contact met mensen die steun en hulp nodig hadden. Terug in Nederland sta je er dan niet meer zo bij stil, maar toen ik met mijn gezin terugging naar Aruba, kwam ik weer op eilanden waar helemaal niks is. Als je ermee in aanraking komt, ga je steeds meer open.”

Niet vanzelfsprekend

“Ons gezin zit bij de Andreaskerk, daar ben ik jeugddiaken geweest. Dan krijg je nog meer mee wat er in de samenleving speelt en gaat het ook om helpen. Ik raakte eigenlijk spelender­wijs met zorg en ‘zorgen voor’ in

aanraking. Als judoka en trainer/coach van het Nederlands Militair judoteam ben ik ook overal geweest en heb ik erbarmelijke omstandigheden mee­gemaakt. Ik heb gezien hoe dingen wel en niet zouden moeten gaan en geleerd dat onze verworvenheden niet vanzelfsprekend zijn.” Inmiddels is Edwin al een paar jaar gepensioneerd. Dat betekent bepaald niet dat hij op zijn lauweren rust. “Net voor­dat ik zou stoppen bij Defensie zag ik een vacature bij Stichting Jongerencoach (JOCO) Het is een Stichting voor jongeren die wel een steuntje kunnen gebruiken, maar waar professionele hulp­verlening niet meer of nog niet nodig is.

De jongere geeft zelf aan wat hij of zij wil, bepaalt de contactfrequentie en de intensiteit van het contact. In de inmiddels zeven jaar dat de Stichting bestaat, heeft het zo honderden jongeren tussen 15 en 27 jaar vooruit geholpen.

De jongeren moeten wel zelf willen; ik probeer ze dan te matchen met een goede en passende vrij­willige coach.”

33

>

Edwin had de smaak van het vrijwilligerswerk te pakken. “In december 2016 zochten ze mensen voor de Parti­ci­patie­raad, sinds 1 januari 2017 ben ik lid. Ze zochten mensen die zich voor Putten wilden inzetten en vanuit een mening een steentje wilden bijdragen door gevraagd en ongevraagd advies geven. Het bevalt goed, in totaal zijn we met 10 personen. Wij proberen ons oor te luister te leggen in de samenleving en die signalen te vertalen in adviezen.”

Goed geregeld

De Participatieraad kreeg een bericht van Stichting Welzijn Putten. Het wilde een Platform Mantelzorg oprichten. Edwin sloot namens de Participatieraad aan. “Tijdens een

“ Laten we uitdragen dat het heel gewoon is om samen te zorgen, het samen te doen.

Denk niet wat er allemaal niet kan, maar denk samen in mogelijkheden.” informatie­avond waren er zo’n 40 mannen en vrouwen die zelf mantel­zorg bieden of er nauw bij betrokken zijn. Daar is een aantal mensen gevraagd mee te doen in het Platform.

Tanja van SWP is de aanjager van het Platform, ik probeer als ondersteuner van het proces mee te doen en een link met de Participatieraad te leggen.” Edwin is zelf ook mantelzorger geweest.“ Ik heb de tante van mijn vrouw 34

mogen begeleiden in de laatste fase van haar leven. Ik heb zelf ervaren hoeveel geluk ik had dat ik toen niet meer werkte. Daarnaast was er in de familie en nog een pensionado, zo konden we het opvangen. Dan zie je ook dat er veel dingen goed geregeld zijn in Putten. Zo hebben wij ervaren dat er in de Schauw hele bevlogen en betrokken professionals werken. We konden dag en nacht bellen, niks was teveel. Ze zijn ook dichtbij, dan is er altijd zorg te regelen. Er zijn mantel­zorgers die steun vragen, maar een grote groep vindt het bij het leven horen en vraagt niet om steun. Terwijl je het ook wat gemakkelijker kunt maken door met meerdere mensen te zorgen. Dat is net zo gewoon. Het Platform wil andere mantel­zorgers helpen met de vragen die er zijn en de zaken waar ze tegenaan lopen. We zijn echt in de ontwikkelfase.”

Samen

Edwin was aanwezig bij de inspiratiemiddag mantelzorg (zie pagina 9). Daar hield hij een warm pleidooi voor samen­ werking rondom mantelzorgers. “Ik vind dat heel belangrijk.

Doe het samen, pak niks van elkaar af en laat degene die de zorg nodig heeft de hoofdpersoon zijn. Laten we er samen voor zorgen dat de mantelzorger kan zorgen. Soms bestaat het maar uit een klein zetje, zodat iemand net weer anders tegen zijn situatie aan kijkt. En laten we uitdragen dat het heel gewoon is om samen te zorgen, het samen te doen.

Denk niet wat er allemaal niet kan, maar denk samen in moge­lijkheden.” Edwin hoopt dat het Platform op korte termijn gaat draaien, zichtbaar wordt in de gemeente en dat mantelzorgers de weg ernaartoe weten te vinden. “Wij willen graag vraagbaak voor mantel­zorgers zijn, op een laag­ drempelige manier een luisterend oor bieden. Je hoeft niet alles zelf uit te vinden. En als wij geen ant­woord hebben, gaan we samen op zoek naar een antwoord. De SWP zit er nog achter als professionele ondersteuner. En zij zijn niet alleen, dat zag je tijdens de inspiratiemiddag wel! We geven samen met de SWP richting aan een werkbaar Platform. De zes leden zijn allemaal zelf mantelzorger. Ze hebben dingen mee­gemaakt en oplossingen gevonden, hebben ervarings­ des­kundigheid en weten waar je met een reële hulpvraag terecht­kunt. Ze willen echt een steentje bijdragen om het Platform zin te geven.”

Kees Paap, de nieuwe coördinator van SWP, stelt zichzelf voor

“Werken aan verbinding en vertrouwen” Sinds 1 augustus is Kees Paap coördinator van Stichting Welzijn Putten. Na een lange carrière in de gehandicaptenzorg, is welzijn een nieuw werkveld voor hem. Er wacht een uitdagende klus. SWP is een club met een mooie, lange en ook roerige geschiedenis. De Stichting staat er momenteel goed voor, aan Kees en zijn team de taak het verder te ontwikkelen. Kees: “We moeten nu ook gaan leveren!”

V

anaf zijn vroege jeugd is Kees sociaal betrokken en met de samenleving bezig. Als dienstweigeraar en werkloze onderwijzer belandde hij in de jaren 80 in de gehandicaptenzorg. Hij ontwikkelde een passie voor de sector en groeide al snel door naar coördinerende en leidinggevende functies binnen de dagbesteding.

Draagkracht vergroten

Toen hij in dezelfde functie in het verpleeghuis aan het werk ging, bleek hij een man met een missie. Kees: “We werkten voor mensen die al gedesoriënteerd bij ons binnen kwamen.

Zij komen bij ons binnen, raken nog meer gedesoriënteerd en hebben het de meeste tijd moeilijk. Wel beleven ze veel plezier aan een uurtje dagbesteding. Het werd mijn missie om die leefsituatie om te draaien. Dus niet even van de afdeling af voor een leuke activiteit; onze bewoners moesten het juist op de afdelingen naar hun zin hebben. Daar moest welzijn zijn beslag krijgen. Onderdeel van dit plan was dat ik ook de lokale buitenwereld naar binnen heb gehaald; de muziekschool, basisscholen, kinderdagverblijven, lokale wijn- en kaasverkopers. Steeds weer bleken er relaties te bestaan tussen ‘onze’ mensen binnen en de mensen in de lokale samenleving. Daar moet je toch iets mee doen? De

wijn- en kaasverkopers vinden het niet alleen leuk hun spullen te verkopen, maar ook om oude klanten terug te zien in het verpleeghuis.” Na deze uitstap naar het verpleeghuis ontwikkelde Kees zich verder door in de gehandicaptenzorg, naast dagbesteding, ook andere disciplines aan te sturen. Toen tijdelijke contracten niet meer werden verlengd, door meer eigen verantwoordelijkheid en minder managers, werd het tijd voor serieuze ‘soul searching’. Kees: “Ik ging mezelf vragen stellen. Waar kom ik vandaan? Wat wil ik? Mijn roots liggen meer in het ontwikkelen en veranderen en in welzijn en minder in zorg.

De transitie vind ik ook heel interessant; het sociaal domein trekt me enorm. Je bent het voorportaal van zorg, als dat nodig is. Als je de draagkracht van de samenleving kunt vergroten en dat zo goed mogelijk doet, kunnen mensen langer regie over hun eigen leven houden en hoeven ze minder een beroep te doen op dure en professionele zorg.

Wat wil je nog meer?”

Betrokken bevolking

Kees besloot met de antwoorden op zijn vragen aan de slag te gaan. Hij werd vrijwilliger bij de Adviesraad Sociaal Domein voor de gemeente Amersfoort. “Daar viel me op dat > 35

“ Trans­formeren is geen proces met een kop en een staart. Dat is iets wat continu doorgaat”

36

het sociaal domein zo breed is, dat er eigenlijk geen grens is, alles en iedereen kan er een rol in spelen. Dat maakt het interessant en complex. De transitie die we nu doormaken, is denk ik de enige juiste. Achteraf gezien kun je zeggen dat het zonde is dat de verzorgingsstaat ooit zo is opgetuigd.

Het heeft ons afhankelijk gemaakt, terwijl we zoveel zelf kunnen. Ik geloof ook in klein­schaligheid. Dan ben je flexibel, kun je snel schakelen en heb je slagkracht. Het gaat in het sociaal domein om menselijke waarden en die zijn altijd persoonlijk en kleinschalig. In Putten heb ik in korte tijd een beeld gekregen van een zeer actieve en betrokken bevolking.

Er zijn hier veel organisaties, vrijwilligers en vrijwilligers­ organisaties die heel veel mooie en goede dingen doen. Hier is al zoveel aanwezig, het is nog een klein stukje dat moet gebeuren. De overheid trekt zich terug, de gemeente zoekt een partner die lokale verbanden legt en de kracht daar­van benut. Dat zit allemaal in onze opdracht. Het lijkt me een leuke en uitdagende klus, ook al omdat er geen blauwdruk of voorbeeld is. We hebben als samenleving een beetje afgeleerd hoe we ons tot elkaar moeten verhouden. In Putten is er in dat opzicht nog heel veel wél aanwezig en dan zie je direct hoe waardevol dat is. Kunnen we dat wat er al is, verbreden naar de gehele gemeenschap? De enige juiste keuze is nu om los te laten wat met de beste bedoelingen is opgebouwd. Trans­formeren is geen proces met een kop en een staart. Dat is iets wat continu doorgaat.”

Werken aan vertrouwen

Kees heeft ambities met de SWP en geeft die graag samen met de gemeente vorm. “Ik vind het uitdagend om samen te kijken hoe we op een goede manier en in vertrouwen onze zekerheden kunnen loslaten. Ons bestuur heeft voor nieuw beleid gekozen, daar moet alles voor wijken. Er zijn stappen gezet en dat be­tekende nieuwe en andere opdrachten, nieuwe mensen en daar kwam ook nog een verbouwing en een aantal verhuizingen bij. Ik heb bewondering voor wat er desondanks het afgelopen jaar al is gedaan. De volgende stappen zijn moeilijker, omdat de winst die je kunt boeken steeds kleiner wordt. En hoe laat je dat zien? Aan de Putte­ naren, maar ook aan de gemeente? Onder­ling vertrouwen is daarbij cruciaal; tussen SWP en de gemeente en tussen organisaties in het veld. Het laaghangend fruit is snel geplukt. Nu moeten we verder investeren in stevige relaties, elkaar opzoeken en spreken over wat je van elkaar verwacht.

In de contacten die ik tot nu toe heb gehad, voelt het goed.”

Kees wil de komende tijd met drie dingen aan de slag.

“Als de SWP dé partij hoort te zijn die lokaal verbindt en coördineert, moeten wij contact zoeken en onderhouden met alle bestaande en nieuwe partijen in het veld. Zo leren we wat we samen willen en nodig hebben. In dat kader is het heel prettig dat lokale organisaties veel vertrouwen hebben uitgesproken in SWP tijdens de Inspiratiemiddag eerder dit jaar (zie pagina 12). De tweede opgave is intern. Voor de

omslag die we maken, hebben we veel nieuwe mensen naar binnen moeten halen. Die kennen elkaars kwaliteiten nog niet en hebben de nieuwe visie ook niet ‘doorleefd’. We moeten samen op zoek naar een manier van werken die maximaal aansluit bij onze opdracht. Waarbij iedereen weet hoe we werken, hoe we met klanten omgaan en wat we wel en niet doen. Zodat we de Puttense samenleving nog beter kunnen bedienen. De derde opgave is ook een interne, de backoffice. Die is in de loop van de tijd organisch gegroeid.

Vraag is nu of deze nog wel passend is. Daar bedoel ik bij­ voorbeeld mee: hoe archiveren we ons werk, welke sys­temen gebruiken we? Ik wil verkennen of er dingen zijn die we beter kunnen doen, zodat ook de interne kosten laag kunnen blijven en we zo efficiënt mogelijk kunnen werken.”

“ Mantelzorg is iets wat van nature ontstaat. Geen mantelzorger bedenkt: nu ben ik mantelzorger!

Het is een term om een fenomeen te duiden” Zorg en aandacht

Bij mantelzorg draait het volgens Kees om zorg en aandacht voor elkaar. “Mantelzorg is iets wat van nature ontstaat.

Geen mantelzorger bedenkt: nu ben ik mantelzorger! Het is een term om een fenomeen te duiden. Ik zou het prettig vinden als mantelzorgers er ook zo naar kunnen kijken: ‘het hoort bij het leven en er wordt aan mij gedacht in de samenleving, zodat ik én kan zorgen én mijn eigen leven met al zijn rollen kan blijven leven’. Mantelzorgers houden vaak een systeem overeind waar zij zelf onderdeel van zijn.

Ze zijn niet geneigd aan de bel te trekken, omdat ze dan moeten onderkennen dat ze het zelf nét niet redden. We hebben verbinding in de samenleving nodig zodat we dergelijke situaties op een natuurlijke manier samen kunnen ondervangen. Aandacht voor elkaar. Geen sociale controle en (ver)oordelen, maar zorg en aandacht hebben voor elkaar.”

37

“ Het is een leuke generatie mensen, die nog heel erg leeft vanuit warmte, zorgzaamheid, tevreden­heid en betrokkenheid.

Ik vind het hartverwarmend hoe ze met elkaar omgaan”

38

Yvonne en René van der Leest streven op Zorg Erf Buiten-Land naar leukste uitje van de week

“ MANTELZORGERS WETEN DAT HUN NAASTEN HIER OP EEN FIJNE PLEK ZIJN” Yvonne en René van der Leest droomden altijd al van buitenaf wonen, in de natuur, met dieren en veel groen om zich heen. Toen ze hun droomhuis in Nijkerk betrokken, vonden ze al snel dat veel meer mensen van die mooie plek moesten kunnen genieten. Ze werkten beiden in de zorg en besloten dat ze iets voor zichzelf wilden gaan doen. Inmiddels bieden ze al acht jaar dagbesteding en -behandeling aan mensen met dementieklachten. Niet alleen in Nijkerk, maar ook op Zorg-erf Buiten-Land in Putten.

> 39

R

“ Niks hoeft, alles mag, maar we doen wel allemaal dingen die weten­schap­pe­lijk bewezen nuttig zijn voor mensen met dementie”

40

ené heeft sinds zijn studie altijd iets gehad met de doel­ groep ouderen. “Het is een leuke generatie mensen, die nog heel erg leeft vanuit warmte, zorgzaamheid, tevreden­heid en betrokkenheid. Ik vind het hartverwarmend hoe ze met elkaar omgaan. Dat ga je in onze generatie wellicht minder terug zien. Daarnaast nemen ze allemaal hun levens­geschiedenis mee. Het is heel interessant om daarover met ze te spreken.Deze plek past ook echt bij ouderen. Zo hebben mensen affiniteit met buiten, met het boerenleven.” Yvonne: “Er blijken ook veel onderlinge verbindingen te zijn tussen de mensen. Heel vaak blijken ze elkaar ergens van te kennen. Mensen die vroeger bij elkaar op school zaten, elkaar nog ken­nen van hun werk op het gemeentehuis, die zien elkaar hier weer terug. Dat levert veel boeiende verhalen op. De mensen hier hebben allemaal dementie, maar met elkaar weten ze juist weer heel veel.

Dan gaan er weer luikjes open. We merken so­wieso dat als mensen in hun dementie zijn, we geen vragen meer moeten stellen, maar ‘weetjes’ moeten aanreiken. Daar­om is het ook heel belangrijk dat we de mensen heel goed ken­nen. Iedere associatie levert weer prachtige verhalen op. Het is ook de reden dat we hier op de boerderij ouderwetse dierrassen hebben lopen, vergeten groenten verbouwen en antieke spullen hebben staan. Dat alles levert de mensen veel herkennings­punten op.”

‘Nee’ knikken

Binnenkort gaat op het wooncentrum het derde hofje open.

Dan wonen er 48 mensen op het Zorg Erf. Bij de dagbehande­ling komen ook zo’n 20 a 25 mensen per dag.

Yvonne: “Ze worden rond een uur of negen opgehaald, tien uur zijn ze hier en rond vier uur gaan ze weer naar huis.”

René: “We drinken altijd eerst koffie in groepjes. We nemen de krant door en sluiten aan bij verhalen waar mensen mee binnen komen. Daarna wordt de groep opgesplitst en gaan mensen koken, wandelen, dieren voeren of iets doen waar ze die dag speciaal zin in hebben, zoals schilderen of het erf aanvegen. Niks hoeft, alles mag, maar we doen wel allemaal dingen die weten­schap­pe­lijk bewezen nuttig zijn voor mensen met dementie. We streven naar het leukste uitje van

de week en horen van mantel­zorgers dat het impact heeft.

Mensen hebben het fijn, voelen zich vitaler en gaan minder snel achteruit. Bij mantelzorgers ervaren we vooral dat het hen ruimte biedt. Voor hen is de drempel om hun naaste aan ons toe te vertrouwen ook enorm. Ze gaan de zorg dan namelijk delen. Maar als ze die drempel eenmaal over zijn, merken ze dat het lucht geeft. Lucht om zelf wat te doen, om even op adem te komen. René: “Veel mensen die we hier voor het eerst rondleiden, vinden het prachtig hier, maar voor henzelf nog niet zo nodig. Mensen met dementie hebben weinig ziekte-inzicht. Ze geven vaak aan nog van alles te kunnen, terwijl mantelzorgers dan steeds ‘nee’ knikken met hun hoofd. Dan is de kunst voor ons de

“ Het gebeurt je niet zo vaak in je leven dat je iets start waaraan alles klopt” zorgvrager en de mantelzorger te verleiden het eens zes weken te proberen. Na die zes weken is er eigenlijk altijd tevredenheid en vooral op­luchting. Zeker bij dementie duurt het veel te lang voordat mensen hulp vragen.” Yvonne: “Na een dag op het Zorgerf slapen mensen weer beter, hun dagen nachtritme verbetert. Goede nachtrust is ook essentieel voor de mantelzorger. Anders raakt deze uitgeput en kan hij of zij de zorg al snel niet meer volhouden. We zien ook vaak dat mensen weer andere dingen meemaken en elkaar weer wat te vertellen hebben, omdat ze niet meer alleen maar met elkaar zijn. Patronen veranderen weer, waardoor ze ook langer thuis kunnen wonen.”

Werken

Yvonne en René vertellen met aanstekelijke enthousiasme over hun Zorg Erf. René: “ Dit is niet zomaar een dag­op­ vang. Mensen krijgen hier een rol en een functie. Ze doen wat en krijgen daar complimenten voor. Hier kunnen ze met bege­leiding koken en dieren voeren. We hebben wel eens een tele­foontje gehad van een mantelzorger die met een zieke man thuiszat, die perse wilde komen omdat hij bang was dat de varkens anders geen eten kregen. Vooral mannen zien die nieuwe taken weer als werken.” Yvonne haalt een mooie herinnering op. “Bij ons vijfjarig bestaan hebben we mensen laten interviewen. Er stond een gesprek in met de eigenaresse van de theetuin, hier vlakbij. Haar vader had dementie. Ze moest ineens voor haar ouders zorgen, terwijl ze ook de theetuin aan het opbouwen was. Ze voelde zich heel schuldig dat het allemaal nét niet ging. Uiteindelijk kwam haar vader bij ons terecht, in Nijkerk. Hij had zijn hele leven tuinen aangelegd. Hij vroeg ons of hij bij ons met een heidetuin aan de slag mocht gaan. Hij vergat heel veel dingen, maar het aanleggen van de heidetuin niet. Hij kwam dus thuis en gaf zijn schoon­zoon de opdracht allerlei mate­ rialen bij tuincentra te gaan kopen. Hij heeft die aanleg van die tuin de hele week vastge­houden en alle spullen kwamen met zijn taxivervoer mee. Hij ging aan de slag en al was het 30 graden, hij ging door met onkruid wieden. Dat maakte zijn dochter zo gelukkig! Ze kon andere dingen doen, wist dat haar vader op een goede plek was terecht gekomen en zo hebben ze het samen gered!”

Goed gelukt

Yvonne en René zijn nu acht jaar onderweg. René: “Het gebeurt je niet zo vaak in je leven dat je iets start waaraan alles klopt. We zien iedere dag weer dat mensen iets meer geluk krijgen en een betere kwaliteit van leven, in een ellen­ dige situatie. Want dat blijft het, zeker voor relatief jonge mensen die met dementie krijgen te maken.” Yvonne: “Samen hebben we acht jaar geleden opgeschreven wat we wilden gaan doen en het is echt heel goed gelukt. Het maakt me iedere dag gelukkig dat we, met alle mede­werkers en vrijwilligers wat kunnen betekenen voor veel mensen.”

41

“ Balans suggereert dat zorg bieden een vlak proces is, terwijl dat niet zo is�

42

Beleidsambtenaar Tineke Hoogendijk over mantelzorg in Putten

“Laten we van mantelzorg naar zorgen voor elkaar gaan” Senior beleidsambtenaar Tineke Hoogendijk van de gemeente Putten is, naar eigen zeggen, een echt ‘welzijnsmens’. “Het leven is meer dan een paar stenen en een huis. Het gaat er ook om dat mensen kunnen leven.”

T

ineke ervaart de gemeenschap in Putten als hecht en, op een mooie manier, traditioneel. “Je hebt binnen Putten veel gemeenschappen waar mensen elkaar opvangen als er iets speelt en voor elkaar zorgen. Maar wat als je niet tot zo’n gemeenschap behoort? Daar ligt een zorg en een taak voor de gemeente. Hebben we die mensen in beeld en weten zij waar ze moeten zijn?”

Signalerende functie

Het dossier mantelzorg is volgens Tineke goed belegd in de gemeente Putten. “We hebben grote stappen gezet, maar het blijft zaak bepaalde groeperingen zichtbaar te maken en houden. Het nieuwe Platform Mantelzorgers kan daar ook een mooie rol bij spelen. Andersom ligt er ook een taak voor de ondersteuners, de professionele organisaties, werk­ gevers, verenigingen en onze kerken. Ik hoop dat zij een signalerende functie kunnen spelen, want mantelzorgers zeggen niet snel dat ze de zorg niet meer aankunnen.”

Volgens Tineke gaat het bij het bieden van mantelzorg niet om balans, maar om evenwicht. “Balans suggereert dat zorg bieden een vlak proces is, terwijl dat niet zo is. Het is belangrijk dat tegenover een zware periode, iets anders staat. Mantelzorg zou ook niet moeten gaan over ‘het volhouden’.”

Zorgen voor elkaar

Tineke spreekt de hoop uit dat mantelzorg een normaal onder­deel van het leven wordt. “Ik hoop dat we over een aantal jaren samen kunnen concluderen dat mantelzorg heel normaal is en bij het leven hoort. Als je kijkt naar burgerparticipatie, naar een andere manier van met elkaar

samen leven, dan past het erbij om mantelzorg als normaal te beschouwen. En dat je op elkaar kunt rekenen als het je even boven het hoofd groeit en je iemand nodig hebt die even je tuin komt doen. In de gemeente Putten hoop ik dat alle partijen die mantelzorgers ondersteunen elkaar over een paar jaar zó goed weten te vinden dat mantel­zorgers altijd een antwoord op hun vraag krijgen of op het goede spoor richting een antwoord worden zetten. We moeten niet alleen maar doorverwijzen als excuus om niet te hoeven handelen.” In dat hele normalisatieproces hoort ook

“ Weinig mensen voelen zich mantelzorger, maar iedereen zorgt wel voor een ander” ’gewone’ taal. Tineke: “Weinig mensen voelen zich mantelzorger, maar iedereen zorgt wel voor een ander, al is het maar een beetje, bijvoorbeeld voor de buurvrouw. (lachend) Laten we dat op een tegeltje zetten: we willen van mantelzorg naar zorgen voor elkaar. Dat herkennen mensen en dan haal je het bieden van mantelzorg ook direct uit de exclusiviteit.”

43

DE ACHTER KANT Als mantelzorgers hulp vragen... is dat kracht

Als mantelzorgers hulp vragen is dat kracht. Al wordt dat door veel mantelzorgers zelf niet zo ervaren. Dat bleek in onder­ zoeken die ik als adviseur Informele Ondersteuning verrichtte in Gelderse gemeenten.

I

k vroeg mantelzorgers naar hun draagkracht en draaglast. Ze waren trots dat ze iets konden betekenen voor een naaste die ziek was of ondersteuning nodig had. Wat ik van ze leerde was het belang van goede informatie. Zeker als je, zoals zij, ineens wordt geconfronteerd met allerlei zaken waar ze tot dan niet mee te maken hadden.

Liefdevol zorgen

Maar informatie alleen is niet voldoende, zeker niet voor mantelzorgers die langdurig en intensief zorg bieden. Ze gaven aan dat ze eerder om hulp en ondersteuning hadden moeten vragen. Dat het erg veel en zwaar was ge­worden en ze niet meer toekwamen aan het liefdevol zorgen, zoals een kopje koffie drinken en een wandeling maken; juist de dingen die ze wilden doen. Zij gaven me dan ook mee: ‘laat andere mantelzorgers eerder aan de bel trekken, want er is hulp en ondersteuning”. Het zijn deze opmerkingen die mij ‘professioneel’ bezighouden. Hoe kunnen we er met elkaar voor zorgen dat mantelzorgers kunnen blijven doen wat ze willen en eerder passen­de hulp en ondersteuning krijgen? Hoe kunnen we overbelasting voorkomen?

Durf vragen

Mijn ervaring is dat mantelzorgers dreigende overbelasting ‘te laat’ signa­ leren; de zorg is heel langzaam steeds intensiever geworden en de wens om te zorgen, is blijven bestaan. Terwijl buitenstaanders, en dan bedoel ik po­tentiële hulpbieders zoals familie, buren, sociaal werkers, zorg­coördina­ toren, verpleegkundigen en zorgvrijwilligers de overbelasting wel zien aankomen; de zorg duurt al lang en wordt steeds intensiever. De sleutel ligt volgens mij bij het ontwikkelen van ‘het durven vragen’. Voor de mantelzorger is hulp vragen niet een teken van zwakte. Het gaat niet over dat je iets niet kan, of dat je het niet redt. Het heeft alles te maken met regie houden, weten waar je grenzen liggen en sterk blijven in soms moeilijke omstandigheden.

Geef aandacht

Mariette Klein Kranenberg is een leven lang actief in de informele zorg, was ruim anderhalf jaar directeur a.i. van Stichting Welzijn Putten en is eigenaar van haar eigen bureau Mariëtte Maakt.

Voor de ondersteuner of hulpbieder is het stellen van de juiste vragen kracht. Zie de mantelzorger staan, heb en geef aandacht en vraag gewoon hoe het gaat! Ga het gesprek aan over wat de mantelzorger belangrijk vindt, vraag naar wat hij graag zelf wil blijven doen, werk samen naar een oplossing en laat deze over aan de mantelzorger zelf. Investeer in elkaar, heb aandacht en kom niet snel met een oplossing. En soms, maar dan ook echt heel soms, neem je het tijdelijk over. Maar dan is het eigenlijk al veel te ver gegaan.