Het Zoet 2018 nummer 1 by Qrnemagazines

DOEN!

EEN KARTREKKER

EXPERTISE WAARDEREN

DENKEN IN KANSEN

LUISTEREN

PASSIE EN TALENTEN BENUTTEN

MEEWIND

100%

VOORUITGANG EN VERNIEUWING

nummer 1 jaargang 4

2018

het zoet juni 2018

Inhoudsopgave

07 SAMEN VOOR BUURTEN EN DORPEN, MET… 08 11 13 15 19

Je mag vies worden in Doetebol De Herac in Herwen is zoveel meer dan een dorpswinkel Waar kunnen we heen? Hoe bewoners en professionals meer voor elkaar krijgen in Arnhem Noordoost Katern provincie Gelderland met: Dickens in de Liemers, Nieuwe wijkaanpak Zilverkamp, Fietsmaatjes Beek, Mijn tuin, Jouw tuin en Betuwse Bikkels

34 SAMEN VOOR JEZELF, MET… 35 39 42 46 48 51

Quiet is geen stille gemeenschap Kemi Osagie laat de wereld zien wat ze allemaal kan Drie ruimtezoekers delen na twee jaar hun ervaringen Ervaringsdeskundigheid is goud waard Joke van Steeg kan weer wat voor anderen betekenen ‘If loneliness is the problem, community is the answer’

54 SAMEN VOOR DE TOEKOMST, MET… 55 61 64 66

N atuurmonumenten wil het landschap weer van ons allemaal laten zijn René Turk gaat een dagje ‘Original Plastic Fishing’ met Plastic Whale Het gras wordt almaar groener in Nijmegen-Lent Mr. Hugs maakt het verschil!

03 04 18 59 60 63

VASTE RUBRIEKEN Editorial: Verder komen Bijzondere tijden Warme woorden door Klaske Rehorst Zoet for thought Column Michael Polman Gastcolumn door Martijn de Wildt

het zoet juni 2018

Colofon

HOOFD- EN EINDREDACTIE: Eelco Visser | TEKSTEN: René Turk, Klaske Rehorst, Henriëtte Neuijen, Brigitte Theeuwen, Michael Polman, Martijn de Wildt, Hanneke Goossens, Jessica van Koert, Eelco Visser | BEELD: Maikel van der Beek, Birgit Oelkers, Jan Menting, René Turk, Jessica van Koert, Henriëtte Neuijen, Hanneke Goossens, René Hendriks, Ilona Hendriks, Ayman Ghoujal, Marleen Laverman, Lichel van den Ende, Willeke Kieft, Eelco Visser | ONTWERP: Coert de Boe, William van Giessen ILLUSTRATIES: Coert de Boe, William van Giessen, Hanna Visser | DRUKWERK: Drukkerij Kempers BV, Aalten Speciale dank gaat uit naar alle geïnterviewden en mensen die de hoofdrol spelen in alle krachtige verhalen in dit Zoet. Zij laten de samenleving stralen! DEZE PRACHTEDITIE VAN HET ZOET IS MEDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR DE ZOETE INHOUDGEVERS Spectrum partner met Elan, 7 Zebra’s, Natuurmonumenten, provincie Gelderland, gemeente Zevenaar en welzijnsorganisaties Rastergroep in Deventer, Rijnstad in Arnhem en Stichting Welzijn Putten.

OOK ZOETE INHOUDGEVER WORDEN? Kijk snel op pagina 67 of mail of bel Eelco Visser: hetzoet@gmail.com of 06-51666998.

het zoet nr 1 – 2018

Editorial

Verder komen Dit Zoet heeft als rode draad ‘samen’. Wat zijn de bestanddelen van een geslaagde samenwerking? Wanneer wordt één plus één drie en is er iets ongrijpbaars ontstaan als ‘chemie’? Onze professor gaat in dit Zoet op zoek naar succesfactoren. Hij keert de verhalen om, stoft ze af en deelt zijn rake observaties met ons allemaal!

Ik ben een voetballiefhebber. En, als fan van Vitesse, hadden kunnen bedenken. Samen voor hun buurt of niet te benijden. Een incidentele uitschieter daargelaten, dorp, zichzelf of de toekomst. Wat zijn dan de succes voelt een bezoek aan het GelreDome toch vooral als een factoren? Meewind? Lees vanaf pagina 19 de verhalen tweewekelijkse dwangneurose. De aanwezigheid van een maar eens die cadeau zijn gedaan door de provincie aantal vrienden, het ‘samen zijn’, is al jaren veel Gelderland. Anderen ruimte geven? Op pagina 55 legt belangrijker dan de twijfelachtige Arne Heineman uit waarom Natuur kwaliteit van het gebodene op het monumenten 17 miljoen Neder veld. Als voetballiefhebber moest ik ‘IK HOORDE IEMAND EENS landers wil betrekken bij de kwaliteit tijdens het maken van dit Zoet van de natuur en het landschap. ZEGGEN: ALLEEN GA regelmatig aan voet balclub FC Creativiteit en doorzettingsTwente denken. Daar werd dit jaar vermogen? Theo Hugen en Joop JE SNELLER, MAAR SAMEN pijnlijk duidelijk hoe desastreus het Besselink laten op pagina 11 zien hoe KOM JE VERDER’ kan uitpakken als er geen chemie je er dan als dorp in kunt slagen zelf ontstaat. Als mensen, op en naast het een supermarkt te runnen. Denken veld, op verkeerde posities belanden. in kansen en passie en talenten Zonder een gedeeld plan, wordt het geheel minder dan benutten? Het verhaal van Kemi Osagie op pagina 39 de som der delen. En dan kan een club die op grond van bewijst dat één plus één dan ook zomaar drie kan zijn. financiële mogelijkheden en achterban vijfde of zesde zou moeten worden in de competitie, achttiende worden Twee jaar geleden hoorde ik iemand zeggen: ‘Alleen en degraderen. ga je sneller, maar samen kom je verder’. De 68 pagina’s die dit Zoet telt, leveren sluitend bewijs voor het Hoe anders zijn de verhalen in dit Zoet! Overal zijn waarheidsgehalte van deze nieuwe tegeltekstklassieker. namelijk mensen die iets starten om er vervolgens, Namens alle Zoete inhoudgevers en -mogelijkmakers samen met anderen, meer van te maken dan ze zelf wens ik jullie veel leesplezier.

het zoet nr 1 – 2018

Bijzondere tijden

STICHTING IK WIL EN DE BINDINGS-LADDER Stichting ‘Ik Wil’ is een beweging die het anders wil. Die wil bouwen aan een maatschappij waar iedereen welkom is en een plek heeft. Met iedereen bedoelt Ik Wil ook echt iedereen. Dit doet het onder andere door activiteiten, trainingen en cursussen te organiseren, bewoners te laten meebouwen aan een wijk voor iedereen en bewonersinitiatief aan te moedigen. Alles draait om het op gang brengen van een proces van bewustwording, zingeving en gelijkwaardigheid in de buurt. De activiteiten zijn gericht op het bereiken, stimuleren, enthou-sias meren, activeren en verbinden van mensen vanuit hun talent. Bijzonder is dat Ik Wil hierbij De Bindings ladder gebruikt. Een wijkbewoner komt als bezoeker binnen, wordt vervolgens deelnemer en onder steuner, als hij of zij als deelnemer taken in de uitvoering op zich wil en kan nemen. Als de ondersteuner verantwoordelijkheid kan dragen voor de gehele uitvoering van een activiteit, wordt hij of zij kartrekker. Een kartrekker die in staat is om, met ondersteuning, een project te organiseren en in uit voering te coördineren, kan projectcoördinator worden. Verbinders bewegen zich in de breedte van de totale organisatie en het omliggende netwerk, geven de totale ontwikkeling organisatie breed vorm en leiden de uitvoering en coördinatie.

OOK GEÏNTRIGEERD GERAAKT? www.stichtingikwil.nl.

DE ONWEERSTAANBARE TOUR D'AMOUR Wie kan ons meer over liefde vertellen dan zij die haar het langste kennen? Juist! Daarom gaan in Arnhem ouderen op een rondreis langs plekken waar zij de liefde tegenkwamen. Dagblad de Gelder lander ging een dag mee. En ontmoette Ab Nab die 65 jaar is getrouwd. Hij leerde zijn vrouw op het station kennen. Daar vertelt hij aan jongeren hoe dat gebeurde. ‘Zij werkte op het kantoor en dan moest ik ook steeds invallen.’ Het station is één van de stopplekken van de Tour d’Amour en een idee van Old School, waar ouderen ervaringen delen waar jongeren van kunnen leren. In een bruidsjurkenwinkel op de Jansplaats vertelt Mevrouw Plomp over hoe ze daar, in 1951, zelf haar bruidsjurk maakte. De jongeren kijken goedkeurend naar het eindresultaat, vooral naar de lange sluier die ‘als een waterval van haar afloopt’. Woonzorgcentrum Vreedenhoff is de initiator van Old School. Zeventig bewoners en om wonenden doen mee aan het pro gramma dat verschillende thema’s benadert. De Tour D’amour vond, hoe kan het ook anders, plaats rondom Valentijnsdag.

GEMEENTEN WERKEN AAN VERDUURZAMING De ene gemeente moedigt bewoners aan innovatief aan de slag te gaan in de eigen straat, weer een andere om maar eens gewoon werk te gaan maken van het ontstenen en vergroenen van tuinen. Linksom of rechtsom; van deze maatregelen worden we allemaal beter! De gemeente Arnhem moedigt burgers aan onder het motto Arnhem AAN. Dit is een campagne opgezet door een groep Arnhemmers AANjagers die tot doel heeft om het duurzaam omgaan met energie te stimuleren. Het is gericht op alle Arnhemse inwoners, bedrijven en organisaties. De AANjagers staan klaar voor het beantwoorden van vragen en kun nen initiatiefnemers inspireren en helpen. De gemeente Leeuwarden moedigt inwoners die willen ont stenen en vergroenen aan met kleine subsidies, variërend van €50,- tot €300,-. Onder het motto ‘Samen gaan we groener’ wil de gemeente zo met inwoners werken aan een groene en gezonde leefomgeving. Groen biedt afkoeling in de zomer, houdt water vast in natte perioden en geeft water af in droge tijden. En het is goed voor de gezondheid. Steeds meer gemeenten koppelen dit groene en duurzame bewustzijn aan handelen. Zoals Arnhem en Leeuwarden. Ook hier geldt: 1+1=3. Verduurzamen doe je niet alleen, maar samen!

AFKIJKEN VAN TIJN “Voelen, ruiken, zien….met volle aandacht zijn. Het andere, de ander, zien. Aandacht geven en krijgen. ‘Samen’ is de wereld zo veel mooier.” Woorden die voor rekening zijn van Daphne Kagelmaker. In het dage lijks leven werkzaam voor de ge meente Sittard-Geleen, in haar vrije tijd gefascineerd door heel veel dingen. Eén ervan is haar kat Tijn, die ze een tijd lang volgde met haar camera. Het leverde het boek ‘Af kijken van Tijn’ op. Daphne: “Door Tijn te volgen, ben ik zoveel meer gaan zien. De manier waarop hij kijkt naar de natuur en de wereld om hem heen. Maar ik ben ook meer gaan zien van de kat Tijn zelf. Van

zijn zachtaardigheid en relaxte manier van zijn. Als hij eenmaal een fijn plekje heeft gevonden, is hij vol verwondering of volledig stil en relaxed. Een lust om naar te kijken, en vooral om van af te kijken. Om dit met anderen te kunnen delen, heb ik het boekje ‘Afkijken bij Tijn’ gemaakt.” Op de site www. catsandcolors.nl van Daphne lees je er alles over.

WINNEN? Het Zoet mag vijf exemplaren verloten. En dus mogen de eerste vijf mailers zich gelukkig prijzen; zij krijgen het boekje. Mail iets leuks over katten naar hetzoet@gmail. com onder vermelding van ‘Afkijken bij Tijn’.

MEER WETEN? Check www.arnhemaan.nl of www.leeuwarden.nl.

OVERSCHOT EEN GOEDE BESTEMMING GEVEN: GRATIS 2DE KANSJE

SOLARPARK + NATUURPARK = DE KWEKERIJ Bijna twee jaar geleden zag in Hengelo (Gelderland) het allereerste Solarlandschapspark ter wereld het levenslicht. Wat in 2000 als droom van een aantal lokale ondernemers startte, werd met behulp van Energie coöperatie Qurrent, de ge meente Bronckhorst en NL Green label werkelijkheid. Het is ontwikkeld door Gaby en Ton Koenders van NL Solarpark de Kwekerij BV. TVtuinman Lodewijk Hoekstra en landschapsontwerper Nico Wissing van NL Greenlabel tekenden voor het ontwerp. Bijzonder is dat ver volgens vele buurtbewoners actief waren in de uitvoering. Zij krijgen nu stroom ‘uit eigen Kwekerij’. De Kwekerij laat zien dat zonne-energie uit eigen achtertuin ook samen kan gaan met een prachtig park. Behalve grootschalige duurzame energie opwekking heeft het park een wereld primeur: een toegankelijk land schappelijk park met wadi’s voor regenwaterberging, speelen wandelgelegenheden, bloemrijke gras velden en bijzondere bomen. In totaal werden er 7.000 panelen geplaatst. Genoeg stroom voor 550 huishoudens. Leer meer over dit landschap van de toekomst op www. nlsolarparkdekwekerij.nl.

“Heb je kleding over voor meisjes in een vluchtelingengezin?” Die vraag werd aan Eugenie Aartsen gesteld op het moment dat ze drie dochters heeft. Die geeft ze van harte en als kort daarop een vergelijkbare vraag volgt naar jongenskleding vraagt ze erom bij vrienden en kennissen. Al gauw wordt ze ermee overstelpt: veel meer dan het betreffende gezin nodig heeft. Zo ontstaat Gratis2dekansje, want Eugenie wil dat overschot aan kleding een goede bestemming geven. Ze zoekt contact met het toenmalige Blijf van mijn Lijf huis. Dat is er blij mee en er ontstaat een samenwerking, want er is behoefte aan veel meer. Zowel voor de exbewoners van het huis, vluchtelingen die een huis krijgen toegewezen en anderen die in armoede leven. Daarbij heeft Eugenie extra oog voor kinderen. Gratis2dekansje is inmiddels een goed lopende goederenbank, waar 30 vrijwilligers 60 tot 80 gezinnen

(in totaal bijna 600 mensen) helpen. Aan speelgoed, kleding of huisraad, van tafel, matras of wasmachine tot pannenset en nieuw kinder onder goed, omdat dat laatste pesten voorkomt. Woningbouwverenigingen Talis en Standvast ‘lenen’ kantoor-, winkelen opslagruimte. Klanten komen via de Voedselbank, crisis opvang en gemeente Nijmegen. In 2017 wordt Eugenie Aartsen be kroond als ‘Nijmegenaar van het jaar’. Daardoor groeit de bekend heid èn het aantal deelnemers, sponsoren en vrijwilligers: mensen die zich heel graag inzetten voor anderen en juist bij Gratis2de kansje dié kans krijgen. Het is dus een en al maatschappelijke winst wat de klok slaat, met misschien ook een risico: namelijk dat ze door alle succes uit hun voegen dreigen te barsten.

MEER WETEN? Surf naar www.gratis2dekansje.nl.

samen voor buurten en dorpen

observatie 4:

Professor vraagt zich voor het lezen van dit gele katern af...

...wanneer werkt 'samen' nu echt? 7

samen voor buurten en dorpen

Reportage tekst en beeld: hanneke goossens

Over verbindingen leggen en wat het oplevert

“Je mag vies worden in Doetebol” Doetebol is een belevingspark in de wijk Schöneveld (zuid) in Doetinchem. Een stuk speelnatuur waar kinderen kunnen ravotten, hutten bouwen en ontdekken. Maar het park is niet alleen voor kinderen. Het is een plek waar jong en oud ontmoeten en bewegen. Al wandelend over het terrein van 11.000 m2, vertellen bestuursleden Vanessa Schroer en René Reumer over dit bijzondere park.

Vanessa Schroer heeft echte buitenspeelkinderen. “Ze willen klimmen, in de modder spelen en vies worden. Maar op die manier buiten spelen, in en met de natuur, dat konden ze hier nergens. Zo kwam ik op het idee van Doetebol.” Vanessa ging met haar idee de boer op en zocht medestanders. Binnen no-time zat ze bij de gemeente aan tafel en liep ze, tot haar eigen verrassing, met een stuk grond en een budget de deur uit.

KINDERPARTICIPATIE Er ontstond een intensieve samenwerking met de gemeente. Vanessa vertelt: “Ook voor de gemeente was het in het begin spannend. Ze hebben en stuk grond aan twee bewoners gegeven waarbij ze moesten leren loslaten. Maar afgelopen verkiezingen stond Doete bol in veel verkiezings pro gramma’s.” Kinderen mochten meedenken over de plannen: wat zou jij doen als dit terrein van jou zou zijn? Wat wil je graag? Zo ontstond een plan, dat al heel snel ten uitvoer werd gebracht. Vanessa en René vertellen over die beginfase: “We waren in het begin met zes mensen en bijna niemand van ons had verstand van groen! Maar in de wijk zitten vel samenwerkings partners, waaronder een boom zorgbedrijf dat wilde helpen. We hebben een wijk met 3.000 inwoners. Er zit zoveel power in de wijk. Inmiddels zijn we met 22 actieve leden.”

ONDERHOUD ALS KANS Toen ontstond de volgende uit daging: het onderhoud. “Wij kregen het terrein en een geldbedrag, maar het onderhoud moesten we echt zelf organiseren,” legt René uit. “We hebben ervoor gekozen dit als kans aan te grijpen om verschillende mensen en partijen te verbinden.

Zowel de buurt als instellingen. Nu bieden we bijvoorbeeld werk plekken aan drie mensen met een ver standelijke beperking, die een dagbestedingslocatie hebben op ons terrein. Er ligt hier dus ook nauwe lijks afval. Ze zien dit als een fijne baan en wij vinden dit fantastische meerwaarde.” René: “Vervolgens zijn we gaan kijken hoe we nog meer

“WE BEDENKEN VRIJ WEINIG ZELF. WE GAAN VOORAL VEEL IN GESPREK MET VERSCHILLENDE DOELGROEPEN”

waarde zouden kunnen toevoegen. Zo kwamen we in contact met een organisatie die graag bootcamps wilde organiseren op ons terrein. Wij hebben gezegd: dat is leuk en dan verdien je aan ons, maar dan moet je er ook wat voor terugdoen. Je helpt ons bij het onderhoud en je geeft aan de kinderen uit de wijk gratis bootcamps.” Vanessa vult aan: “En de bootcamps breiden we nu ook uit naar andere doelgroepen. We gaan ze ook organiseren voor verstandelijk gehandicapten en hun begeleiders.”

DE GRAPPIGSTE IDEEËN Vanessa vertelt verder: “We zijn nu in gesprek met de doelgroep 65+, maar niet om hen iets aan te bieden. We gaan eerst heel veel met hen praten om te horen wat er leeft. Daar komen echt de grappigste ideeën uit, die wij echt niet zelf kunnen be denken. Dat is waarmee we aan het werk gaan. Eigenlijk bedenken we vrij weinig zelf en gaan we vooral

veel in gesprek met de verschillende doelgroepen.” Dat geldt ook voor een groep twaalf- tot achttientien jarigen die ’s avonds komt ‘hangen’. René: “We hebben een praatje ge maakt met de boodschap ‘Prima als jullie hier komen, zolang jullie alles heel laten’.” Vanessa: “De grap is dat ik ze er steeds vaker op betrap dat ze hier sporten in plaats van rond hangen. Ze moeten natuurlijk ook hun body kweken.” Enthousiast wijst Vanessa naar een amfitheater: “Hier kunnen we groepen mensen kennis laten maken met ons terrein.

 NATUURLIJK SPELEN EN BELEVEN Doetebol is een belevingspark in Doetinchem met robuuste speelnatuur waar kinderen met natuurlijke materialen spelen en wijkbewoners elkaar ontmoeten. www.doetebol.nl

Zo kunnen bijvoorbeeld de basis scholen uit de buurt hun buiten onderwijs hier verzorgen, maar bandjes vragen ook of ze hier op mogen treden. We toetsen dan eerst bij het bestuur: past het bij ons? Heeft het iets met natuur te maken? Verbindt het mensen? Zo ja dan kijken we wie dit op wil pakken. We hebben een activiteitencommissie die dit soort dingen goed kan organiseren.” René vult aan: “Er worden hier ook feestjes gegeven. Eigenlijk maken we overal een feestje van. Op onze eerste onderhoudsdag in maart kwamen ouders werken en ze namen hun kinderen mee. Hen geven we ook opdrachten. Opa’s en oma’s maken soep voor ons. In totaal waren er zo’n veertig volwas senen en vijftig kinderen; het werd één groot feest.”

ENERGIE ERIN HOUDEN In korte tijd lijkt er veel bereikt bij Doetebol. Toch staat er nog wel wat op het wensenlijstje. “Pas de helft van het terrein is aangelegd,” zegt René, “dus we kunnen nog zoooo veel meer!” Vannesa vult aan: “En we hebben nog wel een slag te slaan in de omslag naar een duurzame organisatie, zodat we niet afhankelijk zijn van een paar actievelingen.”

René vervolgt: “Verder houden we ons aan de tip die onze buurman Jan Jonker (hoogleraar strategie, red.) gaf: ‘bedenk elk jaar vijf nieuwe activiteiten. Dat hoeft niet groot, het kan ook heel klein zijn.’ Zo houden we de energie erin en trekken we

“IK HAD NOOIT GEDACHT DAT HET ZO GROOTS KON WORDEN”

nieuwe mensen.” Terug bij het beginpunt vraag ik René en Vanessa waar ze het meest trots op zijn: “In eerste instantie was het me te doen om een leuke speelplek voor de kinderen,” aldus een stralende Vanessa. “Ik had nooit gedacht dat het zo groots kon worden. En ik vind het heel gaaf dat we zelf een terrein hebben weten te creëren, met de kinderen, met de buurt, met elkaar. Mijn eigen leven is er ook rijker van geworden. Ik ken veel meer mensen en de kinderen spelen heel veel buiten.” René: “Ik ben er heel trots op dat we zoveel verbindingen hebben gelegd en met zoveel resultaat. Dat vind ik geweldig.

samen voor buurten en dorpen

Interview

joop Besselink en theo hugen vertellen over een winkel voor en door het dorp

tekst: eelco visser beeld: maikel van der beek illustratie: coert de boe

“De Herac in Herwen is zoveel meer dan een dorps winkel” Dit is een wonderlijk verhaal over dorpswinkel Herac in het Gelderse dorpje Herwen. Dorpsbewoners hebben het gebouw neergezet, runnen de winkel, bepalen samen het assortiment en zijn de klanten. De unieke winkel haalde zelfs het Belgische journaal. De Herwenaren hebben er als moderne Galliërs voor gestreden, met Joop Besselink in de rol van lokale Asterix. Of zoals partner in crime, Theo Hugen, het zegt: “Als Joop zich er niet als een pitbull in had vastgebeten, was de Herac er nooit gekomen!” 11

observatie 12:

CREATIVITEIT DOEN! kooppunt. We zijn geen concurrent, maar versterken elkaar. De klanten zijn senioren en mensen uit het dorp die iets zijn vergeten bij de grote boodschappen. En ouders van kinderen uit Aerdt, die hier sinds kort op school zitten.” De Herac is inmiddels veel meer dan een winkel. Theo: “De koffie staat klaar, er zitten

Het verhaal start in 2009. De buurtwinkel sluit zijn deuren. Wo ning corporatie Vrijleven koopt het pand en belooft een winkel terug te bouwen. De recessie is spelbreker; Vrijleven blaast de bouw af. Maar dat was buiten de vastberadenheid van de dorpsbewoners gerekend.

kwam de gemeente ook nog met een aanvullende eis voor vijf parkeer plaatsen. Terwijl de mensen lopend komen en overal rondom het ge bouw ongebruikte parkeerhavens zijn. We klopten bij de provincie aan voor ondersteuning. Daar pakte de ambtenaar op een gegeven een boekje en zei: ‘Maak er een dorps plein van!’ De omvang maakte niet uit. Dus bedachten we een jeu de boules baan en bomen naast de nieuwe parkeerplekken en kregen we 48 duizend euro subsidie. Toen moest ik in de dorpsraad nog wat weerstand over financiën over win nen. Nadat ook die hobbel was genomen, hebben we een nieuwe Stichting in het leven geroepen: Stichting Winkeltje Herwen.”

TEGENSLAG OVERWINNEN

EIGEN NETWERK

De woningcorporatie wikt en weegt en stelt, na een lange zoektocht naar alternatieven, vier gratis bouw units beschikbaar. Joop: “Vrijleven zou de bouw regelen, we hoefden alleen maar te schilderen. De cor poratie had echter geen tijd, vroeg een aannemer om een offerte, maar die viel zo duur uit dat Vrijleven niet verder wilde. Dat lieten wij niet over onze kant gaan. Uiteindelijk leverden zij alle materialen en namen wij, als bewoners, de bouw voor rekening. Met als doel dat er een filiaal van een supermarktketen in zou komen.” Het gebouw kwam er, maar er bleek geen supermarkt geïnteresseerd in een winkel in een dorp met duizend inwoners. Joop: “Maar ik had de winkel aan oudere mensen beloofd en vond ook dat de geloofwaardigheid van onze dorpsraad op het spel stond.” Theo: “Joop heeft onderweg wel tien keer een teleurstelling moeten slikken, maar hij bleef zich er sterk voor maken. Het moest en het zou lukken!” Joop: “Inmiddels stonden die units er al anderhalf jaar, niemand geloofde er meer in. Toen

Er moesten winkelvrijwilligers worden geworven. Joop: “Ik heb gekeken welke vrouwen in het dorp niet werkten. Die vroegen we een dagdeel te draaien en een vriendin mee te nemen. Dat werkte bijzonder goed. Er haakten 24 tot 30 vrijwilligers aan.” Daarmee kon de winkel nog niet open. Theo: “We moesten stalen balken hebben om aan de laatste veiligheidsrichtlijnen te voldoen, stellingkasten, koel- en vrieskasten, meubilair… Alles hebben we in ons eigen netwerk geregeld; iedereen kende wel iemand. In principe is deze winkel pro deo gebouwd door het hele dorp. Van het Oranjefonds kregen we nog subsidie voor een ontmoetingsplek die we in de winkel creëerden.” Theo: “Als dorp kregen we het voor elkaar! De Jumbo be zorgt de boodschappen, het brood komt van bakker Van Bentum in Lobith, het vlees van slagerij Reijmer uit Pannerden, groenten en fruit van Lex Hendriks uit Oud-Zevenaar en de bloemen van Schepers uit Ooy. Die zien onze winkel als extra ver

altijd mensen buiten met een kop koffie en jongeren maken gebruik van de Wifi. Daarnaast ‘bankieren’ we hier: mensen kunnen wat geld bij pinnen als ze iets kopen. Dat is vooral voor ouderen heel prettig. We hebben ook een oude dame die we ophalen, zodat ze zelf boodschappen kan blijven doen.” De winkel heeft enorm veel PR gehad. Joop: “We haalden landelijke kranten, Hart van Nederland en zelfs het Belgisch journaal! Dorpsbewoners uit heel Nederland kwamen bij ons voor informatie omdat ze zelf een winkel wilden beginnen.” Om de toekomst van Herac voorlopig veilig te stellen, overwon Joop de voorlopig laatste hobbel. “Herac kreeg in 2013 van de gemeente Rijnwaarden een tijdelijke toezegging voor vijf jaar. Maar de gemeente zou in 2018 gaan fuseren met Zevenaar. Dus hebben we al in 2017 in Rijnwaarden, waar de ambte naren de winkel kennen, verlenging aangevraagd en gekregen. We kunnen nu tot 2022 door en dat is echt belangrijk voor een klein dorpje als Herwen. Hier komt het hele dorp samen.”

“WE KUNNEN NU TOT 2022 DOOR EN DAT IS ECHT BELANGRIJK VOOR ZO’N KLEIN DORPJE”

samen voor buurten en dorpen

Achtergrond

tekst: klaske rehorst illustratie: william van giessen

leven en wonen: in harmonie met onszelf en in verbinding met anderen

WAAR KUNNEN WE HEEN? Rust willen we! Stilte! Vrij zijn van ballast, onthaasten, ontÂ spullen, gewoon in onze luie stoel kunnen zitten zonder dat er weer geappt moet worden. Het geluid van kabbelend water, de wind voelen en een wortel uit eigen tuin eten. We hebben Marie Kondo tot in den treure met onze sokken laten praten. We hebben ikigai gelezen en Wabi Sabi toegepast op ons huis en leven. Nu zitten we op onze cementen vloer naar de schoonheid van de afgebladderde keukenkastjes te kijken en nog steeds horen we de appjes binnenkomen, het verkeer toeteren en raken we overprikkeld van Netflix. We gaan op zoek naar de perfecte plek om in harmonie met onszelf, in eenvoud en bescheidenheid met de omgeving en vanuit verbinding met de rest, te leven.

ALLEEN MAAR KLEIN! Allereerst de Tiny Houses! Dat zijn dus gewoon heel kleine huisjes die zelfvoorzienend zijn, in de natuur staan en waarbij de focus op bewust, bevrijd en betaalbaar wonen ligt. Een gemiddeld Tiny House kost rond de 40.000,- en beslaat zoâ&#x20AC;&#x2122;n 35m2. In de meeste gemeenten is het een reuzeklus om alle juiste vergunningen, de grond en de financiering voor een Tiny House rond te krijgen.

Omdat de Tiny Houses vaak duurzaam en energie zuinig zijn, houd je de maandlasten relatief laag. Bewoners geven aan minder te hoeven werken en meer vrije tijd te hebben. Niettemin moet je je tienerkinderen wel ergens anders opbergen en gaat je kerstdiner er heel anders uitzien. Als ik de Tiny Houses bekijk, krijg ik een sterk sprookjesgevoel. De huisjes zien er allemaal superschattig uit. Het is er altijd zomer, met bloeiende bloemborders en een schoon aangeveegd zandpaadje. Binnen tref je een volledig strak ontworpen houten interieur aan, met ingenieuze opbergtoestanden waar Ikea nog een puntje aan kan zuigen. Ik wil wel zo’n huisje! Maar dan helemaal alleen voor mij. En ik zou het juist gebruiken om rustig in te kunnen werken. Het zou best in onze achtertuin passen. Die is 35m2 dus dat ken net.

worden geplaatst. Inmiddels zijn er Vreedzame wijken in Utrecht en Den Haag en is de verwachting dat de Vreedzame Wijken straks door heel Nederland te vinden zijn. Ik zou het geweldig vinden als we zoiets ook in onze eigen wijk kunnen gaan doen. We zijn al best goed in fysiek contact alleen wordt het vreedzame aspect daarbij nog wel eens vergeten. Dus van verhuizen is dan geen sprake meer; er is werk aan de winkel.

HET LANGZAME LEVEN

Als we echt rust zoeken, zullen we naar een Cittaslow gemeente moeten verhuizen. Cittaslow zijn gemeenten die, in onderlinge samenwerking, hun authenticiteit en cultuur behouden, versterken en daarbij inzetten op het ontwikkelen van nieuwe technologie om vooruitgang mogelijk te maken. Cittaslow komt voort uit de GEZAMENLIJKHEID “HET LEVEN IN EEN SlowFood-beweging die zich al Maar goed, ik heb een gezin en sinds de jaren ‘80 inzet voor het CITTASLOW GEMEENTE dat wil ik graag meenemen naar een behoud van lokaal, traditioneel en plek waar we ook juist de verbinding ambachtelijk bereid voedsel. Citta RICHT ZICH OP HET kunnen maken met anderen en ac slow borduurt daarop voort. Het VOLGEN VAN DE tief onderdeel mogen zijn van een leven in een Cittaslow gemeente gemeenschap. richt zich op het volgen van de SEIZOENEN EN HET seizoenen en het ritme van het leven RITME VAN HET LEVEN Waar we veilig en vreedzaam zoals dat vroeger veel sterker werd naast en met elkaar kunnen leven. ervaren. Mensen stonden dichter bij ZOALS DAT VROEGER De Vreedzame wijk is zo’n plek. De de natuur en het voedsel kwam VEEL STERKER WERD Vreedzame Wijk is ontstaan op basis rechtstreeks van het land. Naast van de methodiek van de Vreedzame voeding is authenticiteit, gezondheid ERVAREN ” School. Daar leren kinderen al vroeg van de bewoners, vrije tijd, respect en binnen de school verantwoorde voor tradities en behoud van natuur lijkheid te dragen voor elkaar en hun omgeving. Ze leren en milieu erg belangrijk. Er zijn zo’n tien Cittaslow op een vreedzame manier conflicten oplossen en elkaar gemeenten in Nederland. En het is erg moeilijk om aan vanuit een positieve framing te benaderen. De kinderen het keurmerk te komen, dus je kunt er als gemeente echt staan hierin centraal. Ze worden opgeleid tot heuse behoorlijk trots op zijn als dat lukt! Alleen daarom al zou mediatoren en bemiddelen op school (en dus ook in de ik er best willen wonen. In Echt-Susteren bijvoorbeeld of wijk) waar nodig. In 2010 is in Utrecht de eerste pilot in Borger-Odoorn of Westerwolde. De huizenprijzen met een Vreedzame Wijk gestart. Het omgaan met elkaar zijn daar, in verhouding, laag. De ruimte is zinderend! beperkte zich niet alleen meer tot de school maar werd Niks Tiny aan. En er is vaak een rijk, levendig verbreed tot in de wijk. Hierdoor ontstond een directe verenigingsleven. De woorden ‘fanfare’ en ‘braderie’ verbinding met en gelijkschakeling tussen de ver schieten daarbij prompt door mijn hoofd. schillende levensgebieden van de kinderen; school, thuis, op straat en in het buurtleven. Iedereen spreekt dezelfde Er is natuurlijk helemaal niets mis met een fanfare. taal en kent dezelfde afspraken en waarden. Daarnaast Maar wij zijn alleen niet zo muzikaal aangelegd. Ook is staat participatie centraal Iedereen mag en kan bijdragen! alles op zondag dicht en moeten de kinderen veertig Het lijkt mij fijn een plek te hebben waarvan je actief deel kilometer naar school fietsen. Aan de andere kant: de mag uitmaken, waardoor je kunt bijdragen aan en hele familie kan met Kerst blijven slapen voor een invloed kunt uitoefenen op je directe leefomgeving. En vreedzaam en genoeglijk samenzijn. Dat dan weer wel. waar vooral kinderen en jongeren op de voorgrond Het is maar net wat belangrijk voor ons is…

samen voor buurten en dorpen

Groepsgesprek

tekst en beeld: eelco visser

“WE ZIEN GEWOON DAT DIT WERKT!” hoe professionals en bewoners samen meer voor elkaar krijgen in arnhem noordoost

Rijnstad werkt sinds enkele jaren samen met de teams leefomgeving in de wijken. Marjon Bussink (participatiemedewerker Rijnstad), Xavier Pfaadt (ambulant jongerenwerker Rijnstad) en Marlies Hallingse (Team Leefomgeving Arnhem Noordoost) delen hun ervaringen en vertellen over de meerwaarde van de samenwerking. Marlies: “Het doel is om meer gevoel te krijgen bij wat er in wijken speelt en nodig is, zodat we in iedere wijk kunnen doen wat nodig is.”

De samenwerking tussen het Team Leefomgeving, professionals in de wijk en buurtbewoners krijgt steeds meer vorm. Ze versterken elkaar en krijgen zo samen steeds meer voor elkaar.

VERBINDERS Marjon probeert in haar werk zoveel mogelijk in contact te komen met bewoners. En dan met name met bewoners die, al dan niet tijde lijk, niks doen. “Ik probeer erachter te komen wat ze leuk vinden en hoe ze een bijdrage kunnen leveren in de wijk. Zo zetten ze stappen en komen ze weer open te staan voor andere zaken die op hun pad komen. Ik ga met iedereen het gesprek aan. Het allerleukste vind ik dat bewoners

“DE LIJNEN ZIJN HEEL KORT, WE ZIEN ELKAAR EN KRIJGEN SNEL DINGEN KORTGESLOTEN”

elkaar kunnen ondersteunen. Ze kun nen allemaal iets bijdragen en wat betekenen. Soms zijn ze dat idee alleen wat kwijt geraakt.” Xavier is waar de jongeren zijn. “Ik sluit aan bij hun leefwereld en probeer ze te ondersteunen bij hun rit naar vol wassenheid. Daarvoor zet ik mijn hele netwerk in: gemeente, collega’s, sportbedrijf en politie. Dit is mijn droombaan. Ik heb zelf genoeg mee gemaakt en had de mazzel dat een jongerenwerker mij ooit op het juiste spoor heeft gezet. Dat wil ik nu voor anderen doen.” Marlies kwam oktober 2016 als één van de vier medewerkers van Team leefom ge ving Noordoost de wijk in. “We zijn in wijken gestationeerd om te kijken wat er echt leeft. Om bewoners te spreken en aan te sluiten bij pro fessionals die in de wijk werken. We kijken of de gemeente de goede dingen doet in de wijk. Als je er regelmatig aanwezig bent, krijg je een goed beeld.We luisteren, toetsen, wegen, beslissen, verbinden en geven opdrachten. We proberen er boven te hangen, zodat we orga nisaties kunnen samenbrengen rondom vraagstukken.”

SUCCESVERHAAL Marjon is er blij mee. “De lijnen zijn heel kort, we zien elkaar en krijgen snel dingen kortgesloten. Mooi voorbeeld vind ik de buurt bewoners die we uitnodigden rond om Werk en Inkomen. Er is aardig wat werkloosheid hier en het lukt ons niet altijd de juiste mensen te bereiken. Via John Wijnbergen van Team Leefomgeving, die vanuit zijn vorige werk ingangen had bij Werk & Inkomen, lukte het nu om 50 buurtbewoners uit te nodigen die we niet in beeld hadden. We hebben ze samengebracht met organisaties die iets rondom werk doen. Zo komen ze een stap verder, bijvoorbeeld rich ting vrijwilligerswerk, sport of

“ER ZIT ZOVEEL POTENTIE IN MENSEN”

gin spannend. “Ik werk bij Rijnstad, vanuit een gemeentelijke opdracht en het is spannend als die opdracht verandert. Ik was benieuwd of ik daarover mocht meedenken of dat het van bovenaf zou worden op gelegd. Dat laatste is absoluut niet het geval! Het werk verandert wel, maar we vullen het samen in. Wat ik goed vind, is dat ieder Team Leef omgeving nu weet wat er speelt in een wijk. Dan kun je de inzet plegen die nodig is.” Xavier vult aan. “In plaats van een generieke op dracht voor alle Arnhemse jongeren, signa leer je nu in de buurt wat daar nodig

“WE STAAN SAMEN VOOR EEN OPDRACHT EN WILLEN SAMEN IETS BEREIKEN, DAT GEVOEL OVERHEERST BIJ MIJ”

het loket Werk & Inkomen. Achteraf kregen we reacties van bewoners die zich afvroegen waarom zij niet waren uitgenodigd. Dat we ook met hen ik contact kwamen, was een mooie bijvangst.” Het is niet het enige succesverhaal. Xavier: “Er was een groepje jongeren dat overlast gaf en waarvoor ik steeds politieagentje moest spelen. Team Leefomgeving heeft uiteindelijk allerlei partijen bij elkaar geroepen. Om aan de jongeren te vragen wat ze wilden. Een eigen plek! Een vader gaf aan iets voor de groep te willen betekenen. Wij gaven ze een ruimte in het MFC, de vader stond garant voor de groep. Wij hielpen hem weer met de begeleiding. Inmiddels laten

de jongeren heel ander gedrag zien en ik kan voor een aantal van hen nu echt iets betekenen. En de vader was werkloos, maar kwam door zijn inzet voor de jongeren in beeld bij de gemeente. Daar heeft hij inmiddels een baan!” Marlies: “ Er zit zoveel potentie in mensen, alleen weten ze dat soms zelf niet meer.” Xavier knikt instemmend. ”Ik hoor hier jochies van twaalf zeggen: ‘Ik ben nu eenmaal een ratje, het is niks en het wordt niks.’” Marlies: “Dan is het des te mooier dat we samen iets voor ze kunnen betekenen!”

SPANNEND Marjon vond de samenwerking met team Leefomgeving in het be

is. Dat maakt echt een ver schil.” Marlies: “Professionals in de wijk weten wat er speelt. Zij hebben de expertise. We zoeken steeds hoe we elkaar kunnen versterken. In het begin was er ook scepsis onder be woners. Maar doordat we echt con tact hebben, en niet via de telefoon of een formulier, is die nu veel minder. Ik wil alles wat er in een wijk is, zichtbaar en benutbaar maken. Laten zien wat er wél is en hoe we dat kunnen gebruiken.” Marjon: “We zien gewoon dat dit werkt. Tussen ons, als professionals, en tussen ons en de bewoners, want dat vind ik het allerbelangrijkste.” Xavier: “We staan samen voor een opdracht en willen samen iets bereiken, dat gevoel overheerst bij mij.”

samen voor buurten en dorpen

Warme woorden tekst: klaske rehorst

NET ALS IN DE FILM Ik heb een Buuf. En Buuf mankeert van alles. Ze heeft morfinepleisters en elk seizoen een andere kleur haar en volwassen dochters die ook nog eens alleen maar kwaad zijn. Ze heeft al drie keer een infarct gehad, chronische pijnen en een panterlegging die eigenlijk twee maten te klein is. Er wappert permanent een rookpluim om haar hoofd, afkomstig van de brandende stengel tussen haar lippen. Buuf kan roken en eten en praten en een frikadel frituren tegelijkertijd en ook nog eens met de hogedrukspuit haar achtertuin hondendrollenvrij spuiten, een paar kleinkinderen opvoeden en schelden op de woningbouwvereniging. Klaske Rehorst is een bezield inspirator en motivator. Ze zoekt de verwondering, laat ontroeren en zet graag aan tot andere en wellicht nieuwe gedachten en gedragingen. Dat doet ze onder andere in haar columnreeks Klaske’s Kolommen en als Chef Warme Woorden van het Zoet.

Als de krokussen hun kopjes tonen, slaat de achterdeur bij Buuf open en liggen wij minstens vier dagen naar adem te happen in de vintage rook van Buufs’ zelfgedraaide winter sjekkies. Als dat ons niet naar binnen jaagt, doet haar hondje het wel. Die past in je handtas, maar het zijn tanden met mormel eromheen en een serieus agressieregulatieprobleem. Net zoals haar dochters overigens. En kleinkinderen. Ze heeft er negen, sterk variërend in leeftijd, vaders en ontwikkeling. En in de zomer verzamelt de hele clan, inclusief de vijf vaders, zich op de zes vierkante meter die onze achtertuinen groot zijn. Soms komt de politie dan ook, maar agent Arie, best toffe gast, is bang voor Hondje van Buuf. Dus als hij komt hebben wij de overlast, want dan moet Hondje naar buiten. Buuf is ook levenslang lid van allerlei zorgconstructies. Dat komt doordat er altijd wel een (klein)kind te dik, te stout, te opvallend, te afvallend, te actief of te passief is, niet goed voor zichzelf zorgt of juist te veel van zich afslaat. Soms moet Buuf dan heel hard huilen. Liefst midden in de nacht, als iedereen eindelijk weg is en de frituur leeg. Haar gehuil klinkt als verlaten zijn. Dan ziet ze het allemaal niet meer zitten en wordt ze getroost door het kleinkind dat dan toevallig bij haar in huis woont. Het is dat of een pleeggezin. “En dat kan ik niet over mijn hart verkrijgen,” zegt Buuf. Want zij verlaat haar kleinkinderen niet.

GEEN PAUZEKNOP Ik heb een ambivalente verhouding met Buuf. Haar leven is als een film. Maar dan erger. En er zit ook geen pauzeknop of doorspoelmogelijkheid op. Omdat ik nogal erg dicht op haar woon, ben ik participerend toeschouwer tegen wil en dank. Buuf struikelt en schuifelt op pure wilskracht door haar leven. Ze zal ten onder gaan aan de zorg maar ze zal nooit nee kunnen zeggen. Ze zal nooit weten wat het is om keuzes te kunnen of mogen maken, grenzen te mogen stellen. Zij is de spil waar iedereen en alles binnen haar gemeenschap om draait en tevens de zwakste schakel. Onze huizen zijn klein en de muren zijn dun. Net zoals soms mijn verdraagzaamheid, begrip, geduld en medeleven als de clan weer eens massaal ontploft. Onze tuinen worden gescheiden door een simpele schutting en een poortdeur met brede tralies. Daar kan ik heel makkelijk mijn hand doorheen steken en een praatje door maken. Soms doet Buuf de poort open en staan we met elkaar in een fijn voorjaarszonnetje. Even op pauze.

samen voor buurten en dorpen

Katern provinvie Gelderland

Samen werken aan leefbaarheid

actieve Gelderse buurtbewoners krijgen meewind voor hun ideeën vanuit de provincie Gelderland

observatie 27:

MEEWIND

Op het congres sprak gedepu teerde Bea Schouten mooie woor den; ook over ons magazine het Zoet. Omdat we daarin allerlei kleine initiatieven die een grote maatschap pelijke impact hebben, een podium bieden. Het zijn initiatieven die de provincie een warm hart toedraagt. We zijn er dan ook trots op dat we de provincie Gelderland in deze editie als nieuwe Zoete inhoudgever mogen presenteren! Maak de komende veertien pagina’s kennis met Dickens in de Liemers, Nieuwe Wijkaanpak Zilverkamp, Fietsmaatjes Beek, Mijn tuin Jouw tuin en Betuwse Bikkels. En met de mensen die met hart en

Op het zomercongres ‘Klein verzet, groot geluk’ van Spectrum, partner met elan kwamen we zomer 2017 in contact met veel Gelderse burgerinitiatieven. Een aantal van hen bleek ondersteuning te krijgen van de provincie Gelderland. Niet alleen financieel, maar ook door professionele ondersteuning van vier organisaties die samen de Leefbaarheidsalliantie vormen. ziel aan deze projecten werken om zo de samenleving en het samen leven een stukje leuker te maken! Ze vertellen over hun initiatief, waar het staat, wat ze voor de toekomst nog hopen en wensen en wat ze aan de steun van de provincie hebben

gehad. Of zoals André Oudendag van het Dickens in de Liemers het mooi verwoordt: “Ik had het idee dat de provincie ons ècht wilde onder steunen. Soms is er gewoon net wat geld nodig om met een idee voorbij een omslagpunt te raken.”

samen voor buurten en dorpen

Katern provinvie Gelderland tekst: eelco visser beeld: dickens duiven

“VERBINDING IS VOOR MIJ HET TOVERWOORD GEWEEST!” andré Oudendag vertelt over het gezamenlijke succes van Dickens Duiven

In het Horsterpark in Duiven staat een prachtig thee paviljoen. Daar werkt Sylvia Oudendag met een enthousiast team. Samen begeleiden zij een groep mensen met een verstandelijke beperking. Binnen het begeleidingsteam ontstond het idee om voor deze groep een extra activiteit te organiseren. Sylvia vroeg haar man André mee te denken. De activiteit werd een driedaags Dickens-festival dat duizenden bezoekers trok. André is een ondernemer van het type ‘we pakken het aan, of niet’. En dus moest het iets moois worden. Niet alleen voor de staf, maar vooral ook door en met hen.

ONTMOETEN André kijkt vanuit het thee paviljoen het Horsterpark in, waar ouders met hun jonge kinderen

genieten van het mooie weer. André: “Het is hier prachtig en altijd gezellig. Dat inspireerde ook richting het Dickens-thema: een mooie, ouder wetse kerstsfeer! Ik ben met onder nemers en mensen om me heen gaan praten. Overal kreeg ik de handen op elkaar. De combinatie Horsterpark, mensen met een ver standelijk beperking en Dickens sloeg aan. Het idee was een kerst markt met allerlei activiteiten er naast, waarbij de medewerkers zelf een grote rol kregen. Ze hebben van alles gemaakt en verkocht, be mensten de kraampjes en deden mee in de Horsterpark-band. Een ander doel was verbinding binnen de Duivense gemeenschap en met de gemeente, ondernemers, het MKB en bewoners. Bij Dickens moet iedereen elkaar ontmoeten zodat er nieuwe dingen ontstaan.”

Er kwam een projectplan en veel mensen droegen financieel bij. André: “Talloze mensen hebben er als vrijwilliger de schouders onder gezet. Willem Diepenbroek, een man met gouden handjes. Yvonne Kremer, die honderden kostuums maakte. Jos Jansen, een elektrici teitsspecialist, en Ton Hendrikx als decorbouwer. We zijn niet alleen trots op onze vrijwilligers, maar leggen ze ook echt in de watten. Ze voelen zich hier thuis! Zo ontstond er een groep van vijftien klus vrijwilligers. Zij bouwen niet

“IK HAD HET IDEE DAT DE PROVINCIE ONS ECHT GRAAG WILDE ONDERSTEUNEN”

alleen voor Dickens, maar doen inmiddels klussen in het hele dorp. Ze heb ben elkaar hier, rondom Dickens, gevonden!”

VOORBIJ EEN OMSLAGPUNT Uiteindelijk bleek er toch een heikel punt. Omdat het een winter evenement is en het grootste deel van het Horsterpark grasveld is, moest er een vloer komen. Een fikse investering. André: “Voor een band of een koor vind je wel een sponsor, maar voor een vloer, kachel of ge reedschap is dat moeilijk.” Vrij williger Jos Jansen wist van de regeling van de provincie, waarna het snel ging. André: “We zijn dat proces ingegaan bij de provincie, kregen snel contact en zijn daarna echt actief ondersteund. Ze zijn hier ook een aantal keren geweest en hebben gezien waar we mee bezig waren en wat er nodig was. Ik had het idee dat ze ons ècht graag wilden ondersteunen. Uiteindelijk hebben zij de vloer gesubsidieerd. Die wordt vervolgens ook weer voor de schaats baan in het dorp gebruikt. Daarnaast

kregen we een subsidie van de gemeente voor gereedschap. Daar mee gaan de vrijwilligers nu het hele dorp rond, dus dat lijkt me geen slechte investering!” Mede door deze subsidies staat het festival er nu goed voor. André: “Soms is er wat geld nodig om voorbij een om slagpunt te komen. We hebben nog best wat wensen, bijvoorbeeld een aggregaat en een extra stroompaal voor krachtstroom, maar veel dingen zijn nu goed voor elkaar.” En de verbinding? Die kwam er! André: “Voor mij is dat echt het toverwoord geweest, op alle gebieden. De mede werkers van het Horsterpark, de vrijwilligers, de provincie en de ge meente, het MKB, ondernemers, onderwijsinstellingen. Er zit energie in van zoveel mensen. Daardoor is Dickens veel meer geworden dan een driedaags festival. Er is hier echt iets veranderd!”

 DICKENS IN DE LIEMERS Dit project werd door de provincie ondersteund omdat het een regelmatig terugkerende activiteit is die gezamenlijk, door veel bewoners, wordt aangeboden. In aanloop naar het evenement zijn talloze vrijwilligers samen bezig zijn geweest het tot een succes te maken. Samen klussen, samen kostuums maken, samen bezig zijn; juist die gezamenlijke weg naar het evenement toe was de reden voor de provinciale ondersteuning.

samen voor buurten en dorpen

Katern provinvie Gelderland tekst en beeld: eelco visser illustratie: coert de boe

Samen aan de slag!

Hoe de Huissense wijk de zilverkamp weer blosjes op de wangen kreeg

We zijn een klein uur met elkaar in gesprek als Robbin Knuivers (RUIMTEVOLK) ineens zegt: “De buurt heeft weer blosjes op de wangen gekregen en is samen aan de slag.” Hij zet daarmee een treffend uitroepteken achter een geanimeerd groepsgesprek over de revitalisering van de wijk de Zilverkamp in Huissen.

Willem Bijker (gemeente Lingewaard) had even ervoor de opbrengsten al samengevat: “De bewoners zijn een stuk gelukkiger en mijn collega’s op het ge meentehuis ook! Als je zo’n proces samen ingaat, zijn de opbrengsten ook navenant groot.”

met elan mee aan de slag mochten gaan. Als provincie worden we in het traject door de stuurgroep op de hoogte gehouden. Met alle partijen is de afspraak gemaakt dat alle opgedane kennis moet worden gedeeld met andere gemeenten.” Spectrum deed, namens de Leefbaarheidsalliantie, veel voorwerk en bewaakt de BLOEMKOOLWIJK continuïteit in het proces, RUIMTEVOLK zorgde met Terug naar het begin. De Zilverkamp is één van de de bewoners en alle andere partijen in en om de vele, typische jaren ‘70/’80 Bloemkoolwijken. Ze hebben, Zilverkamp voor ‘de korte klap’. De bewoners haalden, naast hun vorm, nog iets met elkaar gemeen: ze zijn rijp via een enquête, waardevolle informatie op in de wijk die voor een grondige opknapbeurt. Willem: “Dat plan lag als input diende voor het uiteindelijke Wijk ont er al lange tijd. In 2009 hebben we wikkelingsplan. Robbin: “Het was de hele wijk, met behulp van be fijn dat de gemeente bereid was te woners, in beeld ge bracht. Ver investeren en middelen had volgens kwam de crisis en trok het "ER WAS VERTROUWEN gereserveerd, waardoor we snel nieuw aangetreden college de projecten, onder andere in de open GEWEKT. MENSEN stekker uit de revitaliseringsplannen. bare ruimte, konden opstarten.” Dat betekende niet dat bewoners en Werner Rutjes (Spectrum partner ZATEN BIJ ELKAAR AAN politiek niet iedere kans aangrepen met elan): “Dat was een eyeopener TAFEL EN GINGEN MET om op het belang ervan te hameren. voor de be woners. De gemeente Een aantal jaren geleden stelde het vroeg daad werkelijk: wat wilt u? ELKAAR IN GESPREK" college de middelen uiteindelijk be Maar ver volgens ook: wat kunnen schikbaar. Eerst voor een straat, jullie? En hoe kunnen we jullie vervolgens voor nog een deel van de wijk. Het ging ondersteunen? Dat gebeurde tijdens gesprekken die per steeds om het fysieke deel, terwijl wij zagen dat we ook twee of drie straten werden georganiseerd. Dat is de sociaal aan de slag moesten. Bewoners aan zet krijgen.” schaal waarop mensen betrokkenheid bij elkaar voelen.” De gemeente Lingewaard zocht met succes contact met de provincie. De partijen schreven samen een opdracht VIJF AMBITIES, 44 ACTIES uit. Mariëlle van Zuilen werkt namens de provincie aan Na een maand was er een Wijkconferentie Werner: het programma Leefbaarheid. “Er is een zoektocht “Er was vertrouwen gewekt. Mensen zaten met elkaar gaande naar hoe een gemeente zich verhoudt of kan aan tafel en gingen in gesprek. Meer groen of meer verhouden tot inwoners. Dan gaat het om bevoegdheden parkeerplaatsen? Heb het daar samen over en er ontstaat en regels. Vanuit ons programma ondersteunen we iets.” Willem: “Op straat veranderde er ook iets. De experimenten in deze veranderende rolverdeling. We mensen begonnen elkaar te herkennen.” Robbin: formuleerden met de gemeente een gezamenlijke “Tijdens de Wijkconferentie gingen ongeveer 100 be opdracht waar RUIMTEVOLK en Spectrum partner woners en andere betrokkenen, zoals de woningcorporatie

en welzijnsorganisatie, die tijd, liefde en geld in de wijk wilden investeren met elkaar in gesprek. Iedereen zat op basis van gelijkwaardigheid met elkaar aan tafel. Al snel veranderden gesprekken over parkeren en stoeptegels in gesprekken over de toekomst van de wijk. Die sessies leverden uiteindelijk vijf grote ambities op en liefst 44 acties waar bewoners en de andere partijen samen aan wilden werken.” Liesbeth Berens (wijk platform Zilverkamp-Zuid): “Het mooie is dat aan alle acties ook wordt gewerkt. Dat betekent dat de eerste groep van 100 weer verder is gegroeid.” Robbin: “Een andere mooie beweging was dat alles wat professionele organisaties in

observatie 29:

ELKAARS EXPERTISE WAARDEREN

U DEELNEMERS GROEPSGESPREK Liesbeth Berens: Wijkplatform de Zilverkamp Werner Rutjes: Spectrum partner met elan Willem Bijker: Gemeente Lingewaard, fysiek domein Harry ten Broeke: Gemeente Lingewaard, sociaal domein Robbin Knuivers: RUIMTEVOLK Mariëlle van Zuilen: Provincie Gelderland

de wijk deden, werd geschaard onder de nieuwe wijkaanpak.” Er kwam een boekje, Samen aan de slag!, dat de bewoners zelf aan de gemeenteraad aanboden. Werner: “De wijkaanpak is daarmee veel meer geworden dan alleen een mooie notitie. Op basis van die 44 acties zijn nu werkgroepen aan de slag, van klein tot groot. Zo groeit de betrokkenheid en kan iedereen bijdragen. De volgende stap was: hoe gaan we alle mooie verhalen die rondom de acties ontstaan, delen? Zo ontstond het idee het oude wijkkrantje nieuw leven in te blazen.” Liesbeth legt een exemplaar op tafel, vers van de pers. “Het gaat nu mee met huis-aan-huis bladen. Gemaakt voor en door wijkbewoners!” Willem: “Onze doelstelling als gemeente was om bewoners aan zet te krijgen. We willen langzamerhand wat terugtreden. Dat is wat anders dan alle verantwoorde lijkheden over de muur gooien.” Harry ten Broeke is een collega van Willem en werkt vanuit het sociaal domein en leefbaarheid. “In de Zilverkamp is een collega van ons, Anne, zes uur per week actief als aanjager. Ze faciliteert en jaagt aan, maar waakt er wel voor niets over te nemen. We laten intern aan andere collega’s zien dat het echt anders kan. Dat betekent veel praten, informeren en een beetje uitdagen. Het is niet af, maar gaat ver der.” Willem: “Onze collega’s zien nu dat als je veel investeert op straatniveau, je er echt iets voor terug krijgt. Deze werkwijze leidt tot gelukkigere bewoners, maar ook tot gelukkigere collega’s!”

BUURTCONFERENTIE De partijen hebben afgesproken dat er ieder jaar een Wijkonferentie komt. Werner: “Daar vertelt iedereen weer even waar hij staat. Zodat de club van 100 in beweging blijft en steeds groter groeit.” Liesbeth: “Het staat ook hoog op de politieke agenda’s. Daarmee is de cirkel weer rond. Het startte in 2009 bij het college en de raad en is er nu weer terug. Zelf zijn we als wijkplatform ook echt gegroeid. We waren een beetje een klachten platform en zijn nu een actiegericht platform. We zijn ook heel blij met Anne. Zij jaagt acties aan en kan snel schakelen tussen ons en de gemeente. Als platform be waken we nu zelf dat nieuwe partijen en professionals in de wijk aanhaken bij wat we samen al in gang hebben gezet. Het Wijkontwikkelingsplan is en blijft werk in uitvoering, waarbij mooie verbindingen tot stand zijn gekomen. Binnen organisaties, tussen organisaties, tussen bewoners en tussen bewoners en organisaties.” Werner: “Bewoners zien hun eigen mogelijkheden nu veel meer, kunnen zelf dingen aanpakken en krijgen er energie van.” Robbin: “Door samen aan tafels te gaan zitten, is het vertrouwen in elkaar gegroeid.” Liesbeth: “Het is geen straf meer iets in de buurt te doen, maar een groot plezier!”

samen voor buurten en dorpen

Katern provinvie Gelderland

Erinne Baarslag en Susanne van Rooijen steken de handen uit de mouwen voor Fietsmaatjes Beek

tekst: eelco visser beeld: bert roodbeen

“Het is echt een lokaal en zichtbaar project. Dat maakt het zo leuk!” Erinne Baarslag en Susanne van Rooijen zijn de drijvende krachten achter het project Fietsmaatjes Beek. Ze bieden mensen de kans om, met elkaar of een vrijwillig maatje, te fietsen op een duo-fiets of tandem. Erinne: “Het is zo heerlijk voor mensen om buiten te kunnen zijn, lekker met je hoofd in de wind. Om dat te mogen ervaren, daar moeten geen beperkingen aan zitten. De meeste mensen die voor een fiets bij ons komen, hebben al beperkingen genoeg.” Twee persoonlijke verhalen staan aan de basis van het project. Erinne: “Mijn vader kreeg jaren geleden een hersenbloeding, waardoor hij ineens nog maar weinig kon. Dan wil je toch iets met hem doen, liefst buiten.” Bij Susanne ging het om haar buurman, die in korte tijd zijn vrouw verloor en zelf de diagnose Alzheimer kreeg. “Hij wilde graag fietsen, maar dat lukte niet zelf standig meer.”

HANDEN UIT DE MOUWEN Tel bij deze persoonlijke verhalen de grote maatschappelijke betrok

kenheid van het duo op en het was al snel duidelijk dat er iets ging ge beuren in Beek. Susanne: “Ik had een duo-fiets gezien bij zorg organisatie Kalorama, maar die mocht ik niet met mijn buurman in het dorp gebruiken. Via mijn werk was de Leefbaarheidsalliantie van de provincie op mijn netvlies gekomen. Maar ik ben vooral een doener en geen schrijver. Erinne is dat wel, daarin vullen we elkaar mooi aan.” Erinne: “ Ik ben zelf projectmanager, maar het invullen van het formulier was niet gemakkelijk. Uiteindelijk is het gelukt, maar die procedure had

wat mij betreft wel wat laagdrempe liger gekund. Aan de andere kant hadden we wel steeds het idee dat de provincie ons idee serieus nam, want ze bleven vragen stellen. We kregen uiteindelijk een mooie subsidie voor de duo-fiets, een schuuraanpassing voor de stalling, een website en de start van onze Stichting.”

ZO MIN MOGELIJK REGELS EN DREMPELS Het Kulturhus Beek speelt een belangrijke rol in het project. Erinne: “Daar komt het hele dorp samen. Daarom hebben we de fietsenstalling en sleuteluitgave er ondergebracht.

zijn er weinig regels en drempels en kost een reservering maar 2,50 voor een halve dag. Zolang de fietsen niet kapot worden gemaakt en worden teruggebracht, vinden wij het prima!”

PRACHTIGE TIJD Het project krijg veel publiciteit, wat leidt tot verbinding. Erinne: “De gemeente heeft ons hulp aangeboden en vanuit Groesbeek, Malden en Heumen is al interesse voor het project getoond. We helpen ze daar graag verder, zoals wij zijn geholpen door Fietsmaatjes Millingen.” Susanne en Erinne zien wat de fietsen voor mensen betekenen. Erinne: “De duo-fiets werd geleend door een vrouw met ALS. Ze gaat snel achteruit, maar vond het mooi nog met haar vader te

 FIETSMAATJES BEEK De provincie heeft Fietsmaatjes in Beek ondersteund vanwege de samenwerking met organisaties als de Zonnebloem, Zorginstelling Kalorama en het Centrum voor Doofblinden. Er worden regelmatig fietstochten georganiseerd met ‘normale fietsen’, maar daar kunnen mensen met een beperking vaak niet aan deelnemen. Dankzij de duofietsen kunnen ook de fietsmaatjes nu bij deze fietstochten aansluiten. Daarnaast zorgen de fietsmaatjes ook voor een betere bereikbaarheid van het Kulturhus waar regelmatig gezamenlijke activiteiten worden georganiseerd.

De voorzitter, Liny Toenders, heeft zich vanaf dag één voor Fietsmaatjes ingezet.” Susanne: “Met Liny heb ben we de Ouderenbonden, Mantel zorg Berg en Dal, Zonnebloem, en Kalorama benaderd. Via deze orga nisaties kunnen we mogelijke ge bruikers bereiken. En ze kunnen ons ontlasten in de activiteiten.” Erinne: “We hebben het geïnitieerd en zijn ideeënbedenkers, maar uiteindelijk moet het door anderen worden ge dragen.” Susanne: “Daarom is onze website praktisch ingericht. Mensen kunnen de duo-fiets of één van de drie tandems reserveren en zelf de sleutel ophalen. Met de drie vrij willige maatjes zitten we in een What’s App groep, zodat we snel kunnen matchen. Maar mensen mogen ook samen, zonder één van de vrijwillige maatjes, op pad. Want ook daar is behoefte aan.” Erinne: “Voor ons telt maar één ding: dat de fietsen worden gebruikt! Daarom

“WIJ WILLEN JUIST BLIJVEN SAMENWERKEN MET LOKALE PARTNERS”

kunnen fietsen. Dat heeft me echt ontroerd.” Wat de toekomst brengt, weten Susanne en Erinne niet. Ze zijn dan ook pas kort bezig. Susanne: “We doen dit voor mensen die heel dichtbij ons staan en wonen. Het geeft echt energie!” Erinne: “Vandaag is de fiets twee keer uitgeleend, morgen ook weer. Dat betekent dat vier mensen een prachtige tijd hebben. Het is heel lokaal en zichtbaar. Daarom haken we voorlopig niet aan bij een landelijk Fietsmaatjes-project. Zij hebben andere ideeën over het inrichten en organiseren van het project, terwijl wij juist willen blijven samenwerken met lokale (zorg) partners. Dan wint in Beek iedereen bij ons initiatief. En dat past weer naadloos bij onze visie.”

samen voor buurten en dorpen

Katern provinvie Gelderland tekst: eelco visser beeld: mijn tuin jouw tuin illustratie: coert de boe

edwin Gorissen ziet ‘mijn tuin Jouw tuin’ steeds verder groeien

“ALLES WAT JE OOGST, DEEL JE MET DE EIGENAAR OF MET EEN GOED DOEL”

observatie 34:

DENKEN IN KANSEN

Edwin Gorissen voetbalde in zijn jeugd liever dan dat hij actief was in de groentetuin van zijn ouders. Nu hij wat ouder wordt, merkt hij dat hij tuinieren weer leuk vindt. ”Actief zijn, buiten. En als je iets zaait, zie je het opkomen om er uiteindelijk van te kunnen eten.” Edwin is voor zijn werk actief in de buurt. Daar kwam hij in contact met een man die zich geen raad meer wist met zijn enorme tuin. “Toen gingen de radartjes draaien. Hoe kon ik verbinding leggen? Wie wil er niet alleen gaan moestuinieren, maar daarbij ook iets voor een ander doen?”

DE START Wederkerigheid staat voor Edwin centraal. “Het moest een maximale win-win geven. De tuineigenaar had hulp nodig, behoefte aan contact en wilde actief blijven meedoen. In de buurt van de eerste tuinlocatie zat een

Voedselbank. Mijn idee was dat daar vast mensen bij de Voedselbank kwamen die iets terug wilden doen. Door het moestuinieren help je jezelf, je mag immers een deel van de opbrengst houden, maar ook een ander. De eigenaar van de tuin wordt namelijk in het onderhoud ontzorgd, krijgt een deel van de opbrengst en veel gezelligheid op de koop toe. Zo ontstond voor de tuineigenaar en de moestuiniers een maximale win-win waarbij niemand zich kwetsbaar, zielig of hulpbehoevend hoeft te voelen, maar waarbij sprake is van maximale



wederkerigheid en gelijkwaardigheid. Samen delen zorgt zo op vele vlakken voor groei. Mijn gevoel bleek juist en we startten met zes moestuiniers. Eerst moest de enorme tuin worden geruimd, want het was een puinhoop. Ik heb bedrijven als Welkoop en Gamma benaderd voor hulp en zaden. We stelden een Tuinreglement op, met simpele regels. Alles wat je oogst, deel je met de eigenaar of een goed doel. Je mag zo vaak als je wilt in de tuin zijn, maar woensdagavond is iedereen er. Dan is er namelijk ook een vrijwilliger met verstand van zaken die het coördineert. Na verloop van tijd kregen we contact met Albert Heijn Barneveld. Zij hadden ook nog zaden voor ons. En kleine Moestuintjes die over waren van de actie. Daar maken we weer een verbinding mee met ver zorgingshuizen en basisscholen. We vragen ze de Moestuintjes op te kweken en ze bij ons in de tuin te komen planten. Als ze dat niet kunnen, doen onze moestuiniers het. Het is mooi om zo verbinding te kunnen maken.”

MIJN TUIN JOUW TUIN

DE DOORONTWIKKELING Dit project is ondersteund vanwege de grote bijdrage aan de sociale cohesie in Ede. Door in dezelfde tuin te moestuinieren ontstaan niet alleen relaties tussen de moestuinierders, maar ook met de eigenaar van de tuin. De voorbeelden dat er tussen tuineigenaar en moes tuinierders ‘iets’ ontstaat, zijn legio. Zo vertelde één van de tuineigenaren eens stralend en vol trots over ‘zijn tuin en zijn nieuwe vrienden’.

Het project groeide groter en kreeg middelen uit het innovatiebudget van de gemeente Barneveld. Dat leverde bekendheid op. En zo ging het van één tuin naar drie en staan er nog veertien tuinen in de startblokken om door nieuwe moestuiniers te worden bewerkt. Ook in Ede zijn er inmiddels drie tuinen. Bij Edwin groeide de ambitie het breder te trekken en uit te breiden. Iemand wees hem op een bijeenkomst van de Leef baar

heidsalliantie. Edwin: “We wilden graag verder en partners blijven werken. De organisatie is belangrijk: besloten de bijeenkomst van de Alliantie te bezoeken. een Tuinreglement, goede afspraken maken, een prettige Daar merkte ik dat ons project heel erg aansloot bij hun kennismaking tussen de tuineigenaar en de moestuiniers doelen. Na de bijeenkomst nam Hester Bats van en iemand moet de contacten bewaken. We hebben daar Spectrum contact met ons op. Ze heeft ons meerdere nu vrijwilligers voor die kijken of afspraken uit het keren bezocht en dat contact verliep fantastisch. Ze reglement worden nagekomen. In Ede en Barneveld vraagt me voortdurend wat ik nodig heb en zet ons op hebben we inmiddels een tuincoördinator. We leggen het spoor van verschillende mensen, onder andere van contacten met verzorgingshuizen, scholen en bedrijven, Patricia Haak van Transitie reizen. waarvoor we werken aan een sociaal Zij sprak met me over hoe ik kon zaaiplan. We hebben contacten met komen van een dien- naar een Operatie Steenbreek, die werken aan verdienmodel. Ze heeft inzichtelijk "WAT IS HET WAARD DAT het ontstenen en vergroenen van gemaakt tegen welke hobbels ik aan tuinen. Er valt zoveel met dit project IEMAND IN DE TUIN ZIJN zou kunnen lopen en bleef me ervan te verbinden. En natuurlijk blijven overtuigen dat hier een verdienmodel mensen tuinen aanmelden, ook STRESS KWIJTRAAKT? in zit! Dat was fijn om te horen. vanuit Wageningen. Het kost al met VAN DE BANK AF KOMT?" Door haar inbreng zijn we nu ook al serieus tijd.” Edwin wil graag zijn een stichting. Naast al deze steun werk maken van ‘Mijn tuin Jouw kregen we een flinke subsidie. We tuin’. “Ik merk dat het moeilijk is. konden er een deel van onze uren in kwijt en hebben Wij bieden geen producten, maar werken aan effecten. het verder vooral aan PR besteed.” Maar wat is het waard dat iemand in de tuin zijn stress kwijtraakt? Van de bank af komt? Met gezonde voeding DE TOEKOMST bezig is? Anderen ontmoet? Voor mijn gevoel hebben Edwin had van tevoren een aantal dingen scherp, veel partijen baat bij dit project. Maar hoe krijg je vanuit inclusief een scenario voor als het project groter zou dit effect financiële steun van gemeenten? Hoe vertaal je groeien. “Ik zie heel erg de meerwaarde van ‘Mijn tuin het in een verdienmodel? Via Spectrum gaat een student Jouw tuin’ en zou het graag op meerdere plekken in de van de WUR onderzoek doen naar de waarde van alle Food Valley gaan doen. Die schaal houdt het over genoemde effecten voor stakeholders. Al wat we verder zichtelijk; dan kunnen we kleinschalig en met lokale kunnen doen, is onze mooie verhalen delen!”

Betuwse Bikkels werkt aan de vitaliteit van senioren

samen voor buurten en dorpen

Katern provinvie Gelderland tekst: eelco visser beeld: betuwse bikkels

“Het is echt door elkaar, voor elkaar”

 BETUWSE BIKKELS Betuwse Bikkels kreeg ondersteuning vanwege de vele gezamenlijke activiteiten om een eenzame doelgroep, op basis van interesses, weer bij de gemeenschap te betrekken. Mensen doen leuke dingen, komen weer buiten en onder de mensen. Met Walking Football, workshops, het samen meedoen aan en helpen bij de organisatie van Betuwse activiteiten en door actief mee te doen binnen de voetbalclub.

Gillian Franje en Pons Jan Vermeer zijn geboren en getogen in de Betuwe. In hun werk brengen zij mensen en organisaties bij elkaar rondom vitaliteit en duurzame inzetbaarheid. Zo ook in het project Betuwse Bikkels. Daarin werken Servicepunt Thuiswonen, ROC Rivor en sport vereniging Theole samen aan het bevorderen van de fysieke, mentale en emotionele vitaliteit van senioren. In de bestuurskamer van Theole zitten naast Gillian en Pons Jan, ook Danny Verhoef, bestuurslid van Theole, en Herman Jonkmans van Servicepunt Thuiswonen. Een zeer interessant en maatschappelijk actief en bevlogen gezelschap. In de eerste drie kwartier van het gesprek komen verhalen over tafel waarmee we met gemak een halve editie van het Zoet hadden kunnen vullen.

OPEN CLUB Zo vertelt Danny hoe hij zijn expertise als online marketeer inzet voor Theole. Met als tastbaar resul

taat een sterk groeiende afdeling meidenvoetbal. Gillian werkt, onder andere bij Theole, aan ‘open clubs’; sportverenigingen die midden in de samenleving staan. Waar mensen van alle leeftijden elkaar ontmoeten. Pons Jan heeft als jeugdbondscoach tennissers als Raymond Sluijter en Robin Haase gecoacht en schreef het boek Puber Power, om scholen aan te moedigen niet louter te werken aan de cognitieve ont wik keling van leerlingen. Herman liep in zijn privéleven tegen een situatie aan waarbij hij de weg in het steeds verder digitaliserende zorgland maar

moeilijk wist te vinden. Met zes andere vrijwilligers besloot hij Servicepunt Thuiswonen te starten: één simpel telefoonnummer waar mensen met al hun vragen terecht kunnen. Inmiddels werken er 40 telefoonvrijwilligers en biedt het Servicepunt diverse diensten aan. Een mooi voorbeeld is de ver voersservice Automobiel dat door steun van de provincie Gelderland en de inzet van talloze vrijwillige chauffeurs kon starten. Dat is na 45 minuten gesprek een mooie brug getje naar de Betuwse Bikkels. Want ook dat project kon rekenen op provinciale steun.

WALKING FOOTBALL Gillian vertelt over het doel van het project. “Met Betuwse Bikkels willen we de vitaliteit van senioren bevorderen of versterken. Dat doen we fysiek, door het aanbieden van beweegactiviteiten, mentaal, via workshops en emotioneel door ont moeting te stimuleren.” De meest in het oog springende beweegactiviteit is Walking Football. Daar komt Theole in beeld. Danny: “Dat werd in Rivierenland nog niet gespeeld. Toen Gillian met het idee kwam, heeft hij het aan het voltallige bestuur gepresenteerd. Met z’n allen vonden we het heel goed bij onze vereniging passen. Zijn plan be tekende nieuwe activiteiten voor een nieuwe doelgroep. Want naast het Walking Football, besloten we ook met de Winterschool te starten.” Voor het vinden van deelnemende senioren bleek Servicepunt Thuis wonen een logische partner. Herman: “Wij hebben hier veel senioren in beeld en met onze vervoersservice Automobiel kunnen we ze vervoeren. Zo kunnen we het laagdrempelig aanbieden. De chauf feurs van Automobiel deden ook mee. Dat is mooi, want zij weten nu wat de workshops inhouden, zijn er enthousiast over en kunnen andere mensen die ze vervoeren op de Winterschool wijzen.” Om het plan professioneel vorm te geven, werd de provincie benaderd voor steun. Gillian: “Ik werd door iemand op

het spoor van de provinciale subsidieregeling gezet. We dienden een aanvraag in, die werd ge honoreerd. Dat maakt het voor ons mogelijk professionals in te zetten voor de Winterschool en meer te doen dan alleen een wekelijkse Walking Football training geven.”

TEAMGEVOEL

organiseren over het gebruik van AED’s, niet alleen bij Theole, maar breder in de Betuwe. Daarnaast leggen we actief verbindingen tussen de leerlingen van ROC Rivor en de senioren. De leerlingen kunnen hun kennis delen en hebben in de senioren een serieus publiek. De senioren vinden het op hun beurt interessant wat ze leren.” De Winterschool heeft een succesvolle eerste editie beleefd en Walking Football breidt zich als een olievlek over de Betuwe uit. Gillian: “Dat startte met een demonstratiewedstrijd

Eén van die professionals is Pons Jan. Hij geeft op de Winterschool workshops over thema’s als slaap, voeding, beweging en ontspanning. Pons Jan: “Veel mensen wachten tot er iets voor ze geregeld wordt. Met die houding “DE NAAM BETUWSE BIKKELS IS BEWUST willen we aan de GEKOZEN. HET ZEGT IETS OVER DE MENSEN UIT slag. De work shops zijn ge DE BETUWE, IS STOER EN NIET STIGMATISEREND. richt op zelfred HET APPELLEERT AAN VOOR JEZELF OPKOMEN zaamheid en eigen verant EN NIET ZIELIG ZIJN. EN HET MEERVOUD STAAT woordelijk; in VOOR HET TEAMGEVOEL.”” onze aanpak leggen we zaken steeds terug bij de deelnemers.” Gillian: “Uiteinde tussen Theole en Unitas, in de rust lijk hebben we het met de deel van de Tielse derby Theolenemers, ook die aan Walking Foot RKTVC. Inmiddels wordt het bij ball, over wederkerigheid. Wat kun jij negen verenigingen gespeeld en voor de club betekenen? Mooi komt er een eerste Betuwse Bikkels voorbeeld is de vader van Danny. toernooi. Het is echt door elkaar, Hij doet heel veel vrijwilligerswerk voor elkaar. De naam Betuwse voor het Rode Kruis. Bij een Bikkels is bewust gekozen. Het zegt bijeenkomst over Walking Football iets over de mensen uit de Betuwe, is ging het over de aanwezigheid van stoer en niet stigmatiserend. Het een AED bij Theole. De Walking appelleert aan voor jezelf opkomen Football-spelers zijn immers wel en niet zielig zijn. En het meervoud senioren. Nu gaat hij een training staat voor het teamgevoel.”

samen voor buurten en dorpen

Initiatieven provincie Gelderland tekst: eelco visser illustratie: william van giessen

ONTDEK DE ANDERE 66 INITIATIEVEN!

Wil je nog meer weten over één van de vijf initiatieven op deze kaart? Of over de inmid dels 66 andere initiatieven die de provincie Gelderland ondersteunt? Surf dan naar: leefbaarheid.gelderland.nl Daar kun je ook de criteria voor ondersteuning lezen en zelf een aanvraag doen voor onder steuning van jouw eigen initiatief!

Barneveld: MIJN TUIN JOUW TUIN » pagina 27

Tiel: BETUWSE BIKKELS » pagina 30

Huissen: NIEUWE WIJKAANPAK ZILVERKAMP » pagina 22

Duiven: DICKENS DE LIEMERS » pagina 20

Beek: FIETSMAATJES BEEK » pagina 25

Voor meer informatie ga naar: leefbaarheid.gelderland.nl/initiatievenkaart 32

ď &#x2022;

PARTNER podium Onze Zoete inhoudgevers stellen zichzelf voor

Wat je doet en organiseert hoeft niet groots en meeslepend te zijn om een verandering op gang te brengen. Vele kleine initiatieven van mensen die gewoon beginnen, maken samen toch veel verschil. Met een klein verzet - licht trappend - kun je bergen verzetten en tegenwind trotseren. Er zijn voorbeelden te over. Zeelandsingel 40 6845 BH Arnhem (026) 352 34 20 info@spectrumelan.nl www.spectrumelan.nl www.linkedin.com/company/spectrumelan/ www.facebook.com/spectrumelan twitter.com/spectrumelan

VERBINDINGEN LEGGEN Als ondernemende adviesorganisatie en als partner in de LeefbaarheidsÂ alliantie Gelderland, ondersteunt Spectrum dit soort initiatieven. Daar worden we zelf ook blij van. Wij stimuleren anders denken en leggen als het nodig is de verbinding tussen mensen en systemen. Spectrum organiseerde in 2018 voor de tweede keer het Zomercongres Klein verzet, groot geluk, met sprekers en kleinschalige initiatieven die inspireren en geluk bewerkstelligen.

ONTDEK DE NATUUR IN NEDERLAND Schaep en Burgh, Noordereinde 60, 1243 JJ 's-Graveland www.natuurmonumenten.nl

Natuurmonumenten maakt zich samen met alle donateurs, leden en vrijwilligers sterk voor de natuur in Nederland. En dat is hard nodig. Slechts 15 procent van Nederland bestaat nog uit natuur. Ons doel is een natuurlijker Nederland voor iedereen. Met meer ruimte voor natuur en cultuurhistorie. Om te bewonderen, in te spelen, sporten, wandelen en fietsen. Daarbij kunnen we jouw hulp goed gebruiken. Dat kan door te doneren, lid te worden, mee te werken of door in actie te komen. Bekijk wat je kunt doen op www.natuurmonumenten.nl.

samen voor jezelf

observatie 43b:

Ineens werd professor geraakt door een belangrijk inzicht...

VOOR DE SOM 1+1=3 MOETEN 1 EN 1 ELKAAR WEL VINDEN... 34

samen voor jezelf

Interview

tekst: brigitte theeuwen beeld: quiet illustratie: coert de boe

QUIET IS GÉÉN STILLE GEMEENSCHAP halen, brengen en delen

Wie op dinsdagochtend in de Tilburgse Boomstraat bij het pand van Quiet aankomt, wordt met groot enthousiasme welkom geheten op de inloopochtend. In de regel tref je daar zeker 50 mensen die niet bij de pakken neer zitten, hoewel ze dagelijks met de gevolgen van armoede kampen. Ze vormen een bij zonder krachtige community van mensen die zich niet schamen, elkaar niet veroor delen, maar elkaar onder steunen. Wij spraken met projectleider Jean-Pierre Joos en coördinator René Verhoeven.

“WIE ARM IS, IS NIET ZIELIG, MAAR HEEFT NET ALS IEDER ANDER UNIEKE EIGENSCHAPPEN, VAARDIGHEDEN EN TALENTEN”

observatie 49:

DOORZETTINGS VERMOGEN, LOKAAL SAMENWERKEN Let's do it!

 MEER INFORMATIE? Kijk hier: www.quiet.nl, www.ikdeelquiet.nl of www.quiet500.nl/ (de armoede glossy). een Quiet Community op te zetten)

Het verhaal van de Quiet Community begon toen Ralf Embrechts en Anton Dautzenberg het initiatief namen om met een glossy stille armoede zichtbaar te maken. Die doopten ze QUIET 500, met een knipoog naar de QUOTE 500. Ze stuurden het in oktober 2013 naar alle Quotemiljonairs met de vraag iets bij te dragen aan het verzachten van armoede.

VERZACHTING Jean-Pierre Joos: ”Op grond van twee positieve reacties werd in 2015 het fundament gelegd voor de huidige Quiet Community in Tilburg. Quiet 500 laat zien dat armoede in Nederland 1,25 miljoen mensen raakt, dikwijls als gevolg van een samenloop van omstandigheden en met verregaande gevolgen voor gezinnen en kinderen”. Dus niks 'eigen schuld, dikke bult'. Ook de tweede uitgave van de Quiet 500, in oktober 2016, geeft informatie waardoor onze bewustwording groeit; de beste basis voor meer begrip en solidariteit. Om armoede daarnaast daadwerkelijk te kunnen verzachten heeft de Quiet Community een digitale marktplaats

ingericht waar de leden ('members') bij toerbeurt gebruik kunnen maken van gratis diensten of producten. “Daar komt dus echt geen geld aan te pas,” beklemtoont Jean-Pierre. Om dat mogelijk te maken zijn er natuurlijk ook veel sponsoren nodig. In Tilburg hebben inmiddels 350 ondernemers, organisaties en parti culieren zich gecommitteerd om weke lijks of maandelijks bij te dragen. Er is in de afgelopen jaren een mooi breed aanbod ontstaan: van kaartjes voor een voetbal wed strijd of een museum tot een gratis knipbeurt, een NS-dagkaart, een verjaardagstaart, een fietsreparatie of wellnessbehandeling. Het Quietplatform brengt tussen de vraag van de 1.100 leden (in mei 2018) en de geboden diensten en producten een eerlijke verdeling tot stand. In de praktijk verzilveren de members volgens Jean-Pierre acht mooie aan biedingen per jaar. Grote giften, zoals recentelijk een scooter, worden verloot. En het welkomstaanbod is steevast een dagje naar Safaripark de Beekse Bergen voor zes personen. Je kunt zonder ingewikkelde admini stratie en op basis van vertrouwen lid worden van Quiet wanneer je klant bent van de Voedselbank, of

geselecteerd wordt via Feniks (Emancipatie Expertise Centrum Tilburg), Instituut Maatschappelijk Werk of het eigen Quiet 'Member to Member' project.

EMPOWERMENT Wie arm is, is niet zielig. Wie arm is wil meedoen en heeft net als ieder mens unieke eigenschappen, vaar digheden en talenten. En wie arm is heeft misschien wel meer dan ge middeld de drijfveer om anderen te helpen. Het motto van Quiet kun je lezen op hun ramen: halen, brengen en delen. Het halen staat voor het genieten van de aanbiedingen, het delen voor gelijkwaardigheid en het brengen is zonder verplichting, maar ontstaat vanzelf omdat veel leden graag iets terug doen. René Verhoeven focust zich sinds juli 2017 op empowerment en vrijwil ligers bij Quiet. Het valt hem op dat veel mensen op het moment dat ze bij Quiet binnenlopen niet alleen letterlijk, maar ook figuurlijk een drempel over zijn: de schaamte door brekend, op zoek naar lot genoten. Soms is dat de eerste stap naar actievere participatie. Want eenmaal binnen blijkt er altijd vraag te zijn naar de waarde die jij kunt toevoegen. Armoede is immers “niet alleen een tekort aan geld, het is ook een tekort aan meedoen,” aldus René. Quiet gelooft dat een samen leving steviger, gezonder en rijker wordt als iedereen meetelt en ertoe doet. Dát geeft een gevoel van eigenwaarde.

boeken is. Of waar kundige vrijwil ligers anderen verwennen met een knipbeurt, pedicurebehandeling of handmassage. Het Inschrijfteam is paraat om nieuwe mensen in te schrijven en wegwijs te maken in de werking van de Quiet-marktplaats. Daarnaast is er het Belteam: mensen die ‘members’ telefonisch behulp zaam zijn om optimaal gebruik te maken van het Quiet-aanbod en die waar nodig de spelregels nog eens uitleggen. En er is het Quiet-actie team van members die echt de handen uit de mouwen steken. Zij helpen andere members bij klussen die anders onhaalbaar zijn. Daarvoor komen ze een dag bij je thuis om bijvoorbeeld de tuin te onderhouden, een zolder op te ruimen of een woonkamer te verven. In dit geheel zorgt de Quiet-staf voor coördinatie van vrijwilligers en empowerment, voor continuïteit, sponsoring en com municatie. Dit laatste onder andere via informatieve websites, facebook, en een tweewekelijks ent

housiasmerend artikel in het lokale Stadsnieuws.

UITROL Het succes in Tilburg smaakt naar meer. Als projectleider besteedt Jean-Pierre nu driekwart van zijn tijd aan de uitrol van het Quiet-concept in andere delen van Nederland. “Initiatiefnemers uit andere steden helpen we vanuit Tilburg om in de Quiet-trein te stappen. Die lijkt niet te stuiten”. In Maastricht, ‘s-Hertogen bosch en Groningen begonnen in oktober 2017 al nieuwe Quiet Communities. Onlangs startte Hilvarenbeek als eerste kleinere gemeente haar eigen Quiet en in 2018 volgen De Drechtsteden, Rotterdam en naar verwachting ook Oss, Woerden en Amersfoort. Want armoede is overal en Quiet heeft ambitie: eind 2019 wil Quiet impact hebben op 40.000 gezinsleden via 15.000 members van één van de 20 Quiet Community's verspreid over Nederland.

“DE VRIJWILLIGERS WERKEN MET EN VOOR ELKAAR SAMEN IN GEOLIEDE TEAMS”

CULTUUR VAN VERTROUWEN, OPENHEID EN EERLIJKHEID Quiet is een professionele orga nisatie met een kleine staf van be taalde krachten. Daarnaast maakt de Quiet Community met plezier en overtuiging gebruik van de energie en talenten van circa 50 vrijwilligers van wie het merendeel aan den lijve armoede ondervindt of heeft onder vonden. Ze werken in geoliede teams. Zo is er het Inloopteam dat de wekelijkse inloopochtend draait, waar regelmatig een weggeefhoek met speelgoed, kleding of kinder

 “RIJNSTAD GAAT VOOR EEN DUURZAME AANPAK, EEN AANPAK WAARIN MENSEN GROEIEN. EEN MISSIE DIE AANSLUIT BIJ DE DOEL STELLINGEN VAN HET ZOET. REDEN TE MEER WAAROM WIJ GRAAG ONS VERHAAL DELEN MET DE LEZERS VAN HET ZOET.”

PARTNER podium Onze Zoete inhoudgevers stellen zichzelf voor

Rijnstad is een maatschappelijke organisatie voor welzijn en maatschappelijke dienstverlening in Arnhem en omgeving. Onze kerntaak is het verbinden van mensen met elkaar en met hun leefomgeving. Vanuit dertig locaties, maar ook op straat en andere vindplaatsen, werken honderdvijftig beroepskrachten samen met ongeveer achthonderd vrijwilligers, om zoveel mogelijk mensen te stimuleren een actieve rol te spelen in hun eigen wijk, dorp of stad. We doen dit door mensen te versterken in hun kwaliteiten, te ondersteunen bij hun problemen en ontwikkeling en ze aan te spreken op eigen mogelijkheden en verantwoordelijkheden. Dit gebeurt op diverse terreinen en in verschillende vormen, bijvoorbeeld: activiteiten in een wijkcentrum of in een jongerencentrum als Willemeen, begeleiding voor mensen die problemen hebben in hun relaties, op school of met financiële zaken, koppelen van vraag en antwoord via de Vrijwilligerscentrale of de Arnhemse Uitdaging. Welke vorm we ook kiezen, we doen het samen met partners, opdrachtgevers en wijkteams en vooral met de mensen zelf.

www.rijnstad.nl

EEN LEEFBARE SAMENLEVING VOOR EN DOOR IEDEREEN “DOOR DE VERHALEN IN HET ZOET RAKEN WE NOG MEER GEÏNSPIREERD”

www.rastergroep.nl

Rastergroep is een organisatie voor welzijnswerk en kinderopvang in Deventer. We werken bevlogen, betrokken en met open vizier samen met collega-organisaties aan een samenleving waarin inclusie centraal staat. Dat doen we dichtbij en samen met mensen. Onze werkwijze rust op vijf pijlers: • Raster werkt met plezier, dichtbij en samen op plekken waar mensen hun leven leiden. • Raster werkt gepassioneerd aan een inclusieve samenleving, waarbinnen iedereen gezien wordt, er mag zijn en meetelt. • Raster doet haar werk in samenhang door leefwerelden te verbinden en de kracht van collega-organisaties in Deventer te benutten om onze eigen dienstverlening te versterken. • Raster wil met haar werk waarde toevoegen door te doen waar het goed in is. • Raster laat haar toegevoegde waarde actief aan de samenleving zien.

samen voor jezelf

Interview

kemi Osagie laat de wereld zien wat ze allemaal kan

tekst: eelco visser beeld: ilona hendriks

“IK BEN ENORM GEGROEID. IN MIJN WERK EN ALS PERSOON”

Kemi Osagie is 23 jaar oud en geboren en getogen in Deventer. Uiterlijke verzorging is haar passie. Niet gek met een moeder die al vroeg de nageltjes van Kemi lakte. Als puber haalde ze haar inspiratie uit populaire YouTubers. Na een moeilijke fase in haar leven ontmoette ze jongerenwerker Selver Orkman. Samen maakten ze een turbulente tocht, die Kemi onder andere bracht in Villa Voorstad, waar ze het ondernemerschap mocht gaan oefenen. Ze werkt hard aan haar droom. “Ik wil me ontwikkelen in de uiterlijke verzorging en blijven werken met jongeren!” Als puber koos ze voor een studie zorg en welzijn. Eigenlijk vooral omdat ze niet wist dat er ook opleidingen uiterlijke verzorging waren. “Op vrijdag mochten we daar elkaars nagels lakken en haren krullen, van die echte meidendingen. Toen is het wel verder gevoed.”

Ze had een jobcoach vanuit het UWV. Die probeerde haar vier jaar lang aan het werk te krijgen als vakkenvuller of in een callcenter. Kemi deed echt haar best, maar daar lag haar passie helemaal niet. Dus heb ik met haar vol ingezet op de uiterlijke verzorging!”

INZETTEN OP PASSIE

VILLA VOORSTAD

Pas na een gesprek met haar jongerencoach Gaby, die Dat bracht Kemi en Selver in Villa Voorstad, die door inmiddels een stuk in het leven met Kemi mee opliep, bewoners wordt gehuurd en gerund. Ze bieden er kreeg ze de kappersopleiding in het vizier. Die ging ze activiteiten en workshops aan, zorgen voor burenhulp en doen. “Daar moest je wel een beetje aan een bepaald geven ruimte aan ondernemende buurtbewoners. Ook imago voldoen, anders paste je er Kemi kreeg een kamertje in de Villa. niet echt tussen. Het is daar niet Dat werd ingericht als salon, zodat goed afgelopen. Ik was toen Kemi er twee dagen per week aan de zeventien en dacht dat het allemaal slag kon als nagelstyliste. In Villa wel goed zou komen, dat ik het wel “IK KEN SELVER PAS Voorstad kreeg ze ruimte om te kon. Maar het kwam niet goed. Ik experimenteren en oefenen met het DRIE JAAR, MAAR HET moest stoppen met de opleiding en ondernemerschap. Uiteindelijk werd gooide het bijltje er bij neer. Gaby haar verblijf in de Villa niet wat ze LIJKT VEEL LANGER. WE heeft me nog meegenomen naar ervan had gehoopt. Selver: “Ik wil HEBBEN SAMEN ZOVEEL kapsalons om te kijken of ik daar als graag kwaliteit leveren en dat kan in leerlingkapper verder kon. Maar ik heel Deventer. We hebben in Villa MEEGEMAAKT" was inmiddels al te oud en te duur.” Voorstad veel bereikt, maar nu was Het was het moment waarop Selver er wat anders nodig. We waren wat in beeld kwam. Selver: “Ik onder te hard van stapel gelopen, moesten steunde vrijwilligers in het buitengebied van Deventer het meer stapje voor stapje doen. Na overleg met onder en organiseerde activiteiten om meiden aan me te meer haar moeder en een vriendin die Kemi onder binden. Daar had ik een vrijwilliger voor nodig en ik steunde in het ondernemen, besloten we dat ze eerst raakte aan de praat met Gaby. Zij koppelde mij aan haar opleiding zou gaan afmaken. In een half jaar haalde Kemi. We kenden elkaar niet; onze eerste afspraak was ze op een particuliere opleiding in Zutphen het diploma een echte blind date. Er was een klik en dat was toen voor Allround Nagelstyliste. Ondertussen regelde ik dat ze bij Kemi heel belangrijk. Ik vroeg haar voor mij te beginnen een praktijkschool workshops kon gaan geven. Inmiddels en bood haar nagelbehandelingen als beloning aan de zijn er contacten, bijvoorbeeld met Zorggroep Solis, meiden in de wijk aan. Als ze iets goed deden, kwam waar ze iets kan betekenen voor ouderen. En ook de Kemi hun nagels doen. Daar groeide Kemi zelf ook van. TalentHouses van Raster zijn in beeld. Daar zou ze met

“IK BESEF VAAK DAT IK GELUK HEB GEHAD”

de meiden op de BSO aan de slag kunnen. Kemi heeft een wereld ontdekt. Ze dacht altijd dat ze niet goed was in het contact met mensen. Als ik zie wat ze nu bereikt met jongeren, ook met jongeren die niet gemakkelijk in het contact zijn, dat is hartstikke mooi. Ze heeft echt haar kwaliteiten ontdekt.”

SUCCESVERHAAL Kemi knikt bevestigend. “Ik was best een lastige puber. Maar op een gegeven moment word je gedwongen mee te doen in de maatschappij. Het werken met de meiden van Selver was voor mij één van de momenten waarop ik uitvond wie ik eigenlijk was, wie ik graag wilde zijn. Ik ben erg gegroeid in mijn werk, maar ook als per soon. Mijn wilskracht, de begeleiding vanuit Raster, eigenlijk was het een cocktail van van alles die me heeft gebracht waar ik nu ben.” Selver vindt Kemi te be scheiden. “Ik heb deuren geopend en Kemi liep er door heen, vanuit haar eigen kracht. Nu geef ik mensen haar

telefoonnummer en het loopt! We zien elkaar nog eens in de twee maanden, eerder was dat nog bijna wekelijks.” Kemi: “Dat ik mijn opleiding uiteindelijk kon afmaken, heeft me een boost gegeven. Ik heb nu meer zelf vertrouwen als ik een workshop geef en kan mezelf beter verkopen. Ik ken Selver eigenlijk pas drie jaar, maar het lijkt veel langer. We hebben samen zoveel meegemaakt.” Selver: Het was een route met veel hobbels, vooral rondom weten regelgeving. Maar we hebben altijd een weg gevonden. En mensen die in het begin weerstand hadden, werken nu mee, omdat ze zien wat Kemi levert. Hoe ze is gegroeid.” Kemi: “Mijn toekomstdroom is doorgroeien in de uiterlijke verzorging en blijven werken met jongeren. Ik kan ze behoeden voor dingen die ik zelf verkeerd heb gedaan. Nu ben ik heel dankbaar. Ik besef vaak dat ik geluk heb gehad.” Selver: “Ik gun het haar echt. Dit moest gewoon een succes verhaal worden, vanuit haar passie. Steeds was ons idee de wereld te laten zien wat Kemi allemaal kan. En dat is haar gelukt!”

Drie ruimtezoekers delen na twee jaar hun ervaringen

samen voor jezelf

Groepsgesprek tekst: eelco visser, beeld: eelco visser, marleen laverman en lichel van den ende

Twee jaar geleden spraken we kluizenares Judith van Koert, ont dekkingsreiziger Marleen Laverman en beeldend kunstenaar Lichel van den Ende. Ze waren op zoek naar ruimte. Om te zijn en antwoorden te vinden op grote levensvragen. In Den Haag delen ze hun ervaringen met ons. Het werd een warm weerzien, vol bijzondere verhalen.Judith woont net buiten het centrum. Ze verwelkomt ons hartelijk en trakteert direct op lekkere drankjes. Lichel snijdt appeltaart aan en het gesprek ontvouwt zich als vanzelf.

“ALS DE STAPJES GOED VOELEN, BLIJVEN WE OP DE GOEDE WEG” 42

Judith keerde ongeveer twee jaar geleden terug naar Nederland, nadat ze jarenlang in Frankrijk had ge woond en geleefd als kluizenares. Ze voorzag in haar levensonderhoud door giften en gaven. Die gaven, vooral het borduren, brengt ze nog steeds in de praktijk. “Maar het wildborduren, wat ik het liefste doe, verkoopt niet. Daarom borduur ik tegenwoordig wat commerciëler, met herkenbare beelden. Of bad jasjes, voor in de winkel.” Ze past zich wel aan en alles went, zelfs het rumoer op straat. Dat terwijl Judith zich in Frankrijk in absolute rust en stilte kon wijden aan haar geloof. “Toen ik terug in Nederland kwam, wilde de kerk me wel helpen, mits ik geld en woonruimte had. Ik be landde bij het Leger des Heils en mijn zus hielp me. Maar als er zolang door de kerk voor je is ge zorgd, valt dat wel tegen. Ik heb nu wel het idee dat ik weer een even wicht heb gevonden. De Elandkerk is om de hoek, het strand en het park zijn niet ver weg. Ik kan op veel plekken ruimte vinden. Maar de rust mis ik nog wel eens. Zelfs in het bos hoor ik auto’s.”

OP EEN BERG ZITTEN Ruimte vindt Judith niet in de systeemwereld. “Ik moet een uit kering aanvragen en solliciteren of vrijwilligerswerk gaan doen. Daar heb en ben ik niet voor gekozen. Ik wil mensen dichterbij Jezus brengen; in Frankrijk had ik een eigen kapel waar mensen met mij in gebed gingen. Ik heb alles doorleefd, maar geen diploma om catechese te geven of diaconaal werker te zijn. Bij mij is het leven een proces, waarbinnen zich soms een bliksemschicht voor doet: dan moet ik iets doen! Zo dacht ik dat God me via andere mensen vertelde dat leven als kluizenares in Frankrijk misschien wel mijn weg was. Ik vertrok om het te onderzoeken. Mijn dagen vulde ik met mediteren, bidden en hard

werken. Want je kunt wel op een berg willen zitten, maar je moet ook kunnen leven. Daarna heb ik in een groep kluizenaars geleefd. Iedereen deed er iets en we deelden veel. Maar binnen de kortste keren ont staat er toch weer een gemeenschap, met iemand die zich als leider op werpt. Het werkte niet. Daarna zat ik vijftien jaar alleen in de kluis, in een tuin in Frankrijk. Eén ruimte met een kapel, keuken, douche, toilet en boven nog een zolder. Een weg van heling en genezing, één worden, iemand. Daar heb je geen land voor nodig, alleen geest en waarheid. Mijn terugkeer naar Nederland heeft me in dat opzicht voor vragen gesteld. Hoe zuiver ben ik om hier in een kippenhok te leven, in de herrie van een straat, in een kerk die niet om mij heeft gevraagd? Dat zijn beproevingen, zo voelt het wel. Ik zoek de ruimte hier in mezelf.”

mee. Verder vind ik het leuk om een beetje te choqueren, om hypocrisie aan de kaak te stellen. Dan maak ik bijvoorbeeld een ketting van eenden tongetjes. Kun je gewoon kopen bij de Koreaan hier.” Twee jaar geleden was hij druk met een project waarbij een enorm stropdassenlint honder den gemeenten moest verbinden.

“ZO'N GROOT PROJECT KAN IK NIET WEGZETTEN IN DE SYSTEEMWERELD”

SYSTEEMWERELD Lichel heeft aandachtig zitten luisteren. Hij kent Judith al een tijd, bijvoorbeeld van het straatpastoraat waar hij vrijwilliger is en Judith regelmatig mee-eet. Lichel is beeldend kunstenaar, maar vindt zichzelf ook echt een rommelaar. “Ik ver zamel allerlei spullen op ver schillende locaties in Den Haag. Een enorm stalen kostuum, een ver zameling papiertjes van Haagse hopjes, platgeslagen waxinelichtjes, maar ook die afgrijselijke plaatjes op sigarettenpakjes. Het stoort me niet dat mensen roken, maar die plaatjes en dat je er kanker van krijgt, dat vind ik wel erg. Daar moet ik dan iets

De stropdassen kwamen er, liefst 50.000, maar gemeenten bleken niet allemaal even enthousiast. Lichel: “Zo’n groot project kan ik niet wegzetten in de systeemwereld, dat zou iemand voor mij doen. Er is enorm veel tijd besteed aan een subsidieaanvraag, dat is echt een vak. Het bleek te moeilijk. Conclusie is dat ik dit nooit meer doe. Van de stropdassen wil ik nu een 28 meter hoge toren bouwen. In Maastricht, waar een vriendin die ik als mijn muze beschouw, kort geleden is overleden. Leuk om te vertellen is

dat een andere vriendin de labeltjes van al die stropdassen heeft afge haald om er een jas van te maken. Dat is zo perfect gelukt; als je weinig verstand van textiel hebt, lijkt het gewoon één stof.”

STREVEN NAAR PERFECTIE Marleen vraagt waarom zoveel mensen Lichel helpen, in een tijd dat verengingen geen vrijwilligers kunnen vinden. Lichel: “Veel mensen vinden het gewoon leuk! Samen aan deze projecten werken, verbindt; letterlijk en figuurlijk. Een geheim heb ik niet. Behalve dat je altijd aan iets tastbaars meedoet, dat ook heel bijzonder is. Verder zijn het vaak gekke projecten. Mensen haken aan en zijn er altijd. Ik werk heel graag met groepjes, gezellig, muziekje erbij, verhalen vertellen. Dan hebben we een leuke tijd. Grote projecten zijn mijn passie, daarbij streef ik echt naar perfectie. Ik heb weinig geld, maar wel veel ruimte om te doen wat ik kan. Ik heb dit jaar elf projecten gedraaid, waarvan ik er maar voor twee echt betaald kreeg. Daarnaast heb ik een uitkering, waar ik ook mijn atelier van betaal. Ik zou

best meer geld willen hebben, maar dan om letterlijk ruimte te hebben voor mijn werk. Als je schildert, kun je een prijsje achterop een doek zetten. Maar ik begin ergens aan en dan zie ik wel. Meestal rommel ik het zo wel bij elkaar!”

GEVANGEN IN STRUCTUREN Lichel zet een punt achter zijn verhaal. Hij wil namelijk alles weten over de ontdekkingsreis die Marleen twee jaar geleden met haar vriend Roderick startte. Marleen: “We zijn al lang samen en hebben veel ge reisd. Als ik in Nederland ben, werk ik hard en ben ik heel gefocust. Maar op reis ben ik juist open, nieuws gierig, dan wil ik kunnen ontdekken. De behoefte groeide om mijn leven anders in te richten. Ik ging werken als ZZP’er en heb tot 2016 gebouwd aan mijn eigen bedrijf. Ik ontmoette Dennis Nolte en samen reden we met een Dromenbus door het land. Dat leek op wat ik op reis deed. Gesprekken aangaan, kijken wat er gebeurt, dromen vangen, echt contact maken. Het was een heerlijke plek om dat reisgevoel warm te houden. Uit eindelijk kwamen

“WE LEVEN HET ANTWOORD AL, WE HOEVEN ER NIET MEER ZO NAAR TE ZOEKEN”

Roderick en ik toch op de vraag: wat gaan we doen? Hard blijven werken of reizen? Hoe willen we wonen en leven? In de stad, in Nederland, in een kleine gemeenschap, op een boerderij met een aantal mensen? En gaan we dat nu doen? Of gaan we een reis maken? Twee jaar geleden besloten we een ronde om de wereld te rijden. Om onderweg gemeenschappen te bezoeken die voor een nieuwe manier van samen leven hadden gekozen of juist heel traditioneel leefden. Om inspiratie te vinden voor hoe we wilden leven. We zijn gaan rijden en onszelf aange haakt bij mensen. Verder weg uit het systeem. De Westerse wereld is fijn, je leeft er in vrijheid, maar ook vanuit kapitalistische waarden en gevangen in structuren.”

GEEN PLAN NODIG Lichel vraagt Marleen of ze antwoorden heeft gevonden. Marleen: “Ik weet nu wél de ingre diënten die het antwoord vormen: mensen om me heen, in de natuur, met de basis bezig zijn, zelf bouwen en verbouwen, meer met handen dan met de computer, simpel. Onze conclusie na twee jaar reizen was eigenlijk dat we ons leven al hadden ingericht zoals we dat wilden. We hebben weinig lasten, hebben de bus, af en toe een klus en verder geen plan. Dat laatste vind ik wel moeilijk ten opzichte van familie, vrienden en bekenden. Maar door dat we geen plan hebben, komen er kansen op ons pad waar we ja tegen kunnen zeggen. Ik voel me heel bevoorrecht dat ik dit kan doen en schaam me wel eens: het gaat me zo voor de wind, mag dit wel? Het is niet de gemakkelijke weg, maar ons verlangen tot ontdekken is heel groot. We leven het antwoord, we hoeven er niet meer zo naar te zoeken. Als de stapjes goed voelen, blijven we op de goede weg. We hebben ontdekt dat als mensen elkaar van mens tot mens ontmoeten, los van instituties of overheden, er vaak alleen goedheid is. Ik ben be nieuwd wat de komende jaren gaan brengen. We blijven hoe dan ook in beweging.”



Alle werkelijke leven is ontmoeting. Ik word door jou. Martin Buber

We werken volgens onze eigen zebra-streepjescode En blijven daarmee trouw aan waar we in geloven: Begin met het einde voor ogen. Zet de samenleving echt centraal. Doordenk het samenspel. Doe en ervaar het zelf. Waardeer wat er is. Zet vormkracht en maatwerk in. Weet waar je aan begint.

Doordenk het samenspel is één van de streepjes

En onszelf uit te dagen om in wisselende samenstellingen aan de slag te gaan en van rol te wisselen. Zo faciliteren we elkaar in onze eigen ontwikkeling, trainen we elkaar ‘on the job’. We doen het gewoon, slaan soms de plank mis en vinden met elkaar altijd een weg.

Onze Zoete inhoudgevers stellen zichzelf voor

DE MAGIE VAN SAMENWERKEN...

De MAGIE van samenwerken...

We halen het beste in elkaar naar boven. Ons samenspel is continu onderwerp van gesprek om te zorgen dat we doen wat we graag willen doen en ons verder brengt. Als persoon en als kudde. Niets is mooier dan alles wat er is aan kennis, kunde en drijfveren in te zetten voor een opdracht.

PARTNER podium

Wederkerigheid is de sleutel – in contact geven en ontvangen – betekenisvol, onverwacht en persoonlijk. De echte wederkerigheid zit in het vertrouwen samen te kunnen winnen zonder het succes individueel te hoeven opeisen. Vertrouwen dat in de samenwerking alle partijen op een hoger plan komen. Het bewustzijn dat we altijd een ander nodig hebben om onszelf te zijn, helpt ons om de uitdaging van samenwerking steeds opnieuw aan te gaan.

Op www.7zebras.nl lees je meer over ons.

7Zebra’s: Boukje Keijzer, Jessica van Koert, Marte Kappert, Anke van Beckhoven, Margot Gerritsen, Anita van de Looij en Marleen Laverman

Er zijn van die momenten dat alles klopt. De kaarten om samen te werken lijken dan goed geschud. Zo zou je altijd wel aan de slag willen! We ontrafelden in de kudde de ingrediënten van deze magische samenwerking. En maakten een GespreksFolder. Om met elkaar en met opdrachtgevers het ongrijpbare en precaire bespreekbaar te maken. Te gaan snappen hoe het komt dat je van het samenspel de ene keer een energieboost krijgt en het de andere keer voelt als een uit puttingsslag. Al pratend krijg je inzicht in elkaars gebruiksaanwijzing. Het is zeer nuttig om scherper te krijgen wat ieder nodig heeft om te presteren. Het vergroot bovendien het onderlinge vertrouwen. En daarmee heb je de sleutel te pakken om succesvol samen te kunnen werken: wederkerigheid.

DE ECHTE WEDERKERIGHEID ZIT IN HET VERTROUWEN SAMEN TE KUNNEN WINNEN ZONDER HET SUCCES INDIVIDUEEL TE HOEVEN OPEISEN. VERTROUWEN DAT IN DE SAMENWERKING ALLE PARTIJEN OP EEN HOGER PLAN KOMEN. ‘De magie van samenwerken’ kun je downloaden op www.7zebras.nl. Daar vind je meer materiaal om te benutten in jouw werkpraktijk.

www.7zebras.nl

UW PARTNER IN WELZIJN Brinkstraat 91 3881 BP Putten 0341-357078 www.swputten.nl

Stichting Welzijn Putten wil op het gebied van welzijn de partij zijn die zorgt dat iedereen in Putten vanuit eigen kracht kan deelnemen aan de lokale samenleving. Wij willen de mensen die daartoe zelf niet in staat zijn, ondersteunen door een centraal en laagdrempelig loket te bieden, hen te adviseren, te informeren en daarbij de benodigde en passende ondersteuning aan te bieden. Onze kracht hierbij is dat we altijd dicht bij de mensen staan. Meer weten over Stichting Welzijn Putten? Bezoek dan de website: www.swputten.nl.

samen voor jezelf

als alleen geen keuze is

Portret

tekst en beeld: jessica van koert

ERVARINGS DESKUNDIGHEID IS GOUD WAARD Voor sommige mensen is ‘alleen’ geen keuze. Omdat ze door ziekte, een beperking of ouderdom af hankelijk zijn van de steun en zorg van anderen. Zij leren ‘het systeem’ noodgedwongen van binnenuit kennen. En moeten daarmee zien te dealen. Al die ervaringsdeskundigheid is goud waard voor professionals. Maar ‘samen denken en doen’ ligt voor hen niet voor de hand. De dominantie is groot van eigen vak disciplines en eigen werkprocessen met ondoorgrondelijke planningen. Hoe blijf je aan het stuur zitten van jouw leven? Hoe kun je mensen die jou kunnen of moeten helpen laten beseffen dat je samen nagenoeg altijd verder komt? Marleen Korving en Jo-Anne Raming weten er raad mee.

 NASCHRIFT JO-ANNE Geef door hoe het werkt! Mensen zijn goedwillend, maar hebben handvatten nodig. Het Zoet kan impulsen geven. DIT IS HET – Dan valt het je toe. Dat is geen toeval. a. Heel veel kijken, zoals ik leerde met de paarden. Dan pas wat doen [de pot appelmoes had niet hoeven vallen]. b. De deur een beetje verder opendoen. De ander toelaten, voorzichtig, want ik bepaal [ik durfde het be zoek binnen te laten vlak na het appelmoesmoment]. c. Kijken of het kan [het bezoek deed wat nodig was: de rommel opruimen, zoals ik het wil].

EEN PRIMEUR IN HET ERASMUS “Muziek is het beste medicijn, dank jullie wel!” zegt de vrouw op warme pantoffels met een ochtend jas strak om zich heen geslagen. Ze heeft staan luisteren naar de muziek in de hal van het Erasmus MC en is erbij gaan zitten. De muziek is ge organiseerd door Marleen Korving, samen met haar broer. Om letterlijk voor een vrolijke noot te zorgen in deze ziekenhuiswereld waar ze op dat moment al weer drie weken verblijft. Sinds haar levertransplan tatie jaren geleden is ze kind aan huis in het Erasmus. In de visie van het ziekenhuis staat dat muziek belang rijk is. Een piano is uitnodigend

neergezet in de nieuw bouw. Maar als je daadwerkelijk iets wilt organi seren, moet je van goeden huize komen. Dan ben je bij Marleen aan het juiste adres! “Het is gelukt!” appt ze. “Kunstgrass komt spelen zondag in de hal beneden van 18.00 tot 19.30. Een primeur in Erasmus.” En zo wordt een gewone dodelijk saaie ziekenhuiszondag opgeluisterd door de Bluegrass Band. Met bij behorende hapjes en drankjes. Dank zij de vasthoudendheid van Marleen en een behulpzame afde lingssecretaresse.

ALLE AMULETTEN EN PARAFERNALIA GAAN MEE Marleen verstaat de kunst om te zien en gezien te worden. Hoe zwak, ziek en misselijk ze ook is, ze investeert in het menselijke contact. Ik zie jou – jij ziet mij. Ze doorbreekt continu en consequent de gevestigde orde met z’n onpersoonlijke, tech nische omgangsvormen, z’n hiërar chieën en eilandenrijken. In een oude bende, een troosteloze kamer (in afwachting van ‘naar de nieuw bouw’), creëert Marleen haar eigen wereld. Met de zoveelste ziekenhuis opname in aantocht appt ze blij moedig: “Alle amuletten en para

fernalia gaan mee. Elk item ver tegenwoordigt de gever. Dus nooit meer alleen.” Marleen krijgt het voor elkaar om niet samen te vallen met haar ziek zijn. Op bezoek gaan is gezellig. Ze neemt het zoals het is. “Morgen operatie nommertje zoveel. Voor lopig weer verlenging logeer par tijtje.” Intussen is het huilen met de pet op. Extra als je weet dat haar man haar niet kan bezoeken omdat hij zelf drie keer in de week aan de nierdialyse zit. Wat kun je doen? Anders dan energie van buiten naar binnen brengen. En iets meenemen voor haar expositie in de venster bank. En bovenal wensen dat het Erasmuspersoneel haar kennis, er varing, inzicht en observaties ter harte blijft nemen.

SCHAKEN MET DE MIDDENSTAND “Kun je de zak met plastic straks uit de bak halen, dichtknopen en aan de straat zetten?”, vraagt Jo-Anne Raming. Zij en haar man redden het nog net samen in hun bungalow. Maar het zijn veel handelingen in en om het huis houden die on noemelijk veel tijd en energie vragen. Jo-Anne verpersoonlijkt datgene wat ze haar hele leven mensen toewenst en hen in fluistert: Worden wie je bent. Voor haar is het ondenkbaar om je eigen leven te laten bepalen

door anderen. Dat verandert niet nu ze de 80 ruim gepasseerd is en kwalen en kanker haar afmatten en beperken. Het gaat er immers ook nu om wat je nog wèl kan. De teugels blijven in haar handen. Voor dit paardenmeisje - oudste van 11 voelt dat heel vertrouwd. Haar leven hing een jaar geleden aan een draadje. Ze is blij dat ze er nog is om deze fase mee te maken en allerlei dingen uit te zoeken en door te geven. Zoals haar familiefoto’s. JoAnne geeft me een feestelijk ingepakt cadeau, een schaal beschilderd door haar vriendin Jopie. De komende tijd zal ze meer mensen verrassen met dit kunstwerkje. JA staat erop, haar initialen, die je kunt lezen als aanmoediging. Vergezeld van een paardenhoofd en ‘thank you’. “Je moet ‘m gebruiken hoor”, zegt JoAnne. En dat ga ik natuurlijk doen. Deze week liggen er pelpinda’s op.

SNAPPEN WAAROM ZE DEED WAT ZE DEED Ze wonen in een prettige omge ving. De buurman brengt haar in haar eigen auto naar het ziekenhuis. Haar huisarts komt tweewekelijks langs met z’n ondersteuner. Dan be spreken ze hoe het gaat en wat mak

kelijker, prettiger zou kunnen. Ze heeft nu sinds kort een persoonlijke verzorgster die ze inwijdt in haar rituelen. Het is dat ze goed verzekerd is en weet hoe ze het wil want “het komt niet naar je toe, er is geen faciliterende overheid”. Ze schaakt, zoals ze dat noemt, met de midden stand om met haar mee te denken. Bijvoorbeeld over eten waarvan ze de smaak in letterlijke zin niet meer te pakken krijgt. Maar wat voelt het goed om dankzij de visboer escargots met veel knoflook op je bord te hebben! En wat is het bijzonder dat de bloemenman die ze nog niet ken de haar belde. Hij bezorgt regel matig bloemen bij haar en vroeg zich af of hij de boeketten niet beter kan spreiden in de tijd. Dan heeft ze er meer plezier van. Ze organiseert haar begrafenis tot in de puntjes. “Jo-Anne is uit de tijd” is een mooie zin voor op de kaart. Ze heeft een drijfverentest laten doen, waar een van de sprekers bij stil zal staan. Zo kunnen dezen en genen alsnog een beetje snappen waarom ze deed wat ze deed. Ik zet de zak met plastic aan de stoeprand. Nauwlettend in de gaten gehouden door Jo-Anne. Ik verheug me op onze volgende ontmoeting.

Jo-Anne is op 8 mei 2018 overleden.Tijdens een ‘Grote Ontmoeting’ is gedeeld hoe haar inzet, moed en creativiteit voortgaan.

Joke van Steeg kan weer wat betekenen voor anderen

samen voor jezelf

Interview

tekst en beeld: eelco visser illustratie: coert de boe

“MIJN VRIJWILLIGERSWERK HEEFT MIJN LEVEN EEN ENORME BOOST GEGEVEN!” observatie 53:

PASSIE EN TALENTEN BENUTTEN

Joke van Steeg leefde jarenlang haar droom, totdat deze wreed uiteenspatte. Ze ging door een eindeloos lijkend diep dal, voordat ze zichzelf herpakte en vrijwilligerswerk wilde gaan doen. Ze vond, samen met Simone van Ee van Stichting Welzijn Putten, een plek die haar op het lijf was geschreven. Die plek werd al snel een betaalde baan. Joke is 38 jaar oud en moeder van de tieners Bram en Lisa. Ze is geboren en getogen in Putten en, dat bewijzen de vier rondstruinende katten, overduidelijk dierenliefhebber. Ze vertelt, soms zichtbaar geëmotioneerd, over een zware periode uit haar leven. En over het grote opkrabbelen dat volgde.

VERTROUWEN KWIJT Joke neemt ons een kleine zeven jaar mee terug in de tijd. “Ik was super gelukkig getrouwd met een bakker, we kregen twee kinderen, runden drie winkels in het familiebedrijf van mijn man en werkten knetterhard. Tussen mijn man en zijn streng gereformeerde ouders liep het steeds stroever. Wij waren niet zo streng in de leer en dat gaf frictie. Mijn man wilde weg, naar een ander land. In het midden van Zweden kochten we Guld Kringlan, de Gouden Krakeling. Een heel mooi bedrijf, met een bakkerij, kamerverhuur en een bed & breakfast. Het was heel idyllisch, we leefden daar onze grote droom! We moesten er flink wat geld voor lenen en draaiden werkdagen van half vier ’s nachts tot zeven uur ’s avonds. Na twee en een half jaar stortte mijn wereld in. Van mijn kinderen kreeg ik te horen dat mijn man al tijden een relatie met een ander had. Het was klaar. Mijn huwelijk weg, werk weg, de pilaar onder mijn bestaan weg. Het voelde alsof ik helemaal niets meer had. Mijn moeder voelde, na een telefonisch gesprek, dat het helemaal mis met me was. Ze reed puur op instinct naar Zweden; achttien uur aan één

“STUKJE BIJ BEETJE KREEG IK WAT GELOOF TERUG"

“SIMONE ZEI DIRECT: ‘IK HEB IETS VOOR JE!’ SAMEN GINGEN WE NAAR ZORGERF BUITEN-LAND. WE KREGEN EEN RONDLEIDING EN HET VOELDE DIRECT ALS THUISKOMEN. IK MOCHT OP DE VRIJDAGEN BEGINNEN, AL SNEL KWAMEN DE DONDERDAGEN ERBIJ"

stuk. Ik weet nog dat ik met haar belde en haar zag, van de tijd er tussenin herinner ik me nog maar weinig.”

WEDERGEBOORTE Joke begint te lachen. “En dat is nog maar het begin! Met twee tasjes kleding en twee kinderen zat ik op de boot terug naar Nederland. Daar bezocht ik een dokter, die enorm schrok van mijn staat. Mijn hart klopte nog en mijn vitale functies deden het nog, maar dat was het wel. Ik woog nog 52 kilo, had geen puf meer en was totaal uitgewoond. Ik kon na drie maanden een huis in het centrum van Putten huren, maar mentaal was ik nergens meer. Ik nam veel slechte en ongezonde beslissingen. Terwijl helderheid gevraagd was, want er moest veel geregeld worden. De scheiding leek voorspoedig te worden afgehandeld, maar uiteindelijk betaalde mijn man geen alimentatie. En dat is schijnbaar niet strafbaar. Daar zat ik dan. Met twee kinderen in de bijstand, eten haalden we bij de Voedselbank. Ik maakte nog meer slechte keuzes, belandde in een psychose en kwam terecht op een gesloten psychiatrische afdeling in Apeldoorn. Daar kon ik uit de chaos stappen die was ontstaan na mijn terugkeer in Nederland. Het voelde als een wedergeboorte. Ik leerde kijken naar mezelf.Wie ben ik nou eigenlijk? Wat doe ik? Wat deed ik? En wat kan ik ervan leren? Ik kickte ‘cold turkey’ af van de rommel die gebruikte en kwam in een stabilisatiegroep van GGz Harderwijk terecht. Daar heb ik veel geleerd. De zorg is hier in Nederland maar goed geregeld!”

WAT VOOR EEN ANDER BETEKENEN Joke leerde slechte fases bij zichzelf herkennen en ermee omgaan. Joke: “Stukje bij beetje kreeg ik wat geloof terug. Ik zat in de bijstand en wilde wel weer aan het werk. Dat betekende weer opnieuw beginnen en dagritme krijgen. Ik had zolang tussen vier muren thuis gezeten, dat ik moeilijk onder de mensen kon zijn. Ik ging zelf naar de gemeente. Daar heb ik veel gehad aan mijn bijstandsconsulent. Die koppelde me aan Simone van Ee van Stichting Welzijn Putten. Ze was geïnteresseerd in mij en zocht met me naar mijn interesses en dingen waar ik energie van krijg. Het bakkersvak was geen optie meer; dat doet teveel pijn. Ik vertelde Simone dat ik heel graag met oude mensen omga. Ik vind ze lief, grappig en vertederend. Zij hebben Nederland gemaakt tot wat het is. Dat ik ze dan een klein beetje respect kan teruggeven, vind ik heel mooi. Simone zei direct: ‘Ik heb iets voor je!’ Samen gingen we naar Zorgerf Buiten-Land. We kregen een rondleiding en het voelde direct als thuiskomen. Ik mocht op de vrijdagen beginnen, al snel kwamen de donderdagen erbij. De eigenaren, René enYvonne, vonden me echt opvallen. Dat was niet gek, want ik voel me heel dicht bij de ouderen staan. Dan komt zo’n oud mensje naar me toe en zegt dat ze bang is. Dan pak ik haar vast en voel ik de spanning wegglijden. Ik kreeg al snel een betaalde baan aangeboden, als gastvrouw. Dat is zo’n boost voor me geweest! Ik ben drie jaar lang aan het overleven geweest, maar nu zijn er steeds meer dagen dat ik weer zie hoe mooi het leven kan zijn. Ik heb mijn kinderen nog en kan wat betekenen voor de mensen bij het Zorgerf. En zij voor mij! Ik ben er 100% van overtuigd geraakt dat wie goed doet, goed ontmoet. Het kan soms lang duren, maar het gebeurt. Vroeg of laat.“

samen voor jezelf

Opinie

tekst: birgit oelkers illustratie: william van giessen

nederland heeft er sinds een aantal jaren een nieuwe ‘doelgroep’ bij: de eenzamen

‘IF LONELINESS IS THE PROBLEM, COMMUNITY IS THE ANSWER’

Eenzaamheid lijkt wel een aandoening; iets wat je hebt opgelopen of waar je mee behept bent. Eenmaal eenzaam gelabeld, ben je opeens niet meer degene die je je hele leven was. Iemand met hebbelijkheden en onhebbelijkheden, voorkeuren en talenten, bezigheden en een eigen wil. Iemand die ergens woont, met buren, naar school gaat of collega’s heeft. Nee, je bent nu in de eerste plaats eenzaam. En dus zielig.

naar mijn mening wel aan ver andering kan bijdragen, zijn initia tieven en praktijken die gericht zijn op het creëren van betekenisvolle relaties op buurtniveau, los van de vermeende tegenstellingen eenzaam en niet eenzaam en kwetsbaar en niet kwetsbaar. Initiatieven die ge richt zijn op duurzame relaties in buurten en het bouwen aan ge meenschappen waar iedereen wel kom is, hoe eigenaardig je ook bent en hoe weinig sociaal contact je ook aan kunt. ‘There are no have nots’. Dat zijn inspanningen met een com munityframe.

GELUKSPRINCIPES Als er eenzamen zijn, zijn er ook ‘niet-eenzamen’. Daartoe behoren ook mensen die eenzamen willen helpen van hun eenzaamheid af te komen. Met de beste intenties, dat wel. Een heel bataljon aan pro fessionals en ambtenaren. Ze halen alles uit de kast om eenzaamheid te bestrijden, tot gemeentelijke prio riteit te verklaren en op de agenda te krijgen. Er zijn eenzaamheids pro gramma’s, er is een EenzaamheidInformatie-Centrum, een hand reiking voor een lokale aanpak van eenzaamheid mét stappenplan en een checklist eenzaamheidsaanpak. Er zijn lokale Taskforces, een zaamheidstafels, sociaal-cognitieve trainingsinterventies, eenzaamheids weken en coalities tegen eenzaam heid. Bij voorkeur ‘integraal’; dan trekken professionals van verschil lende organisaties samen ten strijde.

VAN ZIELIGHEIDSNAAR COMMUNITYFRAME

PLAN EN AANPAK Birgit Oelkers www.planenaanpak.nl

Natuurlijk is het een reëel probleem dat zoveel mensen in onze westerse wereld zich eenzaam voelen. Maar daar gaan de meeste van de huidige anti-eenzaamheids acties weinig aan veranderen. Zeker niet als ze een zieligheidsframe hebben en gericht zijn op het spotten en helpen van eenzame mensen door niet-eenzame mensen. Wat

Die aanpak vraagt een andere blik op mensen en buurten en de kracht van gemeenschappen. Als je kijkt naar wat mensen gelukkig maakt, kom je overal in de wereld ongeveer dezelfde geluksprincipes tegen. Iedereen wil sociaal contact, gezien en gehoord worden, tot zijn recht komen, van betekenis zijn en ergens bij horen. Voor het in praktijk brengen van deze principes zijn geen programma’s en professionals nodig. Het gaat om het verbinden van mensen, het op gang brengen van meer onderlinge rela ties en sociale samenhang. Ook als be leidsmaker, maatschappelijke initia tief nemer, bestuurder of sociaal werker kun je besluiten je inspan ningen op deze principes te stoelen en een eenzaamheidsaanpak in te ruilen voor community building. En te gaan werken aan gemeenschapszin, meer sociale, gelijkwaardige con tac ten tussen mensen in een buurt, buurtgemeenschappen en het ont ginnen van talenten van mensen en buurten. Of ze zich eenzaam voelen of niet. Ik bied er vier handvatten voor.

CREËER CONTEXT DIE UITNODIGT TOT INTERACTIE Gooi alle programma’s en pro jecten overboord en sluit in plaats daarvan aan bij de alledaagse micro-

samenleving in buurten en dorpen. Vanuit de intentie dat je met alles wat je doet een context wilt creëren die uitnodigt tot interactie. Richt alles erop dat mensen elkaar tegen komen, met elkaar in gesprek raken en elkaar nader leren kennen.

WERK AAN BETEKENISVOLLE RELATIES IN BUURTEN Vanuit welke organisatie je ook werkt, stop met inhoudelijke pre statieafspraken en doelstellingen en stel jezelf als enige doel dat er meer betekenisvolle relaties én vriend schappen in de buurt ontstaan. Het allerbelangrijkste middel tegen ver eenzaming is een uitnodigend kli maat voor betekenisvolle relaties en vriendschappen. Uit onderzoek van Anja Machielse, bijzonder Hoog leraar Kwetsbare ouderen, komt naar voren dat betekenisvolle re laties het meeste ontbreken bij sociaal ge ïsoleerde mensen. Be tekenisvolle relaties dragen volgens Machielse bij aan meer zelf ver trouwen en zelfregie.

NIET MÉÉR HULPVERLENERS EN PROJECTEN, MAAR MEER GEMEEN SCHAPSKRACHT EN COMMUNITY BUILDERS Hulpverleners werken vaak op basis van de tegenstelling ‘kwetsbaar en krachtig’. Hun focus ligt op het traceren en willen oplossen van pro blemen en ze helpen mensen door interventies en hulpverleningstra jecten. Je kunt als hulpverlener iemand als eenzaam diagnosticeren en mee laten doen met een groeps activiteit of aan een maatje koppelen. Maar echte verandering ontstaat pas als iemand zich gekend voelt en zich erbij voelt horen. Bij een club, een setting, die aansluit bij wat voor hem of haar belangrijk is. Dat stimuleer je niet met hulpverleners, maar met bewonersinitiatieven en community builders die zich, los van protocollen en tijdschema’s, vrij in de buurt en buurtgemeenschappen kunnen bewegen.

EENZAAMHEID EEN VOLKSZIEKTE? Eenzaamheid blijft alleen een ‘volksziekte’ als wij dat met elkaar laten gebeuren. Geen expert of hulpverlener verandert iets aan een zaamheid. Betekenisvolle relaties, iets zinvols kunnen bijdragen, tot je recht komen en erbij horen, dát maakt verschil. Laten we er in buurten werk van maken dat ‘een zame mensen’ bij kunnen dragen en mee kunnen doen met het gewone buurtleven. En stoppen met in vesteren in anti-eenzaamheids-pro gram ma’s waarbij vrijwilligers worden gezocht om het leven van eenzame mensen te verlichten.

IEDEREEN HEEFT IETS TE BIEDEN Mensen die anders zijn, vallen er in een gemeenschap het snelst buiten. Terwijl juist deze buren vaak een eenzaam bestaan leiden. In het werken tegen eenzaamheid bouw je met elkaar aan buurtgemeenschap pen waar ook deze mensen welkom zijn. Niet vanuit medelijden, maar vanuit de overtuiging dat iedereen iets bij te dragen heeft. Dat vraagt een andere blik. Op wat iemand wel heeft, in plaats van niet (meer). Wat iemand graag doet, nog wel kan, welke verborgen verlangens iemand heeft. Eenzaamheid ontstaat vaak doordat er geen beroep (meer) ge daan wordt op wat iemand te bieden heeft en iemand niet meer van be tekenis kan zijn.

samen voor de toekomst

observatie 63:

Ineens weet professor het zeker...

...EEN DUURZAME TOEKOMST KAN NIET ZONDER 'SAMEN' 54

samen voor de toekomst

Reportage

tekst: eelco visser beeld: jan menting, fotohuis velp

â&#x20AC;&#x153;Het landschap moet weer van ons allemaal worden!â&#x20AC;? natuurmonumenten gaat terug naar haar roots

Natuurmonumenten is een vereniging met ruim 700.000 gezinsleden en 200.000 OERRRkinderlidmaatschappen. In 2017 zocht het, met Streekconferenties, mensen op die rondom natuurgebieden wonen. Wat vinden zij van de staat van het landschap? Wat moet er gebeuren? En: wat willen ze zelf doen? Initiator-projectleider Arne Heineman, bezoeker Theo van der Tak en gebiedsmanager Utrecht-Eemland Gradus Lem men vertellen hoe Natuurmonumenten aanjager werd van burgerinitiatief. En wat het heeft opgeleverd. Natuurmonumenten heeft 365 na tuurgebieden en ruim 3.000 monu mentale gebouwen in bezit. Het is druk met beheer en met het leggen van verbindingen. Arne: “Mede doordat de overheid zich steeds meer terug trekt, groeide bij ons de wens om burgers meer te betrekken bij het landschap. En niet alleen onze eigen achterban, maar alle burgers.”

VERROMMELING EN VERVLAKKING Arne vertelt gepassioneerd over zijn werk. Dat neemt niet weg dat hij zich ook zorgen maakt. “Ik zie steeds verder uitdijende steden, meer wegen, uitbreidingen, indus trie, verrommeling en vervlakking.

 SURF VOOR MEER INFORMATIE www.eemland300.nl www.graafschap400.nl www.landschaptlz.nl www.veluwemeerkust.nl

Het Nederlandse landschap is de afgelopen 50 jaar een groot agrarisch bedrijventerrein geworden, waar op extreem efficiënte, maar zeer natuur onvriendelijke manier heel veel zuivel wordt geproduceerd. Bijen en bloemen passen niet meer in het systeem. Het einde van het liedje is dat er niets meer van een voor mensen herkenbaar Nederlands landschap overblijft.” Ons landschap moet weer van iedereen worden. Natuurmonumenten organiseerde een serie Streekconferenties. Arne: “De insteek was steeds: Organiseer een open gesprek met, voor en door burgers. Zij bepalen de agenda. Via de gemeenten hebben we ze huisaan-huis uitgenodigd.” De con fe renties in Norg, Vorden, Tilburg, Rotterdam, Harderwijk/Nunspeet, Eem land en het kustgebied waren grote evenementen die veel vroegen van de organisatie. De opbrengsten waren navenant groot. Arne: “We hebben duizenden bezoekers ge trokken. Daarnaast is de staat van het landschap, door de brieven die we hebben verstuurd, bij zeker 300.000 huishoudens onder de aan dacht gebracht. We hebben heel veel mensen aangesproken op een zeer belangrijk thema. De kwaliteit van het landschap voor huidige en toe komstige generaties blijkt enorm te leven bij mensen. ”

“DE INSTEEK WAS STEEDS: ORGANISEER EEN OPEN GESPREK MET, VOOR EN DOOR BURGERS”

ENTHOUSIASME De bezoekers dachten samen na over een specifiek gebied en gingen met zelf gekozen thema’s aan de slag. Arne: “Het enthousiasme was groot. Geformuleerde plannen zijn omgezet in acties waar mensen zich voor inzetten: bijvoorbeeld het com pleet maken van een Fietsroute netwerk, het oprichten van een zuivelcoöperatie of het bevorderen van de biodiversiteit door bermbe heer. Natuurmonumenten wil graag maatschappelijk relevant blijven en met alle lagen van de bevolking in gesprek zijn. Met de Streek confe renties hebben we laten zien dat de betrokkenheid onder burgers enorm is, dat we met ze in gesprek kunnen raken en een beweging op gang kunnen krijgen. We kunnen het unieke Nederlandse landschap, ons

ge zamen lijke erfgoed niet alleen aan overheden, projectontwikke laars, land bouwers en natuur be schermers overlaten, daar zijn ook de meningen, wensen en inzet van 17 miljoen burgers voor nodig. Als het hen niets kan schelen, dan geldt slechts het recht van de sterkste en krijgen we als overheid en natuur beschermers simpel weg te weinig voor elkaar. De komende jaren zijn bepalend voor het Nederlandse landschap. Laten we het verder ver vlakken en industrialiseren of slaan we een andere, duurzamere en ge zondere weg in?”

INTERESSANT CONCEPT Theo van der Tak bezocht de Streekconferentie in Eemland, de Eemland 300. “Ik vind het een heel interessant concept. Met veel

mensen kijken hoe je ideeën kunt bedenken en ontwikkelen voor het gebied waar je als inwoner veel lol aan beleeft. Maar ik ben ook uit nieuwsgierigheid gegaan: hoe werkt het als we met 300 mensen, met hun eigen meningen en achtergronden, over het gebied nadenken? Ik heb tijdens de Streekconferentie mensen uit Amersfoort, Soest, Eemnes en Baarn ontmoet die met angst en beven zien dat er alsmaar kleine stukjes van het gebied worden afgeknabbeld. Ik begrijp de druk vanuit de gemeente om woningen te bouwen wel, die is reëel. Ik begrijp het, maar heb er geen begrip voor.” Theo was tijdens de Streek con fe rentie vrijwilliger. “Ruim drie hon derd betrokken bezoekers willen wat vertellen, maar daarnaast is het ook een evenement met begin- en eind

tijden en doelen. Het moet in korte tijd van het delen van zorgen, naar acties waar mensen aan willen werken. In het ochtendgedeelte heb ben we samen de belangrijkste thema’s geïdentificeerd, ‘s middags werkten we aan oplossingsrichtingen. De sfeer was prettig en open, met werkelijk enorme betrokkenheid bij en kennis van het gebied. De mensen gingen aan 42 tafeltjes aan de slag, verdeeld over negen thema’s. Iedere tafel leverde een digitaal Prezi-ver slag in, die op 42 schermen werden getoond. Mensen konden stemmen op de vier acties die ze het meest aanspraken. Zo werden de prio ri teiten van de 300 deelnemers duide lijk. Aan het einde van de dag kreeg iedereen een uitnodiging voor een follow-up in januari. Daar kwamen 120 mensen op af. Zij werken nu in

“WIJ VERBINDEN EN MAKEN RUIMTE VOOR DE ENERGIE VAN MENSEN”

negen groepjes verder aan plannen, bijvoorbeeld over educatie, omgaan met de overheid, biodiversiteit en samenwerking en regionale produ centen - consumenten coöperaties. Bij die laatste groep ben ik aan gehaakt.” Theo is positief over de houding van Natuurmonumenten in het proces. “Ze hebben zich qua inhoud helemaal op de vlakte ge houden. Ze zijn niet in de valkuil gestapt om te ventileren wat ze zelf vinden, maar laten de verantwoor delijkheid voor inhoud en ideeën bij de deelnemers. Het blijven dan ook onze eigen ideeën.” De werkgroepen in Eemland hebben grote ambities. Theo: “We werken aan een over koepelend samenwerkingsverband tussen boeren, bewoners en andere organisaties, wellicht in de vorm van een coöperatie, dat zich inspant voor een beter beschermd landschap en een veel directere, meer persoonlijke relatie tussen producenten en consu menten. Samen met boeren en burgers; dan staat Eemland 300 ook echt ergens voor en kunnen we onze groepskracht uitspelen naar andere maatschappe lijke organisaties. Die organisatie is niet het doel, maar een middel voor wat we willen bereiken, namelijk behoud en verbetering van Eemland. Met oog voor de moeilijke

economische positie van de boeren. Het is belachelijk dat we voedsel over de hele wereld verplaatsen en dat de boer daar uiteindelijk maar een frac tie aan overhoudt. Als hij zijn product in de regio kan houden, kun je voor hetzelfde product een hogere opbrengst krijgen. Maar dan moet je samen uit het huidige sys teem. Want de huidige industrieën waar boeren aan vastzitten, willen alleen maar ‘meer, meer, meer’. Wij willen ‘beter, beter, beter’.”

‘BACK TO OUR ROOTS’ Gradus Lemmen is gebieds manager Utrecht. Wat staat hem het meest bij van de Streekconferentie? “De overweldigende belangstelling heeft laten zien dat mensen enorm betrokken zijn bij natuur en land schap. Ze houden van het gebied, zien hoe het erbij ligt en maken zich zorgen over zaken als biodiversiteit. Die liefde en zorgen gaan gepaard met grote consideratie met de boeren.” Gradus ziet het besef groeien dat het anders moet. “Steeds meer mensen weten dat er een energietransitie aankomt en dat een en ander rond de voedselproductie moet veranderen. De afname van de biodiversiteit op het platteland is zo tastbaar dat iedere leek het ook ziet.”

De Streekconferenties hebben ook voor het werk van Gradus en zijn team iets in beweging gezet. “We be heren met vijftien mensen onze ter reinen, daar zit veel werk in. Aan de dingen waar mensen van dromen, komen wij niet allemaal toe. De kracht van de tienduizenden mensen om die gebieden heen moet daar voor worden aangesproken. Wij hebben er nu voor gezorgd dat ze elkaar hebben gevonden en blijven verder van hun proces af. De coöperatie die lijkt te ontstaan, vinden we fantastisch. Vooral voor de verbinding tussen boeren en mensen die eromheen wonen. In principe zijn we natuurlijk een burgerinitiatief avant la lettre met inmiddels ruim 700.000 leden. Dat gevoel zijn mensen misschien een beetje kwijtgeraakt. In 1905 deed Natuurmonumenten al wat het nu doet. Dit traject is daarmee een soort ‘back to our roots’. We zijn in al die jaren heel professioneel geworden en dat heeft veel opgeleverd. Maar we worden ook gezien als een gevestigd instituut en dan ben je niet maximaal effectief meer. Nu doen mensen het zelf. Wij verbinden en maken ruimte voor hun energie. Ze gaan met dingen aan de slag waar ze wat bij voelen en dan werkt het!”

samen voor de toekomst

Zoet for thought tekst: eelco visser illustratie: hanna visser

NIET MET EN NIET ZONDER ELKAAR KUNNEN Fleetwood Mac bereikte haar commerciële piek toen twee stellen, Christine en John Mc Vie en Stevie Nicks en Lindsay Buckingham, elkaar vonden in 1974. Voor die tijd was de band zeker niet onsuccesvol, maar toen Buckingham en Nicks toetraden, werd het de epische band van wie nagenoeg iedere muziekliefhebber wel iets in de platen- of cd-kast heeft staan. Na het album ‘Fleetwood Mac’, met onder andere de single Rhiannon, was het in 1977 echt raak met meesterwerk ‘Rumours’, dat menige hit en 40 miljoen verkochte exemplaren opleverde. Bijzonder weetje is dat de koppels elkaar weliswaar vonden in een magisch muzikale samen werking, maar tijdens de opnames van Rumours allen hun relatie op de klippen zagen lopen. De Mc Vie’s

 besloten te scheiden, Buckingham en Nicks beëindigden hun langdurige relatie en ook drummer Mick Fleetwood zette een punt achter zijn huwelijk. Zo leverde het samenkomen van vijf unieke creatieve talenten veel persoonlijk leed, maar uiteindelijk ook de beste break-up plaat aller tijden op. Na ‘Rumours’ maakte deze line-up nog één keer samen een plaat: ‘Tango in the Night’. Het leverde in 1987 hits op als ‘Big Love’ en ‘Little Lies’ en werd de best verkochte Fleetwood Mac plaat sinds ‘Rumours’. Creatief niet zonder elkaar kunnen, maar niet samen kunnen leven. Zet ‘Rumours’ weer eens op. En luister naar ‘Go your own way’ (met die magische drumroffel aan het eind). Of ‘Don’t Stop’. Maar vooral naar het monumentale ‘Dreams’.

‘LIKE A HEARTBEAT DRIVES YOU MAD, IN THE STILLNESS OF REMEMBERING WHAT YOU HAD... AND WHAT YOU LOST... AND WHAT YOU HAD... AND WHAT YOU LOST’

samen voor de toekomst

Column

tekst: michael polman beeld: willeke kieft

GEZELLIG SAMEN IN DE BLOCKCHAIN Wat Internet betekende voor communicatie wereldwijd, gaat de Blockchain doen voor veilige transacties. Dat is het plan van veel Internet-bedrijven: alle financiële be ta lingen transparant, versleuteld en de centraal opslaan.

Michael Polman is linkshandig, bespeelt één instrument heel goed, is vegetariër en een Early Nerd. Al sinds midden jaren ’70 werkt hij ‘for progress, not for profit’. Met zijn stichting Antenna levert hij ICT-diensten aan nagenoeg alle grote NGO’s in Nederland. Voor het Zoet scout hij vanaf de top van de voorste golf naar de digitale zin van het leven.

Is het transparant maken van je uitgaves wel wenselijk? De EU heeft al besloten via een Betalingsdienstenrichtlijn (PSD2) dat banken alle transacties van haar klanten mogen verhandelen. Dus elke webshop (zoals Amazon, Alibaba, Bol en Coolblue) weet meteen wat je elders eerder kocht. Daarmee kan iedereen een prijs op maat krijgen op basis van je eigen bestedingspatroon. Wordt winkelen toch weer persoonlijker.

CRYPTOGELD En veilig staat voor versleuteling, maar alles waar een sleutel in past moet weer open kunnen. De vele digitale bankovervallen waarbij voor miljoenen cryptogeld wordt buitgemaakt tonen aan dat deze technologie inherent onveilig is. De blockchain maakt het niet veiliger voor de burger, maar voor de bedrijven. Zij willen zeker zijn van wie wij zijn en wat wij kunnen besteden. Onze privacy is helaas geen issue meer.

120 TERRAWATTUUR Decentraal klinkt ook erg modern en democratisch. De banken lijken er vooralsnog niet blij mee, maar het echte probleem is dat alle aangesloten computers elke transactie moeten verifiëren en dat kost per transactie wereldwijd 200kWh. Genoeg electriciteit voor een maand huishouden. De Bitcoin als vlaggeschip van de Blockchain verbruikt met 120 Terawattuur evenveel stroom als heel Nederland. Compenseer je net je voorjaarsvakantie met wat boomaanplant, realiseer je je dat onze digitale footprint al snel groter gaat worden dan ons vermogen om het klimaat te compenseren. Transparant, veilig en decentaal klinkt fraai, bijna hip. Deze technologie biedt nieuwe kansen, maar voor wie? Onze veiligheid en privacy lijken ongewenst. De echte prijs voor deze technologie is vroeg of laat voor ons. Hopelijk vinden we mensen milieuvriendelijkere alternatieven. Tot die tijd is de Blockchain meer een blok aan ons been.

rené turk gaat een dagje Original Plastic Fishing

samen voor de toekomst

Reportage

tekst en beeld: rené turk

“Als we niets vangen, zijn dat de beste dagen!”

Bevrijdingsdag Amsterdam. Het Homomonument ligt nog bezaaid met bloemen van wege Dodenherdenking van de dag van gisteren. Even verderop zie ik het kleine bootje dat een hoofdrol zal gaan spelen in dit verhaal.

De zon schijnt. Ik schiet ontspannen wat foto’s en geef de schipper een hand. Hij stelt zich voor als Erik Fransman. Gezien het internationale gezelschap van vandaag zal de voertaal Engels zijn. Samen met een Ierse, een Engelse, een Zweedse, een Russische en een Duits stel stap ik op de schuit. Hun zoon heeft een vriendje mee genomen.

PLASTIC WHALE Erik vertelt: “Marius Smit was zes jaar geleden in de Filipijnen. Hij schrok van al het plastic in het water. Terug in Nederland ziet hij het

overal.” Ik denk aan het verhaal van de rode olifant. Marius bedenkt het Original Plastic Fishing met de Plastic Whale'. Inmiddels heeft Plas tic Whale negen boten in Amster dam en eentje in Rotterdam. Alle boten zijn gemaakt van ge vonden plastic flessen, zo'n 7000 stuks per boot. De gehele vloot is gesponsord. “Alles wat je vangt, moet in een net passen. Geen fietsen. Niets orga nisch.” Om ons meteen een foto te laten zien van twee gevonden koel kasten bij het Centraal Station. “Zes weken geleden begon Plastic Whale met de fabricage van kan toor meubilair gemaakt van kanaalplastic.

Plastic Whale probeert ook iets lo kaals op te zetten met Bombay plas tic, liever daar dan alles hierheen verschepen. Per jaar halen we 60 à 70 duizend flessen uit de grachten. Het is enorm, maar op wereldschaal stelt het niets voor. Het gaat om het bewustzijn.”

'DE ZWAARTE VAN HET LEVEN SAMEN MEEMAKEN' We krijgen allemaal een schepnet. Aan boord mogen we het gehengelde afval scheiden in een blauwe zak

 MEER INFORMATIE www.plasticwhale.com

voor plastic flessen, een witte voor overig plastic en een vuilniszak voor de rest. De plastic doppen gaan apart, daar wordt de bodem van het volgende schip mee bestraat. Ik maak meteen een foto van de vloer. “De dag na Koningsdag waren er 35 boten op de grachten waarop 250 à 300 mensen aan het vissen waren. Reken maar uit, vijftien zakken per boot. We hebben geen onder nemings plan om het feit dat we anders niets meer te vangen hebben. En toch: als we niets vangen, zijn dat de beste dagen!” Bij de eerste brug klinkt er applaus. Mensen op andere boten steken hun duimen omhoog. De groep is bloedfanatiek. “De zwaarte van het leven samen mee maken,” roept Volker. De twee jongens klimmen regelmatig de boot uit om zwerfvuil uit andere boten te scheppen. We zien de zoveelste meerkoet die zit te broeden op een nest van plastic. Erik wijst ons er zelfs op bepaald plastic te laten liggen omdat dit voor hem duidelijk een nest in aanbouw is.

VEERTIG FIETSEN PER DAG Buiten dat Erik ons veel vertelt over alle gebouwen waar we langs varen, vraagt hij ons om beurten hoeveel fietsen we denken dat er in de grachten verdwijnen. We zitten er allemaal naast. 15.000 per jaar, ofte wel veertig per dag. Iedereen verzint een eigen verhaal over het hoe en waarom van dit fenomeen. Hij laat ons een foto zien van een grote gevonden tas vol met geld. Nep, zo bleek pas later. De ontelbare hoeveelheid opblaaspoppen. De schreeuw van een vrouw om een drijvend torso zal hij ook nooit vergeten. Hij breekt chocoladerepen aan van de sponsor. In ongelijke stukken zoals Tony het bedoeld heeft. De wereld is immers ongelijk. Als we een slokje willen, gaat dat keurig uit een Dopper in een heus glas. Voldaan stappen we met vijf enorme zakken van de boot af, hoewel Erik hier gisteren nog was. “We hebben het weer niet gered,” zegt hij.

samen voor de toekomst

Column

tekst: martijn de wildt beeld: qidos

HET IS TIJD VOOR LOOPBAAN FLEXIBILITEIT De levensverwachting stijgt, misschien worden mijn kinderen wel 100 jaar. Ze groeien op in een spannende tijd, waarin we wereldwijd staan voor uitdagingen als klimaatverandering, energietransitie, digitalisering en het vormgeven van een netwerksamenleving.

Overheden, professionals en bewoners zetten zich, mondiaal en in steden, in voor een toekomst waarin we duurzaam kunnen leven, werken en meedoen. Waarbij we de grote uitdagingen het hoofd kunnen bieden en kansen benutten. Dat vraagt op alle niveaus flexibiliteit en aanpassingsvermogen.

MENS CENTRAAL Ook sociaal komt duurzame ontwikkeling steeds meer centraal te staan. Vanuit duurzame sociale relaties bouwen we aan een toekomst waarin de mens meer centraal staat en we meer voor elkaar gaan zorgen. In gezinnen, families en buurten. Wat betekent dat voor werk en leven? Past het lineaire denken over loopbanen bij een samenleving waarin duurzame ontwikkeling als waarde steeds belangrijker wordt? Een hele generatie gaat zijn weg vinden in een samenleving die flexibiliteit vraagt, waarin ze een leven lang leren en langer zullen werken. Mede door de crisis, is er de laatste jaren weinig aandacht geweest voor het door ontwikkelen van het denken over werken en leven. We blijven denken binnen hokjes en systemen die al decennialang ons werken en leven organiseren. Loopbaankeuzes die aansluiten bij de manier waarop we leven, zijn ongebruikelijk en niet gefaciliteerd. Mijn vrouw begon halfweg haar loopbaan een studie en maakte daarna een carrièreswitch. Zelf heb ik een dag minder gewerkt toen mijn kinderen klein waren. Vijf jaar lang er een dag in de week voor je kinderen kunnen zijn, betekent op een loopbaan één jaar langer doorwerken. Wij konden deze keuzes maken, maar het is lang niet iedereen gegeven.

WIE DOET ER MEE?

Martijn de Wildt is directeur van Qidos, maatschappelijk ondernemer en verbinder. Zijn grootste talent is zijn ondernemerschap. Daarbij doet hij graag dingen; dus gewoon samen aan de slag. Hij is de (klein)zoon van polderpioniers. Zijn vier grootouders waren de eerste lichting akkerbouwers in de Flevopolder. Pionieren zit dan ook in zijn DNA; vrijheid, je talenten kennen en daarmee werken.

Het is opvallend en fijn dat als ik hier met mensen over praat, ze geraakt, nieuwsgierig en enthousiast zijn. Ik geloof dan ook dat we aan de vooravond staan van een volgende stap in ons samenleven. Dat betekent een paradigmashift: een kanteling in het denken over werk. In 21st century career paths wordt het sleutelwoord flexibiliteit. Loopbaanflexibiliteit is een nieuwe kijk op werk, leven en samenleven. Met meer aandacht, ont spanning, verbinding en ruimte. Ik geloof dat loop baanflexibiliteit de toekomst heeft.

samen voor de toekomst

Interview

tekst en beeld: henriëtte neuijen

kies je voor tegels of tulpen? het gras wordt almaar groener … in nijmegen lent

Joop Koopman leaset acht schapen die het gras in zijn oude boomgaard kort houden. Anneke Comello laat mensen graag proeven hoe lekker duurzaam eten is. Marco Wolkenfelt draait op groene energie en heeft zich verbonden aan de uitdagingen van Nijmegen Green Capital 2018. Liefde en zorg voor de natuur en een duurzame leefomgeving staan hoog op de agenda van dit drietal. Ze vormen, samen met anderen, een onsamenhangend groepje met een groen hart. Ze heten (misschien) ‘&wij zijn Lent’. 64

Nijmegen is uitgeroepen tot Green Capital 2018, de groenste stad van Europa. Deze ‘award’ is een beloning van de Europese Commis sie voor steden die zich aantoonbaar inspannen voor het milieu. Naast de vele duurzame projecten, was het vooral ook de enorme inzet van actieve inwoners, die de jury ervan overtuigde dat er in Nijmegen veel elan is om de stad nog groener en duurzamer te maken.

TWAALF KEER UITDAGINGEN In 2018 staat elke maand in het teken van een thema en worden inwoners uitgedaagd om daarop actie te ondernemen. Bijvoorbeeld minder afval produceren, evene menten duurzaam organiseren, ener gie opwekken en besparen, of aandacht voor duurzaam voedsel. Steeds is de vraag: wat kan jij doen? Als inwoner van Lent wil Marco andere inwoners enthousiast maken om deze ‘Green Challenges’ aan te gaan. Medestanders vinden. Laten zien wat er mogelijk is. Mensen in woord en daad in beweging krijgen. Dat gaat niet vanzelf, want mensen zijn welwillend, maar hebben het ook druk. Er wordt aan alle kanten aan hen getrokken. Het is prettig dat de wijkmanager en opbouwwerker zijn aangehaakt. Hun netwerk en kennis van initiatieven helpt om mensen te bereiken en aan te haken bij activiteiten.

in voorbereiding. Eerst de nadruk op informatie: waar komt ons eten vandaan en hoeveel energie kost het om voedsel te produceren? Welke keuzes wil je zelf maken als het op eten aankomt? Hoe kun je afval be perken en koken met restjes? Een tweede keer gaat een kleine groep koken voor een groot gezelschap; een sociaal evenement waarbij iede reen welkom is. Bewust gezellig dus.

RIKSJA OF ZONNETREIN Lent was een klein zelfstandig dorp, maar na de confiscatie door Nijmegen (zo voelde dat althans voor de oorspronkelijke inwoners) groeide het uit tot een Vinexwijk waar jonge gezinnen de meerderheid vormen. Marco vindt de verbinding met andere generaties, contact tus sen jong en oud belangrijk; ge zamenlijkheid creëren. Vandaar het contact met zowel de school voor voortgezet onderwijs als het verzorgingshuis. Ouderen die niet meer zo mobiel zijn, gaan niet meer naar een evenement of activiteit. Te ingewikkeld. Maar als jongeren nou eens helpen met vervoer? Halen en brengen in een riksja bijvoorbeeld? De school doet graag mee. En als de riksja niet lukt nemen we de zonne trein. Pragmatisch. Doen wat kan.

VRUCHTBARE LENTSE AARDE Joop schrijft als redacteur van dorpsblad Lentse Lucht over de natuur en weet dat er al veel gebeurt in Lent. Wat dat betreft vallen plannen hier in vruchtbare aarde. Voorbeelden? Co-bomen: een vere

niging die verwaarloosde boomgaar den in hun oude glorie herstelt en er de vruchten van plukt. Lentse Aarde: tijdelijke moestuintjes op bouwgrond. In Annekes buurt is in plaats van het gebruikelijke gemeen tegroen een voedselbos geplant. Er is vorig jaar een prachtig insecten hotel gebouwd en er zijn stukjes gazon geofferd om veldbloemen in te zaaien. Alle schoolpleinen zijn ver groend: kinderen kunnen er klauteren op natuurlijke materialen. En 150 bomen uit een oude boom gaard die de gemeente ging rooien, zijn net op tijd gered en her en der verspreid door Lent teruggeplaatst.

“MARCO WIL ANDEREN ENTHOUSIAST MAKEN EN MEDESTANDERS VINDEN. LATEN ZIEN WAT ER MOGELIJK IS” NIEUWE BEWONERS Als er binnenkort twee grote speeltuinen geopend worden, staat ‘&wij zijn Lent’ er met de fietskar vol informatie. Want zo gaat dat: er worden honderd nieuwe huizen op geleverd en iedereen moet zelf uit zoeken wat er te doen is via social media of Lentse Lucht. Hét moment dus om mensen te informeren en mobiliseren. De eerste keuze die ze kunnen maken: leggen ze hun nieuwe tuin vol met terrastegels of kiezen ze voor duurzaam groen?

DUURZAAM IS DUBBEL LEEFBAAR Een duurzame leefomgeving draagt vaak rechtstreeks bij aan leef baarheid. Schonere lucht, meer en gevarieerder groen, frisser water, verbeterde waterafvoer. Maar als je samen de uitdaging aangaat, draagt het ook bij aan leefbaar in de be tekenis van prettig samenleven. Het thema van oktober, duurzaam voed sel, is daar een goed voorbeeld van. Anneke vertelt over twee activiteiten

samen voor de toekomst

via verhalen nieuwe verhalen oproepen

Portret

tekst: eelco visser beeld: ayman ghoujal

Mr. Hugs maakt het verschil! Mr. Hugs is een levensgrote beer die laat zien dat ‘wij in staat zijn om te omhelzen’. Was getekend: Chantal van Arensbergen, waar Mr. Hugs logeert. De beer werd in het leven geroepen door een dame die hiermee vanuit kracht en positiviteit wilde reageren toen haar jonge zoon slachtoffer werd van zinloos geweld. Niet vanuit wantrouwen en door terug te schoppen en -slaan, maar door te omhelzen. Met Mr. Hugs.

Mr. Hugs is een reizende beer met een missie, op reis om een verschil te maken; klein of groot. Dat idee is Chantal niet vreemd. Ze organiseerde twaalf ‘woestijn ontmoetingen’ in de omgeving van Leiden waarvan de opbrengst naar de bouw van een schooltje in Egypte ging. Chantal: “Veel mensen boden hun ambacht, locatie of tijd aan. Het werkte als een steen in de vijver. Ik maakte een theatervoorstelling met mensen die ik maar één keer ontmoette. De beheerder van de theaterzaal zei tegen zijn zus dat ze mij moest ontmoeten. Zij bleek de initiatiefneemster van Mr. Hugs te zijn”.

GEHOLPEN BIJ VERWERKING Zo kwam het tot een ontmoeting, waarbij de dame Egyptisch kookte voor een groep mensen . Ze vertelde over Mr. Hugs en Chantal werd de eerste reisgenoot van de beer. Chantal: “Ze moest wel huilen bij het afscheid. Mr. Hugs had haar namelijk echt geholpen bij de verwerking.” De beer maakt het nodige los. “Je kijkt er zelf anders door naar de wereld en mensen kijken anders naar jou, zeker als ik met Mr. Hugs achterop door de stad fiets of in de bieb, het stadhuis of bij de kapper zit. Ik kreeg veel reacties en via de beer ontstaat er makkelijk contact. Bij mijn kinderen in de klas gingen ze, door het bezoek van Mr. Hugs, kaartjes maken voor mensen in

een verzorgingshuis. De eigenaar van een antiekzaak nodigde Mr. Hugs uit om binnen te komen en opa-beer te ontmoeten. Een vader op het schoolplein vroeg me of het een beer was met een verhaal. Dan was het sowieso mooi! Via verhalen roep je nieuwe verhalen op.”.

VERDER REIZEN Wat doet Mr. Hugs eigenlijk? Chantal: “Hij heeft een koffer met daarin een dagboek. Daar schrijven mensen waar de beer logeert in wat hij meemaakt. Hoe je met Mr. Hugs een verschil maakt. Ook zitten er visitekaartjes in. Als dit reisdagboek vol staat, gaat de eigenaresse het uitgeven en krijgen alle logeeradressen een uitgave. Je biedt Mr. Hugs onderdak en vanaf dat moment is hij in jouw huis om een verschil te maken. En als dat is gebeurd, is hij weer klaar om verder te reizen naar een persoon die jij uit kiest of die zich aanbiedt. Chantal: “Bij het afscheidsdiner van Mr. Hugs zaten zeventien mensen rond drie aaneenplakte eettafels. Mensen die ik vooral kende van ‘groeten’, van wie ik voor die avond geen naam kende of nummer had, geen verhalen kende. Je hoeft mensen niet lang te kennen om er een goed gevoel bij te hebben. Uit de verhalen bleek dat het allemaal mensen waren die op hun eigen wijze de samenleving laten stralen!”

het zoet juni 2018

Slotakkoord

DOE MEE MET HET VOLGENDE ZOET!

zorg dat je er (weer) in staat!

Wie wil er geen samenleving waarin het leuker samenleven is? Veel mensen maken samen werk van vernieuwing en vooruitgang. Vanuit de spannende zijstraatjes van het leven geven zij een aantrekkelijkere, meer sociale en duurzamere samenleving vorm. Met hun inzet laten ze de samenleving stralen! Het Zoet is het platform waar hun verhalen samenkomen. Het inspi reert lezers, zet aan tot actie en is voor organisaties hét podium om op te stralen als partner in vooruitgang.

Grijp de kans om met jouw meest inspirerende, spannende en tot de verbeelding sprekende verhaal in het volgende Zoet te staan.Wij maken er een echt ‘pronkstukje’ van dat je graag cadeau doet aan medewerkers, vrijwilligers, opdrachtgevers en andere stakeholders. Of gewoon aan familie of vrienden! Voor €1.250,00 staat jouw verhaal in het Zoet editie 2018. Daarvoor krijg je terug: • Het artikel als PDF-bestand, zodat je het ook digitaal kunt gebruiken en verspreiden. • Een halve pagina ruimte (‘partnerpodium’) om jezelf, los van het verhaal, te presenteren. • 100 cadeausets van het Zoet en de mogelijkheid extra sets voor slechts €4,95 per set bij te bestellen. • Gratis toegang tot het lancerings feest van het nieuwe Zoet, voor maximaal 10 personen. • Toetreding tot een netwerk van vernieuwers. Je ontmoet ze tijdens het lanceringsfeestje. • Een plek op de website en speci fieke aandacht op social media.

EEN UNIEKE LEZERSGROEP Onze Zoete lezers vormen niet zomaar een lezersgroep. Ze bouwen in hun leven en werk aan een samenleving die vooruit gaat! En zijn echt geïnteresseerd in de ver halen die we optekenen en bundelen in het Zoet. Het magazine wordt avontuurlijk vormgegeven en door Drukkerij Kempers uit Aalten maxi maal milieuvriendelijk gedrukt.

EEN BIJZONDER NETWERK Alle deelnemende partijen zijn van harte welkom om samen de lancering van het volgende Zoet te vieren! Op een bijzondere locatie, met een drankje, een hapje, leuke activiteiten én jouw nieuwe partners in vooruitgang, die samen het Zoete netwerk maken! Daar ontvang je als ‘Zoete inhoudgever’ ook direct jouw 100 cadeausets van het Zoet.

HAAK OOK AAN! Bel Eelco Visser, 06-51666998 of mail hetzoet@gmail.com voor meer informatie of een leuk gesprek.

OBSERVATIE 81:

ELKAAR VERSTERKEN

DOORZETTINGSVERMOGEN

CREATIVITEIT

KNUFFELEN

GELUK

RUIMTE GEVEN

LOKAAL SAMENWERKEN

ELKAAR VERSTERKEN

CADEAUMAGAZINE OVER MENSEN DIE DE SAMENLEVING LATEN STRALEN