رێکخراوی راگەیاندن و روناکبیری ژنان
پێشەکی راگهیانــدن لــه دونیــای ئهمــرۆدا توانیویهتــی ببێتــه یهكێــك لهئامــرازه گرنگهكانــی پهیوهنــدی و بهتایبــهت بوتــه بهشــێك لهژیامنــان، كاریگــهری ســلبی وئیجابــی ئــهم تهكنهلۆجیــا دهبێــت بهههنــد وهربگیرێــت .كهتاچهنــد توانیویهتــی بهئهركــی خــۆی ههســتێت لــه گهیاندنــی هــهواڵ وزانیــاری راســتی ئامانجــدار بهخهڵــك و كاریگــهری ههبێــت بۆســهر كرانــهوهی عهقــڵ و ئاشــنابون بهپێشــكهوتنهكانی دونیــاو بهشــداربێت لهپرۆســهی بهرهوپێشــردن وئاڵوگــۆری كۆمهاڵیهتــی و نههێشــتنی جیــاوازی و هێنانــهدی یهكســانی رهگــهزی. دیــاره راگهیانــدن لهتــهواوی دونیــادا نهیتوانیــوه بهئهركــی راســتهقینهی خــۆی ههســتێت لههــهر واڵت ولهنــاو هــهر كۆمهڵگایهكــدا جــۆری ئاراســتهكردنی راگهیانــدن جیــاوازه و دهكهوێتــه ژێــر كاریگــهری فهلســهفهی حوكمرانــی و ئاســتی پێشــكهوتنی ئــهو كۆمهڵگایــهی كهتێیدایــه .لهواڵتــه پێشــكهتوهكاندا بهكارهێنانــی ژنــان بــۆ ریكالمــی جــل وبــهرگ و ئارایشــت و شــتی ناومــاڵ لهچوارچێــوهی كــێ بركــێ ی كۆمپانیاكاندایــه بــۆ ســودی ئابــوری كــه رهگــهزی بهرامبــهر وهك ئامرازێــك بۆپرۆوپاگهنــده بازرگانیــهكان بهكاردێنــن .بــهاڵم لهواڵتــه دواكهتوهكانــدا بهتایبــهت ئــهو واڵتانــهی كــه نهریــت وســونهت بهســهریدا زاڵــه بهكارهێنانــی ژنــان لهراگهیاندنــدا تهنهــا بهمــهوه ناوهســتێت بهڵكــو ههندێــك جــار پ ـهل دهكێشــێت بــۆ بچوكردن ـهوهو بێرێــزی بهژنــان و ش ـهرعیهت دان ب ـهو ناعهدالهتی ـهی ك ـه كۆمهڵگاك ـه رهنــگ رێــژی بۆكــردوه .ئــهم وێنهیــهی ژنــان لهراگهیاندنهكانــدا لــهزۆر لهواڵتانــدا تائهمــرۆ مشــتومری لهنێــوان فمنســتهكاندا دروســت كــردوه بــهاڵم لهپرۆگرامــی رێكخــراوه نێودهوڵهتیهكانــدا نهبۆتــه باســێكی جــدی و بــهردهوام خــۆی دوبــاره دهكاتــهوه .جیاوازیــهك نیــه لهنێــوان بێحورمهتــی كــردن بهرامبــهر بهژنــان یــان توندوتیــژی بهرامبــهر بهژنــان لهكاتــی ســوكایهتی كــردن بهژنــان ئهمــه توندوتیــژی فیزیكــی نیــه بهڵكــو تێكشــكاندنی كهســێتی ژنانــه ،گرفتــی ســهرهكی لهوهدایــه كــه راگهیانــدن بهشــێوهی ناراســتهوخۆ لهســهر الشــعوری ئینســانهكان كاریگ ـهری ههی ـه بهمنون ـه ریــكالم راســتهوخۆو ناراســتهوخۆ لهدرێــژ مــاوهدا كاریگ ـهری خــۆی دادهنێــت ودهبێت ـه دروســتبونی فهرههنــگ ،گــهر لهمهســهلهی ژنانــهوه بــاس لهراگهیانــدن بكهیــن دهتوانیــن ئــاوا باســی بكهیــن زیادبونــی رێــژهی توندوتیــژی بهرامبــهر بهژنــان هاوكاتــه لهگــهڵ ئهوپێشــكهوتنهی راگهیانــدن بۆخۆیــهوه دیویهتــی ،توندوتیــژی بهرامبــهر بهژنــان مهســهلهیهی ناوخــۆی وناوچــهی نیــه بهڵكــو مهســهلهیهكی گشــتگیره لهسهرتاســهری جیهــان .میدیــای ســهردهم لهدونیــای رۆژ ئــاواوه ســهرچاوهی گرتــوه بهتایبــهت میدیــای مۆدێــرن كهله100ســاڵی رابــردوو بههــۆی پێشــكهوتنی پیشهســازی وپێویســت بــون بهریــكالم بــۆ پهیداكردنــی بــازار ژن وهك ئام ـراز بهكاردههێ ـرا ئهم ـه دهتوانێــت راســتهوخۆ یــان ناراســتهوخۆبێت وهههروههــا بهشــێوازی ن ـهرم یــان زبربێــت وه ههروههــا بهدرێــژای ئــهم ســااڵنه پێشــكهوتن وتهكنهلۆژیــا ئــهم شــێوازه لهگــهڵ گهشــهكردن روو لهزیــاد بــون بــوهو كاریگــهری قوڵــری لهســهر كۆمهلــگاو تاكهكانــی بــوه .میدیــای كــوردی وهك منداڵێكــی ســاوا لهناومیدیــای ســهردهمدا بهخراپریــن شــێوه دهســتی داوهتــه الســایی كردن ـهوه ئهویــش ن ـهك لهوبهش ـهی ك ـه ریــكالم كردنــی دونیــای س ـهرمایهداری بهڵكــو وهك ئامرازێكــی سێكســی ب ـهكاری دههێنــن .ئهم ـهش دهگهرێتــهوه بۆعهقڵیهتــی پشــت میدیــای كــوردی كــه بهپێچهوانــهی ئهوشــتهی لهخۆیــان وفكریــان نیشــانی دهدهن بهرههمهكانیــان حهقیقهتهكانیــان دهخاتــه روو. بــه راگوزهرێــك بهنێــو میدیــای كوردیــدا لهباشــور دهبێــت دهســت پێكــی باســهكهمان بهدابهشــبونی راگهیانــدن بێــت بهســهر راگهیاندنــی پارتــه سیاســیهكان ،راگهیاندنــی بەنــاو ئههلــی ،راگهیاندنــی پارتــه ئیســامیهكان. ژمارەیــەک لــە راگهیاندنــی پارتــه سیاســیهكان و ئههلیــهكان خاڵێكــی هاوبهشــیان ههیــه ئهویــش كاركردنــه بهئاراســتهی جیــاوازی رهگهزیــی و نــزم پیشــاندنی مێینــه .راگهیاندنــی پارتــه ئیســامیهكان ههرلهبنهمــادا ژن تێیــدا ونــه لهبهرئــهوهی ههمــوو پرۆگرامهكانیــان بۆئاراســتهی مهبهســتی خۆیانــه .ئــهم دیدگایانــه لهكاركــردن لــه بهشــێكی زۆری راگهیاندنهكانــدا رهنگــی داوهتــهوه بهتایبــهت باســی جوانیــی روكــهوش و مــاڵ بهرێوهبــردن کەههمــان ئهوســیفهتانهن كچــان لهپرۆســهی پــهروهردهدا پێیــان تهلقیــن دهكرێــت ولهنائاگاییانــدا جێگردهكرێــت .راگهیاندنــهكان كــه پێــوهری ســهرهكی بۆبێژهرهكانــی جوانــی بێــت و لهدراماكانیــدا ئهدهبیاتێــك بــهكار بهێرنێــت كــه ههمــان مهبهســت بــدات بهدهســتهوهو لهگۆرانیهكانــدا پارچهكانــی جهســتهی ژنــان بكرێت ـه ووش ـه و بوترێــت و ك ـهم رۆژنام ـهش ههبێــت الپهرهیهكــی بــۆژن وچێشــتخانهو بــۆژن وئارایشــت وژن وجوانــی و ئامــۆژگاری بــۆ جــوان بــون تهرخــان نهكردبێــت دهبێــت كۆمهڵگــه چ ههنگاوێــك بــهرهو پێــش بنێــت لهبهرامبــهر ئهمــهدا پشــت گــوێ خســتنی پێداویســتیهفكری وكۆمهاڵیهتییهكانــی ژنــان بــهو بهڵگانــهی خراونهتــه روو دهتوانرێــت زیاتــر رۆبچینــه ئــهم بابهتــه. بهشــێوهیهكی گشــتی راگهیانــدن لهههرێمــی كوردستاندانهگهیشــتۆته ئــهو قۆناغــهی كــه جێگــه مهترســی بێــت لــه ســهر رهوتــی گۆرانــكاری بــهرهو كرانــهوه و مافــه مهدهنیهكانــی ژنــان لهرێگــهی بكارهێنانــهوهی ئهوچهمكهباوانــهی كــه پیــاو هێــزو ئیــرادهو بهرپــرس لهدابینكردنــی بژێــوی ماڵــه و ژنانیــش لهچوارچێــوهی منداڵبــون و دایكایهتــی و كابانــی مــاڵ و ههڵگــری ســیفهته كانــی ســۆزو قوربانــی. لهپشــت ئــهم دیــدگا ناهاوتایــهوه كــه ژن جــۆری خوارتــره لهپیــاو فكــری پیاوســاالری ئامادهیــه و بهشــداره لهپیادهكردنــی ســتهمی كۆمهاڵیهتــی وجیــاوازی رهگــهزی ،ئــهم جیاكاریــه لهســهر بنهمــای رهگهزیــی كــه گهورهتریــن توندوتیژیــه لــه ئهدهبیاتــی راگهیانــدن.
1
رێکخراوی راگەیاندن و روناکبیری ژنان
بەشی یەکەم بهرنامهو درامای پهخش كراو ل ه كهناڵهكانهوه لــەم بەشــەدا چــەن لینكێــك هەیــە لینكــی ئــەو بەرنامانــەن كــە راســتەوخۆو ناراســتەوخۆ هەولــی بچوككردنــەوەو پەراوێــز خســتنی ژنــان دەدەن تــا دەگات بــەو ەی ســوكایەتی پێبكــەن بــە بەكارهێنانــی تۆنــی دەنــگ و ســیامی دەمــو چــاوو ووشــە بــاوەكان و هەندێــك جاریــش چۆنیەتــی ووتنــەوەی ئــەو ووشــە باوانــە بــە شــێوەیەك كــە دژ بــە ژنانەو(وەرگــر) واتــە بینــەر بــە چەنــد شــێوازێك ئــەو ســوكایەتیە هەســت پێــدەكات كــە لــە رەنگــی جلــو شــێوەو دەنــگ و راوەســتانو رەفتــار تــا دەگات بــە تێكســت. ئەمانــە ئــەو خەســلەتە هاوبەشــانەن كەلــە كــۆی بەرنامەكانــدا هــەن ،بــەاڵم هەندێــك پرۆگرامیــش هەیــە جگەلەوانــەی لەســەرەوە ئاماژەمــان پێــدا ژنــان بــە شــێوەیەكی تــر و راســتەوخۆتر واتــە وەك كەســێتی و جەســتە دەكەنــەوە هــۆكاری بەردەوامیــی شــێوازی گۆرینــی ئــەو ســوكایەتیانە ئەویــش لەرێگــەی حــزوری راســتەوخۆوە لەســەر ســتەیج. هەســت كــردن بــەو ســوكایەتیانە ئاســانەو جێگــەی نیگەرانیشــە بۆیــە بــەردەوام ژ ژنــان یــا پیــاوان گلەیــی ئــەوە دەكــەن كــە بۆچــی رێكخراوەكانــی ژنــان بێدەنگــن لــە راســتیدا رێكخــراوەكان بێدەنــگ نیــن بــەاڵم وەك زۆرینــەی داواكاری و خواســتەكان فەرامــۆش دەكرێــت بــە منونــە رێكخـراوی راگەیانــدن و روناكبیــری ژنــان نــورساوی ئاراســتەی ژمارەیــەك كەنــال كــردوە بــەاڵم ئەگــەر درامــا بوبێــت نەوەســتێرناوەو ئەگــەر بەرنامــەش بوبێــت نەگــۆردراوە .بەڵگــەش بــۆ ئەمــە لــە خــوارەوە ژمارەیــەك بەرنامەمــان خســتۆتە روو كەلینكــی بەرنامەكــەش هــەن.
2
رێکخراوی راگەیاندن و روناکبیری ژنان
بەرنامهی بهزمی بهزم()1
بهنامهی بهزمی بهزم()1
بەرنامــەی بەزمــی بــەزم لەكەناڵــی ئاســانی كوردماكســەوە پێشــكەش دەكرێــت كەهەریــەك لــەو ئەڵقانــەی پەخــش دەكرێــت پێشــر لەســەر شــانۆ منایــش كــراوە وابڕیاریــش بــوو لەشــاری ســلێامنیش هەمــان منایــش پەخــش بكرێــت ،لــەم بەرنامەیــەدا راســتەوخۆو ناڕاســتەوخۆ ژن كراوەتــە وەســیلەی گاڵتەجــاڕی و پێڕابــواردن تــاوای لێهاتــووە بینەرێكــی ئاســایی بــەوردی درك بــەم مەســەلەیە دەكات ،ســەرنجەكانی ئێمــە زیاترلەســەر حــزوری ژنانــە ئەگەرچــی دەبوایــە زۆر رێكخــراو گــروپ ناڕەزاییــان هەبوایــە لەئاســت ئەوســوكایەتیانەی بە(خــاوەن پێداویســتی تایبــەت ،قەڵــەو یــا كەســانی كورتەبااڵ)دەكرێــت ،بــەاڵم وەك ئاماژەمــان پێــدا ســەرنجی ئێمــە لەســەر بەكاربردنــی ژنانــە لــەم منایشــانەدا. لــەم بەرنامەیــەدا زاراوە باوەكانــی وەك بێــوەژن و خەڵەتــاو قژبــژو لكاندنــی دەیەهــا پاشــگر و ســیفەتی نەرێــن بەكەســایەتی ژنــەوە كراوەتــە كەرەســتەی گاڵتــە جــاڕی. ژنــان بەكاردەهێرنێــن و لەرێگــەی ووشــەو جوڵــەو ئامــاژەو ســیامو ئەوتێكســتەی بۆیــان دیاریكــراوە بونەتــە وەســیلەی ئــەم گاڵتــە جاڕیــەو ئەوئیهانــە كردنانــە جاهــەر شــێوازێكی بێــت یاهەمــو شــێوازەكان پێكــەوە هەرجــارەو بەشــێوەیەك خــۆی دوبــارە دەكاتــەوە .لەخــوارەوە چەنــد لینكێــك هەیــە كەبینــەر بەبینینــی ئــەو منایشــە دەگاتــە ئــەو راســتیەی لەوێــدا چــی بەژنــان دەكرێــت هەروەهــا ئەوەشــی بــۆڕون دەبێتــەوە كەكــۆی بەرنامەكەجگەلــەوەی
رەنگدانــەوەی عەقڵیەتێكــی خێڵەكــی پیــاو ســاالرانەیە ســوكایەتی بەژنــان دەكات و ژنانیــش دەكاتــە وەســیلە بۆســوكایەتیكردن بەكــۆی كۆمەڵگــە .لەالیەكــی تــرەوە لــەم بەرنامەیــەدا پەیوەندیــە كۆمەاڵیەتیەكانــی وەك پەیوەنــدی هاوســەرێتی و خۆشەویســتی و كــەس و كاری هاوســەر و هەندێكجاریــش خوشــك و بــرا دەخاتەبــەر نەشــتەری ســوكایەتی پێكــردن و بەهاكەمكردنــەوە ئــەوەش بەبەكارهێنانــەوەی ژنــان هەروەهــا لەدیدێكــی خێڵەكیانــەی زۆرجــار ئاســت نزمــەوە تــەرح دەكرێــت و ئــەم تەرحــەش بــە بینــەر دەگات و لەبــری ئــەوەی بینــەر بــەرەو باشــكردن و راســتكردنەوەی ئەوپەیوەندیانــە بــڕوات بەپێچەوانــەوە بەشــێوەیەك رق و تــورەی لەالدروســت دەبێــت لەڕەفتاریــدا رەنــگ دەداتــەوە بەمــەش ئــەو ئاڕاســتەیەی كۆمیدیــا هەیەتــی لەكۆمەڵگــەی ئێمــەدا پێچەوانــە دەبێتــەوە. https://www. youtube. com/watch?v=Kefh_9Q2mE8. https://www. youtube. com/watch?v=53wQCv7i8Po https://www. youtube. com/watch?v=WijbNaozPAI https://www. youtube. com/watch?v=2evSwlkJIPs https://www. youtube. com/watch?v=jc2BBrzUgLA https://www. youtube. com/watch?v=Ld4cxDOl0Ng https://www. youtube. com/watch?v=etIJkztXfA0 https://www. youtube. com/watch?v=Ld4cxDOl0Ng
3
رێکخراوی راگەیاندن و روناکبیری ژنان
بهرنامهی حمكۆ شۆ
بهرنامهی حمكۆ شۆ
بەرنامــەی حەمكــۆ شــۆ لــە كەنالــی ئاســانی جێــم كــوردەوە پەخــش دەكرێــت و پێشــر لــە كەنالــی ئاســانیی كــورد ماكســەوە بــوو ئــەم بەرنامەیــەش پێشــر لەســەر شــانۆ منایــش دەكرێــت دواتــر پەخــش دەكرێــت لــەم بەرنامەیــەدا لــە كەســێتیەكانەوە راســتەوخۆ رێگــەی ووشــە و جولەو جلــو بەرگو َ ســوكایەتی بــە خەڵكــی الدێ ،ژن ،كاســبكار ،نەخــۆش ، بەتەمــەن و لــە پێــش هەمووشــیانەوە بــە ژنــان دەكرێــت و ئەمــە جگــە لــەوەی بــەكار هێنانــەوەی جەســتەی ژن لــە رێگــەی حــزوری راســتەوخۆوە لەســەر ســتەیج ئامانجــدارە و بــەردەوام ئامــاژەو وووشــەی بــاوی وا بــەكار دێــت كــە بینــەر زیاتــر وابەســتە دەكات بــەاڵم بــە پەنهــان و ئاشــكرا ســوكایەتی
4
بــە كەســێتی ژن دەكات تــا ئــەو كاتــەش حەمكــۆ كلیپێكــی بــاو نەكردبــۆوە كــە تیایــدا ســوكایەتی بــە ژنــە گۆرانیبێژێــك دەكات جەمــاوەر بــە دودلیــەوە لێــی دەروانــی و بــە ئومێــدی بچرینــی خەندەیــەك لــەم دونیــا پــر جەنجالیــەدا ســەیری ئــەو بەرنامەیــەی دەكــرد بــەاڵم بــە بــاو كردنــەوەی ئــەو كلیپــە ئیــر لــەوە بــە دواوە جەمــاوەر بــە دیدێكــی هۆشــیارانە تــرەوە مامــەڵ لەگــەڵ ئــەو بەرنامانــە دەكات.
https://www. youtube. com/watch?v=paK0xc .
https://www. youtube. com/watch?v=Me5z_Cf1mBY https://www. youtube. com/watch?v=ftvQTTqDfBM https://www. youtube. com/watch?v=0CdsXXlKm8E
رێکخراوی راگەیاندن و روناکبیری ژنان
بهرنامهی سێ پیاوهكه
بهرنامهی سێ پیاوهكه
بەرنامــەی ســێپیاوەكە لــە وەرزی نوێــی كەنالــی نێــت لــە كــۆی بەرنامەكــە لــە چــوار چێــوە گشــتیەكەدا ئــەو تانانــەی تیڤیــدل پەخــش دەكرێــت ،لــەم بەرنامەیەشــدا جیــاواز لــە دەدرێــت لــە ژنــان هــەر ئــەو تانــەو ناتۆرانــەن كــە رۆژانــە لــە بەرنامەكانــی تــر ژن و ئــەو ســیفەتانەی كۆمەڵگــە پێــوەی كۆمەڵگــەدا بــە ژنــان دەوترێــت. نوســاندوە وەك ترســنۆك دەمــەوەرو پــارە ســەرفكەر وەك https://www. youtube. com/watch?v=z_ecRPWtjn4 كەرەســتەی ســەرەكی بەرنامەكــەن .ئەگەرچــی ئــەوەی لــەم https://www. youtube. com/watch?v=Jfpqa3HTYio. بەرنامەیــەدا جیــاوازە ئەوەیــە هەرس ـێ پیاوەكــە لەســەر ئــەو https://www. youtube. com/watch?v=HAMOdOmDkt8 تانانــەی لــە ژنــان دەدرێــت كــۆك نیــن ،ئــەو جیاوازیــەش دەگاتــە وەرگــرو مەودایــەك هەیــە بــۆ رایەكــی جیــاواز بــەاڵم
5
رێکخراوی راگەیاندن و روناکبیری ژنان
بهرنامهی پهتریپۆت
بهرنامهی پهتریپۆت
ئــهم بهرنامهیــه لــه كهنالــی ئێــن ئارتــی 2پهخــش دهكرێــت و ههوڵــدراوه لــ ه چوارچێوهیهكــی كۆمیــدی دا رهخنــ ه لــه ههندێــك دیــارده یگیرێــت بهلێــم ناراســتهو خــۆ ه ـهر خــودی ئ ـهم رهخنان ـه ن ـهك بنیــاد ن ـهر ن ـهر نیــن بهڵكــو هۆكارێكــن بــۆ تــۆخ بوونـهوهی ئـهو تێروانینـه باوانـهی لهسـهر ژنــان ههیــه بــه منونــه لــه ئهلقــهی پێنجــهم كهســێكیان كــردوه ب ـه نوێن ـهری ژنــان لهوێــدا بارودۆخــی ژنانــدا ش ـهن و كــهو دهكــهن بــهالم بهشــێوهیهك كــه بــه هــاوار هــاوارو لــه چوارچێــوهی بهرنامهیهكــی چێشــت لێنانــدا بهشــیًوهیهك بــاس لــه مهســهلهی ژنــان دهكرێــت كــه زۆر ســهرزارهكیهو لــه ئاســت مهســهلهیهكی وا گــهورهو گرنــگ دا نیه،لــه ئهڵقهیهكــی تــردا بــاس لــه مهســهلهیهكی ههســتیاری وهك فــره ژنــی دهكرێــت بــهاڵم كهشــی كــۆی بهرنامهكــه نــهك
6
ئــهم مهســهلهیه بــه ههســتیاری تــهرح نــاكات بهڵكــه بــه پێچهوانــهوه ،لــه ئهڵقهكانــی تــردا مكیاجــی ژنــان ،دلپیســی ژنــان ،ژنــان ك ـه زهمــی ی ـهك ئهك ـهن .رقــی ژنــان لهی ـهك و... بــاس لێــوه دهكرێــت ب ـهاڵم ئهمان ـه ههمــووی ب ـه شــێوهیهكی گاڵت ـه جاران ـه ب ـه شــێوهیهك كهكهســێتی ژنــان ههمیش ـه ل ـهو چوارچێــوه باوانــهی كــه بــۆی دانــراوه قهتیــس دهكاتــهوه. http://www. nrttv. com/NRT2/media-Barname-detail. aspx?B arnama=8&Cor=1&Jimare=27&T=%D8%A6%DB%95%DA% B5%D98% 2%DB%95%DB%8C%20%D9%BE%DB%8E%D986%%D8% AC%DB%95%D985% https://www. youtube. com/watch?v=RaJ4xUQ7CZ4
رێکخراوی راگەیاندن و روناکبیری ژنان
زنجیره درامای بنی ههمانه
ه درامای بنی ههمانه زنجیر
ئــهم زنجیــره درامایــه كــه لــه لــه كهنالــی كــهی ئێــن ل ـهم درامای ـهدا ل ـه رێگ ـهی دهنــگ جــوڵ شــێوهی وهســتان ژن ئێنــهوه پهخــش دهكــرا ئــهم زنجیرهیــه ژن وهك كهســێتیهكی بونێكــی پاســیڤ ه و وهرگــر بــه ووردتــر تهماشــاكردن دهگاتــه دهمــهوهرو هارمنایــش دهكات بــه منونــه لــه یهكێــك لــه ئــهو ئهنجامــه http://knnc. net/Programme-Detail. ئهڵقهكانــدا ژنێــك ســوكایهتی بــه هاوســهرهكهی ئــهكات و aspx?TypeID=1104&bernameID=6747 لــه گرتهیهكــی تــردا پیاوهكــه شــكات لــه ژنهكــهی دهكات و http://knnc. net/Programme-Detail. دهلێــت لــه نــاو خهڵكــدا زۆر دهمشــكێنێ ،لــه ئهڵقهیهكــی aspx?TypeID=1104&bernameID=6849 تــردا ژنێــك بـه ســود وهرگرتــن لـه شــێوهی روخســاری دهچێتـه الی پیاوێكــی كهبابچــی و الی پێوێكــی زهرهنگــهر بــه نــاوی ئهوانـهی سـهرهوه چهنــد نمونهیهكــی ئـهو بهرنامـهو درامانایـهن نــاوی ژنــی پێاوێكــی تــرهوهو پیــاوهكان ئهخهلهتێنێــت وبه كـ ه دهیههــا نمونـهی تــر ی بهرنامـ ه بـ ه تایبـهت ئـهو بهرنامانـهی لـ ه ئهوانــهوه ئهچێــت داوای ئاڵتــون ئــهكات ئــهم وێنــا كــردن و بۆنــهو ئاههنگهكانــدا پهخــش دهكرێــت كــ ه ژنــی بهتهمــهن و بــوك دارشــتنانه بــۆ كهســێتی ژن ههمیشــه تێروانینــه ههلــهكان و خهســوو چهندیــن ســیفهتی تــری لكێنــدراو بــ ه ژنانــهوه دهبێتــ ه ه قــوڵ دهكاتــهوه ئهمــهش بهڵگهیهكــی تــره بــۆ ئــهوهی كــ سـهرچاوهی گالتهجــاری كـ ه دواتــر هـهر ئـهو گاڵتـه جاریـ ه بـ ه وهرگــر كان كهنالــی راگهیانــدن الی ئێم ـه مهحكوم ـه ب ـه نۆرم ـه بــاوه دهگاتــهوه ئهگــهر نــا بهرنامــهی تریــوهك شــهوانی رهمــهزان كــ ه و ههولێكیــش یــا ئاســۆیهكیش نابیرنێــت بــۆ دهربــاز بــوون كهنالــی كوردســاتهوه پێشــكهش دهكــران جێگــهی ههلوهســت ه لهســهر لــهو قهتیــس بوونــه. كردن ـ ه بهلێــم ئ ـهم تۆمــاری س ـهرنج و بهرنامان ـهی ل ـهم چاپكــراوهدا ه كــ ه او ر دانــ ك ه یــ ه رنام ه ب نــد ه چ لینكــی لــه خــوارهوه ههیــ ه تایبهتــن بــ ه شــهش مانگــی یهكهمــی .2015 بهڵگ ـهی ئ ـهم نوســینهیه گ ـهر ب ـه كورتــی وهســفی ژن بكهیــن 7
رێکخراوی راگەیاندن و روناکبیری ژنان
بەشی دووەم سایتەکان شــهپۆلی فــراوان و بــێ ئۆقــرهی میدیــای ئهلكرتۆنــی لهمــاوهی چهنــد ســاڵێكدا كۆمهڵگــهی كــوردی بهتایبــهت كایــهی راگهیاندنــی تهنــی ،ئــهم تهنینــه بــێ بهرنامــه و بــێ ســنورهكارێكی وایكــردووه كهزۆربــهی پــارت ،گــروپ تهنانــهت كهســیش بتوانــن ببنــه خاوهنــی ســایتێك یــا چهنــد ســایتێك بێگومــان كهســی یهكهمــی ههریــهك لــهم ســایتانه كه(بههیــچ یاســایهك رێكنهخــراوه) پیاوانــن و كــوری ئــهم كۆمهڵگهیــهن ه ـهر بۆی ـه رهنگدان ـهوهی تێروانینــی ئ ـهوان ل ـه خــودی مــرۆڤ و مهســهله مرۆییــهكان و سیاســی یــهكان لــ ه و ســایت و مالپهرانــهدا رهنــگ دهداتــهوه. ههری ـهك ل ـهو ســایت و ماڵپهران ـه ل ـه كێربكێــی ئ ـهوهدان چ ماڵپهرێــك بین ـهری زیاتــره بۆی ـه زۆرین ـهی ســایتهكان ب ـه ســایتی پــارت و بــه تایبــهت ســێبهرهكان لــه پێنــاو دروســت كردنــی هــهژان و جهمــاوهری زیاتــر ئــهو بابهتانــه بــاو دهكهنــهوه
8
كــه وروژێنــهرە گــهر بابهتهكــهش وانهبێــت ئــهوا وێنهیهكــی وروژێن ـه یــا تایتلێــك ك ـه ئ ـهو ووشــانهی تێــدا بەكارهاتــووه ك ـه ئامــاژەی سێكســی تێدایــه (وهك چیدهكــهن ،چــی لێــدهكات ،ماچــی یــاوه بهكــێ ،لـه باوهشــی كێدایـه ،جگـه لـه هاوڕێكـهی كــێ مــاچ دهكات ) .. ..ئهوانــه بەیەكــهوه یــا هــهر یهكێكیــان لــه بابهتێكــدا مهبهســتم ههریــهك لــه تایتلــی ووروژێنــهر یــا وێن ـهی ووروژێن ـهر یــا بابهتــی ووروژێن ـهر زامنــی ئ ـهوه ئهك ـهن كــه زۆرتریــن كلیــك بكرێــت لــهو بابهتــه كهلێــرەدا بــهكار هێرناوهكــه ژنــه ئــهو منوونانــهی ههڵبژێــردراوه لــه ســایتهكان باڵوبونهتــهوه ئهگهرچــی ســایتیش ههبــووهو بــه هەمــان ئاڕاســتەدا رۆیشــتووه بــەاڵم پــاش ئــهوهی كهســی یهكهمــان ئــاگادار كردۆتــهوه كــه نابێــت ژنــان بكهنــه قوربانــی كلیــك و ئهوانیــش باڵوكردنــهوهی ئــهو بابهتانهیــان راگرتــوه.
رێکخراوی راگەیاندن و روناکبیری ژنان
- 1هونهرمهندێــك بــهو شــێوهیه بهجهســتهی خــۆی ســوكایهتی بــه جهســتهی ژنــان دهكات واتــه جهســتهی ژن لــه دیــدی ئ ـهوهوه ب ـهم شــێوهیهیه و ههندێــك لــه كهنالهكانیــش ئــهم وێنهیهیــان لهگــهڵ ههواڵــدا دانــاوه و ههمــان تێروانییــان دوبــاره كردۆتــهوه .
9
رێکخراوی راگەیاندن و روناکبیری ژنان
_2ئ ـهم ههواڵ ـه س ـهرلهبهری ســوكایهتی كردن ـه ب ـه ژنــان دهبــوو مــرۆڤ بــوون و كهســێتی ژن ل ـه س ـهروو زۆریــی كلیك ـهوه بوایــه.
10
رێکخراوی راگەیاندن و روناکبیری ژنان
_3بهكارهێنانــی ووشــهی (چیــان لێكــرا) لــه ناونیشــانی ئــهو ههوالــه ئاماژەیهكــی سێكســی نهرێنــە دووبــاره بۆتــهوه لهبــهر ئ ـهوهی وابــاوه ك ـه ووش ـهی چیــان لێك ـرا بــۆ ئ ـهو ژنان ـه بهكاردێــت ك ـه ب ـ ه جۆرێــك ل ـه جــۆرهكان ئهتــك بكرێــن.
11
رێکخراوی راگەیاندن و روناکبیری ژنان
-٤پهیوندیــدار كردنــی پــارهو ســێكس ههمیش ـه تیایــدا ژن كهس ـه نهرێنهكەی ـە لهب ـهر ئ ـهوهی ههمیش ـه پیــاو خــاوهن پارهیــه و دانانــی وێنهیهكــی لــهو جــۆره راســتهوخۆ ئامــاژهی ئــهوه دهدات كــه تــا ژنــان زیــار بــه كار ببهیــت پــارهت زیاتــر ئهبێــت. 12
رێکخراوی راگەیاندن و روناکبیری ژنان
_5دانانــی تایتلــی بــهو شــێوه كــه حكومهتــی تێــدا بــهكار هاتــوه جگــه لــهوهی جۆرێــك تانهیــه بــۆ حكومــهت مهســهلەکە پهیوهنــدی بــه حكومهتــهوه نیــە بهڵكــو ههواڵەكــه تایبهتــە بــه زیــاد كردنــی منــدال و دانانــی ئــهو وێنهیــه و تایتلێكــی ناكامــڵ لــه وروژانــدن زیاتــر بهرئهنجامێكــی تــری نیــه.
13
رێکخراوی راگەیاندن و روناکبیری ژنان
-٦كچانــی ئ ـهم وواڵتــە ببین ـه ل ـه كاتــی ســێكس ههروههــا نــورساوه (ڤیدیوك ـه زوو الدهبهیــن) ب ـهكار هێنانــی ئ ـهو دهســتهواژەیه هانــدهره بــۆ ئــهوهی زوو كلیــك بكرێــت بــەاڵم كلیكــی چــی كلیــك بــۆ خهبهرێــك كــهوهك ههمیشــه ژنــان بهكارهێــراون بــۆ جــێ بــه جــێ كردنــی خواســتهكانی پیــاوان ســهرهرای ئــهوهش وێنهكیــان دانــاوه كــه زامنــی ئــهوه بــكات كــه ئــهم ههوالــه ســهیر دهكرێــت.
14
رێکخراوی راگەیاندن و روناکبیری ژنان
_7وێنهیهكی تر كه ئاماژەیهكی راستوخۆیه بۆ جهستهی شێوێرناوی ژن .
15
رێکخراوی راگەیاندن و روناکبیری ژنان
_8بهكارهێنانــی ووشــەی ئابــڕووی چــوو لــه ناونیشــان بهههمــان شــێوه ئاماژەیــه بــۆ ئــهوهی كــه ریهانــا لــه بــری رووداوێــك كهتنێكــی بهســهر هاتبێــت و دانانــی ئــهو وێنهیــهی ریهانــا زیاتــر ئــهو بۆچونــه تــۆخ دهاكاتــهوه.
16
رێکخراوی راگەیاندن و روناکبیری ژنان
_9ئــهم ههواڵــه لهبهرئــهوهی ههوالێكــی ناوخۆییــه كاریگــهری مهترســیهكانی دو هێندهیــه هــهر خوێنهرێــك ئــهم ناونیشــانه ببینێــت وا تێــدەگات ك ـه ئ ـهو ژنان ـه ب ـه جۆرێــك ل ـ ه جــۆرهكان یــا ســێكس دهك ـهن یــا كارێكــی ئابڕوبــەر دهك ـهن بــەاڵم ل ـه مهتنــی ههواڵهك ـهدا دهڵێــت بێوهژنــان بهشــهوان و بــه دزیــهوه ئهڵقــه لهدهســت دهكــهن.
17
رێکخراوی راگەیاندن و روناکبیری ژنان
_10س ـهرلهبهری ئ ـهم دارشــتنه ســوكایهتیه ب ـه ژنــان و روداوهك ـه ل ـ ه وواڵتێکــی تــر ئهگ ـهر رویــدا بێــت ئ ـهوا ل ـهم واڵتــە ئێم ـه ب ـه ســوككردن و بەپچوککردن ـهوهی ژنــان كۆتایــی هــات.
18
رێکخراوی راگەیاندن و روناکبیری ژنان
_11نــورساوه (بهوێنــه) بۆزامــن كردنــی كلیكــی بینــهر و لــ ه ناونیشانهكهشــدا هاتــوه بــه جولهكانــی جهمــاوهر دهخرۆشــێنێت بۆیــه ئهگــهر مهســهلهكه فزولیــش بێــت ئــهوا بینــهر كلیــك دهكات بــۆ ئــهوهی بزانێــت چ جوڵهیهكــی كــردوه.
19
رێکخراوی راگەیاندن و روناکبیری ژنان
_12ئ ـهم ههوال ـه پێــش ئ ـهوهی كلیــك بك ـهی وێن ـهی نیرگــزو هاوس ـهرهكهیهتی و نــورساوه نێرگــز ل ـه توركیــا ل ـ ه باوهشــی ئ ـهم پیــاوهدا چــی دهكات ه ـهر ئ ـهم تایتلــو رهســمه زامنــی تهشــهیری راســتهوخۆ ب ـه ژنهك ـه دهكات و هەرئ ـهوهش زامــن كلیكــی زۆر دواتــر ك ـه كلیــك دهك ـهی ههواڵهك ـه بــاس ل ـهوه دهكات نێرگــزو هاوس ـهرهكهی ل ـه توركیــان. 20
رێکخراوی راگەیاندن و روناکبیری ژنان
-١٣كردنــی ژن ب ـه كاالیهكــی سێكســی ب ـه چ ـ ه نــد جۆرێــك ل ـهم ههوال ـهدا بوونــی ههی ـه چ بهرهســم ب ـه تایتــل ب ـه مهتــن و بینهریــش دهتوانێــت بریــاردهر بێــت. 21
رێکخراوی راگەیاندن و روناکبیری ژنان
_1٤ئـهم وێنهیـه و ئـهم ناونیشــانه راســتهوخۆ ئامــاژە یـه بـه ترســی ژنــان لـ ه جــۆره سێكســێك و زۆرینـهی خوێنهرانیــش بـه پەرۆشـهوهن بزانــن ژنــان لـه چ جــۆره سێكســێك دهترســن.
22
رێکخراوی راگەیاندن و روناکبیری ژنان
_15هــهر بــه خوێندنــهوهی ناونیشــانی ئــهم بابهتــه خوێنــهر بیــری بــۆ الی ئــهوه دهچێــت كــه ئهگــهری ههیــه ههیفــا بــهو پێیــهی وهك ئهكتهرێكــی ووروژێنــهر نــارساوه هیفــا گرنگــی بــدات بهبهشــه ههســتیارهكانی جهســتهی ئهم ـهش زامنــی ئ ـهوه دهكات ك ـه بین ـهر كلیــك بــكات و بزانێــت ك ـه ههیفــا گرنگــی ب ـه چــاوی دهدات. 23
رێکخراوی راگەیاندن و روناکبیری ژنان
16لــه كۆمهڵگــهی كوردیــدا پهیوهندیهكــی جیــاواز لــه نێــوان بینــهرو بێــژهر ههیــه ههمیشــه عهودالــی ئــهوهن كێیــ ه شــوی ب ـه كــێ كــردوهو هتــد . ..ههربۆی ـه وهك ل ـه تیتڵــدا نــورساو ه وێن ـ ه لهس ـهر جێك ـه بین ـهر كلیــك بــۆ ئ ـهوه ئ ـهكات بزانێــت كوێــی رووتــه ئهگــەر نــا كــه كلیكــی كــردو مهبهســتی كهناڵهكــه هاتــه دی ئــهوا بینــهر چهنــد وێنهیهكــی ئیــان دهبینێــت بـه جلــی ماڵـهوه. 24
رێکخراوی راگەیاندن و روناکبیری ژنان
بیــت _17بــه پێــی ووشــهکانی تایتلهكــه بێــت ئهبێــت زانیاریــهكان زانســتی بــن و بــه پێــی وێنهكــهش بێــت ده َ نهێنیهكــی ژنــان لــه ســێكس دا كهشــف بوبێــت بــەاڵم هیچیــان نیــهو مهتنــی خهبهرهكــه جگــه لــهوهی ســهرچاوهكهی ناروونــه بــاس لــه مهســهلهیهكی دیاریكــراو نــاكات.
25
رێکخراوی راگەیاندن و روناکبیری ژنان
_18ســاالنه 35هــازار بێــوهژن دهكـهون بهكارهێنانــی ووشـهی (كهوتــن) لـه ناونیشــاندا ئـهو تێروانینـه بــاوه خزمـهت دهكات كـه ئهگ ـهر ژن مێــردی مــرد ئیــر ئ ـهوه كهوتن ـه ب ـه ههمــوو وردهكاریهكان ـهوه .
26
رێکخراوی راگەیاندن و روناکبیری ژنان
_19دالیــا وێنــهی ووروژێنــهر ی بڵــێ و كــردهوه دالیــا كهمهبهســت شــاجوانی ئینتهرنێتــه لــه ئهكاونتــی خــۆی بــه جلــی ئاههنگ ـهوه وێن ـهی خــۆی دانــاوه ب ـه پێــی ناونیشــانه ك ـه بێــت دهبێــت دالیــا بــۆ س ـهرنج راكێشــان جهســتهی ب ـه كار هێنابێــت ك ـ ه وێنهكــه دهیســهملێنێت وا نیــه و لــه ههوالهكــهدا نــورساوه ههوادارانــی رهخنهیــان لێگرتــوه ئهمــهش بهڵگــهی نیــه.
27
رێکخراوی راگەیاندن و روناکبیری ژنان
بەشی سێهەم گۆڤارەکان ب ـه پێــی ئامــاری س ـهندیكای رۆژنامهنووســانی كوردســتان ل ـ ه ههرێمــی كوردســتاندا ( ) ٥٠٠گۆڤــار دهردهچێــت و مۆلهتیــان ههیــه بێگومــان ئــهم ژمارهیــه گۆڤــاری سیاســی و كۆمهلێیهتــی و ئابووریــش دهگرێتــهوه و بــه هــۆی قهیرانــی ئابوریــهوه ژمارهیــهك لــهو گۆڤارانــه یادهرناچــن یــا تیراژیــان كــهم كراوهتــهوه یــا فرaۆشــیان كهمــه بهلێــم چهنــد گۆڤارێــك هــهن جگــه لــهوهی فرۆشــیان بــهرزه ئــهم فــرۆش بهرزیــه زامنــی ئهوهشــی كــردوه كــه بــهردهوام بــن و ههندێــك جــار ژمارهیــان زیاتــر بێــت ههڵبــهت ئــهو گۆڤارانــه كهبــهو شــێوهیهن زیاتــر ئهوانــه كــه لهســهر بهرگهكــه نــورساوه گۆڤارێكــی كۆمهالیهتــی.. .. .بــهالم بــه بــات و وتایتلــی وروژێنــهرو وێنــهی ووروژێنــهر كــۆ مهالیهتــی بوونهكــه ئاراســتهیهكی تــر وهردهگرێــت و گۆڤــاره سیاســیهكانیش ب ـه هامــان رێــگادا دهرۆن وات ـه ب ـه بلێــو كردن ـهوهی چیرۆكــی ژنێكــی لهشــفرۆش یــا چیرۆكــی ژنێكــی خیانهتــكار كورترتیــن رێگـه دهگرنـه بـهر بــۆ زامــن كردنــی بـهردهوام بــوون و بهدهســت خســتنی ر هزامهنــدی ئـهو كهســانهی لـه پشــتیانهوهن لهب ـهر ئ ـهوهی گۆڤــارهكان گ ـهر حزبــی نهبــن ئ ـهوا دهچن ـه چــوار چێــوه تهمــو مژاویهك ـهی میدیــای ســێبهرهوه و كهســێك یــا پارتێكــی لــه پشــته ئــهوهی لێــرهدا مهبهســته بــه كار هێنانــی جهســتهی ژن و مهســهله پهیوهندیدارهكانــه بــه سێكســهوه یــه لهالیــهن ئــهو گۆڤارانــهی بــه پێیــان دهوترێــت كۆمهلێیهتــی و تهنانــت ههندێــك جــار ســایی یــا گشــتگیر. پێشــر بهرگــی چهنــد گۆڤارێــك كــه بــاو دهبــۆوه یــا مهمكــی ژن یــا لێــوی ژن بــو بــه كارهێنانــی تایتلهكانــی وهك(پێــش هاوس ـهرگیری چــۆن سێكســت كــردوه یــا مهشــق و راهێنانــی بــاش كرنــی ئ ـهدای سێكســی و زۆرێكــی تــر ل ـهو تایتلێن ـه) ئێســتا ئهمــه كهمێــك گــۆارو ه لــه جیاتــی مهمكــی ژن بۆتــه روخســاری و لهســهر گۆڤارهكــه نــورساوه 18+بهلێــم تــا ئهمــرۆش ژن تهنهــا وهســیلهی ب ـهكار هێ ـراوه بــۆ ئ ـهوهی فــرۆش زیــاد بێــت ب ـه شــێوهیهك ك ـ ه وروژان و ه ـهژان پای ـهی س ـهرهكی ژمارهی ـهك لــهو گۆڤارانهیــه ،بــه منونــه (نهێنیهكــی ســهربهمۆری ژنــان) ئــهوه تایتلــی گۆڤارێكــه بابهتهكــه بــاس لــه ســێكس دهكات الی ژنــان و لــه گۆڤارێكــی تــردا مهســهلهی لهعنهتهكــه باســكراوه كهئهگــهر ژن ئامــاده نهبێــت لهگــهڵ هاوســهرهكهی ســێكس بــكا بــهالم بــاس لــهوه نــاكات ســهدهها ژن بــۆ لــهرووی ســۆزداریهوه لــه هاوســهرهكانیان دهتۆرێــن كهئهمــه رهنگدانــهوهی لهسـهر باردۆخــی ســێكس لـه نێــوان دو هاوسـهردا ههیـه .دواجــار وهرگــر لـه رێگـهی ئـهو تایتــل و وێنـهو ئاماژانـهوه دهبینێــت. مهزهنــده كردنــی ئــهوهی كــه گهنجــان چ تێروانینیكیــان لهســهر ژنــان لــه ال دروســت دهبێــت ســهخته بــۆ ســهملاندنی ئــهو تێروانینن ـهی ل ـه س ـهروه ئاماژەمــان پێــدا چهنــد منوونهیهكــی بهرگــی ئ ـهو گۆڤاران ـه دهخهین ـه روو خوێن ـهر ب ـه بینینــی ب ـهرگ و خوێندن ـهوهی تایتل ـهكان ئ ـهوه زیاتــر روون دهبێت ـهوه.
28
رێکخراوی راگەیاندن و روناکبیری ژنان
29
رێکخراوی راگەیاندن و روناکبیری ژنان
30
رێکخراوی راگەیاندن و روناکبیری ژنان
31
رێکخراوی راگەیاندن و روناکبیری ژنان
32
رێکخراوی راگەیاندن و روناکبیری ژنان
33
رێکخراوی راگەیاندن و روناکبیری ژنان
34
رێکخراوی راگەیاندن و روناکبیری ژنان
35
رێکخراوی راگەیاندن و روناکبیری ژنان
بەشی چوارەم راگهیاندن و غهدرهكانی ب ه ژنان دارشــتنی بابهتــهكان كهرهنگدانــهوهی دیدوبۆچونــی دارێــژەری بابهتهكــهو سهرنوســهرهكانن كهدواجــار پهســهندی دهكــهن بۆباڵوبونــهوه گهورهتریــن غهدریــان لهژنــان كــردوهو راســتهوخۆش لهئامانجهكانــی بزوتنــهوهی ژنــان دهدهن كــه لهرێگــهی بهڵگهكانــهوه بهشــێكی دهخهینــه روو:
نمونهی یهكهم ژن كاری چێشتخانهو سهرجێگای ه ژن كاری چێشــتخانهوه سـهرجێگایه ئهمـه ئـهو دوو كاره بنهماییـه كـه سیســتمی پیــاو ســاالری وهك دووئهركــی سـهرهكی ژنــان دایاننــاوه لهگ ـهڵ تێپهرینــی كات شــكلی گرتــوو بووب ـه بنهمــای دابهشــبونی كار لهنێــوان ژنــان وپیــاوان ,لهگ ـهڵ گۆرانكاریهكانــی ســهردهم و خهباتــی ژنــان بۆرسینــهوهی ئــهو دیدوبۆچونانــهی كــه ژنــان بچــوك دهكاتــهوه بۆتێركردنــی غهریزهكانــی سێكســی وبرســێتی ,بهجێــگای ئـهوهی كـه راگهیاندنهكانــی ئێمـه بهشــداربن ل ـه پرۆس ـهی گۆرانكاری ـهدا بــۆ هێنانـهدی یهكســانی رهگـهزی دێــن و بهپ ًیچهوانــهوهو بهعهقلــی دهیــان ســاڵ لهمهوپێــش كاردهكــهن ئــهم بابهتــهی پێگــهی خهڵــك ولڤینیــش هاورایــهوه دایبهزاندۆتــهوه منونهیهكــی بهرچــاوی ئــهو رۆڵــه نهرێیــهی زۆر لهراگهیاندنهكانــه .بارگرانــی ڕۆژبــەڕۆژی ژیــان وا لــە پیــاوان دەكات ،زیاتــر هەوڵەكانیــان بــۆ پەیداكردنــی بژێــوی بەكاربهێنــن و كەمــر ئامادەییــان بــۆ ســەرجێیی پێگــەی خەڵــک باڵویکردوەتــەوە بەهــۆی بارگرانــی ڕۆژبــەڕۆژی ژیــان وا لــە پیــاوان دەكات ،زیاتــر هەوڵەكانیان بــۆ پەیداكردنی بژێــوی بەكاربهێنــن و كەمــر ئامادەییــان بــۆ ســەرجێیی لەگــەڵ هاوژینەكەیــان هەبێــت ،كــە ئەمــەش بەهــۆی قەیرانــە یــەك لــەدوای یەكەكانــی ئەمــڕۆوە توشــی زۆرێــك لــە پیــاوان بــووە ،بۆیــە هاوســەرەكان ڕۆڵــی ســەرەكیان هەیــە لــە پەیداكردنــی حــەزی هاوژینەكەیــان بــۆ كاری ســەرجێیی (ســێكس) ،كەواتــە ژنــان رۆڵــی ســەرەكییان هەیــە لــە راكێشــانی پیاوانــدا بــۆ ئــەو پڕۆســەیە.
كارە گرنگەكانــی ،كــە پێویســتە ژن بــۆ جواڵندنــی حــەزی پیاوەكــەی پێویســتە بیــكات ئەمانەن:
.1خۆڕازاندنــەوەی زیــاد لــە پێویســت لەماڵــەوە ،لەبەركردنــی ئــەو جالنــەی ،كــە هۆكارێكــی ســەرەكین بــۆ جوالندنــی حــەزی پیــاو بــۆ ئەنجامدانــی ئــەو پڕۆســەیە ،لەگــەڵ ئــەوەی پێویســتە لەماڵــەوە خــۆت جــوان بكەیــت و لەكاتــی گەڕانــەوەی مێردەكەتــدا جلێكــی جوانــت لەبەردابێــت و قــژت بەشــێوازێكی نایــاب داهێنابێــت( .ئاینــی ئیســامیش پشــتگیری تــەوای ئەمــە دەكات). .2پیــاوان بــەدەر لــە هەمــوو خواردنێــك زیاتــر حەزیــان لــە خواردنێكــە ،بۆیــە هــەوڵ بــدە ئــەو كاتــەی ئامادەییــت هەیــە بــۆ پڕۆســەكە ،ئــەو خواردنــەی بــە باشــرین شــێوە بــۆ ئامــادە بكــە لەگــەڵ ڕازاندنــەوەی ســفرەكەتان جیــاواز لــە ڕۆژانــی دیكــە ،كــە نیشــاندەرێك دەبێــت بــۆ بانگكردنــی هاوســەرەكەت بــۆ ســەرجێیی. 36
رێکخراوی راگەیاندن و روناکبیری ژنان
.3هــەوڵ بــدە زیــاد لــە پێویســت ماڵەكــەت پاكوخاوێــن بكەیتــەوە بــۆ ئــەوەی هەســتی ئارامــی ببەخشــیتە هاوســەرەكەت و هەمیشــە گفتوگۆكانــت بــا ئــەو یادگاریانــە بــن ،كــە هاوســەرەكەت بەالیــەوە زۆر خــۆش بــووە. .4هەوڵبــدە تــۆ پێــش مێردەكــەت بچیتــە ژووری نوســتنەكەتەوە و بەجۆرێــك خــۆت ئامــادە بكەیــت ،كــە جلێكــی خەوتنــی تــەواو گونجــاو بــۆ ئــەو پڕۆســەیە ،هەورەهــا لەكاتــی هاتنــی هاوســەرەكەت بــە شــێوازێك مامەڵــە بكــە ،كــە حــەزی سێكســی بەرزبكاتــەوە و هەمیشــە وشــەی خۆشــمدەوێی بــا لــە ســەر زمانــت بێــت. وهك لــه لڤینــدا ئامــاژه درابــوو ئــهم بابهتــه 45422جــار خوێرناوهتــهوه ,راگهیانــدن لهكۆمهڵــگای ئێمــهدا بــهم شــێوهیه كاربــۆ مانــهوهی دیدوچهمكــه بــاوهكان دهكات و یهكێــك لهئاســتهنگهكانی بــهردهم پرۆســهی گۆرانكاریــه.
نمونهی دووهم زۆر جــار دارێــژەری بابهتــی رۆزنامهوانیهكــه دیــدو بۆچونهكانــی رهنــگ دانــهوهی ههیــه لهســهر بابهتهكــه لهرێگهیــی ووشــه یــان ناونیشــان یــان دانانــی وێنــه یانوســینی پێشــهكیهك گهورهتریــن پێشــێلكاری ب هرامبــهر زنــان دهكــهن وهك لــهم ههواڵ ـهی روداودا ك ـه بهڵگ ـهكان دهیس ـهملێنن ژنهك ـه تاوانــی بهرامب ـهر ك ـراوهو هاوس ـهرهكهی ســوتاندویهتی ب ـهالم دارێــژهری ههواڵهك ـه پاســاو دههێنێت ـهوه بــۆ تــورهی وتوندوتیــزی هاوس ـهری ئ ـهم زن ـه ,ئ ـهم ههواڵ ـه منونهیهك ـه بۆئ ـهو دهیــان ه ـهواڵ وریپۆرتــاژو بهدواداچونانــهی كــه تاوانهكانــی بهرامبــهر بهژنــان بهالرێــدا دهبــهن و ههقێــك دهكهنــه ناهــهق. رووداو -هەولێر
کوردستان پیاوێك بە بەنزین ژنەكەی دەسووتێنێت لەالیەن سۆران بەهائەددین 2014/7/7 رووداو -هەولێر لــە كاتێكــدا شــووفێران وێڵــی دەســتكەوتنی چەنــد لیــرە بەنزینێكــن ،پیاوێــك كــە لــە ژنەكــەی تــووڕە دەبێــت دەبەیــەك بەنزیــن لــە ماڵەكــەی دەرژێنێــت .پاشــان یەكێكیــان گــڕ لــە بەنزینەكــە بــەردەدات و هەردووكیــان دەســووتێن ،لــە ئەنجامــدا ژنەكــە گیانلەدەســت دەدات و مێردەكەشــی ئێســتا لــە نەخۆشــخانە دەستبەســەرە. رۆژی 2014/7/3لــە شــارۆچكەی بنەســاوە ژنێــك بــە نــاوی شــەیام قارەمــان حەســەن 25 ،ســاڵ ،لــە نێــو ماڵەكەیــان ســووتاو دوای دوو رۆژ مانــەوە لــە نەخۆشــخانە گیانــی لەدەســتدا .شــەیام بــەر لــەوەی مبرێــت ســكااڵی لــە دژی مێردەكــەی تۆمــار كــرد ،ئەویــش بەپێــی مــاددەی 408لــە یاســای س ـزادانی عێ ـراق بڕیــاری دەســتگیركردنی بــۆ دەرچــووە .ئێســتا لــە نەخۆشــخانە دەستبەســەرە و پۆلیــس پاســەوانی دەكات تاوەكــو ئــەو كاتــەی لــە نەخۆشــخانە دەردەچێــت. رائیــد ژیلەمــۆ عەبدولقــادر ،بەڕێوەبــەری بەرەنگاربوونــەوەی توندوتیــژی دژ بــە ئافرەتــان لــە هەولێــر ،بــە (تــۆڕی میدیایــی رووداو)ی گــوت ئــەو ژنــە مێــردە بــەر لــە رووداوەكــە كێشــەی خێزانیــان هەبــووە «ئــەو ژنــە ویســتوویەتی بتۆرێــت و بچێتــەوە ماڵــی باوكــی ،كــە لــە گەڕەكــی ئیســكانی هەولێــرە ،پیاوەكــەش ویســتوویەتی نەچێتــەوە ماڵــی باوكــی ،رێگــری لێكــردووە و پێیگوتــووە ئەگــەر بچیــت نایەیتــەوە ،بۆیــە ئــەو پیــاوە چــووە بەنزینــی بــە نێــو ماڵەكــەدا كــردووە ،تــا ئێــرە ئیفــادەی هەردووكیــان وەكــو یەكــە . 37
رێکخراوی راگەیاندن و روناکبیری ژنان
نمونهی سێههم خیانــهت ( پهیوهنــدی ناشــهرعی) ئــهو كردهیــهی سیســمی پیــاو ســاالری تهنهــا ژن بهرپــرس دهكــهن كــ ه فریــودهری پیاوانــن زۆر جــار ئــهم عهقڵیهتــه رانگدانــهوهی لهراگهیاندنهكانــدا دهبێــت كهئهمــهش پێشــێلكاریهكی تــری راگهیاندنهكانــه بهرامب ـهر بهژنــان ل ـهم بهدواداچون ـه رۆژنامهوانی ـهدا ك ـه راپۆرتهك ـه تایبهت ـه بهجیابون ـهوهی ژن ومێــرد و ئامــاژه بههۆكارهكانــی جیابونــهوه كــراوه بهپیــی راپۆرتهكــه یهكێــك لههۆكارهكانــی جیابونــهوه خیانهتــه ئــهوهی جێگــهی ســهرنجه لههیــچ بهشــێكی راپۆرتهكــهدا ئامــاژه بهوهنــهدرا وه « ژنــان هــۆكاری ســهرهكی جیابونهوهبــن لهرێگــهی پهیوهنــدی دروســتكردن لــهدهرهوهی خێــزان» .بــهاڵم لهرێگــهی ئــهم وێنهیــهوه كهبۆبابهتهكهدانــراوه ئــهم رۆژنامهیــه بهخوێنــهر دهڵێــت ژنــان خیانــهت دهكــهن وهــۆكاری ســهرهكی ههڵوهشــانهوهی خێزانــن.
پەیوەندی «ناشەرعیی» ،مۆتەكەی سەر ژیانی هاوسەرەكان یهكێــك لههۆكارهكانــی جیابونـهوهی ژنــو مێــرد ،بونــی پهیوهندییـ ه لـهدهرهوهی خێــزان ,كـ ه پیاوهكـ ه یــان ژن هكـ ه ژێربهژێــر پهیوهندیی هكــی «ناشـهرعیی» بهبــێ ئاگاداربونــی هاوسـهرهكهی ل هگـهڵ كهســێكی دیكـهدا دهب هســتێت. بهپێــی ئــهو ئامــاره فهرمییــهش كــه مانگــی شــوباتی رابــردو لهالیــهن ئهنجومهنــی دادوهریــی ههرێمــی كوردســتان باڵوكرایــهوه، لهمــاوهی ســاڵی -2013دا ،لهپارێــزگای ههولێــر دوهــهزارو 760حاڵهتــی تــهاڵق ههبــوهو لهپارێــزگای ســلێامنی دوهــهزارو 184تهاڵقــو لهپارێــزگای دهۆكیــش هــهزارو 53تهاڵقــو لهكهركوكــو گهرمیانیــش 420حاڵهتــی تــهاڵق تۆماركـراوه .بــاس لـهوهش كـرا كه رێــژهی تهاڵق لهمــاوهی ســاڵی 2013لهههرێمــی كوردســتان بــهراورد لهگــهڵ ســاڵی 2012زیادیكــردوه ،كــه بهشــێك لههــۆكارهكان وهك پارێــزهر ژیــان دهڵێــت ،دروســتكردنی پهیوهنــدی ناشــهرعیه بــوه لــهدهرهوهی خێزانــدا بونــی چهندیــن دهربرینــی لــهم شــێوهیه لهههواڵهكانــدا ئامــاژهن بۆئــهوهی بهتهنــزهوه ههواڵــهكان دادهریًــژن ئامانــج دار بێــت یــان بــێ ئامانــج كهگومــان لهســهر ئــهم مهســهلهیه ههیــه ئــهم دارشــتنه دهدرێتــهوه بهخوێنــهرو رای گشــتی كهواتــه لێــرهدا جــۆری بیركردنــهوهی دارێــژهرو دواجــار سهرنوســهر دهگاتــهوه بهخوێنــهر زۆرجــار ئــهو دهســتهواژانهی بهكاردێــن لهههواڵــدا جگــه لــهوهی نازانســتی یــان نایاســاییه راســتهوخۆو یــان ناراســتهوخۆجۆرێك لــه ســوكایهتیه بهژنــان بهمنونــ ه لهههواڵێكــدا هاتــو ه ( بههــۆی خراپــی بــاری ئابوریــهوه پیــاوان كهمــر ئامــادهی س ـهرجێ كردنــن» یــان لهراپۆرتێكــی هاواڵتیــدا لهژێــر ناونیشــانی تۆڵهكردن ـهوه بهمنــداڵ هاتــوه « رێگ ـه ن ـهدان بهبیننینــی منــداڵ لهالیــهن ژنانــهوه زۆرتریــن كێشــهی بــهدوای خۆیــدا هێنــاوه وبهشــێكی زۆر لهدادگاكانــی ســهرقاڵكردوه» 38
رێکخراوی راگەیاندن و روناکبیری ژنان
راگهیاندنهكان و چۆنێتی روماڵی لهشفرۆشی كاتێــك كهناڵــهكان بــێ جیــاوازی دهڵێــن بــێ ركابــهرو پرۆفیشــناڵ كاتێكیــش بــێ رهحامنــهو دور لــهكاری رۆژنامهوانــی بهمانشــێت دهنوســن لهشــفرۆش دهســگیركرا ,ژمــارهی لهشــفرۆش زۆربــوه ,خانــهی لهشفرۆشــهكان ,لهشــفرۆش ئــهم گهرهكــهی فــان گهرهكــی ههراســانكردوه ,یــان وێنهیهكــی نهشــیاوی ژنێــك دادهنێنــن ئیــدی لههیــچ كام بابهتــه رۆژنامهوانیهكــهدا لــهدور لهنزیــك ئامــاژه بــه لهشــكر كهپیاوانــن ناكرێــت بۆیهكجاریــش ئــهم پرۆفیشــنااڵنه نانوســن لهشــكرهكان ,ههرچهنــد ههمــوو راگهیاندنــهكان بــێ جیــاوازی كهبابهتــی رۆژنامهوانیــان ههبــوه هــهر لهشفرۆشــیان نوســیوه ئێمــه تهنهــا بهڵگــهی ئــهم دوو راگهیاندنهمــان لهبهردهســتدا بــوو, ل هراپۆرتێكــی روداودا و وشـهدا ئامــاژە بــۆ دهســتگیركردنی 19لهشــفرۆش دهدا لهســلێامنی.
راگهیاندن و ههواڵ و بهدواداچونهكانی كوشتنی ژنان روماڵــی راگهیانــدن و ههواڵ ـهكان زۆرب ـهی كات توندوتیــژی بهرامب ـهر بهژنــان دهك ـهن و لهگ ـهڵ ئهوتهوژمــی بیروبۆچون ـهدا دارشــتنهكانیان دهگونجینــن ك ـه تێروانیــن وبۆچونــی خهڵك ـ ه وهك كوشــن بهتۆمهتــی ش ـهرهف زۆر جــار بهڵگ ـهی پاســاو هێن ـهر دههێرنێتــهوه بهمنونــه دونیــا تهمهنــی 17ســاڵبو بهپــار ه فرۆرشابــوو بهپیاوێــك 40ســاڵ لهخــۆی گهورهتربــوو بهتۆمهتــی شــهرهف كــوژرا لهههندێــك لهكهناڵــه ئاســانیهكاندا بنهماڵــهی بكوژهكانیــان هێنابــوو بهئازادانــه قســهیان لهوهدهكــرد كــه ســومعه گران ـه پاســاویان بــۆ تاوانهك ـه دههێنای ـهوه وهك : ل ـه راپۆرتێكــی كهناڵــی ئاســانی كوردســتان تیڤــی ، ،بكــوژی س ـهرهكی دنیــای تهم ـهن 15ســاڵ بهبــێ تــاوان دهخات ـهڕوو،لـهو راپۆرتـهدا بــاس لـهوه دهكرێــت دنیــا لهسـهر نامــووس كــوژراوهو هیچــی تــر. دنیــای 15ســاڵ دوای ئـهوهی 22ی ئـهم مانگــی 5لهالیـهن پۆلیســی دهۆكـهوه لهناحیـهی كهلهكچــی تهرمهكـهی دۆزرایـهوهو تائێســتاش بكــوژی ســهرهكی كهمێردهكهیهتــی دهســتگیر نهكــراوه .كاردانــهوهی توندیــی لهســهر ئاتســی ههرێمــی كوردســتاو جیهــان لێكهوت ـهوه. بهپێــی راپۆرتهكــهی كوردســتان تیڤــی ،كهریپۆرتــهری ئــهو كهناڵــه قســهكانی چهنــد كهســێكی لهگردبوونهوهیــهك لهكهلهكچــی وهرگرتــووه ،ههندێكیــان شــهریعیهت دهدهن بهكوشــتنی دنیــای 15ســاڵو لهســتاندی كۆتــای راپۆرتهكهشــدا ریپۆرتهرهكــه لــهزاری ئــهو خهڵكــهی گردبونهوهكهیــان ئهنجامــداوه دهڵێــت «بكــوژی ژنهكــه بــێ تاوانــه لهكوشــتنی هاوســهرهكهییو بهگوتــهی خۆیــان مهســهلهكه تهنهــا ناموســهو هیچــی تــر نیــه«.
ڤیدیۆی راپۆرتەكەی كەناڵی كوردستان تیڤی,
39
رێکخراوی راگەیاندن و روناکبیری ژنان
راگهیاندنهكان زۆرجار خۆكوشتن بهپێشوی دهرونی ناودهبهن ,كوشتنهكان دهكهن ه كێشهی كۆمهاڵیهتی
زۆرجاریــش لهرومــاڵ و ههواڵهكانــدا .توندوتیژی ـهكان بهالرێــدا دهبرێــن زۆر لهخۆكوشــن و خۆســوتاندن ســوتاندن بهپێشــوی دهرونــی ناودهبـهن ,كوشــتنهكان دهكرێتـه كێشـهی كۆمهاڵیهتــی لهرێگـهی باڵوكردنـهوهی زانیــاری نادروســت ههواڵــی ناڕاســت وێنهكه له ئینتهرنێت-ەوه وهرگیراوه بهرپرســی پهیوهنــدی و راگهیاندنــی پولیســی پارێــزگای دهــۆك رایدهگهیهنێــت ،كهدرهنگانێكــی شــهوی رابــردوو -12-21 2014لهكومهڵگایهكــی ســهر بهپارێــزگای دهــۆك ژنێــك لهالیــهن مێردهكهیــهوه كــوژرا. رائیــد هێمــن ســلێامن بهرپرســی پهیوهنــدی و راگهیاندنــی پولیســی پارێــزگای دهــۆك تایب ـهت ب ـه PUKmediaی راگهیانــد: دوای ئــهوهی لهكومهڵــگای مســێریكی ســهر بهقــهزای ســێمیل ژنێــك بهنــاوی (و،خ) لهالیــهن هاوســهرهكهیهوه بهتونــدی لێــی درا ،ئـهو ژنـه شـهوی رابــردوو گیانیلهدهســتدا. وتیشــی :دهركهوتــووه ئــهو پیــاوهی ئــهو كارهی كــردوه بــاری دهروونــی باشــنهبووهو چهندیــن جاریــش لــه ژنهكــهی خۆیــداوه. راشیگهیاند :دوای رووداوهكه پیاوهكه لهالیهن پولیسهوه دهستگیركراوهو پاشان دانی به تاوانهكهیدا ناوه. رومــال و بەدواداچــون لــە پایــە ســەرەكیەكانی راگەیاندنــن كــە تەلیســمە شــاراوەكان دەخەنــە روو بۆیــە زۆر گرنگــە راگەیانــدن لــەم ئەركــەی خــۆی بــگات و بەشــدار بێــت لــە پرۆســەی گۆرانــكاری كۆمەاڵیەتــی. PUKmediaنـژیـار نـێـروهیـی ـ دهـۆك 40