De Kostbare Schatkamer van de Wijze van Verblijven

Longchen Rabjam

De Kostbare Schatkamer van de Wijze van Verblijven en

De Uiteenzetting van de Wezenlijke Betekenis van de Drie Categorieën (Een Commentaar op de Kostbare Schatkamer van de Wijze van Verblijven)

Vertaling Tibetaans-Engels door Richard Barron (Chökyi Nyima) © Padma Publishing 1998

VOORWOORD Chagdud Rinpoche vii De publicatie van deze Engelse vertaling van Longchen Rabjam’s De Kostbare Schatkamer van de Wijze van Verblijven zou reden moeten zijn voor vreugde bij de diep betrokken Engelssprekende Boeddhisten die streven naar het realiseren van de Dzogchen, of Grote Volmaaktheid, transmissie van vajrayana Boeddhisme. Hoewel er vele spirituele tradities in deze wereld zijn biedt Boeddhisme het diepste onderzoek naar wat de wortel van samsara vormt, en hoe om te gaan met alle niveaus van verduistering en het bereiken van bevrijding. Onder de Boeddhistische leringen zijn er geen die meer diepgaand zijn en meer capabel om de geest te bevrijden van haar meest subtiele verduisteringen dan die van de Grote Volmaaktheid.

Toch, omdat Grote Volmaaktheid transmissies leiden tot wijsheid voorbij woorden en concepten, vertegenwoordigt de vertaling van Dzogchen teksten geweldige moeilijkheden. Sommige lama’s hebben gezegd dat het niet eens de poging waard is, dat teveel vervorming het resultaat zal zijn. Ik respecteer hun kijk maar ben van mening dat diegenen onder ons met het grote geluk om de authentieke transmissie van grote Dzogchen meesters te ontvangen een verantwoordelijkheid hebben de orale overdrachtlijn voort te zetten, inclusief vertaling, zowel als de geest-totgeest overdrachtlijn van realisatie. Als we dit werk schuwen zullen de kostbare Grote Volmaaktheid leringen ontoegankelijk blijven voor sommige uitstekende Westerse beoefenaren die als meditatoren potentie hebben maar geen Tibetaans kennen. Een weg voor de bloei van de transmissie zal afgesneden zijn.

De vertaler van deze tekst, Richard Barron (Chökyi Nyima), heeft zich waarlijk zowel geschreven als gesproken Tibetaans eigen gemaakt, maar zijn diepere begrip is gebaseerd op een uitgebreide retraite onder begeleiding van Zijne Eminentie Kalu Rinpoche, en een aantal zesweekse Dzogchen retraites, en op het luisteren naar en vertalen van het onderricht van vele eminente lamas. Hij heeft andere Grote Volmaaktheid teksten en sadhanas onder mijn begeleiding vertaald, in het bijzonder Dudjom Lingpa’s Buddhahood Without Meditation. Hij brengt dus meer capaciteiten mee naar dit werk dan slechts theoretische en intellectuele competenties.

De andere leden van het vertaalcomité die met hem werken hebben net zo een basis in zowel studie van Dzogchen terminologie en participatie in jaarlijkse Dzogchen retraites. Geleerden als Khenpo Peste Rinpoche en Khenpo Chodzod werden geconsulteerd over vele details van de vertaling. Zelf heb ik aan dit proces het Dzogchen inzicht dat ik gerealiseerd heb in de loop van een lang leven van studie en meditatie bijgedragen.

Dit betekent dat terwijl we niet noodzakelijk een foutloos werk geproduceerd hebben we vertrouwen hebben in deze eerste poging. Veel tijd — jaren van inspanning, in feite — en uitgaven zijn geïnvesteerd in de vertaling en redactie. Het moge duidelijk zijn dat een werk van deze aard niet oppervlakkig gelezen en makkelijk begrepen kan worden. Voor de meeste mensen is de tekst behoorlijk moeilijk te doorgronden omdat haar betekenis zich ontvouwd naar gelang de diepte van hun spirituele voorbereiding. Niettemin is het simpel in huis hebben van het boek

Voorlopige vertaling Ramo de Boer © 2010

Ik ben ook ernstig bezorgd over de vertalingen van Grote Volmaaktheid teksten gemaakt door Westerlingen die Tibetaans kennen maar die geheel vertrouwen op hun wetenschappelijke kennis, zonder hulp van leraren. Alleen intellectueel begrip, zonder het rijpingsproces dat plaats vindt onder de leiding van gekwalificeerde Dzogchen leraren, zal zeker eindigen in misleide vertalingen, voortgezet in misleide meditatie door hen die hun beoefening op zulke vertalingen baseren. Maar nogmaals, als gekwalificeerde Dzogchen meesters het werken met vertalingen schuwen omdat ze bang zijn voor imperfecte resultaten, kunnen ze dan klagen als nog slechtere vertalingen gepubliceerd worden?

2

Voorlopige vertaling Ramo de Boer Š 2010

waardevoller dan het hebben van beelden of stupas, want dit is werkelijk een relikwie van het dharmakaya. Zo’n heilig werk draagt krachtige zegeningen in zich en is een waardig object van vertrouwen en devotie.

Onze intentie is dit project voort te zetten en vertalingen te publiceren van andere volumes van Longchen Rabjam’s Zeven Kostbaarheden. We moedigen iedereen met kennis en ervaring van de Grote Volmaaktheid aan ons met suggesties, ophelderingen of verbeteringen te contacteren, die we zullen overwegen voor opname in toekomstige edities. Moge deze kostbare tekst de geest van allen die haar lezen verlichten en het vereren.

3

INTRODUCTIE Tulku Thondup Rinpoche (xvi)

Volgens de Dzogpa Chenpo (atiyoga) is het geheel van de geschriften van de Boeddhistische leringen geclassificeerd in twee delen: de exoterische (sutrische) en esoterische (tantrische) leringen. De exoterische leringen zijn verder onderverdeeld in drie yanas (voertuigen): dat van de shravakas, pratyekaboeddhas en mahayanisten. De esoterische leringen zijn onderverdeelt in zes tantra’s: de drie buitenste tantra’s van kriyayoga, charyayoga en yogatantra en de drie innerlijke tantra’s van mahayoga, anuyoga en atiyoga. Deze drie yana's en zes tantra’s vormen samen ‘de negen yanas.’

Dzogpa Chenpo is het hoogtepunt van de negen yana’s. Het omvat de kwaliteiten van hen allen, aangezien de hogere yana’s de verdiensten van de lagere belichamen. Om Dzogpa Chenpo te realiseren moeten de meesten van ons zich ontwikkelen via de graduele fasen van training. Dat is waarom de lagere yana’s essentiële treden zijn naar de hogere. Daarenboven kunnen velen van ons nooit klaar zijn voor de hoogste yana’s, en zijn de lagere het enige geschikte pad. Beoefenaren reizen, direct of indirect, deze verschillende paden volgend naar het doel van Boeddhaschap.

Hogere yana’s zijn directer en krachtiger en stellen iemand in staat om het doel sneller te bereiken dan via de lagere. (xvii)

Dzogpa Chenpo meditatie samenvattend schrijft Longchen Rabjam: Het is belangrijk om direct naar [de natuur van] gedachten te kijken als ze opkomen.

Het is belangrijk om in [de natuur] te verblijven als je er zeker van bent.

Het is belangrijk om de meditatieloze meditatie als je meditatie te hebben Houdt het zonder aarzeling in stand: dit is mijn hart advies.

De Derde Drodrupchen (1865-1926) legt uit hoe intrinsiek gewaarzijn (rig pa) te realiseren: Gebruik intrinsiek gewaarzijn als de weg [meditatie]. Houdt alleen dat gewaarzijn in stand.

Wendt geen enkel concept aan, omdat concepten geest zijn [en niet de natuur van de geest].

Mediteer [op intrinsiek gewaarzijn] na onderscheid te hebben gemaakt tussen geest en intrinsiek gewaarzijn.

De ware natuur van de wereld is de ware natuur van de geest.

Het is nooit geboren en is voorbij smart.

Bevrijding zal verwezenlijkt worden door de natuur van de geest zélf te zien, de ware natuur van verschijnselen.

Er is geen andere vrede om te bereiken.

Intrinsiek gewaarzijn is lichtgevende wijsheid, de verbinding van verschijnselen en openheid (snang stong). Het belichaamt de drie kaya’s: als ruimte is haar essentie openheid, de dharmakaya; als licht is haar natuur helderheid, de sambhogakaya; als straling is haar compassie alomtegenwoordig en krachtig, de nirmanakaya.

Voorlopige vertaling Ramo de Boer © 2010

Door zo’n training verwezenlijkt men de absolute volmaaktheid van de realisatie van intrinsiek gewaarzijn, die de ultieme universele natuur is. Longchen Rabjam schrijft:

4

(xviii)

Dzogpa Chenpo verklaart dat de ware natuur van de geest intrinsiek gewaarzijn is, de volledige verlichte natuur. Het kan lijken op de visie van de Mind Only (Chittamatra) school, die de aanwezigheid van een grondig gevestigde (yongs grub) Boeddhanatuur bevestigd, die echter de ware natuur van de geest niet als volledig gevestigd ziet, maar eerder als gewaarzijn dat vrij is van complexiteit (spros bral). Vrijheid van complexiteit is de belangrijkste filosofische positie van de Resultaat (Prasangika) visie van de Midden Weg (Madhyamika) school. In feite verheldert Longchenpa zelf dat het zicht van Dzogpa Chenpo in overeenstemming is met de Resultaat visie.

Door het pad van Dzogpa Chenpo ontwaakt intrinsiek gewaarzijn onmiddellijk, maar voor het ontwaken en vervolmaken van een dergelijke realisatie moeten we door verschillende niveaus van groffe en subtiele ervaringen gaan om de vele lagen van dualistische gewoonten achter te laten. Om dit te verwezenlijken moeten we vertrouwen op de oprechte begeleiding van ervaren leraren, de kracht van verdienstelijke handelingen en de macht van verlichte wezens.

De meeste van de grote traditionele Dzogpa Chenpo leraren zouden hun leerlingen sterk afraden ook maar iets te lezen over Dzogpa Chenpo waarvoor ze nog niet klaar zijn om te ervaren. Studenten zouden concepten kunnen vormen over de ervaring van Dzogpa Chenpo gebaseerd op intellectuele informatie voordat ze een adequaat meditatief fundament hebben. Dan zou het lastig zijn vast te stellen of hun ervaring authentiek is of slechts een vorstelling op basis van de conceptuele informatie die ze prematuur verworven. Dus, tot ze klaar zijn, zouden zij die serieus zoeken naar authentieke realisatie ieder geschreven of mondeling onderricht over Dzogpa Chenpo, die de praktische stappen van meditatie en haar fasen van ervaring uitleggen, moeten vermijden.

Sommige lagere yana’s kunnen leiden tot de beëindiging van lijden, en andere tot de verwezenlijking van Boeddhaschap in een aantal levens. Door te trainen in Dzogpa Chenpo kan men echter in een paar jaar de volledige verlichte staat bereiken, voorzien van de drie kaya’s en de vijf wijsheden. Op deze wijze kan men ieder wezen dat open is voor iemands verlichte intentie (dgongs pa) van voordeel zijn.

Als Dzogpa Chenpo meesters overlijden zijn er regelmatig wonderbaarlijke tekens die aangeven dat ze het hoogste doel bereikt hebben. Op het moment van hun dood hebben een aantal meesters in deze overdrachtslijn ‘het licht lichaam van grote transformatie’ verwezenlijkt. (‘ja’ lus ‘pho ba chen po). Dat betekent dat hun fysieke lichaam getransformeerd was in een lichtlichaam met de capaciteit om anderen van voordeel te zijn.

Velen bereikten ‘het regenboog lichaam’ (‘ja’ lus). Dat wil zeggen het uitstralen van kleurige stralen en sferen van licht, hun fysieke lichaam totaal opgelost op het moment van de dood, alleen nagels en haren achterlatend.

Sonam Namgyal (d. 1952) was een van de meest recente meditatoren die het regenboog lichaam verwezenlijkten, zoals door velen geobserveerd. Anderen lieten in hun crematieas ringsel, dungs en beenderen achter met ingedrukte afbeeldingen van godheden als een teken van hun verwezenlijking van Boeddhaschap.

De Kostbare Schatkamer van de Wijze van Verblijven De Kostbare Schatkamer van de Wijze van Verblijven, of De Kostbare Schatkamer over de Ultieme Natuur, is een verhandeling over de vier unieke disciplineloze disciplines (samaya’s) van Dzogpa Chenpo. Dit zijn de disciplines van eenheid en spontane volmaaktheid (of spontane aanwezigheid) van tögal.

Voorlopige vertaling Ramo de Boer © 2010

(xix)

5

Meditatoren die de ware betekenis van Dzogpa Chenpo gerealiseerd hebben en die voortgaan in de hogere fasen van Dzogpa Chenpo realisatie hoeven geen enkele discipline te volgen, omdat het alleen maar hun geest en handelingen zal beperken. Deze meditatoren hebben reeds wereldse concepten van dualisme en kwellende emoties overstegen. Voor hen is er geen zelf om te beschermen en geen zelf om naar te grijpen of te koesteren.

Wat zij ook doen of zeggen wordt een bron van ultieme vrede en voordeel voor anderen en henzelf. In de vier disciplineloze disciplines blijven is de discipline. Deze zijn: (a) het niet-bestaan (med pa) van beperkingen, en (b) totale openheid, wat betekent vrijheid van dualiteit, en (c) ervaren van de eenheid (gcig pu) van subject, object en actie, en (d) de spontane aanwezigheid (lhun grub) van originele zuiverheid (ka dag).

De Kostbare Schatkamer van de Wijze van Verblijven verheldert deze vier disciplines volgens vier onderwerpen: (a) uitleg van hun kernpunten zoals ze zijn, (b) vaststellen dat ze zelf-onstane ultieme oorspronkelijke wijsheid zijn, (xx) (c) argumenteren dat ze ongeboren zijn en het veld van gedachten transcenderen, en (d) het vervolmaken van hun uiteindelijke doelen, die inspanning en oorzakelijke effecten transcenderen.

Om ultieme vrijheid te bereiken beveelt de grote meester Paltrol Rinpoche (1808-1887) deze tekst als de belangrijkste gids aan:

Onder de begeleiding van de grote Dzogpa Chenpo meester Ghagdud Tulku Rinpoche heeft een vertalingcommissie, onder leiding van de zeer getalenteerde Chökyi Nyima, deze kostbare lering, Een van de canonieke teksten van Dzogpa Chenpo, beschikbaar gemaakt in het Engels. Uit naam van de gouden overdrachtslijn van Longchen Rabjam is het mijn voorrecht om mijn dankbaarheid aan te bieden aan allen die hun leven hebben gewijd aan het creëren van een nieuw begin van deze hoogste leringen in de Westerse wereld.

Het is ook mijn plicht om er bij de lezers op aan te dringen deze nectar-gelijke leringen niet om te zetten in commerciële artikelen of gereedschappen voor enkele intellectuele stimulatie, maar ze te verwelkomen als de middelen tot het ontwaken van de eenheid van intrinsiek gewaarzijn en ultieme openheid, vrij van beperkingen, in de harten van allen.

Voorlopige vertaling Ramo de Boer © 2010

De wijze van verblijven (of ultieme natuur}, de dharmakaya, waarin er niets op te houden is, overstijgt oorzakelijkheid.

Dit is de schatkamer van Samantabhadra’s visioenen.

Als je door deze uitmuntende leringen je mentale uitweidingen niet kan stoppen, hoe kun je dan je hechtende gedachten door conceptuele spirituele benaderingen ontmantelen?

6

Voorwoord van het Vertaling Comité (xxi)

De Kostbare Schatkamer van de Wijze van Verblijven, een deel van de beroemde collectie van de grote Longchen Rabjam, bestaat uit een serie van bronverzen en Longchen Rabjam’s eigen commentaar daarop. In traditionele Boeddhistische geschriften worden belangrijke werken vaak op deze wijze gestructureerd. De verzen geven een samenvatting van het onderwerp dat in het proza commentaar uitgebreid behandeld wordt en heeft het voordeel dat het makkelijker uit het hoofd geleerd kan worden dan de hele tekst.

In feite bevatte het bestuderen van zulke teksten in het verleden ook het memoriseren van de verzen, wat de student in staat stelde om de punten die uiteengezet werden in het commentaar gemakkelijk voor de geest te halen. Het huidige deel bewaard deze structuur: de begin sectie, die de bronverzen bevat, wordt egvolgd door commentaar, waarin de verzen (gedrukt in vet) geciteerd worden door Longchen Rabjam als stappen in de ontwikkeling van zijn presentatie.

Tot op zekere hoogte stelt ieder deel van De Zeven Kostbaarheden de spirituele benadering van de Grote Volmaaktheid, of Dzogchen, aan de orde, het hoogtepunt van het Boeddhistische gedachtegoed en beoefening volgens de Nyingma School.

Zoals de titel van haar commentaar (‘De Uiteenzetting van de Wezenlijke Betekenis van de Drie Categorieën’) aangeeft, focust De Kostbare Schatkamer van de Wijze van Verblijven op de drie categorieën van Dzogchen—Geest, Uitgestrektheid, en Directe Transmissie—en specifiek op de laatste categorie. De werkelijke waarde en betekenis van een tekst als deze kan alleen benaderd worden vanuit dit hogere perspectief. (xxii)

In de Dzogchen bronnen waaruit Longchen Rabjam zo royaal citeert — speciaal De AllesScheppende Monarch (traditioneel gezien als de belangrijkste bron tantra van de Categorie van de Geest) en vele van de zeventien bron tantra’s van de Categorie van de Directe Transmissie — is de gebruikte taal soms quasi-theïstisch. Dit moet hoe dan ook niet geïnterpreteerd worden als een goddelijke schepper die tegen anderen spreekt, maar eerder als de wezenlijke natuur van zijn, communicerend met zichzelf.

Ook is de exegese zoals we die in de huidige tekst vinden gericht op studenten met de hoogste scherpzinnigheid en heeft dus niet de argumentatie en redeneringen nodig die gebruikt worden in de lagere spirituele benaderingen. Longchen Rabjam gaat ervan uit dat de lezer de implicaties zal begrijpen zonder uitgebreide conceptuele bewijzen nodig te hebben.

Het is gewoon dat termen die in een Dzogchen context gebruikt worden in betekenis verschillen van dezelfde termen die in andere contexten gebruikt worden. In het vertalen van kern Dzogchen termen hebben we getracht betekenissen te kiezen die noch te beperkt zijn, noch alleen in andere Boeddhistische benaderingen geschikt zijn; dat doen betekent het missen van hun omvangrijke

Voorlopige vertaling Ramo de Boer © 2010

Deze tekst bevat een gedetailleerde discussie van de vier belangrijkste principes van samaya die de Dzogchen beoefening en ervaring met zich mee brengt, niet als disciplines die onderhouden moeten worden maar eerder als een ideale wijze van zijn — de ‘wijze van verblijven’ — waaraan men trouw blijft in het volgen van dit spirituele pad. Zoals de namen van deze samaya principes suggereren ligt hun waarheid in de directe ervaring die men van de wijze, waarin alle zaken waarlijk verblijven door hun ware natuur, verkrijgt.

Van de Dzogchen benadering wordt gezegd dat ze ‘haar eigen taal spreekt,’ gebruik makend van terminologie en presentatiestijlen die vaak uniek zijn.

Als zodanig moet het begrepen worden op haar eigen gronden, waarbij een te letterlijke interpretatie tot enorme misverstanden kan leiden.

7

betekenis binnen het grootse zicht van Dzogchen. Om deze tekst toegankelijker te maken voor de lezer hebben we geprobeerd beide extremen van het gebruik van ‘dharma jargon’ (woorden en uitdrukkingen die maar al te bekend zijn maar waarvan de betekenis vaag is) en terugvallen op Engels dat is gebaseerd op Westerse paradigma’s (die ongepaste associaties kunnen hebben) te vermijden.

Hoewel zeer diepzinning steunt Dzogchen niet op complexe gedachten processen; haar taal is simpel (wat niet betekent simplistisch) en is bedoelt om eenvoudig leesbaar te zijn, waarbij het diepere belang pas dan helder wordt wanneer men met een leraar werkt. (xxiii)

We hebben bepaalde Sanskriet termen behouden. Sommige van hen zijn aardig op weg naar bekendheid in hedendaags Engels of staan al in Westerse woordenboeken (bijvoorbeeld “Mahayana”). Andere termen (zoals “Vajra” en “Dharmakaya”) voeren een rijkdom of breedte van betekenis met zich mee die zich niet eenvoudig laat vertalen in het Engels.

Een korte bespreking van de Tibetaanse term medpa is hier op z’n plaats door het belang van deze term in dit werk en omdat we het op twee manieren vertalen — als ‘niet-bestaand’ en als ‘onuitdrukbaar.’ In andere Boeddhistische benaderingen wordt medpa doorgaans vertaald met ‘nietbestaand.’ In de Dzogchen benadering is de term echter niet beperkt tot deze betekenis, want het kan ook verwijzen naar dat wat beide extremen van bestaan en niet-bestaan overstijgt, in welk geval we het vertalen als ‘onuitdrukbaar’.

We willen onze diepste dankbaarheid uitdrukken aan Zijne Eminentie Chagdud Tulku Rinpoche voor het bedenken van dit project om deze oorspronkelijke collectie van Longchen Rabjam te bezorgen aan de Engels-lezende beoefenaren, en voor zijn voortdurende zegen, inspiratie en begeleiding in de voltooiing hiervan.

We willen Erik Schmidt (Pema Kunsang) bedanken voor het lezen van twee conceptversies en het geven van waardevolle commentaren. Als laatste bedanken we onze kopij redacteur, Mary Racine, evenals Linda Bear, die het boek gezet heeft.

Voorlopige vertaling Ramo de Boer © 2010

In de voorbereiding van deze vertaling consulteerden we drie verschillende edities van De Kostbare Schatkamer van de Wijze van Verblijven. Onze primaire bron en mogelijk de makkelijkst verkrijgbare van deze edities, is degene die gedrukt is van houtsnedeblokken die gesneden zijn bij de Adzom Chögyar drukkerij in oostelijk Tibet, waarschijnlijk in het eerste deel van de vorige eeuw.

Deze afdrukken zijn buiten Tibet gebracht en gepubliceerd als een foto offset editie door H.H. Dodrupchen Rinpoche in Gangtok, Sikkim. We waren ook fortuinlijk in de toegang die we hadden tot een recentelijk gecorrigeerd en heruitgegeven editie van dezelfde houtsnedeblokken (waar we aan refereren als de “herziene Adzom Chögyar editie”) die zijn verkregen door H.E. Chagdud Tulku Rinpoche op zijn bezoek aan oostelijk Tibet in 1987.

De derde editie is een foto offset van een afdruk van blokken die gesneden zijn in de drukkerij in Dergé (het culturele en politieke centrum van oostelijk Tibet voor 1959) die in 1983 gepubliceerd zijn door Sherab Gyaltsen en Khentse Labrang, Gangtok, Sikkim. Onze omgang met de verschillende lezingen in en tussen deze edities wordt besproken in de noten.

8

9

Voorlopige vertaling Ramo de Boer Š 2010