Nr 05 23 oktober 2013

Nr 5

23 oktober 2013 Jan Smit over dinosauriërs en matennaaiers

Boventallig verklaard: ‘Je gaat aan alles twijfelen’

Israël en Palestina samen op VU International Day

René Smit: grote stappen, veel reuring

Onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit — www.advalvas.vu.nl

Florian Golemo

krijgt veel nazi-grappen naar zijn hoofd pag 6

UVA MASTERWEEK

Onderwijs evalueren?

VUNET

28 OKTOBER T/M 4 NOVEMBER Kies jouw master

MELD J E W W W A A N OP .U M A S T E VA .N L / RW EEK

dE VU biEdT GoEd oNdErwijs, maar hET kaN alTijd bETEr. Voor dE VErbETEriNG VaN hET oNdErwijs is joUw oordEEl oNmisbaar!

@ Bibliotheek Bijzondere Collecties

GEEf jE mENiNG EN VUl dE VraGENlijsT oVEr jE cUrsUs iN op VUNET!

‘Waarom waren zoveel vrouwen in de 19e eeuw vertaalster?’

Nina Kuin, alumna Cultuurgeschiedenis en Boekwetenschap & Handschriftenkunde

ad valvas_100x130.indd 1

HOE VER KIJK JIJ? We leven in een snel veranderende samenleving, met grote maatschappelijke vraagstukken. Dat vraagt om mensen die verder kijken. Verder dan het voor de hand liggende, verder dan het bekende.

Mensen die verder kijken zijn op hun plek bij de VU. De VU stimuleert haar medewerkers buiten hun eigen afdeling en eigen vakgebied te kijken. Om nieuwe wegen in te slaan. Om samen te werken aan toonaangevend onderzoek en onderwijs. De VU is een universiteit die midden in de maatschappij staat.

Met de blik gericht naar buiten. VU is verder kijken.

Ben jij een medewerker van de VU? Kijk dan voor een overzicht van alle interne vacatures op: WWW.VU.NL/VUNET/VACATURES Ben jij geen medewerker van de VU maar wel geïnteresseerd om bij de VU te werken? Kijk dan op: WWW.WERKENBIJDEVU.NL

03-10-13 15:10

INHOUD

jaargang 61 — nr 5

VU NU Woensdag 9 oktober 2013, 11.27 » De campus gezien door kabouterogen.

Foto studiovu/riechelle van der valk

Florian Golemo is vier keer 6 bijna opgelicht De wetenschappelijke revolutie van Jan Smit

10

Het verdriet van de boventalligen

16

Acht jaar René Smit: de erfenis

23

En verder Online

4

Opinie: palliatieve sedatie

8

Column: Elies van Sliedregt

9

Onderzoeksnieuws

14

Post

22

Opinie: bestuursdienst

24

Column: José

25

Campus: International Day

26

PP

28

Cultuur: theater en restaurant

30

Sleutelgat

31

Griff

32

Coverfoto Jordi Huisman

Het volgende nummer verschijnt op 6 november 2013

onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit Redactieadres De Boelelaan 1105 kamer 1-D-40 1081 HV Amsterdam redactie.advalvas@vu.nl Hoofdredacteur Marieke Schilp Redactie Floor Bal, Peter Breedveld, Dirk de Hoog, Welmoed Visser Eindredactie Win Castermans, Welmoed Visser Secretariaat Barbara Vazquez, (020) 5985630 secretariaat.advalvas@vu.nl Basis Ontwerp Luis Mendo - GOOD Inc. Vormgeving Rob Bömer, rbbmr.nl

ADVALVAS

Medewerkers Dick Roodenburg (Griffioen), Merlijn Draisma, Peter Gerritsen, Bas van der Schot, Nienke Stumpel, José Verwaal, StudioVU (Riechelle van der Valk, Yvonne Compier), Peter Valckx Copyright HOP-kopij Hoger Onderwijs Persbureau, Amsterdam VU-advertenties zie secretariaat Commerciële advertenties Bureau Van Vliet, (023) 5714745 Druk Senefelder Misset, Doetinchem

nr 5 — 23 oktober 2013

3

Abonneer je op het laatste nieuws online Universiteit Utrecht: Red Bullonderzoek integer Utrechtse wetenschappers die onderzoek uitvoerden dat werd gefinancierd door Red Bull, zijn niet over de schreef gegaan. Dat concludeert het bestuur van de Universiteit Utrecht na advies van twee commissies.

Medewerkers rennen voor Cancer Center Bijna duizend renners liepen afgelopen zondag de halve of hele marathon van Amsterdam om geld binnen te halen voor het VUmc Cancer Center Amsterdam.

Kabinet verwerpt KNAW-advies Geef de politiek minder kans om wetenschappelijk advies naar eigen hand te zetten, adviseert de KNAW.

Eindelijk een fijn debat Vrouwelijke studenten krijgen meer geld dan mannen ‘Zitten hier pedofielen in de zaal?’

Het geloof van André Hazes Politiek: accreditatie moet sneller en goedkoper Nieuwe toekomst voor Amsterdamse jongeren

Voor al het laatste nieuws: advalvas.vu.nl 4

Duurzaamheid in de prijzen op dies F rank Biermann (hoogleraar politicologie en milieubeleid) en overstromingsonderzoeker Hans de Moel hebben de senior en de junior Societal Impact Award gekregen. Zowel Biermann als De Moel zijn werkzaam bij het Instituut voor Milieuvraagstukken (IVM). Daarmee kiest de VU dit jaar dus voor duurzaamheid.

De prijzen werden uitgereikt op 21 oktober, de dies van de VU. Biermann doet onderzoek naar nieuwe bestuursmodellen om complexe, grensoverstijgende milieuproblemen, zoals zeespiegelstijging of opwarming, op te lossen. Omdat deze problemen veel te groot zijn voor losse onderzoekers, richtte hij het onderzoeksnetwerk ‘Earth System Governance’ op, waarin wetenschappers op dit terrein samenwerken. Biermanns netwerk is zo succesvol dat de conservatieve Amerikaanse Tea Party hem als een groot gevaar ziet, schrijft de jury.

FOTO’S StudioVU/Yvonne Compier

RSS feed

Frank Biermann

Hans de Moel

De Moel krijgt de prijs voor zijn promotieonderzoek naar hoe overstromingsrisico’s in Nederland kunnen worden berekend en welke mogelijke economische schade daarbij kan ontstaan. De jury prees zijn innovatieve methode op basis van simulatiemodel-

len uit verschillende disciplines.

Biermann en De Moel krijgen ieder vijfduizend euro. (WV)

Zie voor uitgebreide interviews met Biermann en De Moel en de andere genomineerden: advalvas.vu.nl>razende reporter>societal impact award.

Gezondheidswetenschappen gaf onterecht voldoendes De opleiding gezondheidswetenschappen van de VU deelde volgens onderwijskeurmeester NVAO onterecht voldoendes uit voor eindscripties.

V

an de 25 scripties die de deskundigen van de NVAO (Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie) vorig jaar opvroegen bij de bacheloropleiding gezondheidswetenschappen, hadden er vier geen voldoende mogen krijgen. Bij de masteropleiding waren zelfs zes van de 25 eindscripties eigenlijk onvoldoende. Ook de

cijfers voor stages zijn ‘aan de hoge kant’ en de beoordeling van individuele bijdragen van studenten aan groepsproducten laat eveneens te wensen over, oordeelt de NVAO. Gezondheidswetenschappen krijgt van de NVAO tot juni 2014 de tijd om zich te verbeteren en werkt al aan een herstelplan. De voorwaarden zijn gunstig volgens de NVAO: het niveau van gezond-

heidswetenschappen, met zo’n vierhonderd eerstejaars de grootste van Nederland, is voldoende, al kan de studielast wel wat zwaarder. Het onderwijsprogramma van gezondheidswetenschappen is in orde en de docenten zijn gemotiveerd en deskundig. In de periode dat de stages beoordeeld moeten worden is hun werkdruk erg hoog.

Ook daar zou de opleiding iets aan moeten doen. (HOP/HC)

nr 5 — 23 oktober 2013

ADVALVAS

advalvas_online

Studenten openen buurthuis (Re)tweets

V

ier studenten van het Vooruit-project openen op donderdag 24 oktober het nieuwe buurthuis in het Amsterdamse nieuwbouwproject Laan van Spartaan. Het Vooruit-project is een initiatief van de VU waarbij studenten in ruil voor woonruimte maatschappelijke activiteiten

ontplooien. Inmiddels wonen er in Amsterdam-West op zeven plekken VU- en UvAstudenten die meedoen met dit project. Sinds de zomer wonen er ook vier studenten in Laan van Spartaan. In het buurthuis aan de Willem Augustinstraat gaan zij onder meer huiswerkbegeleiding geven. (FB) FOTO Sam Godfried

Een selectie uit de opvallendste tweets van de afgelopen weken @EOSVU 21-10_Er is er al 1 achter de rug, maar wij wensen iedereen natuurlijk heel veel succes met de tentamens deze week! #VU #fsw De studenten die het nieuwe buurthuis openen in de Laan van Spartaan

Wel donor, geen onderzoek

@DatumFeiten 20-10_20/10/1880 - De Vrije Universiteit Amsterdam wordt opgericht. In het eerste jaar zijn er vijf studenten en vijf hoogleraren

twitter/facebook/issuu

@LotteSpaans 20-10_Wie heeft er plek voor mij? #zoektocht #kamertje #kamer #room #place #live #amsterdam #student #vu #home http://www.youtube.com/ watch?v=xKIWFAMBKC4

De winnaars Lees meer over de senior winnaar van de Societal Impact Award Frank Biermann, hoogleraar politicologie en milieubeleid, en de junior winnaar Hans de Moel, fysisch geograaf. advalvas. vu.nl>razende reporter> societal impact award

@spatiegebruik 18-10_Bij de Faculteit der Exacte Wetenschappen van de Vrije Universiteit Amsterdam hoeft het allemaal niet zo exact... http://bit.ly/1cAL9Sd De opleiding Science Business and Innovation heeft zich vorige week met haar ‘bachelor diploma uitreiking’, de kritiek op de hals gehaald van de spatiepolitie: dat had natuurlijk een bachelordiploma-uitreiking moeten zijn.

Bureaucratie

Biblebelt

De reformatorische bevolkingsgroep kan de boze buitenwereld niet langer buiten de deur houden. Grote vraag is wat ze moet met nieuwe media en afvallige jongeren. advalvas.vu.nl>dossiers>De biblebelt breekt open

ADVALVAS

nr 5 — 23 oktober 2013

30.000 van de 3,4 miljoen orgaandonoren willen niet dat hun organen voor wetenschappelijk onderzoek worden gebruikt

@FonsoJosef 18-10_@spatiegebruik bij een klein rondje op de VU vind je meer spatiefouten dan hardwerkende studenten Voorbeelden, we willen voorbeelden! Zomaar iets roepen, kan iedereen FonsoJosef!

S

lechts 0,9% van de geregistreerde orgaandonoren in Nederland maakt bezwaar tegen het gebruik van hun organen voor wetenschappelijk onderzoek. Dat aandeel groeit de laatste jaren licht, zo blijkt uit cijfers van het Donorregister. Het gaat om organen die niet geschikt blijken voor transplantatie en dan worden gebruikt voor onderzoek naar transplantaties. Dat is overigens heel iets anders dan je lichaam nalaten aan de wetenschap. Wie zijn lichaam na zijn dood aan de wetenschap wil schenken, moet zich bij een academisch ziekenhuis laten registreren. (HOP/BB)

Zie het uitgebreidere bericht op advalvas.vu.nl>nieuws>21 oktober.

@Dennis_Berk 15-10_Bachelor uitreiking van mijn meisje! #trots (@ Vrije Universiteit - Hoofdgebouw - @vuamsterdam w/ 3 others) http://4sq. com/GZcfIj

flickr.com/rbbmr

De centrale dienstverlening gaat vastlopen in een hinderlijke bureaucratie.

Advalvas-columnist Harmen Verbruggen, decaan van de economische faculteit, zet wetenschappelijke vraagtekens bij de huidige centralisatietendens op de VU. advalvas.vu.nl>opinie

@JaapJDeVries 21-10_@webguy En telefoon wordt belangrijk want je kunt n collega niet meer vinden door naar werkplek te lopen. Want alles flex. #VU 2/2

5

Duitse student Florian Golemo ‘ Een fiets?

Daar heeft nog niemand om gevraagd’ 6

nr 5 — 23 oktober 2013

ADVALVAS

in actie

Masterstudent artificial intelligence Florian Golemo (25) geeft op de International Study Fair informatie over Duitsland. In Amsterdam moest hij flink wennen: ‘Ik ben vier keer bijna opgelicht.’

International Study Fair

DOOR Floor Bal FOTO Jordi Huisman

K

wam je naar Amsterdam om te feesten? “Nee, het ging mij niet om Amsterdam. Ik zocht specifiek naar een masteropleiding waarin ik mijn interesse in psychologie, biologie en computerwetenschappen kon combineren. Dat was bij de richting cognitive science van artificial intelligence. Hiervoor heb ik een jaar in Wenen gestudeerd, maar die studie was minder toepasbaar en meer op filosofie gericht.”

Je bent nu twee maanden hier, wat vind je ervan? “Ik had de stad wat levendiger verwacht. Nou moet ik eerlijk zijn, ik woon in Osdorp de Aker. Dat is een soort getto waar alles grijs is. De binnenstad is meer wat ik me ervan voorgesteld had. Het vinden van een kamer viel me flink tegen. In Leipzig had ik een gemeubileerde kamer van twintig vierkante meter voor mezelf. Inclusief gas, water, licht en internet betaalde ik tweehonderd euro per maand. Hier werd ik meteen vier keer bijna opgelicht.”

ADVALVAS

nr 5 — 23 oktober 2013

Hoe krijg je dat voor elkaar? “Via het internet reageerde ik op advertenties. Dat waren allemaal verhuurders die van tevoren geld wilden zien. De eerste beweerde dat hij een Engelse vrouw was. Hij had speciaal een Facebookprofiel aangemaakt en mailde me een kopie van ‘zijn’ paspoort. Maar toen ik belde, kreeg ik een meisje aan de lijn dat slecht Engels sprak.

Toen ik doorvroeg, hing ze de telefoon op. Daarna herkende ik de oplichters sneller. Die boden altijd kamers aan die te mooi waren om waar te zijn.”

Waarom zou je studeren in Duitsland aanraden? “Het leven voor een student is daar veel goedkoper. Het collegegeld is maar tweehonderd euro per jaar. En je krijgt met je collegekaart ook korting op het openbaar vervoer. En de maaltijden in de mensa worden gesubsidieerd. Voor vier euro krijg je een gezonde driegangenmaaltijd. Dat is hier wel anders.”

En wat vind je beter geregeld in Nederland? “Achteraf gezien had ik een hekel aan het semestersysteem van de Duitse universiteiten. Aan het eind van elk semester heb je heel veel tentamens tegelijkertijd. Eén keer had ik zeven tentamens in anderhalve week tijd. Om alles in korte tijd te leren hadden een vriend

Meer dan dertig landen zijn vertegenwoordigd op de International Study Fair tijdens de VU International Day, dinsdag 29 oktober. Op deze markt in de TenT vertellen studenten over hun eigen land.

Naast informatie over studeren in het buitenland krijg je ook de lokale hapjes en drankjes en kun je de traditionele kleding bewonderen.

Lees meer hierover op pagina 26: ‘Wereldburgers houden 29 oktober vrij’.

Florian Golemo 2009-2012 Bachelor computer science richting artificial intelligence aan de universiteit van Leipzig 2012-2013 Erasmusjaar Middle-European interdisciplinary programme in cognitive sciences aan de universiteit van Wenen Augustus 2013 Master artificial intelligence aan de VU

en ik een systeem bedacht waarbij we maar twee uur per twee dagen sliepen.

We wisselden telkens twintig minuten slapen af met een paar uur leren. Dat werkt best goed, na een paar uitputtende dagen went je lichaam eraan. Ik raad trouwens af om in die eerste drie zware dagen een tentamen te doen.”

Wat valt je tegen? “Ik had verwacht dat meer studenten onder het mom van een nieuw studiejaar eens flink uit de band zouden springen. Maar de meeste mensen wonen nog thuis en gaan niet in Amsterdam op stap.

Nederlandse studenten gaan in het weekend naar huis om tijd met hun vriendin door te brengen. De mensen met wie ik nu leuke dingen doe, zijn ook buitenlandse studenten. Maar na alle opstartproblemen ben ik blij dat ik hier ben; het was de juiste keuze.”

En? Heeft iemand al zijn fiets teruggevraagd? “Nee, waarom zouden ze dat doen? Is dat een standaardgrap over Duitsers? Nou, ik hoor wel veel grappen over nazi’s. En dat wordt alleen maar erger als ik vertel dat ik ook in Wenen gewoond heb.

Gelukkig hou ik van slechte humor, dus ik moet er altijd om lachen.”

7

Kritiek op zorg bij sterven onterecht Het in slaap houden van terminale patiënten leidt niet op grote schaal tot leed bij deze mensen en hun nabestaanden. Dat beeld wordt ten onrechte geschetst in de media.

DOOR Bregje Onwuteaka-Philipsen BEELD BAS VAN DER SCHOT

O

p 7 oktober werd Nederland opgeschrikt door de verontrustende kop ‘Artsen en verpleegkundigen schieten tekort bij stervensbegeleiding’ op de voorpagina van de Volkskrant. Mooi dat er aandacht is voor levenseindezorg. Echter, het adagium ‘there is no such thing as bad publicity’ gaat hier niet op. Het nodeloos mensen angst aanjagen over een levensfase waarin patiënt en familie toch al kwetsbaar zijn is wel degelijk ‘bad publicity’. Onderzoeksresultaten en uitspraken van geïnterviewden worden zo ongelukkig ingekaderd dat er een verkeerd beeld ontstaat. Ik wil dit graag nuanceren.

Het gaat al mis bij de titel. Het stuk gaat over palliatieve sedatie en de kop gaat over stervensbegeleiding. Op die manier wordt de misvatting gevoed dat palliatieve sedatie een synoniem is voor palliatieve zorg. Palliatieve zorg is gericht op het behouden van een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven. Palliatieve sedatie is een laatste redmiddel als symptomen zoals pijn niet meer op een andere manier te behandelen zijn. Door de patiënt in slaap te brengen, zo nodig tot het overlijden, worden de symptomen bestreden. Dit komt in acht tot dertien % van alle sterfgevallen voor.

In het Volkskrant-artikel wordt geschat dat er jaarlijks bij minstens 1700 sedaties iets misgaat. Ook hier is nuance nodig. 1700 sedaties staat gelijk aan ongeveer 1 op de 10 sedaties of 10%; dat klinkt al anders. En wat is er dan misgegaan? Het betreft grotere en kleinere fouten en misverstanden, bijvoorbeeld ten aanzien van de gebruikte middelen, doseringen, apparatuur, motieven en gewekte verwachtingen. Natuurlijk is elke fout er een te veel, maar uit onderzoek blijkt niet dat palliatieve

8

nr 5 — 23 oktober 2013

ADVALVAS

opinie

wisselcolumn

Tjakkaspeech sedatie op grote schaal leidt tot leed bij patiënten of nabestaanden.

In het artikel wordt gesuggereerd dat er geen protocol zou zijn voor sedatie. Sinds 2005 is er echter een richtlijn palliatieve sedatie uitgebracht door de KNMG. Uit onderzoek blijkt dat de praktijk van palliatieve sedatie is verbeterd na invoering van de richtlijn. Daarnaast denk ik dat sedatie mede dankzij de richtlijn steeds meer aandacht heeft gekregen van artsen en verpleegkundigen. Er is een grote behoefte aan bijscholing. Waar het artikel suggereert dat dit een teken van een tekortschietende praktijk is, vind ik dit ook geruststellend: vaak is behoefte aan scholing het grootst op terreinen waar men al aardig wat van weet. En als artsen en verpleegkundigen dan toch onbekwaam zijn op het gebied van palliatieve sedatie, dan zijn ze tenminste bewust onbekwaam.

Een week later staat er weer een verontrustende kop in de Volkskrant: ‘Grote onrust onder artsen na zelfmoord collega’. Een huisarts heeft zelfmoord gepleegd na door de inspectie geschorst te zijn omdat hij een benauwde patiënt in de terminale fase morfine had gegeven.

Een tragische gebeurtenis waarvan wij als krantenlezers de details te weinig kennen om er een oordeel over te kunnen vellen.

Daarnaast is het ook weer ‘bad publicity’ als het artsen huiverig zou maken om morfine toe te dienen in de laatste levensfase. Morfine geven bij bijvoorbeeld benauwdheid of pijn is goede palliatieve zorg. Als de dosering goed is, is het onwaarschijnlijk dat morfine het levenseinde bespoedigt en gaat het om normaal medisch handelen.

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

ADVALVAS

nr 5 — 23 oktober 2013

E foto StudioVU/Yvonne Compier

Bregje Onwuteaka-Philipsen is hoogleraar levenseindeonderzoek aan VUmc.

Elies van Sliedregt decaan Rechtsgeleerdheid

teit hen biedt om zich te ontplooien. Het en van de leukste taken als viel hen op dat docenten niet trots zijn decaan is het verwelkomen op de VU, althans niet de indruk geven van de eerstejaars aan het dat ze dat zijn. Dat is toch gek, dacht ik. begin van het nieuwe colleDe VU dat ben ik, dat zijn wij. En we zijn gejaar. Op Youtube staat een toch trots op het onderzoek dat we doen prachtig filmpje over zo’n en het onderwijs dat we geven? bijeenkomst aan de Georgia In haar bedankspeech voor de StudenTaTech University. In ‘graduation gown’ spreekt een student de nieuwe eerstejaars lentprijs geeft winnaar Nathalie Dijkman toe. Naarmate de toespraak vordert, zwelt verschillende redenen om trots op de VU te zijn: openheid, diverhet stemgeluid aan om siteit, goede docenten en uiteindelijk in geschreeuw inspirerende medestute eindigen met “CongratSchroom ik om denten. Zo zie ook ik de ulations on your accepde trots op deze VU: een laagdrempelige tance and brace yourself universiteit uit te universiteit die kansen to becoming a hell of an dragen? biedt aan talentvolle engineer!”. Grappig is de studenten die het beste uit reactie van het publiek. De zichzelf willen halen. Een freshmen lijken enigszins universiteit die middenin geïntimideerd door zoveel de samenleving staat, verbaal geweld. waar openheid toelaat Ik heb me voor het dat disciplinaire grenzen welkomstcollege niet door worden overschreden het filmpje laten inspireen dwars en innovatief ren. Wel zette het me aan onderzoek een kans krijgt. Een univerhet denken. Waarom zou ík nooit zo’n siteit waar ik sinds 2007 met heel veel tjakkaspeech houden? Is het de Nederplezier werk. landse nuchterheid die me in de weg Misschien dat ik volgend jaar mijn speech staat? Of is het omdat ik schroom de trots toch maar afsluit met de zin: “Gefeliciop deze universiteit uit te dragen? teerd, je bent aangenomen op de VU; zet Enkele weken geleden verscheen in dit je schrap om een dijk van een jurist te blad een interview met de drie genomiworden!” neerde studenten voor de StudenTalentprijs. Ze zijn tevreden over hun studie aan de VU en de kansen die de universiReageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

9

Sedimentaire geologie

10

nr 5 — 23 oktober 2013

ADVALVAS

wetenschap

Het verhaal van de meteoriet die een einde maakte aan de dinosauriërs leest als een wetenschappelijke detective. De auteur ervan, Jan Smit, komt binnenkort met een nieuwe inslagtheorie.

Asteroïden, dinosauriërs en matennaaiers weet waarschijnlijk dat de dinosauriërs 66 miljoen jaar geleden zijn uitgestorven door een enorme asteroïde. Misschien weet u niet dat de man die bewijzen aandroeg voor deze theorie, de man die alle andere theorieën van tafel veegde en een wetenschappelijke revolutie veroorzaakte, gewoon in een zo’n typisch grijzig, jaren zeventig VU-kamertje in het Wis- & Natuurkundegebouw zit.

Jan Smit heet hij. Een grote, robuuste man die af en toe een slok neemt uit een pak melk dat hij op zijn bureau heeft staan. Hij veegt zijn mond af en moppert over onderzoeksfinanciering, de dreigende flexwerkplekken en de manier waarop – wereldwijd – universiteiten tegenwoordig worden gerund. Waarom zit hij als wetenschappelijke superster in Nederland aan de De Boelelaan en niet aan een of andere prestigieuze universiteit in de VS? “Omdat ik hier prima zit”, antwoordt hij.

Smit is al sinds april gepensioneerd maar hij heeft promotierecht tot zijn zeventigste, vertelt hij, en dat gebruikt hij om nog een aantal projecten af te ronden.

gedaan heeft, want “de gebeurtenis” is maar een klein stukje van het hele verhaal.

De gebeurtenis, dat is natuurlijk de meteorietinslag waarmee Smit bijna 35 jaar geleden onsterfelijk werd, die een klimaatramp veroorzaakte en daarmee het einde van de dinosauriërs, waarna de voorouders van onze huidige zoogdieren een kans kregen.

“Maar er is nog zoveel te onderzoeken”, zegt Smit. “We weten dat de beesten en planten op het land doodgingen, maar wat leefde er eigenlijk in de diepzee, en waaraan ging dat dood? En hebben vulkaanuitbarstingen in dezelfde tijd daarbij ook een rol gespeeld?”

Hij begint meteen uit te weiden over archaebacteriën, oerbacteriën die bepaalde vetzuurketens in hun celwandmembranen hadden, waarvan de bindingseigenschappen samenhingen met de zeewatertemperatuur. Meting van de celwandmembranen van de fossielen van deze bacteriën uit de Texaanse Brazos-rivier toonde aan dat de temperatuur van het zeewater 66 miljoen jaar geleden in zeer korte tijd – tussen 48 uur en enkele decennia na de meteorietinslag – tussen de vijf en zeven graden is gedaald.

Een ingrijpende temperatuurverandering, als je bedenkt dat de huidige onrust over klimaatopwarming gaat over enkele graden in een periode van meer dan honderd jaar.

Einde van de dinosauriërs “Wat losse eindjes aan elkaar knopen”, noemt hij het.

Smit wil ook nog een boek schrijven over alles wat hij

Spannend jongensboek Het verhaal van de ontdekking van de meteorietinslag leest als een spannend jongensboek. Zijn vriend en

Door peter breedveld FOTO’S PETER VALCKX

U ADVALVAS

nr 5 — 23 oktober 2013

Waar was 66 miljoen jaar geleden die meteoriet op aarde dan ingeslagen?

11

Sedimentaire geologie

collega Walter Alvarez was hem net voor met het publiceren van de inslagtheorie. Gelijktijdig deden beiden geologisch veldonderzoek, Alvarez in Italië, Smit in Spanje – en ontdekten een kleilaagje van enkele millimeters dat zich over de hele aarde uitspreidt. In dat kleilaagje zat een hoge concentratie iridium, een platinametaal dat kenmerkend is voor meteorieten. Maar omdat Smit zijn monsters liet analyseren aan de TU in Delft, met minder geavanceerde apparatuur, ontdekte hij die hoge concentraties iridium later dan Alvarez.

Alvarez is de zoon van een Nobelprijswinnaar, natuurkundige Luis Alvarez. “Die kon niet geloven dat wij – onafhankelijk van elkaar – die kleilaag met iridium hadden ontdekt. Hij dacht dat ik Alvarez’ data moest hebben gekopieerd. Maar ik heb hem mijn onderzoeksverslagen laten zien.”

Aanvankelijk verklaarden ze dat iridium met een supernova, die een regen van kosmisch stof moest hebben veroorzaakt. “Maar de concentratie iridium was zo hoog dat die supernova veel dichterbij zou moeten zijn geweest dan mogelijk is”, aldus Smit. “Zo dichtbij dat de hele aarde verdampt zou zijn.”

De theorie die op dat moment (1979) het meest werd aangehangen rond het verdwijnen van de dinosauriërs, was die van de Arctic Flushing: het zoete water van de Arctische Oceaan zou zich hebben verspreid over alle wereldzeeën en daardoor een ingrijpende klimaatverwarming hebben veroorzaakt. “Maar die theorie bevat geen enkele verklaring voor het iridium in die kleilaag.”

Bolletjes op Mars Nu was er een paar jaar eerder, in 1977, al een analyse gepubliceerd dat de aarde elke honderd miljoen jaar wordt geraakt door een hemellichaam van tien kilometer omvang. Dat moest dus de verklaring zijn voor het iridium. Een gigantische meteoriet moest zijn ingeslagen, waarna een stofwolk zich rond de hele aarde verspreidde, een honderdjarige ‘impactwinter’ veroorzaakte, wereldwijd neerdaalde en uiteindelijk die dunne kleilaag vormde.

Glasbolletjes, ‘spherules’, onderin de kleilaag wijzen ook op een inslag: die moeten zijn gevormd uit gesteente dat door de impact van de inslag is verdampt, gecondenseerd en weer gestold. Smit laat via Google foto’s zien van zogeheten blueberries die op Mars zijn ontdekt.

Algemeen wordt aangenomen dat die op dezelfde manier zijn ontstaan als vergelijkbaar gesteente dat in woestijnen op de aarde is gevonden. “Maar daar geloof ik niets van”, zegt Smit. “Ik denk dat ook die bolletjes zijn ontstaan door grote inslagen.”

Maar waar was 66 miljoen jaar geleden die meteoriet op aarde dan ingeslagen? Smit had in een wetenschappelijke publicatie over de inslagtheorie al gewezen op

12

tsunami-afzettingen in de bedding van de Texaanse Brazos-rivier, die moesten stammen uit de tijd dat de dinosauriërs uitstierven, de Krijt-Paleogeen (vroeger Tertiair)-grens, waar de laat Krijt-periode overgaat in de Paleogeen-tijd.

“Maar de redacteuren van die publicatie vonden dat niet relevant en hebben dat eruit gehaald”, aldus Smit. Iedereen die zich met de materie bezighield, ook Alvarez, ging ervan uit dat de meteoriet in zee moest zijn ingeslagen, en dat het zoeken naar een krater dus zinloos was. Maar Smit wilde op onderzoek rond die Brazos-rivier.

Bovengrondse atoomproeven Samen met zijn zwangere vrouw ging Smit begin jaren tachtig naar Mexico, op zoek naar sporen van de tsunami’s. Maar de krater zelf was al veel eerder ontdekt: “Er was daar al geboord en er waren zwaartekracht- en magnetische analyses verricht door oliegeologen. Die hadden op een congres in 1981 al geopperd dat die krater zich in Mexico bevond”, vertelt Smit. “Maar omdat ze voor oliemaatschappijen werkten, mochten ze niet daarover publiceren.”

Een Amerikaanse journalist was echter op dat congres en schreef een artikel erover voor de Houston Chronicle.

‘Is dit de lang gezochte Krijt-Paleogeen-krater?’ kopte de krant op de voorpagina. “Ik ben nog steeds op zoek naar een exemplaar van die editie”, aldus Smit. Hij had zelf jarenlang in de buurt van die krater gezocht. Ik heb op een steenworp afstand bodemonderzoek staan doen”, zegt hij.

Tal van andere vondsten wezen uiteindelijk naar de exacte locatie van de krater, op het Yucatan-schiereiland. Smit vertelt over glasbolletjes op Haïti, ‘geschokte kwarts’, die gevormd worden bij bovengrondse atoomproeven en bij meteorietinslagen en tal van andere ontdekkingen die als een whodunnit leidden naar de plek waar de meteoriet zijn vernietigende werk deed.

Over ‘accretionary lapilli’, die alleen in een zone van vijfhonderd kilometer rond een krater te vinden zijn.

De Chicxulub-krater heet die, vernoemd naar het dorp Chicxulub, dat ‘staart van de duivel’ betekent.

Op Google Earth laat hij de omtrek van de krater zien – 180 kilometer breed –, maar zelfs als je weet dat die krater daar is, is-ie maar moeilijk te zien. “Meteen na de inslag vulde die zich met koraal en andere kalksteen, dat heel snel groeit”, legt Smit uit. Hij nam er boormonsters en schreef geschiedenis.

Smit nam boormonsters in de Chicxulubkrater en schreef geschiedenis

Massale dinosterfte Intussen proberen andere wetenschappers zijn theorie onderuit te halen of een eigen, alternatieve theorie geaccepteerd te krijgen. Een Frans team wijst naar vulkaanuitbarstingen in India, die de oorzaak van de massale

nr 5 — 23 oktober 2013

ADVALVAS

Jan Smit: ‘Dit is een stuk van de oppervlakte van de zeebodem in Zuid-Limburg, precies toen de meteoriet in Mexico insloeg’

dinosterfte zou zijn geweest. Vulkaanuitbarstingen zijn waarschijnlijk de oorzaak geweest van andere gevallen van massasterfte in het geologische verleden, maar deze specifieke uitbarstingen hebben er niks mee te maken, weet Smit. Hij is naar het gebied afgereisd en heeft geconstateerd dat na elke uitbarsting dinosauriërs vrolijk door bleven leven en sterven. De vondsten in de bodem bewijzen dat.

Echt boos wordt hij om een vrouw die hem bestookt vanuit Princeton University: Gerta Keller. Volgens haar zou de meteoor van Smit driehonderdduizend jaar eerder zijn ingeslagen en niet groot genoeg zijn geweest om de dinosauriërs uit te laten sterven. Bovendien beweert ze dat uit Smits bodemmonsters blijkt dat bepaalde soorten foraminiferen, dierachtige eencelligen met een kalkskelet, ook voorkwamen na de inslag terwijl ze volgens Smit verdwenen hadden moeten zijn.

“Keller speelt vals en ze verzint gegevens”, zegt Smit.

“Haar interpretaties zijn geologisch gezien beneden de maat en haar analyses van de boormonsters kloppen van geen kanten. Toen haar naar haar data werd gevraagd, bleek ze die niet meer te hebben.” Keller heeft gebruik gemaakt van de boormonsters die Smit met het CSDPteam (Chicxulub Drilling Project) heeft verzameld,

ADVALVAS

nr 5 — 23 oktober 2013

daarover was afgesproken dat alle betrokken onderzoekers hun bevindingen tegelijk zouden publiceren, maar Keller schond die afspraak en is volgens Smit daarom een “matennaaier.”

Afscheidssymposium met nieuwe inslagtheorie “Wat Keller doet is alleen maar steeds het tegenovergestelde beweren van wat ik zeg”, aldus Smit. “En toch krijgt zíj steeds een hoeveelheid fondsen waarop ik jaloers ben.” Maar ach, relativeert hij, “Ze is in de jaren negentig al afgeserveerd en raakt steeds meer geïsoleerd op haar vakgebied. Dat heb je nu eenmaal als het over dinosauriërs gaat, daar springt iedereen meteen bovenop.”

Op vrijdag 8 november is er een afscheidssymposium waarop Smit een nieuwe inslagtheorie presenteert.

Volgens hem is namelijk ook de massale uitsterving in een andere periode in het geologische verleden (De Trias-Jura grens, 200 miljoen jaar geleden), die algemeen toegeschreven wordt aan vulkaanuitbarstingen, het resultaat geweest van weer een andere meteorietinslag.

Echt boos wordt hij om een vrouw die hem bestookt vanuit Princeton University: Gerta Keller

Meer informatie op symposiumjansmit.nl.

13

VIPs Vere van Koppen won de PhD Student Award van de International Association for the Study of Organized Crime. In haar proefschrift pleit zij ervoor bij misdaadpreventie en reclassering meer rekening te houden met de startende oudere daders.

Hoogleraar bevolkingseconomie Jacques Poot is econoom van het jaar in Nieuw-Zeeland.

Hij won de NZIER Economics Award.

Hij studeerde econometrie aan de VU en werkt voornamelijk in Nieuw-Zeeland, met gastaanstellingen in Nederland, Australië en Japan.

StudioVU/RvdV

Hagit Amirav van de faculteit Godgeleerdheid is benoemd tot lid van de Young Academy of Europe voor een periode van vijf jaar. Deze academie is een pan-Europees initiatief van de beste jonge onderzoekers in hun vakgebieden.

Prinses Beatrix ontvangt op zaterdag 9 november in de Oude Lutherse Kerk het eerste exemplaar van de jubileumbundel ‘Van pakhuis tot preekhuis: 425 jaar lutherse gemeente in Amsterdam’ uit handen van theoloog Sabine Hiebsch.

14

Verlies deskundigheid Jeugdzorg dreigt

D

e aanstaande overheveling van Jeugdzorg van provincies naar gemeentes biedt kansen om de bescherming van kinderen in problemen te verbeteren, maar houdt ook risico’s in.

Dit stelde hoogleraar jeugdbescherming Wim Slot 10 oktober in zijn afscheidscollege.

Het voordeel van de nieuwe organisatie is dat de verantwoordelijken dichter bij het kind en het betrokken gezin zitten en dat betrokken instanties, zoals scholen, huisartsen en politie, beter signalen kwijt kunnen als zaken mis dreigen te lopen. Slot hoopt dat de nieuwe aanpak eindelijk leidt tot één loket en één regisseur voor gezinnen met problemen.

Maar het risico van de decentralisatie is dat elke gemeente eigen beleid gaat voeren. Het is belangrijk dat de specifieke deskundigheid voor omgaan met kinderen met grote problemen behouden blijft.

In Nederland staan ruim dertigduizend kinderen onder officieel toezicht van de kinderbescherming. (DdH)

Borderline

Kinderen Gods V

O

nderzoek bewijst: mensen zijn van nature religieus.

Dat beweren VU-wetenschappers Rik Peels (filosoof) en Stefan Paas (theoloog) in de Volkskrant van maandag 14 oktober. Probleem is dat ‘wij’ de religieuze impulsen van onze kinderen onderdrukken en religie is eigenlijk net als seks: als je je kind maar z’n gang laat gaan, of zijn natuurlijke neigingen juist gaat onderdrukken, komt daar alleen maar rotzooi van.

Sturende omgang en een vormende traditie zijn geboden, en waar kun je daarvoor beter terecht dan bij de ‘grote religieuze tradities’, die kunnen bogen op duizenden jaren ervaring?

Daarom zijn volgens Peels en

Paas kerk, moskee en synagoge zo goed. Kinderen krijgen daar niet, zoals atheïsten denken, nog meer onzin in hun hoofd gestopt, maar ze worden er juist behoed voor spirituele hypes. (PB)

erpleegkundigen kunnen een belangrijke rol spelen in de behandeling van thuiswonende patiënten met een borderline persoonlijkheidsstoornis. Dat blijkt uit het onderzoek waarop Barbara Stringer 9 oktober promoveerde. Ze ontwikkelde een collaborative care programma waarbij naast therapeuten ook verpleegkundigen een rol spelen in de behandeling van borderliners. Borderlinepatiënten doen regelmatig pogingen tot zelfdoding of beschadigen zichzelf. De verpleegkundigen die hun begeleiden, leerden hun omgaan met hun risicovolle gedrag en met dagelijkse problemen. Met resultaat. De patiënten hadden minder symptomen. Ook werd de druk op hun mantelzorgers verlicht.

(FB)

nr 5 — 23 oktober 2013

ADVALVAS

onderzoeksnieuws

Effectieve pil

Eens Van gym ondervoed… ga je beter rekenen

Op jonge leeftijd bewegen is later goed voor je hersenen, vertelt Erik Scherder, VU-hoogleraar klinische neuropsychologie, bij de Universiteit van Nederland.

Huisarts herkent autisme niet

45+12+1240D Bij 45 % van de autistische kinderen, wordt de stoornis door ouders herkend, bij 12 % door een leerkracht, bij 1 % door de huisarts, bij 2 % door het consultatiebureau, bij 40% door overigen

H

et zijn vooral ouders van autistische kinderen die met het vermoeden komen dat hun kind die stoornis heeft. Ondanks alle initiatieven om huisartsen en consultatiebureaus hierin te trainen, spelen zij een opvallend kleine rol bij de eerste herkenning ervan. Dit blijkt uit het onderzoek dat VU-psychologen Sander Begeer, Marlies Wierda en Stance Venderbosch deden in opdracht van de Nederlandse Vereniging voor Autisme. (FB)

Het onderzoeksrapport is in te zien op autisme.nl>nva enquête.

ADVALVAS

nr 5 — 23 oktober 2013

S

lechte omstandigheden zoals ondervoeding in de baarmoeder hebben een negatieve invloed op iemands latere gezondheid en arbeidsparticipatie. Dat concludeert Robert Scholte in zijn promotieonderzoek. Scholte onderzocht de levensloop en gezondheid van mensen die tijdens de Hongerwinter geboren zijn en vergeleek binnen deze groep degenen die geboren zijn in hongergebieden met degenen die in andere gebieden geboren zijn.

Slechte omstandigheden in de baarmoeder vergroten de effecten van ingrijpende gebeurtenissen op latere momenten in iemands leven, zoals het overlijden van een partner, concludeert Scholte.

Ook is de impact van chronische ziektes groter. Sowieso hebben mensen die in een recessie zijn geboren gemiddeld een slechtere gezondheid, blijkt ook uit het onderzoek. (WV)

Het proefschrift is in te zien via: http:// tinyurl.com/slechtestart.

“Wie op jonge leeftijd, voor zijn vijfentwintigste, fysiek actief is geweest, heeft op latere leeftijd minder kans op dementie. Recente studies in The Lancet laten zien dat we luier worden. En als we luier worden, worden we dus ook dommer. De eerste vijfentwintig levensjaren zijn ongelofelijk belangrijk, omdat een deel van het brein, de prefrontale cortex, zich nog ontwikkelt tot het vijfentwintigste, zelfs dertigste levensjaar.

StudioVU/RvdV

D

e pil is een effectief medicijn tegen ernstige endometriose, de aandoening waarbij baarmoederslijmvlies in de buikholte terechtkomt en daar allerlei klachten veroorzaakt, zoals buikpijn. De pil vermindert deze klachten en vermindert bij geopereerde patiënten ook de kans dat de endometriose terugkomt. Dat concludeert Mohamed Mabrouk in het onderzoek waarop hij op 9 oktober promoveerde. Endometriose komt veel voor. Ongeveer tien procent van de vrouwen in de vruchtbare leeftijd heeft er last van. Naast pijnklachten hebben ze onder meer last van verminderde vruchtbaarheid. (WV)

“Uit onderzoek onder basisschoolleerlingen blijkt dat de schoolprestaties van kinderen die meedoen aan een extra lichaamsbewegingsprogramma, beter worden. Maar op scholen wordt juist bezuinigd op lichamelijke opvoeding. Men denkt: liever een uurtje gym minder en een uurtje rekenen erbij. Nee! De literatuur is helder: bewegen is cruciaal voor het brein, daardoor worden onze rekenen taalvaardigheden beter.” (PB)

Op universiteitvannederland.nl geven de beste hoogleraren van Nederland college over allerlei onderwerpen.

15

Boventalligen

16

nr 5 — 23 oktober 2013

ADVALVAS

reorganisatie

Nina Dirksen en Johan Sturm zijn twee van de medewerkers die hun baan verliezen aan de VU. Dat heeft hun leven flink op de kop gezet. ‘Je gaat aan alles twijfelen, ook aan jezelf.’

Door Welmoed Visser FOTO’S STUDIOVU/RIECHELLE VAN DER VALK

Wegbezuinigd ADVALVAS

nr 5 — 23 oktober 2013

17

Boventalligen

A

fgedankt. Zo voelen Nina Dirksen en Johan Sturm zich, nu ze na een jarenlange loopbaan bij de VU worden ontslagen. Natuurlijk hebben ze er wakker van gelegen, natuurlijk hebben ze zich afgevraagd of het aan hen lag, of ze de foute keuzes hebben gemaakt, of te vaak hun mond opengetrokken. “Als je werkgever je na zo veel jaar niet meer hoeft, ga je aan alles twijfelen, ook aan jezelf”, geeft Johan Sturm (60, sinds 1975 in dienst) toe, “terwijl ik mezelf ken als tamelijk nuchter, rationeel en analytisch.” Dirksen: “Ik dacht: wat heb ik verkeerd gedaan?

Ik had altijd het soort banen met een hoop gedoe en ging daarom weg. Maar bij de VU liep het juist lekker. Ik zit hier op mijn plek en ben tevreden. Ik doe mijn werk goed. En dan gebeurt er dit.”

Allebei kennen ze de VU goed. Er is bijna geen faculteit of dienst waar ze niet hebben gewerkt. Dirksen (62, sinds 2003 in dienst) als regelaar van verhuizingen en alles wat daarbij komt kijken en ook sinds 2010 als organisator van de verkoop van tweedehands meubelen van de VU. Sturm begon ooit als student-assistent, was daarna docent en onderzoeker bij historische pedagogiek, rolde het management in, deed klussen bij allerlei faculteiten en diensten en werd een paar jaar terug voorzitter van de ondernemingsraad. Sturm is mr. VU himself, daarom kwam zijn ontslag voor veel mensen als een verrassing.

Zelf heeft hij het overigens wel zien aankomen: “Mijn leidinggevende en ik liggen elkaar niet. Dat is geen geheim. Dat zou niet moeten meespelen, maar je weet hoe zulke dingen gaan.”

Voor Dirksen kwam het nieuws wel onverwacht: “Dat ze iemand wegsturen die zoveel kennis en ervaring heeft, daar kan ik nog steeds niet bij.” Het reorganisatieteam is niet eens langs geweest om te kijken of ze in een andere functie zou passen. Daar is ze boos over. Net als over de slordigheid waarmee een hoorzitting over haar ontslag middenin haar vakantie was gepland. “Toen ik thuiskwam van vakantie, hoorde ik de stem van de medewerker personeelszaken op de voicemail. Ik heb het bericht niet eens afgeluisterd. Ik had nog een week vakantie en wilde niet aan de VU denken.”

Ondenkbaar Ontslagen worden is - hoe gek het ook klinkt - een leerzame ervaring, vindt Sturm. Hij heeft de afgelopen maanden veel geleerd over zichzelf. “In het begin was ik in paniek. Ik dacht: hoe moet ik verder zonder de

18

450 fulltime banen weg VU? Maar ook: hoe moet de VU verder zonder mij? Ik weet zo veel, ken zo veel mensen. Maar ik vind het verbazingwekkend hoe snel de afstand toeneemt. Mijn leven vult zich met andere activiteiten en de VU raakt op de achtergrond. De Dies was altijd een belangrijk moment voor me om te netwerken, mensen te spreken. Dit jaar had ik geen zin en ben ik niet gegaan. Dat had ik eerder ondenkbaar gevonden.” Niet meer getrouwd zijn met de VU heeft ook voordelen: Sturm ontdekte dat nietsdoen af en toe ook heel aangenaam kan zijn.

“Mijn vrouw vond altijd dat ik wel erg veel deed, pas nu zie ik dat ze gelijk had.”

Kennis weggooien Zowel Dirksen als Sturm zijn de zestig gepasseerd. Ze waren sowieso niet meer vele jaren bij de VU blijven werken. De winst voor de VU bij hun ontslag is dus betrekkelijk klein, terwijl de stress en het persoonlijke leed van ontslagen worden aanzienlijk zijn. Was dat nou nodig geweest? En gooi je daarmee als werkgever niet kennis weg die je nog een paar jaar goed had kunnen gebruiken? Het zijn vragen waarop ze allebei nog geen bevredigende antwoorden hebben gekregen.

Dirksen moet als haar werk bij de VU ophoudt nog vijf maanden overbruggen tot haar AOW en waarschijnlijk haar pensioen beginnen. “Ik moet doorwerken tot ik 65 en 5 maanden ben, maar het sociaal plan loopt tot 65 jaar. Het gaat om vijf maanden werkloosheidsuitkering, die naar nu blijkt de VU ook nog zelf moet betalen. De VU is niet goedkoper uit, ze verliest alleen een goede arbeidskracht door mij te ontslaan.” Sturm denkt erover om de jaren tot zijn pensioen te overbruggen met keuzepensioen. Hij komt niet in financiële moeilijkheden. “Er vliegen collega’s uit die tien jaar jonger zijn die wel echt in de problemen komen. Dat gaat me echt aan het hart.”

Bij de reorganisatie van alle ondersteunende diensten van de VU zullen in totaal 450 fte (fulltimeequivalent) verdwijnen ten opzichte van meetjaar 2010. Deels is die krimp opgevangen door een vacaturestop en natuurlijk verloop, maar er vallen ook gedwongen ontslagen. “Op dit moment zitten er 31 mensen in de transitieorganisatie”, vertelt Rob Neutelings. Ze zijn afkomstig uit de afdelingen UC-IT, Internationalisering, de Arbo- en Milieudienst en de Facilitaire Campus Organisatie.

De transitieorganisatie begeleidt boventalligen naar een nieuwe baan.

Hoeveel gedwongen ontslagen er nog zullen komen bij de andere diensten, is volgens Neutelings onmogelijk te zeggen.

Sturm is mr. VU himself, daarom kwam zijn ontslag voor velen als een verrassing

Ouderen benadeeld?

Klopt de indruk van Dirksen en Sturm dat relatief veel oudere werknemers boventallig worden? Bij de reorganisatie is met de vakbonden afgesproken dat de VU zich houdt aan het afspiegelingsbeginsel, waarbij binnen leeftijdscategorieën en functieprofielen degene met de minste dienstjaren het eerst wordt ontslagen. “Maar”, zegt Ottho Heldring, voorzitter van de ondernemingsraad, “dat afspiegelingsbeginsel maakt in de praktijk niet veel uit. Oudere werknemers doen vaak heel specifiek werk en als die functie verdwijnt, wordt soms niet naar het bredere profiel gekeken wat iemand verder nog zou kunnen. Dat zou eigenlijk wel moeten.”

nr 5 — 23 oktober 2013

ADVALVAS

‘Dat ze iemand wegsturen die zoveel kennis en ervaring heeft, daar kan ik nog steeds niet bij’ Opvallend veel ouderen Het is Sturm sowieso opgevallen dat er veel oudere werknemers de laan uit worden gestuurd bij de reorganisatie en veel mensen die bekendstaan als kritisch, omdat ze in de ondernemingsraad of onderdeelcommissies hebben gezeten, of zich op een andere manier hebben laten horen. “We moeten als vakbonden kijken of daar een aantoonbaar verband is”, zegt hij.

Dirksen vindt het opmerkelijk dat er zoveel mensen worden ontslagen met unieke functies. Mensen, zoals Sturm en zijzelf, die in de loop der jaren zelf hun werk hebben ingericht op een manier die je niet zo één twee drie even in een taakomschrijving van een paar regels vangt. “Omdat ik zulke specifieke taken had, liet het reorganisatieteam mij zelf kiezen waar ik bij wilde horen”, vertelt ze. “Bij de afdeling Facilitair of bij het Projectbureau. Ik had het gevoel dat ik beter bij het Projectbureau paste, dus dat heb ik gekozen. Maar achteraf vraag ik me wel af of ik ook was ontslagen als ik voor die andere afdeling had gekozen.”

In haar verbijstering over haar ontslag schreef Dirksen een e-mail waarin ze de hele gang van zaken aan de kaak stelt. Ze stuurde cc’tjes naar heel veel mensen binnen de VU, met als gevolg dat iedereen haar de hele dag door vraagt hoe het ermee staat en wanneer ze nu weggaat.

“Soms vind ik die belangstelling ook doodvermoeiend.”

Sturm waardeert belangstellende vragen van collega’s juist wel. “Maar sommige collega’s gaan je mijden omdat ze niet weten wat ze moeten zeggen”, vertelt hij. “Maar dat begrijp ik wel. Zo’n reorganisatie is niet alleen moeilijk voor de mensen die worden ontslagen, maar ook voor degenen die achterblijven.”

Meer eenheidsworst De VU is de afgelopen jaren veranderd, daarover zijn Sturm en Dirksen het eens: van een open, academische instelling heerst er nu op sommige afdelingen wat Sturm een byzantijnse hofcultuur noemt. “Het aantal leidinggevenden dat er niet van houdt om te worden tegengesproken, is toegenomen. Er is veel kritiek, maar mensen uiten die niet meer openlijk.” Die ontwikkeling was al langer aan de gang, maar de reorganisatie heeft dat versterkt, beaamt Dirksen. “De VU was een plek waar veel bijzondere, creatieve mensen werkten. Mensen die naast hun werk soms een heel andere carrière hadden in de kunst of cultuur, of uit de hand gelopen hobby’s.

Zij gedijen beter op een universiteit dan in het bedrijfsleven. Maar dat is aan het veranderen omdat hier ook

ADVALVAS

nr 5 — 23 oktober 2013

Nina Dirksen: ‘Hiërarchische aansturing, alleen het woord al. Ik organiseer mijn werk zelf wel’ 19

Direct na zijn afstuderen moest Clenton vluchten. Zijn Rwandese diploma is hier niets waard. Met steun van het UAF kan hij weer studeren en een nieuw bestaan opbouwen. www.uaf.nl

jaar

Clenton, gevlucht uit Rwanda:

‘Dankzij mijn studie heb ik weer een toekomst’ Clenton en 3.100 andere vluchtelingstudenten hebben uw steun nodig. Rekening 76300

Ad Valvas-205x264mm-1.indd 1

07-02-13 13:59

Boventalligen

‘Hoe moet de universiteit verder zonder mij?’

steeds meer eenheidsworst wordt geëist.” Dirksen, zelf afkomstig uit de theaterwereld, had bij de economiefaculteit een vitrine neergezet waarin ze mini-tentoonstellingen maakte van de liefhebberijen en reizen van medewerkers. En zij was de mysterieuze kelderkunstenaar die de gang naar de fietsenkelder een aantal jaren geleden met tientallen kleine kunstwerkjes versierde.

Ze voelt zich steeds minder thuis bij de manier waarop managers en leidinggevenden proberen het werk van bovenaf te structureren en uniformeren. “Hiërarchische aansturing, alleen het woord al. Ik organiseer mijn werk zelf wel.”

Angstcultuur Ook Sturm vindt de cultuurverandering op de VU niet positief. “Er waren nog nooit zo veel mensen die zich met de reputatie en het imago van de VU bezighouden, maar we bungelen onderaan alle lijstjes en we rollen van het ene schandaal in het andere. Ik ben minder trots geworden op de VU.” De reorganisatie heeft ook grote gevolgen voor de werksfeer: “Collega’s klagen erover dat ze geen plezier meer hebben in hun werk. Dat krijg je als mensen geen ruimte en verantwoordelijkheden worden geboden”, aldus Sturm. “De angstcultuur is een groot verlies voor de VU als academische gemeenschap, maar het is heel begrijpelijk dat medewerkers zich zo gedragen. Want er wordt op de VU wel gezegd dat ze graag debat willen, maar in de praktijk vinden leidinggevenden eigen meningen en eigen initiatief vooral lastig.”

Heel veel plannen Een van de dingen die Sturm dit jaar ook leerde, is dat er leven is na de VU: hij zit in allerlei besturen van culturele instellingen in Amsterdam-Oost, waar hij woont, hij blijft voorlopig bestuurder in zijn vakbond, het CNV, en is voorzitter geworden van de plaatselijke fanfare van Colijnsplaat, het Zeeuwse dorp waar hij al jaren een vakantiehuisje heeft. “Ik was ontroerd dat ik daarvoor werd gevraagd. Natuurlijk dacht ik ook: moet ik vanuit Amsterdam jullie brassband gaan zitten besturen?

Maar ik ken het dorp al jaren en zij denken dat ze mijn bestuurlijke ervaring goed kunnen gebruiken. Ik doe het heel graag.”

Dirksen gaat zich ook zeker niet vervelen. Ze loopt rond met plannen voor een eigen bedrijf. Waarin wil ze nog niet zeggen. “Ik verveel me nooit. Ik was liever in dienst gebleven, maar nu dat niet zo is, heb ik al weer zo veel plannen.”

ADVALVAS

nr 5 — 23 oktober 2013

Johan Sturm: ‘Niet meer getrouwd zijn met de VU heeft ook voordelen’ 21

mail Reacties (max. 300 woorden) op Advalvas-artikelen zijn welkom op redactie.advalvas@vu.nl. De redactie behoudt zich het recht voor uw bijdrage eventueel in te korten.

Leenstelsel In memoriam Tot onze grote ontsteltenis is plots overleden, lid van onze faculteitsvereniging en student communicatiewetenschap

DARA FAIZI

(1 augustus 1988 - 30 september 2013) Zijn passie en wilskracht zullen ons allen tot voorbeeld zijn.

Wij wensen de nabestaanden veel sterkte toe.

Faculteitsvereniging EOS (Sociale Wetenschappen)

advertentie

WIN ÉÉN JAAR COLLEGEGELD!

Het hoger onderwijs betaalt niet de vele geweldige verbeteringen voor het Nederlandse onderwijs die zijn afgesproken in het Nationaal Onderwijsakkoord (NOA). Het tegendeel willen de voorzitters van de SRVU, Ayesha Sitaram, en van de Landelijke Studentenvakbond, Jorien Janssen, ons op de opiniepagina in de vorige Advalvas doen geloven.

Wel is het waar dat van de ettelijke honderden miljoenen die door dit akkoord in de komende jaren naar de gehele onderwijssector gaan slechts 135 miljoen euro extra voor het hoger onderwijs is bestemd. En dan nog ter compensatie voor “de dip in de bekostiging van het hoger onderwijs als gevolg van het regeerakkoord”, zoals het NOA terecht toelicht. Een sigaar uit eigen doos dus. Maar ook dat is best lekker roken.

Echt nieuw geld voor het hoger onderwijs zou er wel komen, als de politiek ertoe zou besluiten om het leenstelsel in te voeren. En heel veel ook. Geschat wordt dat de opbrengst rond 800 miljoen euro zou kunnen zijn. Hierover zegt het NOA: “Partijen spreken af dat indien tot een sociaal leenstelsel wordt besloten, zij de opbrengsten in het bijzonder willen aanwenden voor het hoger onderwijs inclusief het direct met het onderwijs verbonden onderzoek in hbo en wo, zodat ze ten goede komen aan de kwaliteit van het onderwijs aan de studenten.” Het NOA noemt dan enkele concrete bestedingsdoelen, die gebaseerd zijn op een interessante brainstorm daarover in het afgelopen voorjaar tussen de toenmalige voorzitters van beide landelijke studentenbonden enerzijds en Karl Dittrich (VSNU), Thom de Graaf (Vereniging Hogescholen) en ondergetekende (vanuit de werknemersorganisaties) anderzijds. Het NOA doet nadrukkelijk geen uitspraken over de (on)wenselijkheid van het leenstelsel. Daar wordt namelijk door de ondertekenaars verschillend over gedacht. Maar als het leenstelsel er komt, komen de opbrengsten ten goede aan de leners zelf door een enorme kwaliteitsverbetering op universiteiten en hogescholen. Dat is de voornaamste winst van het NOA voor het hoger onderwijs. Of het leenstelsel er moet komen of niet, is aan de wetgever.

Johan Sturm, bestuurslid Stichting van het Onderwijs advertentie

UITNODIGING Advieswedstrijd: Heb jij het beste advies voor de zorg? Dan win je ÉÉN JAAR COLLEGEGELD (€1.771)!

Je vindt alle informatie op: WWW.75JAARSTUDENTENARTSEN.NL

22

VOOR DE AFSCHEIDSRECEPTIE VAN MARTEN VAN TIL, BEDRIJFSARTS TER GELEGENHEID VAN ZIJN PENSIONERING Donderdag 28 november 2013 16.30- 18.00 uur Hoofdgebouw, receptieruimte campuszijde (achter de aula)

nr 5 — 23 oktober 2013

ADVALVAS

Afscheid VU-baas

column

De erfenis van Smit

I FOTO Rob Bömer

DOOR Dirk de Hoog s de vertrekkende voorzitter van het college van bestuur René Smit een VUsionair of de directeur van een koekjesfabriek? Deze laatste vergelijking kwam uit kringen van de Verontruste VU’ers. Zij verwijten de huidige generatie universiteitsbestuurders een kille managersmentaliteit waarin alleen de woorden efficiënt en rendement tellen.

Of Smit zelf de term VUsionair heeft bedacht weet ik niet, maar onder zijn voorzitterschap, dat acht jaar geleden begon en per december eindigt, is het fenomeen aan deze universiteit geïntroduceerd: een spraakmakende Nederlander moet aan de hand van een jaarthema de discussie en bezinning stimuleren.

De aanstelling in 2011 van Martin Simek, programmamaker, schrijver en cartoonist, tot eerste VUsionair leidde in ieder geval tot de nodige reuring, iets waarvan Smit vaak gezegd heeft meer te willen op deze grijze campus.

Maar het idee van een jaarthema waarover iedereen geregeld met elkaar in discussie zou gaan, is nooit erg aangeslagen. Wie weet er dat we dit jaar met z’n allen in debat horen te gaan over de vraag hoe maakbaar de samenleving is?

Smit is in ieder geval geen pure technocraat die willekeurig welk bedrijf wel wil reorganiseren. Hij heeft echt hart en ziel voor de Vrije Universiteit met haar

ADVALVAS

nr 5 — 23 oktober 2013

christelijke traditie en maatschappelijke betrokkenheid.

Maar die bezieling kwam niet op iedereen in de universiteit over. Smit wordt gezien als de opperrekenmeester die bepaalt hoeveel studenten minimaal nodig zijn om college te mogen geven en hoeveel ondersteunende medewerkers er weg moeten om de begroting langdurig in balans te brengen.

Smit-kenners zeggen dat hij vaak al bezig was met het volgende idee voordat zijn vorige plan goed en wel in de steigers stond. En dat hij nogal eens vergat achterom te kijken hoe zijn inspanningen op de werkvloer waren geland.

Daarmee heeft hij de reuring gekregen die hij zo graag wilde, maar waarschijnlijk in een andere vorm. De VU heeft een van de roerigste tijden in haar bestaan doorgemaakt de afgelopen jaren. Vooral het dreigende ontslag van honderden mensen gaat velen een stap te ver. Maar ook de neiging de autonomie van faculteiten, en daarmee de vrijheid van docenten en onderzoekers, steeds verder aan banden te leggen, stuit op grote weerstand.

Het doel van Smit daarbij is wel het overleven van de VU. Hij wil dat bereiken door op een beperkt aantal terreinen, met name health en life sciences, op internationale rankings te stijgen naar Hij kreeg de tophoogte. reuring die hij zo Volgens ingewijden is dit graag wilde college van bestuur de laatste steun van de meeste decanen kwijtgeraakt door het van bovenaf gedropte plan voor gedwongen fusies van een aantal faculteiten om ‘de bestuurlijke beheersbaarheid te vergroten’. Ook de verhouding met de ondernemingsraad zakte tot onder het nulpunt. Zo verloor leider

Smit langzaam maar zeker zijn volk, dat hem ziet als een onbereikbare, vooral afwezige, directievoorzitter die geen tegenspraak duldt, en nauwelijks naar zijn mensen zou omkijken.

De waarheid gebiedt ook vast te stellen dat Smit een aantal belangrijke resultaten heeft bereikt. Zo trok hij de stekker uit de mislukte fusie met Hogeschool Windesheim en kwam er een ander plan voor de vernieuwing van de campus. Geen moeizame renovatie van het Wis- en Natuurkundegebouw, maar sprankelende nieuwbouw, die uiteindelijk zelfs goedkoper zou zijn. Hij sloot een slimme deal met de gemeente door grond te ruilen.

De VU mag bouwen op de sportvelden.

Die komen dan terug op de plek waar nu nog het bètagebouw staat dat grotendeels gesloopt gaat worden.

Smits grootste daad is het in gang zetten van nauwe samenwerking met de UvA tot mogelijk zelfs een toekomstige fusie.

Voor zijn aantreden een onbespreekbaar scenario.

En Smit heeft de VU dichter naar de stad gebracht door zijn nauwe betrokkenheid bij de Amsterdam Economic Board.

Vroeger dacht men op het stadhuis dat Amsterdam maar één universiteit had, de UvA, en dat de VU bij Amstelveen hoorde. Volgens sommigen maakt deze strategie Smit tot visionair, volgens anderen heeft hij de VU verkwanseld voor een paar centen. Wie gelijk heeft, moet de geschiedenis uitmaken.

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

23

Roeleke Vunderink secretaris college van bestuur

opinie

‘Vrees voor grote bestuursstaf is onterecht’ Bij de reorganisatie van Bestuurszaken zijn 3 van de 35 medewerkers boventallig verklaard. Toch komen er meer mensen te werken. Secretaris college van bestuur Vunderink verklaart dit.

Z

even jaar geleden is afgesproken dat de ontwikkeling van strategisch beleid onderdeel is van de verschillende diensten. Blijft dat zo?

“Jazeker. Deze reorganisatie is niet bedoeld om ons beleid te veranderen, maar om efficiënter te gaan werken. Er komen wel nieuwe taken bij Bestuurszaken, zoals die van de pedellen en de juristen. Dat is geen uitbreiding van de formatie, maar een overheveling vanuit andere eenheden. Wel komt er een jurist bij omdat we meer moeten doen aan privacybeleid. En de ambtelijke ondersteuning van de ondernemings- en studentenraad wordt uitgebreid. Let wel, Bestuurszaken werkt niet alleen voor het college van bestuur, ook voor de faculteiten en diensten. We hebben bijvoorbeeld een jurist die de bezwaarschriften van studenten behandelt.”

Maar er zijn de afgelopen jaren toch drie nieuwe programmamanagers aangesteld? “Dat klopt. Bestuurszaken doet wat elders logischerwijs niet goed kan worden ondergebracht. Het gaat om de reorganisatie van de ondersteunende diensten, de samenwerking met de UvA

24

De bedoeling is dat die projecten tijdelijk zijn, maar tijdelijk wil nog weleens lang duren. “De programma-

Reorganisatie Bestuurszaken Ook het bureau Bestuurszaken moet reorganiseren. Van de 35 medewerkers zijn er drie boventallig verklaard en er is al eerder bezuinigd.

Maar er komen wel meer mensen te werken. De ondernemingsraad is bang dat er een grotere staf rondom het college van bestuur ontstaat. Volgens bestuurssecretaris Roeleke Vunderink is die vrees onterecht.

managers hebben een opdracht voor een bepaalde periode. Ook voor de reorganisatie van de bedrijfsvoering is een einddatum voorzien. Bij het vaststellen van het instellingsplan in 2011 hebben we zes programmacommissies ingesteld. En daarvan zijn er alweer vijf opgeheven. Dus we brengen het projectmatig werken wel degelijk in de praktijk. Maar ik verwacht dat de samenwerking met de UvA nog jaren onze aandacht zal vragen.”

Worden voor de projecten dure mensen van buiten aangetrokken? “Dat is niet de bedoeling. Tot januari is er één persoon extern aangetrokken vanwege de samenwerking met de UvA. Maar zodra het kan, neemt iemand van binnen de VU die taak over. De kwartiermakers bij de reorganisatie van de diensten komen ook allemaal van binnen de VU. Dat hebben we expres gedaan omdat we zo onze eigen expertise kunnen benutten. Er is een vaste kern van medewerkers binnen Bestuurszaken en daaromheen een flexibele schil. Waar mogelijk zoeken we voor nieuwe vacatures en projecten mensen van binnen de VU, bijvoorbeeld door tijdelijke detachering. En we zoeken zeker ook onder de mensen die vanwege de lopende reorganisaties boventallig zijn of dreigen te worden.”

Roeleke Vunderink

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 5 — 23 oktober 2013

FOTO Peter Valckx

DOOR DIRK DE HOOG FOTO PETER VALCKX

en de uitvoering van de onderwijsagenda.

Daarin hebben de managers vooral een coördinerende taak omdat het zaken betreft die verschillende diensten en faculteiten overstijgen. Bij de onderwijsagenda gaat het bijvoorbeeld ook over de gebouwen en ict-voorzieningen.”

ADVALVAS

COLUMN

Flammazine

FOTO StudioVU/Yvonne Compier

S

picy White Orange, Morrocan Mint en Aged Earl Grey. De theezakjes liggen verlaten in de studiezaal.

Anouk en ik kijken elkaar aan. Hmmmm. We grijpen beiden een handvol en lopen tevreden naar onze collegezaal.

Het college gaat over conflicten, ministers en kernwapens. En laat ik nou net iets meer gecharmeerd zijn van een kopje Marokkaanse muntthee dan van een molotovcocktail. Als we zien dat de docent zijn spullen aan het ordenen is, lopen we nog even langs de koffieautomaat. De machine spuwt heet water voor slechts tien cent per beker. De ontdekking van de eeuw, als je het mij vraagt.

“Ah, daarom slopen jullie zo stilletjes weg”, zegt de docent. Iedereen kijkt naar ons.

En dan gebeurt het. Ik gooi per ongeluk het hete water over mezelf heen. Vol op mijn bovenbeen. AAAAUUUUU. De mensen in de zaal lachen. Shut up, denk ik, ik ben geen slapstick! Ik vlucht de

ADVALVAS

nr 5 — 23 oktober 2013

José Verwaal derdejaars antropologie zaal uit. Hopelijk gaat de aandacht nu weer naar Syrië.

DriehonderIn het toilet bekijk ik de vijftig euro. Dit schade. Mijn been bloost. is het duurste Terwijl ik de boel met water kopje thee dat dep, trek ik een stuk vel ik ooit heb mee. Misschien moet ik een douche zoeken. gedronken Beneden neemt een beveiliger me mee naar een afgelegen toilet waar twee mannen de deurposten schilderen. Voorzichtig trek ik de panty van mijn lijf en houd mijn been onder de kraan. “Gaat het?” vraagt een van de schilders. “Ja”, snik ik. Hij ziet de verwonding.

“Dat is een tweedegraads verbranding, je moet naar de eerste hulp.” “Oh.” “En je kunt ook beter geen kleding op de wond doen.” In mijn ultrakorte jurkje, mijn panty om één been gehuld, kijk ik de bouwvakkers aan. “Ik ga toch niet halfnaakt rondlopen?” Ze kijken elkaar aan. “Wij hebben daar geen enkel probleem mee!”

Een kwartier later zit ik in mijn blote gat achter een gordijn. De rode plek op mijn been verschrompelt onder invloed van het water tot een blaar. Om mezelf te kalmeren, neurie ik een liedje van Laura Pausini. Old school troost altijd.

De verpleegster komt binnen. Bij haar aanblik zou zelfs de meest kleinzerige patiënt een pijnstiller minder nodig hebben. Ik voel me zo op mijn gemak, dat ik een onderonsje over schaamhaar begin. De verpleegster lacht om de harige conversatie en geeft me een zalfje. Flammazine. Als ik niet beter wist, zou het de glossy van de brandweer kunnen zijn. Ze smeert de crème op de wond, pakt mijn been in verband en conserveert het met een netje. Ik ben klaar voor kerst, het lijkt sprekend op een rollade. “Je eigen risico zal nu wel op zijn”, zegt ze. Ik zucht.

Driehondervijftig euro. Dit is het duurste kopje thee dat ik ooit heb gedronken.

Voortaan drink ik alleen nog maar ijskoude molotovcocktails.

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

25

VU International Day

Wereldburgers houden 29 oktober O vrij Van ’s ochtends tot ’s avonds laat: debat, seminars en alles over stages en studies in het buitenland. Een spetterend feest sluit de International Day af.

DOOR PETER BREEDVELD

26

ok de Israëlische en de Palestijnse ambassadeur in Nederland komen naar de VU International Day op dinsdag 29 oktober.

Ze spreken dan in de Aurora-zaal op een seminar over de rol van universiteiten en studenten in het verbeteren van de relatie tussen Israël en de Palestijnse gebieden.

“In Israël en de Palestijnse gebieden zijn de universiteiten enorm gepolitiseerd”, zegt Wim Haan van Dialoog@ VU, die deze dag organiseert. Haan kent de situatie omdat hij regelmatig in Israël komt, onder meer in het kader van de jaarlijkse studiereis voor VU-studenten van Dialoog@VU. “Palestijnse studentenverenigingen zijn bijvoorbeeld allemaal gelieerd aan een politieke bewegingen, van Hamas tot Al Fatah, en de Israëlische overheid bemoeit zich met de interne aangelegenheden van de Israëlische universiteiten. De vakgroep politicologie van de BenGurion-universiteit is bijvoorbeeld wegbezuinigd omdat hoogleraren daar te kritisch waren over de regering.”

Arabische olielanden “De Palestijnse Bir Zeit-universiteit op de Westelijke Jordaanoever is gevestigd in prachtige nieuwe gebouwen, maar wel betaald met geld uit Arabische olielanden”, vertelt Haan. “En omdat de Westelijke Jordaanoever nogal geïsoleerd is, wordt de academische interactie ook sterk bemoeilijkt. Het niveauverschil tussen Palestijnse en Israëlische universiteiten is enorm.”

nr 5 — 23 oktober 2013

ADVALVAS

ingezonden mededeling

campus

CAMPUS IN ONTWIKKELING TOPDAG: LABGEBOUW O|2 BEREIKT HOOGSTE PUNT

de VS waar de UCLA jaarlijks zesduizend In het licht van die kwesties, de politisebuitengewoon gemotiveerde studenten ring van de universiteiten en de academiselecteert uit honderdduizend gegadigsche vrijheid bekijken de ambassadeurs den”, vraagt Haan zich af. de rol van universiteiten als ‘changeDan zijn er nog debatten in Agora-zaal 1, agent’. Gaat het alleen om de ‘empowerover de VU en de internationale arbeidsment’ van de eigen mensen of wordt de markt, met rector Frank van der Duyn huidige generatie studenten opgeleid Schouten, over onderzoek in een internatot mensen die voor sociale en politieke tionale – en dus multiculturele – context verandering zorgen? met rechtendecaan Elies Behalve de ambassadeurs van Sliedregt en over de spreken ook Vrije Schrijver toekomst van de VU als aan de VU P.F. Thomése Uit ervaring weten internationale acadeen studenten uit Israël en we dat je daar mische instelling, met de Palestijnse gebieden. dus kunt drinken, decaan Anton Hemerijck dansen en lekker van Sociale WetenschapVijftig procent zwarte eten pen. studenten Maar er is meer: seminars Zinnenprikkelend India zijn er ook over ZuidDe ‘oude’ Wil Weg Dag, Afrika, waarmee de VU een informatiemarkt voor al sinds de oudheid een studenten die een buiteninnige relatie heeft. Sinds landse studie of stage overwegen, wordt de afschaffing van de Apartheid is daar ’s middags gehouden in de TenT en heet veel veranderd, maar hoe werkt dat uit in nu de International Study Fair. Bedrijde praktijk? Haan: “Aan de universiteiten ven, universiteiten en organisaties uit speelt bijvoorbeeld een taalprobleem binnen- en buitenland hebben daar een tussen Engels- en Afrikaanssprekenstand. Buitenlandse studenten aan de VU den en bovendien zijn universiteiten richten er stands in om hun eigen land te verplicht vijftig procent zwarte studenpresenteren. Uit ervaring weten we dat ten op te nemen, wat betekent dat ze in daar dus gedronken, gedanst en lekker veel gevallen zelf het hoge collegegeld gegeten kan worden, helemaal in de sfeer en de verblijfskosten voor die studenten van gemoedelijk Tsjechië, gastvrij China moeten betalen.” of zinnenprikkelend India.

Grote inspirator voor het diversiteitsEr zijn workshops in de Stoa-zaal op de beleid aan de VU is de Amerikaanse tweede verdieping van het hoofdgebouw: UCLA (University of California, Los een over praktische kanten van een Angeles). Beide willen een niet-elitaire studie in het buitenland: de aanvraagprouniversiteit zijn (universiteit voor kleine cedure, beurzen, huisvesting, enzovoort. luyden, noemde de VU dat vroeger) die De andere workshop wordt gegeven niettemin hoge eisen stelt aan de inzet door de ‘internationale toptrainer’ Ben en intellectuele vaardigheden van hun Hendrix en gaat over de student van de studenten. “Hoe pakt dat uit in ons land 21ste eeuw. van de zesjescultuur en in een land als

Pre-Winter Festival Wereldwijde Dag

De VU International Day (dinsdag 29 oktober) sluit af met muziek, dans en eten en drinken. > Een wijnproeverij > Gratis cappuccino > Cateraar The Food Line-up verzorgt drie wereldgerechten > Optredens van de Braziliaans-Nederlandse zangeres Lilian Vieira, jazzmuzikante Karsu, de DJ-groep Girls Love DJ’s > De klapper op het feest is de internationaal vermaarde DJ Kenneth G. > Kaartjes voor dit festival kosten 2,50 voor studenten en 5 euro voor medewerkers. Dat is inclusief eten en een drankje. Aan de deur kosten kaarten 5 euro en 7,50

ADVALVAS

De VU International Day is het tweede grote evenement dat Dialoog@VU organiseert in het kader van VU On Campus, in samenwerking met het International Office, de studieverenigingen, studentenvereniging Anatolia en de internationale studentenvereniging IESN. Het is een fusie van de Wil Weg Dag en de Internationale Dag die VU-hoogleraar Peter Nijkamp twee jaar geleden voor het eerst organiseerde.

Meer informatie over het programma staat op VUnet voor studenten en medewerkers.

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

Voor de 200 bouwers van het labgebouw O|2 was 10 oktober letterlijk een topdag. Toen werd het hoogste punt van het gebouw bereikt. Deze mijlpaal voor de bouw wordt gevierd op woensdag 13 november. Toekomstige gebruikers krijgen dan de gelegenheid een kijkje te nemen in het gebouw in aanbouw.

Vooruitlopend op het ‘officiële’ feest verrasten de bouwers op hun topdag John van Houten, opdrachtgever namens FCO VU, met taart op het dak van O|2. John: “Ik heb alle bouwers bedankt voor hun inspanningen en ook verteld dat ze niet zomaar een gebouw bouwen, maar een bijdrage leveren voor belangrijk onderzoek waar ook hun kinderen profijt van zullen hebben.” In het O|2 gebouw gaan vanaf 2015 zo’n 750 onderzoekers van de VU, het VUmc, en de Universiteit van Amsterdam (UvA) intensief samenwerken in ‘Human Health and Life Sciences’ om belangrijke maatschappelijke vraagstukken op het gebied van gezondheid op te lossen, zoals voorkomen van Alzheimer en Obesitas.

Het O|2 gebouw vervangt een groot deel van het huidige Wis- en Natuurkundegebouw en is het eerste academische gebouw in Nederland dat op onderzoeksthema wordt gerealiseerd.

Samenwerking tussen verschillende onderzoeksdisciplines wordt gestimuleerd door het delen van high-end onderzoeksapparatuur en gedeeld gebruik van servicelabs. Zo ontstaat een interessante mix van fundamenteel en toegepast bètamedisch onderzoek dat zowel maatschappelijk relevant is als interessant voor het bedrijfsleven.

27

nr 5 — 23 oktober 2013 22822_2_VU_FCO_AdValvas_75x260mm.indd 1

15-10-13 15:34

PERSONEELSPAGINA

ONDER REDACTIE VAN COMMUNICATIE & MARKETING VU JAARGANG 6, NUMMER 3, 23 OKTOBER 2013

Elko Klijn: “Ik werd verrast. Ik kwam met een lach op mijn gezicht terug van de bijeenkomsten.”

‘MIJN EVALUATIES ZIJN NU NOG BETER’ Ervaren docenten zijn er niet happig op, maar velen moeten de basiskwalificatie onderwijs halen. Meestal valt het mee.

“Ik dacht: moet dat nou? Ik gaf al jaren onderwijs, scoorde hoog met mijn evaluaties.”

Economiedocent Elko Klijn was niet enthousiast toen hij hoorde dat hij zijn Basiskwalificatie onderwijs (BKO) moest halen. “Maar ik werd verrast: ik vond het heel inspirerend, ik kwam met een lach op mijn gezicht terug van de bijeenkomsten. En niet om mezelf op de borst te kloppen, maar mijn evaluaties zijn nu nog hoger.”Elko Klijn kwam met zijn zeven jaar onderwijservaring in een intervisiegroepje terecht met een paar andere VU-docenten.

Zij bekeken de video-opnamen die ieder van zichzelf moest aanleveren en bespraken de theorie aan de hand van de opzet van elkaars colleges, werkgroepen en tentamens. “Ik kon het vak dat ik op dat moment gaf als case voor de BKO gebruiken”, zegt Klijn. “Je praat natuurlijk wel met collega’s over ‘hoe doe jij dat met dat tentamen’, maar dan ken je de context van diens cursus niet. De BKO gaf mij de tools om mijn vak structureel beter te organiseren.

Ik heb vooral geleerd dat studenten gebaat zijn

bij duidelijkheid: over waarom dit goed is om te leren, welke toetsmomenten er zijn, hoe die aansluiten bij de theorie.”

DRIE ONDERWIJSPRIJZEN

De BKO staat hoog op de onderwijsagenda van de VU, een ‘prioriteitenlijst’ van maatregelen die het onderwijs moeten verbeteren. De VU heeft prestatieafspraken gemaakt met het ministerie van OCW en beloofd dat in 2015 zestig procent van de onderwijsgevenden dat papiertje heeft gehaald. Veel faculteiten streven naar een hoger percentage of vragen ook docenten 3 en 4 – die buiten de prestatieafspraken vallen – de BKO te behalen. Dit omdat deze docenten, die vooral werkgroepen doceren, de meeste onderwijsmeters maken. Sinds een paar jaar kun je op de VU je BKO te halen in een op jouw behoeften toegesneden programma. Docenten met minder dan 5 jaar onderwijservaring doen de Basisopleiding universitair docent (BUD) van 15 dagdelen. Heb je 5 tot 10 jaar ervaring, dan volg je een verkorte versie van 50 tot 100 uur. Voor

docenten met meer dan 10 jaar ervaring is er een individueel traject. De BKO levert een gegarandeerde kwaliteit op van het onderwijs, vindt Sjoerd Sinke, programmaleider hoger onderwijs bij het Onderwijscentrum-VU. “We helpen ook goede docenten nog een stapje verder. Zij merken dat het bijdraagt. Dat geldt ook voor mensen die aanvankelijk zeggen: ik zit 25 jaar in het vak, ik heb drie onderwijsprijzen gekregen, wat kan zo’n groentje mij voor nieuws vertellen?”

EXTRA WERK

Zo sterk stelt hoogleraar Rechtstheorie en rechtsgeschiedenis Jan Hallebeek het niet, maar sceptisch is hij zeker, vooral gezien de toch al enorme werkdruk onder wetenschappers. Om zijn BKO te krijgen stelde hij een portfolio samen. Dat kostte veel tijd en hij kan niets noemen wat het hem heeft opgeleverd. “Ik heb me keurig geschikt, maar ik had al twee eerstegraads bevoegdheden.

Natuurlijk: toen ik begon als docent kreeg ik ook begeleiding. Het is ook goed om af en toe kritisch naar je onderwijs te kijken. Er is ook reden om het

onderwijs anders aan te pakken. Bij Rechten zijn we nu bezig met de intensivering en activering van het onderwijs. Maar ik vind het wel heel formeel geworden. Ik had in die tijd een artikel kunnen schrijven!” Het Onderwijscentrum-VU erkent dat een traject als dat van Hallebeek vaak meer het karakter van aantonen van bestaande docentkwaliteiten heeft dan van het ontwikkelen van nieuwe vaardigheden of inzichten.

Ook FALW-onderzoeker Timo Hamers deed een individueel traject. “Ik moest een vak dat ik geef tegen het licht houden. Ik dacht: kom op zeg, dat heb ik al met mijn collega’s gedaan! Extra werk!

Maar ik ging een nieuw vak geven en dacht: dat kan ik net zo goed langs de BKO-meetlat leggen, qua toetsing, leerdoelen, onderwijsvormen.

Dan is het toch fijn als iemand over je schouder meekijkt. Ik denk dat mijn vak daar baat bij heeft gehad.” Kan hij het anderen dus aanraden? “Nou, je hebt weinig keus! Ik voelde aanvankelijk de noodzaak ook niet, mijn evaluaties waren niet slecht. Maar ik ben wel ‘selfmade’. Ik begon als student-assistent, werd aio, ging college geven, kreeg een aanstelling als onderzoeker. Ik zie wel het nut in van er een keer echt mee bezig zijn.”

OOK DE RECTOR KRIJGT LES

Sjoerd Sinke snapt echt wel dat docenten niet happig zijn op nog meer werk. “Maar de tegenzin slaat meestal om tijdens het intakegesprek. Vaak hebben ze toch allerlei vragen over hun onderwijs. Ik zie bijvoorbeeld dat iemand een doelstelling heeft op inzichtniveau, maar tentamenvragen maakt op kennisniveau. Vaak krijgen docenten dat wel terug van studenten, maar weten niet precies hoe dat te veranderen.

programmaleider Sjoerd Sinke ”In januari startte ook een pilot van een van de opvolgers voor de BKO, de Seniorkwalificatie onderwijs (SKO), voor bijvoorbeeld bachelorcoördinatoren, opleidingsdirecteuren en voorzitters van examen- of opleidingscommissies. Sinke: “Ik denk dat het onderwijs daarmee een enorme impuls krijgt, omdat het via die middenlaag weer bij de docenten terecht komt.” En Sinke gaat op verzoek van de rector een BKO-klas opzetten voor de rector en de decanen. “Zodat zij dezelfde taal spreken als docenten en beseffen wat ze vragen van hun docenten. Ga maar eens voor een zaal met 600 studenten staan. Dat vraagt veel van je.”

Meerinformatie: > VUNET > BKO

MIJN IDEALE VU

NIEUWS & AGENDA VU INTERNATIONAL DAY

Isabella van Ophem Onderwijs moet een serieus carrièrealternatief worden, vindt beleidsmedewerker Isabella van Ophem van Student- en Onderwijszaken, en ze breekt een lans voor brede bachelors: ‘Ik zou dat het liefst voor de hele VU willen.’

“Studenten moeten zich geïnspireerd voelen, zich thuis voelen op de VU. Sociale en academische binding, met opleiding, docenten en medestudenten, blijkt een goede voorspeller van studiesucces. Ik denk dat dat beter kan op de VU, opleidingen zijn daar ook mee bezig. Onderwijs lijkt soms ondergeschikt aan onderzoek. De VU moet wetenschappers ook uitdagen om goede docenten te worden. Onderwijshoogleraren aanstellen vind ik heel goed, maar ook beginnende docenten moeten die waardering al krijgen. Er zou een goed carrièrepad moeten zijn voor wetenschappers die op onderwijs willen focussen.

“Ook hoe je het onderwijs organiseert, kan studenten motiveren. Een heel aansprekend voorbeeld daarvan zag ik bij de University of Melbourne. Daar ontwierp men ‘de opleiding voor de 21ste eeuw’. De arbeidsmarkt vraagt steeds meer mensen met generieke academische en interdisciplinaire vaardigheden. Daarom bracht de universiteit haar 96 bacheloropleidingen terug tot 6 brede bachelors. Alle studenten kiezen ookverbredende vakken uit een andere bachelor, een bètastudent bijvoorbeeld een taal. Dat leert hen breder kijken. Ook de mastertrajecten zijn aangepast, omdat bachelors in elke master kunnen instromen, al is bij sommige masters als rechten of geneeskunde een tussenjaar nodig. Dat gaat niet ten koste van de kwaliteit: in de rankings is de universiteit zelfs gestegen.

“Groot voordeel is dat studenten pas later hoeven te kiezen welke kant ze op willen: dat kunnen ze op grond van hun ervaringen veel beter. Daar krijg je heel gemotiveerde studenten van, blijkt in Melbourne. In Nederland is een grote reden voor studieuitval een verkeerde studiekeuze.

“H2LS ontwikkelt al zo’n brede bachelor. Dat vind ik fantastisch! Ik zou dat het liefst voor de hele VU willen. Dat zou de VU onderscheiden van de andere Nederlandse universiteiten. Zelf zijn we bezig met matching, waarbij de opleiding in gesprek gaat met de aanstaande studenten over wederzijdse verwachtingen. Heel goed, maar wat mij betreft gaan we nog veel verder.”

Zelf je mening geven over waar het met de VU naartoe moet? Mail naar PP@VU.NL

Reis rond de wereld in één dag! Kom op 29 oktober naar de VU International Day. Bezoek de University Dialogues met o.a. Karl Dittrich, een International Study Fair waar studenten en medewerkers prachtige culturen wereldwijd presenteren en de Diversity Seminars over unieke samenwerkingsverbanden en hotspots in de wereldpolitiek. De dag wordt feestelijk afgesloten met het Pre Winter Festival met swingende live muziek (o.a.Karsu Dönmez & Lilian Vieira) en een wereldkeuken van formaat.

Kaarten in de voorverkoop (maaltijd + drankje) kosten € 5,- en zijn verkrijgbaar via: > WWW.VU.NL/VUNET/INTERNATIONALDAY

PENSIOENSPREEKUUR

Wil je met een pensioendeskundige van ABP je persoonlijke vragen over je pensioen bespreken? Dat kan tijdens het pensioenspreekuur op de VU. Regel een afspraak online op de ABP-site en boek zelf een tijdstip in. Het eerstvolgende pensioenspreekuur is op dinsdag 3 december. Locatie: Atria-gebouw, VU-Uilenstede (melden bij receptie).

Ga naar de ABP-site via VUnet > Pensioenspreekuren op de VU.

MAATSCHAPPIJ IN DE MAAK Universitaire debatreeks WWW.VUCONNECTED.NL

LUBBERIAANS ENGELS?

Spreekt u regelmatig Engels op de werkvloer? En klinkt u dan als Lubbers of als Dijsselbloem? Een zwakke uitspraak kan leiden tot misverstanden bij uw gesprekspartner en je loopt kans minder geloofwaardig over te komen. Uitspraak verbeteren? Volg dan de tweedelige training Engelse uitspraak: how to sound even better van Taalcentrum VU, voor medewerkers van de VU en het VUmc, op maandagmiddag 25 november en donderdagochtend 12 december. > WWW.TAALCENTRUM-VU.NL

Redactie Personeelspagina > CHARLOTTE BROUWER, ANITA MUSSCHE EN HOUKJE VLIETSTRA Beeld > RIECHELLE VAN DER VALK (STUDIO VU), PETER GERRITSEN EN PETER VALCKX Vormgeving > RUDIE JASPERS Reageren > PP@VU.NL

Theater

Restaurant

n va nt. ten ura os ta p k res t o et en lt h tud ee n s ord ee eo at b ga en ek ten we it e d e as u Om valv ad

cultuur

Houdbaar tot 1 januari 2015 Baut

Hans Aarsman De Aarsman Projectie Dinsdag 29 oktober Aanvang 20.30 uur Studenten € 11,50 VU-medewerkers € 14,griffioen.vu.nl

Fotograaf Hans Aarsman schrijft wekelijks in de Volkskrant en schuift regelmatig aan in De Wereld Draait Door. In 2011 ontving Aarsman de Hendrik de Vriesprijs voor zijn ‘discipline-overschrijdende, vernieuwende en toonaangevende’ oeuvre. Hij schreef onder meer De Fotodetective, Vrrooom! Vrrooom! en Het engeltje dat op mijn tong pieste.

In het theaterprogramma De Aarsman Projectie voert Aarsman ons met foto’s langs een wereld die we allang zouden kunnen kennen als we eens wat beter om ons heen zouden kijken. Een vrolijke avond, maar vooral een college in leren kijken, want een fotograaf is natuurlijk geen cabaretier. Mensen zonder iets van visuele interesse zullen zich hier vervelen.

Cadeautje! De eerste vijf bezoekers die zich op de voorstellingsavond om 20 uur bij de kassa melden, krijgen een exemplaar van Vrrooom! Vrrooom!

Dick Roodenburg, publiciteitsmedewerker Griffioen

30

FOTO Claudia Sola

Cultuurcentrum Griffioen Uilenstede

CONCEPT Een pop-up restaurant. Baut is gevestigd in een leegstaand gebouw dat in 2015 een andere bestemming krijgt. De houdbaarheidsdatum is dus beperkt. Het restaurant serveert naar eigen zeggen ‘verschillende tussengerechten uit elke windstreek’. Het is leuk om de gerechten te delen en zo veel mogelijk van de menukaart te proeven. Op zijn site noemt Baut zichzelf creatief, dynamisch, toegankelijk en tijdelijk. En dat klopt.

SFEER Het is druk, zeker voor een maandag. Overal vind je details van de maximale houdbaarheidsdatum van het restaurant: op de kaart en het papieren tafelkleed… We zitten bij een open keuken en het voelt goed.

ETEN De eerste ronde beginnen we met een steak tartare: tartare di carciofo (artisjok) en albacore tonijn tataki (tonijn met zoetzure groente). Ze serveren veelal klassieke gerechten die eigenzinnig zijn bereid en de perfectie naderen. Mijn tafelgenoot vraagt zelfs of hij zijn bord mag aflikken! We gaan dus door voor een tweede ronde: rode curry, dorade en een salade. Als toetje nemen we een crème brûlée met gember, gegrilde ananas en delen een mangosorbet.

BEDIENING Fijn; hetzelfde meisje bedient ons de hele avond.

AANRADER Absoluut. Bij het inleveren van deze tekst is Baut nog maar 449 dagen, 8 uren, 17 minuten en 33 seconden open. Je hebt nog ruim de tijd om het zelf uit te proberen.

PRIJS We hebben ons een beetje laten gaan, want het is mijn verjaardag. Zonder die fles wijn red je het zeker met 50 euro.

WAARDERING

BAUT Wibautstraat 125. bautamsterdam.nl Anne Zwart, derdejaars psychologie

Ook GRATIS UIT ETEN voor Advalvas? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 5 — 23 oktober 2013

ADVALVAS

studenten

Sleutelgat 05

Wat zegt de inrichting van je kamer over jezelf? En klopt die indruk ook?

VU-studenten gluren in de kamer van linda roos.

“B

geneeskundestudent Fari Koeman (26). “Ook de magazines naast haar bed en de fles honing bij de waterkoker vind ik erg meisjesachtig.

Heel veel meisjes doen honing in hun thee. Haar make-up en vele potjes nagellak heeft ze ongetwijfeld aan de andere kant van de kamer staan.”

“Jeetje al die roze kleding, het bloemetjesdekbed en kussen; hier woont een ontzettend meisje-meisje”, zegt

“Deze artistieke studente doet ook iets creatiefs”, gokt student bewegingswetenschappen Jelle de Vries (22). “En ze is naar Australië geweest, waarschijnlijk voor langere tijd op rondreis. Dat heeft niet zo gek veel indruk gemaakt, anders had ze veel meer souvenirs meegenomen. Ze doet ook iets met muziek, misschien is ze in haar vrije tijd wel dj. Vandaar ook die badjas en pantoffels, voor de ochtend na een zware nacht achter de draaitafel. Dan doet ze het heel rustig aan. Alleen vraag ik me wel af waar ze al haar cd’s heeft liggen.

ijna on-VU-achtig, zo hip is deze kamer”, zegt Kaj Emanuel (25), student biomedische wetenschappen, gewoon aan de VU overigens, “Je zou bijna denken dat het meisje dat hier woont aan de UvA studeert. VU-studenten zijn over het algemeen gewoon minder hip dan die van de UvA. Dit meisje houdt van oude muziek en films, dat is tof. En ze houdt van lezen in bed. Grappig ook dat ze haar kleding op kleur gesorteerd heeft. Misschien sla ik de plank ook wel helemaal mis en is ze juist heel saai en ouderwets en heeft ze de platen aan de muur juist van een suffe oma gekregen. Ze heeft ook geen vriendje, want ik zie een eenpersoonsbed.”

ADVALVAS

nr 5 — 23 oktober 2013

Linda Roos 24 Net klaar met Comparative Arts en Media Betaalt 340 euro voor haar kamer in Uilenstede

“Ha, wat toevallig! Ik heb ook écht op de UvA gezeten”, lacht de net afgestudeerde studente comparative arts & media Linda Roos. “Al weet ik niet wat mijn kamer dan zo on-VU maakt. Ik voelde me overigens meer thuis op de VU dan aan de UvA, maar dat kan ik niet goed verklaren. Ik ben geen dj, maar ik ga wel graag naar feestjes met een dj. Ik heb een blog (droombaan.net) opgezet waarin ik mensen interview die een droombaan hebben in de culturele sector. Zelf heb ik die nog niet gevonden, maar ik kan zo wel lekker netwerken. Ik ben niet heel erg een meisje-meisje, maar ook weer geen tomboy. Jurkjes en nagellak vind ik heel leuk, maar ik heb geen bergen met make-up.”

Door student-reporter Nienke Stumpel Foto’s Peter Valckx

Wil je ook in Sleutelgat?

Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

31

Griff

32

door Merlijn Draisma

nr 5 — 23 oktober 2013

ADVALVAS