Nr 07 20 november 2013

Nr 7

20 november 2013 De straat op of de Kamer in: protest anno 2013

Ziekteverzuim: Nieuwe VU-baas rsi is uit, Jaap Winter trekt depressie is in besturen uit het slop

‘Er is niet zoveel mis met de wetenschap’

Onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit — www.advalvas.vu.nl

Life in plastic, it’s not fantastic!

Jessica Straatman gaat het gevecht aan pag 6

Direct na zijn afstuderen moest Clenton vluchten. Zijn Rwandese diploma is hier niets waard. Met steun van het UAF kan hij weer studeren en een nieuw bestaan opbouwen. www.uaf.nl

Clenton, gevlucht uit Rwanda:

‘Dankzij mijn studie heb ik weer een toekomst’

jaar

Clenton en 3.100 andere vluchtelingstudenten hebben uw steun nodig. Rekening 76300

Ad Valvas-205x130mm-jan2013-1.indd 1

25-01-13 14:13

HOE VER KIJK JIJ? We leven in een snel veranderende samenleving, met grote maatschappelijke vraagstukken. Dat vraagt om mensen die verder kijken. Verder dan het voor de hand liggende, verder dan het bekende.

Mensen die verder kijken zijn op hun plek bij de VU. De VU stimuleert haar medewerkers buiten hun eigen afdeling en eigen vakgebied te kijken. Om nieuwe wegen in te slaan. Om samen te werken aan toonaangevend onderzoek en onderwijs. De VU is een universiteit die midden in de maatschappij staat.

Met de blik gericht naar buiten. VU is verder kijken.

Ben jij een medewerker van de VU? Kijk dan voor een overzicht van alle interne vacatures op: WWW.VU.NL/VUNET/VACATURES Ben jij geen medewerker van de VU maar wel geïnteresseerd om bij de VU te werken? Kijk dan op: WWW.WERKENBIJDEVU.NL

INHOUD

jaargang 61 — nr 7

Jessica Straatman leeft een 6 week zonder plastic Waarom gaat de één de politiek in, en de ander de barricades op?

VU NU Dinsdag 12 november 2013, 14.51 » Aula, 145 Letterenstudenten krijgen hun masterbul op eerste Graduation Day. Foto jonas briels

10

NWO-voorzitter Jos Engelen: ‘De wetenschap deugt wél’ 15 Jaap Winter: relatietherapeut 18 voor bestuurders Het beste idee van 2013

23

En verder Online

4

Opinie: vluchtelingen

8

Column: Nico van Straalen

9

Onderzoeksnieuws

16

Post

22

Opinie: bètafusie

24

Column: José

25

Campus: bedrijfsarts

26

PP

28

Cultuur: theater en restaurant

30

Sleutelgat

31

Griff

32

Coverfoto StudioVU/Riechelle van der Valk

Het volgende nummer verschijnt op 4 december 2013

onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit Redactieadres De Boelelaan 1105 kamer 1-D-40 1081 HV Amsterdam redactie.advalvas@vu.nl Hoofdredacteur Marieke Schilp Redactie Floor Bal, Peter Breedveld, Dirk de Hoog, Welmoed Visser Eindredactie Win Castermans, Welmoed Visser Secretariaat Barbara Vazquez, (020) 5985630 secretariaat.advalvas@vu.nl Basis Ontwerp Luis Mendo - GOOD Inc. Vormgeving Rob Bömer, rbbmr.nl

ADVALVAS

Medewerkers Dick Roodenburg (Griffioen), Merlijn Draisma, Peter Gerritsen, Bas van der Schot, Nienke Stumpel, José Verwaal, StudioVU (Riechelle van der Valk, Yvonne Compier), Peter Valckx Copyright HOP-kopij Hoger Onderwijs Persbureau, Amsterdam VU-advertenties zie secretariaat Commerciële advertenties Bureau Van Vliet, (023) 5714745 Druk Senefelder Misset, Doetinchem

nr 7 — 20 november 2013

3

RSS feed Abonneer je op het laatste nieuws online Dittrich: ‘Universiteiten hebben middelbare scholen verwaarloosd’ Universiteiten gaan meer leraren opleiden. En dat wordt hoog tijd, vinden ze zelf.

De Keuzegids Universiteiten bevat weinig verrassingen: de allerbeste is sinds jaar en dag de Universiteit Wageningen.

De VU en UvA bungelen traditiegetrouw onderaan.

Linkse docent? Geef hem aan!

Studenten hoeven zich niet langer in stilte te verbijten wanneer hun docenten vraagtekens zetten bij de vrije markt.

Ze kunnen hem anoniem aangeven op de Facebookpagina ‘Linkse indoctrinatie op mijn universiteit’.

‘Wij gaan deze minister geenszins met het leenstelsel helpen’ Actiegroep Science in transition wil lokale afdelingen Meer eer voor Henri Bal Hogescholen steunen studentenprotest Alle leraren academisch? ‘Een oprisping uit Den Haag’

Voor al het laatste nieuws: advalvas.vu.nl 4

Eerstejaars aan het appelsap

O

p oudejaarsavond mogen zeventienjarigen nog een biertje drinken, maar vanaf 1 januari is alcohol voor hen taboe.

Vooral hogescholen hebben veel zeventienjarige studenten. Academische eerstejaars zijn meestal al wel meerderjarig. Toch doen ook die iets aan hun alcoholbe-

leid. De Technische Universiteit Eindhoven bijvoorbeeld trommelt beveiligers op om op feesten en borrels leeftijden te controleren.

Ook de studentenverenigingen moeten op hun leden letten. “De sociale controle is groot, dus veel mensen weten wel wie de minderjarige leden zijn”, zegt preses Anne Kamp van de Landelijke Kamer van Verenigingen. Maar voor de zekerheid stellen alle

besturen de komende weken regels op. “Sommige verenigingen laten geen minderjarigen meer toe, maar dat is niet ons advies.

Wij pleiten voor lijsten bij de bar en het opstellen van een overeenkomst waarmee zeventienjarigen op hun verantwoordelijkheid worden gewezen.” (HOP)

Lees meer hierover op advalvas. vu.nl>nieuws>18 november.

Jonge leraar eerst drie jaar op proef Er moeten meer academisch geschoolde leraren voor de klas, vindt het kabinet. Ook moeten beginnende leraren beter worden begeleid.

D

e VSNU (Vereniging Samenwerkende Nederlandse Universiteiten) heeft een actieplan opgesteld om de universitaire lerarenopleidingen te verbeteren. De opleidingen moeten flexibeler worden en er moet meer worden gekeken naar de geschiktheid van studenten om voor de klas te staan. Missen ze vakinhoudelijke kennis, dan kunnen ze die straks bijspijkeren met online lesmo-

dules. De universiteiten willen verder dat studenten al aan de slag kunnen als ze twee derde van hun studiepunten hebben behaald. Pas als de aspirant-leraren drie jaar hebben lesgegeven en alle vakken hebben gehaald, krijgen ze hun diploma.

Tijdens die eerste drie jaar moeten leraren intensief begeleid worden, schrijven de universiteiten verder. Nu geeft namelijk dertig procent van de starters er de brui aan. Het actieplan is opgesteld om het dreigende leraren-

tekort af te wenden. Het kabinet stelt daarvoor eenmalig honderd miljoen euro beschikbaar. Daarvan is 57 miljoen euro bestemd voor het opleiden van meer academisch geschoolde docenten.

Voor de begeleiding van startende leerkrachten is 31 miljoen uitgetrokken. De rest van het geld is onder meer bedoeld voor beter bèta-onderwijs op basisscholen.

(HOP)

Lees meer op advalvas.vu.nl>nieuws>14 & 15 november. nr 7 — 20 november 2013

ADVALVAS

Dick van Egmond

Keuzegids: VU en UvA weer onderaan

advalvas_online

(Re)tweets

De ultieme kick om snelste fietser te zijn

“

Kom op nou, adem in en adem uit.”

Onderzoeker Melvyn Roerdink (34) wordt aangemoedigd terwijl hij zich kapot fietst op een ergometer bij Bewegingswetenschappen. Hij is één van de twaalf mensen die door het Human Power Team getest worden of ze geschikt zijn om het wereldrecord fietsen weer te breken. Negen studenten van de TU Delft maken de snelste ligfiets ter wereld. Vier studenten bewegingswetenschappen van de

VU ‘maken’ de fietser.

Roerdink, zelf onderzoeker bij Bewegingswetenschappen, lijkt het “de ultieme kick om de snelste fietser ter wereld te zijn.” Dus trapt hij zijn benen uit zijn lijf. Zijn hoofd is rood, zijn knokkels zijn wit. 450 watt weet hij te produceren.

En dan is hij kapot.

Geen slecht resultaat, vindt tester Ivo Huisman. “Hij hoort bij de middenmoot.”

De drie aanwezige studenten kijken niet alleen hoe lang en hoe hard Roerdink fietst, maar ook naar zijn hartslag

en zuurstofopname. Of Roerdink straks een jaar lang twee keer per dag keihard mag trainen, is nog niet bekend.

Eerst moeten alle deelnemers getest worden. De keuze valt niet direct op de snelste kandidaat. “Dat hangt van verschillende dingen af”, zegt Karlijn te Poele, “of iemand in de buurt woont, of hij lang in een hoog tempo kan fietsen en of hij klein en dus licht is.”

(FB)

Lees het hele bericht op: advalvas. vu.nl>nieuws>12 november.

CW Superdag

@VU_Criminologie 17-11_“@NadineKieboom: Hoogleraar Peter van Koppen: Amber Alert afschaffen http://www.bndestem.nl/algemeen/ binnenland/hoogleraar-amber-alertafschaffen-1.4095579#.UoR9yA7I9y4. twitter …”

“Amber Alerts redden zelden kinderlevens en kosten een hoop geld”, stelt VU-hoogleraar rechtspsychologie Peter van Koppen. Daarom kunnen we er maar beter mee stoppen.

De opleiding communicatiewetenschap (CW) bestaat 10 jaar. Student-reporter Roos Lankhorst is erbij: College Tour CW met internetondernemer Danny Mekic en cabaretier Paulien Cornelisse. advalvas. vu.nl>razende reporter

Help! Heb ik wel de juiste studie gekozen? Twijfel over je studie kan op elk moment toeslaan. Studentendecaan Marjorie Wielkens geeft advies op advalvas.vu.nl> tips&trucs

ADVALVAS

nr 7 — 20 november 2013

@DeDiessell 16-11_Wat mis ik soms Marco, masseur vh VU sportcentrum http://www.sporttherapie.nl/ #zogoed toe aan n hele goede bindweefselmassage #klaagtweet #fb

Vijftig procent van de zieke VU-medewerkers heeft psychische klachten

P

ercentueel zijn er meer zieke medewerkers met psychische klachten dan vroeger. Toch is het niet zo dat het aantal medewerkers met psychische problemen is toegenomen, maar het aantal personeelsleden met fysieke klachten is sterk gedaald. Dat zegt bedrijfsarts Marten van Til in een interview in Advalvas.

Het ziekteverzuim op de VU is laag: 2,8%. Het is altijd beneden de 3% geweest. (FB)

@nannette_nb 16-11_Uitspraak van de dag: Tevredenheid = Resultaat min Verwachting. Met dank aan Meindert Flikkema docent @FEWEB_VU Met dank aan Bertelli

Juiste studie?

@annevkessel 18-11_Gastcollege wetenschapsjournalistiek aan groep enthousiaste wetjo’s in spe gegeven #vu

@SandravanDieten 17-11_Of je wederom wilt meewerken aan het #tweelingenonderzoek #VU. Tuurlijk, maar niet m’n hele zondagmiddag aan spenderen! #telangeenquetes

twitter/facebook/issuu

Student-reporter Jonathan Moed stortte zich in een twiscussie van VUconnected. advalvas.vu.nl>opinie>Een twitterdebat is geen debat

@EOSVU 18-11_Vanavond staat de CW Super Dag op het programma! Een inhoudelijk feestje ter viering 10-jarig bestaan communicatiewetenschap VU #CWsuperdag

@DataWzrd 17-11_Recently launched: the VU/UvA Data Science Research Center http://j. mp/19vDDnj #datascience Het Data Science Research Center is vorige week geopend. Dit is een onderzoeksnetwerk van VU- en UvA-wetenschappers die zich met de analyse van grote hoeveelheden data bezighouden.

Weinig ziek

Twitterdebat

Een selectie uit de opvallendste tweets van de afgelopen weken

Lees het hele interview met Van Til op pagina 26.

5

Vierdejaars Jessica Straatman ‘ Chips moet je bijna zelf gaan maken’

6

nr 7 — 20 november 2013

ADVALVAS

in actie

Masterstudent culture, organization & management Jessica Straatman (22) leefde een week zonder plastic.

Nou ja, bijna helemaal.

DOOR FLOOR BAL FOTO STUDIOVU/RIECHELLE VAN DER VALK

J

e hebt een week zonder plastic geleefd. Waarom in godsnaam? “Het is een actie van de Wereldwinkel VU waar ik vrijwilliger ben.

Wij wilden mensen ervan bewust maken hoeveel plastic ze dagelijks weggooien. Ik woon op Uilenstede en alleen al op mijn eenheid gooien we dagelijks een vuilniszak vol weg. Helemaal zonder plastic was ik niet.

De regels waren dat je wel het plastic dat je al in huis had, mocht gebruiken. Ook mocht ik bij anderen dingen eten die in plastic verpakt zaten.”

Hield je het een beetje vol? “Ja, maar als je echt resultaat wilt zien, moet je het minimaal een maand volhouden.

Het lastigste was dat je over alles wat je gebruikt moet nadenken. ’s Ochtends bedacht ik alvast wat ik wilde eten en waar ik allemaal boodschappen moest doen.”

ADVALVAS

nr 7 — 20 november 2013

Wat viel je tegen? “Dat het zo’n dure week werd. Normaal haal ik Parmezaanse kaas uit een plastic zakje in de supermarkt. Nu moest ik naar de kaasboer.

Daar kostte 150 gram al zes euro. Ik heb daarom niet alles biologisch gekocht, dat zou nog duurder zijn. Als je een beetje creatief bent, kun je in de supermarkt ook nog veel kopen. Zo legde ik bijvoorbeeld mijn tomaten los op de boodschappenband. Op de voorste tomaat plakte ik dan het prijsstickertje. Verder is het heel lastig om ongezonde dingen te kopen.

Chips moet je bijna zelf maken, die zitten allemaal in plastic verpakkingen. Net als verzorgingsproducten.”

Heb je nog mensen bekeerd? “Nee, dat niet. Ik heb het er met veel mensen over gehad. De meesten vonden het een supergoed idee, maar wel erg veel gedoe.

Mijn huisgenootje riep trouwens enthousiast dat ze al plasticloos was. Maar ze bedoelde alleen maar dat ze haar eigen boodschappentas meeneemt naar de supermarkt.”

Dat je hier trouwens tijd voor had.

Je nevenactiviteiten dit jaar zijn wat overdreven. “Eerst zei ik ook dat het me niet uitkwam. Maar eigenlijk komt zoiets nooit uit. Ik heb inderdaad een druk jaar. Daarom heb ik geaccepteerd dat ik misschien iets langer over mijn master zal doen. Dat vind ik niet erg.

Mijn eerste jaar op de VU heb ik rustig rondgekeken. Omdat ik meer wilde leren, ben ik vrijwilligerswerk gaan doen. Zo werd ik lid van de studentenvakbond SRVU. Er ging een wereld voor me open. Ik wil studenten graag helpen.

Plasticvrije week De Wereldwinkel VU organiseerde onlangs een plasticvrije week. Wie op Facebook foto’s deelde van het plasticloze experiment, kon een speciale herbruikbare waterfles winnen.

Jessica Straatman 2013 Master culture, organization & management Studentlid faculteitsbestuur Sociale Wetenschappen Trainer bij landelijke studentenvakbond LSVb Lid reiscommissie studentenvereniging Extensus Bestuurslid SRVU Vrijwilliger Wereldwinkel VU 2011-2013 Honoursprogramma, VU 2010 -2013 Bachelor bestuursen organisatiewetenschap, VU 2008- 2010 Propedeuse hbo vastgoed en makelaardij

Maar ik doe al deze dingen vooral omdat ik het heel erg leuk vind.”

Kijkt je familie op van al je activiteiten? “Ik ben een laatbloeier.

Tijdens de twee jaar op het hbo heb ik vooral genoten van het studentenleven. Mijn ouders waren vrij sceptisch toen ik met slechte cijfers overstapte naar de universiteit. Ze dachten dat het niks zou opleveren en het hen vooral veel geld zou kosten. Ik ben weer een tijdje thuis gaan wonen omdat ik het serieus wilde aanpakken. Voor mijn eerste tentamen had ik een tien. Dat cijfer had ik nooit eerder gezien!”

Jij bent het bewijs dat hbo-studenten het wel goed kunnen doen op de universiteit. “Zeker. Op de havo en het hbo wist ik nog niet wat ik wilde.

Maar deze studie vind ik ontzettend leuk. Daar wil ik ook mijn best voor doen. En op een gegeven moment besef je dat je steeds een stapje hoger kunt doen. Je bent niet bang meer dat het je niet lukt. Daarom vind ik zo jammer dat het voor hbo-studenten nu moeilijker is om naar de universiteit over te stappen. Sommige mensen komen gewoon wat later op gang.”

7

Europe’s borders must stop bleeding Who could save human lives and put an end to both organized crime and the abuse of migrants’ rights?

Europeans can do it.

BY PAOLO CUTTITTA ILLUSTRATION BAS VAN DER SCHOT

E

uropean asylum and migration control policies keep raising death rates at the European borders, as the migrant boat tragedy of October 3rd demonstrates. It appears nonsensical that, while demographic and economic developments make the European labour market and welfare systems dependent on immigration for the next decades, EU countries still hesitate to open viable avenues for the legal entry of foreign workforce.

Similarly, while 80% of those who are forced to leave their homes because of conflicts or persecutions find refuge in developing countries, Europe keeps its door locked even for refugees from neighbouring countries like war-torn Syria. The 366 Somalis and Eritreans who lost their lives only half a mile off the Italian island of Lampedusa would have been granted refugee status in Italy, if only they had arrived there alive. They had set off from Libya, where – like in all North African countries – no effective protection is granted to refugees, and sub-Saharan migrants are subjected to gross human rights violations by local authorities and smugglers alike.

8

Regardless of the situation in countries of origin and transit (and regardless of the fact that the overwhelming majority of those who reside irregularly in Europe have entered EU territory regularly, and then overstayed their entry visa, or have entered irregularly by land rather than by sea), Europe keeps trying to prevent migrants from leaving the southern coast

of the Mediterranean, especially after Italian push-back operations returning third country nationals to Libya were ruled unlawful by the European Court of Human Rights in 2012.

Indeed, Italy and the EU have long been extending controls far beyond the official demarcation lines of their territorial borders, to include international waters

nr 7 — 20 november 2013

ADVALVAS

opinie

wisselcolumn

Zwetend onderwijs as well as the territories of countries of transit and origin. Such countries have been offered incentives and rewards for acting as the delocalised border guards of Europe. As a consequence, migrants die not only during the Mediterranean crossing, but also while setting off from North Africa (two migrants were shot dead by the Libyan Coast Guard in early October), or in the desert (92 people died of dehydration in northern Niger, while heading towards the Mediterranean, at the end of October). The European Council meeting of October 23rd, after expressing “deep sadness at the recent and dramatic death of hundreds of people in the Mediterranean”, came to the conclusion that “the fight against trafficking and smuggling of human beings should be stepped up”, not only in the EU but also in countries of origin and transit. The EU Council also called for a reinforcement of Frontex (the EU border agency) and the implementation of EUROSUR (the new surveillance system for the Mediterranean).

Thus, European countries refuse to acknowledge that it is prohibitionist measures that pave the way for smuggling networks. Only opening humanitarian corridors for refugees from crisis regions, as well as effective legal entry channels for other migrants, could save human lives and put an end to both organized crime and the abuse of migrants’ rights.

Reactions are welcome at redactie.advalvas@vu.nl.

ADVALVAS

nr 7 — 20 november 2013

foto StudioVU/Yvonne Compier

Paolo Cuttitta is post-doc researcher Faculty of Law, VU

D

Nico van Straalen hoogleraar dierecologie

keuze maken. Bij welk shirt kregen ze het e lezer van mijn columns gevoel: met deze jongen zou ik wel in bed weet dat ik een voorstanwillen liggen? Vervolgens hebben we de der ben van afwisselend jongens en meisjes ‘gegenotypeerd’ voor onderwijs en minder gangeen gen dat te maken heeft met het waarbare onderwijsmethoden. nemen van androstenon, een veronderOm mijn reputatie waar stelde signaalstof die een rol zou spelen te maken, ging ik vorige bij het aangaan van seksuele relaties. De week een eindje hardlopen door het Wistheorie is dat vrouwen bij de keuze van en Natuurkundegebouw. Met vijftien een partner een voorkeur hebben voor mannelijke studenten renden we de trap iemand die in genetisch op naar de zesde verdieopzicht anders is dan ping, toen naar de andere zijzelf. kant van het gebouw en Bij welk shirt Het rennen door de daar weer met de trap naar kregen ze het gangen was functioneel; beneden, vervolgens over gevoel: met deze het diende ertoe mannede begane grond terug jongen zou ik lijk zweet te produceren. naar de practicumzaal. wel in bed willen De keuzeproef illustreert Hoogleraren aardweeen belangrijk principe tenschappen sprongen liggen? uit de evolutiebiologie. verschrikt opzij voor het Maar toch vraag ik me af: aanstormend geweld van heeft het nut om dit soort een groep biologen. capriolen uit te halen om Ik had de jongens je onderwijs spannender gevraagd om de nacht te maken? In dezelfde tijd hadden de van tevoren een T-shirtje te dragen en studenten een belangwekkend artikel dan zonder deodorant te gebruiken, kunnen lezen. Maar het kan me niet schemet het shirt nog aan, op het practicum len. Ik vind het zelf zo leuk om dit soort te verschijnen. Aan hun nachtelijke dingen te doen. Ik geef onderwijs op de lichaamsgeur voegden we nog wat vers manier die ik zelf leuk vind. Is dat geen zweet toe door onze hardloopactie in goed didactisch principe? In ieder geval het gebouw. Nadat we uitgehijgd waren, houd je er als docent plezier in, wat ook legden we de identieke T-shirtjes op een veel waard is. rij neer. Vervolgens werden de vrouwelijke studenten één voor één binnengelaten en mochten ze door te ruiken een Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

9

Engagement

10

nr 7 — 20 november 2013

ADVALVAS

wetenschap

De straat op of de bankjes in Waarom worden mensen lid van een politieke partij en kiezen anderen voor een protestbeweging? Socioloog Bert Klandermans krijgt 2,23 miljoen euro om dat uit te zoeken. door peter breedveld foto’s studiovu/riechelle van der valk

ADVALVAS

nr 7 — 20 november 2013

11

Engagement

M

12

‘Ik wil mijn eigen plan trekken’ Princess Attia (21), rechtenstudent, oud-bestuurslid van de SRVU en initiatiefnemer van OnzeVU en PrincessPlasticFree.

“Student zijn is zoveel meer dan in de collegebanken zitten. Natuurlijk is het diploma belangrijk, maar ik leer nu dingen en ontwikkel me op een manier die ik zou missen als ik me alleen tot studeren beperkte.

Daarom ben ik met verschillende projecten bezig.

PrincessPlasticFree zette ik op toen ik me realiseerde dat echt óveral plastic in zit. Ik vroeg me af of je een maand kunt leven zonder plastic te gebruiken. Dit was vooral een persoonlijk streven, maar veel mensen sloten zich bij mij aan.

Ook ben ik druk met OnzeVU, een project waarmee we een positiever geluid over de VU willen uitzenden.

In Amerika bijvoorbeeld zijn mensen heel erg trots op hun universiteit en slapen ze zelfs in hun universiteitstrui. Maar hier gaan mensen meteen na hun college weer naar huis. Ik ben wel trots op de VU, en ik wil anderen dat gevoel graag ook geven.

foto StudioVU/RvdV

assademonstraties kennen we in Nederland vooral van de televisie.

Van het Tahrirplein in Egypte, van Griekenland en enige tijd geleden in Brazilië, waar tienduizenden de straat op gingen in protest tegen de verhoging van de ov-tarieven.

In Nederland was de laatste echt grote ven? “De protesten rond Zwarte Piet, protestdemonstratie in 1983: 550.000 zowel voor en tegen, spelen zich grotenmensen deden toen mee aan een protestdeels af op internet”, aldus socioloog Bert actie tegen de plaatsing van nieuwe Klandermans. “Het is ongecontroleerd, kernwapens, de kruisraketten. (Wel trok moeilijk beheersbaar en media als Faceeen demonstratie tegen de oorlog in Irak book en Twitter zijn heel individualisin 2003 70.000 deelnemers en een grote tisch en laagdrempelig. Je hoeft niet veel demonstratie tegen het afschaffen van te doen om je ergens bij aan te sluiten en vervroegde pensionering in 2004 bracht een grote demonstratie is geen kwestie maar liefst 250.000 deelnemers op de van grote aantallen ontevredenen. Je been.) hebt een politicus nodig of een beweging De massale demonstratie tegen kernwadie die aantallen weet te mobiliseren en pens was een keurige: de krakers liepen te organiseren.” gebroederlijk naast brave kerkgangers.

Dat was bij de protesten tegen kernwaOpa’s met kleinkindepens heel anders. Daar ren, ouderen, jongeren; ging het om een breed mensen van alle rangen en gevoeld verzet tegen een ‘Mensen standen. regeringsbesluit waarover protesteren En nu? Enkele honderden maanden was gedebatvooral als ze geen mensen protesteerden teerd. Vakbonden en vertrouwen in onlangs voor het behoud kerkelijke organisaties, de politiek meer van Zwarte Piet, een kweszoals het IKV, hebben tie die ons land desalnietbijna een jaar de tijd gehad hebben’ temin - volgens sommige om mensen te mobiliseren buitenlandse corresponen de demonstratie - in denten - aan de rand van samenwerking met lokale een burgeroorlog bracht. overheden en politie - te De gemoederen lopen in organiseren. elk geval erg hoog op.

“De organisatie had ook een enorm Protesteren op internet netwerk van kleinere organisaties tot En dan toch maar een paar honderd haar beschikking”, aldus Klandermans. mensen op het Malieveld. Waar is de Hij heeft later nog onderzocht wat er drang tot protesteren van weleer geblegeworden was van de mensen die actief

Ik heb me niet bij een organisatie of partij aangesloten, maar doe veel dingen juist vanuit mezelf. Op deze manier ben ik veel vrijer en hoef ik me niet aan allerlei door anderen verzonnen uitgangspunten te houden.” (NS) Lees ook het interview met Jessica Straatman over de plasticvrije week op pag 6 nr 7 — 20 november 2013

ADVALVAS

‘Mijn project komt vanuit mezelf: dat is spannender’

ADVALVAS

nr 7 — 20 november 2013

Michel Scholte (27) haalde zijn bachelor cum laude en rondt zijn master sociologie af. Hij is oprichter van True Price en zet zelfstandig projecten op.

“Ik wil maatschappelijke betrokkenheid centraal stellen in mijn werk en leven. Ik denk dat iedereen de wereld wel wil verbeteren, alleen pakt niet iedereen dat ook echt aan.

True Price is een sociale onderneming die de échte prijs van producten berekent. We kijken dus niet alleen naar de winst van een bedrijf, maar juist ook naar sociaalecologische factoren, zoals onderbetaling, gezondheid, veiligheid, CO2-uitstoot, water en biodiversiteitverlies. Dit maken we zichtbaar en verbeteren we, samen met bedrijven als AkzoNobel en Tony’s Chocolonely.

Daarnaast ben ik lid van Worldconnectors en Global Shapers. De reden dat ik zelf allerlei dingen opstart en me niet aansluit bij een politieke partij, is omdat dat uit mezelf komt. Dat vind ik het leukst.

Bovendien is het initiëren van iets nieuws heel spannend: je hebt een eigen idee en dat kun je tot iets maken waarin mensen gaan geloven en waarbij bedrijven zich aansluiten.

foto Ed Lonnee

die we onderzoeken zijn Polen, Hongarije, Brazilië en Argentinië, landen die betrekkelijk kort geleden een dictatoriaal waren in de antikernwapenbeweging. regime hadden. Het vertrouwen in de “Een deel was nog actief in kleinere orgaoverheid is daar minimaal en de politieke nisaties, een deel was teruggegaan naar partijen zitten nog in een leerproces. Ze waar ze vandaan kwamen: de kerken en missen de ervaring en de routine van de vakbonden. En een deel was getrouwd politieke partijen in de oude democratieen had kinderen gekregen.” ën. Daarvan onderzoeken wij: Nederland, Zwitserland, Duitsland en de Verenigde Iets voor linkse mensen Staten.”

Daarvoor is geen nieuwe generatie in de plaats gekomen. “Maar jongeren zijn heus De keuze voor de te onderzoeken landen hangt samen met Klandermans’ netwerk: nog wel in beweging te krijgen”, meent het zijn landen waar hij goede academiKlandermans. “Alleen zijn de grote bewesche contacten heeft. “Het is belangrijk gingen er niet meer.” Dat is anders in om bij zo’n breed onderzoek met mensen Frankrijk en Duitsland, waar nog behoorte werken die goed op lijk vaak massaal wordt elkaar zijn afgestemd”, gedemonstreerd. aldus Klandermans. Maar Klandermans is een expert ‘Jongeren zijn nog de keuze heeft ook te op het gebied van protestwel in beweging te maken met de karakterisdemonstraties en onlangs krijgen, maar niet tieken van de landen. kreeg hij een Advanced meer massaal’ “Nederland is, behalve het Investigator-beurs van land waar ikzelf woon en 2,23 miljoen euro van het werk, ook het enige van European Research Counde vier landen met een cil voor een grootschalig omvangrijke rechts-radionderzoek naar de politiecale populistische partij”, ke participatie van burgers aldus Klandermans. En in in vier jonge en vier oude Zwitserland worden veel democratieën. Gaan ze politieke beslissingen genomen op basis de straat op of sluiten ze zich aan bij een van referenda die óf door een partij óf een politieke partij? En verschilt dat van land burgerbeweging worden opgezet.” tot land?

“Het hangt natuurlijk samen met de poliIedere burger zijn eigen actie tieke geschiedenis van een land”, zegt In de VS is de scheiding tussen partijpoliKlandermans. “De jonge democratieën

Het is in deze tijd wel makkelijker geworden om iets op te zetten. Via sociale media en e-mail kun je eenvoudig gelijkgestemden vinden. Met Word kun je een mooi beleidsplan maken, met Powerpoint een presentatie en met een website heb je een voordeur voor je bedrijf. ” (NS)

13

Engagement

Zijn idee voor dit onderzoek is begonnen met de constatering dat politicologen doorgaans de partijpolitiek onderzoeken en sociologen de bewegingen. “Maar ze praten nooit met elkaar en daardoor blijven die onderzoeksgebieden ook gescheiden, terwijl er zoveel vragen te beantwoorden zijn als die twee wél worden geïntegreerd: Wat zijn de motieven van mensen om zich wel of niet in te laten met de politiek? Wanneer spreken politieke partijen en maatschappelijke bewegingen burgers aan? Welke kansen en beperkingen leggen overheden op?

‘Bij een politieke partij is de reikwijdte veel groter’ Bas de Groot (26), masterstudent strafrecht, is lijsttrekker van de ChristenUnie Amsterdam.

“Amsterdam is fantastisch, ik hou van de stad en geloof in de menselijke waardigheid. Dat is de belangrijkste reden om me in te zetten voor de ChristenUnie. Als je kijkt naar prostituees of vluchtelingen is er helemaal niet zoveel gerechtigheid. Op de Wallen worden vrouwen misbruikt door ramptoeristen, ze verhuren hun eigen lichaam en moeten veel geld afstaan aan pooiers. Ook vluchtelingen leven in Nederland in onzekerheid: ze kunnen vaak niet terug naar hun eigen land, maar kunnen hier ook niet werken. Daar wil ik iets aan doen.

Er gebeuren al een heleboel goede dingen, zo zijn er bijvoorbeeld veel mensen die ludieke acties opzetten voor een goed doel. Dat vind ik ook heel belangrijk, maar ik heb me juist aangesloten bij een politieke partij omdat de reikwijdte veel groter is. Als ik in de gemeenteraad kom, kan ik invloed uitoefenen op de regelgeving en daarmee meer gerechtigheid creëren. Zo kan ik persoonlijk kleding brengen bij vluchtelingen, maar het zou helemaal mooi zijn als ik door middel van een motie in de gemeenteraad structurele opvang kan regelen.” (NS)

14

tiek en activisme vager dan in Europa, meent Klandermans. “Denk aan de conservatieve Tea Party, die voortkomt uit de Republikeinse partij. In verkiezingstijd zuigen de twee belangrijkste politieke partijen dit soort bewegingen op, en na afloop gaat iedereen weer apart lobbyen.”

Hongarije heeft een rechts-autoritair regime dat veel tegenstand onder de bevolking oproept en Polen kent volgens Klandermans een lange historie van politieke hervormingen. Brazilië en Argentinië zijn interessante landen, maar toch ook vooral gekozen vanwege de goede contacten.

“De basisgedachte is dat iedere burger wel iets heeft waarvoor hij in actie komt”, zegt Klandermans. “De vraag is wát dat dan is, en welke actie hij onderneemt.

Doet hij het via de partijpolitiek, via een burgerbeweging of allebei?”

Veel gemopperd Het zegt veel over het karakter van een land: “In sommige landen zul je mensen eerder voor lidmaatschap van een partij zien kiezen, al heeft deelname aan een beweging het voordeel dat je niet gebonden bent aan politieke routines. Bewegingen zie je dus veel in landen waar het vertrouwen in de partijpolitiek onder het nulpunt gedaald is, zoals Griekenland, Spanje en Italië.’”

In Nederland wordt er veel gemopperd, maar het vertrouwen in de politiek is nog altijd het hoogste van Europa, namelijk zestig procent van de bevolking. Al is dat ook veel hoger geweest: tachtig procent.

Dat komt door de korte lijnen tussen burger en overheid, meent Klandermans.

“In Nederland is het betrekkelijk makkelijk om invloed uit te oefenen omdat politici benaderbaar zijn. Dat is bijvoorbeeld in Duitsland al beduidend moeilijker.”

Klandermans: ‘Politicologen en sociologen praten nooit met elkaar’ nr 7 — 20 november 2013

ADVALVAS

Jos Engelen voorzitter Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek

debat

‘De wetenschap deugt wél’

Eenzaam, zo voelde NWO-voorzitter Jos Engelen zich op een debat van de actiegroep Science in transition. ‘Je zou bijna gaan denken dat er iets grondig mis is met de wetenschap.’

S

DOOR WELMOED VISSER cience in transition is een beweging van kritische wetenschappers die vinden dat er veel dingen moeten veranderen in de wetenschap.

Deelt u hun kritiek?

“Nee, helemaal niet. We doen ons best de wetenschap in Nederland zo goed mogelijk in te richten en ik denk dat we daarin redelijk slagen. Ik was verbaasd dat vertegenwoordigers van andere wetenschapsorganisaties, zoals de KNAW, VSNU en WRR, mij daarin niet bijvielen in het debat. De sfeer was negatief. En echt overtuigende verhalen over wat er mis is en hoe het dan wel zou moeten, heb ik niet gehoord. Het bleef erg anekdotisch allemaal.”

ligt primair een taak voor de universiteiten. Laat de critici maar zeggen hoe we de wetenschap anders moeten inrichten.

Die onderzoeksvoorstellen die de onderzoekers onder meer voor NWO moeten schrijven zijn een uitstekende manier om helder te krijgen wat ze eigenlijk echt willen onderzoeken. Dat hoor ik voortdurend van wetenschappers; het schrijven van het voorstel is inspirerend. Degenen die de voorstellen op kwaliteit beoordelen, zijn zelf ook wetenschappers.

“Er zijn wel dingen die we misschien anders moeten inrichten: kleine beurzen afschaffen, waardoor wetenschappers niet voor een paar duizend euro uitgebreide procedures door moeten, bijvoorbeeld. En het is ook erg onbevredigend als je veel meer excellente voorstel-

ADVALVAS

nr 7 — 20 november 2013

Er wordt zo veel gepubliceerd dat niemand het meer kan bijhouden, is een van de kritiekpunten. “Als de vooruitgang van de wetenschap zou afhangen van wat één enkel mens zou moeten kunnen bijhouden, dan hadden we pas echt een probleem.”

Hebben we te veel promovendi in Nederland? “Ik denk juist dat we er te weinig hebben. Het aantal promovendi is de afgelopen tien jaar hard gestegen en dat is goed. Per saldo zitten we nog steeds vrij laag als je vergelijkt hoe veel gepromoveerden andere Europese landen in hun beroepsbevolking hebben.”

Ook als je ze daarna weinig perspectief kunt bieden op een carrière in de wetenschap? “Dat is inderdaad de realiteit: niet elke gepromoveerde vindt een plaats aan een universiteit. Ik ben voor meer geld voor wetenschap, zodat er meer mensen als wetenschapper kunnen blijven werken. De samenleving is overigens ook gebaat bij wetenschappers die overstappen naar de overheid of het bedrijfsleven. Of de politiek. Ik sta ook open voor de discussie of het geld anders moet worden verdeeld, waardoor er in bepaalde vakgebieden mensen bij komen en in andere juist niet. Dat is een zinvolle discussie. En als we met z’n allen vinden dat er te weinig geld naar wetenschap gaat, moeten we dat proberen hard te maken bij de politiek.”

Frank Miedema, decaan van het UMC Utrecht, spreekt van ‘perverse prikkels’ en een systeem dat net zo verrot is als de bankensector. “Ik herken dat beeld helemaal niet. Hij zegt ook dat er te veel mensen promoveren op onderzoekjes die de naam proefschrift eigenlijk niet waard zijn. Als dat aan zijn faculteit zo is, is hij de eerst aangewezene om daar iets aan te doen.”

Wetenschappers hebben het gevoel dat hun vrijheid van alle kanten wordt ingeperkt: ze moeten voorstellen schrijven om aan geld te komen, daarin moeten ze vooraf precies vastleggen wat ze gaan doen, achteraf moeten ze verantwoording afleggen en daarnaast moeten ze ook nog eens college geven en tentamens nakijken.

“Onderwijs- en onderzoekstaken moeten uiteraard in redelijk evenwicht zijn. Daar

len hebt dan je kunt honoreren en dat gebeurt soms. Maar de algemene teneur dat er niets zou deugen van onze wetenschap, deel ik niet.”

Lees ook ‘Actiegroep Science in transition wil lokale afdelingen’ op advalvas.vu.nl>nieuws>11 november.

Jos Engelen

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

15

VIPs

Lannie Ligthart van het Nederlands Tweelingen Register heeft de EFICGrünenthal Grant 2013 voor pijnonderzoek ontvangen. Deze beurs van 20.000 euro besteedt zij aan haar onderzoeksvraag: waarom mensen met een depressie vaak ook pijnklachten hebben.

Peter Gerritsen

Aan de faculteit Godgeleerdheid volgt hoogleraar praktische theologie Ruard Ganzevoort Hijme Stoffels (hoogleraar godsdienstsociologie) op als sectieleider van Praxis.

Deze sectie verzorgt onderwijs en verricht onderzoek op het gebied van praktische theologie, sociale wetenschappen en ethiek.

16

M

oet je een beslissing nemen die belangrijk is voor je welzijn (of dat van anderen?)

Fiets dan langs het Gein, of loop even door het Amsterdamse Bos, en vermijd de binnenstad! In een groene omgeving houden mensen meer rekening met de toekomst. Dat

vond de onderzoeksgroep van psychologiehoogleraar Mark van Vugt. De proefpersonen moesten kiezen: wil je nu honderd euro, of 170 euro over drie maanden? En dan blijkt dat mensen in een natuurlijke omgeving geduld kunnen opbrengen, terwijl mensen in een drukke stad die beloning meteen willen, ook al krijgen

ze minder. De onderzoekers zien kansen voor een duurzame samenleving. Problemen als overbevolking en bodemuitputting zijn immers het gevolg van kortetermijnkeuzes van burgers en overheden. Misschien zouden die vaker een boswandeling moeten maken. Of een woestijn ook heilzaam is, is niet onderzocht. (MS)

Niet zo voorspelbaar

D

e negatieve effecten van onze voorspellingen zijn bij te stellen. Dat is wel veel werk, zei hoogleraar onderwijsneuropsychologie Lydia Krabbendam in de TedxBreda-lezing die zij onlangs hield. Op basis van kleding, huidskleur, accent en sekse voorspellen mensen het gedrag van anderen.

Dat is een trucje van onze hersenen om de overvloed van nieuwe informatie in banen

te leiden. Dat betekent echter ook dat een meisje dat slecht is in wiskunde minder gestimuleerd wordt om door te zetten dan wanneer een jongen met een onvoldoende thuiskomt.

Maar volgens Krabbendam zijn de hersenen flexibel genoeg om de verwachting aan te passen. Door van elk kind, ongeacht sekse en afkomst, het beste te verwachten, wordt die ontwikkeling daadwerkelijk gevoed. (FB)

Sociaal ondernemen

S

ociaal ondernemerschap is te leren. Dat stelt Jeroen Maas in zijn promotieonderzoek.

Maas onderzocht mensen in Bengaalse plattelandsdorpen die een bedrijfje opzetten. Hij constateert dat het sociale doel van de onderneming in eerste instantie de afzetmarkt van het bedrijf lijkt te verkleinen, maar het succes van de ondernemer uiteindelijk juist vergroot. (FB)

Zie proefschrift via tinyurl.com/ sociaalondernemerschap. nr 7 — 20 november 2013

ADVALVAS

rbbmr.nl

Ernst van Deursen

Henri Bal, hoogleraar computersystemen, is sinds kort lid van de Academia Europea, die de Europese Unie adviseert over wetenschap en onderwijs. Jaarlijks organiseert deze Academia een grote conferentie. Lees meer op advalvas.vu.nl>nieuws> 8 november.

De paden op, de lanen in

rbbmr.nl

StudioVU/YC

Hoogleraar politieke besluitvorming Barbara Vis is benoemd tot lid van de Jonge Akademie van de Koninklijke Nederlandse Akademie voor Wetenschappen (KNAW).

De Jonge Akademie is een zelfstandig platform van jonge topwetenschappers.

Op 20 maart 2014 wordt Vis geïnstalleerd in het Amsterdamse Trippenhuis.

onderzoeksnieuws

Meten of vertellen?

D

e eeuwige vraag die historici stellen is: meten of vertellen? Met snelle computers kunnen historici enorme datasets analyseren. Big data zijn daarmee niet langer alleen het terrein van de natuurwetenschappen. Ulbe Bosma, hoogleraar internationale geschiedenis, gaf in zijn oratie van 15 november aan dat er al in de jaren zeventig hooggespannen verwachtingen waren over wat de computer kon doen voor de geschiedbeoefening. Toen vielen de resultaten tegen. Het is de vraag hoe big data nu de geschiedschrijving zullen veranderen. (WV)

Schimmels houden van planten

Klapkerken blijven groeien

A

Wereldwijd zijn er 545 miljoen evangelicalen

B

Zie proefschrift via tinyurl.com/evangelicalen.

ADVALVAS

nr 7 — 20 november 2013

rbbmr.nl

ijna acht procent van de wereldbevolking is evangelicaal. Beleidsmakers moeten meer aandacht krijgen voor deze sterk groeiende religieuze beweging, vindt Cors Visser, directeur van Forum C, een platform voor geloof en samenleving. De evangelicalen doen namelijk veel sociaal en vrijwilligerswerk. Visser promoveerde 13 november op een vergelijkende studie naar evangelicalen in Kenia, Brazilië en Nederland. Evangelicalen is een verzamelnaam voor gelovigen die de persoonlijke ervaring van de verlossing centraal stellen. Daaronder vallen zowel orthodox en bevindelijk gereformeerden als evangelischen, baptisten en pinkstergelovigen. (WV)

rbusculaire mycorrhiza-schimmels zijn lief. Ze nestelen zich tussen de wortels van planten en geven ze mineralen, houden ze vochtig en beschermen ze tegen ziekten, in ruil voor koolhydraten. Bioloog Marie Duhamel heeft in haar proefschrift deze samenwerking tussen planten en schimmels onderzocht. Zij concludeerde dat op deze manier de bodem op een natuurlijke wijze vruchtbaar blijft en de landbouw duurzamer kan worden gemaakt met meer opbrengst, nodig voor de bestrijding van het wereldvoedselprobleem. Maar daarvoor moeten landbouwmethoden wel worden veranderd. Zo moet het aantal gewassen diverser, want arbusculaire mycorrhiza-schimmels gedijen niet goed in een monocultuur. (PB)

Zie proefschrift via tinyurl.com/ marieduhamel.

Aan het werk gezet ‘De scheidslijn tussen een tegenprestatie voor een uitkering en dwangarbeid is dun’, zegt jurist en socioloog Alex Corra. Hij deed onderzoek in 7 gemeenten.

“In een gemeente in Limburg lieten ze mensen op een bakfiets rondfietsen om grofvuil op te halen. Het was algemeen bekend dat de bakfietsers uitkeringsgerechtigden waren. Sommige van hun kinderen werden op school ermee gepest. Dit is een minder gelukkig voorbeeld van onbedoelde effecten die aan een tegenprestatie kunnen kleven.

“Veel gemeenten zijn op zoek naar wat je als wederdienst mag vragen voor een uitkering. Of een tegenprestatie wel of niet door de beugel kan, heeft vaak met de details in de uitvoering te maken: hebben mensen een redelijke vrijheid hun werk zelf in te richten? Doen ze nuttig werk?

Verdringen ze geen betaalde krachten? Doen ze hetzelfde als mensen met een taakstraf? Zijn de werktijden redelijk?

“Je zit heel snel in een grijs gebied.

Zoals de Zeeuwse gemeente die door de rechter op de vingers werd getikt omdat ze van uitkeringsgerechtigden een tegenprestatie vroeg van 35 uur per week. Als ze het een reïntegratietraject hadden genoemd, was het waarschijnlijk wel goedgekeurd.

Maar 35 uur als tegenprestatie vond de rechter te veel. Er zijn ook projecten die leiden tot een betere sociale integratie, zoals in Huizen, waar uitkeringsgerechtigden een alcoholvrij café zijn begonnen.” (WV)

Voor Corra’s essay zie: tinyurl.com/ tegenprestatiebijstand.

17

Leiderschap

18

nr 7 — 20 november 2013

ADVALVAS

bestuur

Een groot ego is een slechte Tomtom Sterke leiders krijgen vaak te weinig tegenspraak. De nieuwe VU-voorzitter Jaap Winter kent dat gevaar, en adviseerde al menig vastgelopen bestuur.

DOOR Floor Bal illustratie nico den dulk

ADVALVAS

nr 7 — 20 november 2013

19

Leiderschap

raar leiderschap en gedrag aan de VU en nu werkzaam in Tilburg en bij Insead, de leiderschapsopleiding bij Parijs.

D

e baas zijn is niet gemakkelijk. Zeker niet als je een universiteit moet runnen, vol eigenwijze, hoogopgeleide mensen, die allemaal zelf wel weten wat goed voor ze is en je ook nog eens een bestuurscrisis erft van je voorgangers. Maar Jaap Winter, onze nieuwe collegevoorzitter, heeft veel ervaring met het weer in beweging krijgen van vastgelopen besturen.

Passie als strijdkreet Nu Winter naar de VU komt, zal hij als eerste met de andere bestuursleden gaan bespreken wat ze met z’n allen willen bereiken. “Hij zal zijn kaarten op tafel leggen en volledige transparantie bieden en verwachten. Als je van elkaar weet wat je echt wilt bereiken, dan kun je gemakkelijker met z’n allen hetzelfde doel bereiken.” Dat verwacht Kees Cools, hoogleraar corporate finance and governance in Tilburg. Cools is samen met Winter en Erik van de Loo eigenaar van Wintercools en Phyleon. Deze bedrijfjes proberen onder de strijdkreet ‘passion in the boardroom’ besturen van grote bedrijven weer enthousiast te maken voor elkaar en voor hun werk. Met z’n drieën waren ze de afgelopen vijf jaar in te huren om het functioneren van commissarissen en besturen van grote organisaties en bedrijven door te lichten. Ze schreven columns en artikelen over goed bestuur, gaven lezingen en deden evaluaties bij bedrijven. Onder andere Schiphol was hun klant.

“We constateerden dat commissarissen en bestuurders vaak getalenteerde mensen zijn met de beste bedoelingen.

Toch bakken ze er soms weinig van. Er worden soms beslissingen genomen waarin weinigen vertrouwen hebben”, vertelt Erik van de Loo, tot april hoogle-

20

Last van ego Waar hebben die besturen dan last van?

Vooral van hun eigen ego, meent Van de Loo. “Bij leiderschap gaat het altijd over problemen waarbij de oplossing niet evident is. Mensen worden gevraagd omdat ze veel ervaring hebben en zo goed zijn. Daar gaan ze zich naar gedragen.

Voor zulke grote meneren en mevrouwen is het moeilijk om te erkennen dat ze iets niet weten. Terwijl de kwaliteit van het bestuur verbetert als ze soms durven toe te geven dat ze niet direct een oplossing hebben. Met een veilig klimaat, waarin bestuurders elkaar daarin durven te vertrouwen, ontstaat er ruimte om echte oplossingen te creëren.”

“Het dilemma van de succesvolle ceo”, noemt Kees Cools het. “Voor een bestuurder wordt gezocht naar een getalenteerd en doelgericht persoon die de weg moet wijzen. Vastberadenheid en charisma zijn noodzakelijk. Je kunt niet hebben dat een leider telkens van plan verandert en overal een goed idee in ziet. Maar zodra iemand succes krijgt, begint de ellende.

Succesvolle ceo’s denken dat ze over water kunnen lopen en dat al het succes aan hen te danken is. Er ontstaan narcistische zonnekoningen. Om dit te voorkomen, moet je een goede raad van toezicht hebben die ook op dit soort gedrag let.

Het is een valkuil voor elke leider.”

Wantrouwen Maar juist in die de samenwerking met de raad van toezicht ontstaat er vaak een spiraal van wantrouwen, zegt Cools.

“Leden van de raad zijn altijd parttimers.

Die komen eens in de zes weken langs.

Ze zijn vaak niet goed op de hoogte van wat er speelt, maar hebben wel kritische vragen. Als bestuur is het soms moeilijk om voldoende respect voor hun inbreng te hebben. Ze zien de kritiek als wantrouwen in hun eigen vaardigheden. Vervolgens slaat het bestuur dicht en denkt de raad van toezicht dat er echt iets aan de hand is. Op die manier valt er moeilijk samen te werken.”

Ook de VU leek hier last van te hebben, zegt hij. “Dat komt niet doordat het

‘Succesvolle ceo’s denken dat ze over water kunnen lopen’

Idealist met liefde voor academische wereld Kan het bestuur van de VU meer passie gebruiken?

“Zeker”, meent hoogleraar Erik van de Loo. “Ik kan alleen afgaan op wat ik in de wandelgangen hoorde. Maar het is wel duidelijk dat er tot een aantal maanden terug geen goede sfeer rondom het college van bestuur heerste.”

Hij verwacht dat zijn collega Jaap Winter de geschikte persoon is om daar verandering in te brengen. “Het wordt een heel uitdagende taak voor hem, maar hij wil het graag. Met zijn kennis en ervaring wil hij bijdragen aan het bestuur van de universiteit. Hij is heel oprecht idealistisch.

Zijn voordeel is dat hij hoogleraar is. Hij heeft liefde voor de academische wereld en het onderwijs. Dat geeft hem gezag. Hij is geen interim-manager die even geparkeerd wordt.”

Ook hoogleraar Kees Cools vindt Winter geschikt voor de functie: “Jaap gaat nu iets doen wat hij altijd vanaf de zijlijn heeft bekeken. Hij heeft een visie ontwikkeld over hoe een organisatie in de top moet functioneren. Hij heeft de passie om het doel te bereiken. Het gaat hem niet om de status van de functie, al vindt hij dat stiekem misschien ook wel leuk, maar om het werk dat hij gaat doen.”

Loopt Winter, al voor zijn aanstelling een succesvol man, het risico dat zijn ego er met hem vandoor gaat? Cools is daar niet heel erg bang voor. “Net als bij alle succesvolle leiders is dat gevaar ook bij hem aanwezig. Maar hij weet dat het zo werkt en zal er zeker alert op zijn.” nr 7 — 20 november 2013

ADVALVAS

incompetente mensen zijn. Het is een fundamenteel probleem dat is ingebakken in de relatie tussen elk bestuur en zijn toezichthouders.”

‘Veel besturen raken gaandeweg de passie voor hun werk kwijt’

Relatietherapie Hopelijk kan Winter het enthousiasme in de bestuurskamers weer terugbrengen.

“De tragiek van het leiderschap is dat veel besturen gaandeweg de passie voor hun werk kwijtraken”, zegt Van de Loo. “Ze raken zo afgeleid door de waan van de dag en de politieke intriges dat ze uit het zicht verliezen waarvoor ze het eigenlijk allemaal doen.”

Om het enthousiasme weer terug te krijgen, lieten Winter, Cools en Van de Loo bestuurders met elkaar in gesprek gaan.

“Even afstand nemen en kijken wat er gebeurt. In de drukte van de dag schiet het hebben van echte gesprekken er vaak bij in”, verklaart Van de Loo. “In zekere zin is het relatietherapie”, zegt Cools. “Je kijkt hoe mensen met elkaar omgaan, hoe de verhoudingen binnen een team liggen en wat de ongeschreven regels zijn. Je hoeft geen vrienden te worden, maar je moet wel elkaars drijfveren en ambities kennen. Met elkaar afspreken over hoe je met elkaar om wilt gaan, is iets anders dan gaan boomknuffelen. Het draait om de inhoud.”

Man op de maan Om dat voor elkaar te krijgen kun je als bestuur en raad van toezicht een declaration opstellen. Dat is niet slechts een intentieverklaring. Nee, het is een proclamatie van wat je wilt bereiken. Linksom of rechtsom, het moet gebeuren. “Vergelijk het met Kennedy die een man op de maan wilde zetten. Hoe, dat wist hij nog niet en dat maakte hem niet uit”, vertelt Cools. Zijn naast de declaration ook de spelregels afgesproken, dan kan het bestuur weer doelgericht aan de slag.

ADVALVAS

nr 7 — 20 november 2013

21

mail

Reacties (max. 300 woorden) op Advalvas-artikelen zijn welkom op redactie.advalvas@vu.nl. De redactie behoudt zich het recht voor uw bijdrage eventueel in te korten.

Schrijnend ‘Opheffen geoarcheologie is heel verdrietig’. Zo kopte de vorige Advalvas het interview met Henk Kars, hoogleraar geo- en bioarcheologie. Natuurlijk is dat heel verdrietig wanneer een prachtig instituut wordt opgeheven. Wanneer het echter met incorrecte argumenten gebeurt, is het schrijnend! En niet respectvol naar de medewerkers die zich jarenlang met hart en ziel hebben ingezet. Bauke Oudega,

onze eigen decaan, is altijd heel betrokken geweest bij onze afdeling. Hij beweert dat er nooit een bacheloropleiding geoarcheologie is geweest. Echter, vanaf het begin van onze afdeling in 2001 is er een bachelor geoarcheologie geweest, in een succesvolle samenwerking met aardwetenschappen, geoarcheologie en letterenarcheologie. De laatste studenten van deze bachelor zijn zojuist afgestudeerd.

Als archeoloog moet mij ook nog van het hart dat Oudega te lichtzinnig denkt over hoe eenvoudig het is samen te werken met bètawetenschappers met een alfa-achtergrond. We spreken namelijk als het ware elkaars taal niet. En dan kunnen er nog zulke mooie technieken en apparaten zijn, als we elkaar niet begrijpen, komt er geen synergie. Geoarcheologie creëert deze synergie wél, en heeft dat tijdens haar

bestaan in ruime mate bewezen.

Dit voor Nederland en de omringende landen unieke aspect raken we kwijt met de opheffing.

Martine Melein, archeoloog van Mesopotamië, buitenpromovendus bij de afdeling Geo- en Bioarcheologie, MSc-coördinator van de tracks Archaeometry en Landscape Archaeology

advertentie

UNIVERSITAIRE DEBATREEKS

ONDER LEIDING VAN VU-MODERATOR FELIX ROTTENBERG MET O.A. EBERHARD VAN DER LAAN, HERMAN VAN ROMPUY EN PIETER HILHORST VOOR INFORMATIE EN AANMELDEN: WWW.VUCONNECTED.NL

22

nr 7 — 20 november 2013

ADVALVAS

Ideeën

recensie

Eindelijk eens een boek waarvan je vrolijk wordt Als je alles meteen zou uitvoeren dat in ‘Het Beste Idee Van 2013’ staat, wordt 2014 een heel mooi jaar.

W

DOOR Welmoed Visser

at moet je nou met meer dan honderd goede ideeën van meer dan honderd wetenschappers, kunstenaars, journalisten en schrijvers?

Kunnen we iets daarmee als plan voor de toekomst? Eigenlijk niet, daarvoor is het te veel een allegaartje van uitvindingen, persoonlijke opvattingen, stokpaardjes en plannen. Maar toch is Het Beste Idee Van 2013 een fijn boek: om op ideeën te komen, om inspiratie op te doen en vooral om vrolijk van te worden. Want als er zo veel mensen met zulke goede ideeën rondlopen, dan moet het wel goedkomen met de wereld. En dat is een fijne, opbeurende gedachte, half november als regen en chagrijn de wereld hebben overgenomen. Nee dus, gewoon: haardvuur aan, glas wijn erbij en dit boek op schoot.

Goed voor de buurt Wat zijn dan die goede ideeën? Sommige zijn verbluffend simpel. We moeten beginnen met minder betaald werken, vindt historicus en publicist Rutger Bregman. Hij heeft natuurlijk groot gelijk, zo onmisbaar zijn we allemaal niet. Hebben we eindelijk tijd om zelf courgettes te verbouwen, een winterjasje voor onze cavia te haken en uit te slapen. Hoe minder tijd we in deplorabele kantooromgevingen doorbrengen, des te beter voor ons collectieve welzijn.

En verder? Opvallend is dat veel ideeën eigenlijk buurtinitiatieven zijn: een leeszaal in Rotterdam, gerund door twee

ADVALVAS

nr 7 — 20 november 2013

buurtbewoners, waar mensen bij elkaar komen om te lezen en over boeken te praten. Eerder ouderwets dan innovatief, maar waardevol nu op veel plekken bibliotheken zijn verdwenen.

VU-hoogleraar Halleh Ghorashi haalt een Amsterdams buurtinitiatief aan: buurthuis de Meevaart in de Indische buurt, waar de medewerkers het lef hadden om tegen het stadsdeel te zeggen dat ze hun eigen beleidsplannen en rapporten wel achteraf schrijven, omdat ze zich niet willen bezighouden met bureaucratische rompslomp. Als het stadsdeel vindt dat het anders moet, geven ze de sleutel van het pand gewoon terug. Ze hebben vertrouwen geëist en doen fantastisch werk voor de buurt, stelt Ghorashi.

Briljante mislukkingen vind je ook nog techSeán Hannan laat Dan nologische ideeën, zoals je moderne mythen rattenbreinen verbinden via een fonograaf via internet, internet voor horen robots en nieuwe wiskundige inzichten over hoe een berg sinaasappels zich gedraagt. En sommige ideeën ontroeren: hoe je chemotherapie voor kinderen toch nog enigszins acceptabel maakt door het te presenteren als ‘drank’ voor superhelden.

Advalvas-hoofdredacteur Marieke Schilp was geraakt door een idee van kunstenaar Seán Hannan die moderne mythen (die rondwaren op internet) via een fonograaf laat horen, alsof het verleden tot ons spreekt.

VU-neuropsycholoog Jelle Jolles is enthousiast over de Maker Faire, een soort jaarmarkt waar kinderen in contact komen met uitvinders, knutselaars, hackers en nerds, om iets over techniek te leren.

En mocht het toch niets worden met al die ideeën, dan kunnen we altijd nog terecht bij het Instituut voor Briljante Mislukkingen, om anderen van onze fouten te laten leren. Wat op zich weer een briljant idee is, natuurlijk.

Ad Valvas geeft 3 exemplaren weg van Het Beste Idee Van 2013.

Daarvoor willen we wel jouw eigen beste idee weten.

Mail het naar: redactie.advalvas@vu.nl.

Het Beste Idee Van 2013, samengesteld door Jos Baijens, Uitgeverij De Wereld, 314 pagina’s.

Prijs €14,95

23

Ivo van Stokkum voorzitter onderdeelcommissie FEW

opinie

‘Bètafusie komt van onderop’ De onderdeelcommissie van Exacte Wetenschappen is voor de bètafusie.

Voorzitter Ivo van Stokkum verwacht dat de centrale ondernemingsraad uiteindelijk ook voor zal stemmen.

D

e OR heeft nog geen mening over de bètafusie.

Waarom moet de raad volgens u voor stemmen?

“Het is belangrijk voor de concurrentiepositie van de bèta’s. In de Amsterdam Faculty of Science [AFS] kunnen we meer kleine opleidingen blijven aanbieden, we kunnen beter grote Europese subsidies aanvragen en we kunnen ons beter positioneren als hét bèta-instituut van Amsterdam. Samen zijn we aantrekkelijker voor studenten, promovendi en andere samenwerkingspartners. Deze fusie is niet van bovenaf opgelegd, het is een logische ontwikkeling. Op de werkvloer wordt al jaren samengewerkt.”

Snapt u de zorgen van tegenstanders en mensen van andere faculteiten?

“Natuurlijk begrijp ik die. Dit is de grootste verandering binnen de VU sinds haar oprichting: het gaat om ongeveer een derde van de totale omzet. Dan moet je alles goed regelen: voor de medewerkers en studenten in de nieuwe faculteit, maar ook voor de achterblijvers. We zitten middenin dat proces.”

24

Paradepaardje Het Advanced Research Centre for Nanolithography moet een topinstituut worden voor halfgeleideronderzoek. De samenwerkingspartners ASML (hightechbedrijf), FOM (Stichting voor Fundamenteel Onderzoek der Materie) en wetenschapsfinancier NWO hadden niets in het plan gezien als ze niet hadden verwacht met de Amsterdam Faculty of Science te kunnen samenwerken, denkt Ivo van Stokkum. Het instituut begint volgend jaar januari.

Wat vindt u van de nieuwe decaan Karen Maex, die is aangesteld om de gefuseerde bètafaculteit te leiden? “Wij zijn erg blij met haar. We denken dat zij de juiste persoon is om dit te doen.”

Komt haar aanstelling niet te vroeg? “In mijn beleving hoort de commotie die daarover is ontstaan bij de barensweeën van de AFS. De rol van de OR daarin is zeker belangrijk, maar hun boosheid over de aanstelling van Maex vind ik een beetje formalistisch.

Ik denk dat er nog stevig moet worden gediscussieerd, maar uiteindelijk verwacht ik dat de OR het nut van deze fusie zal inzien en vóór zal stemmen.”

U bent zelf natuurkundige. Dat betekent dat u naar Science Park zal verhuizen als de fusie doorgaat. Hebt u daar zin in?

“Wij zitten in een oud gebouw en hebben gelukkig nog eigen werkkamers. Ik weet niet of dat zo gaat blijven in de nieuwe bètagebouwen van de UvA en de VU. Het is deels een andere discussie, maar voor veel medewerkers is een eigen werkplek belangrijker dan of ze nu op de VU-campus of in Science Park zitten.”

Ivo van Stokkum

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 7 — 20 november 2013

ICOON rbbmr.nl

DOOR Welmoed Visser Foto STUDIOVU/Yvonne Compier

OR-leden klagen dat er nog te veel onduidelijkheid is rondom de fusie.

“Daar heb ik dan weer minder begrip voor. De plannen zijn uitgewerkt in een document van meer dan honderd pagina’s. Natuurlijk zijn er onzekerheden, die blijf je houden. Je baseert je altijd op een inschatting van hoe dingen zullen lopen.”

ADVALVAS

COLUMN

Twee biertjes maar José Verwaal derdejaars antropologie

FOTO StudioVU/Yvonne Compier

I

neens staat hij voor me: “Hééé! Ik ben Nick en ik vraag me af: denk jij weleens na over armoede?” Oh werkelijk Nick, wat ben jij een filosoof, een levenskunstenaar. Waren maar meer mannen zo diepzinnig.

“Ja, ik ben zelf arm.” We staan bij de hoofdingang van de VU. Hij lacht. “Ik bedoel èchte armoede. Jij ziet er niet arm uit!” Ik bekijk mijn outfit. Moet ik in een vuilniszak lopen omdat ik even geen geld heb?

De opgeblazen jas produceert een riedeltje waar mensen met presentatieangst een puntje aan kunnen zuigen. Voorbij vliegt de menigte, alleen ik en Nick.

“Dat is zes euro per maand, twee biertjes minder maar, daar kun je het toch niet voor láten?”

“Luister, soms heb ik geen geld meer om eten te kopen.” Zou hij doof zijn? “Maar één biertje dan?” “Nee, sorry.” Ik vraag me af waarom ik me verontschuldig.

ADVALVAS

nr 7 — 20 november 2013

“Nou, sterkte dan maar”, grijnst zijn tandpastagebit.

Flikker op met Flikker op met je sterkte, ga je sterkte, ga maatpakken lastigvallen. Zei maatpakken ik dat? Hè, wat jammer nou. lastigvallen Even later ben ik op weg naar een goedbewaard geheim.

In de krochten van de VU bevindt zich een kelder. Daar, verstoken van zonlicht, dien ik de wetenschap. Mijmerend staar ik naar wezentjes die aan Pacman doen denken.

Een kinsteun onder mijn hoofd - de perfecte plek om puistjes uit te knijpen.

Maar dit is serieuzer. Dit experiment tast mijn grijze cellen aan. Een uur lang houd ik me bezig met de vraag: beweegt Pacman naar links of naar rechts? Links, links, rechts, links... Het scherm wordt almaar donkerder, de kinsteun verandert in een zacht kussen. Ik hoop dat neuropsychologen rekening houden met het slaapver-

wekkende effect van hun experimenten.

Acht euro in the pocket. De herfstzon lacht me toe. Wat zal ik eens doen met mijn geld? Opeens verschijnt Nick op mijn netvlies. “Zes euro, twee biertjes maar...” Goed idee, Nick. In The Basket drink ik er eentje. Ach, en ook maar een tweede. Ik heb tenslotte iets te vieren.

Money, money, money! Bij de supermarkt koop ik twee croissantjes.

En dan staat ze voor me: de Nederlandse personificatie van de kindjes in Afrika.

“Ik heb zelf ook geen rooie cent”, blaf ik.

De dakloze kijkt beteuterd. Ze wijst naar mijn croissant. Ik kijk van mijn broodje naar haar. Haar verrotte gebit kan geen glimlach meer produceren, laat staan een tandpastaglimlach. “Hier”, hoor ik mezelf zeggen. Mijn karma neemt ogenblikkelijk toe. Kon ik van karma maar een week lang boodschappen doen.

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

25

Gezondheid

Kopzorgen verdringen rugpijn Bedrijfsarts Marten van Til behandelde in de loop der jaren steeds meer geestelijke problemen. ‘Met een depressie kun je geen wetenschap bedrijven.’

A

DOOR FLOOR BAL ls bedrijfsarts van de VU kan Marten van Til de automatisering alleen maar toejuichen. “Als je op filmpjes uit de jaren vijftig mensen in de Rotterdamse haven met zakken kolen op hun rug ziet sjouwen, dan ben je blij dat dat niet meer hoeft.” Bijna 35 jaar werkte Van Til met zieke werknemers.

Eerst als bedrijfsarts, later als hoofd van de Arbo- en milieudienst van VU en VUmc. Zijn laatste werkdag is 28 november. In die tijd zag hij heel wat veranderen op het gebied van arbeidsziekten. De laatste jaren verschoven de problemen met het bewegingsapparaat, zoals nek-, arm- en rugklachten, meer naar psychische problemen.

Het hoogtepunt van de werkgerelateerde fysieke pijn lag in de jaren negentig toen veel personeelsleden last van rsi hadden.

“Bij de introductie van de computer op de werkplek was daar veel weerstand tegen.

Binnen een paar jaar moest iedereen daarmee leren werken. Mensen maakten zich zorgen over de invloed van de computer op hun gezondheid.”

De eerste berichten over patiënten met een muisarm verschijnen in de Australische pers. Vervolgens slaat het over naar de Verenigde Staten. Pas tien jaar later

26

arriveert de ziekte in Europa. “Terwijl ze hier al die jaren net zoveel met de computer werkten.”

Rust roest Inmiddels hoor je niemand meer over rsi. Hadden al die werknemers last van collectieve aanstellerij? Zeker niet, zegt Van Til. “Die klachten bestaan nog steeds. Als je nu mensen een vragenlijst laat invullen met de vraag of ze computergerelateerde schouder-, arm- of nekpijn hebben, blijkt veertig procent daarvan last te hebben. Het grote verschil is dat mensen niet meer bang ervoor zijn. Indertijd verschenen verhalen in de pers over mensen die door de pijn hun armen niet meer konden gebruiken.

Werknemers die dat lazen, maakten zich vervolgens zorgen dat zij dat ook zouden krijgen. Dan wordt het vervolgens een selffulfilling prophecy. Ze vermeden

Lage ziektecijfers 99 procent van de zieke werknemers wil graag snel weer aan het werk, zegt Marten van Til, hoofd van de Arbo- en milieudienst. Het idee dat mensen zich ziek melden om lekker op de bank te zitten, is volgens hem onterecht.

“De meeste mensen willen niet thuiszitten. Die zijn redelijk tevreden met hun werk en willen weer beginnen. Het enige probleem is dat je na veertien weken aan je situatie went.

Hoe langer je thuis bent, hoe moeilijker het is om weer te beginnen. Daarom laten we tegenwoordig mensen snel weer re-integreren. Met succes. Aan de VU waren de ziektecijfers altijd al laag, maar bij VUmc zijn ze de afgelopen tien jaar gehalveerd: van 8 naar minder dan 4 procent..”

lichamelijk inspanning en durfden hun armen niet meer te gebruiken. Daar werd het alleen maar erger van.”

Nu kunnen de meeste werknemers met rsi door enkele aanpassingen gewoon doorwerken. “Rust roest, zoveel weten we inmiddels. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor mensen met zware rugklachten.

Met behulp van een speciaal oefenprogramma met een fysiotherapeut en gesprekken met de werkgever over wat er mogelijk is, gaan mensen gemiddeld drie maanden eerder weer aan het werk.”

Niet naar de Drie Dwaze Dagen Door de afname van zwaar fysiek werk en de verbetering van werkomstandigheden is het aantal personeelsleden met fysieke klachten sterk gedaald. Nu zijn de psychische problemen in opkomst. Vijftig procent van de VU-werknemers die zich

nr 7 — 20 november 2013

ADVALVAS

ziek melden, heeft psychische klachten.

De veranderende verhouding komt niet doordat het aantal mensen met overspannenheid of depressie toegenomen is. “Het is meer dat beroepsziekten door het werken met giftige stoffen of fysieke klachten is afgenomen.”

Klachten van overspannenheid of burnout moeten serieus genomen worden, zegt Van Til. “We hadden hier een huisarts in dienst die op overspannenheid gepromoveerd was. Zijn stelling bij zijn verdedi-

ADVALVAS

nr 7 — 20 november 2013

ICOON Luis Prado (thenounproject) en rbbmr.nl

campus

richten om het goede ging van zijn proefschrift slaapritme weer te herstelbestond uit twee woorden: Vijftig procent van len.” overspannenheid bestaat. de VU-werknemers De kern van het probleem die zich ziek Reorganisatieziek is dat mensen het gevoel melden, heeft Heeft de huidige reorgahebben dat ze geen grip nisatie nog grote invloed op zichzelf en hun leven psychische op het ziekteverzuim hebben. “Wij leren ze daarklachten aan de VU? Volgens Van mee om te gaan.” OverTil zijn er tegenstrijdige spannen mensen slapen bewegingen die samen slecht, zijn emotioneel zorgen dat het aantal zieklabiel en moe. Bovendien temeldingen maar licht kunnen ze niet tegen drukgestegen is. “Aan de ene te. “Je ziet ze niet tijdens kant zijn mensen bang dat de Drie Dwaze Dagen bij de ze negatief bij hun baas opvallen als ze Bijenkorf.” zich veel ziek melden. Dat is onterecht, je De veel gegeven verklaring voor de vele mag niet ontslagen worden omdat je ziek werknemers die depressief, burn-out of bent. Maar je ziet dat mensen zich alleen overspannen zijn, is dat de huidige maatziekmelden als het echt moet.” schappij steeds meer van mensen eist.

Aan de andere kant zijn er ook persoDe patiënten zouden dit hoge tempo niet neelsleden die letterlijk ziek van de spantrekken. ning worden. “Die liggen wakker van de Van Til gelooft hier niet in. “Ik denk zorgen over hun baan en worden daar dat het andersom is. Omdat mensen overspannen van. Die mensen zien we nu tegenwoordig meer met hun hoofd vaker op ons spreekuur.” werken, komt dit vaker aan het licht. Als Werknemers die zich ziek melden uit je depressief bent, kun je prima achter woede over hun aankomend ontslag de lopende band werken. Maar op die zijn er bijna niet. “Wie echt weet dat hij manier wetenschap bedrijven, lukt niet.” ontslagen wordt, stopt met werken en Een achterliggende oorzaak is dat deze gaat over naar de transitieorganisatie. mensen vaak slecht slapen. “Het is Dat mensen die ontslagbedreigd zijn niet heel lang de vraag geweest of mensen willen werken, komt bijna niet voor. In overspannen worden omdat ze slecht zo’n geval maken we afspraken. Alles is slapen of dat ze slecht slapen omdat ze beter dan thuiszitten.” overspannen zijn. Inmiddels weten we dat chronisch slecht slapen vaak tot een depressie leidt. Vandaar dat we ons erop Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

27

PERSONEELSPAGINA

ONDER REDACTIE VAN COMMUNICATIE & MARKETING VU JAARGANG 6, NUMMER 4, 2O NOVEMBER 2013

Sandrijn van Roemburg: “Het doet wel wat met je.

Solliciteren was altijd mijn eigen keuze.”

HET LOT VAN DE BOVENTALLIGEN Bij de Transitieorganisatie zijn zo'n dertig medewerkers op zoek naar ander werk; er zijn ook alweer mensen vertrokken. Hoe gaat het met ze?

Verdrietig, boos, teleurgesteld in de VU. Dat zijn de mensen die bij projectmanagers Marianne Gloudi en Marjon Ham van de Transitieorganisatie binnenkomen. “Een enkeling zegt: het was ook een kans, eigenlijk was ik een beetje vastgeroest. Maar dat is altijd pas als ze iets anders gevonden hebben”, zegt Ham. Verreweg de meesten waren dan ook niet bereid hun verhaal hier te vertellen. Het hakt erin, als je te horen krijgt dat je ‘boventallig’ wordt.

JE VERLIEST DE CONTROLE

Het afspiegelingsprincipe kan nog zo eerlijk zijn bedoeld, mensen vatten een ontslag persoonlijk op. “Ze verliezen hun zelfvertrouwen", zegt Gloudi. "Daarom is onze eerste taak om te zorgen dat ze weer op hun benen komen te staan. Luisteren, uitzoeken wat ze zouden willen.

Ook als ze zeggen: ‘Ik wil een regeling en ik wil helemaal van die VU af.’ We proberen eerst met ze te praten. Als je er niets mee doet, loop je het risico dat ze ziek worden.”

Ontslagen worden is ook moeilijk omdat je de

controle verliest. “Ik weet dat mijn leidinggevenden blij met me zijn en hun uiterste best hebben gedaan om me ondanks de reorganisatie een vaste aanstelling te bezorgen”, zegt Sandrijn van Roemburg (34), tot voor kort secretaresse bij afdeling Natuur- en Sterrenkunde. “Maar het doet wel wat met je. Solliciteren was altijd mijn eigen keuze. Toen mijn contract definitief niet werd verlengd, duurde het twee weken voor ik me op het solliciteren kon storten. Het kostte me moeite om me ertoe te zetten. Ik was heel blij met loopbaancoach Lidy Stassen. Dan zei ze: kom op, stuur op die brief. Ze hielp om het tempo erin te zetten, me te motiveren.”

RUIKEN AAN EEN ANDERE BAAN

Gloudi en Ham zijn de nieuwe leidinggevenden van de boventalligen die in de TO worden ondergebracht, tot ze een andere werkgever vinden of moeten overstappen naar een nog aan te wijzen externe arbeidsorganisatie. In de praktijk komen deze mensen alleen naar de VU als ze een afspraak hebben. Het aantal mensen dat met de TO

naar ander werk zoekt is kleiner dan verwacht.

Ze komen in nieuwe functies binnen hun domein terecht of – en dan gaat het vooral om oudere medewerkers – ze kiezen voor een regeling uit het Sociaal Plan.

Wat helpt als mensen hun zelfvertrouwen kwijt zijn, is vooral focussen op wat ze goed kunnen.

“Ook als dat een niveau lager is dan ze gewend zijn”, zegt Ham. Ze worden bijvoorbeeld een tijdje uitgeleend, zodat ze kunnen ruiken aan een andere baan of een andere organisatie. Zo kreeg Van Roemburg een nieuwe, tijdelijke baan bij de UvA, uit de vacaturepool van VU, UvA, HvA, VUmc en AMC. Die proberen kandidaten en vacatures op elkaar af te stemmen voor extern wordt geworven. Of mensen kunnen op een project werken waar nog geen geld voor is: ze doen weer ervaring op en ondertussen kun je kijken of het project gefinancierd kan worden. “Je kijkt voortdurend of iemand zich beter kan kwalificeren, en niet alleen door een sollicitatietraining. We hebben een paar mensen die als zzp’er begonnen aan een klus geholpen. Dan is die stap mak-

kelijker te zetten”, vertelt Gloudi. “Alle ervaring is relevant, alles kan helpen. Als iemand zegt ‘organiseren kan ik niet’, maar ze heeft wel een stel kinderen opgevoed, dan is dat dus niet zo”, zegt Ham. “Mensen denken dat het een nadeel is als je heel lang op de VU hebt gewerkt. Maar dat zegt wel over je dat je loyaal bent. Of ze zien geen lijn in hun CV. Die zien wij mogelijk wel. Het gaat niet alleen over: hoe zoek ik een vacature.

Als je weer gelooft in jezelf, komen die vacatures vanzelf.”

JEZELF OP DE KAART ZETTEN

Toch kan hulp heel concreet zijn. Van Roemburg: “In een workshop oefenden we sollicitatiegesprekken. De vraag of ‘onder mijn niveau’ werken in een secretaressebaan niet te saai zou zijn, had ik niet verwacht. In mijn echte sollicitatiegesprek bleek het daar juist om te draaien. Ik heb ze niet kunnen overtuigen, maar ik was blij dat ik me daar nog op had kunnen voorbereiden.”

Je kunt bij de TO al aankloppen als er een voorgenomen besluit over de reorganisatie van hun domein ligt, dus maanden voor je officieel boventallig wordt. Dat deed ook engineer Ruud de Vries (49). Aanvankelijk werkte hij vanuit een consultancybureau bij FCO, maar kwam een jaar geleden op verzoek van FCO in dienst van de VU op een afdeling die naar verwachting niet werd gereorganiseerd. “Daarvoor heb ik mijn vaste baan opgezegd. Als je contract dan niet verlengd wordt omdat men toch weer met externen wil werken, voel je je wel een beetje gepakt.” Met loopbaancoach Ingrid Smit toetste De Vries zijn sollicitatiebrieven, hij verbeterde zijn presentatie in een workshop solliciteren. Wekelijks ontving hij vacatures uit de banenpool. “Ik waardeer het werk van de TO. Dat is dan wel weer sociaal van de VU.” Vorige week kreeg hij een nieuwe baan.

Merel van Meerkerk (28) is niet boventallig, maar haar contract bij Internationalisering loopt af in december. Met loopbaancoach Lidy Stassen zette ze loopbaanpaden uit en ze voerde regelmatig netwerkgesprekken. Netwerken bleek succesvoller dan solliciteren: ze hoorde vorige week dat ze hoogstwaarschijnlijk als onderzoeker aan de slag kan bij een theologisch instituut in Bolivia.

“Bij sollicitaties kwam ik amper door de brievenronde, maar door mijn netwerk in te zetten, ideeën aan te dragen en mezelf op de kaart te zetten bij organisaties zit ik straks waarschijnlijk anderhalf jaar in Bolivia!”

> VUNET > TRANSITIEORGANISATIE REORGANISATIE

Marianne Gloudi en Marjon Ham

MIJN IDEALE VU

NIEUWS & AGENDA PRAAT MEE OVER DE MAAKBARE MAATSCHAPPIJ

Ivo van Stokkum Een college van bestuur dat contact heeft met de werkvloer en dat transparant is over de fusie van bètafaculteiten van VU en UvA, dat wil bètawetenschapper Ivo van Stokkum, voorzitter van de onderdeelcommissie van Exacte Wetenschappen.

"Onze nieuwe collegevoorzitter Jaap Winter heeft gezegd dat hij college wil blijven geven. Dat vind ik een heel goed signaal. Hij geeft daarmee aan dat hij contact wil houden met de werkvloer.

De afgelopen jaren hebben we het tegendeel gezien. Bestuurders moeten niet alleen besturen op basis van spreadsheets. Ze moeten gaan kíjken. Denk aan de bedrijfsvoering: wat zijn dan die werkprocessen die geautomatiseerd moeten worden? Een keer per jaar op werkbezoek in een faculteit is niet genoeg. Ook directeuren van onderzoeksinstituten zouden een deel van hun werktijd aan onderzoek of onderwijs moeten blijven besteden, collega zijn in plaats van alleen bestuurder. Daar zit het pijnpunt van grote organisaties als de VU. Bovendien: wat er op de werkvloer georganiseerd kan worden, moet je z’n gang laten gaan. De meeste wetenschappers weten dondersgoed wat er moet gebeuren."

"Als bètawetenschapper krijg ik nu te maken met het voorgenomen besluit om de bètafaculteiten van VU en UvA samen te laten gaan in de Amsterdam Faculty of Science (AFS). Een wenselijke ontwikkeling, die al jaren bezig is. In onderzoek en onderwijs kun je beter de krachten verenigen dan met elkaar concurreren. Kleine opleidingen redden het beter, onderzoeksaanvragen van grote samenwerkingsverbanden maken in Europa meer kans. Maar het fusieproces moet transparanter. De nieuwe faculteit wordt aangestuurd door twee colleges van bestuur, net als ACTA, maar we praten hier over een omzet van bijna een derde van de universiteiten! Dat is een hele grote ontwikkeling. Ik vind het onvoldoende dat de colleges van bestuur hierover met elkaar praten en daarna pas ieder met hun eigen ondernemingsraad. Het zou heel goed zijn als er van elke universiteit een toehoorder uit de medezeggenschap aanwezig zou zijn bij die gezamenlijke CvB vergaderingen, zodat de werkvloer inbreng kan hebben. Want draagvlak is alles bij een fusie."

Zelf je mening geven over waar het met de VU naartoe moet? Mail naar PP@VU.NL

Meepraten over maatschappijvernieuwing?

In december zijn er drie debatten in de serie Maatschappij in de maak.

• 5 december, 15.00-17.00 uur: de wijk. In het project VoorUit deden studenten buurtwerk in achterstandswijken in ruil voor een woning: is dat het ideale model voor wijkvernieuwing?

• 14 december, 11.00-13.00 uur: de identiteit van de VU. Vroeger een bijzondere universiteit, opgericht door gereformeerden, vrij van kerk en staat: wat is de VU nu?

• 17 december, 15.00-17.00 uur: de metropool.

Burgemeester Eberhard van der Laan debatteert mee over de rol van de metropool in de maatschappij: neemt de stadstaat het over van de natiestaat?

Meer informatie en (gratis) opgeven via > VUCONNECTED.NL/MAATSCHAPPIJ-WIJK

KERSTVIERING 17 DECEMBER

Je ontvangt nog een uitnodiging, maar zet hem alvast in je agenda: de kerstviering op 17 december. Dit jaar rond het jaarthema Maatschappij in de maak. Vrije Schrijver Thomése spreekt over betrokkenheid, een belangrijk thema in Grillroom Jeruzalem, zijn boek over een reis naar Israël met o.a. Jan Siebelink en Antoine Bodar. Twee studenten van Dialoog@VU reisden mee en vertellen over hun ervaringen.

MEDEWERKERSVOORSTELLINGEN

Het was dé hit op Oerol 101, Het Lied: Opus 1 in G groot voor Opel Kadett en twee zangers, van André Manuel en Geert Hautekiet. Zij schreven en zingen samen één lied, een roadmovie van twee veertigers op weg naar Johannesburg.

Op 28 november staan zij in in de Griffioen. Op 3 december presenteert zangeres Janne Schra in de Aula haar theatershow De Nieuwe…

Janne Schra. Bestel je kaarten, inclusief de gebruikelijke warme maaltijd en consumpties, via > GRIFFIOEN.VU.NL > MEDEWERKERSVOORSTELLINGEN

ACADEMISCH SCHRIJVEN/SPREKEN? Is Nederlands niet je moedertaal en wil je je schrijf- en/of spreekvaardigheid verbeteren voor werk of studie? In de praktijkgerichte avondtrainingen Beter schrijven en/of Beter spreken van VU-NT2 leer je schrijven en spreken op een professioneel en academisch niveau. Medewerkers krijgen korting.

De inschrijving voor Beter schrijven sluit 24 november, voor Beter Spreken 9 december.

Informatie en inschrijving: (020) 59 86 398 of > WWW.NT2.VU.NL Redactie Personeelspagina > CHARLOTTE BROUWER, ANITA MUSSCHE EN HOUKJE VLIETSTRA Beeld > YVONNE COMPIER (STUDIO VU) Vormgeving > RUDIE JASPERS Reageren > PP@VU.NL

Theater

Restaurant

n va nt. ten ura os ta p k res t o et en lt h tud ee n s ord ee eo at b ga en ek ten we it e d e as u Om valv ad

cultuur

Royaal belegde pizza’s De Pizzabakkers

Zep Cultuurcentrum Griffioen Uilenstede

Feeks Dinsdag 3 december Aanvang 20.30 uur Studenten € 9,50 VU-medewerkers € 12,griffioen.vu.nl

Berg je voor de Feeks! Kate is een vrouw die zich niet plooit naar de verwachtingen van haar omgeving.

Tot ongenoegen van haar vader waagt geen man zich in haar buurt. Tot Petruchio in ruil voor een fikse bruidsschat zijn vingers aan haar durft te branden.

Maar hoe meer hij haar beteugelt, hoe meer de twijfel ontstaat of deze getemde versie wel het evenbeeld is van de ideale vrouw.

Na Rome & Juli’s Posse, Macbeth en MC Shake Remake komt theatergroep Zep opnieuw met een Shakespeare-bewerking. Regisseur Peter Pluymaekers versnijdt Het Temmen van de Feeks met rap en hiphop tot een actuele komedie over het aloude rollenspel tussen man en vrouw.

Shakespeare-puristen zullen gruwelen van zo’n popularisering, maar voor hen is het stuk dan ook zeker niet bedoeld.

Dick Roodenburg, publiciteitsmedewerker Griffioen

30

CONCEPT Een ambachtelijke pizzabakkerij met Italiaanse houtovens. De Pizzabakkers vind je op vier locaties: drie in Amsterdam (Haarlemmerdijk, Plantage Kerklaan en Overtoom) en een in Haarlem (Kruisweg). Ze werken met biologische en verse producten.

SFEER Het restaurant is klein en de inrichting is landelijk. De open keuken met een houtoven vinden wij een pluspunt. De tafeltjes staan erg dicht op elkaar, waardoor je het gevoel krijgt dat andere gasten van het gesprek met je tafelpartner kunnen meegenieten.

Niet prettig.

ETEN Het is echt te proeven dat hun producten vers en biologisch zijn. Als antipasti hebben wij olijven en bruschetta, die niet alleen belegd waren met de standaardtopping van tomaten, maar ook met parmaham, geitenkaas en gegrilde groente. Verder kiezen we Coppa di Parma, met tomaat, mozzarella, rucola en dungesneden coppa en de pizza van de maand, Pizza Zucchini Calabresi, met tomaat, mozzarella, gegrilde groente, pittige salami en zwarte olijven. De pizza’s hebben een dunne krokante bodem en zijn rijkelijk belegd.

Hoewel de menukaart niet heel groot is - alleen maar antipasti, pizza’s en salades - zijn er wel héél véél verschillende soorten pizza’s.

En niet alleen standaard.

BEDIENING Redelijk vlot en aardig.

AANRADER Ze bakken lekkere pizza’s, ga er eens langs. Een minpunt is de wijnkaart met slechts drie soorten.

PRIJS De prijs-kwaliteitverhouding is goed. De pizza’s zijn royaal belegd en je krijgt er veel olijven bij. Voor 50 euro kun je hier prima met z’n tweeën uit eten.

WAARDERING:

DE PIZZABAKKERS Overtoom 501 depizzabakkers.nl Eva Kiemeney, vierdejaars criminologie

Ook GRATIS UIT ETEN voor Advalvas? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 7 — 20 november 2013

ADVALVAS

studenten

Sleutelgat 07

Wat zegt de inrichting van je kamer over jezelf? En klopt die indruk ook?

VU-studenten gluren in de kamer van Michelle Achlatis.

“D

egene die hier woont is gewoon lekker zichzelf”, gokt Anne-Mary de Groot (18), student bestuur & organisatiewetenschappen. “Hier woont geen jongen, maar een stoer meisje. Ze staat niet uren voor de spiegel om haar make-up te doen.

Wel houdt ze van reizen; overal staan exotische beeldjes, platen en foto’s. Ze is beslist avontuurlijk, maar ze heeft wel een erg ouderwets bed. Zou ze dat van haar oma gekregen hebben? Ze is een beetje hippie en vooral heel basic. In haar kamer staan weinig dingen die ze niet nodig heeft.”

“Heeft ze daar nou een voodoopoppetje hangen?! Beter zeggen we niks slechts over haar kamer”, zegt student medische natuurwetenschappen Cato Bersee (19).

“Nee joh, ze is gewoon gelovig en spiri-

ADVALVAS

nr 7 — 20 november 2013

tueel, vast niet gevaarlijk”, lacht studiegenoot Aleida Louter (20).

“Ze houdt van kettingen en haarbanden, daarvan heeft ze een hele hoop. En ze heeft in ieder geval geen vriendje, want ze heeft een eenpersoonsbed, of ze moeten wel héél knus tegen elkaar aan liggen.

Ze heeft trouwens geen tijd voor een vriendje, want deze vrije geest heeft het te druk met reizen.”

“Al die foto’s van wind- of golfsurfen; een sportief meisje woont hier”, zegt Tim Steinkuhler (25), student business administration.

“Deze bereisde jongedame is sowieso op veel plaatsen geweest, in ieder geval Australië. En waar zouden al die kettingen, plaatjes en beeldjes vandaan komen? Ze is ook creatief; zou ze die stoffen poster boven haar bed zelf gemaakt hebben? Door het kruisje denk ik dat ze erg gelovig is. En ze houdt van lezen.”

Michelle Achlatis 25 Net klaar met de master biologie Woont in de logeerkamer bij haar oma

“Ik hou inderdaad van reizen, ik ben in Nederland zelfs op reis”, lacht de net afgestudeerde bioloog Michelle Achlatis (25). “Ik ben Grieks en studeerde aan de VU, al ben ik daar maar kort geweest. Ik kom net terug van een stage in Australië en binnenkort ga ik voor een jaar met mijn vriend naar Curaçao. Ik heb dus geen eigen huis en woon nu bij mijn oma. Ook het kruisje boven mijn bed en de meubels zijn van haar, zelf ben ik niet gelovig. En ik doe niet aan voodoo! Ik ben ook niet sportief, maar wél creatief. De meeste kettingen heb ik zelf gemaakt. En ik draag geen make-up; ik heb inderdaad geen geduld om elke dag uren voor de spiegel te staan.”

Door student-reporter Nienke Stumpel Foto’s Peter Valckx

Wil je ook in Sleutelgat?

Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

31

Griff

32

door Merlijn Draisma

nr 7 — 20 november 2013

ADVALVAS