Wil Janssen, InnoValor

Wil Janssen

Voorspellen is moeilijk

Vooruitkijken is gebruikelijk aan het begin van een nieuw jaar. Met oudjaar kijken we terug, in het nieuwe jaar kijken we vooruit naar nieuwe kansen. Maar wie heeft een glazen bol? Niemand toch?

Alhoewel, eigenlijk worden we omringd door kleine glazen bolletjes, toekomstvoorspellers. Je navigatie voorspelt de beste route, houdt rekening met het verwachte verkeer. Buienradar voorspelt het weer en of je nat wordt als je nu terug naar huis fietst. En je horoscoop voorspelt of je gelukkig wordt deze maand en of er een nieuwe liefde aan de horizon verschijnt.

Allemaal toepassingen waar je echt niet meer zonder wilt, behalve die horoscoop dan. En allemaal toepassingen aangedreven door een algoritme, een stel regels, vervat in computercode, die conclusies trekken uit de gegevens die we aan het algoritme voeren. Daar kun je fantastische dingen mee doen, zoals nieuwe medicijnen ontdekken door massale data-analyse, wandelen door een virtuele wereld of zelfs je auto voor je laten rijden zonder dat je stuurt. Zonder digitalisering hadden we nooit kunnen leven in de wereld zoals we dat nu doen.

Toch staan algoritmes de laatste tijd in een kwaad daglicht. Algoritmes lieten toeslagenouders in de kou staan, algoritmes discrimineerden toen ze toegepast werden ter ondersteuning van rechtspraak en hadden oogkleppen op toen ze zochten naar bijstandsfraude. Eigenlijk maken algoritmes dezelfde fouten die de mensen in het proces ook maakten. Maar veel sneller en effectiever.

Dat klinkt raar wellicht, maar dat is het niet. Algoritmes zijn niet magisch of intelligent, ondanks spannende woorden als ‘big & fast data’ en ‘artificial intelligence’. Ze worden gebouwd of getraind door mensen. Denk aan rekenregels in een Excel-sheet. Je kunt er prachtig en effectief mee rekenen, analyses mee doen, een businesscase uitwerken. Maar het is net zo dom of slim als degene die het programmeert. En net zo sterk manipuleerbaar als de data die je erin stopt.

Daarom ontwikkelden we bij InnoValor de Algoritmewijzer, de ‘Kijkwijzer voor Algoritmen’. Daarmee kan iedereen bij een digitale dienst zien hoe het algoritme erin werkt. Gebruikt het mijn persoonlijke data? Besluit een mens of de computer? Wie is verantwoordelijk? En worden het resultaat en de data gedeeld met anderen? De Algoritmewijzer moet helpen helderheid te geven over de werking van algoritmen en hun inzet. Zo kun jij, als inwoner of consument, bepalen of je van die dienst gebruik wil maken, of dat je liever ergens anders winkelt. Ik voorspel je: de algoritmewijzer wordt een hit. \