Boekenkrant augustus 2021

Met nijntjekleurplaat!

BOEKENKRANT – DE BESTE BRON VOOR BOEKENNIEUWS – AUGUSTUS 2021 No. 8, JAARGANG 15

Hoe Tica Morgan met haar oerHollandse serie de thrillerwereld veroverde.

DUCO DE VRIES

Pagina 8

Pagina 3

Pagina 7

Gratis verkrijgbaar bij 170 boekhandels Kijk op pagina 27 voor een boekhandel bij u in de buurt!

Pagina 9

Longlist Europese Literatuurprijs 2021 In de boekhandel € 24,90

www.deharmonie.nl

Pagina 11

Pagina 17

Colum McCANN apeirogon

2 | BOEKENKRANT | AUGUSTUS 2021

Contact Uphill Battle uitgevers, ­Zonnebaan 54, 3542 EG Utrecht, Nederland. + 31 30 2231718

E-mail redactie@boekenkrant.com

Informatie over adverteren verkoop@boekenkrant.com

Abonnementen­service abo@boekenkrant.com Telefoon: +31 881 102005

Online www.boekenkrant.com facebook.com/deboekenkrant @boekenkrant @boekenkrant Redactie Hoofdredacteur: Mirjam Mulder Redactie: Mireille Bregman, Renske Immink en Inge Kommeren

Uitgever: Jan Louwers Oplage: 19.000 De volgende Boekenkrant verschijnt op 6 september 2021.

ERWIN SUVAAL

Hoewel deze zomer ook dit jaar weer anders verloopt dan gehoopt – op het moment van schrijven heb ik net gehoord dat het meerdaagse festival op Ameland waar ik heen zou gaan niet doorgaat – zijn er toch altijd dingen om naar uit te kijken.

Zo had ik erg veel zin in het gesprek met de Italiaanse auteur Marta Barone over haar originele en geraffineerde roman Verzonken stad (p.5), wat me toch even het gevoel gaf in Italië te zijn.

Terwijl we de laatste hand leggen aan deze krant, klinken er op de redactievloer soms blije of teleurgestelde kreten op van collega’s die stiekem de Olympische Spelen in de gaten houden. In Centaur doet de Surinaamse Gili ook mee met een sportwedstrijd, en hoopt met het prijzengeld een vliegticket naar Nederland te kunnen kopen om zich in te schrijven bij een universiteit (p.4). Voor het echte vakantiegevoel wijs ik u door naar pagina 17, waarop u tips voor wandelingen die eindigen met een koud speciaal biertje vindt, en naar pagina 13, waar u zich met de kleurrijke illustraties van Het strand kunt vermaken.

Ik moet mijn vakantieplannen dus wat omgooien, maar met dit prachtige prentenboek van Sol Undurraga is een bezoekje aan het strand in ieder geval verzekerd. Fijne zomerdagen gewenst!

Mirjam Mulder, hoofdredacteur Boekenkrant mirjam@boekenkrant.com

INHOUD

+++ Save the date! De Boekenkrant gaat op 5 november een evenement organiseren in boekhandel Broese in Utrecht, om ons 15-jarig jubileum te vieren. Voor lezers, uitgevers en auteurs! Het feest zal in de avond plaatsvinden, en de eerste gastspreker is alvast bekend: Arthur Japin. Houd voor meer informatie onze website in de gaten. +++ Harry Whittaker, de zoon van Lucinda Riley, die in juni was overleden, zal de bestsellerserie De zeven zussen afschrijven. Dit was op uitdrukkelijk verzoek van Riley zelf. Whittaker: ‘Mijn moeder heeft mij de geheimen van de serie toevertrouwd, en ik zal mijn belofte aan haar nakomen door deze met haar lezers te delen.’ Het achtste en laatste boek, Atlas. Het verhaal van Pa Salt, zal in het voorjaar van 2023 uitkomen. +++ Houdt de week van 23 september t/m 2 oktober vast vrij in je agenda, want dan vindt het International Literature Festival Utrecht (ILFU) weer plaats! Dit jaar met gasten als de Franse bestsellerauteur Édouard Louis, de Britse schrijver Max Porter, jeugdboekenschrijver Gary Northfield en de Amerikaanse feminist Roxane Gay. Daarnaast kan iedereen die wilt meedoen aan de eerste interdisciplinaire verhalenwedstrijd van Nederland, georganiseerd door ILFU zelf, met als thema Wat ertoe doet. +++ Na hun succesvolle podcastserie Renegades: Born in the USA, komen Barack Obama en Bruce Springsteen uit met een boek met dezelfde titel. De twee onderhouden al jarenlang een goede vriendschap. Het boek bevat interviews, foto’s en archiefmateriaal uit de persoonlijke collecties van beiden. Hun gesprekken gaan over moeilijke en diepe onderwerpen als ras, muziek en Amerika. +++ Het is een zware tijd voor de boekhandels geweest, maar er is toch nog goed nieuws: ondanks de coronabeperkingen is de Boekenweek 2021 een groot succes geweest. Het heeft voor een flinke stijging in de omzet van boekenverkoop gezorgd. Bovendien werd meer dan de helft van alle omzet via fysieke verkooppunten behaald; dat is fors meer dan de 35% in de rest van het jaar. +++

Literatuur Philippe Claudel, Een Duitse fantasie 3 Chris Polanen, Centaur 4 Olivia Dade, Spoiler Alert 4 Marta Barone, Verzonken stad 5 Lionel Shriver, Tot de dood ons scheidt 7

Spanning Tica Morgan, Mooie Moorden.

Volgerland 8 Sharon Bolton, Die zomer 9 Pierre Martin, Madame le Commissaire en de verdwenen Engelsman 9

Jeugd Sol Undurraga, Het strand 11 Evelien Feltzer, De zomer waarin ik in een caravan woonde 13 Cliff de Rouw, Geheime strijd 13

Non-fictie

LANA PINHO

Medewerkers: Sietske Bierma, Sandra Broertjes, Martijn van Bruggen, Wendy Claes, ­Oglaya Doua, Antal Giesbers, Joyce Guntlisbergen, Aefke ten Hagen, Paula Heeger, Katy Hurkmans, Hugo Jager, Lex Jansen, Jacomijn van Kempen, Merel Kuitert, Istvan Kops, Laura Molenaar, Rianne Nieuwdorp, Selma Oueddan, Raymond Noë, Nora van Ouwerkerk, Pauline Pater, Hans Pols, Famke Prins, Emma Ringelding, Ellen Rooms, Yannick Schueler, Michelle Schulte, Fien de Smet, Erwin Suvaal, Jyoti Tojo, Carien Touwen, Tristan Vanheuckelom, Gerda Visser, Maaike de Vries, Saraï van Well, Tanja Wilming, Sabrina de Wit, Marcella de Wolf.

Vormgeving: Titus Vegter

Vakantiegevoel

KORT NIEUWS

CORBINO

REDACTIONEEL

ARNAUD DELRUE

COLOFON

LOSSE DELEN

Helena Merriman, Tunnel 29 14 Jim Jansen, Voetballers zijn net bewegende deeltjes 14 Tamara Gijrath, Als ik heel eerlijk ben 15 Guido Derksen, Het grote Nederlandse Bierwandelboek 17 Kijkje in de keuken bij Uitgeverij HetMoet 19

Boekhandel Deze ­boekhandels verspreiden de Boekenkrant 27 Op bezoek bij Boekhandel Savannah Bay 29 De bestverkochte boeken in Nederland en Vlaanderen 29

Boekenkrant-leesclub 31 Win een boek 31

LITERATUUR

3 | BOEKENKRANT | AUGUSTUS 2021

RECENSIE

PHILIPPE CLAUDEL

COLUMN

Vijf oorlogsverhalen die op elkaar rijmen Een Duitse fantasie bestaat uit vijf korte verhalen die zich afspelen in Duitsland in de twintigste eeuw. Het begint met een Duitse soldaat die door een bos strompelt op zoek naar hulp. Jaren later vindt een Joodse jongen het lichaam van een verbrande soldaat. Een jong meisje verzorgt een oude man in een hospice, maar behandelt hem wreed. Phillipe Claudel verbindt zo vijf verhaallijnen op inventieve wijze aan elkaar tot een prachtig geheel.

RIANNE NIEUWDORP Claudel (1962) schreef al vele bekroonde romans, verhalen en scenario’s.

Daarnaast is hij eveneens regisseur van onder andere Il y a longtemps que je t’aime, waar hij zelf het verhaal voor schreef. Net als in Een Duitse fantasie laat hij zich graag inspireren door de onsamenhangendheid van de geschiedenis en de rol die mensen daarin spelen – of vooral: denken te spelen. Daarnaast spelen schuld en herinnering ook altijd een grote rol in zijn werk.

De verhalen in Een Duitse fantasie zijn los van elkaar geschreven, en later met elkaar verbonden door elementen zoals de locatie. Ze raken elkaar vooral doordat de hoofdpersoon (soms bijpersoon) Viktor in verschillende incarnaties verschijnt, en door de boeiende en virtuoze schrijfstijl van Claudel. Hoewel bepaalde elementen in de verhalen over dezelfde persoon lijken te gaan, spreken andere dat weer tegen. Continu doet de vraag zich voor: ‘Hoe zit het dan met de waarheid? En, daarop voortbordurend, met de waarheid in het algemeen?’

Philippe Claudel, Een Duitse fantasie, vertaling: Manik Sarkar, Uitgeverij De Bezige Bij, 160 pagina’s (€ 20,99)

LEX JANSEN Soms krijg je het idee dat alle grote literatuur verbonden is met de stad, of in elk geval met stedelijke gebieden. Bij W.F. Hermans denk ik algauw aan Groningen, bij Harry Mulisch en Gerard Reve aan Amsterdam en bij Jan Wolkers aan Leiden en omgeving.

Internationaal is dat niet anders. Dublin verbind ik aan James Joyce, Londen toch vooral aan Charles Dickens, Praag aan Franz Kafka, et cetera.

Literaire reizen brengen je echter zeker niet alleen in de stad. Monpazier is een eeuwenoude bastide met rechte straten en een schitterend plein in het hart van het dorp. Er wonen nog geen vijfhonderd mensen, maar in de zomermaanden is het er altijd druk. Ieder jaar is er een grote boekenmarkt waar werkelijk van alles te vinden is.

Van schitterende antiquarische uitgaven tot hele series pockets (en alles daartussenin). De meeste boekenstands zijn onder de arcaden neergezet, zodat de rondslenterende boekenliefhebbers geen last hebben van de brandende zon. Op het open plein zelf, op een verhoging, valt een serie kleurige parasols in het oog. Aan bescheiden tafeltjes zitten daar auteurs uit de streek. Bij hen kan je je boek laten signeren, maar de meeste bezoekers komen voor een praatje. Ik zie ze zitten, ik zie ze zweten en heb bewondering voor deze ridders van het geschreven woord.

Zonder één van hen te kennen koop ik een paar gesigneerde romans. Een enkele tafel is daardoor toch wat leger.

Wat je na een tijdje rondneuzen bij de boekenstands opvalt, is dat er drie auteurs sterk oververtegenwoordigd zijn: Michel de Montaigne, François Fénelon en Pierre de Brantôme. Het zijn de grote drie van de Périgord. Montaigne mag dan burgemeester van Bordeaux geweest zijn, als kind woonde hij niet in het kasteel van de familie, maar in een klein dorp waar hij ook zijn opvoeding kreeg. Van de drie schrijvers is Montaigne, dankzij zijn Essais, de bekendste geworden. Zijn werk is wereldwijd vertaald en ook al leefde hij in de zestiende eeuw, zijn gedachtegoed is nog altijd springlevend. Brantôme wordt vooral nog gelezen omdat zijn Mémoires een meer dan levendig beeld geven van het leven aan de hoven van Europa, waarin hij op welhaast pornografische wijze de hoge heren en galante dames de maat neemt. Fénelon leefde anderhalve eeuw later en te oordelen naar het imposante kasteel waar hij geboren is, was hij ongetwijfeld de machtigste van de drie. In zijn teksten toonde hij zich een criticus van de heersende klasse, waardoor hij uiteindelijk van het hof verbannen werd. Zijn beroemdste werk Les aventures de Télémaque heb ik in Monpazier gekocht, terwijl in de velden buiten het dorp de zonnebloemen zich naar het licht wendden. Literatuur is overal.

Ik zie ze ­zitten, ik zie ze zweten en heb bewondering voor deze ridders van het geschreven woord.

JEAN-LUC BERTINI

In het eerste verhaal is een Duitse soldaat op de vlucht voor de oorlog.

Het tweede verhaal draait om een vreemde eerste seksuele ervaring die een ietwat seniele oude man zich herinnert. In het derde deel is de hoofdpersoon Victor, de vader van de burgemeester van de stad, woonachtig in een bejaardentehuis. Een opstandig en misschien zelfs wreed meisje wordt aangesteld om voor hem te zorgen. Uit alles blijkt dat ouderdom voor haar geen betekenis heeft. Het vierde verhaal is een verzonnen geschiedenis rondom de schilder Franz Marc, leider van de Duitse expressionistische beweging Der Blaue Reiter. Het laatste verhaal gaat over een Joods weesmeisje met gaten in haar hoofd. De vijf verhalen vormen een echo van elkaar en lijken haast te rijmen. Ondanks dat alle vijf verhalen boeien en op zichzelf prachtig geschreven zijn, is het soms lastig om de lijn (die er misschien ook niet is) te volgen. Is dat een handig stilistisch trucje om zo met chronologie te spelen of is het onbedoeld verwarrend? Claudel geeft daar in het nawoord een korte toelichting op.

De Franse Claudel is gefascineerd door Duitsland en de spoken die het land met zich meedraagt: ‘Voor mij is Duitsland altijd een spiegel geweest waarin ik me niet zie zoals ik ben, maar zoals ik zou kunnen zijn. In die zin heeft het land me heel veel over mezelf geleerd.’ De auteur zet de mens midden in de gruwelijkheden

Literatuur is overal

‘Voor mij is Duitsland altijd een spiegel geweest waarin ik me niet zie zoals ik ben, maar zoals ik zou kunnen zijn.’ van de oorlog, zowel als slachtoffer, als dader en als instrument: ‘Ze gaven hem bevelen. Hij voerde ze uit.

Hij had de chaos niet zien aankomen.

Het grote mechaniek was in elkaar gestort. Was hij schuldig? Schuldig omdat hij gehoorzaamde? Of omdat hij niet ongehoorzaam was geweest?

Hij had alleen maar gevolgd. Maakte dat hem minder verantwoordelijk dan de anderen? Minder verantwoordelijk dan Viktor?’ Een antwoord komt er niet. Claudel laat zijn lezer vrij om andere verhalen met het boek te verweven, zo geeft hij zelf ook aan in het nawoord: ‘Ik kreeg het gevoel dat [de vijf verhalen] een echt boek vormden, een soort roman waarin ik met opzet lacunes heb laten bestaan, zodat de lezer wordt opgeroepen de leemtes op te vullen en zelf ook schrijver te worden.’ Maar zo mooi als Claudel dat kan, lukt natuurlijk niet.

Jarenlang was Lex Jansen de uitgever en het gezicht van De Arbeiderspers. Nu is hij directeur van het door hem opgerichte Magonia: uitgeverij en ­centrum voor schrijfbegeleiding.

www.magonia.nl

4 | BOEKENKRANT | AUGUSTUS 2021

LITERATUUR

BOEKENKRANT TIPT

RECENSIES

Het zwarte koninkrijk

Een dans in Suriname

Szczepan Twardoch is een van de belangrijkste hedendaagse auteurs in Polen. De koning is zijn grootste succes. In het vervolg, Het zwarte koninkrijk, schrijft hij over de Duitse bezetting van het getto van Warschau. De hoofdpersoon Jakub Shapiro, vroeger koning van de onderwereld, ziet nu zijn leven, waar hij zo hard voor gevochten heeft, uit elkaar vallen.

Szczepan Twardoch, Het zwarte koninkrijk, vertaling: Charlotte Pothuizen, Uitgeverij Nieuw Amsterdam, 320 pagina’s (€ 22,99)

Zangvogels Met De bijenhouder van Aleppo wist Christy Lefteri lezers over de hele wereld te bekoren.

Haar nieuwe roman Zangvogels is even krachtig en actueel.

Nisha is huishoudster bij Petra op Cyprus en probeert haar dochtertje in Sri Lanka op te voeden via de telefoon. Als Nisha op een dag spoorloos is verdwenen, gaat Petra naar haar op zoek.

Tijdens haar zoektocht ontdekt ze de duistere kanten van het migrantenbestaan.

RENSKE IMMINK

Christy Lefteri, Zangvogels, vertaling: Mieke Prins, Uitgeverij Mozaïek, 336 pagina’s (€ 21,99)

Beest Lisa Taddeo kennen we al van haar internationale bestseller Drie vrouwen. Beest is haar debuutroman, waarin vrouwen eveneens de hoofdrol spelen.

Wanneer een man zich vlak voor Joans ogen door zijn hoofd schiet, vlucht ze de stad uit. In het zinderende berggebied boven Los Angeles ontrafelt ze de gruwelijke gebeurtenis waar ze als kind getuige van was, en verzamelt de kracht om eindelijk genadeloos terug te slaan.

Het is begin jaren negentig. Gili’s leven lijkt stil te staan. Hij studeert, maar de universiteit is het grootste deel van het jaar gesloten. Hij verdient wat geld door paardrijlessen te geven. Het liefst zou hij naar Nederland gaan om daar dierenarts te worden. Zijn hoop is gevestigd op een springwedstrijd met genoeg prijzengeld om een vliegticket te kopen en zich in te schrijven bij een universiteit. Of hij kans maakt, hangt af van (kan het banaler?) het weer. Norbert, het Nederlandse paard waar hij op rijdt, kan niet

goed tegen hitte en zal alleen kunnen winnen op een koelere dag.

Ondertussen ontmoet hij twee vrouwen die hem het hoofd op hol doen slaan, een blond, Nederlands meisje dat een jaar stagegelopen heeft in Suriname en weer teruggaat naar Nederland, en een meisje dat tegen hem zal concurreren op de komende wedstrijd. Hij zal tussen hen beide moeten kiezen, maar ook daar zal de wedstrijd bepalend in zijn.

Als hij niet wint, kan hij niet naar Nederland en is het Nederlandse meisje zo goed als onbereikbaar.

Er wordt een aantal keer gedanst JAN WILLEM KALDENBACH in het boek. De manier waarop het is. Hetzelfde kan gezegd worliefde en dood bijeenkomen zou je den van de uiterst geconcentreerde ook kunnen omschrijven als een beschrijvingen van handelingen, dans. Ze draaien om elkaar heen en zoals een sprong. Een ongeduldige komen soms heel dicht bij elkaar. lezer zou het wat langGili hoort de stem van dradig kunnen vinden. zijn overleden vriend Het zorgt er echter wel Hugo. Destijds vertelde voor dat je helemaal hij veel over zijn ervain dat ene cruciale ringen met meisjes en moment zit. gaf adviezen. Nu Gili Het saaie leventje daadwerkelijk zover is, van Gili wordt almaar speelt hij al deze adviespannender door het zen af in zijn hoofd. verhaal heen. Door ‘Vrouwen houden van onverwachte gebeurpaarden, van spiritualitenissen blijf je verteit, wat dat ook precies rast worden en blijf mag zijn, en ze houden je nieuwsgierig naar van gevoelige mannen. het einde, hoewel je Jij bent alles ineen. De gemakkelijk de afloop jackpot.’ De aanwezigkunt raden als je het heid van deze stem is Chris Polanen, Centaur, verhaal van de schrijéén van de dingen die Uitgeverij Lebowski, ver zelf kent.

Centaur maakt tot wat 350 pagina’s (€ 22,99)

Spoiler alert: dit wordt je favoriete boek deze zomer!

Lisa Taddeo, Beest, vertaling: Janine van der Kooij, Uitgeverij Nijgh & Van Ditmar, 320 pagina’s (€ 22,50)

Een goed boek is een verhaal waarin je iets van jezelf terugvindt en de leukste personages zijn die waarin je jezelf herkent. Dus als ik als plussize lezer een mierzoet, supersexy en onwijs grappig verhaal over een dikke hoofdpersoon kan lezen, dan is het boek voor mij bij voorbaat al geslaagd.

JOYCE GUNTLISBERGEN

De coureur Na zijn bejubelde reisboeken als Man in het zadel, brengt avonturier Paul van Hooff nu zijn eerste roman uit. Als de carrière van professioneel motorcoureur Vik Hofstede plotseling ten einde komt, moet hij op zoek naar een nieuw evenwicht. Zijn vader heeft niet lang meer te leven, en als laatste wens zou hij graag de zeldzame Vincent Black Shadow in handen krijgen. Vik neemt die uitdaging voor hem aan.

Chris Polanen is dierenarts en schrijver. Hij is opgegroeid in Suriname en op zijn twintigste naar Nederland verhuisd om te studeren. Daar is hij ook gebleven. Centaur zit vol met biografische elementen. Zo is er plaats voor zijn vader, Pieter, met wie hij een afstandelijke band had.

Deze belandt in de gevangenis na een bomaanslag op het regime. Gili, de hoofdpersoon, bezoekt zijn vader daar, waardoor hun band toch beter lijkt te worden.

CHRIS POLANEN

Paul van Hooff, De coureur, Uitgeverij Brandt, 256 pagina’s (€ 20,00)

In Spoiler Alert van Olivia Dade is April groot fan van de tv- en boekenserie Gods of the Gates en spendeert ze haar vrije tijd het liefst aan het schrijven van fanfictie (door fans geschreven verhalen over personages uit bekende series). Op haar werk kan ze zichzelf niet zijn, maar op het ­fanfictieforum vindt ze haar gelijken. Marcus vertolkt de hoofdrol in de beroemde serie, maar kan zijn geheime frustraties over het script kwijt in zijn eigen fanfictie. Als zijn online identiteit aan het licht zou komen, kan hij zijn carrière wel op zijn buik schrijven.

Als April een foto plaatst van zichzelf in cosplaykostuum en haar plussize lichaam op internet lof maar

bij elkaar. De erotiek is ook veel haat ontvangt, zinderend heet en ook nodigt Marcus haar uit in de Nederlandse verop een date. ‘April kniptaling behoudt de tekst perde verbaasd naar zijn geloofwaardighaar laptopscherm. Ja, heid en spanning. Alle hoor. Marcus Casterhumor komt goed over Rupp had haar mee uit en de grappige dialoeten gevraagd. Marcus. gen maken het verhaal Caster. Streepje. Rupp. luchtig en komisch.

Niet dat ze in herhaling Uiteindelijk zijn het de wilde vallen, maar: holy personages die het verfuuuuuuuck.’ Terwijl de haal extra vaart geven. hele wereld smult van Marcus en April hebde onwaarschijnlijke ben een prikkelende romance die ontstaat chemie die van de tussen de knappe filmOlivia Dade, Spoiler pagina’s afspat en hun ster en de dikke superAlert, vertaling: Erica vriendschappen met de fan, is het nog maar Disco, Uitgeverij Zomer andere karakters zijn de vraag of hun prille & Keuning, 384 pagina’s ook een fijn gegeven. relatie alle media-aan(€ 16,00) Marcus’ beste vriend en dacht én hun onderlinge collega Alex had, zoals in veel romgeheimen zal overleven... coms gebeurt, een vrouwonvriendeSpoiler Alert gaat verder dan zoete lijke clown kunnen zijn, maar is een romantiek en body positivity: het goede vriend die realistisch en empaheeft mooie lagen, een prachtige thisch advies geeft. (Al is hij óók een karakterontwikkeling en goed beetje een clown.) Ook April heeft geschreven erotische scènes. Het plot focust niet alleen op de romance mooie vriendschappen met vrouwen én mannen en ze is zowel online als tussen Marcus en April, maar ze offline dezelfde leuke vrouw. ondergaan ook beiden een soort Gelukkig is dit boek het eerste van emancipatieproces. Marcus breekt een trilogie en komt deel 2 (in het vrij uit de rol van perfecte (schoon)Engels) later dit jaar nog uit – want zoon waar hij zich achter verschuilt en April leert haar welzijn te bescher- of je nou een rond of slank lijf hebt, op vakantie bent of thuis, dit is in men door grenzen te stellen. Hun alle opzichten een héérlijke roman ontwikkeling is niet afhankelijk van voor de zomer! de ander, maar ze vinden wel steun

5 | BOEKENKRANT | AUGUSTUS 2021

INTERVIEW

LITERATUUR

MARTA BARONE

Fantasmagorie over een vader Marta Barone werd met haar debuutroman Verzonken stad genomineerd voor de Premio Strega 2020, de grootste Italiaanse literaire prijs.

Opmerkelijk, tot je het boek leest: Barone ontspint een verhaal over het bizarre verleden van haar vader, door werkelijkheid en fantasie tot één wervelend tapijt te verweven.

MIRJAM MULDER Na de dood van haar vader ontdekt Marta, een jonge vrouw, dat hij in de jaren zeventig lid blijkt te zijn geweest van een extreemlinkse groepering, genaamd Servire il Popolo. Hij heeft zelfs een keer in de gevangenis gezeten wegens medewerking aan een gewapende organisatie. Op slag staat haar beeld van haar vader, met wie ze een moeilijke relatie had, compleet op zijn kop. Ze begint aan een obsessieve zoektocht naar zijn verleden.

Dit verhaal gaat over jouw eigen vader, en toch staat er ‘roman’ op de voorkant. Moeten we het ook zo interpreteren?

‘Het besluit om het een “roman” te noemen komt van mijn redacteur.

Ze wilde daarmee de wat “hybride” aard van het boek benadrukken.

Het is namelijk geen pure autobiografie, maar bevat ook een sterk literair aspect. Dat was een goede keus van haar. Als ik dit boek moest definiëren, zou ik het een “fantasmagorie” over mijn vader noemen; een serie optische illusies, die op de een of andere manier verschijnen en verdwijnen, terwijl ik ze probeer te verbinden. Wellicht is dat de beste omschrijving.’

Wat is dan precies de relatie tussen jou en de hoofdpersoon? Zijn ze identiek?

‘Nee, er is een onderscheid. Het heeft me namelijk meerdere jaren gekost om al het materiaal over mijn vader te verzamelen, dat was een lang en moeilijk proces. En vervolgens moest ik nog de juiste manier vinden om het op te schrijven.

Op een gegeven moment begreep ik dat ik een onderscheid moest maken tussen mij, de verteller, en de hoofdpersoon, want die was op dat punt ook een stuk jonger dan ik. Zodoende is het onderliggende plot ontstaan dat alle aspecten van het verhaal met elkaar verbindt: we volgen een jonge vrouw die een heleboel overtuigingen heeft, maar eigenlijk voor veel dingen blind is.

De roman is dus het verhaal van de overgang van die blindheid naar een soort “gezichtsvermogen”. Uiteraard maar een gedeeltelijk gezichtsvermogen, want zoals ik aan het eind van het boek zeg, is dit pas het

GEORGETTE PAVANATI

‘Ik heb besloten om dingen niet te verzinnen, maar te verbeelden.

En dat dan ook expliciet tegen de lezer te zeggen.’ begin, een nieuw begin.’

Wat is de waarde van het reconstrueren van het verleden? Kan dat eigenlijk wel?

‘Nee, dat kan niet. En toch is het belangrijk. Ik droom bijvoorbeeld nog vaak over mijn vader. Laatst droomde ik over een vreemde versie van hem, hij was nog redelijk jong, en nog in leven. In de droom heeft hij het boek gelezen, en dan zegt hij lachend: “Niets van wat je hebt geschreven is waar, niets van wat je het geschreven is werkelijk zo gebeurd. Maar dat is oké.”

‘Het personage van mijn vader dat ik heb geconstrueerd is noodzakelijkerwijs verre van de echte versie. Ik heb alles achteraf moeten reconstrueren. En daarom heb ik de drastische keuze gemaakt om geen geromantiseerde biografie te maken, maar een boek dat alleen maar gebaseerd is op “misschien” en “zo zou het gegaan kunnen zijn”. Ik heb besloten om dingen niet te verzinnen, maar te

verbeelden. En dat dan ook expliciet tegen de lezer te zeggen.

‘Hoewel het dus onmogelijk is om het verleden te reconstrueren, is het wel belangrijk om het te doen. In het geval van dit verhaal zit er een heel gedeelte in over de mensen die werkelijk alles hebben opgegeven voor Servire il Popolo, de partij waar mijn vader lid van was. Ze vochten elke dag om mensen te helpen die het slecht hadden, de allerarmsten, de arbeidsmigranten in de stad. En dat werk, dat hoopvolle werk, verdient het wellicht om herinnerd te worden.

Of ze het nou bij het juiste eind hadden of niet.’

Je schrijft over de vader die je hebt gekend en over de jongen die hij was alsof ze twee verschillende personages zijn. Over welke van de twee vond je het makkelijker om te schrijven?

‘Hmm... de jongen. Want om over de vader die ik heb gekend te schrijven, moest ik veel dingen weglaten.

Niet omdat hij gewelddadig was of zoiets, maar omdat ik daarbij ook over een heleboel andere mensen moest schrijven die nog in leven zijn. En dat kan algauw respectloos worden. Daarom heb ik alleen het noodzakelijke verteld, zodat de lezer begrijpt waarom mijn vader en ik zo ver van elkaar af stonden, en tegelijkertijd ook weer niet. Het was een vreemde relatie, en ik wilde laten zien waarom die zo vreemd was. En waarom dit boek geen verering van een geweldige vader is geworden.

Integendeel.

‘Vertellen over de jongen die hij was vond ik makkelijker, ook omdat ik op dat moment bijna dezelfde leeftijd had als hij toen. Dat creëerde een soort broederschap. Hij was toen werkelijk iemand anders dan mijn vader. Want ik kon me alles inbeelden over hem wat ik maar wilde, ik kon alles vóór hem willen. Ik heb eigenlijk nooit over mijn vader willen schrijven, maar ik heb het wel gedaan, omdat het verhaal van die jongen zo fascinerend is. En het verdient om verteld te worden.’

Marta Barone, Verzonken stad, vertaling: Manon Smit, Uitgeverij Ambo|Anthos, 304 pagina’s (€ 22,99)

€29,90

3 delen in cassette

Bijzonder kinderboek over de 11-jarige Lennox. Hij weet dat zijn vader zo nu en dan naar het Onzichtbare Ziekenhuis moet, maar waarom? Als hij op een dag het gelukshangertje, in de vorm van een gouden sikkel, vindt dat zijn vader altijd om zijn nek heeft en nooit af doet, besluit Lennox samen met zijn vriendinnetje Aya zijn vader te verrassen.

Apeirogon is gebaseerd op de waargebeurde, onthutsende verhalen van Palestijn Bessam Aramin en Israeliër Rami Elhanan die allebei een kind verloren door oorlogsgeweld.

Schelmenroman over het leven van de beroemdste middeleeuwse dichter van Frankrijk. Met illustraties van Sylvia Weve.

€19,90

€24,90

€20,-

4

e

DRUK!

Longlist Europese Literatuurprijs

Zomerlezen www.deharmonie.nl

ADV harmonie 260x390 zomer 3.indd 1

23-07-2021 10:03

7 | BOEKENKRANT | AUGUSTUS 2021

INTERVIEW

LITERATUUR

LIONEL SHRIVER

‘ Wat zijn de grenzen van je verval?’

De Amerikaanse auteur ­Lionel Shriver is geroemd om haar romans die maatschappelijke onderwerpen behandelen waarover een sluier van ongemak hangt – denk maar aan We moeten het even over Kevin hebben. Zo ook in haar nieuwste roman, Tot de dood ons scheidt, waarin een ouder echtpaar de tand des tijds voor wil zijn en een zelfmoord beraamt.

MARTIJN VAN BRUGGEN De Britse Kay en Cyril Wilkinson maken als vijftigers de afspraak om samen uit het leven te stappen als Kay de leeftijd van tachtig bereikt. Kay heeft haar vader als mantelzorger zien aftakelen door alzheimer, en Cyril vindt de zorgkosten die bejaarden vragen belachelijk.

Maar dan, voor ze het weten, nadert Kay’s tachtigste verjaardag met rasse schreden. Blijven ze bij hun pact? In dertien hoofdstukken met twaalf alternatieve eindes van dit vraagstuk verkent Shriver de pijnpunten van ouderdom, aftakeling en de wil om regie te houden over je leven.

Deze discussie over het feit dat men ouder en ouder wordt en veel vraagt van naasten en de gezondheidszorg, lijkt nooit echt van de grond te komen. Waarom is dat?

‘Vooropgesteld, op deze schaal is het een nieuw probleem. Vroeger werden we niet oud, we gingen gewoon dood. Halverwege de negentiende eeuw was de levensverwachting veertig jaar. Vandaag de dag zijn er veel mensen die niet eens een gezin vormen voor hun veertigste. Dit is een biologische revolutie. Ik denk dat we het nog niet verwerkt heb-

Lionel Shriver, Tot de dood ons scheidt, vertaling: Karina van Santen en Marian van der Ster, Uitgeverij Atlas Contact, 336 pagina’s (€ 22,99)

MARK KOHN

ben, niet emotioneel, niet sociaal en niet economisch. Ik denk ook dat er een bepaalde nervositeit is over het lijken te impliceren dat ouderen een ondraaglijke last zijn, dat ze al dood zouden moeten zijn. Dat is een van de gevaren van mijn roman: door de gesprekken tussen het koppel in mijn boek zou je de misinterpretatie kunnen opdoen dat de auteur vindt dat alle mensen van boven de tachtig zichzelf zouden moeten doden.’

Zoals Kay in het boek opmerkt: het lijkt op het bezorgen van een schuldgevoel aan de alleroudsten dat ze leven?

‘Juist, en dat is zeker niet mijn intentie, maar ik denk wel dat we uiteindelijk de vraag moeten stellen welke leeftijd we verdraaglijk vinden. Te weinig mensen maken plannen voor hun oude dag. We zouden het moeten benaderen als andere delen van ons leven: in onze jeugd proberen we te bepalen wie we als volwassene willen zijn; als jongvolwassene beslissen we of we kinderen willen, welke baan we willen, et cetera.

Natuurlijk gaat niet alles volgens plan, maar we hébben plannen. Ik wil niet noodzakelijkerwijs pleiten voor zelfmoord, maar ik zou graag willen dat we op een punt komen waarop iedereen kan definiëren wanneer je verdere medische behandelingen zou afwijzen, wat de grenzen zijn van je verval.’

En als we dat niet doen? Als we geen keuzes maken?

‘Dan ben je aan niets anders over-

‘Mijn generatie heeft zichzelf overtuigd dat ze niet oud wordt en sterft, als we maar veel oefeningen doen en onze groentes eten.’ geleverd dan geluk. Er zijn enkele gelukkige mensen die tot hun negentigste overleven in goede gezondheid, geen permanente pijn hebben, nog steeds mobiel zijn, nog steeds een actief sociaal leven hebben. Maar daar zijn er niet veel van. Er zijn veel dingen om voor te vrezen – ik vrees ze. Cognitieve achteruitgang staat bovenaan mijn lijst, lichamelijke achteruitgang volgt zonder meer: ik ben graag lichamelijk capabel. Ik ben een van die mensen die graag haar eigen augurkpotten opent. We kunnen daar weinig aan doen, dat zie ik ook in, maar het is het zeker waard om erover te praten. Wat me niet bevalt is de ontkenning die erg gebruikelijk is in mijn generatie. Ik ben geboren in 1957 en dat maakt mij een babyboomer. Mijn generatie heeft zichzelf overtuigd dat ze niet oud wordt en sterft, als we maar veel oefeningen doen en onze groentes eten. We zullen er eeuwig zijn en ook in perfecte gezondheid. Natuurlijk is dit belache-

lijk. Maar mijn generatie is niet voorbereid op ouderdom. We geloven niet dat het onvermijdelijk is.’

Waarschijnlijk zal dat bij mijn generatie (1999) ook zo gaan. Misschien praten we gewoon niet graag over de dood?

‘Natuurlijk. Er moet een diep psychologische, biologische imperatief zijn om je eigen sterfelijkheid te ontkennen. Ik weet zelfs niet of iemand zoals ik, die zich er in zijn fictie op richt, werkelijk de realiteit onder ogen kan zien dat hij of zij doodgaat: the great abstraction, het grote mysterie.’

Heeft het uzelf verplaatsten in Kay en Cyril, die weten dat ze snel doodgaan, u dankbaarder gemaakt voor uw eigen leven?

‘Ja, als het iets heeft gedaan is het me dankbaarder maken. Ik ben dankbaar dat ik nog geen tachtig ben.

Aan de andere kant heb ik ook meer sympathie voor de mensen die een generatie ouder zijn dan ik, zoals mijn eigen ouders. De ervaring van heel oud worden moet verontrustend zijn. Het is bijna alsof je beroofd wordt. Ik ben erg ontnuchterd door het feit dat ik tachtig zal zijn binnen zestien jaar. De laatste zestien jaar zijn razendsnel voorbij gegaan, en de komende zestien jaar zullen nog sneller voorbij gaan. Het is om de hoek. Ik heb moeite om mijn hoofd erom te steken, maar het is waar. Op een bepaalde manier ben ik iedereen aan het waarschuwen: “Ook voor jou is het om de hoek!”’

SPANNING

8 | BOEKENKRANT | AUGUSTUS 2021

INTERVIEW

TICA MORGAN

Spanning onderwater Mooie Moorden is de nieuwe zesdelige thriller-serie van Tica Morgan. De reeks kwam eerst alleen als e-book uit, en werd tienduizenden keren gedownload. Sinds juni dit jaar verschijnt er elke maand een deel op papier. De eerste drie delen liggen al in de winkel. Wat maakt deze serie zo aantrekkelijk?

INGE KOMMEREN De serie Mooie Moorden gaat over Zoë Janssen, single moeder en rechercheur op GoereeOverflakkee, een ZuidHollands eiland. Niet alleen moet ze bizarre moorden oplossen, ze wordt ook achtervolgd door Sven van der Linde, een seriemoordenaar die ze een paar jaar geleden heeft opgepakt. Maar haar gewone leven gaat natuurlijk ook gewoon door. Morgan brengt bewust die twee lijnen, van het alledaagse en het levensgevaarlijke, bij elkaar. ‘Ik vind het heel fijn om te schrijven over dingen die mensen kunnen herkennen,’ vertelt de auteur. ‘Ik hou daar zelf ook van. Natuurlijk is het fictie, maar ik vind het fijn dat mensen denken: “O ja, dit zou zomaar kunnen.” Ik wilde geen ideaalplaatje van Zoë maken, maar iemand die twijfelt, die gewoon de was moet doen terwijl ze op de hielen wordt gezeten door een moordenaar.’

Ook een relatief onbekend eiland als setting was een weloverwogen keuze, vertelt ze. ‘In een stad mag je als rechercheur maar een heel klein stukje van een onderzoek doen. Op zo’n eiland mag je veel meer doen; je lost op wat je tegenkomt. Dat is in een stad natuurlijk echt anders.’

Morgan is zelf op GoereeOverflakkee opgegroeid. Het schrijven van deze serie was voor haar dan ook een terugkeer naar haar jeugd. ‘Ik ben teruggegaan naar waar ik ben opgegroeid. Ik heb het altijd een fascinerend eiland gevonden.

Het oer-Hollandse, gelovige stuk, maar ook het er niet helemaal inpassen, maar wel overleven, heb ik zelf altijd interessant gevonden. GoereeOverflakkee wordt het witte eiland genoemd, omdat er zoveel drugs in het rioolwater zit. Ik vind de spanning die onderwater aanwezig is op zo’n eiland heel interessant. Als je daar komt is het een super nuchter volk, maar toch is er van alles aan de hand. Ik denk dat dat in een stad veel meer in your face is.’

Ingewikkelde cultuur Naast een spannend verhaal over moord en misdaad geeft Mooie Moorden ook een kijkje achter de schermen bij de politie. Dat is geen toeval, want Morgan heeft zelf bij de politie gewerkt. ‘Ik heb er niet zo lang gezeten. Het is een hele gave baan, maar ik vond die cultuur ingewikkeld. Ik ben van mezelf redelijk creatief en innovatief, en dat past niet goed in een politiecultuur. Als ik met een vernieuwend idee kwam, zeiden ze vaak: “Je moet je aanpas-

sen.” Maar, als ik me had aangepast, was ik mijn creativiteit kwijtgeraakt.

Dus het paste mij niet zo heel erg om daar te blijven werken. Die fascinatie heb ik echter altijd gehouden. Ik heb vrienden die officier van justitie zijn, en de politie-denktank die mij helpt bestaat uit vriendinnen die teamchef zijn in Rotterdam en ook op het eiland wonen. Daardoor kan ik er nog makkelijk dingen van terug­ halen, met behulp van mensen die er nu zitten, maar ook uit mijn eigen tijd daar.’

Daarnaast heeft Morgan zelf studies gedaan die te maken hebben met de onderwerpen die haar fascineren tijdens het schrijven. ‘Ik heb bestuurskunde en een paar jaar psychologie gestudeerd, en vakken gevolgd als criminologie en criminalistiek, want

‘GoereeOverflakkee wordt het witte eiland genoemd, omdat er zoveel drugs in het rioolwater zit.’

DUCO DE VRIES

ik vind het gedrag van criminelen heel interessant: wanneer schiet je ergens over het randje en word je crimineel? Wat doe je dan, als je niet moordt uit de “gewone” motieven, zoals wraak en dat soort dingen, maar als je het echt doet vanuit psychopathologie? Dan wil je misschien iets aan de wereld vertellen met die moorden. Je wilt niet verborgen blijven als je vindt, hoe ziek dat ook is, dat je iets moois hebt gedaan. Dat vind ik echt interessant.’

Puzzels en codes Zoë Janssen krijgt puzzels en codes voor haar kiezen in de serie, want Sven van der Linde stuurt haar regelmatig cryptische Whatsappberichten en lijkt daarin geobsedeerd door het getal drie. Morgan houdt zelf veel van puzzels, en verwerkt ze graag in haar verhalen. ‘Ik weet nooit helemaal van tevoren hoe het verhaal gaat lopen, ik heb vooral de grote lijn in mijn hoofd. Zo’n jacht tussen twee mensen vind ik interessant, dat maakt het als het goed geschreven is spannend, maar dan moet er natuurlijk wel iets gebeuren waardoor ze een lijntje met elkaar houden. Dan kom je al snel uit bij codes. In deze wereld moet je opletten dat je niet te snel ontdekt

Tica Morgan, Mooie Moorden 1. Volgerland, Gloude Publishing, 192 pagina’s (introductieprijs € 7,99 t/m augustus)

wordt. Dus het moest een ingenieuze manier zijn waarop Sven dat elke keer overbrengt. Ik vind getallen­ symboliek altijd intrigerend, dus ik wilde graag iets doen met drie, bijvoorbeeld met driehoeken. Toen ik daar eenmaal voor had gekozen, kon ik er heel veel kanten mee op.’

SPANNING

9 | BOEKENKRANT | AUGUSTUS 2021

RECENSIES

BOEKENKRANT TIPT

De zomer dat alles begon…

Die ene zomer lag de wereld aan hun voeten: zes tieners staan op het punt om af te studeren. Maar de avond voor hun examenuitslag gaat het goed mis. De vriendengroep speelt een roekeloos spel, waarbij er iemand om het leven komt. Ze raken in paniek en zien hun gouden toekomst in duigen vallen.

Tot één van hen zich opoffert.

FAMKE PRINS Deel één van de nieuwe thriller Die zomer van Sharon Bolton gaat over wat zich afspeelde die fatale avond voor de diploma-uitslag. De spanning en de vragen bouwen zich gelijk op: wat is er gebeurd? Wie gaat er dood? Wiens schuld is het echt? Je leert de jonge tieners rustig kennen, zenuwachtig als ze zijn voor de uitslag, maar ook in voor een spannend spel om hun gedachten af te leiden. Aan het begin zijn ze nog lastig uit elkaar te houden, maar algauw went dit en krijg je een idee van de groepsdynamiek.

De hechte vrienden zijn allemaal van goede komaf, met steenrijke ouders en gaan naar een goed aangeprezen elitaire school. Als blijkt dat er iemand dood is door hun toedoen, raken ze in paniek en zien hun gouden toekomst in duigen vallen.

Als Megan oppert om de schuld

Ze wil er slechts één ding voor terug: een gunst van iedereen zodra ze haar straf heeft uitgezeten.

op zich te nemen, zodat alleen zij naar de gevangenis hoeft, vraagt ze daarvoor enkel één ding terug: een gunst van iedereen zodra ze haar straf heeft uitgezeten. De vrienden gaan akkoord, ondanks dat ze niet weten wat die gunst dan mag zijn, want hierdoor kunnen ze hun gedroomde leventje gewoon voortzetten. In het tweede deel zijn we twintig jaar verder, en staat Megan eindelijk weer op vrije voeten. Het Waarom heb je niet geschreven?’ eerste wat ze doet is langsgaan bij De sfeer is enorm beklemmend, en haar oude ‘vertrouwde’ vrienden, dat is heel goed voelbaar van begin die haar twintig jaar lang keihard tot eind. Sharon Bolton weet een hebben genegeerd. De toon is gelijk fantastisch goede psychologische gezet, de vrienden voelen zich ongethriller te schrijven, vol schuldgelooflijk schuldig en zijn zenuwachtig voel, morele dilemma’s, hoogoplovoor haar terugkomst, aangezien pende emoties en een vriendschap de straf hoger is uitgevallen dan ze die veelvuldig getest wordt. Bolton destijds hadden voorspeld. De meesweet de spanning perfect op te bouten zijn in tegenstelling tot Megan wen en blijft dit door succesvol en enigszins het hele boek vastgelukkig geworden. houden. Ook blijven Maar altijd met Megan er veel vragen door je in hun achterhoofd hoofd spoken die je zijn ze bang, want met beantwoordt wilt zien. welke gunst zal zij naar Want staat de ooit zo hen toe komen? Zal zij hechte groep na twinhen na al die tijd nog tig jaar ook nog klaar verraden? ‘Ondertussen voor elkaar, en voor was hij blijven staan Megan, die alles voor en ze keken naar elkaar hen heeft opgegeven? door het glas. Hij proHoe reageren zij op beerde haar gezichtshaar en andersom? uitdrukking te lezen Niemand weet wat en vroeg zich af hoe Megan van hen gaat snel nadat hij de deur vragen. De kaarten zijn had opengetrokken de Sharon Bolton, Die opnieuw geschud. Wat beschuldigingen zouden zomer, A.W. Bruna Uitkan ooit die twintig beginnen. Waarom heb gevers, 399 pagina’s jaar nog goedmaken? je me niet opgezocht? (€ 20,99)

OGLAYA DOUA Isabelle Bonnet is hoofd van een geheime antiterreur­ eenheid in Parijs en overleeft ternauwernood een bomaanslag bij het beschermen van de president.

Om bij te komen van haar trauma besluit ze terug te keren naar haar geboorteplaats Fragolin, een klein dorpje aan de Côte d’Azur. Daar komt ze in aanraking met haar verleden door het weerzien van een oude vriendin, Clodine, en Isabelle besluit het ongeluk waarbij haar ouders omkwamen te onderzoeken.

Als er vervolgens een Engelsman verdwijnt in Fragolin en in zijn huis het lijk van een naakte vrouw wordt gevonden, wordt aan Isabelle

Ronald komt tijdens het herstellen van zijn dak een ingemetseld schilderij tegen. Zijn vrouw is er bang voor, maar hijzelf raakt ervan in de ban en laat het doek taxeren.

Er wordt belangstelling voor het doek getoond, maar blij is hij daar niet mee. Er blijkt al snel iets mis, waarna hij besluit om afstand te doen van het doek. Hoe meer hij erover te weten komt, hoe meer hij wenst dat hij het nooit was tegengekomen.

Marc Kerkhofs, Het doek valt, Uitgeverij Boekenindustrie, 302 pagina’s (€ 17,50)

Wie is Maud Dixon?

In deze thriller krijgt iemand de kans om van de ene op de andere dag door het leven te gaan als iemand anders.

Florence Darrow wordt de assistente van Helen Wilcox, een schrijver die onder de naam Maud Dixon publiceert.

Ze gaan samen op reis naar Marokko. Na een paar dagen wordt Florence wakker in een ziekenhuis en is er van Helen Wilcox geen spoor te bekennen…

Alexandra Andrews, Wie is Maud Dixon?, vertaling: Hien Montijn, Uitgeverij Cargo, 304 pagina’s (€ 19,99)

Wat je ons hebt afgenomen

Misdaad in de Provence Ik heb een zwak voor getraumatiseerde hoofdpersonen.

En voor Franse dorpjes.

Vooral van die dorpjes waar de oude mannen op bankjes in de schaduw roddelen en alleen locals zijn uitgenodigd voor een potje jeu de boules.

En laten die twee dingen nou samenkomen in Madame le Commissaire en de verdwenen Engelsman van Pierre Martin.

Het doek valt

Een azuurblauwe zee en croissants met café au lait.

gevraagd of zij de zaak wil onderzoeken. De zaak, en de mensen in Fragolin, blijken gecompliceerder dan gedacht.

Dit eerste deel van deze detectivereeks over Isabelle Bonnet begint rustig en relaxt, net zoals de vakantie van Isabelle. Door beschrijvingen van peren tot de excentrieke Apollinaire, de nieuwe assistent van Isabelle. de witte zandstranden, azuurblauwe Nadat Apollinaire Isabelle uit een zee, sterk geurende lavendelvelden moeilijke situatie redt, weet Isabelle en croissants met café au lait voel je dat ze een goede aan hem heeft: de zon bijna op je gezicht schijnen.

Maar de rust is van korte duur. Vanaf ‘Daarmee had hij definitief zijn baan als haar assistent gered – hoe vaak het moment dat de Engelsman uit hij ook tegen de cactus Fragolin verdwijnt en praatte, rode sokken het lichaam van een droeg en vergat zijn naakte vrouw wordt haar te kammen.’ gevonden in zijn villa, Door het grote palet is Isabelle geïntrigeerd. aan verschillende perAls ze de zaak aansonages blijft het lang neemt bij wijze van spannend wie er achter een soort therapie, de moord op de jonge raakt ze er steeds meer vrouw en verdwijning emotioneel in verwikvan de Engelsman keld en ontdekt ze niet zit. Uiteindelijk komt alleen dat ze niet meer alles mooi samen, misdezelfde is, maar dat schien net iets te mooi. het verleden ook niet Zeker voor een eerste altijd lijkt wat het was. deel was het niet erg Pierre Martin weet niet geweest als sommige alleen de sfeer zo goed Pierre Martin, Madam vragen onbeantwoord neer te zetten door de le Commissaire en de bleven. Maar in een beeldende schetsen van verdwenen Engelsman, dorp als Fragolin valt er het pittoreske Fragolin, vertaling: Ans van der denk ik genoeg te belemaar ook door de kleur- Graaff en David Orthel, ven en op te vangen rijke personages. Van Uitgeverij Luitinghtijdens de plaatselijke de oude Georges die op Sijthoff, 304 pagina’s potjes jeu de boules. iedereen loopt te mop(€ 20,99)

Jacob Reese geniet van zijn rustige leven in het pittoreske dorpje The Hollows. Hij heeft de vervallen cottage die bij zijn huis hoort omgebouwd tot een vakantiehuisje. Als er een gast verblijft die griezelig veel op zijn ex-vriendin Laura lijkt, ziet hij allemaal dingen die aan haar doen denken. Hij lijkt haar ook een keer op straat te zien, maar dat kan niet, want Laura is dood…

Steve French, Wat je ons hebt afgenomen, vertaling: René van Veen, Uitgeverij Volt, 288 pagina’s (€ 18,99)

Bruno, chef de police Martin Walker heeft met de dertien delen tellende serie Bruno, chef de police een bestsellerreeks geschreven.

De serie wordt nu ook in het Nederlands vertaald. Benoît ‘Bruno’ Courrèges mag dan wel commissaris van de politie zijn, eigenlijk heeft hij niet veel te doen in het kleine plaatsje Saint Denis in de Dordogne. Dat verandert als de grootvader van een dorpsgenoot dood aangetroffen wordt.

Martin Walker, Bruno, chef de police 1. Bruno, chef de pollice, vertaling: Hans van Cuijlenborg, Uitgeverij Credits Books, 304 pagina’s (€ 19,99)

WINTER 2021

Het laatste deel in de Ash Princesstrilogie van Laura Sebastian! bestel hem nu gesigneerd voor via: dutchventurepublishing.com/shop

dutchventurepublishing.nl

Hartverwarmende prentenboekenserie

over vriendschap en de kracht van muziek!

3 zomerse verhalen in een zonnige bundel

Nu verkrijgbaar in de (online) boekhandel Gitte Spee | Het Gouden Boek van Aap & Mol | €15

www.vierwindstreken.com

JEUGD

11 | BOEKENKRANT | JULI 2021

RECENSIE

Bijna geen zandkorrel meer te zien De aanwezigheid van badkleding, het blauwe water en de zeemeeuwen op de schutbladen van Het strand nemen je al vanaf de eerste aanblik mee in de warme sfeer van dit bijzondere prentenboek. We gaan een dagje naar het strand.

MARCELLA DE WOLF Een klein groepje dieren maakt hun weg naar het strand, het is nog vroeg en de zon komt net op. Toch is er op het strand al iets te zien: ‘Vissers laten de eerste voetafdrukken achter in het zand.’ En het kleine groepje dieren zet hun eerste, voorzichtige stappen in de zee. Het strand is het eerste boek dat is vertaald van de Chileense auteur en illustrator Sol Undurraga. Oorspronkelijk uitgegeven in 2017 als La plage, kan het Nederlandstalige publiek nu genieten van een bijzonder bezoekje aan het strand.

Het strand is een zoekboek waar-

SOL UNDURRAGA

bij de lezer de taak is gegeven om een groepje dieren, bestaande uit onder andere een roze olifant, een krokodil en twee innig omhelzende hazen, op elke bladzijde te vinden.

Gedurende het verloop van het boek wordt het steeds drukker op het strand, waardoor het soms nog best een uitdaging is om het groepje dieren steeds opnieuw op te speuren in de gezichtloze mensenmassa.

Doordat het verhaal hiernaast in tijdsprongen van steeds een uur wordt verteld, van zonsopkomst tot zonsondergang, bestaat er ook de extra uitdaging om het verhaal van deze dierenpersonages bij elkaar te puzzelen. In het begin van het boek zitten ze nog met z’n allen in een

Zoek het groepje dieren, bestaande uit onder andere een roze olifant, een krokodil en twee hazen.

bootje, maar later genieten ze ook van de zee in een onderwaterscène en belanden ze zelfs in een vliegtuig.

Wat er precies tussen deze momenten gebeurt, is aan de lezer om te bepalen.

Hoewel het groepje dieren de hoofdpersonages in het boek zijn, is er uiteraard een belangrijke rol weggelegd voor de pagina vullende illustraties van Undurraga. Undurraga hanteert een grafische stijl met een simpel kleurenpalet, toch is het prentenboek ondanks het geringe aantal kleuren op geen enkel moment saai te noemen. Want tijdens de zoektocht naar het groepje dieren, valt je oog op genoeg andere, en vaak surrealistische, elementen. Volwassenen en kinderen van alle kleuren en leeftijden, een gespierde beer in een badpak, een schatzoeker in de zee – hoe meer je kijkt, hoe meer je ziet. Ik bespeurde zelfs de aanwezigheid van twee ‘Minions’! Het contrast tussen de volle bladzijdes gedurende de dag, waarbij bijna geen zandkorrel meer te zien is, en de rustige spreads laat op de avond zorgen hiernaast voor een fijn verloop in de leeservaring.

De korte tekst in het prentenboek is fijn om voor te lezen, maar het ste-

Sol Undurraga, Het strand, vertaling: Lidewij van den Berg, Uitgeverij Boycott, 36 pagina’s (€ 21,95)

vige, kartonnen omslag en het grote formaat zal de jonge lezer aanspreken om het boek ook alleen door te bladeren. Als de Nederlandse zon uitblijft, staat Het strand geduldig in de boekenkast te wachten. Het is tijd om naar het strand te gaan.

von Kummant / von Eckartsberg

Boek 5 /

Witte dood

‘Gung Ho is een blauwdruk van de perfecte actiestrip in het Netflix-tijdperk.

Het verhaal zit goed in elkaar, de sfeer en het tempo zijn spot on.’ NRC

Gung Ho is een vijfdelige, prijzenwinnende reeks over een post-apocalyptische toekomst waarin jongeren zich staande proberen te houden!

HARDCOVER 5 5 24,95 ISBN 978-94-6306-727-0

In een nabije toekomst heeft de “witte plaag” de mensheid bijna helemaal uitgeroeid, en de beschaving is alleen nog maar een mooie herinnering. Heel Europa is een gevarenzone geworden, waar je alleen kunt overleven binnen steden of ommuurde dorpen. De regels zijn daarom essentieel. Dat weet zelfs een kind.

Totdat hij puber wordt...

‘Als er één reeks is die u dit jaar in huis moet halen, is het deze wel. Als er één reeks is die Netflix of HBO dringend mag verfilmen, is het deze wel. De boom in met Walking Dead, Westworld en Games of Thrones.

Gung Ho rules!’ DE MORGEN

WWW.SILVESTERSTRIPS.COM

30 JAAR

2021-07 Gung Ho 5 adv boekenkrant.indd 1

vooR strips

25-07-21 18:11

13 | BOEKENKRANT | AUGUSTUS 2021

RECENSIES

JEUGD

EVELIEN FELTZER

Altijd vooruit blijven kijken Een zomer lang in een caravan wonen: dat klinkt helemaal niet gek! Maar voor Juno is het verschrikkelijk: haar ouders kochten een camping in Drenthe en nu is ze tweehonderd kilometer verwijderd van haar vrienden. Ze is boos. En ze komt die caravan mooi niet meer uit. Totdat er brand uitbreekt op de camping. Gek genoeg verandert daardoor alles…

MAAIKE DE VRIES Ouders die grootse plannen maken en hun kinderen daarbij ‘vergeten’: het is een belangrijk thema in kinderboeken. In dit nieuwste boek De zomer waarin ik in een caravan woonde van Evelien Feltzer draait het om de vraag: hoe ga je daar als kind mee om? Het is een heerlijk vakantieboek – perfect voor in de koffer – met een troostende boodschap: het komt goed.

De vader van Juno kocht voor haar

Precies de goede mix van feelgood, drama en liefde voor een fijn vakantieleesboek.

een boek over de mythe van Orpheus en Eurydice, waarin de moraal is: kijk nooit achterom, want dan verlies je alles. Voor Juno is dat natuurlijk hartstikke moeilijk. Ze is verdrietig dat ze alles achter moest laten en zomaar een nieuw leven moet beginnen op een plek waar ze niemand kent. Om niet nog verdrietiger te worden verbreekt ze ook het contact met haar vrienden in haar oude woonplaats.

Toch komt er een moment dat de nieuwsgierigheid het wint van de boosheid. Juno kijkt naar buiten door de luxaflex in de caravan en ziet de buurvrouw vrolijk rond haar huisje scharrelen. Ze hoort de geluiden van MARK SCHOLTEN de zwemplas, de speeltuin en het ben geweest en niets van me heb restaurant. Toch moet er eerst nog laten horen. Ik baalde zo van de veriets gebeuren voordat ze echt naar huizing. Maar het wordt steeds leubuiten komt. Een brand verwoest in ker hier.’ een nacht de caravan van haar buurvrouw. Daarbij ontmoet Juno een wel De zomer waarin ik in een caravan woonde is een soepel erg leuke jongen en nog lezend boek geschikt een stel andere kindevoor lezers vanaf acht ren die ook heel aardig à negen jaar. Precies blijken te zijn. de goede mix van feelNieuwe vrienden good, drama en liefde maken is heus niet zo voor een fijn vakaningewikkeld. Kinderen tieleesboek. Vooral de zijn flexibel en maken troost en hoop die uit er altijd wel weer iets het verhaal spreekt van. Juno krijgt een vind ik inspirerend: eigen caravan op de het leert kinderen camping die ze zelf dat het echt wel weer mag opknappen. En goedkomt als je in een dan is het ook weer tijd ingewikkelde situatie om het oude met het zit. Zolang je ouders er nieuwe te verbinden: ze nodigt haar vrienden Evelien Feltzer, De zomer voor je zijn en je af en toe ook mag uithuilen uit haar oude woonwaarin ik in een caravan is er altijd perspectief: plaats uit om te komen woonde, Uitgeverij Van gewoon vooruit blijven logeren: ‘Sorry dat ik Holkema & Warendorf, kijken! zo’n slechte vriendin 160 pagina’s (€ 13,99)

Verzet voor vrijheid Iedere tiener herkent het wel: het verlangen om meer te doen, de wereld te veranderen, wellicht zelfs een revolutie te starten. In Geheime strijd, geschreven door Cliff de Rouw, volgen we precies zo’n tiener.

dat ‘het verzet ingaan’ makkelijker gezegd is dan gedaan. Aan de hand van Toons verhaal laat hij zien hoeveel moed het vergt in opstand te komen, zeker als men al twee jaar roept dat de bevrijding nabij is.

Hoewel het verhaal potentie had, ging deze helaas verloren door een aantal dingen. De belangrijkste hiervan is dat De Rouw zo vaak in de tijd vooruit springt, dat het lastig wordt om nog mee te leven met de personaSELMA OUEDDAN ges in het verhaal. Zo is Toons vader er in het begin erg op tegen dat Toon Het verhaal begint in 1943, wanneer de bezet- meehelpt in het verzet. Een sprong van een paar maanden verder en nu ting door de Duitsers is dat geen probleem meer. De conal een paar jaar aan stante veranderingen in Toons verde gang is. Toon Kerkhoudingen met andere hof wil net als iedere personages zonder het andere vijftienjarige organisch in het vermeer doen dan alleen haal te laten gebeuren, rekensommen maken. vergroten de afstand Hij wil het verzet in. Als tussen de lezer en het zijn neef Karel hem de verhaal. kans geeft mee te doen, Daarnaast is het gedrag grijpt hij die met beide van de meeste volwashanden aan. Alleen is senen in dit boek erg het saboteren van de ongeloofwaardig. Karel moffen in zijn dorp niet vraagt Toon bijvoorzonder gevaar. beeld vrijwel meteen Je hebt het je vast of hij ook het verzet in weleens afgevraagd: wil, zonder dat Toon wat zou je doen als je Cliff de Rouw, Geheime er ook maar op heeft tijdens de Tweede WeStrijd, Kokboekengehint hiernaar te verreldoorlog leefde? De centrum Uitgevers, langen. Later in het verRouw maakt duidelijk 224 pagina’s (€15,99)

haal vraagt Karel daarbij nog of Toon voor zijn vrouw en kind wil zorgen als hij dood gaat. Wie vraagt dit van een vijftienjarige?

Wel is De Rouws schrijfstijl vlot en makkelijk leesbaar, waardoor het boek als een trein leest. Af en toe vertelt Toon nog te veel en toont hij te weinig, maar de onverwachte gebeurtenissen zorgen ervoor dat je toch telkens weer vlug de volgende bladzijde leest. Dat legt wel uit waarom hij vorig jaar de verhalenwedstrijd over het thema ‘bevrijding’ van Kokboekencentrum heeft gewonnen, en maakt nieuwsgierig naar wat er in de toekomst mogelijk nog van zijn hand gaat verschijnen.

Ondanks de wat teleurstellende executie is Geheime Strijd een leuk verhaal om op een regenachtige namiddag de verveling mee te verdrijven, met de belangrijke herinnering dat onze vrijheid een voorrecht is.

De Rouws schrijfstijl is vlot en makkelijk leesbaar, waardoor het boek leest als een trein.

BOEKENKRANT TIPT Beter een goede buur Er was eens een buurt als zoveel andere buurten. Er waren huizen, bomen, stoplichten…

En buren die elkaar niet kenden. Maar op een dag gebeurde er iets kleins, en nog iets kleins en nog iets…

En dat had een groots effect: de buurt werd eindelijk een warme, gezellige plek waar mensen elkaar helpen, voor elkaar zorgen en vriendschappen sluiten voor het leven.

Rocio Bonilla, Beter een goede buur, Uitgeverij De Vier Windstreken, 48 pagina’s (€ 14,95)

Nee hè.

Zo ging het echt In deze humoristische graphic novel komen allerlei momenten uit het leven van de jonge Anke voorbij. Ze woont met haar vader, moeder en zus in een klein plaatsje. Daar beleeft ze allerlei grappige en soms ongemakkelijke avonturen. Van een vrijwillige oogtest bij de opticien, ruzie met haar zus om een favoriete onderbroek, het vreemdgaan van haar vader en een angstig avontuur met honden.

Anke Kuhl, Nee hè. Zo ging het echt, Uitgeverij Luitingh-Sijthoff, 136 pagina’s (€ 17,99)

Echte helden Ben is klein voor zijn leeftijd, echt klein.

Om dat goed te maken vertelt hij de waarheid soms wat mooier dan die is. Dus als de juf in de klas naar beroepen van ouders vraagt, is Bens vader geen saaie architect. Nee, hij is hijskraanmachinist.

Als Ben dat wil bewijzen loopt het uit de hand. Het ene leugentje leidt tot de andere en voordat hij het weet zit hij diep in de problemen.

Charlotte Habersack, Echte helden, Uitgeverij Condor, 160 pagina’s (€ 14,99)

Het meisje dat kon vliegen Piper kan vliegen. Het lijkt een gave maar het is een levensgroot gevaar. Haar ouders houden haar kracht streng geheim, maar Piper blijft stiekem oefenen. In het diepste geheim wordt ze uitgenodigd voor een school voor kinderen met buitengewone gaven.

Al snel ontdekt ze echter dat de directrice een duister plan heeft dat koste wat het kost voorkomen moet worden. Het meisje dat kon vliegen is al vertaald in vijftien talen.

Victorie Forester, Het meisje dat kon vliegen, Uitgeverij Leopold, 256 pagina’s (€ 17,99)

14 | BOEKENKRANT | AUGUSTUS 2021

NON-FICTIE

BOEKENKRANT TIPT

RECENSIES

Heldinnen

Onder de Muur door

Bij de eerste Olympische Spelen in 1896 mochten alleen mannen meedoen.

Sindsdien is er veel veranderd, dankzij de sportvrouwen die taboes doorbraken en grenzen verlegden. Heldinnen brengt een eerbetoon aan deze iconen, van Elizabeth Wilkinson, Tidye Pickett, Fanny Blankers-Koen en Rie Mastenbroek.

Luca Caioli, Heldinnen, vertaling: Pieter van der Drift, Uitgeverij Thomas Rap, 304 pagina’s (€ 21,99)

Drinkbare rivieren Tijdens een kanotocht door het Canadese Noordpoolgebied ontdekt Li An Phoa dat ze rechtstreeks uit de rivier kan drinken.

Maar als ze drie jaar later terugkeert kan dat niet meer: de rivier is vergiftigd, het ecosysteem verstoord. In dit boek legt ze 15.000 kilometer af en stelt ze doorlopend de vraag: hoe kunnen onze rivieren weer drinkbaar worden?

De Berlijnse Muur, die zestig jaar geleden begon als prikkeldraadversperring, was bedoeld om de bevolking van de DDR binnen de grenzen te houden. Helena Merriman beschrijft in Tunnel 29 een waargebeurde ontsnapping via een vanuit WestBerlijn gegraven tunnel.

Aan de hand van onder meer interviews met gravers en vluchtelingen, gearchiveerde Stasi-documenten en uitleg over politieke belangen wekt zij deze jonge geschiedenis tot leven.

SANDRA BROERTJES

Li An Phoa en Maarten van der Schaaf, Drinkbare rivieren, Uitgeverij Atlas Contact, 264 pagina’s (€ 22,99)

Merriman schrijft: ‘Dit onderzoek veranderde mijn kijk op veel zaken: het einde van de Tweede Wereldoorlog, het begin van de Koude Oorlog, de bouw van de Berlijnse Muur, de geboorte van het tv-journaal en wat het betekent een spion te zijn en de mensen om je heen te verraden.’

Haar verhaal speelt zich af rond enkele hoofdrolspelers, waarvan Joachim Rudolph de belangrijkste is. Als kind vluchtte hij met zijn

in the American Sector’ en aan familie voor de naderende Russen. zijn bezoekjes aan West-Berlijn om Ze kwamen terecht in wat al snel Coca-Cola te drinken en films en etaOost-Berlijn werd. De Russische lages te bekijken, was de Berlijnse knoet en de aanwezigheid van de Muur een breekpunt: hij vluchtte, Stasi maakten het leven zwaar, en werd student aan de Technische duizenden burgers keerden de DDR Universiteit van Berlijn en ging de rug toe. Om dit een halt toe te meehelpen met het graven van de roepen liet leider Walter Ulbricht tunnel uit de titel. Verweven met van twaalf op dertien augustus Joachims verhaal is dat van de West1961 een prikkeldraadversperring Duitser Siegfried Uhse, die werd opzetten rond West-Berlijn. Toen de opgepakt toen hij smokkelwaar naar Amerikanen er niet op reageerden, Oost-Berlijn bracht en vervolgens ging Ulbricht een stap verder: de werd gerekruteerd door de geheime versperring werd een muur. Er was een straat waarvan de voordeuren in dienst. Een andere verhaallijn is die van Reuben Frank, tv-directeur West-Berlijn stonden, maar de huibij het Amerikaanse nieuwsstation zen in Oost-Berlijn. De mensen op de NBC en in het diepste geheim geldbovenverdiepingen mochten er blijschieter van de gravers, die filmopven wonen, maar de deuren werden namen liet maken van dichtgemetseld. ‘Soms de voortgang van het fladderden briefjes uit graafwerk en van de de ramen naar beneden geslaagde ontsnapping waarop etagenummers, van negenentwintig raamnummers en een Oost-Duitsers door de datum en een tijdstip tunnel. waren genoteerd. Op Deze verhaallijnen het afgesproken uur sluiten mooi op elkaar op de afgesproken dag aan, maar Merrimans kwamen brandweerafwisseling van het lieden uit West-Berlijn verhaal over de ontonder het raam bij snapping met achterelkaar om hun vangnet grondinformatie doet klaar te houden voor soms wat geforceerd iedereen die zou sprinaan. Toch biedt haar gen.’ Voor Joachim, die boek een levendige tot augustus genoeg Helena Merriman, Tunkorte geschiedenis van had gehad aan illegaal nel 29, Uitgeverij Balans, de Muur. luisteren naar ‘Radio 384 pagina’s (€ 24,95)

Keerpunt 1971 Op zondag 15 augustus 1971 kondigt president Richard Nixon de belangrijkste economische gebeurtenis aan sinds de uitvinding van het geld: de loskoppeling van de goudstandaard. De komst van de euro en de bitcoin, de negatieve spaarrente, de spanningen met China en nog veel meer, vinden daar kun oorsprong.

Edin Mujagic beschrijft deze ontwikkelingen en voorspelt een nieuwe periode van economische bloei.

Van bomen tot taal

Edin Mujagic, Keerpunt 1971. Over staatsschuld, werkende armen en nieuwe economische groei, Uitgeverij Bertram + de Leeuw, 352 pagina’s (€ 23,50)

De Ark van de Smaak in Nederland Nederland is een van de grootste landbouwexporteurs ter wereld, in ruil waarvoor we weer veel producten terughalen uit het buitenland. Zonde, want we kunnen heel goed volstaan met voedsel van eigen bodem.

Dit boek biedt recepten, interviews en een kalender voor seizoensgebonden eten, waarmee je het culinaire erfgoed van Nederland kunt ontdekken.

Slow Food, De Ark van de Smaak in Nederland.

Voedsel, kennis en verhalen over gastronomisch erfgoed, Uitgeverij Walburg Pers, 300 pagina’s (€ 29,99)

Wetenschap is leuk en nuttig! Dat laat Jim Jansen, hoofdredacteur van het populairwetenschappelijke tijdschrift New Scientist, wel zien in Voetballers zijn net bewegende deeltjes. Hij verzamelde hierin 56 eurekamomenten van Nederlandse en Vlaamse wetenschappers en jij steekt er vast ook van alles van op!

MIREILLE BREGMAN Jansen is geen onbekende in de wereld van de wetenschap, zo schreef hij eerder boeken voor een breed publiek, maar coördineert hij ook de wetenschapspagina’s in Het Parool en is hij betrokken bij Lowlands Science. Kortom: hij haalt het containerbegrip ‘wetenschap’ uit een abstract hoekje en geeft er een menselijk gezicht aan. Elke twee pagina’s lees je over een ontdekmoment dat, hoe alledaags ook, de wereld weer verder helpt.

Namen die je vast snel herkent uit de inhoudsopgave zijn viroloog Ab Osterhaus, psychiater Damiaan Denys en politica Jet Bussemaker, maar Jansen heeft ook hoogleraren en onderzoekers van andere universiteiten over de hele wereld gesproken.

Een hoogleraar informatica aan Universiteit Twente, Joost Kok,

Elke twee pagina’s lees je over een ontdekmoment dat de wereld weer verder helpt.

kwam er ineens achter dat hij voetballers kan vergelijken met bewegende elementaire deeltjes. Dat lijkt een simpele constatering, maar met die gedachte kan hij veel beter berekenen hoe atomen zich gedragen in een grotere groep. Aan de andere kant van de wereld deed Valerie Trouet in Arizona een schokkende ontdekking. Als dendrochronologe daardoor zijn wel verbeterde telebestudeert ze jaarringen in bomen foonchips mogelijk gemaakt! en houdt ze zich ook bezig met het In het dunne boekje passeren veel klimaat. Aan de hand van tachtig bètawetenschappers zoals natuurjaar gegevens over het weer concludeerde ze met haar team dat 2015 het kundigen en milieubiologen de droogste jaar in lange tijd is geweest. revue. Gelukkig staan er ook verNadat ze hierover publiceerden, werd halen van onderzoekers in de geesteswetenschappen in, zoals het nieuws opgepakt door CNN en politicologie, geschiedenis en psyging het de wereld over. chologie. Ook zij leveren een bijdrage Wat Jansen met de verzameling ontaan een betere wereld en beleven dekmomentjes ook laat zien, is dat eurekamomenten. Josje wetenschap niet aan Verhagen onderzoekt de grens ophoudt. Er aan de Universiteit van wordt juist veel interAmsterdam tweetalignationaal samengeheid bij kinderen, dat werkt en Nederlandse nu vaker voorkomt dan en Belgische onderzoetwintig jaar geleden. En kers gaan de hele aardwat blijkt: als kinderen bol over. Een bijzonder meertalig worden opgevoorbeeld is de deelvoed, letten ze meer op tjesversneller CERN in non-verbale uitingen.

Genève, waar een interHandig om te weten, nationaal team groottoch? schalig kernonderzoek Voetballers zijn net verricht op het kleinste bewegende deeltjes is niveau (er wordt dan leuk om te lezen voor ook veel gesproken over Jim Jansen, Voetbalalle leeftijden: voor ‘deeltjes’ en atomen). lers zijn net bewegende zowel kinderen als Het zijn langdurige pro- deeltjes, Uitgeverij volwassenen die wiljecten die niet binnen Veen Media i.s.m. New len weten wat er in de tien jaar een antwoord Scientist, 130 pagina’s wetenschap te doen is. op vragen geven, maar (€ 14,99)

15 | BOEKENKRANT | AUGUSTUS 2021

ARTIKEL

NON-FICTIE

TAMARA GIJRATH

COLUMN ONZE TAAL

‘ Je moeder kijkt altijd met je mee’

Wie zegt wat waar?

De redactie van Onze Taal zet iedere maand een bijzonder taalboek in de schijnwerpers. Deze keer Wie zegt wat waar?.

Voor Als ik heel eerlijk ben interviewde Tamara G ­ ijrath dertig moeders samen met hun dochters. Ze stelde hen vragen die ze normaal gesproken niet zo snel aan elkaar zouden stellen. Dit leverde intieme gesprekken op over de relatie die de moeders en dochters met elkaar hebben.

RAYMOND NOË

RENSKE IMMINK De vrouwen met wie Gijrath sprak zijn onder anderen voormalig topzwemster Inge de Bruijn, zangeres Edsilia Rombley en radiopresentator Mischa Blok. Nadat Als ik heel eerlijk ben in april verscheen, heeft het in de Bestseller60 gestaan en kreeg de auteur veel positieve reacties. Het onderwerp raakt duidelijk een gevoelige snaar. Goede redenen om Gijrath een paar vragen te stellen over haar boek.

Waarom ben je begonnen aan Als ik heel eerlijk ben?

‘Op het moment dat ik begon met het boek was mijn moeder drie jaar daarvoor overleden. Maar ze was nog steeds iedere dag in mijn gedachten.

Ik hoorde haar soms nog zo in mijn oor. De impact die zij nog steeds op mij had, wilde ik graag duiden.

Misschien was ik wel op zoek naar haar, of op zoek naar ons. Ik wilde heel graag begrijpen wat die impact precies is. Wat is die dynamiek die bestaat tussen een moeder en haar dochter? Het is niet altijd rozengeur en maneschijn, verre van dat. Er wordt niet voor niets gezegd dat het een van de meest gecompliceerde relaties is in een mensenleven. Als je het met elkaar treft heb je een groot geluk te pakken. Ik had het ook met mijn moeder getroffen.

‘Toen ben ik op zoek gegaan naar vrouwen die over de relatie met hun moeder of dochter wilden praten. Ik heb gekozen om te praten met mensen die een bekendheid zijn in hun vakgebied, om te laten zien dat het niet uitmaakt wat je doet of wie je bent. Je bent altijd die dochter, en je moeder kijkt altijd met je mee.’

Welke boodschap wil je uitdragen?

‘Eenmaal bezig realiseerde ik me pas hoe belangrijk het is om te praten met elkaar en om elkaar te zien, niet alleen in de rol van moeder of dochter, maar als vrouw. Dat maakt het makkelijker om elkaar te begrijpen.

Dus de boodschap is gaandeweg het maken van het boek geworden: praat met elkaar zolang het kan, ook omdat je zelf zo veel leert over

YVETTE KULKENS

‘Praat met elkaar zolang het kan, ook omdat dat je zelf zo veel leert over wie je bent.’ wie je bent.

‘Er was een moeder en een dochter waarbij de dochter aangaf dat ze het moeilijk vond om de kwetsbaarheid van haar moeder te zien, dat gaf haar een heel unheimlich gevoel.

Totdat de moeder vertelde over háár moeder. Ze zei: “Ik had een schattige moeder.” Toen zag ik dat de dochter zich realiseerde dat haar moeder ook een moeder had gehad, dat zij naast moeder ook dochter was, en vrouw.’

Wat heb je er voor jezelf uitgehaald?

‘Ik wilde mijn moeder blijven vasthouden, en een van de dingen waardoor ik dat kon, was om mij zo expliciet bezig te houden met deze materie.

Ik heb mij enorm verdiept in het ouderschap en in de moeder-dochterdynamiek. Nu ik er zo van een afstandje naar kan kijken, zie ik ook dat het me rust heeft gebracht. Ik heb nu het gevoel dat ik alle facetten van ons bestaan samen heb bekeken, een heel mooi eerbetoon heb kunTamara Gijrath, Als ik nen geven en de liefde heel eerlijk ben, fotoheb kunnen benoemen grafie: Yvette Kulkens, tussen mij en mijn Uitgeverij Fontaine, moeder. Voor mij per256 pagina’s (€ 25,00)

soonlijk is het een heel mooi rond geheel geworden.

‘Als moeder heb ik door het schrijven van dit boek heel veel geleerd over de keuze tussen kwetsbaar zijn en kracht laten zien. Ik had het idee dat een kind het meeste heeft aan ouders die kracht uitstralen, kracht geven en bijsturen. Maar wat gebeurt er op het moment dat je als kind veel twijfels voelt en het even niet meer weet? Je wilt niet dat je kind denkt: “Wat is er mis met mij?

Mijn ouders hebben dat nooit.” Die vraag heb ik ook veel gesteld in de gesprekken. Kies je ervoor om jezelf te laten zien of niet? Dat wilde ik graag uitzoeken.’

Wat is je het meest bijgebleven van de gesprekken die je gevoerd hebt?

‘Ik weet nog dat ik sprak met Aaltje van Zweden en haar dochter. Zij is schrijver en heeft vier kinderen, waarvan één zoon autistisch is. Met haar stichting verleent Aaltje steun aan gezinnen met autisme. Zij is een heel natuurlijke schoonheid, een koninklijke, rustige vrouw. Haar dochter is een heel ander type. Dat werkt heel goed met elkaar, de een houdt de ander in stand, juist omdat ze zichzelf kunnen zijn. Toen ik wegging na het gesprek, dacht ik: “Wat is het fantastisch wat ik aan het doen ben!” Het was niet alleen een feest van herkenning, maar het was ook een mogelijkheid om iemand echt te kunnen zien. Die bereidheid van alle zestig moeders en dochters om zich te laten zien was hartverwarmend, en dan kom je tot interessante uitspraken of bevindingen.’

Van elk verkocht exemplaar van Als ik heel eerlijk ben gaat er 1 euro naar Pink Ribbon.

De tijd dat ieder dorp zijn eigen dialect had, is allang voorbij. Wat ervoor in de plaats is gekomen, zijn regiolecten – zeg maar ‘streekdialecten’ – die zich vooral kenmerken door eigen uitspraak en woordkeus. Tegelijkertijd is dat ‘nieuwe’ dialect misschien wel populairder dan ooit, omdat je ermee kunt laten zien wie je bent en waar je vandaan komt. En dat je daar trots op bent.

Maar de woordenrijkdom die er binnen het Nederlandse-taallandschap ooit bestond, is zo langzamerhand wel verdwenen. Vrijwel iedereen noemt een vergiet nu gewoon een vergiet, terwijl er vroeger wel twintig verschillende woorden voor waren, zoals verzijp, verziep, verzuup, verlek, verdruip, vergiettijl, stramijn, tramien, stremien, schermien, zijg, zijgbaar, doorslag, duurslag, teemst, trizee, gaatjespan of gatenpateel.

In het pas verschenen Wie zegt wat waar? wordt gekeken hoeveel variatie er nog over is. Voor dit boek hebben dialectologen voor zestien onderwerpen (onder meer mier, klaproos, koelkast, condoom, nieswensen en regenworm) uitgezocht welke woorden daar nog voor gebruikt worden.

En dat blijkt dan nog best wel mee te vallen, want naast een woord als grootmoeder kennen we ook nog oma, grootmoei, beppe, grandma, mémé, grotema, omoe en bommama. En een regenbui wordt afhankelijk van waar je woont ook wel bijs, vlaag, schoer, schoei, guts, stoever of drets genoemd. En zelfs voor een moderne uitvinding als de ‘lange gehaktstaaf’ (die je in de snackbar koopt), worden verschillende woorden gebruikt: frikadel, frikandel, curryworst en lange hamburger. Conclusie: er is toch nog meer dialect over dan we dachten.

Al die variatie binnen het Nederlands wordt in Wie zegt wat waar? gepresenteerd in prachtige, duidelijke kaarten, die puntig en helder worden toegelicht door de streektaaldeskundigen van de Stichting Nederlandse Dialecten. Voorafgaand aan de woordkaarten worden bij wijze van inleiding ook nog de zes ‘grote’ streektalen van Nederland en Vlaanderen (Fries, Nedersaksisch, Limburgs, Brabants, Vlaams en Zeeuws, Hollands en Utrechts) geportretteerd. Een boek voor taalliefhebbers – en voor iedereen die geïnteresseerd is in regionale taal en cultuur.

Vrijwel iedereen noemt een vergiet nu gewoon een vergiet.

Stichting Nederlandse Dialecten, Wie zegt wat waar?, Genootschap Onze Taal, 140 pagina’s (€ 19,95)

Het Genootschap Onze Taal is een vereniging voor taalliefhebbers, dat elke maand het blad Onze Taal uitbrengt en daarnaast fungeert als Taaladviesdienst. Kijk voor meer informatie op:

www.onzetaal.nl.

Foto: Carla Manten Fotografie

DE ONSCHATBARE WAARDE

VAN BOMEN Er zijn maar liefst 60.000 verschillende soorten bomen op aarde, een ongelofelijke rijkdom.

De waarde van deze bomen is onschatbaar.

In Bladgoud leggen klimaatspecialist Reinier van den Berg en coauteurs Suzanne Valkman en Simone Groenendijk uit wat precies die waarde inhoudt. In toegankelijke bewoordingen vertelt dit boek over de historie van bomen, over de waarde van bomen voor het klimaat, over biodiversiteit, over de gebruikswaarde, over de waarde voor onze (geestelijke) gezondheid en over hun eigen waarde.

e-book € 12,50

www.uitgeverijzilt.nl

€ 20,99

’IEDERE BOOM TELT. IS UNIEK. EN IS VAN WAARDE!’

Wielrenner van wereldklasse -

dé biografie -

‘ANNA is in meerdere opzichten een hele boeiende biografie, die je deze sportzomer eigenlijk niet mag laten liggen.’

–

In de kopgroep

NON-FICTIE

17 | BOEKENKRANT | AUGUSTUS 2021

RECENSIE

SPECIAAL BIER

Wandelen naar hét vakantiegevoel Een mooie wandeling van een paar uur maken, in de stad, op het platteland of in de natuur, en dan moe maar voldaan op een terrasje neerploffen om vervolgens een koud drankje en misschien ook wat borrelhapjes te bestellen: dat is voor mij wel echt hét vakantiegevoel. Met Het grote Nederlandse Bierwandelboek van de ANWB kun je dit vakantiegevoel beleven, wel met een koud glas speciaal bier aan het einde van je uitstap.

Guido Derksen, Het grote Nederlandse Bierwandelboek, ANWB, 336 pagina’s (€ 24,99)

INGE KOMMEREN Het Bierwandelboek staat vol met routes door heel Nederland, die allemaal één ding gemeen hebben: ze eindigen op een plek waar een uniek speciaal bier te krijgen is. Er staan niet alleen maar wandelroutes in; er is ook veel informatie te vinden over de routes die je loopt, de bezienswaardigheden die je tegenkomt, en natuurlijk ook de brouwerij waarvan het aangeraden speciaal bier vandaan komt. Ondanks het feit dat ik bijvoorbeeld heel bekend ben met Baarle-Hertog/Baarle-Nassau (ik groeide op in een dorp in de buurt) en ik daar regelmatig kwam om kleding te kopen bij de Jola, kwam ik toch veel feiten over het dorp en omgeving tegen die ik daarvoor helemaal niet wist, zoals dat er een huis met twee huisnummers staat, omdat de Nederlands-Belgische grens dwars

door de voordeur loopt. De informatie is erg up-to-date, zo erg zelfs dat een aantal bezienswaardigheden nog niet te zien zijn op Google Streetview.

Met veel informatie over de lokale speciaal bier-brouwerijen.

Daarnaast is er een mooie afwisseling van stads- en plattelandswandelingen.

Er is ook veel informatie te vinden over de lokale speciaal bierbrouwerij.

Over het ontstaan ervan, maar ook over het brouwproces, de verschillende bieren die de brouwerij in de aanbieding heeft, en hoe die zijn verbonden met de stad of plaats. Als het aanbevolen bier bij de wandeling niet je ding is, kun je dus nog altijd een ander speciaal biertje van

dezelfde brouwerij proberen. Er staat ook altijd aangegeven wat het alcoholpercentage is, het smaakprofiel, de aroma’s… Kortom, alles wat je wilt weten voordat je je biertje bestelt.

Het enige minpuntje dat ik kan noemen is dat de routeomschrijvingen soms wat kort zijn. Het kan lastig zijn om de route te vinden als je mijn gevoel voor richting hebt, zeker als de straten soms niet zo goed zijn aangegeven. Aan de andere kant staat er wel altijd een klein kaartje aan het begin van iedere route, waar de richting redelijk goed aan af te leiden is.

Al met al is Het grote Nederlandse Bierwandelboek een goed vakantiein-eigen-land boek, met veel tips voor uitstapjes en goede informatie over de lokale cultuur en geschiedenis. Daarnaast is het ook nog eens een goed cadeau voor de papa die wel van een speciaal biertje houdt.

Eric Min

Arnout HAubEn

Gare du Nord

Dwars door de Middellandse Zee

Magistraal boek over Nederlandse en Belgische kunstenaars in Parijs.

“Je zou zo een treinticket willen boeken.

Enkel.” – Het Nieuwsblad ***** “Verbluffend” – De Standaard ***** “Overrompelend en rijk” – Cutting Edge ***** “Een magisch boek over een dito stad” – De Morgen

GEZIEN OP TV!

Arnout Hauben trekt dwars door de Middellandse Zee, op zoek naar de ziel van de zee en van haar bewoners. Want nergens anders dan op de eilanden, omgeven door het wilde water, is de mediterrane geschiedenis zo goed bewaard gebleven.

A_2021_08_Boekenkrant_augustus_260x193.indd 1

DorEEn HEnDrikx

Zout Een meeslepende young adult over zelfliefde met een snufje sociale media, een flinke scheut Griekenlandreis en een takje romantiek. Niets is zo gemakkelijk als het lijkt.

20/07/2021 09:37

NIEUW!

De ultieme zomerthriller Waar zou jij heen gaan als je nergens meer veilig lijkt te zijn?

19 | BOEKENKRANT | AUGUSTUS 2021

ACHTERGROND

KIJKJE IN DE KEUKEN

ELTE RAUCH GUIDO BENSCHOP

Boeken aan boord!

Uitgeverij HetMoet is gevestigd op een historisch zeilschip uit 1927 en ligt in de Amsterdamse museum­ haven aan het Oosterdok.

In de zomer varen ze uit en brengen ze boeken en evenementen met poëzie aan de man. Reden voor de Boekenkrant om een kijkje te nemen bij de enige varende uitgeverij van Nederland.

MIREILLE BREGMAN HetMoet is in 2019 opgericht door Elte Rauch, die omringd door het tot nu toe opgebouwde fonds, me op het schip graag vertelt over de weg naar deze uitgeverij. Ze heeft lang als assistent van een bekende schrijver gewerkt. ‘Toen hij 85 werd, heb ik een bloemlezing voor hem gemaakt met allerlei teksten en tekeningen. Dat heb ik zelf uitgegeven, omdat het de boekhandel in moest!

Daarbij speelde ik al langer met het idee een uitgeverij te beginnen, maar waar moet je beginnen? Zo ben ik proefondervindelijk het boekenvak ingerold.’

Elte is dol op boeken, ze leest haar hele leven al; ook in het Engels en Frans. Toch ziet ze ook dat er maandelijks heel veel boeken verschijnen.

‘Het is een commerciële markt. Ik wil boeken de wereld in sturen om de kunst van het maken van boeken, niet vanwege een mogelijk commercieel succes. Mijn vader was grafisch ontwerper en drukker, dus ik ben opgegroeid met het vak. De drukker voor HetMoet ken ik ook al heel lang.

Hij is een van de laatste personen die

nog met een Heidelberg drukpers werkt. Als je die ruimte binnenloopt, word je al nostalgisch bij de geur van inkt en fixeermiddel.

‘Er gaat gerust twintig uur per dag in dit werk zitten. Dat vind ik niet erg, ik doe alles in de bedrijfsvoering zelf. Een boek maken doe je echter niet alleen, daarvoor werk ik samen met een team van vormgevers, vertalers, illustratoren, redacteuren.

Wat ik belangrijk vind, is dat iedereen die met passie aan een uitgave werkt ook de aandacht krijgt die hij of zij verdient. Dus daarom nodig ik een illustrator die alleen thuis zit ook eens uit op de boot of gaan we samen schilderijen kijken in het Cobramuseum.’

Literatuur van levensbelang Het fonds van HetMoet bestaat uit literaire non-fictie, fictie en poëzie, alles met een zekere urgentie.

Waarom moet het (nu)? Op het logo zie je niet voor niets een mammoet die zich uit een kader beukt: het laat de stuwende kracht van literatuur zien.

Na de eerste uitgave werd Elte helaas erg ziek, met intensieve behandelingen tot gevolg. ‘Een keer zag ik op televisie een reclame voor een breedbeeld-tv van € 5.000, precies het bedrag dat ik op mijn spaarrekening had. Op dat moment dacht ik: als mensen voor zoveel geld een tv willen kopen, kan ik daarvan ook een boek maken! Daarna heb ik de bloemlezing van Henriëtte Roland Holst gemaakt, samen met Simon Mulder van Stichting Feest der Poëzie. Literatuur is in die periode voor mij

letterlijk van levensbelang geweest.

De bloemlezing bevat gedichten en is aangevuld met een biografie, autobiografische aantekeningen en illustraties. We hebben toen een evenement georganiseerd, want in 2019 was ze 150 jaar geleden geboren. Dit was de start van een serie ambachtelijk handgebonden biografische bloemlezingen met handgeschept papier en de daaropvolgende Singersteek Serie!’

Zeilschrijfzomercursus: met je kop in de wind samen schrijven en een literaire vaartocht maken.

Toekomstplannen Samen met Simon Mulder van Stichting Feest der Poëzie organiseert HetMoet evenementen rond sommige uitgaven. De stichting is in 2008 gestart als podium voor dichters die hun werk wilden voordragen en is uitgegroeid tot een platform voor historische letterkunde in vele belevingsvormen. Film, theater, voordrachten op historische locaties, niets is hen te gek om poëzie en historie toegankelijk te maken.

Neem het Festijn van Tachtig, een driedaags festival over de Tachtigers.

De bezoeker werd volledig ondergedompeld in de wereld van onder meer Albert Verwey, compleet met kleding, drankjes (er werd speciaal een biertje geproduceerd naar recept van Lodewijk van Deyssel) en een historisch menu. 2 t/m 5 september a.s. organiseert Feest der Poëzie het Art Nouveau Festijn in Den Haag, waar de HetMoet-uitgave Glanzende geheimenis over de dichter P.C. Boutens centraal staat.

HetMoet kijkt

uit naar de nazomer, wanneer er weer gevaren wordt. Met de platbodem kunnen ze natuurlijk niet overal heen, maar Zeeland staat zeker op de planning.

In het najaar en de winter van 2022, staan er meerdere publicaties op de rol, waaronder Toekomstmuziek van de Duitse dr. Artur Jaschke en de jubileumuitgave van het NIAS, Thuis – een bloemlezing over verbondenheid, dat onder meer in samenwerking met het Nederlands Letterenfonds, plaatsen voor ‘writers in residence’ verzorgt. Er is zelfs zoveel te doen dat er nu voor het eerst noodzaak is voor een extra medewerker.

In de zomer van 2022 organiseert Elte i.s.m. Vrijbuiterzeilen voor het eerst de zeilschrijfzomercursus, in Zeeland, voor beginnende schrijvers en mensen die schrijf-technisch vastlopen. Met je kop in de wind samen schrijven en een literaire vaartocht maken. Het eindpunt is de Dordrechtse boekenmarkt.

Maar eerst de najaarsborrel aan boord! Waar iedereen elkaar ontmoet, bij HetMoet. Een boek maak je nu eenmaal altijd samen.

Op de hoogte blijven van de uitgaven en komende evenementen?

Kijk op www.uitge­verij­hetmoet.nl en www.feestderpoezie.nl.

Wat als een stadje door de geschiedenis is overgeslagen en geconfronteerd wordt met de moderne wereld?

gezonder leven kan

Jaargang 2, No. 2 april 2021, € 4,www.gezonderlevenkan.nl

NIEUW

GEZOND DE ZOMER IN!

€ 16,99

FRIS & FRUITIG

• bewegen • voeding • welzijn • preventie • zelfzorg

Juices, smoothies en heerlijke bowls!

Els Visser: dokter en triatleet van wereldklasse Gezond thuiswerken: hoe doe je dat?

Liefde in tijden van corona Het beste product van 2020?

Uw stem telt!

ERIK SCHERDER ‘Bewegen is goed voor je brein!’

ISBN 978-94-6354-652-2

Scan voor meer informatie!

NU VERSCHENEN

Gezonder Leven Kan! editie april 2021

Met o.a. Erik Scherder, Gezond thuiswerken en Els Visser Kijk voor meer informatie op www.gezonderlevenkan.nl.

Lantaarnpublishers.nl | info@lantaarnpublishers.nl | 033 494 39 09

21 | BOEKENKRANT | AUGUSTUS 2021

BOEKFRAGMENTEN

BOEKFRAGMENT

De haasfactor Na het grote succes van duistere, spannende Scandinavische crimeboeken biedt Antti Tuomainen iets nieuws en unieks. De haasfactor is niet alleen spannend, maar ook ongelooflijk grappig. Een zeldzame combinatie, die het genre van de humoristische crime op de kaart zet.

Antti Tuomainen, De haasfactor, ­vertaling: Annemarie Raas, Uitgeverij Prometheus, 288 pagina’s (€ 22,50) www.uitgeverijprometheus.nl

Ik wachtte af. Perttilä steunde met zijn ellebogen op zijn knieën, kwam zo te zeggen dichterbij.

‘Hoe voel je je bij onze nieuwe structuur, deze nieuwe teambuilding, de openheid, samen dingen doen, in realtime dingen delen, dit groepsgevoel?’

‘Ik heb al eerder aangegeven dat het werktempo lager wordt daardoor en dat het lastiger is om...’

‘Het feit dat we met ons allen zijn hier, elkaar beter leren kennen, elkaars aanwezigheid voelen, van elkaar leren, ons slapende potentieel wekken?’

‘Tja...’

‘Je collega’s zeggen dat ze zichzelf hierdoor hebben gevonden als mens,’ zei Perttilä. ‘Ze zeggen dat ze een nieuw niveau hebben bereikt, niet alleen als wiskundige en analist maar ook als mens. Allemaal te danken aan het feit dat we de hindernissen hebben weggenomen. Alle hinder-

nissen, intern en extern. We zijn naar een nieuw niveau gestegen.’

Perttilä’s ogen lagen diep in hun kassen, zijn donkere wenkbrauwen maakten het lastig zijn blik te duiden. Maar ik kon wel zien dat het brandde in die kassen, dat ze in lichterlaaie stonden. Onzekerheid schraapte met haar nagels over mijn rug.

‘Dat weet ik niet,’ zei ik. ‘Ik vind het lastig om dat soort... niveaus te beoordelen.’

‘Lastig te beoordelen,’ herhaalde Perttilä terwijl hij achteroverleunde.

‘Oké. Van wat soort taken heb je zelf het gevoel dat je er klaar voor bent?’

De vraag verraste me volkomen. Ik kon ternauwernood mijn handen op mijn schoot houden.

‘Van de taken die ik al heb natuurlijk,’ zei ik. ‘Ik ben wiskundige en...’

‘Hoe zie je jezelf binnen het team?’ onderbrak hij me. ‘Wat draag jij bij aan het team, aan de gemeenschap, het gezin, wat is jouw geschenk aan ons?’

Was dit een strikvraag? Ik besloot een eerlijk antwoord te geven.

‘Wiskundige...’

‘Als we de wiskunde even buiten beschouwing laten,’ zei Perttilä, en hij tilde zijn rechterarm op, alsof hij een of andere onzichtbare luchtstroom die door de kamer ging onderbrak.

‘De wiskunde buiten beschouwing laten?’ vroeg ik. ‘Maar dat is toch de basis van...’

‘Ik weet waar dat de basis van is,’ knikte Perttilä. ‘Maar we moeten een gemeenschappelijke weg hebben om te bewandelen, ongeacht of we wiskunde onder de arm meedragen of iets anders.’

‘Onder de arm? Dat is hoe dan ook het verkeerde lichaamsdeel,’ zei ik.

‘Het gaat hier om het verstand, het hoofd.’

Perttilä leunde weer voorover, zette zijn ellebogen op zijn knieën, leunde eerst een stukje opzij maar nam toen een air van zelfverzekerdheid aan. Hij zweeg langdurig voordat hij sprak.

‘Deze afdeling zat totaal aan de grond toen ik er de leiding over kreeg. Je herinnert je vast nog hoe iedereen in zijn eigen hokje zijn eigen ding zat te doen, en niemand die wist waar de anderen mee bezig waren. Het was inefficiënt, het was niet sociaal. Ik wilde deze afdeling van pennenlikkers en ruimtewetenschappers het nieuwe millennium laten binnenstappen. Dat is nu gebeurd. We vliegen gewoon. We vliegen naar de zon.’

‘Dat is geen goed idee,’ zei ik. ‘In welke omstandigheden dan ook. Bovendien is het ook metaforisch gezien...’

‘Dit is wat ik bedoel. Er zit er altijd eentje bij die de kont tegen de krib gooit. Eén persoon die nog steeds als Einsteins schoen in een of ander godvergeten hoekje in zijn eentje berekeningen zit te maken. Raad eens wie?’

BOEKFRAGMENT

Een klankbad voor Rudi D. Na zijn verhuizing naar het Ruhrgebied noemt dr. Sommerfeldt, oplichter en seriemoordenaar, zich Rudolf Dietzen. Zijn therapeute Bärbel begrijpt dat hij nog altijd bang is voor zijn moeder.

Klaus Peter-Wolf, Een klankbad voor Rudi D., Uitgeverij Stortebeeker, 312 pagina’s (€ 19,95) www.stortebeeker.nl

Nog voordat we in haar spreekkamer tegenover elkaar zitten, zeg ik met een beker Yogi-thee in mijn hand: ‘Mijn moeder achtervolgt me.

Hoewel ze een paar honderd kilometer bij me vandaan is. Zonet moest ik gewoon weg uit mijn woning. Ik was bang dat ik zou stikken. Haar aanwezigheid was te groot.’

En weer die glimlach die aangeeft dat ik haar niets nieuws vertel, maar dat ze blij is dat ik er eindelijk in slaag de waarheid, die zij allang kent, uit te spreken.

‘Het ergert je, dat je dat voelt,’ zegt ze. ‘Je verstand roept luid: dat kan helemaal niet, ze woont per slot in een heel andere deelstaat. Maar je gevoelens zeggen iets anders.’

Ik geef haar gelijk en neem een slok van mijn thee, die erg zoet is.

‘Sommige mensen hebben deze ervaring zelfs bij overledenen.’

‘Dat houdt nooit op?’ vraag ik.

‘Nee.’ Ze legt haar rechterhand op haar borst. ‘Dat verandert alleen als je er zelf iets aan doet en bijna nooit door externe gebeurtenissen. Zelfs de dood verandert er weinig aan. Soms

wordt het daarna zelfs nog heftiger.’

‘Geloof je in geesten?’

‘Dat bedoel ik niet. Als iemand jou heel sterk heeft gevormd en misschien diep gekwetst, zal de wond niet genezen doordat diegene sterft.’

Vertel mij wat. Ik heb de laatste tijd juist geprobeerd problemen op te lossen door mensen naar het hiernamaals te sturen. Zeg nu alsjeblieft niet dat dat allemaal zinloos is geweest.

Met een handgebaar vraagt ze me de spreekkamer binnen te gaan.

Ik neem in de oorfauteuil plaats.

Ditmaal gaat ze niet meteen tegenover me zitten, maar ze haalt een stoel uit de kamer ernaast en zet die tussen ons in.

‘Wat is de bedoeling?’ vraag ik.

Barbel gaat zitten, vouwt haar benen over elkaar, slaat haar handen om haar rechterknie en kijkt me in mijn ogen. ‘Ik maak een plaats voor je moeder.’

‘D… dat wil ik niet.’

‘Ga je nu stotteren?’

Ik schud mijn hoofd, maar kan geen woord meer uitbrengen. Vanbinnen word ik Johannes Theissen, de zoon van mijn moeder. Niks Hans Fallada, niks dr. Sommerfeldt, nu ben ik alleen nog dat kleine manneke Theissen.

‘Je komt bijna niet uit je woorden door haar, hè? Ik denk toch dat het tijd wordt dat je met haar gaat praten. Ze is er nu toch.’

‘N… nu wil ik dat niet.’

‘Je zit daar als een kleine jongen, die sorry-sorry zegt en hoopt dat hij een vervelende straf kan ontlopen.’

‘Zo voel ik me ook.’

‘Er is een mogelijkheid om van die druk verlost te worden. Er zijn vast een heleboel dingen die je allang een keer tegen haar had willen zeggen, als je het had gedurfd. Dat klopt toch?’

Ik kan niet eens antwoorden, ik slik alleen.

‘Nu kun je er iets aan doen. Zeg het tegen de stoel, alsof die je moeder is.’

Nu ik het opschrijf, vind ik het vreemd. Onwerkelijk. Maar dat was het toen niet. Ik geef toe dat ik bijna niet in staat was om met de stoel te praten. Bärbel stond op en ging naast me op de leuning zitten. Ze legde haar hand tussen mijn schouderbladen om me te steunen, maar desondanks lukte het me niet mijn gevoelens tegenover de stoel te uiten.

Hoeveel mensen moet ik nog vermoorden voordat het eindelijk lukt? Wat maakt me zo verdomd hulpeloos?

22 | BOEKENKRANT | AUGUSTUS 2021

BOEKFRAGMENTEN

BOEKFRAGMENT

Peter’s Zeurkalender 2022 De klassieker onder de scheurkalenders! Voor menig liefhebber het beste begin van iedere dag. Niet zeuren, maar scheuren!

Peter van Straten, Peter’s Zeurkalender 2022, Uitgeverij de Harmonie, 365 pagina’s (€ 15,00) www.deharmonie.nl

BOEKFRAGMENT

Anna. Mijn leven achter het erepodium ‘Topsport houdt in dat je er (bijna) alles voor over hebt om een doel te halen.’ Topwielrenner Anna van der Breggen vertelt haar verhaal.

Een leven lang gelukkig?

Na de Spelen heb ik nog vaak gedacht aan mijn gesprek met Kasia over het winnen van olympisch goud. ‘Dan ben je je hele leven lang gelukkig’, veronderstelden we. Maar was dat wel zo? Wat was er nu daadwerkelijk veranderd? Was mijn leven echt compleet nu ik die titel had?

Anna van der Breggen, Anna. Mijn leven achter het erepodium, KokBoekencentrum, 224 pagina’s (€ 20,00) www.kokboekencentrum.nl

Laat er geen verwarring over bestaan: olympisch kampioen zijn is absoluut een droom. Alleen al dat de hele wereld voor de televisie zit om de sporters van hun land te volgen, maakt het winnen van een medaille heel bijzonder. Sommige mensen zeggen dat olympisch kampioen een titel voor het leven is; in ieder geval ben je het voor vier jaar. Dat maakt het al specialer dan bijvoorbeeld een wereldkampioenschap, want dat ben je ‘maar’ voor één jaar. Maar ik ben ook nuchter genoeg om te denken: je draagt die titel alleen maar vier jaar – en in mijn geval zelfs vijf – omdat het niet vaker plaatsvindt. Het betekent niet dat je al die tijd de beste van de wereld bent. Uiteindelijk blijft het gewoon één wedstrijd die ik heb

gewonnen. Een heel mooie wedstrijd, waar ik ook ongelooflijk trots op ben en die heel waardevol is voor me.

Maar het zou gek zijn als dat de rest van mijn leven mijn geluk zou bepalen. In de eerste periode na de Spelen was ik zelfs een beetje bang dat ik er minder gelukkig uit zou komen.

In Rio zit je in de waan van het moment: ik zag geen Nederlandse kranten, keek geen televisie, had geen idee wat er op sociale media gebeurde. Eenmaal thuis merkte ik pas hoe het hele land met Team NL had meegeleefd. Ik zag bijvoorbeeld mijn familie in een uitzending van Hart van Nederland. Een cameraploeg, bij ons in Hasselt in de tuin?

Dat vond ik zó bizar. Ik realiseerde me daardoor dat niet alleen mijn leven veranderd was, maar ook dat van mijn ouders, broers en zus. Daar voelde ik me een beetje schuldig over, want zij hadden hier nooit voor gekozen. Ik kon me goed voorstellen dat het helemaal niet zo leuk is om altijd de broer of zus van Anna van der Breggen te zijn. In Hasselt leek het wel alsof het hele dorp met z’n allen voor de televisie had gezeten.

De gemeente had een huldigingsmoment georganiseerd, waarbij we met ons hele gezin in een boot door het kanaal mochten varen. Overal langs de route stonden mensen, niet normaal! Dat vond ik doodeng, maar ook wel heel mooi. Ik zag zoveel mensen die ik van gezicht kende: mensen van

de kerk en van school, buren, vaders en moeders van vrienden, kennissen van mijn ouders. Maar ook veel dorpsgenoten die ik nog nooit eerder had gezien, maar die mij blijkbaar wel al die tijd gevolgd hadden. Dat het hele dorp waar ik ben opgegroeid trots op mij was, daar had ik nooit bij stilgestaan. Ik kreeg er kippenvel van! Ik besefte toen pas wat voor iets groots het was, olympisch kampioen zijn. Iedereen vierde feest omdat ik een wedstrijd had gewonnen! Het is heel bijzonder dat je zo veel mensen blij kunt maken met iets wat jij leuk vindt om te doen.

23 | BOEKENKRANT | AUGUSTUS 2021

BOEKFRAGMENTEN

BOEKFRAGMENT

De ikjeskalender 2021 Het beste uit de NRCrubriek! In De ikjeskalender zijn de mooiste ikjes verzameld, om de lezer ook in 2022 weer dagelijks te voorzien van grappige en soms ook ontroerende korte verhalen en anekdotes.

Arjen Ribbens, De Ikjeskalender 2022, Uitgeverij de Harmonie, 365 pagina’s (€ 15,00) www.deharmonie.nl

Vrijdag 1 juli: Afvallen Mijn man en ik doen ons best ons gewicht te beheersen en gisteren hadden we een balansdag. Bij mijn man hielp het wel, bij mij niet.

Ik: „Hoe kan dat nou, ik heb echt niet veel gegeten. Wat doe jij dat ik níét doe?”

Mijn man: „Misschien moet je staand plassen.”

Hanny Diemer Dinsdag 5 juli: Kippenvel De gepensioneerde journalist is meer dan dertig jaar patiënt in mijn tandartspraktijk in Rotterdam. Ik vervang een oude amalgaamvulling die wat randlekkage vertoont. Als de man van de stoel opstaat zegt hij: ‘Dat was dan de laatste vulling van tandarts Van Dam uit Schoonhoven.’

Spontaan kippenvel op mijn armen.

Zonder het te weten heb ik een vulling verwijderd die ruim vijftig jaar geleden door mijn grootvader werd geplaatst.

Regien te Voortwis

Zaterdag 9 juli: Boekwinkel Ik sta te snuffelen tussen de Engelstalige boeken in boekhandel Broese in Utrecht. Een medewerker leidt twee tienermeiden behulpzaam naar de titel die ze zoeken. Ze betasten onderzoekend voor- en achterflap. Een van de meiden grijpt haar telefoon: „Hoi, ik heb dat boek gevonden.” Ze vervolgt, licht verongelijkt: „In een BOEKENwinkel.”

Kaat Biesemans-Hoogewijs Donderdag 14 juli: Broodje haring Centrum Den Haag. Ik wacht op mijn dochter en besluit een broodje haring te nemen. Ik betaal, draai mij om en zie ineens veel gefladder en een meeuwenbek die in mijn broodje duikt. Verbouwereerd vertel ik de verkoper: ‘Een meeuw is er net met mijn halve broodje vandoor.’

‘Vette pech mevrouw, maar geen nieuw broodje.’

‘Oké,’ zeg ik, nog steeds geschrokken, ‘zet dan een waarschuwing neer.’

Waarop de man mij meewarig aankijkt en zonder iets te zeggen, wijst op een bord waar met grote letters staat: ‘Aub de meeuwen niet voeren.’

M. Hendriks Maandag 25 juli: Sprakeloos Mijn groeiende buik zit vandaag verborgen onder een ruim zwangerschapsshirt met lint om de taille.

Veel mensen zien het nog niet.

Ik loop naar de wachtkamer om een

man met vergevorderde dementie op te halen. Een paar maanden geleden kon hij bijna niet meer praten. Mij herkennen als dokter doet hij al lang niet meer. Ik begroet hem en geef hem een hand. In plaats van deze te schudden, kijkt hij verwonderd rond.

Zonder een woord te zeggen, voelt hij aan het lint om mijn taille. Hij legt zijn hoofd op mijn buik en geeft er een kus op. Daar sta ik dan, heel even net zo sprakeloos als hij.

Menke Baller donderdag 28 juli: Uitzicht Het is een zomerse dag in Utrecht.

Terwijl ik naast park Lepelenburg mijn fiets van het slot haal, zie ik een man van middelbare leeftijd naast mij staan die zoekend het park instaart. Hij merkt dat ik naar hem kijk, en zegt semiverklarend, met een lichte triomf in zijn stem: „Ik woon daar, tegenover die twee bankjes waar vaak gedeald wordt. Geen fraai uitzicht.”

Ik knik, want inderdaad heb ik daar vaak een groepje ongure types zien zitten, maar vandaag zijn zij er blijkbaar niet. Hij vervolgt, nu met een kleine glimlach: „Ik heb gisteren de bankjes met schenkstroop ingesmeerd.”

Frederik van Zeggeren

BOEKFRAGMENT

Bladgoud Er zijn 60.000 verschillende soorten bomen op aarde, een ongelofelijke rijkdom. Hoe kunnen we (oer)bos beschermen en bomen duurzaam aanplanten en gebruiken, zodat bomen en mensen in harmonie met elkaar kunnen leven? Bladgoud is voor iedereen met een hart voor klimaat!

Klimaatstress Suzanne Valkman en Reinier van den Berg

Reinier van den Berg e.a., Bladgoud, De onschatbare waarde van bomen, Uitgeverij Zilt, 176 pagina’s (20,99) www.royaljongbloed.com

Veel mensen maken zich tegenwoordig zorgen om het klimaat.

Sommigen weten dit om te zetten in actie zoals bomen planten, plasticvrij leven of vegetariër worden, maar soms worden mensen ook moedeloos en depressief van alle ellende en voelen ze zich machteloos. Er wordt zelfs al regelmatig gesproken over vliegschaamte, klimaatdepressies en ‘ecorexia’. Wij weten het niet meer, de problemen zijn te groot en we laden niet meer op.

Klimaatverandering is veel in het nieuws. De wereld warmt snel op.

Toch is dit een onderwerp waarbij de meningen sterk uiteenlopen.

Op social media, Twitter bijvoorbeeld, kan het er hard aan toegaan.

Als ik daar de resultaten post van recent onderzoek over bijvoorbeeld het snel smeltende ijs van gletsjers, krijg ik ook reacties die ik hier beter niet kan herhalen. Er zijn mensen, ook weldenkende mensen, die willens en wetens niet willen geloven dat de wereld zo snel opwarmt. Er worden zelfs complottheorieën van stal gehaald. Heb jij bijvoorbeeld weleens gehoord van het idee dat de waarnemingen die wetenschappers gebruiken, stiekem worden gemanipuleerd? Reden genoeg om hier toch even serieus stil te staan bij het onderwerp ‘klimaatverandering’.

Temeer omdat er, zoals we zullen zien, duidelijke links zijn met de bossen op aarde.

‘In deze lange keten van oorzaak en gevolg kan geen enkel feit als losstaand worden beschouwd’, zei Von Humboldt, die voor het eerst een door de mens veroorzaakte klimaatverandering aan de orde stelde in het jaar 1800. Sindsdien hebben we legio voorbeelden van de catastrofale gevolgen van klimaatverandering.

De bos- en veenbranden in Siberië (2020) worden door Greenpeace een ‘klimaatbrandhaard’ genoemd.

Alleen al deze branden zorgen voor drie keer zoveel CO2-uitstoot als heel Nederland in een jaar produceert. Wanneer de roetdeeltjes op het Arctisch ijs neerdalen, smelt de per-

mafrost, omdat deze door de donkere kleur meer warmte van de zon absorbeert. Een onomkeerbaar proces is in gang gezet en hoe kan ik daar iets aan doen vanuit Nederland?

Paul Kingsnorth schreef een boek over je verloren voelen in deze ecologische crisis en proberen een nieuwe weg te zoeken door de wereld die zich in een onvoorstelbaar tempo herschept; ‘een wereld die wegsnelt van het echte naar kunstmatigheid en een blikvernauwend menselijk narcisme’. Als we Kingsnorth moeten geloven, staat het er niet best voor met de mensheid. Jaap van der Stel, lector Psychische Gezondheidszorg aan de Hogeschool Leiden en schrijver van het boek Veerkracht bij klimaatverandering pleit echter voor optimisme: ‘Als mensen die dergelijke somberheidsgevoelens hebben of angstig zijn, gaan samenwerken en oplossingen gaan vinden, kunnen de negatieve gevoelens plaatsmaken voor optimisme, hoop en geloof in de toekomst.’ Daar komen Van der Stel en Kingsnorth elkaar weer tegen. Ook Kingsnorth pleit voor verbondenheid en wel door middel van verhalen.

24 | BOEKENKRANT | AUGUSTUS 2021

BOEKFRAGMENTEN

BOEKFRAGMENT

Charlatans Charlatans gaat over morele dilemma’s van burgerschap en stelt de vraag wat een thuis je waard mag zijn. Een avonturenroman met bonte personages die altijd nog wel een overlevingstruc achter de hand hebben.

Daphne Huisden, Charlatans, Uitgeverij Prometheus, 224 pagina’s (€ 22,50) www.uitgeverijprometheus.nl

Het was het meest onwaarschijnlijke verhaal dat Ibrahim Reza in jaren had gehoord – en dat wilde wat zeggen. De kapitein van de Nausikaä had namelijk genoeg fantasten aan boord van zijn schip gehad om een sterk verhaal te kunnen waarderen zonder zich ook maar een seconde af te vragen hoeveel ervan waar was.

Ibrahim Reza had in de loop der tijd een buitengewoon goed oor voor verzinsels ontwikkeld. Dat moest ook wel. Hoe langer een man van huis was, hoe minder nauw hij het nam met de feiten – daar was hij van overtuigd. Op zee was de waarheid geen vastomlijnd begrip. Eerder een beweeglijke schaduw onder de oppervlakte van het water.

Hij wisselde een blik uit met zijn stuurman, maar Levi leek zich ook geen raad te weten met het vreemde duo aan de andere kant van de tafel. Dat was op zich niet verrassend, Levi wist zich zelden raad met onbekende mensen. Hij werd er zenuwachtig van, wilde een goede indruk op ze maken, zich van zijn

beste kant laten zien. Ook nu sloofde hij zich uit om het de oude man en het meisje naar de zin te maken. Hij hield ze de laatste muffe kaakjes uit de koektrommel voor, die ze – heel begrijpelijk – afsloegen, en pakte toen de koffiekan. De oude man en het meisje lieten zich onbewogen bijschenken. Kalm. Alsof er niets aan de hand was, alsof ze niets te maken hadden met het fabelachtige verslag dat ze zojuist hadden verteld – of in elk geval, niet meer.

Kapitein Reza hield beschermend een hand boven zijn mok. De koffie was te slap naar zijn smaak. Sinds hij zich door Levi had laten overhalen om diens neefje een kans te geven in zijn kombuis werd er op zijn schip alleen nog homeopathische koffie gedronken. En vanochtend was Fons kennelijk zo ijverig geweest om de komst van hun onverwachte gasten met­een door te berekenen in de rantsoenering. Reza schoof zijn mok van zich af. Zodra ze weer land aandeden zou hij hem vervangen door een Italiaan met een gezonde pens.

Zijn gasten leken echter nergens last van te hebben. De oude man, die zich had voorgesteld als Gizmo (een naam die de geloofwaardigheid van hun verhaal naar Reza’s idee weinig goed deed), had niet eens in de gaten dat het slootwater zijn baard in liep, zo gulzig slobberde hij het lauwe goedje naar binnen. Levi grabbelde in zijn broekzak en schoof een verkreu-

kelde zakdoek over de tafel. Gizmo bromde een bedankje en depte zijn nek droog, maar zijn mok liet hij niet los. Het stelde Reza gerust om te zien dat hij kennelijk niet kalm genoeg was om zijn behoefte aan cafeïne te verbergen.

Levi onderdrukte een geeuw. Hij had ze gisteravond als eerste gezien. De zon had al laag aan de hemel gestaan toen de bemanningsleden van de kleine kustvaarder zich op het dek hadden verzameld om de was op te hangen; een wekelijkse, collectieve bezigheid waar kapitein Reza op stond, want: hoe langer een man van huis was, hoe minder nauw hij het nam met zijn persoonlijke hygiëne.

De standaarden die zijn mannen er aan wal op na hielden waren zijn zaken niet, Reza was niet geïnteresseerd in hun plakkerige contacten, noch in de smakeloze verhalen die ze erover opdisten – het ging hem niet aan hoeveel douchebeurten zijn mannen oversloegen in hun vrije tijd, maar op zijn schip was geen ruimte voor viezigheid. En hij was juist bezig geweest Fons dit op barse toon uit te leggen (de jongen had randen onder zijn nagels waar je een week koffie van kon zetten) toen zijn stuurman hem plotseling bij zijn arm had gegrepen. ‘Kijk!’ Levi’s wangen waren rood van opwinding. ‘Daar in de verte!’ Hij wapperde met een verschoten theedoek. ‘Mensen!’

krullen in een zelfverzekerd lachje.

Ik versteen.

‘Oom… Da…’ hakkel ik.

‘Laat dat oom maar weg,’ zegt Daan op commandotoon. De krullende mondhoeken veranderen in een grijns. Het bezorgt me een koude rilling. Hij buigt zich naar me toe.

Automatisch doe ik een stap opzij en wijs hem op de afspraak van anderhalve meter afstand.

Hij begint te lachen en wijst op de schuur achter me.

‘Wilde je gaan fietsen?’

‘Ja, maar…’

‘Maar de banden zijn lek en het zadel staat te laag. Dat zadel heb ik aangepast toen Liekes fiets kapot was.

Ook alweer een tijdje geleden. Ben je alleen?’ Daan maakt een hoofdbeweging naar het huis. Hij kijkt even om.

Ik knik.

Lieke dus, op mijn moeders fiets.

Waarom ook niet, mijn moeder leeft niet meer, de spullen staan hier toch maar ongebruikt en de buren zorgen dat alles in orde blijft rondom het huis. Moet ik juist niet dankbaar zijn?

‘Zal ik dan maar?’ Daan wacht mijn antwoord niet af. Resoluut stapt hij om me heen, loopt de schuur in en tilt met een zwaai de fiets naar buiten. Op een afstandje volg ik zijn handelingen als hij de fietspomp heeft aangesloten en de banden oppompt. Hij mag dan twintig

jaar ouder zijn, zoals ik gisteren al constateerde is hij nog steeds sterk, gespierd en met grote handen. Handen waarmee hij mij toen droogwreef op de boot… handen die Femke…

Mijn adem stokt.

Ik moet het zeggen, ik moet het nu zeggen, dat wat ik weet. Dit is mijn kans.

‘Zo, die zijn keihard en nu dat zadel nog. Ga eens zitten.’ Daan heeft een tang in zijn hand. Bijna dreigend houdt hij het stuk gereedschap omhoog. Als ik niet in beweging kom, vraagt hij wat eraan scheelt.

Hij laat zijn hand zakken. Ik voel zijn ogen branden. Ik kijk van hem weg.

Zeg het, zeg het! Verdomme, waar wacht je op?

‘Zoiets dan?’ Daan tikt tegen het zadel dat hij intussen tien centimeter hoger heeft gezet.

‘Ja, zo is het goed, bedankt,’ hoor ik mezelf zeggen. Ik slik en vervloek mezelf.

BOEKFRAGMENT

Vluchtweg Vluchtweg is de ultieme zomerthriller: origineel, grappig, meeslepend en zeer spannend! Waar zou jij heen gaan als je nergens meer veilig lijkt te zijn?

Jet van Vuuren, Vluchtweg, Uitgeverij Ambo|Anthos, 344 pagina’s (€ 15,99) www.amboanthos.nl

Ik open de schuurdeur, haal wat tuingereedschap weg, zet de grasmaaier aan de kant en trek mijn moeders fiets onder een deken vandaan. De banden zijn leeg en het zadel is veel te laag afgesteld. Onwillekeurig vraag ik me af wie er het laatst op gereden heeft. Mijn moeder was lang, haar knieën zouden het stuur geraakt hebben. Mijn vader, die niet van bewegen houdt, heb ik nog nooit op een fiets gezien. Ik ga op zoek naar een fietspomp en een tang. Als ik geen van beide snel genoeg vind, werp ik een ongeduldige blik op mijn horloge en besluit met de auto te gaan. Net als ik de schuurdeur wil sluiten, hoor ik vlak achter me iets bewegen.

‘Zo, dat is lang geleden, tien jaar, vijftien jaar? Nee, dat moet langer zijn.’

Met een ruk draai ik me om en sta oog in oog met mijn buurman. De snor van toen is uitgebreid tot een baardje. In het golvende, bruine haar zit nog steeds een natuurlijke slag.

Nu met grijze lokken erdoorheen.

Wat onveranderd is, zijn de diepliggende groene ogen die me priemend opnemen en de mondhoeken die

25 | BOEKENKRANT | AUGUSTUS 2021

BOEKFRAGMENTEN

BOEKFRAGMENT

In Polen lag een sjtetl Het Joodse plaatsje Kreskol lag een eeuw lang verstopt in de bossen van Polen. Het bleef gespaard tijdens de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust is voor hen een onbekend begrip. Totdat Pescha Lindauer na haar scheiding opeens verdwijnt.

De meteoor

Max Gross, In Polen lag een sjtetl, Uitgeverij Signatuur, 496 pagina’s (€ 24,99) www.awbruna.nl

Zelfs in een tevreden, rustig stadje als het onze is er altijd wel iemand die je nooit meer wilt zien. Pesje Lindauer had zo iemand getroffen.

Een man wiens tronie haar tot razernij dreef en bij het horen van wiens stem ze haar vuisten balde en haar kaken op elkaar klemde. Een man die haar in haar dromen achtervolgde, haar martelde met zwepen en vuur, en na wiens verschijning altijd de vage geur van zwavel bleef hangen als ze wakker werd. Het was extra jammer dat de persoon in kwestie haar man was, Jisjmoël. Een paar maanden nadat er een huwelijksovereenkomst was gesloten en een bruidschat was betaald, vroeg Pesje haar man om een scheiding. Voor de meeste mensen in ons stadje was dat niet bepaald een verrassing. We hadden allemaal de ijzigheid tussen het echtpaar gezien als ze op vrijdagmiddag over het marktplein liepen

om hun inkopen voor de sjabbat te doen. De spannende roddel deed de ronde dat Pesje een vrouw was met vreemde voorkeuren en dat ze haar man sloeg als ze samen in bed lagen.

De buren vertelden maar al te graag dat de twee midden in de nacht tegen elkaar gromden als een stel wilde dieren in een kooi. En het verhaal ging (en wie zal zeggen of er een kern van waarheid in zat) dat Pesje de avond voor de huwelijksovereenkomst werd gesloten naar haar vader was gegaan om hem te smeken de hele boel af te blazen. Het enige wat iedereen echt verraste, was dat Pesje het lef had om zo snel na de bruiloft een eind te maken aan het huwelijk. ‘Had dat mens nou niet een jaartje kunnen wachten voor ze de handdoek in de ring gooide?’ vroeg Ester Rosen aan de vrouwen die bij haar marktkraampje rondhingen.

Allemaal klakten ze instemmend met hun tong. De rebbetsin* werd op Pesje afgestuurd om te zien of het huwelijk op de een of andere manier nog te redden viel.

‘Is je bezwaar gebaseerd op iets wat in het donker gebeurt?’ vroeg de rebbetsin, die er geen doekjes om wond.

‘Want als dat zo is, kan er wat aan gedaan worden. Er kan eens serieus met Jisjmoël worden gepraat, één op één, om hem bij te praten over hoe dat allemaal in elkaar steekt.’

‘Nee,’ zei Pesje. ‘Het huwelijk had überhaupt niet moeten plaatsvin-

den. We zijn totaal ongeschikt voor elkaar.’ ‘Waarom zeg je dat? Noem eens wat redenen.’ ‘Ik kan er niet precies de vinger op leggen,’ zei Pesje een tikje cryptisch. ‘Het is meer dat ik die kop van hem niet meer kan zien.’ ‘Je kunt niet zomaar van hem scheiden,’ zei de rebbetsin. ‘Er moet een reden zijn.’ Pesje Lindauer somde plichtsgetrouw een paar van haar mans tekortkomingen op – van zijn koppige zwijgzaamheid tot zijn slechte adem, zijn woede-uitbarstingen en chagrijn – en de rebbetsin hoorde haar aan zonder haar in de rede te vallen en wuifde het toen allemaal weg.

een oor gespitst houdt op de kinderen terwijl zij slaapt – hoe laat het is, houden ze de omwenteling van de aarde en de verandering in de lucht bij.

is bijna niet meer voor te stellen dat ze ooit de terrassen van een wijngaard hoog boven een sprankelende zee zal zien, of rijpende olijven tussen zilverig blad of een zonovergoten sinaasappelboomgaard. Het doet er waarschijnlijk ook niet toe. Maar ze had graag gehad dat de kinderen talen hadden gehoord die ze niet spraken, of nog niet spraken, dingen hadden gegeten die ze niet kenden, wegen hadden moeten oversteken waar auto’s aan de verkeerde kant reden, met eigen ogen hadden gezien dat de wereld groot is en de manier van doen meestal maar gewoonte.

Niet dat je in Manchester geen vreemde talen kunt horen, natuurlijk. Niet dat je er geen vreemde dingen kunt eten. Niet dat haar kinderen vreemde dingen zullen eten, niet dat ze belangstelling tonen voor vreemde talen.

BOEKFRAGMENT

Zomerwater Op de langste dag van de zomer zitten enkele gezinnen op een verouderd Schots vakantiepark binnen opgesloten in hun huisjes. Door de eindeloze regen valt er weinig te doen, behalve door het raam te kijken naar de buren...

Sarah Moss, Zomerwater, vertaling: Ine Willems, Uitgeverij Orlando, 224 pagina’s (€ 22,50) www.uitgeverijorlando.nl

Justine heeft geslapen zoals vroeger voor een vroege vlucht. Je wordt wakker om te kijken hoe laat het is, in het donker reik je naar je telefoon, naar de knop die je in je slaap kunt vinden. Die zegt nog niet, je hebt nog uren, uren die je in behaaglijke vergetelheid kunt doorbrengen, nog bijna net zoveel als toen je de vorige keer keek.

Je droomt over inpakken en haast maken, en weer word je wakker: het is vast tijd, misschien ben je al te laat, maar er zijn maar twintig minuten voorbijgegaan. Weer wegzakken, weer wakker worden, zo’n korte zomernacht duurt absurd lang als er ergens diep in je oerbrein een stukje bedrading of leidingwerk, oorspronkelijk bedoeld om je te wijzen op de start van de zalmtrek of de week dat de bessen rijpen, geen rust vindt. Ze kan geen wekker zetten want dan wordt Steve ook wakker, maar ergens weten haar hersens – in dat deel dat over ademhaling en hart waakt en

Ze doet haar ogen open, blikt tegen de grenen schrootjeswand aan op nog geen handbreedte van haar gezicht, naar de noesten in het hout en de blaasjes in het vernis, ruw onder je vingers als korstige huid.

Deze zomer geen vliegtuig, evenmin als de volgende. Wie kan het zich nu veroorloven om op reis te gaan? Als ze het had geweten, denkt ze, als ze had geweten dat het haar met de jaren niet zou lukken om financiële armslag of zelfs maar zekerheid te krijgen, als ze de goede tijden had gezien voor wat ze waren toen ze ze meemaakte, dan had ze meer gereisd toen ze jong was, dan had ze zo’n treinticket gekocht, zo’n pas, en was ze overal heen gegaan, van het noordelijkste Noorwegen tot Sicilië, van Istanboel tot County Clare. Dan was ze er een jaar tussenuit gegaan, twee, drie jaar, voordat ze voor Steve had gesetteld, dan had ze onderweg de kost verdiend met serveren of zo. Als ze het zelfvertrouwen had gehad, als ze had geweten hoe je een paspoort aanvraagt en een vliegticket boekt en op een vliegtuig stapt toen ze nog jong genoeg was om zich niet vast te leggen. Dan was ze naar Parijs en Wenen gegaan, en naar Venetië. Het

Maar goed, het is zover, vijf uur ’s ochtends, zoals gepland, en al dag.

Tijd om eruit te gaan en gedoucht en wel terug te zijn voordat de jongens ontbijt willen.

26 | BOEKENKRANT | AUGUSTUS 2021

BOEKFRAGMENTEN

BOEKFRAGMENT

François Villon. Dichter, boef en vagebond François Villon. Dichter, boef en vagebond is een schelmen­roman waarin we worden teruggebracht naar de middeleeuwen, met kroezen vol bier, romantiek en moord en doodslag.

Karel Eykman, François Villon. Dichter, boef en vagebond, illustraties: Sylvia Weve, Uitgeverij De Harmonie, 128 pagina’s (€ 19,90) www.deharmonie.nl

het bankje, terwijl zijn moeder met haar wasbord bezig was. Om haar gerust te stellen probeerde hij alleen maar goed nieuws over zichzelf te vertellen.

‘Het loopt best goed met mijn gedichten,’ schepte hij op. ‘Ik schrijf er zo nu en dan een over en dan is er altijd wel een of andere rijke vent die dat liever in huis heeft dan een vroom boek in het Latijn op duur perkament. En het levert weer wat geld op, soms wel tien sous.’

‘Dat is allemaal mooi en aardig,’ zei zij. ‘Zie je, ik ben maar een eenvoudige vrouw. Ik kan niet lezen of schrijven, dus wat heb ik aan jouw gerijmel?’

‘Zal ik dan komen voorlezen?’ zei hij.

De Ballade van Vette Margot maar beter niet, bedacht hij.

‘Ach,’ zei zijn moeder. ‘Ik heb al genoeg aan de mooie plaatjes in de kerkramen van de Notre-Dame. De hemel met zijn engelen maakt me blij, de hel met zijn duivel maakt mij bang. Daar heb ik genoeg aan, zo simpel is dat voor mij.’

‘Maar moeder, die glas-in-loodramen zijn toch alleen maar om arme vrouwtjes zoals jij angstig te houden? Als jij je maar zondig voelt, kan de Kerk jou weer lekker vergeven.’

‘Kijk maar uit voor Satan, François.

Praat er niet zo brutaal over. Jij bent zelf ook een grote zondaar. Net als ik, maar jij schaamt je er niet eens voor, je lijkt je vader wel.’

Ze haalde de was uit de tobbe.

‘Wie was mijn vader dan?’ viel hij uit.

‘Jij verdomt het altijd om iets over die man te vertellen. Ik mag toch wel wat meer over hem weten? Zeg eens eerlijk: is hij nou overleden of verdwenen of ge- woon weggelopen?’

‘Hij is eerst bij me weggegaan en daarna is hij maanden later dood gevonden ergens in Anjou. Ik was blij toe. Ik zeg het maar zoals het is.’

Ze hield zich flink. ‘Ik was nog maar zeventien, en ik zat opgescheept met jou, klein blèrend mormel. Maar Vader Guillaume heeft me in die tijd erg geholpen. Hij is een goed mens, dat moet je altijd onthouden, jongen.’

‘Dat heb ik altijd al willen vragen,’ zei François. ‘Heb jij ooit iets gehad met Vader Guillaume? Kan hij niet mijn vader zijn? Vertel.’

‘Help me even met wringen,’ zei ze.

‘Jij hebt sterkere handen dan ik.’

Zwijgend deden ze verder de was.

Aan de overkant van de Golf was hij geboren. Hij had er in zijn prilste jeugdjaren geleefd maar aan die tijd had hij geen levendige herinneringen meer.

Op volwassen leeftijd was hij met de regelmaat van de klok teruggekeerd.

In de loop der jaren waren er wel jachthavens bijgekomen maar dat maakte voor hem geen verschil. Hij zou zich nooit vergissen. Ook zonder kaartplotter. Deze plek en deze haveningang waren in zijn geheugen gegrift.

Hij legde met de souplesse van een roofdier het jacht vast aan de passantensteiger. Daarna vierden zijn

sterke handen losjes een Zodiac Mark 2 met kleine schokjes uit de davits omlaag om als laatste handeling een Mercury15 pk startklaar aan de kunststofspiegel te bevestigen.

Hij rekte zijn sterk en atletisch gevormd lichaam, nam de omgeving bemonsterend in zich op en liep vervolgens geruisloos de steiger af naar het clubgebouw. Na een dag op zee had hij trek gekregen.

Hij zou zich morgen wel melden bij Carlos, de havenmeester. Ze kenden elkaar al zo lang. Hij was van plan een paar dagen in Tamarindo te blijven en daarna, nog voor de tropische stormen een aanvang namen, door

te reizen naar het Osa schiereiland waar alweer de volgende opdracht wachtte. Bij die gedachte rolde hij kort met zijn schouders.

Maar hij was hier om een vriendendienst te verlenen.

In zichzelf grinnikend corrigeerde hij zich. Een vriendin was ze. Zelfs meer dan dat. Tegen haar verzoek had hij nog nooit nee kunnen zeggen. Daar moest de belangrijkste opdracht van het jaar maar even op wachten.

Rijnkanaal wankelen. Zelfs het hele seizoen dat volgde biedt niet genoeg tegenwicht om de gebeurtenissen van de afgelopen tijd te vergeten.

‘Focking Guantanamo-aap met telefoonprivileges. Hoe vaak ga je me nog bellen voordat de betekenis van niet opnemen tot je botte harses doordringt?’

Beheerst plaats ik de wreef van mijn voet onder de buik van een om eten jengelende kat en veeg haar in een eenparig versnelde beweging over het parket mijn keuken uit. Veilig buiten het bereik van mijn rechterbeen wacht ze af totdat ik besluit dat het ook voor haar etenstijd is.

Mijn hoofd bonkt. De twaalf uur die achter me liggen zijn, zelf als ik Immo buiten beschouwing laat, scherven van een ontplofte handgranaat die in mijn brein steken. Na geflitst te zijn op de A2 werd ik thuis welkom geheten door een dagvaarding en brieven van advocaten en jeugdzorg. Een stapeltje beschuldigingen van tekortkomingen als ex-partner en gebrek aan verantwoordelijkheid als vader.

‘Regel even dit, bel even die en haal mijn computer thuis op,’ Som ik de opdrachten op die ik tot nu toe gekregen heb. ‘En als ik de computer heb, moet ik de map “nac” opzoeken.

Daar staat alles wat ik moet weten om actie te ondernemen. De notitie over de terreurdreiging in Nederland moet direct naar de directeur van de veiligheidsdiensten. Zijn e-mail en telefoonnummer staan in het adressenboek. De aanleiding is natuurlijk dat je daar in Scheveningen van een of andere idioot iets gehoord hebt over een ophanden zijnde aanslag.

We moeten nu iets doen of Pinkpop 2019 wordt een drama. We kunnen echt niet langer wachten. Fuck it, man, jouw leven mag dan misschien stilstaan, maar dat van mij draait gewoon door en niet alleen om jou.’

Om de bloedvlekken van het gevecht met Philippe uit zijn kleren te krijgen ging François zijn moeder opzoeken.

Ze deed vaak de was voor rijke families in de binnenstad om wat bij te verdienen. Op het plaatsje achter haar kleine woning stond een wastobbe met een wasbord. De vuile kleren van François konden daar nog makkelijk bij.

‘Mooi, mijn jongen, dat jij je oude moeder nog eens komt opzoeken,’ zei ze. Ze had al grijs haar, maar ze zag er helemaal niet oud uit, omdat ze een grappig, meisjesachtig gezicht had.

‘Ik zal gauw wat soep voor je maken.

Want je moet goed eten, hoor. Je bent zo mager, eet je wel genoeg? Gaat het wel goed met je? Je ziet er niet uit met al die wijnvlekken op je goed.’

‘Dat zijn geen wijnvlekken, moeder.

Dat zijn bloedvlekken.’

‘Jongen, toch. Wat heb je nu weer uitgespookt? Bloed maakt het alleen maar erger, want die vlekken krijg je er heel moeilijk uit. Afijn, trek alles maar uit, dan zal ik kijken wat ik er nog aan kan doen.’

Zo zat François even later naakt op

BOEKFRAGMENT

De solozeiler Als er aanwijzingen komen dat rebellen uit Jemen een aanslag voorbereiden op de kroonprins van Saudie-Arabië, stuurt de CIA haar beste man, de steenrijke Cubaanse zeezeiler Humberto, om de lont uit het kruitvat te halen.

Rene Beijersbergen, De solozeiler, Uitgeverij Mira Loves Books, 454 pagina’s (€ 20,95) www.miralovesbooks.nl

De avond was al gevallen toen de messcherpe kiel van een 48voeter de havenlichten passeerde. De stuurman liet het grootzeil vallen. Hij was alleen aan boord. Hij kende het Nicoya schiereiland als zijn broekzak.

Zwarte vogel Een rauw verhaal over vriendschap en loyaliteit tussen twee ex-militairen. Hoe lang kun je terugvallen op het verleden, als het heden ver uiteenloopt?

Niels Roelen, Zwarte vogel, Uitgeverij Volt, 288 pagina’s (€ 21,99) singeluitgeverijen.nl

‘Donder op, klootzak,’ vloek ik tegen mijn overgaande telefoon. ‘Je denkt toch godverdomme niet dat ik nog ga opnemen als jij me belt?’

Ruim twintig jaar geleden hadden we acht minuten nodig voor het winnen van de varsity, het begin van een onvergetelijk jaar. De herinneringen aan dat moment op het Amsterdam-

27 | BOEKENKRANT | AUGUSTUS 2021

BOEKHANDEL

EREGALERIJ

NEDERLAND

Stuur uw foto in

De Boekenkrant bij u in de buurt

In deze fotogalerij geven wij de boekhandels een gezicht. Heeft u ook een leuke foto met uw team en/of favoriete klant in uw winkel? Stuur hem naar ons op via redactie@boekenkrant. com, en wie weet staat u de volgende keer in deze eregalerij.

Deze ­boekhandels ­ver­spreiden de Boekenkrant. Voor een compleet actueel overzicht kijkt u op www.boekenkrant.com/boekhandels. Staat uw naam niet op de lijst, of heeft u aanpassingen? Geef het door via info@boe­kenkrant.com.

NEDERLAND Medewerker van boekhandel Gianotten Mutsaers die er in het vorige nummer per ongeluk vanaf was gesneden!

AALSMEER

DEN HAAG

Boekhandel De Vries Van Stockum Boekhandel Scheveningen DEVENTER

Boekhandel Broekhuis Boekhandel Praamstra DIEREN

HELMOND

Boekhandel De Ganzenveer HENGELO

Boekhandel Broekhuis HIPPOLYTUSHOEF

De Wieringer Boekhandel HOOGEVEEN

The Read Shop XL Hoogeveen HOUTEN

ALKMAAR

DOORN

HUIZEN

Boekhandel Feijn Van der Meulen’s Boekhandel ALPHEN A/D RIJN

AMERSFOORT

De Algemene Boekhandel Boekhandel Riemer Boekhandel Veenendaal

The Read Shop Doorn DOORWERTH

All you can give DORDRECHT

Boekhandel Vos & Van der Leer Kinderboekwinkel De Giraf

ASSEN

Boekhandel Van der Velde Rapunsel Kinderboeken & meer BAARLE-NASSAU

Bruna Baarle-Nassau BAARN

Boekhandel Den Boer

DRONTEN EDE

ENSCHEDE

Boekhandel Broekhuis EXLOO

Geerts Warenhuis GELDROP

Boekhandel Van Grinsven GOES

Boekhandel De Koperen Tuin GOIRLE

Quist Boeken

Boekhandel Verkaaik The Read Shop Goverwelle

BILTHOVEN

GRONINGEN

BREUKELEN

Boekhandel Van Kralingen BUNSCHOTENSPAKENBURG

Bruna Van de Geest

Boekhandel Sprey

Boekhandel Van der Velde Boekhandel Riemer HAAKSBERGEN

Boek en Buro HAARLEM

Boekhandel De Vries Van Stockum Bruna Cronjéstraat Kennemer Boekhandel Kinderboekwinkel Kiekeboek HAREN (GR)

Boomker Boeken HARLINGEN

Boekhandel Van der Velde HEDEL

Blz. Boekhandel Hedel HEEMSTEDE

Boekhandel Blokker

Grimbergen Boeken

Boekhandel Schellen

PURMEREND

Boekhandel Jansen & De Feijter

Boekhandel van Atten Bruna Ackershof Boekhandel Het Leesteken PUTTERSHOEK

Marjan Houtman Lezen & Schrijven

MAASTRICHT

Boekhandel Dominicanen MEPPEL

Riemer Barth

RODEN

Kinderboekhandel In de Wolken

ROERMOND

Boekhandel De Kler

Het Witte Huys Boekhandel Daan Nijman

ROSMALEN

ROTTERDAM

Boekhandel Donner Boekhandel Maximus Boekhandel Van Rietschoten

Boekhandel Van der Velde

SCHIEDAM SITTARD SNEEK

SON EN BREUGEL

NIEUWEGEIN

Boekhandel de Traverse

NIJKERK

Steenwijks Boekhuys

NIJMEGEN

NOORDWIJK

Boekhandel Van der Meer NOORDWIJKERHOUT

Boekhandel Wagenaar & Van Halem NOOTDORP

Bruna Lange Baan

WASSENAAR

Boekhandel De Kler WEESP

Boekhandel PeZZi PaZZi WILLEMSTAD

Boekhandel Het Rozemarijntje WOERDEN

Boekhandel Kramer & Van Doorn

NAALDWIJK

Boekhandel Augustinus Boekhandel Roelants Dekker v.d. Vegt Boekverkopers Kinderboekwinkel Nijmegen

WAGENINGEN

Boekhandel Kniphorst

SCHAGEN

Bredero Boeken

Boekhandel Krings

Boekhandel Roodbeen

WAALWIJK

Plantage Bookstore

Pasman Boek & Hobby

MONNICKENDAM

The Read Shop Nieuwegein

VOORSCHOTEN

SANTPOORT-NOORD

Schiedams Boekhuis

The Read Shop Naaldwijk

VOORBURG

RIJSWIJK

Bruna Monnichmann

MIJDRECHT

Nimo Boek

VLISSINGEN

Boekhandel De Kler Boekhandel KEES

Boekhandel Plukker

Boekhandel Mondria

VLEUTEN

Boekhandel ’t Spui

MIDDELBURG

De Drvkkery

VENRAY

Roojboek

RHOON

Bruna Ellenbroek

Boekhandel De Omslag

MAASSLUIS

VENLO

Boekhandel Koops

Boekhandel Kees

MAARN

Boekhandel Het Keizerrijk

VELP (GD)

RAALTE

Boekhandel De Boekenwurm

Boekhandel Boek & Koek

VEGHEL

PIJNACKER

LOCHEM

Boekhandel Lovink

…bij uw lokale boekhandel.

OUDEWATER

The Read Shop Oudewater

ROOSENDAAL

BERGEN OP ZOOM

BREDA

OUDERKERK A/D AMSTEL

LISSE

GOUDA

Boekhandel Van Kemenade & Hollaers Libris Boekhandel Buitelaar

OSS

Boekhandel Derijks

Boekhandel De Kler

De Boekenberg Boekhandel Van Grinsven Boekhandel Van Piere

BENNEKOM

BOXMEER

OOSTERBEEK

Boekhandel Meijer & Siegers

Plantage Boekhandel Boekhuis de kleine Tovenaar

Boekhandel De Boekenkist

Van Dinter Media

OLDENZAAL

Boekhandel Broekhuis

LEIDERDORP

Boekhandel Het Logboek

BODEGRAVEN

OISTERWIJK

EINDHOVEN

GORINCHEM

The Read Shop Karssen

LEIDEN

Bestel en koop…

Boekhandel Oisterwijk

The Read Shop Eelde

BEILEN

BLEISWIJK

LEEUWARDEN

OEGSTGEEST

Boekhandel De Kler Rijnlandse Boekhandel

EELDE

Boekhandel Romijn

Boekhandel Muilenburg

KRIMPEN A/D IJSSEL

NUNSPEET

Boekhandel Osinga

Boekhandel De Kler Boekhandel Kooyker Boekhandel Silvester

Blz. Boekhandel Buitelaar

Bilthovense Boekhandel

KERKRADE

Boekhandel Van der Velde De Toverlantaarn

Boekhandel Jacques Baas

BARNEVELD

Boekhandel Novita

Boekhandel Lectori

Boekhandel Kamerbeek

Boek en Buro

Boekhandel Hijman Ongerijmd

KAPELLE

DRIEBERGEN

AMSTERDAM

ARNHEM

IJMUIDEN

The Read Shop Express IJmuiden

DRACHTEN

Boekhandel Van der Velde

Voster Boekverkopers

Boekhandel Venstra

Boekhandel Flevo

Boekhandel Leeskunst Boekhandel Deurenberg

AMSTELVEEN

De Amsterdamse Boekhandel Boekhandel De Dolfijn Boekhandel Jimmink Boekhandel Scheltema Boekhandel van Noord

Anouk en Hilda, Boekhandel Veenendaal, Amersfoort.

DEN BOSCH

Boekhandel Adr. Heinen

Boekhandel De Kler

Boekhandel Haasbeek Boekhandel Haasbeek Herenhof

Martine, Erna, Marleen en Jeanet, Boekhandel Lovink, Lochum.

CUIJK

The Read Shop Cuijk

HEEZE

Boek- en Kantoorboekhandel Lektura

The Read Shop Dieren

ALMELO

Boekpresentatie bij Boekhandel Broekhuis in Almelo, Enschede, Oldenzaal, Hengelo en Deventer.

Met v.l.n.r. Martien Frijns, P.F. Thomése, Nelleke Noordervliet, Jan ­Siebelink, Jente Posthuma en Rosita Steenbeek.

CASTRICUM

Boekhandel Laan

Boekhuis Aalsmeer

Boekhandel Broekhuis

V.l.n.r. Judith Seinen, Astrid Bamberg, Monique Warnier en Marijn Beneder, Boekhandel Hijman Ongerijmd, Arnhem.

VLAANDEREN

STEENWIJK TIEL

Boekhandel Arentsen

WORMERVEER ZEIST

ZEVENAAR

Rebers Boek en Buro ZOETERMEER

Boekhandel De Kler Bruna Dorpsstraat Silvester Boek & Spel ZWOLLE

Waanders In de Broeren

VLAANDEREN BRASSCHAAT

TILBURG

Standaard Boekhandel

TWELLO

De Reyghere boekhandel

Gianotten Mutsaers Boekhandel Oonk UITHOORN

The Read Shop Express Uithoorn UTRECHT

Boekhandel Kees Broese boekverkopers Savannah Bay De Utrechtse Kinderboekwinkel VEENENDAAL

Boekhandel Van Kooten

BRUGGE

GENK

Malpertuis HEIST-OP-DEN-BERG

Het Voorwoord MECHELEN

Salvator

Uitgeverij Geromy: voor behoud van het luchtvaarthistorisch erfgoed

Camouflage en kenmerken

Oorlogsvlieger Jan Linzel

Silent Key

MAX SCHEP

JAN HOUTER

CORNELIS HOEFNAGEL

Dit boek over de militaire luchtvaart van het koninklijk NederlandsIndisch-leger neemt u mee in de kleurrijke geschiedenis van het 36-jarig bestaan van de enige onafhankelijke koloniale vliegafdeling in Azië en de wereld.

Jan Linzel (1915-2019) ziet zijn vele gevechtsmissies in de Tweede Wereldoorlog nog altijd als een film aan zich voorbij gaan. Als gevechtsvlieger vocht hij zowel in 1940, 1944 en 1945 tegen de Duitse bezetter. Dit boek vertelt zijn persoonlijke memoires, oprecht en eerlijk.

Wat begon als een persoonlijke zoektocht naar en hommage aan zijn vader, radiotelegrafist Cornelis Hoefnagel, heeft geresulteerd in Silent Key, een echt luchtvaartboek, waarin feiten, ervaringen en emoties veelal uit de eerste hand beschreven worden.

€ 67,95

€ 28,00

€ 28,90

Verkrijgbaar via uw lokale boekhandel of via www.geromybv.nl. info@geromybv.nl

29 | BOEKENKRANT | AUGUSTUS 2021

BOEKHANDEL

SAVANNAH BAY

TOP 60 NEDERLAND Week 30, 2021. Bron: CPNB

Een oase van rust Elke maand bezoeken we een van de vele mooie Boekenkrant-boekhandels die ons taalgebied rijk is. Deze maand spreken we John van Loon, die al vijf jaar vrijwilliger is bij Savannah Bay in Utrecht.

S

avannah Bay valt al gelijk op als je de straat doorloopt: voor de winkel zijn de anders saai grijze paaltjes kleurig geverfd met verschillende patronen. Maar wat de boekhandel écht opvallend maakt, is haar unieke geschiedenis.

‘Savannah Bay is begonnen als de Heksenkelder, de eerste feministische boekhandel van Nederland, op 3 december 1975,’ vertelt John.

‘Daarna is de boekhandel verhuisd naar de Telingstraat, en omgedoopt tot Savannah Bay. Ook heeft

‘Savannah Bay is begonnen als de Heksenkelder, de eerste feministische boekhandel van Nederland, op 3 december 1975’

Marischka Verbeek, de eigenaar, besloten om het een iets breder publiek te geven, waardoor het nu niet meer een uitsluitend feministische boekhandel is.’

De naam heeft ook haar eigen geschiedenis, en verbinding met de winkel. ‘De naam “Savannah Bay” is de titel van een toneelstuk van Marguerite Duras. Het gaat over twee vrouwen, een oude en een jonge vrouw, die het hebben over een ex-geliefde van de oudere vrouw. Het is een soort reconstructie van een verhaal, vertelt door de verhalen van beide vrouwen. Dit is ook representatief voor wat voor soort verhalen we in de winkel hebben. In de winkel hangt ook een quote van Ali Smith: “There was a story once, I said, a story that was told by way of other stories.” We willen vooral ruimte bieden voor verhalen die vanuit een ander oogpunt dan de dominante cultuur worden verteld.’

Savannah Bay is behalve een plek om boeken te kopen echter ook echt een ontmoetingsplek. ‘Het is een plek waar iedereen zichzelf kan zijn.

We beoordelen niet op afkomst, genderidentiteit, seksuele voorkeur of geslacht. Savannah Bay is een oase van rust. Het is een bijzondere winkel, want iedereen die hier werkt, op de manager en de eigenaar na, is vrijwilliger. Ze doen dit omdat ze dat leuk vinden, en het fijn vinden om hier te werken.’

1 (3) 3e week Esther Verhoef, De Nachtdienst 2 (4) 24e week Lale Gül, Ik ga leven 3 (1) 3e week Bas Smit & Nicolette van Dam, Nederland heeft Alles 4 (7) 9e week Michel van Egmond & Antoinnette Scheulderman, Derksen 5 (2) 2e week Suzanne Vermeer, Dwaalspoor 6 NIEUW Pia Callesen, Leef meer, denk minder 7 (5) 73e week Charlie Mackesy, De jongen, de mol, de vos en het paard 8 (8) 7e week Karin Slaughter, Valse getuige 9 (16) 4e week Mark Tuitert, DRIVE. Train je ­stoïcijnse mindset 10 (9) 12e week Lucinda Riley, De zeven zussen.

De zevende zus 11 (11) 159e week Lucinda Riley, De zeven zussen 12 (10) 9e week Susan Smit, De heks van Limbricht 13 (12) 14e week Suzanne Vermeer, Zomeravond 14 (15) 8e week Jo Nesbø, Koninkrijk 15 (17) 58e week Raynor Winn, Het zoutpad 16 (14) 8e week Jeff Kinney, Het leven van een loser 15. Kopje-onder 17 (13) 15e week Hanneke de Zoete, De zoete zusjes gaan op vakantie 18 (23) 129e week Roxane van Iperen, ’t Hooge Nest 19 (27) 152e week Lucinda Riley, De zeven zussen.

Storm 20 (20) 99e week Rutger Bregman, De meeste mensen deugen 21 (31) 23e week Saskia Noort, Bonuskind 22 (18) 14e week Tonke Dragt, De brief voor de Koning 23 (24) 4e week Linda van Rijn, Provence 24 (25) 6e week Tamsin Calidas, Ik ben een eiland 25 (28) 16e week Nicci French, Wie niet horen wil 26 (36) 149e week Lucinda Riley, De zeven zussen.

Schaduw 27 (33) 9e week Delia Owens, Daar waar de rivierkreeften zingen 28 (32) 64e week Michael Pilarczyk, Master Your Mindset 29 (19) 6e week Hedy d’Ancona, Vrolijk verval 30 (58) 5e week Maarten Kolsloot, De Raboploeg 31 (38) 6e week Benedict Wells, Hard land 32 (21) 206e week Haemin Sunim, Dingen die je alleen ziet als je er de tijd voor neemt 33 (26) 42e week Elke Wiss, Socrates op sneakers 34 (39) 8e week George Boellaard, Wij willen gangster worden 35 (29) 7e week Corina Bomann, De kleuren van schoonheid 1. Sophia’s hoop 36 (44) 139e week Lucinda Riley, De zeven zussen. Parel

37 (48) 121e week Lucinda Riley, De zeven zussen.

Maan 38 (46) 11e week David Baldacci, Dodelijk spel 39 (45) 13e week Jill Mansell, Tot aan de zon en terug 40 (59) 70e week Lucinda Riley, De zeven zussen. Zon 41 (47) 30e week Hanneke de Zoete, De Zoete Zusjes zoeken een schat 42 (41) 6e week Carlos Ruiz Zafón, Stad der nevelen 43 (30) 18e week Ramsey Nasr, De fundamenten 44 NIEUW Lonneke van Engelen, Alleen een beetje verliefd misschien 45 (35) 17e week Marc-Uwe Kling & Astrid Henn, De NEEhoorn 46 (-) 8e week M.J. Arlidge, Niemand zeggen 47 (51) 5e week Kiki van Dijk, Vlieland 48 (-) 45e week Corina Bomann, Agneta’s erfenis 49 (22) 4e week Joost Prinsen, Na Emma 50 (50) 6e week Alex Schulman, De overlevenden 51 (54) 2e week Roald Dahl, De giraffe, de peli en ik 52 (34) 20e week Andy Griffiths en Terry Denton, De waanzinnige boomhut van 130 verdiepingen 53 (55) 42e week Raynor Winn, De wilde stilte 54 (37) 4e week TikTok. Vacay.

55 (57) 8e week John Grisham, Sterspeler 56 (-) 2e week J.D. Barker, De beller op lijn vier 57 (43) 21e week Jeroen Brouwers, Cliënt E. Busken 58 (-) 12e week Linda van Rijn, Zandvoort aan Zee 59 (60) 4e week Mark de Bruijn, Mathieu van der Poel 60 (-) 4e week Vico Olling, Martin H.

DE NIEUWE DANIEL COLE HIJ MOORDT VOOR ZIJN KUNST

Spanning en sfeer in de Provence

ZI J WO RD T ZI JN ME ES TE RW ER K

EEN ZOMERSE THRILLER VOL COULEUR LOCALE

Sticker-45-Cole-De wolven@1.indd 1

11-05-2021 15:41

NU TE KOOP IN DE (ONLINE) BOEKHANDEL #steunjeboekhandel

Heerlijk houten huis te huur in de Ardennen.

De Boekenkrant biedt haar lezers in samenwerking met boekhandel Roelants een rustiek vrijstaand landhuisje aan in de Belgische Ardennen. Het ligt in het dorpje Daverdisse.

Hier is de laatste 40 jaar weinig veranderd. Ideaal voor een verblijf vol ontspanning of inspanning. De huisbibliotheek staat garant voor wekenlang leesplezier.

VANAF 6 JULI TE KOOP IN DE (ONLINE) BOEKHANDEL

#kooplokaal

SAVE THE DATE! Op 5 november 2021 organiseert de Boekenkrant een feestelijke avond in boekhandel Broese. Dit jaar bestaat de Boekenkrant vijftien jaar, en dat vieren we graag samen met u! Onder andere Arthur Japin zal als gastspreker optreden. Houdt voor meer informatie onze website www.boekenkrant.com in de gaten.

En zet het feest vast in uw agenda!

Een weekend (vrij-ma) of een midweek (4 nachten) kost 275,– en een week 375,–. Kijk voor meer informatie op www.roelants.nl

Boekhandel Broese, Utrecht | 5 november | 19.30 – 22.00 uur

Theosofie eeuwige wijsheid voor deze tijd 172 bladzijden | Paperback ISBN 9789061750970 - Prijs € 15,00

elling Cartoons op best ar: door striptekena l E r w invaSn uspvoartashirts, • bedrukken hoodies, t-shirts •

www.suvaalshirts.nl • 010-4500097 • info@suvaalshirts.nl

In vijftien hoofdstukken worden, in eigentijdse bewoordingen, theosofische basisthema’s als concepten aan de lezer voorgelegd.

Het boek is bedoeld als eerste kennismaking met theosofie en bevat een woordenlijst en uitgebreide literatuurlijst.

Verkrijgbaar of the bestellen bij uw lokale boekhandel.

Voor meer informatie over Theosofie bezoek de website theosofie.nl.

31 | BOEKENKRANT | AUGUSTUS 2021

LEESCLUB

WIN EEN BOEK

SHOLEH REZAZADEH

WIN EEN BOEK

VORIGE MAAND

Dinsdag 14 september: nieuwe leesclub!

2021 is het vijftiende jaar in het bestaan van de Boekenkrant, en dat vieren we met een aantal online leesclubs!

De vijfde editie vindt plaats in september, over het boek De hemel is altijd paars van Sholeh Rezazadeh.

Wie waren de drie schrijvers verborgen in het beeld in het julinummer? Het goede antwoord is: Tamara Haagmans, Matt Haig en Jet van Vuuren.

D

e hemel is altijd paars van Sholeh Rezazadeh is een poëtische debuutroman over liefde, verlangen en herinneringen. In 2019 won de auteur de El Hizjra Literatuurprijs voor Poëzie.

De roman gaat over Arghavan, een jonge Iraanse vrouw die nog maar kort in Nederland woont. Terwijl ze worstelt om een nieuw leven op te bouwen, wordt ze geplaagd door herinneringen aan haar jeugd in Iran. Een jeugd die paradijselijk begon, maar een negatieve wending nam toen haar moeder van de ene op de andere dag vertrok en haar vader, haar steun en toeverlaat, verslaafd raakte aan opium. Ze nam daarop een radicaal besluit: ze liet het rauwe, bergachtige landschap van Iran definitief achter zich en vertrok naar het platste land ter wereld: Nederland. Arghavan werkt in een tweedehandswinkel in Amsterdam, waar ze bevriend raakt met een aantal klanten, zoals Anna, een dove danseres, en de oude Johan, die het geluid van bomen opneemt.

Ze verwondert zich

FRANK RUITER

over dit land waar iedereen haast heeft en waar het onmogelijk lijkt om met de ander verbonden te zijn.

Dan wordt ze verliefd op Mees, een jonge muzikant, die haar wereld volkomen op z’n kop zet.

Deze vijfde Boekenkrant-leesclub wordt geleid door redacteur Mireille Bregman en vindt plaats op dinsdag 14 september, van 20–21 uur, via de Teams-app. Je krijgt van tevoren een aantal vragen over het boek opgestuurd om je in te verdiepen.

Welke drie schrijvers zijn in dit beeld verborgen? Stuur de namen voor 30 augustus 2021 naar ­redactie@boekenkrant.com met als onderwerp ‘Win een boek’. Vermeld ook je naam en adres.

Onder de goede inzendingen wordt een exemplaar van ­Spoiler Alert verloot.

In deze heerlijke rom-com houdt April haar cosplay-hobby voor iedereen verborgen. Als ze besluit een foto te posten waarop ze verkleed is als een personage uit een tv-serie, gaat ze viral, zowel bij supporters als bij haters die reageren op haar plussize.

Maar als Marcus, de hoofdrolspeler uit de serie haar foto en de negatieve reacties ziet, besluit hij haar op een date te vragen.

Olivia Dade, Spoiler Alert, vertaling: Erica Disco, Uitgeverij Zomer & Keuning, 384 pagina’s (€ 16,00)

Lijkt het jou leuk om mee te doen aan deze Boekenkrant-leesclub?

Meld je dan vóór 7 september aan via redactie@boekenkrant.com.

Tot dan!

H

et clubje dat in onze naam bij elkaar kwam was iets kleiner dan verwacht, doordat een paar deelnemers zich wegens ziekte hadden afgemeld. Dat mocht echter de pret niet drukken, want de aanwezige mensen begonnen meteen geanimeerd hun ervaringen over het boek te delen. Wij waren verrast te constateren

dat iedereen vrij gelijk van mening was, aangezien het een erg onconventioneel boek is. De auteur vertelt het verhaal van de Woongroep in Utrecht die van licht probeert te leven namelijk vanuit de perspectieven van verschillende objecten en entiteiten. ‘Wij zijn de nacht’, zo begint de roman op poëtische wijze.

Elk hoofdstuk spreekt een andere entiteit ons vanuit de eerste persoon meervoud aan. De deelnemers waren het erover eens dat dit zeer knap gedaan was, en op deze manier goed de meerstemmigheid van de waarheid overbrengt, zonder daarover een oordeel te vellen. Zo weet Blees het behoorlijk naargeestige onderwerp op een poëtische, vaak humoristische wijze te brengen.

Wij zijn van mening dat wij ook deze keer weer zeer geslaagd waren, en kijken uit naar onze volgende editie.

Jet van Vuuren, Vluchtweg, Uitgeverij Ambo|Anthos, 344 pagina’s (€ 15,99)

Neem nú een ­abonnement!

Aanmelden kan via boekenkrant.com/abo (of vul

Terugblik op de vierde Boekenkrant-leesclub Wij zijn de Boekenkrantleesclub. Op dinsdag 6 juli vonden wij voor de vierde keer plaats op het digitale platform Teams. Als onderwerp van gesprek was ons dit keer de roman Wij zijn licht van Gerda Blees toebedeeld, wat een bijzonder vruchtbaar boek voor discussie bleek te zijn.

Uit de 51 goede inzendingen trokken we de volgende winnaar: Maarten Welling uit Munstergeleen.

Hij wint een exemplaar van Vluchtweg van Jet van Vuuren.

Gefeliciteerd!

de bon in)

Ja, ik neem een abonnement: Twaalf nummers van de Boekenkrant voor € 42,– naam m/v straat postcode plaats land e-mail telefoon IBAN nummer betaling

automatische incasso

per factuur (+ 2,50 administratiekosten)

geboortedatum handtekening

Stuur deze bon naar: Boekenkrant, Zonnebaan 54, 3542 EG Utrecht, Nederland

BK0821

kleuren met nijntje

www.nijntje.nl

boekenkrant 5.indd 1

Lever je ingekleurde kleurplaat in bij jouw lokale boekhandel, of stuur een foto naar redactie@boekenkrant.com en maak kans op een leuke prijs!

25-06-2021 11:53