Boekenkrant oktober 2016

de beste bron voor boekennieuws – jaargang 10, nummer 10, oktober 2016 – www.boekenkrant.com

20 november: filmvertoning Schone ­handen met bestsellerauteur René Appel

Annelies Verhelst

Kijk voor meer informatie op de achterpagina.

Op roadtrip met Dave Eggers 5

Hannah: een klein uitvouwbaar feestje 19

Ilse Oosterkamp

Philippe Claudel schreef een roman uit vreugde voor het leven 7

Jean-Luc Bertini

Christopher Felver-Corbis

Maand van de Geschiedenis: Fidan Ekiz verkent de grenzen in haar essay 22

Orpheus en ­Eurydice volgens Mirjam Rotenstreich 3

Daan Brand

Aangeboden door:

boekenkrant presenteert

Björn Kuipers: ‘Je moet lak ­hebben aan impopulaire maatregelen.’

27

Alain Caron: koken met de Franse slag 29

strips

Jeff Mermelstein

Mark Retera: ‘Met Dirkjan kan ik alles.’

UITGEVER ZOEKT TALENT!

www.boekscout.nl

boek.scout

33

boekenkrant.com

oktober 2016 pagina 2

losse delen redactioneel

Gebeurtenis gemist

nieuws

Ik heb nog wel eens de neiging om grote, historische evenementen te missen. Op 11 september 2001 was ik op brugklaskamp, en toen de MH17 neerstortte zat ik op een Franse camping zonder internet. De beelden van beide rampen zag ik dagen later dan de rest van de wereld – toen de actualiteiten eigenlijk al verworden waren tot geschiedenis.

Maar wat nu als je je in probeert te leven in gebeurtenissen die niet een paar dagen, maar een paar eeuwen geleden plaatsvonden? In een tijd waarin er geen videoopnames gemaakt konden worden? Kun je dan ooit goed begrijpen wat er gebeurd is? Deze Boekenkrant laat zien dat dat zeker het geval is. Om de Maand van de Geschiedenis te vieren, staan onze themapagina’s (p. 22-23) in het teken van geschiedenisboeken. We nemen je mee naar de laatste dagen van Pompeii, wandelen door het Amsterdam van 1900 met Jacob Olie, en maken kennis met de vrouw van de schilder Manet. En lijkt het net of je overal bij bent geweest.

Ondertussen zal ik de komende maand – die dankzij de bizarre Amerikaanse verkiezingsstrijd onvergetelijk belooft te worden – mijn best doen om niks te missen.

Zodat ik me straks net iets meer onderdeel voel van de geschiedenis.

Anouk Abels – Hoofdredacteur Boekenkrant anouk@boekenkrant.com

De Founding Fathers waren de grondleggers van de Verenigde Staten van Amerika. Na het ondertekenen van de OnafhanGa naar kelijkwww.coverheidscards.nl en verklavolg de ring instructies stelden ze de Amerikaanse grondwet op. Maar wie waren deze mannen?

Frans Verhagen, De ­Founding Fathers, Uitgeverij ­Omniboek, ISBN 978 94 019 0769 9 (€ 19,99)

Annaleen Louwes

cover van de maand oktober 2016

+++ De Nieuwe Bijbelvertaling is verkozen tot het belangrijkste Nederlandstalige boek. Het boek liet Het Achterhuis en In de ban van de ring achter zich. Zo’n 75 duizend mensen brachten de afgelopen tijd hun stem uit via de website. De verkiezing vond plaats in het kader van het Jaar van het Boek. +++ Schrijven kan iedereen, zo lijkt het motto te zijn van het nieuwe tv-programma De pennen zijn geslepen. Bekende Nederlanders als Monic Hendrickx, Gerda Havertong en Arnold Karskens gaan met elkaar de strijd aan om de beste thriller te schrijven. Om inspiratie te krijgen verblijven ze in een villa, waar ze in alle rust kunnen werken. Het programma is vanaf 27 oktober te zien op NPO2. +++ Een kaart waarmee verdwalen een doel op zich is: zo is de Citatenkaart Leesbaar Bergen en Bergen aan Zee, die op 9 oktober verschijnt het best te omschrijven. Waar normaal gesproken huizen en wegen staan, lezen we vierhonderd citaten van tweehonderd schrijvers en dichters over het kunstenaarsdorp in Noord-Holland. Eerder verscheen er een soortgelijke kaart van Amsterdam. +++ Het televisieprogramma Nieuwsuur maakte de zes boeken bekend die in de race zijn voor de ECI Literatuurprijs: Goldberg van Bert Natter; Moedervlekken van Arnon Grunberg; Op de rok van het universum van Tonnus Oosterhoff; Rivieren van Martin Michael Driessen; Jij zegt het van Connie Palmen; en Zachte riten van Marja Pruis. Op 10 november weten we welke schrijver de prijs in ontvangst mag nemen. +++ De schrijver Herman Koch heeft er een fan bij: Stephen King. Op Twitter zei hij: ‘Herman Koch wordt heel snel één van mijn favoriete schrijvers’, om er lovend aan toe te voegen: ‘Zijn drie boeken bij elkaar zijn als een geweldige plaat waarvan elk nummer raak is’. Van Herman Koch werden Geachte heer M, Zomerhuis met Zwembad en Het Diner in het Engels vertaald. +++

Haro Kraak, Lekhoofd Noah Kremer kan geluiden proeven en ziet letters en cijfers in kleuren. Samen met zijn vriend Teun gaat hij op een ontdekkingstocht van de zintuigen.

2016, week 39

Sophie Hannah en Agatha Christie, De nieuwe erfgenaam

Brian Selznick, De Wonderlingen

Sophie Hannah laat de excentrieke Belgische detective Hercule Poirot opnieuw verzeild raken in een moordmysterie, dit keer in een Iers landhuis.

nederlandse t0p 3

Twee verhalen: één in woorden en één in beelden. In 1766 gaat Billy Wonderling het theater in, in 1990 loopt Joseph weg van kostschool naar zijn vreemde oom. Wat is het verband?

(Bron: Stichting CPNB) 2016, week 39

Michel van Egmond, De wereld volgens Gijp

Geert Mak, De levens van Jan Six

Dick Swaab, Ons creatieve brein

Het vervolg op Gijp. In het voorjaar van 2016 begon het nieuwe leven van René van der Gijp toen zijn zoon bij hem in huis kwam.

Zijn portret – door vriend Rembrandt – hangt nog in het familiehuis te Amsterdam.

Wie was patriciër Jan Six en wie waren alle volgende Jan Sixen?

Hoe wordt ieder brein anders? Wat is creativiteit? Waarom vinden sommigen atonale muziek mooi? Waarom kan kunst therapeutisch werken? Nog veel meer vragen. En de antwoorden.

belgische top 3

(Bron: Boekenvak.be) 2016, week 37

binnenkort in de bioscoop Fans van René Appel opgelet: de Boekenkrant organiseert een bijzondere screening van Schone handen in bioscoop AnnexCinema in Woerden! Kom kijken naar deze spannende boekverfilming en stel je vraag aan René Appel, die aanwezig zal zijn voor een Q&A-sessie. 20 november, 16u. Tickets via annex­ cinema.nl

BON BK oktober 2016

12 nummers voor €30

Ja, ik wil een abonnement op de Boekenkrant – 12 nummers voor € 30,– inclusief bezorgkosten.

Vul de bon in, of ga naar www.boekenkrant.com/abo.

BON

boekenkrant tip 3

Naam M / V

Pascale Naessens, Puur Pascale Pascale Naessens leerde haar lezers dat ze volop kunnen genieten van lekker, voedzaam en gezond eten.

Dit is haar zevende boek.

Peter van Gucht / Luc Morjeau, Suske en Wiske / 336 Het omgekeerde land

Hec Leemans, F.C. De Kampioenen / 91 De malle mascotte

Tijdens een wandeling in het bos ontmoet Wiske een bijzondere vleermuis, die haar meeneemt naar sprookjesland.

Daar blijkt een vloek te heersen.

Paulien vindt in het bos een geitje. Ze neemt het beestje mee naar huis en verbergt het in het leegstaande kippenhok van Fernand.

straat

postcode

plaats

land

e-mail

telefoon

IBAN nummer

Betaling Automatische incasso Per factuur (+ 2,50 administratiekosten) geboortedatum handtekening

Stuur deze bon naar: Boekenkrant, Visscherplein 160 K22, 3511 LX Utrecht, Nederland

abe

squalies.blogspot.com

boekenkrant.com

oktober 2016 pagina 3

literatuur interview

De moderne Orpheus Hoe ver zou jij gaan om een geliefde terug te halen uit de dood? Dat is het hoofdthema in De stalkster van Mirjam Rotenstreich, een moderne vertelling van de mythe van Orpheus en Eurydice.

Door Floortje van Gameren In de bibliotheek in Rotenstreichs huis in Amsterdam-Zuid ligt een van haar Noorse boskatten op tafel.

De ander ligt als een rood bolletje wol op de vloer daaronder, weggezonken in een diepe slaap. Rotenstreich zelf zit tegenover me met haar nieuwe boek voor zich. Het duurde twee volle jaren voordat ze De stalkster volledig op papier had staan. ‘Het is een proces waar je als schrijver doorheen moet, maar ik vind het heerlijk.

Als ik schrijf kan ik niks meer. Ik wil dan alleen maar schrijven. Koken of boodschappen doen schiet er volledig bij in.’

De stalkster is gebaseerd op de eeuwenoude mythe van Orpheus, die zijn overleden vrouw Eurydice terug wil halen uit de onderwereld. Net als Orpheus is Elsemijn, het hoofdpersonage in De stalkster, ontroostbaar als haar grote liefde Binck sterft.

Haar schoonfamilie houdt haar weg van zijn bed in het ziekenhuis en als blijkt dat Binck ook nog eens orgaandonor is en de artsen zijn warme lichaam ‘leegroven’, knapt er iets in Elsemijn. Dit kan ze niet laten gebeuren. Ze moet en zal Binck terugkrijgen, hoe hoog de prijs daarvoor ook is. Wat Elsemijn niet weet is dat Binck een dubbelleven leed. Tijdens haar missie om haar man terug te krijgen komt ze achter zijn geheimen, waardoor haar leven nog verder op zijn kop komt te staan.

Mirjam Rotenstreich daan brand

mijzelf schrijven,’ zegt Rotenstreich.

‘Dat lukte heel goed, totdat mijn redacteur me vlak voor de publicatie van het boek wees op een aantal overeenkomsten tussen mijn leven en het verhaal. De stalkster gaat over de dood en over hoe ver je bereid bent te gaan om een dode geliefde tot leven te wekken. In dat thema zit Tonio. Onbewust was ik dus toch over mijzelf gaan schrijven.’

Rotenstreich vertelt dat dit besef haar kwetsbaar maakte, en dat ze samen met haar uitgever besloot het persmoment uit te stellen.

Met De stalkster wilde Rotenstreich een roman schrijven die wat verder van haar afstond. ‘Mijn vorige werken, waaronder Verloren mensen, zijn echt biografische romans.

Mijn joodse achtergrond komt erin terug. Verloren mensen voltooide ik na de dood van Tonio en is daarom onlosmakelijk met hem verbonden.’ Rotenstreich verwijst naar haar in 2010 overleden zoon, over wie haar man, schrijver A.F.Th. Van der Heijden, een jaar na zijn dood de Mirjam Rotenstreich, De requiemroman Tonio stalkster, Uitgeverij De Geus, schreef.

280 pagina’s, ISBN 978 90 445 ‘Ik wilde eens niet over 3426 9 (€ 19,95)

Dat het oorspronkelijke idee voor De stalkster wel een ver-van-haarbed-show was, blijkt wel uit het verhaal dat Rotenstreich inspireerde om het boek te schrijven. ‘Ik lees veel kranten en allerlei soorten bladen, dan kom je zo nu en dan wel eens iets tegen dat je vastgrijpt. In dit geval was het een verhaal over

een agent die in de onderwereld verzeild was geraakt. Hij was zowel onderdeel van de onder- als bovenwereld en wist uiteindelijk niet meer goed waar hij nou echt hoorde. Ik ben meer over deze zaak gaan lezen en dat was het zaadje voor deze roman.’

Tijdens het schrijven groeide het zaadje uit tot een moderne vertelling van de mythe van Orpheus.

‘Die mythe heeft mensen al eeuwen geïnspireerd, en op zijn beurt ook mij.’

Rotenstreich vertelt dat ze altijd heeft vaststaan hoe haar verhalen eindigen. ‘Maar ik laat me wel verrassen door mijn hoofdpersonages.

Vaak maak ik ze een beetje gek of wereldvreemd, dan is de plotwending des te spannender. Als het allemaal echt heel gek wordt, is er altijd nog Adri (haar man, red.) om daar iets van te zeggen, maar normaal gesproken leest hij mijn werk niet als ik er nog mee bezig ben.’

Of Rotenstreich al ideeën heeft voor een nieuw verhaal? Jazeker. ‘Dat verhaal gaat wel vanaf het begin af aan over mijzelf. Je hoort weleens dat

‘De stalkster gaat over de dood en over hoe ver je bereid bent te gaan om een dode geliefde tot leven te wekken.

In dat thema zit Tonio.’ schrijvers telkens hetzelfde boek schrijven, maar dat de uitwerking elke keer anders is. Ik geloof daar wel in.’ Haar volgende roman zal over haar vader gaan. Het gebied waar hij woonde was eerst onderdeel van Oostenrijk-Hongarije, toen werd het Polen en later Russisch. Uiteindelijk kwam hij terecht in Amsterdam.

De auteur heeft ontzettend veel zin om in dit verhaal te duiken, zegt ze.

‘Maar eerst genieten van alles dat nog te maken heeft met De stalkster.’

boekenkrant.com

oktober 2016 pagina 5

literatuur dave eggers

Een helende roadtrip Dave Eggers weet als geen ander onze samenleving te duiden en deinst er niet voor terug om zijn lezers een spiegel voor te houden. Helden van de grens lijkt minder maatschappijkritisch. Of toch niet?

Door Nicole van der Elst In zijn eerdere boek Zeitoun zoomde Eggers in op het leven van een Syrische vluchteling in New Orleans en wist hij tegelijkertijd de problemen van veel moslims na 9/11 te benoemen, terwijl hij in De Cirkel hoofdpersoon Mae laat werken bij een oppermachtig internetbedrijf dat het niet zo nauw neemt met de privacy van zijn gebruikers. Als je dit boek uithebt denk je wel twee keer na voordat je iets op Facebook plaatst.

In Helden van de grens lijkt de auteur

die niet vies is van een borrel en zelfs het over een andere boeg te gooien wat paranoïde trekjes heeft. Wat je door in te gaan op het wel en wee haar vooral kwalijk neemt is het norvan een gezin. Hoofdpersoon Josie male leven dat ze haar kinderen ontreist met haar twee kinderen in een neemt; zij zouden op school moeten krakkemikkige camper door Alaska. zitten in plaats van met een labiele Haar ex-man Carl heeft ze niets over moeder Alaska te doorkruisen. deze reis verteld, en ze is dan ook bang dat hij denkt dat ze de kinderen Doordat je gedurende het verhaal steeds meer te weten komt over het heeft ontvoerd. Dat is niet de enige verleden van Josie, krijg angst die Josie bezigje meer begrip voor houdt. Langzaam kom je haar keuzes en acties. erachter dat er wel meer Ik betrapte mezelf erop problemen uit het verdat ik de voorkeur van leden zijn die haar achJosie om haar kindetervolgen. Zo heeft een ren buiten de normale patiënt uit haar tandmaatschappij te laten artspraktijk haar aangeopgroeien wel begreep. klaagd en is een andere En zo zet Eggers je toch dierbare patiënt als weer aan het denken. soldaat gestorven in In hoeverre trek je je Afghanistan. iets aan van de convenHet knappe aan de ties in de samenleving, opbouw van Helden van en wanneer kies je voor de grens is dat je steeds jezelf en het geluk van meer sympathie voor Dave Eggers, Helden van de je gezin?

Josie krijgt. In het begin grens, vertaling: Monique ter Helden van de grens wordt ze neergezet als Berg e.a., Uitgeverij Lebowski, laat je zelf je oordeel een verwarde en onver368 pagina’s, ISBN 978 90 488 vellen over mensen antwoordelijke moeder, 3594 2 (€ 24,99)

debuutroman

Dave Eggers Christopher Felver-Corbis

en beslissingen die afwijken van de norm. Misschien moeten we hen niet direct veroordelen, maar geven zij juist kleur aan onze samenleving.

advertentie

London calling De stenen die de huizen bouwen opent met een gejaagde autorit, waarbij Londenaren Becky, Harry en Leon de stad ontvluchten met een koffer vol gestolen geld.

een uitgebreide biografie, een wereld op zich, waarin je leert wie hun ouders zijn, hoe ze opgroeiden en hoe ze zijn beland waar ze nu zijn. Zo is Becky de dochter van de geniale politicoloog John Darke en de getalenteerde fotografe Paula. Als Becky vijf is wordt haar vader gearresteerd op verdenking van verkrachting – een Door Nina Visser opzetje van zijn tegenstanders om hem uit te schakelen? Paula trekt Vervolgens neemt de met haar dochter in bij haar broer, Britse Kate Tempest Becky ziet haar vader nooit meer.

(1985) je mee terug in de tijd en ontdek je wat Hoewel het er in dit Londen niet vrolijk aan toe gaat, is het boek nerer is gebeurd. Alles begens deprimerend. Tempest begint wanneer Becky en schrijft alles van een afstand met Harry (kort voor Harmilde spot en weeft gebeurtenisriet) elkaar ontmoeten in een trensen aaneen tot een chaotisch avondy Londense bar. Ze zijn direct van tuur waarvan je dolgraag wil weten elkaar onder de indruk en delen de weerzin tegen het hippe, leeghoofdi- hoe het afloopt. Haar taalgebruik, doorspekt met vergelijkingen en ge uitgaanspubliek. In een moment metaforen, geeft de binnenwereld van plotselinge intimiteit vertelvan haar personages op unieke wijlen ze de ander hun diepste geheim: ze weer: ‘Becky’s hart beukt zich los Becky werkt als erotisch masseuse uit haar borstkas, rent om haar danslessen te schreeuwend door de kunnen betalen en Harruimte en besmeurt de ry verkoopt samen met muren met bloed. [...] haar beste vriend Leon Ze heeft jarenlang op drugs aan rijke patsers. alle juiste feestjes geDoor de ogen van deze glimlacht en neutraal twintigers bezie je het in auditieruimtes geLonden waarin zij zich staan, aandachtig luisdagelijks staande proterend naar regisseurs beren te houden. Het is als deze. Het komt een rauwe wereld, waarhaar de strot uit.’ Dat in drugstransacties worTempest soms de mist den uitgevoerd in kinin gaat (‘Harry voelt derkamers, dealers de Becky’s schoonheid als kont van hun zieke vader dorst in haar mond’) afvegen omdat niemand Kate Tempest, De stenen die maakte mij weinig uit. anders dat doet en ieder- de huizen bouwen, vertaling: Roos van de Wardt en Astrid Zó goed is dit boek. een zich in de steek geHuisman, Uitgeverij Meulenlaten voelt. Van elk per- hoff, 380 pagina’s, ISBN 978 90 sonage schrijft Tempest 290 9132 9 (€ 19,99)

Dit najaar starten we door heel het land met lessen op inspirerende locaties. Schrijf je direct in via www.schrijversacademie.nl of volg een gratis proefles!

Lefbek. Hét debuut van dit najaar.

‘Het is mooi. Het is hard. Het is vrolijk. Het is rauw. Het is lief. Het is grappig. Het doet pijn.

Het is somber. Het is opbeurend. Het is een bijzonder boek.’

RONALD GIPHART ‘Anke Laterveer weet wat van het leven. En ze kan wat met taal. In Lefbek laat ze haar zogenaamd onschuldige vlotte vertelstem los op het leven van haar alter ego Lise. Maar pas op.

Ze doet dat in haarscherp Nederlands, in hoog tempo, met fijne filosofieën, geintjes, rappe dialogen en schokkende overgangen.’

ERIK VAN MUISWINKEL ‘Begon met lezen tijdens een middag op het strand en sloeg het tegen de nacht met een diepe zucht dicht. Een boek dat je doet grijnzen, een brok in je keel veroorzaakt en je met zweethandjes achterlaat.’

LISA SNIJDERS | BOEKHANDEL STEVENS ‘Anke heeft een prachtige stijl die niet alleen dwars door je ziel snijdt maar ook hoop geeft.

Kracht geeft. Je doet lachen. Je wilt bij haar zijn en zij is bij jou. Letter voor letter.’

ANOUSHA NZUME pepperbooks.nl

#LEFBEK

DICHTER. is een nieuw tijdschrift

Heerlijk houten huis te huur in de Ardennen.

De Boekenkrant biedt haar lezers in samenwerking met boekhandel Roelants een rustiek vrijstaand landhuisje aan in de Belgische Ardennen. Het ligt in het dorpje Daverdisse. Hier is de laatste 40 jaar weinig veranderd. Ideaal voor een verblijf vol ontspanning of inspanning. De huisbibliotheek staat garant voor wekenlang leesplezier.

met gedichten voor kinderen van 6 tot 106 dat vier keer per jaar uitkomt.

In ieder nummer staan meer dan 75 helemaal nieuwe gedichten van meer dan 25 dichters in een schriftje van bijna 100 bladzijden.

DICHTER. is los te koop voor € 5,95 maar een abonnement is goedkoper: voor € 15 heb je elke 3 maanden een nieuw nummer in huis.

LEUK? Abonneer je dan nu door te bellen naar 040 2454001 (kantoortijden) of regel het met een paar muisklikken op www.plint.nl

UITGEVER ZOEKT TALENT!

www.boekscout.nl

Een weekend (vrij-ma) of een midweek (4 nachten) kost 250,– en een week 350,–. Kijk voor meer informatie op www.roelants.nl

Wij beoordelen ieder manuscript en we kijken graag samen met jou naar de mogelijkheid om het uit te geven!

boek.scout

boekenkrant.com

oktober 2016 pagina 7

literatuur interview

column

Laveren tussen leven en dood

Een omsloten tuin

Er zijn van die boeken waarvan je je nog precies het moment herinnert waarop je ze las. Grijze zielen (2004) van Philippe Claudel is zo’n boek.

Tijdens het lezen realiseerde ik me dat ik een meesterwerk in handen had. Het verklaart waarom ik me nietig voel als de Franse schrijver en filmregisseur tegenover me zit om over zijn nieuwe roman te praten.

Door Hugo Jager Glimlachend zegt Claudel de Boekenkrant weleens ingekeken te hebben. Hoewel hij eraan gewend is, blijft het voor hem vreemd, zo’n interview. ‘Eerst zit je alleen in je kamer te schrijven en als je dan vertaald bent, word je een vreemde reiziger over de wereld.’ Hij Philippe Claudel is gisteren aangekomen in Rotterdam en zal er vanavond een lezing hem. ‘Er liep elke avond een prachgeven. ‘Een interview leert je iets tige lange, slanke, jonge vrouw. Ik over jouw boek. Ik ben een onbeging me voorstellen hoe haar leven wuste schrijver, een verhalenverteleruitzag.’ Langzaam kreeg hij daarler zonder reflectie. Door interviews mee de zin om te schrijven terug. realiseer ik me wat er in mijn roman ‘De pijn van het overlijden van mijn staat.’ vriend was daarnaast zoeter geworWe zitten op het terras van een Rotden. Meer dan ooit realiseerde ik terdams hotel en voor ons ligt zijn me dat de dood bij het leven hoort.’ nieuwe roman: De boom in het land Lezers van zijn nieuwe boek zullen van de Toraja. De titel verwijst naar in de jonge vrouw Elena herkennen. de Torajastam op het Indonesische De hoofdpersoon, een man van rond eiland Sulawesi. Als een kind daar de vijftig, krijgt een relatie met haar. sterft, maken de leden van de stam een gat in een boom, leggen het kind ‘Elena is een nieuwe belofte. Zoiets in de uitholling en bedekken het met als een mogelijke toekomst’. takken en doeken. Het gat sluit zich Claudel is zowel regisseur als schrijuiteindelijk en de boom groeit verver. ‘Ik gebruik woorden, maar ook der als een levend monument voor het overleden kind. Net als de hoofd- beelden. Ik zie jou, ik kies er woorden bij en op hetzelfde moment maak persoon in het boek kreeg Claudel ik een beeld van je gezicht.’ Zijn blik te maken met een persoonlijk verdwaalt rond. ‘Ik kijk naar de vrouw lies. Zijn uitgever Jean-Marc Roberts die daar een kamer schoonmaakt en stierf, waardoor hij een tijdlang ik denk aan de gasten die daar hun niet kon schrijven. ‘Ik had veel vragen over de literatuur. De relatie tus- tijd hebben doorgebracht.’ Maar hoe weet hij of een verhaal interessant sen een schrijver en zijn uitgever is is voor een boek of juist voor een zo puur. Ik wilde stoppen met publifilm? ‘Dat weet ik onmiddellijk,’ antceren.’ De auteur mist Jean-Marc woordt Claudel. ‘Het is nog elke dag. ‘Hem kon een heel andere stemik gelijk bellen als ik ming. Bij een roman een idee had, en de volweet ik dat ik een vergende ochtend kreeg haal wil componeren ik dan al te horen dat met taal. Bij een film het een geweldig verzie ik een scène. Ik zie haal was.’ In het boek een frame, delen, kleuwilde hij het leven van ren. Ik schrijf zinnen als zijn vriend en hun wereen mozaïek. Terwijl kelijke relatie in fictie ik bij een roman het weergeven. plaatje probeer te creëToch was de directe aanren met woorden.’ leiding voor het schrijEen aangrijpend ven van de roman eermoment in het boek is der de vreugde voor het Philippe Claudel, De boom in waar Claudel de actuleven. In Parijs werkte het land van de Toraja, veraliteit aanstipt. De hij aan zijn film Une taling: Manik Sarkar, Uitgehoofdpersoon ziet op enfance. Vanuit zijn verij De Bezige Bij, 224 pagitelevisie migranten die appartement keek hij na’s, ISBN 978 90 234 9796 7 in gammele bootjes op uit op de flat tegenover (€ 18,99)

Jean-Luc Bertini

een prachtige blauwe zee dobberen.

Aan de ene kant wilde de schrijver de macht van televisie aan de kaak stellen. ‘Het is heel moeilijk om beelden te interpreteren. Je zet de tv aan en er is een prachtig beeld van de zee. Je begint een droom te maken, over je volgende vakantie. En dan ineens wordt het plaatje duidelijk.’

Claudel schreef ook vanuit verbazing over de wereld. ‘Denk je in dat we naar dezelfde plek op vakantie gaan als waar mensen sterven. Dat valt niet met elkaar te rijmen. We leven in een egoïstische wereld. Maar we zijn niks zonder de anderen. Wij hebben de verantwoordelijkheid om de menselijkheid te bewaren’.

In De boom in het land van de Toraja draait het steeds om het spanningsveld tussen leven en dood. De hoofdpersoon denkt na over de plek die de dood in zijn leven heeft. Claudel zelf worstelt zeker niet met het ouder worden, een thema dat daarbij hoort.

‘Ik houd van het leven, ik ben gek op mijn vrouw en dochter en vind het fantastisch om te schrijven en films te maken.’ In zijn vrije tijd beklimt de schrijver graag bergen. ‘Naast de sportiviteit trekt mij de romantische dimensie van de berg aan. Bijvoorbeeld dat in de zomer van 1816 in Genève Byron, Shelley en Polidori samenkwamen in een prachtige bergvilla en plannen ontvouwden om griezelverhalen te schrijven.’

Als er literatuurgeschiedenis wordt geschreven gaat het hart van Claudel sneller kloppen.

Er komt helaas een eind aan het interview. Claudel wil vanmiddag een aantal musea bezoeken in Rotterdam. Hij vertrouwt me toe dat we weer snel van hem zullen horen. Zijn volgende boek ligt volgend jaar in de winkel. Over de inhoud zwijgt hij in alle toonaarden.

Vroeger was ik als uitgever van een educatieve uitgeverij in het oosten van het land gewend om met auteursteams te werken. We maakten leergangen Frans, Duits en Engels voor de basisvorming en de tweede fase. Eenmaal werkzaam bij De Arbeiderspers, een literaire uitgeverij, gebeurde het maar zelden dat ik een heel team van schrijvers begeleidde. Romans, dichtbundels en essaybundels worden immers meestal door één auteur geschreven. Een enkele keer slechts gaat het om een duo. Ik heb het heel bijzonder gevonden om te werken met auteurs van grote kwaliteit, maar soms miste ik de teams van de educatieve projecten.

Een klein jaar geleden werd ik benaderd door de Utrechtse ateliergroep Tij. Omdat ze vijfendertig jaar bestaan (eigenlijk zesendertig jaar) wilde de groep een mooie jubileumuitgave maken. Het gaat om negen kunstwerken, waarbij dichters poëzie schrijven.

Er werd contact gelegd met de leden van het Utrechts Stadsdichtersgilde en ineens waren er eenentwintig mensen aan de slag. Twaalf dichters werkten intensief samen met negen kunstenaars en uitgeverij Magonia zou het jubileumboek uitgeven. Het bleef niet bij deze groep mensen. Ik vroeg Michael Buchenauer om samen met de vormgevers van de ateliergroep voor een schitterende lay-out te zorgen, terwijl Jaap Röell van galerie KuuB een prachtig voorwoord schreef en Alexis de Roode zich bereid toonde om een nawoord te componeren.

In hartje Utrecht is een bijzondere drukkerij gevestigd: Libertas-Pascal.

Daar vonden we enthousiaste mensen die vol overgave plannen maakten om tot een werkelijk exclusieve uitgave te komen. Ik wist niet wat me overkwam. Wat me eerst een complex project leek, werd door de inzet van zovelen een feestelijke onderneming.

De ateliergroep heeft in de wijk Lombok een onderkomen, met werkruimtes voor alle leden. Het gebouw waarin gewerkt wordt ligt ingeklemd tussen twee huizenblokken, gebouwd in de jaren twintig, en is alleen bereikbaar via een onopvallende ingang, aan het eind van een straat.

Middenin de drukke stad is daar een oase van rust. Het is er letterlijk een omsloten tuin. De titel van de jubileumuitgave was snel gevonden: Hortus Conclusus.

Ik heb er een voor mij totaal onbekende wereld ontdekt. Een omgeving waarin kunstenaars geconcentreerd hun werk maken, samen, maar ieder in zijn eigen omgeving. Het is geweldig om te zien hoe elke kunstenaar zijn eigen sfeer schept in de ruimte waar hij werkt. En straks is het boek er. De drukproeven heb ik al gezien.

Dát wil ik vaker doen: werken met een team van totaal verschillende mensen met als doel een uniek boek.

Lex Jansen Jarenlang was Lex Jansen de uitgever en het gezicht van De Arbeiderspers. Nu is hij directeur van het door hem opgerichte Magonia: uitgeverij en centrum voor schrijf­begeleiding. www.magonia.nl

boekenkrant.com

oktober 2016 pagina 8

literatuur Boekenkrant tipT NOTENDOP Een baby denkt in de buik van zijn moeder na over de wereld waar hij in terecht zal komen.

Het is nog maar de vraag of hij wel geboren wil worden. Moslimterreur, een verschuivende moraal en een Brexit; dergelijke problemen maken de wereld er niet aantrekkelijker op. McEwan grijpt in het lezenswaardige boek de kans zijn kijk op actuele kwesties uit de doeken te doen.

Ian McEwan, Notendop, vertaling: Rien Verhoef, Uitgeverij De Harmonie, 192 pagina’s, ISBN 978 94 633 6000 5 (€ 19,90)

HERFST Het nieuwe boek van Karl Ove Knausgård is verrassend ontroerend.

In brieven aan zijn ongeboren dochter vertelt hij hoe ontzettend mooi het leven is. Voor pessimisme is geen plek in de brieven aan het meisje dat Anne gaat heten. Hij wisselt ze af met persoonlijke teksten over verschillende onderwerpen. Van kauwgum, vingers en thermosflessen tot bloed, bladeren en eenzaamheid.

Karl Ove Knausgård, Herfst, vertaling: Marin Mars, illustraties: Vanessa Baird, Uitgeverij De Geus, 288 pagina’s, ISBN 978 90 445 3633 1 (€ 19,95)

Een tweede hashtag voor Laterveer Als boeken hashtags zouden hebben, zou #zeghet niet misstaan op de cover van Lefbek. Schrijfster Anke Laterveer riep deze hashtag vorig jaar in het leven om de stilte rondom ­ervaringen met seksueel misbruik te doorbreken.

Door Anouk Abels Lefbek, het debuut van Laterveer, wordt verteld vanuit het oogpunt van Lise, een eigenzinnig meisje dat in haar jeugd behoorlijk beschadigd is geraakt.

We ontmoeten haar als ze nog erg jong is. In korte, kinderlijke zinnen zien we hoe ze de dagen ervaart. Hoe Lises ouders zo begaan zijn met het leed in de wereld dat ze thuis nooit feest vieren, ook niet met kerst. Dat Lise eigenlijk wel zou willen dat ze bij haar beste vriendin Saar kon gaan wonen. En dat ze haar moeder op een gegeven moment hoort zeggen: ‘Ik wou dat ik nooit aan kinderen begonnen was.’

ren krijgt. Maar Simon is altijd op de Het leven lijkt een beetje beter te achtergrond aanwezig in haar hoofd, worden als Lise op de middelbare en het lukt Lise maar niet om haar school zit en bevriend raakt met leven op de rails te houden.

Simon. Maar dan wordt ze meerLaterveers debuut is een krachtige dere malen door hem verkracht in mix van humor en drama, die goed haar eigen slaapkamer. Vanaf dat laat zien hoe seksueel misbruik moment leeft Lise, zoals ze het zelf zich voor altijd in het hoofd van beschrijft, ‘onder water.’ In een kunhet slachtoffer kan nestelen. Dat je dig gecomponeerd hoofdstuk laat over zo’n ervaring moet praten lijkt Laterveer de jaren die volgen als een misschien evident, maar dat is het serie dia’s achter elkaar afspelen. niet altijd. Zo praatte Lise nooit met Gedoemde relaties, ruzies met haar haar ouders over Simon. ‘Omdat ouders en een zelfmoordpoging pasjullie het al zo druk hadden met het seren de revue. De littekens die het misbruik bij Lise heeft achtergelaten helpen van andere mensen,’ zegt ze in een brief aan haar blijven pijnlijk zichtbaar: moeder die ze nooit ‘Al die tijd, elke nacht, zal versturen. ‘Omdat vijf jaar lang, is Simon ik wilde dat je blij met bij me. Zodra ik in een me was. En trots op halfslaap val, voel ik zijn me.’ Openheid is dus handen weer, hoor ik niet alleen essentizijn stem, zijn woorden, eel voor een slachtofzie ik zijn mond.’ fer van seksueel misEn dan zijn we nog niet bruik, maar ook voor eens op een kwart van zijn of haar omgeving.

Lefbek. In de rest van Een tweede hashtag, het boek zien we hoe #luister, zou dan ook Lise journalistiek stueigenlijk net zo goed deert, een relatie krijgt passen bij dit aangrijmet de zorgzame Max, Anke Laterveer, Lefbek, Uitgepende debuut. een zenuwinzinking verij Pepper Books, 224 pagikrijgt, in therapie gaat na’s, ISBN 978 90 206 0843 4 en uiteindelijk kinde(€ 18,99)

synesthesie

HET VERHAAL VAN HET VERLOREN KIND Na de drie Napolitaanse romans zijn we aanbeland bij het laatste deel: Het verloren kind. De hoofdpersonen zijn volwassen geworden. Hoewel de vriendinnen alle banden met hun geboortestad wilden verbreken is Lila dat niet gelukt.

Vriendjespolitiek en de georganiseerde misdaad Elena Ferrante, Het verhaal van het verloren kind, Uitgemaken nog steeds deel verij Wereldbibliotheek, 608 uit van haar leven als pagina’s, ISBN 978 90 284 2668 ondernemer in Napels.

9 (€ 24,99) Elena daarentegen verhuisde naar Florence, kreeg kinderen en werd een succesvolle schrijfster.

Ferrante schetst in dit aangrijpende slot hun verhalen tegen een snel veranderende wereld.

BLOED KRIJG JE ER NOOIT MEER UIT Een vijftigjarige man gaat op zoek naar zijn tien jaar jongere, enige zus. Een onlogische zoektocht, want hij weet best dat zij zich in het mortuarium van een ziekenhuis bevindt. Ze was opgenomen in een ziekenhuis, maar het was al te laat. De dag na haar dood doolt hij urenlang door haar huis, alleen, zoals hij dat tegelijkertijd doet in zijn herinneringen.

#zeghet

Philip Snijder, Bloed krijg je er nooit meer uit, Uitgeverij Atlas Contact, 224 pagina’s, ISBN 978 90 254 4776 2 (€ 19,99)

Fraai gecomponeerd weefwerk Lekhoofd is de eerste roman van Volkskrant-­journalist Haro Kraak (1986). In dit coming of age-verhaal speelt Noah Kremer de hoofdrol, een jongen in wiens brein het er anders aan toegaat dan bij andere mensen.

net als hij een outsider op school. De twee worden vrienden en beginnen samen een onderzoek naar Noahs unieke perceptie van de wereld.

‘Alles is perceptie’ is ook de lijfspreuk van Noahs vader. Al doelt die eerder op het kleurrijk bréngen van de waarheid dan op het kleurrijk interpreteren ervan; een instelling die het gezin Kremer naar de rand van de afgrond brengt, waardoor Noah zich Door Ika Gerritsen thuis steeds minder op zijn gemak ‘Synesthesie’, zo heet de voelt. Meer en meer zoekt hij zijn aandoening waar Noah heil bij het gezin Marsman, waar Teuns vader Hendrik hem kennis aan lijdt. Hoewel, echt lijden doet Noah er niet laat maken met poëzie. Gedichten van de beroemde Hendrik Marsman onder, maar zijn hefbijvoorbeeld. tige zintuiglijke waarnemingen worden hem Haro Kraak maakt in Lekhoofd vele cirkels rond. Dat doet hij op een doelwel regelmatig te veel. Logisch, als treffende manier: de alles wat je ziet en hoort roman is een bijzonder in elkaar overvloeit en knap gecomponeerd je geluiden kunt zien en weefwerk van aan woorden kunt proeven. elkaar gelinkte theHet maakt het leven er ma’s, die steeds terugvoor Noah niet bepaald komen en ook steeds makkelijker op; op op nieuwe manieren in school staat hij bijvoorelkaar grijpen. Kraak beeld al snel bekend als is een relatief jonge een vreemde eend in de schrijver, wat betekent bijt. Zijn rijke maar zuidat zijn coming of agenige ouders tonen maar roman zich heel verfrisweinig medeleven met send grotendeels in het hem, zodat hij eigenlijk huidige millennium alleen zijn zusje Nina Haro Kraak, Lekhoofd, Uitgeafspeelt. Tegelijkertijd heeft om op terug te val- verij Atlas Contact, 240 pagirefereert Lekhoofd conlen. Dan ontmoet Noah na’s, ISBN 978 90 254 4741 0 tinu aan boeken, films echter Teun Marsman, (€ 19,99)

Haro Kraak jelmer de haas

en gedichten uit de vorige eeuw.

Zo zijn er vele verwijzingen naar J. Bernlefs (echte naam: Hendrik Jan Marsman) Hersenschimmen en Ken Kesey’s One flew over the cuckoo’s nest. En net als Randle McMurphy in deze laatstgenoemde klassieker (ook een debuut) komt Noah uiteindelijk in een instelling terecht. Weer een ronde cirkel dus, alhoewel Lekhoofd nadrukkelijk ook een eigen verhaal vertelt, met een engelachtig zusje in plaats van een duivelse zuster. Het levert een boek op waarvan nu al gezegd kan worden dat het één van de betere literaire debuten van dit jaar is.

boekenkrant.com

oktober 2016 pagina 9

literatuur Interview

Parelwinnaars aan het woord Tijdens Film by the Sea in Vlissingen werd onthuld dat de Parel 2016, de publieksprijs voor de beste boekver­ filming, naar Publieke werken ging. De Boekenkrant sprak op het festival met regisseur Joram Lürsen, scenarist Frank Ketelaar en Thomas Rosenboom, auteur van het verfilmde boek.

Door Anouk Abels Gefeliciteerd met de Parel, mannen! Hoe voelt het om deze prijs te winnen?

Joram Lürsen: ‘Ik vind het geweldig. Toen ik voor het eerst hoorde dat de Parel bestond, dacht ik: hebben ze nou overal een award voor?

Maar als je ziet welke andere films ervoor genomineerd zijn, en welke eerder hebben gewonnen, is het eigenlijk best wel bijzonder. Publieke werken is voor mij heel waardevol; we hebben er heel lang en hard aan gewerkt.’

ken. Het heeft lang geduurd voordat ik dat respect losliet wat rigoureuzer begon te hakken en zagen.’

JL: ‘Het is een historische roman die lastig te verfilmen is, ook vanwege het grote aantal verhaallijnen, het specifieke taalgebruik en het verteltempo. Ik heb er veel plezier aan beleefd, maar ik heb zelden zo’n moeilijke film gemaakt.

Dat ons werk nu gehonoreerd wordt met een publieksprijs doet me dan ook wel wat.’

Voelt dat ook zo voor jou, Thomas?

TR: ‘Ik ben toch wel trots dat mijn boek aan de basis van deze film Joram Lürsen, Frank Ketelaar en Thomas Rosenboom heeft gelegen. Maar ik Lex de Meester heb de boekverfilming niet gemaakt, dus ik vind dat de prijs tie van het boek in. Ik denk dat een goede verfilming die essenveel meer voor de filmmakers is.’ tie overeind houdt, maar tegelijkerJL: ‘Daar ben ik het niet helemaal tijd een op zichzelf staande vertelmee eens. De moeilijkheid voor een ling is. Boek en film zijn niet te verschrijver is om te zeggen: ik heb resgelijken vertelvormen, die je compect voor jullie métier, ga je gang pleet anders beleeft. Een boek kent maar. Als Thomas daar anders in Hoe lang precies? een andere spanningsboog. En Thohad gestaan, hadden we niet zulke Frank Ketelaar: ‘Voor mij is het een mas maakt in Publieke werken goed drastische keuzes kunnen maken.’ lang proces geweest: Publieke wergebruik van monologue intérieur, ken heeft vijftien jaar van mijn leven TR: ‘Bij de eerste kennismaking dat kunnen wij niet. Filmmakers met Frank, Joram en ingenomen!’ moeten het hebben van iets in één de producenten wist ruk vertellen, met zoveel mogelijk ik binnen een minuut Thomas, duurde het kracht.’ dat het verhaal in schrijven van het boek JL: ‘Zeker. Bij casting is het essentieel goede handen was en ook zo lang?

Daar heb je dan weer andere instru- welke toon een acteur met zich meedat ik helemaal geen Thomas Rosenboom: brengt. Gijs kan heel goed naar het menten voor dan een schrijver, bemoeienis wilde ‘Nee hoor, zo’n vijf à zes publiek toe spelen dat alles goedtoch? hebben. Als je menjaar.’ komt, terwijl het koninkrijk achJL: ‘De acteurs, bijvoorbeeld.’ sen vertrouwt is dat FK: ‘Het probleem ter hem volledig in elkaar stort. Als TR: ‘Op een bepaald moment in de makkelijk.’ was dat ik te veel resje dat talent hebt, blijft het licht, en film vraagt iemand aan het persopect had voor het boek. toch heel dramatisch.’ nage Vedder of zijn huis al verkocht Wat maakt een boekEigenlijk moet je het FK: ‘Deze film laat ook op andere is. Als toeschouwer weet je dat daar verfilming goed? één keer lezen, eruit pikmanieren de kracht van beeld zien, geen beweging in zit, maar hij zegt: JL: ‘Als je een boek ken wat je aanspreekt, vind ik. Joram en zijn team hebben “Ja. Vrijwel.” voor het eerst leest, is en het daarna verbranDie twee woorden zijn op papier niet het Amsterdam van eind negener altijd wel iets wat den. Anders komen er Thomas Rosenboom, Publieke tiende eeuw tot leven gewekt. Als geestig, maar in de film wel. Komt je erg bijblijft. Een scènes in de film terecht werken, Uitgeverij Querido, je dat op het grote doek ziet is dat zoiets vooral door de acteur, Gijs scène, een gevoel, een die voor het boek goed 488 pagina’s, ISBN 978 90 214 waanzinnig.’

Scholten van Aschat?’

5914 1 (€ 12,50) zin. Daar zit de essenzijn, maar hier niet wer-

‘Voor mij is het een lang ­proces geweest: Publieke werken heeft vijftien jaar van mijn leven ingenomen!’

ontroerend

Eerzucht en eeuwige onzekerheden Na het zeer succesvolle Woesten is nu het tweede boek van de Vlaamse schrijver Kris van Steenberge verschenen: Blindelings. ‘Ik heb als kind te lang aan de hand van mijn moeder gelopen,’ zegt Jonas, het hoofdpersonage van dit verhaal. ‘Te lang.’

Door Aefke ten Hagen Kris van Steenberge, ­Blindelings, Uitgeverij Podium, 284 pagina’s, ISBN 978 90 575 9781 7 (€ 19,95)

In dit boek maken we kennis met Abigaïl, dochter van een hotelhouder, en

Karel, zoon van een kroegbazin. Zij komen nooit meer los van elkaar omdat ze samen een kind krijgen.

Dit jongetje – hij wordt in het boek ook wel de worm genoemd die in de buik van Abigaïl groeit – gaat Jonas heten. Deze gevoelige jongen dreigt kapot te gaan aan de enorme eerzucht en de eeuwige onzekerheden van zijn ouders. Hij raakt onveilig gehecht en tussen de prachtig geschreven zinnen door merk je wel dat deze jongen zwaar depressief is. Als Jonas blind raakt bij een auto-ongeluk laat zijn overheersende moeder hem ook nog eens links liggen. Als eigenares van een modehuis heeft ze altijd

met haar zoontje gepronkt en zij zou hem natuurlijk zo graag op een dag over de catwalk zien lopen. Het ongeluk heeft haar droom onmogelijk gemaakt.

Uiteindelijk ontmoet Jonathan een meisje, Anouk, de trainster van zijn geleidehond. Hij heeft warme gevoelens voor haar en deze prille liefde zorgt letterlijk voor wat licht in het boek: ‘Ik voel nog haar handen in mijn rug. Ik hoorde het geklik van fototoestellen. Je doet het fantastisch, zei ze telkens weer.

Ik was blij dat Anouk mij geleerd had om naast zo’n hond te lopen.’

Uiteindelijk neemt Jonas het heft in eigen hand. Hij laat de hand van

zijn moeder los en kiest zijn eigen weg.

Blindelings is een prachtig geschreven, ontroerende roman. Het gaat over liefde, het missen van liefde en de kille eenzaamheid die het leven met zich mee kan brengen. Het boek is geschreven vanuit verschillende perspectieven, waardoor het een mooi rond geheel wordt. De liefde voor Anouk is een welkome en liefdevolle afleiding in het nogal zware verhaal. Kris van Steenberge weet wel een bepaalde snaar bij de lezer te raken. Intens mooi.

boekenkrant.com

oktober 2016 pagina 10

boekfragment

In die tijd die In die tijd die overspant de ruimte van het heelal tot aan het bolletje van de konijnenkeutel, de tijdsperiode van de naaste toekomst tot aan de Tempel van Poseidon, zesentwintig eeuwen geleden; en van de Tweede Wereldoorlog tot de aanstaande. Dit alles in versvormen van hymne tot en met rap.

ANGST

ALS CASSANDRA

Angst is een roofdier dat onder je bed slaapt – Als het wakker wordt en zich van je borst heeft meester gemaakt rekt het zich nog eens

Wie is er geen Cassandra in een tijd waarin je zonder visionair te zijn kunt zien dat Troje zal gaan branden?

uit en gaapt – met een bek zo wijd dat je borst van binnen een open muil wordt waarin je steeds dieper schuil gaat

Aan rafelranden van de stad en in de buitenwijken smeult het al – Luister, het is de wind niet, blijf niet doof en blind, het zijn miljoenen naderende voeten, aanschuifelend tot een storm die weinig overeind zal laten staan

Elly de Waard, In die tijd die, Uitgeverij De Harmonie, ISBN 9789463360036 (€ 15,90)

Berg je nu het nog kan, want wie gesteld is boven ons is machteloos en arrogant en zal alleen zichzelf trachten te redden

www.deharmonie.nl

boekfragment

De negen kamers Als Jonas alleen thuis is, ligt er plotseling een groot boek op tafel over een huis dat onverwacht verschijnt. Als later op de dag eenzelfde huis op een braakliggend veldje opdoemt, is Jonas’ nieuwsgierigheid gewekt.

Peter-Paul Rauwerda, De negen kamers, Uitgeverij Lemniscaat, 200 pagina’s, ISBN 978 90 477 0839 1 (€18,95) www.lemniscaat.nl

Het valt hem niet direct op dat er iets vreemds aan de hand is. Hij gaat op de bank liggen en zet de televisie aan, want door de hoofdpijn kan hij nu toch niet lezen. Jonas kijkt om zich heen en nu valt hem op dat het hele huis er erg netjes uitziet. Plotseling schiet hij overeind, klaarwakker.

Het hele huis is perfect opgeruimd.

De boeken in de kast zijn op kleur en grootte gesorteerd en staan naast elkaar alsof ze langs een liniaal zijn rechtgezet. Tijdschriften en kranten die gisteren beslist nog her en der rondslingerden, liggen in perfecte stapels op de keukentafel. Borden en kopjes lijken met wiskundige precisie in de kastjes te zijn gezet. Nergens stof, nergens kruimels. Alles is brandschoon, alsof iemand hier midden in de nacht fanatiek heeft schoongemaakt. Jonas heeft geen idee wie dat kan zijn. Oma woont te ver weg. Misschien zijn zijn ouders vannacht thuisgekomen? Jonas sprint naar boven, maar alle bedden zijn leeg.

Het moeten inbrekers zijn geweest. maar wat valt er hier nou te stelen, vraagt Jonas zich af. De laptop misschien, of opa’s antieke klok op de schoorsteenmantel. Hij rent weer naar beneden, maar alles is er nog en geen van de deuren of ramen is opengebroken.

Dan ziet hij het boek liggen. Het is zo groot als een deurmat en ligt midden op de eettafel. Onbegrijpelijk dat het hem niet eerder opviel. Het boek heeft een zwartleren omslag met verstevigde hoeken, zoals oude stoffige boeken meestal hebben. Zwaar beschadigd, maar toch ziet het er kostbaar uit. Misschien een boek vol geheimen en onthullingen, door kromme gerimpelde monniken meegesmokkeld onder hun pijen, achtervolgd door geweld en verderf. Eeuwenlang hielden ze het boek verborgen, maar vandaag zal eindelijk de waarheid aan het licht komen.

Vroeger zou hij nog minutenlang hebben meegedeind op de golven van zijn verbeelding, maar nu vervagen de beelden al snel tot inktzwarte vlekken en neemt de hoofdpijn het over. Hard gebonk, alsof de bovenburen ruziemaken, met servies gooien en met vuisten op tafel slaan.

Door de vlekken heen ziet hij op het boek een briefje liggen. Het handschrift is niet van zijn ouders of zijn zusje. Het zijn sierlijke, ouderwetse letters:

Maak dit boek open en je leven zal voorgoed veranderen.

Jonas pakt het boek op, bekijkt het aan alle kanten, veegt het stof eraf, ruikt eraan en kijkt door het raam of daar niet het lachende gezicht te zien is van iemand die een grap met hem wil uithalen.

boekenkrant.com

oktober 2016 pagina 11

boekfragment

Toen het donker werd Een hardwerkende vader, een liefhebbende ­moeder, een koppige puber: een gelukkig gezin. Waar ging het mis? Een gewoon gezin raakt verstrikt in leugens en criminaliteit.

Simone van der Vlugt, Toen het donker werd, Uitgeverij Ambo|Anthos, paperback: ISBN 978 90 263 3208 1 (€19,99), gebonden: ISBN 978 90 263 3556 3 (€24,99) www.amboanthos.nl

Hoelang kan het duren om een envelop af te geven? Je overhandigt hem en je vertrekt. Tenzij er problemen zijn.

Menno zet zijn telefoon uit, opent het portier, stapt uit en vergrendelt de auto. De regen daalt zachtjes op hem neer. Hij drentelt wat heen en weer, blijft staan en kijkt naar het restaurant.

Het begint harder te regenen. Met zijn hoofd wat voorovergebogen loopt hij naar De Meerval en slaat de hoek om. Op het plaatsje achter het restaurant is het nog donkerder dan op de parkeerplaats. Een flikkerende lamp is de enige lichtbron en die dreigt het elk moment te begeven.

Langs de muur staat een rij vuilnisbakken, voor de deur ligt een plas waar sigarettenpeuken in drijven.

Hij probeert eroverheen te springen, maar kan niet voorkomen dat hij met één dure Italiaanse schoen in het water belandt.

Met een geïrriteerde zucht duwt hij de deur open en stapt een halletje in. Er komt één deur op uit, die waarschijnlijk naar de keuken leidt, en

een trap, die hij op gaat. Halverwege slaat de twijfel toe. Luuk heeft hem uitdrukkelijk gevraagd zich er niet mee te bemoeien. Voor hetzelfde geld staat hij daarbinnen gewoon een beetje te ouwehoeren. Net als hij overweegt terug te gaan, dringen er geluiden tot hem door: gebonk, mensen die met stemverheffing praten, een onderdrukte kreet. De laatste twee treden van de trap neemt Menno tegelijk. Er zijn maar twee deuren boven en hij opent de rechter, waar nu nog meer herrie achter vandaan komt. Zijn ogen vliegen door het vertrek. Het is een bescheiden feestzaal met een bar. Daar staan twee mannen. Een van hen, kaal en breedgeschouderd, heeft Luuk bij zijn haar gegrepen en houdt zijn gezicht stevig tegen de bar gedrukt.

‘Dacht je dat, hè? Dacht je dat?’ schreeuwt hij in Luuks oor.

De andere man, lang en met een knotje achter op zijn hoofd, staat erbij met de handen in de zij, zijn rug naar Menno toe gedraaid. Geen van hen heeft de deur open horen gaan.

‘Hé!’ zegt Menno.

Hij heeft nog geen vijf stappen gezet of hij ziet een pistool op zich gericht. In een reflex gaan zijn handen omhoog.

‘Wie ben jij? Wat moet je hier?’ De lange man is jong, waarschijnlijk halverwege de twintig, maar de uitdrukking op zijn gezicht en de

scherpe klank van zijn stem maken hem jaren ouder.

‘Niet schieten! Dat is mijn vader!’ roept Luuk.

‘Ik vroeg je wat, idioot. Wat moet je hier?’

Het pistool blijft op Menno gericht, met droge mond kijkt hij in de loop.

‘Ik kwam alleen even kijken waar mijn zoon bleef. Is er een probleem?’

‘Je zoon krijgt een waarschuwing, dat zie je toch,’ zegt de kale.

‘Hoezo, “een waarschuwing”? Hij heeft toch betaald?’

‘Maar daar hebben we wel erg lang op moeten wachten. En daar houden we niet zo van, van wachten.’

‘Oké,’ zegt Menno behoedzaam. ‘Dat begrijp ik, maar je hebt je punt nu wel gemaakt, toch?’

De mannen wisselen een blik. De een lacht en laat het pistool langs zijn lichaam bungelen, de ander geeft Luuk een duw.

‘Oprotten,’ zegt hij.

ben laten verleiden. Een mens laat zich het liefst van al belazeren. Met een zekere regelmaat genaaid worden geeft ook houvast. Zodra de zon hier haar waterige lentelicht over de vervallen, leegstaande gebouwen drapeert, verschijnen ze op de dijk: bruggepensioneerde mannen in slechtzittende shorts en bijbehorende foute sokken. Met hun knokige knieën, spataders en te bleke huid lopen ze zwijgend naast hun wederhelften, op hun beurt gehuld in leggings die hun te dikke buik en billen accentueren, onder trainingspakken in fletse kleuren en T-shirts voorzien van anderstalige quotes die ze niet begrijpen. En als ze ze toch begrijpen, is het onbegrijpelijk dat ze ze dragen. Deze stad is de moeder van de slechte smaak.

Toch houd ik van dit oord, van mijn appartement met uitzicht op de jachthaven. Heel in de verte zie je de zee. ’s Avonds tingelen de ringen van de zeiltouwen een zachte symfonie tegen de masten die telkens weer anders klinkt. De meeuwen glijden eroverheen alsof ze hun laatste wals dansen. Het is het meest troostende geluid dat er bestaat.

Liefde en haat voor deze stad. Vandaag is het haat. Ik heb deze ochtend mijn hond doodgeschoten op het strand en aan de vissen gevoerd.

Alleen de koningin der badsteden met haar ebbe en vloed, is smerig en hoerig genoeg om hem, Tristan, die

lieve brave reu van drie jaar, in haar wateren te verzwelgen. Het beest zelf kon er niets aan doen. Het beest was er ook niet voor verantwoordelijk dat het alles gezien heeft. De kroongetuige van mijn laagste daad der daden. Met de trouwe hondenkop heeft het elk detail waargenomen. Het beest wel. Ik niet. Dat het alles voor altijd in die fidele kop zou blijven meedragen, en dat ik daar steeds aan zou worden herinnerd als het de snuit op mijn schoot zou leggen en zachtjes zou janken om een hand in zijn vacht – dat, precies dat kon ik niet meer aan.

Vanmorgen, vroeg in de ochtend.

Het schemerde nog. Geen mens in de straten. We wandelden naar de waterlijn. Het was laagtij. Beheerst bleef hij naast me lopen. Geen dol gekwispel of zotte sprongen in het rollende water. De hond die leidt. Bij het water bleef hij rustig voor mij zitten. Zo gehoorzaam. Ik was verbaasd dat ik het kon. Een kogel tussen zijn ogen. Ik heb hem naar het water gesleept, als voer voor de vissen.

Ik haat het strand. Oh wondermooie stad.

boekfragment

Blindelings Kris Van Steenberge maakte met Woesten (bekroond met De Bronzen Uil en de Debuutprijs in 2014) een droomdebuut. Recent verscheen ­Blindelings, een roman over schoonheid en verval, daden en dromen, uitverkorenen en verdoemden.

Kris Van Steenberge, Blindelings, Uitgeverij Podium, 280 pagina’s, ISBN 978 90 575 981 7 (€ 19,95) www.uitgeverijpodium.nl

Ik heb daarnet mijn hond afgemaakt en aan de vissen gevoerd. Een schot tussen de ogen. Welgemikt. Hoe ik het kon.

Weer thuiskomen, nu ja wat heet thuis, heeft mij veel moeite gekost.

Hier zit ik, in de lederen zetel, parelmoer van kleur wist de verkoopster met de fluwelen stem mij te zeggen.

Mijn gezicht is gewend naar de deur die uitkomt op de entree van deze flat, in dit gebouw, in deze stad.

Deze vreselijke stad. De gebarsten parel aan de kustlijn van dit lage land. Eenzaamheid hangt hier, zelfs bij goed weer, als smog in de straten. Bejaarden sloffen over de stoepen, hun wandelstok of rollator als enige metgezel. Anderen, die met zichzelf en hun verpierde leven nog een beetje uit de voeten kunnen, slepen een boodschappenkarretje achter zich aan, dat ze vullen met etenswaren, drank, kattenvoer en nutteloze hebbedingetjes waartoe ze zich door bedrieglijke slogans heb-

boekenkrant.com

oktober 2016 pagina 12

spanning Boekenkrant tipT Toen het donker werd Hoera, de nieuwe thriller van Simone van der Vlugt! Menno lost gokschulden af voor zijn puberzoon en houdt dit verborgen voor zijn vrouw Sascha, die ondertussen in het geheim aan een affaire is begonnen. Dan wordt Sascha na een ongeluk blind. Menno vermoedt Simone van der Vlugt, Toen dat het een aanslag het donker werd, Uitgeverij Ambo|Anthos, ISBN 978 90 263 was, maar verzwijgt 3208 1 (€ 19,99) dit. Ondertussen laat Sascha niet merken dat haar zicht langzaam terugkeert.

Fulia.

De laatste tocht In het laatste deel van het Fulia-tweeluik wordt Fulia, de jonge gravin van Gander, met haar leger ingesloten door de hordes van de oerdemon Achlais Mentron. Op de heuvel van Raura vecht ze een verschrikkelijke slag uit. Aangeslagen Joost Uitdehaag, Fulia. De trekt ze met de overlelaatste tocht, Uitgeverij venden de bergen in, op Nimisa Publishing House, 304 zoek naar het mythische pagina’s, ISBN 978 94 923 3713 Fort Agiana, het verbor9 (€ 16,95) gen negende lid van het Verbond. Een heerlijk boek voor de high-fantasyliefhebber.

Zim René van Rijckevorsel, winnaar van de Schaduwprijs 2015, zorgt in zijn nieuwe boek weer voor een intrigerende mix van feit en fictie. Als Felix Wellerstein voor de afscheidsdienst van een vriend naar Zimbabwe gaat, wil hij ook het boerenbedrijf van zijn grootvader bezoeken, dat ingepikt werd door René van Rijckevorsel, Zim, Uitgeverij Tomas Ross Crime, president Mugabe. Met 288 pagina’s, ISBN 978 90 234 de hulp van de jonge 2680 6 (€ 19,99) ranger Melody komt hij op het spoor van een complot waarvan de onthulling een wereldwijde economische crisis kan veroorzaken.

Het recht van de sterkste Het plot van deze thriller doet denken aan het beste werk van Karin Slaughter. Reeve werd jaren geleden door Daryl Wayne Flint ontvoerd en jarenlang in zijn kelder gemarteld. Inmiddels is ze hersteld van alle trauma’s. Wanneer Flint uit het psychiatrisch ziekenhuis ontsnapt en iemand vermoordt, realiseert Reeve zich dat zij de enige is die hem kan stoppen.

Carla Norton, Het recht van de sterkste, Uitgeverij de Fontein Romans & Spanning, 384 pagina’s, ISBN 978 90 261 3968 0 (€ 18,99)

Sue Grafton

Het alfabet is bijna rond De eigenzinnige privédetective Kinsey Millhone, hoofdpersonage in de alfabetreeks van Sue Grafton, behoeft geen enkele introductie. Toch had ik nog nooit iets gelezen van Grafton, een van Amerika’s populairste misdaadauteurs, beroemd geworden met haar moord-abc-serie.

Door Jacqueline Coppens Ter oriëntatie heb ik eerst A staat voor alibi gelezen. Een lekker leesbaar boek dat naar meer smaakte. Graftons nieuwste thriller, X staat voor Tien. Een kruis. Een kus, begint met een proloog over een dame die een schilderijenroof plant. Daarna worden we meegenomen naar Santa Teresa in de staat Californië, woonplaats van Kinsey Millhone. Het is het jaar 1989 en er heerst een ongekende droogte.

Het water komt op rantsoen en Kinsey’s huisbaas, de sympathieke negentigjarige Henry, is druk met

zelen, maar dat wordt bemoeilijkt het uitzoeken waarom hun waterdoor de soms chaotische verhaalverbruik zo hoog is. lijn en de vele personages. Opvallend Nadat Kinsey zichzelf kort heeft detail is dat Sue Grafton veel senivoorgesteld – heel grappig dat ze oren opvoert, die allemaal nog zeer haar lezers direct met ‘u’ aanspreekt vitaal van lijf en leden zijn. Tussen– gaat het verhaal door met haar vriendin Ruthie, die haar hulp vraagt door lees je regelmatig over Kinsey’s leventje, haar relatie met Henry en bij de boekhouding van haar overzijn gevecht met de waterhuishouleden man Pete, een ex-collega van ding, wat het boek een persoonlijk Kinsey. Ruthie heeft zelf alles al opgeruimd, behalve één doos met oude tintje geeft. Pas op het laatst komen de zaken in stroomversnelling en klantdossiers. Nieuwsgierig geworwordt het echt spannend. den bekijkt Kinsey de inhoud. DaarMet de X zijn we bijna het alfabet bij doet ze een opmerkelijke ontdekrond. Hoewel er in de king, waarna ze op eitussenliggende tijd gen houtje op ondereen hoop gebeurd is in zoek uitgaat. Ondertushet leven van Kinsey sen krijgt ze ook een Millhone, is dit boek verzoek van een vrouw los te lezen. Hoewel ik die op zoek is naar haar me kan voorstellen dat vermiste geadopteerde geen enkele fan zit te zoon. Kinsey heeft hem wachten op het einde snel gevonden, maar van een zo geliefd perdaarmee lijkt de zaak sonage, zal de auteur nog lang niet afgelopen. er toch een punt aan In X gaat het om deze moeten draaien. Voor twee onderzoeken. de liefhebbers zal Maar hoe dieper Kinsey Sue Grafton, X staat voor Tien. dit een zwarte dag graaft, des te gevaarlijEen kruis. Een kus, vertaling: ker het voor haar wordt. Jacques Meerman, Uitgeverij worden.

Het zou leuk zijn om Boekerij, 400 pagina’s, ISBN met haar mee te puz978 90 225 7020 3 (€ 22,99)

lynch law

Oog om oog in Amerika Vergelding is altijd een belangrijk thema geweest in de geschiedenis van de Verenigde Staten, en zeker in het Zuiden. De Friese Anita Terpstra laat haar thriller Samen spelen in datzelfde Zuiden, en voert een aantal ferme aanhangers op van het oog-om-oog-ideaal.

Door Anouk Abels

plaatselijke stadje Atmore: hij zou als enige de plek kunnen aanwijzen waar de vrouwen nog steeds opgesloten zitten.

Na een briefwisseling van zes maanden besluiten Mackenzie en Matt met elkaar te trouwen. Van wittebroodsweken is geen sprake: terwijl Matt gevangen zit, wordt Mackenzie geconfronteerd met de haat, onbegrip en – jawel – vergeldingsdrang van de bewoners van Atmore.

Terpstra schildert een moderne heksenjacht: Mackenzie wordt getreiterd, geïntimideerd en zelfs door een voorbijganger expres van de weg gereden.

Vroeger beriepen inwoners van staten als Georgia en Alabama Toch zou je je als lezer haast bij de zich regelmatig op de woedende meute aan willen sluilynch law: als zij vonten. Waarom blijft Mackenzie in den dat de politie hun Matts onschuld geloven? Het bewijs werk niet goed deed, tegen hem is overtuigend, en hij ontvoerden en verhingen ze zelf de (vermoedelijke) dader. Datzelfde Zui- laat verschillende keren zien dat hij erg agressief kan zijn. Terpstra laat den vormt het decor van Samen. De je bovendien via flashbacks meegebeurtenissen spelen zich af in de kijken met een aantal moderne tijd, maar ook van de ontvoerde vrouhier is er een belangwen die aan gruwelijke rijke rol weggelegd voor vernederingen woreen aantal wraakzuchden onderworpen. Het tige Southerners die wordt steeds moeilijker vierkant achter de doodom sympathie voor de straf staan. schijnbaar terecht verHoofdpersoon Mackenoordeelde Matt op te zie krijgt een relatie brengen. En voor Macmet de ter dood veroorkenzie, die van plan deelde Matt. Hij zit in de is om deze man uit de dodencel omdat hij een gevangenis te helpen aantal vrouwen gekidontsnappen. napt en verkracht zou Op veel gebieden hebben. Matt ontkent Anita Terpstra, Samen, Uitgealles, tot grote frustratie verij Cargo, 288 pagina’s, ISBN bewandelt Samen de gebaande paden van van de mensen in het 978 90 234 9429 4 (€ 18,99)

Anita Terpstra Harry Cock

een Amerikaanse thriller: er is een slaperig stadje met een diner, een sheriff en een mysterieuze verdwijningszaak. De onthulling die aan het slot over Matt en Mackenzie gedaan wordt, is ook weinig verrassend. Toch doet Samen wel iets wat weinig andere thrillers doen: het boek zet je echt aan het denken over misdaad, straf en wraak. Straffen we iemand omdat dat rechtvaardig is, of om onze honger naar wraak te stillen? Moet je iemand altijd het voordeel van de twijfel geven? En is haat gerechtvaardigd als de mensen waarvan we houden worden gekrenkt? Je hoeft niet in het diepe Zuiden van Amerika te wonen om je aangesproken te voelen door deze thema’s. Of om erover te kunnen schrijven, zoals Terpstra bewijst.

boekenkrant.com

oktober 2016 pagina 13

spanning interview

De tijdloze Poirot Sophie Hannah, bekend van haar romans, kinderboeken, poëzie en thrillers, bracht in 2014 Agatha Christies bekende personage Hercule Poirot terug in De monogram moorden. Met De nieuwe erfgenaam levert ze opnieuw een spannend mysterie af over de excentrieke Belgische detective.

Door Zofeyah Braam Wat is je connectie met Agatha Christie en Poirot?

‘Ik ben al mijn hele leven een obsessieve fan van Agatha Christie. Ik ontdekte haar boeken toen ik twaalf was. Tegen de tijd dat ik veertien was had ik ze allemaal gelezen. In 2012 werd ik door een toevallige loop van omstandigheden gevraagd om een nieuwe Poirot-roman te schrijven. De Christie Estate en de familie van Christie waren een nieuwe Poirot-roman aan het overwegen en mijn agent was toevallig op het juiste moment op de juiste plaats.’

Dit jaar is het honderd jaar geleden dat Poirot werd geïntroduceerd. Hoe komt het toch dat hij nog steeds zo tot de verbeelding spreekt?

‘Ik denk dat daar een aantal redenen voor zijn. Wanneer je hem tegenkomt in een boek of film maakt hij een onvergetelijke indruk dankzij zijn vlekkeloze, vreemde manier van kleden, zijn eivormig hoofd en zijn flamboyante snor.

‘Verder heeft hij een bepaalde tijdloze kwaliteit. Hij is een buitenstaander in de boeken. Hij is een buitenlander, een continentaal type tussen al die Engelsen, dus hij vertoont niet het gebruikelijke Engelse gedrag van die tijd. Daardoor komt hij bijna over als een soort superheld. Je komt nooit veel te weten over zijn achtergrond. Je weet alleen dat hij een Belgische politieman is. Het is alsof hij op magische wijze verschijnt wanneer hij nodig is om een moord op te lossen. Ik denk dat hij daardoor een van die karakters is die voor eeuwig leeft.’

Het verhaal speelt zich af in Ierland. Ik zag op Twitter dat je hiervoor koos omdat dat land geweldige herenhuizen heeft. Is er nog een andere reden?

‘Ik moet bekennen dat het met de herenhuizen begon. Ik zag zo’n huis op een website en bedacht dat er veel verdachten passen in een huis met twaalf slaap-

Sophie Hannah

kamers! Toen vroeg ik me af of Poirot ooit een mysterie had opgelost in Ierland. Er wordt een keer gezegd dat hij in Ierland is geweest en het daar niet erg leuk vond, maar hij is er nooit geweest om een mysterie op te lossen. Dus dat was iets wat hij kon doen wat hij nog niet eerder had gedaan.

‘Toen ontdekte ik dat 1929 op politiek gebied een fascinerende tijd was in de Ierse geschiedenis omdat de heersende klasse nog steeds voornamelijk Engels of Anglo-Iers was, maar het overheersende gevoel onder de mensen was dat ze genoeg hadden van de situatie en hun land terug wilden. Mijn karakters in hun herenhuis zaten dus politiek gezien in een precaire situatie.

Hoewel ik wist dat ik dit niet op een directe manier zou behandelen of noemen, vond ik Sophie Hannah en Agatha dat interessant.’

Christie, De nieuwe erfgenaam, The House of Books, 320 pagina’s, ISBN 978 90 443 5074 6 (€ 19,99)

Hoeveel vrijheid heb je bij het schrijven van de

Poirot-boeken?

‘De waarheid is dat ik niet weet hoeveel vrijheid ik heb, omdat de Christie-familie en ik het nog nooit oneens zijn geweest. Toen ze me vroegen om het schrijven van Poirot op me te nemen hebben we afgesproken dat ik ze een plotsamenvatting zou sturen. Dat heb ik ook gedaan voor De nieuwe erfgenaam, zodat ze alles konden goedkeuren.

Voor beide boeken vonden ze het geweldig en hebben ze alleen wat kleine suggesties gedaan, waarmee ik het overigens eens was.

‘Het is de taak van de familie om Agatha Christies literaire nalaten­ schap te bewaren. Het zou v ­ erkeerd zijn als ik te veel vrijheid had. Ik weet dat dat misschien vreemd klinkt. Ik zie het op dezelfde manier als de familie: Poirot moet blijven zoals Christie hem gecreëerd heeft.

De nieuwe en spannende elementen van het boek moeten komen van de nieuwe mysteries die hij oplost en daarin hebben ze me veel vrijheid gegeven.’

Hoe is het om na het schrijven van een Poirot-roman terug te gaan naar het schrijven van boeken die

niet over hem gaan?

‘Het is een andere ervaring, maar ik denk dat het goed is. Het is heel gunstig voor me geweest om heen en weer te gaan tussen de twee omdat het ervoor zorgt dat ik zorgvuldig nadenk over wat ik doe in elk genre. De traditionele Golden Agedetectiveroman is toch anders dan de hedendaagse psychologische thriller.’

Ga je nog meer Poirot-verhalen schrijven?

‘De familie moet na elk boek besluiten of ze er nog één willen doen.

Ik denk dat het er grotendeels van afhangt wat hun indruk is van de interactie van mijn boeken met die van Agatha. We hopen allemaal dat mijn boeken ervoor zorgen dat Agatha’s Poirot-romans meer voelen als een serie die nog steeds leeft en wordt voortgezet. Veel mensen die nog nooit Agatha Christie hebben gelezen hebben tegen me gezegd dat ze na het lezen van mijn Poirot nu een van Agatha’s boeken wilden lezen. Ik denk dat ik in dit stadium er zeker nog één zou willen schrijven. Ik heb namelijk nog een geweldig idee!’

★★★★★

‘Tot de allerla atst e zin spannend, ijzersterk.’

– De Telegraaf

boekenkrant.com

oktober 2016 pagina 15

boekfragment

Bloedbanden In Zuid-Frankrijk, midden zestiende eeuw, bracht bisschop Sfora het gezin van Vasco Montalbán op de brandstapel. Vasco besluit te vluchten naar een klooster, hopend daar een nieuwe kans te krijgen.

H.P. Janssens, De kronieken van goud & bloed – Bloedbanden, Clavis Uitgeverij, ISBN 978 90 448 2753 8 (€ 24,95) www.clavisbooks.com

‘Notre Dame de Beauregard,’ zei Basile. ‘We zijn er bijna.’

Terwijl ze langs de steile bergflank roeiden, speurde Vasco de bovenkant van de klif af, maar een klooster zag hij niet. Hij schatte dat als honderdvijftig volwassen mannen op elkaars schouders zouden staan, ze de bovenrand van de wand nog steeds niet zouden kunnen aantikken, en vroeg zich af welke gek het in zijn hoofd had gehaald om op deze onmogelijke plek een kerk of klooster neer te poten. Een eindje verderop werd de klif echter minder hoog en zag hij dat de berg alleen aan de rivierzijde steil als een muur was. Links van de flank liep de helling geleidelijk naar beneden en groeiden er zelfs bomen en struiken.

Basile stuurde de boot naar een keienstrandje. ‘Je moet door het bos naar boven,’ zei hij. ‘Er is hier geen pad, maar het struikgewas is niet al te dicht en zolang je stijgt, weet je dat je goed zit. Naar de top toe zal de bodem rotsachtiger worden en de

begroeiing meer open, en uiteindelijk zul je een plateau bereiken. Dan weet je dat je het gehaald hebt.’

Basile hing hem de ransel en de reistas om de schouders. Daarbovenop kwam de strak opgerolde deken met daarin zijn degen, Bertrands dolk en de kleren die hij de avond van de arrestatie had gedragen. Ten slotte drukte Basile Adrienne in zijn armen. ‘Haast je,’ zei hij met een scheve glimlach terwijl hij Adrienne nog snel een aai over haar krulletjes gaf. ‘En kijk waar je je voeten zet, want de zon is aan het dalen en één misstap kan fataal zijn.’

Hij moest iets wegslikken. Alle goud van de wereld kon niet vergoeden wat Basile en Bertrand voor hem hadden gedaan. ‘Duizendmaal bedankt …’ zei hij met verstikte stem.

‘Als ik dit overleef, zullen wij elkaar weerzien.’

‘Het is allang goed, kerel,’ zei Basile en hij gaf hem een bemoedigende schouderklop. ‘Ga nu en haast je!

Veel geluk!’

Hij draaide zich om en liep het struikgewas in.

Moeizaam opende Vasco zijn ogen.

Een lage bundel zonlicht scheen pal in zijn gezicht. Het licht had een blauwe glans, anders dan het rozige ochtendwit … Hij sloot opnieuw zijn ogen. Rode en oranje vlekken dansten op de binnenkant van zijn oogleden, maar toen hij ze wat grondi-

ger probeerde te bekijken, spatten ze uit elkaar tot sterrenstof. Hoge stemmen dreven zijn hoofd binnen. Een vrouwenstem zei iets, een meisje lachte. Moeder en Celesta … ze waren in de keuken en – Wacht eens … nee, dat kon helemaal niet … Zijn moeder en Celesta waren – Hij opende opnieuw zijn ogen. In de smetteloos witgekalkte muur tegenover hem zat een klein raam, hoog boven de grond. Er zaten tralies voor. Hadden ze hem alsnog te pakken gekregen? Nee … daarvoor was zijn bed te zacht en het beddengoed te fris …

Slaapdronken richtte hij zich op zijn ellebogen op en keek om zich heen.

Naast zijn bed stond een stoel. Zijn jak hing er keurig overheen, zijn laarzen en tassen stonden ernaast.

Er was ook een smalle, hoge kast en een tafeltje met daarop een waskom, een kan, een doek en een lage kandelaar met één brandende kaars.

Verder was de ruimte klein en sober, bijna als een kloostercel.

Met een ruk ging Vasco overeind zitten. Godallemachtig … dit wás een kloostercel. Hij had het gehááld!

Fulia – Scherven van het Verbond Over een jonge vrouw in een middeleeuwse wereld, die haar volk wil redden. Boekenvlinder.be: ‘Zonder twijfel het mooiste boek dat ik dit jaar al in handen heb gehad.’

Joost Uitdehaag, Fulia – Scherven van het Verbond, Nimisa Publishing House, 306 pagina’s, ISBN 978 94 923 3702 3 (€ 16,95) www.nimisa.nl

Fulia zat aan de rand van de fontein. Haar hart bonkte. De prioresse stroopte haar mouwen op en liet de schaal vollopen met het heldere bronwater. Even trok ze de doek op haar schouders recht. Daarna pakte ze het mes en gebood Fulia om haar hand uit te steken.

‘Hij die het water drinkt, sluit zich aan bij het Verbond. Maar het Ver-

bond laat zich niet regelen door de bron van Nivantes. Zoals alle water in rivieren en zeeën met elkaar verbonden is, zo zijn alle mensen met elkaar verbonden. Zolang er mensen leven, zal er een Verbond zijn.’

‘Ik dank Elmeia,’ fluisterde Fulia. Het was het vaste antwoord. Haar hart ging nu als een wilde tekeer. Ze trok haar arm verder naar zich toe.

‘Ik zie dat je zenuwachtig bent,’ zei de prioresse. ‘Dat geeft niets. Het is zo voorbij.’

Fulia stak haar arm naar voren. Met een snelle beweging pakte de prioresse Fulia’s rechterpols vast en kerfde met het mes twee kleine golfjes aan de binnenkant van haar

onderarm. Haar huid puilde open en het natte, roze vlees eronder werd zichtbaar. Na drie tellen welde er bloed op in de wond en vulde de kerf en stroomde over in de schaal, waar het rode wolken maakte in het oplichtende water. De wolkjes biologeerden Fulia, totdat ze een scherpe pijn voelde opkomen en ze op haar lip moest bijten om niet flauw te vallen.

De prioresse dompelde de wond helemaal onder in het koude water.

Daarna legde ze Fulia’s arm terug.

Fulia reikte naar een doek om haar arm te verbinden, maar de prioresse hield haar tegen.

‘Blijf zitten, Fulia, en laat het bloed

over je hand stromen, over je kleren, in het water van de fontein, tot het stopt. Was jezelf pas morgenvroeg te midden van de anderen.’

De Laatste Erfgenaam, Boek 1 – De Saffieren Troon De Saffieren Troon vormt de eerste stap in ­Eleanora’s zoektocht naar ­antwoorden, dwars door oorlogen en ­cultuurverschillen heen en doorspekt met magie, liefde en onmacht.

Evi F. Verhasselt, De Laatste Erfgenaam, Boek 1 – De Saffieren Troon, ­Celtica Publishing, 471 pagina’s, ISBN 978 94 913 0052 3 (€ 18,00) celtica-publishing.nl

Ze hanteerde de boog weloverwogen toen ze merkte dat een Bloedridder bezig was om Nathan met verbeten slagen achteruit tegen de rotsen te drijven. De man had zijn helm verloren en was een makkelijk doelwit. Eleanora nam een pijl, maar haar handen trilden zo erg dat hij uit haar handen glipte. Ze vloekte zacht-

jes. Als ze niet rustig werd, dan zou haar dit nooit lukken. Ze raapte de pijl op, sloot haar ogen tot haar hart niet meer uit haar borst leek te willen springen en legde hem op haar boog. Haar blik zocht de priester zonder helm en met ingehouden adem spande ze de pees. Ze richtte op het punt net achter het oor van de priester en liet los. Het onheilspellende gefluit van de pijl liet zich de hele weg naar beneden horen, daarna een zachte plof en toen niets meer. De Bloedridder verstarde. Zijn zwaard viel uit zijn hand en twee tellen lang wankelde hij in het zadel voor hij met een doffe bons op de grond tuimelde. Haar eerste slachtoffer.

Eleanora draaide zich trillend op haar benen om en spuugde haar maag leeg. Het duurde even voor ze zichzelf wist te herpakken, maar uiteindelijk dwong ze zich de volgende pijl te nemen en opnieuw te richten.

Deze keer was het een oog. De man had zijn vizier omhoog geslagen, waarschijnlijk om een beter zicht te hebben over het slagveld. Het werd hem fataal.

Terwijl Eleanora een nieuwe pijl aanlegde, herinnerde ze zich de dag waarop Yarbrin en zij voor het eerst op jacht waren gegaan. Ze was negen jaar geweest en had tranen met tuiten gehuild bij het lijkje van

een konijn dat door haar pijl gedood was. Yarbrin was bij haar neergeknield. Hij had haar schouders vastgepakt en haar indringend aangekeken. “Eleanora”, had hij gezegd, “doden is nooit makkelijk. Het mag ook niet makkelijk zijn, maar je zal zien dat het na de eerste keer beter gaat. Onthoud alleen dat je het nooit vanzelfsprekend mag vinden en heb respect voor de doden.”

Beleef de UISusieHodTgGe EVjungle!

ERIJLEMNISCAAT Het jungleboek zoals je het nog nooit gezien hebt.

WaWWW.aromziLjnEerMzoNIveSlbCAATlotemen.sNenLindekunst? isbn:9789047 08353 prijs:€14,95 ISBN

978 90 448 2881 8 - Prijs: 26,95 EUR

clavis.uitgeverij

Adv Blote mensen_Opmaak 1 22-09-16 12:27 Pagina 1

UITGEVERIJLEMNISCAAT

@Clavis_Books

Wij maken kinderdromen waar

WWW.LEMNISCAAT.NL Waarom is kunst zo duur?

Hangt dit niet op z’n kop?

Het antwoord lees je zelf maar!

Susie Hodge Waarom zijn er zoveel blote mensen in de kunst? isbn: 978 90 477 0835 3 prijs: € 14,95 U I T G E V E R I J L E M N I S C A AT W W W. L E M N I S C A AT. N L

boekenkrant.com

oktober 2016 pagina 17

jeugd woord en beeld

Een wonderlijke familie Wie De Wonderlingen voor het eerst door zijn handen laat gaan ziet een fantastisch vormgegeven boek van meer dan zeshonderd pagina’s, zo zwaar als een baksteen. Het fraaie uiterlijk trekt je naar binnen, het verhaal doet de rest.

in zijn woonplaats Londen raakt hij betrokken bij de bouw van een nieuw theater en lees je hoe hij aan het begin staat van de roemruchte theaterfamilie Wonderling, die generaties aan talentvolle acteurs voortbrengt.

Het eerste deel houdt abrupt op, zodat je je Door Nina Visser afvraagt hoe het verder zal gaan met de Brian Selznick brak Wonderlingen. Voorin 2007 door met De lopig kom je daar niet uitvinding van Hugo Cabret, over een jongen achter, want opeens ga je over van beeld op die in een treinstation tekst en loop je in 1990 woont waar hij de uurdoor nachtelijk Lonwerken onderhoudt. den met de dertienjaHet boek, dat in 2011 door Martin Scorsese werd verfilmd onder de titel rige Joseph Jervis. Hij is weggelopen van kostschool en hoopt dat zijn Hugo, bestaat voor een groot deel oom Albert hem onderdak wil veruit afbeeldingen, die samen met de lenen. Joseph en zijn oom hebben tekst het verhaal vertellen. elkaar echter nog nooit In De Wonderlingen ontmoet en aanvankespeelt beeld opnieuw lijk wil Albert zijn neef een belangrijke rol. na een nacht weer de Het boek begint met deur uitzetten, vooral een prachtige woordomdat Joseph veel te loze graphic novel met nieuwsgierig is naar de paginagrote tekeninvele geheimen die het gen, gevolgd door een vreemde huis met zijn deel met alleen maar negentiende-eeuwse tekst. De twee delen speinrichting lijkt te herlen in verschillende tijdbergen. Maar Joseph perken en het verband laat zich niet zomaar is niet direct duidewegsturen, zeker niet lijk. In het beeldverhaal Brian Selznick, De Wonderlinwanneer hij ontdekt maak je in 1766 kennis gen, vertaling: Aleid van Eekedat zijn afkomst op met Billy Wonderling, de len-Benders, Uitgeverij Lanvreemde wijze verweenige overlevende van noo, 652 pagina’s, ISBN 978 94 ven is met het verhaal een schipbreuk. Terug 014 3381 5 (€ 24,99)

Brian Selznick

van Billy Wonderling – en wel op een manier die je ook als lezer niet ziet aankomen.

Selznick verweeft het eerste, getekende deel heel kunstig met het tweede deel. Het knappe aan zijn tekeningen is dat ze dezelfde sfeer uitstralen als zijn tekst: verwondering, avontuur, fantasie. De liefde voor verhalen druipt van de pagina’s. Uiteindelijk blijkt het hele boek een ode te zijn aan het vertellen en doorgeven van (familie)verhalen.

De Wonderlingen is dan ook het perfecte voorleesboek, want door deze leeservaring te delen doen ouders en kinderen exact datgene wat Selznick met zijn boek beoogt: familiebanden herstellen, verstevigen en in ere houden.

tovenarij

Heksen op high school Het is een geliefd onderwerp in young adultboeken: de mysterieuze mogelijkheden van magie. Hoe blijf je dan nog origineel? Laure Eve worstelt daar zichtbaar mee in De Graces.

Door Alex Hoogendoorn Een meisje verhuist met haar moeder naar een klein stadje dat overschaduwd wordt door de macht van de welgestelde familie Grace. Iedereen zegt dat de Graces heksen zijn. Hun macht is voelbaar. Of zijn het de roddels, waardoor iedereen gelooft in iets wat niemand zeker weet?

Op haar eerste schooldag voelt de hoofdpersoon zich direct aangetrokken door de coole Summer, Fenrin en Thalia Grace, en tot haar ongeloof laten ze haar al vrij snel toe in hun midden. In de geborgenheid van het hechte clubje durft ze nu eindelijk de naam aan te nemen die diep vanbinnen veel beter bij haar past: River Page.

mende, mysterieuze thriller’ is. Toch komt die spanning te weinig naar voren in het verhaal. De opbouw is volgens het boekje en de hints zijn vaak wat te duidelijk. Daardoor kan de doorgewinterde YA-lezer de wentelingen in het verhaal al wel voorspellen. Ook lijken de verschillende drempels die River en haar omgeving belemmeren net iets te laag om impact te hebben. Ze stappen er met enig aarzelen overheen. Het was mooi geweest als het mysterie nadrukkelijker aanwezig was geweest.

Laure Eve heeft wel geprobeerd haar boek een extra dimensie te geven met pseudo­ filosofische inzichten.

Die hadden het verhaal diepgang kunnen geven, als het ware om de personages beter te begrijpen.

Ze missen echter nog de nodige diepgang, waardoor de inzichten in de lucht blijven Laure Eve, De Graces, vertahangen. ling: Mireille Vroege, Uitgeve-

De Graces is het eerste deel in een nieuwe reeks van Laure Eve. De opening is een beetje cliché, maar zorgt wel voor herkenbaarheid bij het publiek: de Graces hebben het aanzien van popsterren. Ook op River maken ze een onuitwisbare indruk.

De ontwikkeling die River doormaakt is zowel een afgerond geheel als een opstapje naar een volgend avontuur. Ze is aanvankelijk nog een stil meisje dat zich afzijdig houdt, maar als Summer Grace haar beste vriendin wordt is dat net het duwtje in de rug dat haar wat rechterop doet staan.

Haar transformatie komt echter niet heel overtuigend over, omdat er weinig aandacht wordt besteed aan haar interne worsteling en alle complicaties die dat met zich meebrengt. Wel maakt het nieuwsgierig naar het avontuur waar ze in het volgende deel in zal belanden.

Op de achterflap van het boek lezen we dat De Graces een ‘beklem-

rij Van Goor, 271 pagina’s, ISBN 978 90 003 4811 4 (€ 10,00)

column

De Analyseren­de Verhalenmens Met een klein beetje oefening pik je ze er zo uit. De Verhalenmensen. De volwassenen die weigeren om fantasie uit hun leven te laten verdwijnen. Onnodig om te vertellen dat ik ook een Verhalenmens ben.

Grof gezegd vindt de tweedeling tussen de Gewone Mens en de Verhalenmens plaats als kinderen een jaar of acht zijn. De meeste kinderen beginnen in die leeftijd de fantasie te laten wegglippen. Ze willen graag snel groot worden en hebben het gevoel dat fantasie daar geen onderdeel van kan zijn. Bij andere kinderen blijft de fantasie hangen.

Natuurlijk bestaat het leven van een Verhalenmens – en zeker een Verhalenpuber – niet alleen uit verhalen. Er is een tijd voor realiteit en een tijd voor fictie. Zo zat ik in de bioscoop naast mijn allereerste vriendinnetje en probeerde ik tergend langzaam mijn arm om haar schouders te leggen. Toen ik na de film het meisje weer netjes thuis had gebracht was het weer tijd voor fictie. Terwijl ik naar huis fietste was ik in mijn hoofd een space-piloot.

Nu denkt de gemiddelde niet-Verhalenmens dat alle Verhalenmensen hetzelfde zijn. Niets is minder waar. Het meisje van de bioscoop was namelijk ook een Verhalenmeisje. Toen bij volgende bioscoopbezoeken de arm-om-haar-schouders-manoeuvre min of meer een routine was geworden konden we weer genieten van de films. Binnen een minuut of tien wist ik al hoe het verhaal zou eindigen, binnen een half uur had ik al enkele zwakheden in de film gelokaliseerd en aan het eind had ik een beter slot bedacht. Terwijl zij het slechts ‘een gave film’ vond.

Zo ontdekte ik dat je ook de Verhalenmens weer kon verdelen in twee groepen. De meeste Verhalenmensen zijn zo gek op verhalen dat ze nagenoeg iedere vertelling geweldig blijven vinden. Ik behoorde tot de Verhalenmens die verhalen ging analyseren. Zo kan ik me nog een moment herinneren dat ik van een Verhalenmens een boek kreeg voor mijn verjaardag en ik op de achterflap al denkfouten in het plot ontdekte. Mijn opvoeding voorkwam nog net dat ik naar het bonnetje vroeg om het boek te ruilen.

De ene soort Verhalenmens zou zomaar de conclusie kunnen trekken dat de andere soort de lol in verhalen heeft verloren. Wij Analyserende Verhalenmensen weten dat het plezier zich slechts heeft verplaatst. De manier waarop en hoe je reist is gewoon belangrijker geworden dan de bestemming.

Patz Liefhebber van Planeten en Sterren, Notoir Leunstoel Avonturier, Amateur Schatzoeker, Verhalenjager en oprichter/verhalenmaker Verhalen*laboratorium CircusPatz circuspatz.com

boekenkrant.com

oktober 2016 pagina 18

jeugd Boekenkrant tipt Van 5 t/m 16 oktober 2016 is het Kinderboekenweek. Het thema is dit jaar ‘Oma’s en opa’s – voor altijd jong!’. Hieronder tippen we vier boeken die uitstekend bij dat thema passen.

Opa, wat een gek verhaal!

Opa vertelt zijn kleinkind het verhaal van Roodkapje, maar fantaseert er ondertussen flink op los. Want was het nou Roodkapje, Geelkapje of toch Groenkapje? Dit prentenboek maakt duidelijk dat je een verhaal naar je hand kunt zetten en dat dat soms nog wel leuker kan zijn dat het origineel.

Gianni Rodari, Opa, wat een gek verhaal!, Uitgeverij Memphis Belle, ISBN 978 94 631 3042 4 (€ 13,95)

Salah Naoura, Help, oma komt terug!, illustraties: Stefanie Jeschke, Uitgeverij Clavis, ISBN 978 90 448 2770 5 (€ 15,95)

Janneke Schotveld, Opa Appel is de beste!, illustraties: Katrien Holland, Uitgeverij Zwijsen, 103 pagina’s, ISBN 978 90 487 2990 6 (€ 12,99)

Mijn oma is een ooievaar ‘Mijn oma is een ooievaar, mijn opa is een krokodil, mijn vader is een krokovaar en dat is nog maar het begin...’ Hoe zien de kinderen van een ooievaar en een krokodil eruit? In dit prentenboek laat Alice Hoogstad het zien. Leuk om na het lezen zelf je eigen fantasiedieren te tekenen!

Opa’s en oma’s zijn fantastisch. Ze staan niet voor niets in de spotlights tijdens de Kinderboekenweek 2016.

Maar wat nu als je opa of oma vergeetachtig wordt, telkens verdwaalt en opeens heel boos kan worden? Het gebeurt Fien in Oma’s hoofd is versleten.

Alzheimer is niet alleen een afschuwelijke ziekte voor de patiënt, maar ook voor vrienden en familie.

Voor volwassenen is het al moeilijk genoeg om ouders te hebben die hen niet meer herkennen of vergeten wie ze zelf zijn. Voor kinderen is de situatie helemaal onbegrijpelijk. Voor hen schreef en tekende Marieke van Ditshuizen Oma’s hoofd is versleten. De opbrengst van dit bijzondere prentenboek komt geheel ten goede aan Alzheimer Nederland.

Het verhaal draait om Fien, die maar ties oplevert: zo is er een patiënt die al zijn kleding tegelijkertijd heeft al te graag bij haar oma langs gaat. aangetrokken. Voor Fien is het best Samen eten ze taartjes, houden ze schrikken als ze op de gang opeens verkleedpartijtjes en spelen ze indigeknuffeld wordt door een vreemde aantje. Maar oma wordt steeds vervrouw. Gelukkig legt de kleinzoon geetachtiger en kan soms ineens van deze vrouw aan Fien uit dat ze woedend zijn om niets. Fiens mama niet bang hoeft te zijn. ‘Dit is mijn legt uit wat er aan de hand is: ‘Oma oma en ze is heel lief.’ heeft een oud hoofd, lieverd. En als Oma’s hoofd is versleten is grappig, iets oud is, verslijt het.’ verdrietig en leerzaam tegelijker‘Net als mijn beer?’ vraagt Fien, en tijd. Van Ditshuizen slaagt er goed mama antwoordt: ‘Zoiets. Maar een in om zo’n ongrijpbaar onderwerp teddybeer kun je repareren met begrijpelijk te maken voor de allernaald en draad en oma’s hoofd niet.’ kleinsten. We volgen Fien en haar Van Ditshuizens tekeningen zijn oma van het begin van erg krachtig. Neem de haar ziekte tot aan pagina waarop oma haar sterfbed. Daar geheel onverwachts geeft Fiens moeder boos wordt op opa haar dochter kostbaar waar Fien bij is. Het is advies: ‘Denk maar een hartverscheurend aan alle leuke dingen plaatje, ook voor voldie jullie samen hebwassenen die een soortben gedaan. Die blijgelijke situatie hebben ven goed bewaard in meegemaakt. je hoofd. Als oma er Als opa niet meer voor straks niet meer is, is oma kan zorgen, verze toch een beetje bij huist ze naar een verMarieke van Ditshuizen, je.’ zorgingstehuis. Daar Oma’s hoofd is versleten, Uitzie je dat Alzheimer geverij Ploegsma, ISBN 978 90 ook wel grappige situa216 7633 3 (€ 12,99)

advertentie

Opa Appel is de beste!

Jarin woont samen met zijn opa in een oud kasteel. Opa kan ontzettend goed schilderen. Misschien wel een beetje te goed, want niemand heeft door dat zijn schilderijen vervalsingen zijn! Totdat het op een dag toch misgaat, en opa door de politie wordt meegenomen. In dit spannende boek lees je hoe Jarin opa te hulp schiet.

Een oma met Alzheimer

Door Anouk Abels

Help, oma komt terug!

Dit vervolg op Help, ik wil eruit! gaat opnieuw over de familie Gruber. Oma Cordula komt terug van wereldreis en overvalt Henrik met een nieuw goudzoekplan.

Met zo’n gekke oma heb je gegarandeerd een avontuurlijk en grappig verhaal. En zou er opnieuw goud gevonden worden?

prentenboek

Alice Hoogstad, Mijn oma is een ooievaar, Uitgeverij Lemniscaat, ISBN 978 90 477 0791 2 (€ 16,95)

boekenkrant.com

oktober 2016 pagina 19

jeugd

interview

Een klein uitvouwbaar feestje Op een zonnige dag in september presenteert Renske Gerstel in de tuin van de Eerste Bergensche Boekhandel haar kinderboek Hannah.

Door Selma van Aken In de tuin hangen tekeningen uit Hannah als versiering in de bomen.

Kinderen rennen rond op zoek naar de antwoorden voor hun speurtocht. De band Alfon Oekie speelt er vrolijke muziek bij. Het is de perfecte dag om Hannah de wereld in te verwelkomen, want dit bijzondere kinderboek is zelf ook een feestje. Een klein, uitvouwbaar feestje.

wat ze ’s nachts gedaan had,’ vertelt Gerstel. ‘Ze keek me altijd een beetje teleurgesteld aan als ik zei dat ik gewoon geslapen had. Zij was naar Berlijn geweest op een vliegend tapijt, of naar een tropisch eiland met Pippi Langkous. Die fantasie komt terug in het boek.’

Wat Hannah vooral bijzonder maakt, is de vorm. Het boek vouwt uit tot een wereld waarin Hannah steeds een stukje hoger de boom in klimt en zelfs onder de grond kan verdwijnen om daar taart te eten en banjo te spelen met de dieren die daar wonen. Volgens Gerstel sluit die originele vorm aan bij de inhoud en de doelgroep van het boek. ‘Ik vind die kleuterleeftijd zo leuk, dan zitten kinderen vaak nog vol ideeën.

Dat heb ik ook een beetje willen verbeelden. Voor een kind is van alles mogelijk. Mijn dochters vinden het bijvoorbeeld helemaal niet raar dat de specht in Hannah zo veel groter is dan Hannah zelf. Dit boek gaat over uit het gewone stappen, iets doen wat normaal helemaal niet zou gebeuren. In dit geval gebeurt dat ook in de fysieke vorm van het boek, die heeft iets eigenwijs.’

Hannah gaat over een klein meisje dat ’s nachts, als ze eigenlijk moet slapen, uit het raam klimt. Daar viert ze een feestje met een oorwurm, een sprinkhaan en een specht. Het verhaal is deels gebaseerd op Gerstels oudste dochter, die ook het eerste exemplaar van het boek in ontvangst mag nemen op de boekpresentatie. ‘Toen mijn dochter vier was had Renske Gerstel, Hannah, Uitze aan het ontbijt hele geverij De Harmonie, ISBN stoere verhalen over 978 90 761 7479 2 (€ 17,50)

Nog iets waarin Hannah verschilt van de meeste kinderboeken is dat er geen woorden in staan. Gerstel: ‘Bij

ken, maar ik had nog niet de inhoud waar ik mee wilde werken. Ik had eerst eigenlijk een ander uitvouwbaar boek dat ik aan verschillende mensen uit het boekenvak voorlegde. Zij zeiden me het eens bij De Harmonie te proberen. Ook daar wisten ze niet zo goed wat ze met mijn ‘boek 0’ moesten, maar toen ik het kladje liet zien van wat nu Hannah is geworden, vroegen ze me om dat uit te werken. Toen ik er een paar weken later mee terugkwam, zeiden ze gelijk: dit gaan we doen.’

Renske Gerstel een boek zonder woorden draait het erom dat er ruimte is voor het kind om het verhaal in te vullen en aanwijzingen te zoeken. Het vraagt wat meer verbeelding van het kind, dat moet echt actief gaan kijken. En wat leuk is, is dat je er ook wat mee kunt als je nog niet kunt lezen. Ik hoop dat Hannah kinderen uitdaagt om echt goed te kijken wat er gebeurt.’

Al langere tijd liep Gerstel rond met het idee voor een kinderboek. Het heeft alleen even geduurd voordat ze wist hoe het er precies uit moest gaan zien. ‘Toen ik aan de Gerrit Rietveld Academie studeerde was ik er ook al mee bezig. Ik deed grafisch ontwerpen en vond het toen al leuk om een alternatieve vorm te zoe-

Dat ze vandaag haar boek met de rest van de wereld deelt voelt voor Gerstel nog wat onwerkelijk. ‘Het is heel lang iets van mij alleen geweest. Ik had niet veel mensen over Hannah verteld. Ik voel me er nog een beetje ongemakkelijk bij dat het nu echt een product is geworden dat in winkels ligt. Maar ik vind het vooral ook leuk.’

Inmiddels is Gerstel al bezig met een vervolg op Hannah. ‘Het is wel spannend, omdat ik er nu echt achter ga komen of Hannah een beetje levensvatbaar is. Als het nu niet wordt verkocht is dat erg zonde, maar ik zou alsnog doorgaan. Dat tweede deel komt er vast.’ Gerstel probeert momenteel zo veel mogelijk te tekenen en op zoek te blijven naar nieuwe vormen. ‘Zo’n uitvouwbaar boek zorgt aan de ene kant voor beperkingen, maar juist ook voor mogelijkheden. Het is net een puzzel, met al die kleine velletjes.’

boekenkrant.com

oktober 2016 pagina 20

De overtocht Obi, Kojo en Faisa moeten om verschillende redenen vluchten uit hun land. Gelukkig komen ze onderweg elkaar tegen, en samen gaan ze op zoek naar een land waar het wel veilig is.

Tineke Beishuizen, De overtocht, illustraties: Femke den Hartog, Oxfam Novib, 96 pagina’s, ISBN 978 90 694 2000 4 (€ 12,99) www.oxfamnovib.nl

Zo liepen ze elke dag urenlang, zonder te weten of ze wel de goede kant op liepen.

‘Hoe lang zijn we nu eigenlijk al onderweg?’ vroeg Obi op een dag.

‘Geen idee,’ zei Faisa.

‘Heel erg lang,’ zei Kojo.

In het begin hadden ze nog geprobeerd de dagen te tellen, maar dat

ging mis toen Kojo volhield dat als je telt de vijf na de drie komt. ‘Een, twee, drie, vijf, acht,’ zei hij. Het was hem niet uit z’n hoofd te praten. Hij wist het zeker. ‘Maar waarom zouden we de dagen tellen?’ vroeg hij aan Obi. ‘Een dag is een dag, en lopen is lopen en of je nou telt of niet, het blijft even ver.’

Dus waren ze opgehouden met het tellen van de dagen. Als ze vroeg in de ochtend wakker werden, gingen ze eerst eten zoeken. Daarna gingen ze op weg tot ze te moe waren om verder te lopen. Als ze onderweg niet genoeg te eten hadden gevonden, probeerden ze voor het slapengaan nog wat lekkere malse blaadjes en

verse vruchten te vinden. Wat lang niet altijd lukte, want het landschap werd steeds kaler. Er groeiden steeds minder bomen en er was steeds meer zand. Maar tot nu toe waren ze gelukkig altijd zonder honger gaan slapen. Kojo boven in een boom, Obi met zijn kop tegen de boom geleund en Faisa liggend, vlak naast Obi omdat ze dat veilig en gezellig vond.

Zo ging het iedere dag opnieuw. Ze konden zich nauwelijks meer een ander leven herinneren.

Wie van vroeger droomde, en verdrietig wakker werd, werd door de andere twee getroost en opgevrolijkt. Maar deze dag waren ze alle drie een beetje verdrietig. Ze had-

den al zoveel dagen gelopen, en nog steeds waren ze niet bij de zee. Af en toe kwamen ze andere dieren tegen, maar die liepen heel hard weg als ze de drie vriendjes aan zagen komen.

Floris Oudbloed, over een kabeljauw, leugens en de maffia Floris is een doodgewone jongen. Hij haat spreekbeurten en zijn ouders zijn saai.

Tot hij op een dag wordt ontdekt door de Familie …

Stefan Boonen, Floris Oudbloed, illustraties: Tom Schoonooghe, Uitgeverij Van Halewyck, 168 pagina’s, ISBN 978 94 613 1539 7 (€ 16,95) www.vanhalewyck.be

Elf jaar later

Het is woensdag 18 december Er zijn mensen zo netjes dat je er treurig van wordt. De familie Doksels bijvoorbeeld, uit het slaperige stadje Holdersen. Ze wonen in de saaie Lindenstraat, in het Picasso­ blok. Een flat op de tweede etage.

Vader Davy → 41 jaar → Tuinman.

Mama Belinda → 40 jaar → Keuken-

assistente.

En hun enige zoon Floris.

Het is een gezinnetje zo braaf als een gevouwen zakdoek.

Zoals op die ochtend. Davy en Belinda zitten naast elkaar te ­genieten van de decemberzon die door het raam valt. Hij leest een boek over ufo’s, zij bladert door een tijdschrift.

Ze hebben een vrije dag.

Floris niet. Voor hem is het een rrrrrrrotdag.

Vanmorgen reed een of andere idioot hem bijna van de sokken. Een zwarte Jeep die opeens over het voetpad denderde en piepend tot stilstand kwam vlak voor een haag. Meteen was het portier open geklapt.

‘Jij’, had de chauffeur gezegd.

Floris wachtte niet op de rest van de zin. Hij gaf een ruk aan zijn stuur, schaafde zijn elleboog aan een lantaarnpaal en stuurde zijn fiets snel een graspaadje in, achtervolgd door een reeks vloeken.

Hij had het op school verteld. Volgens meester Sander was het een geval van verkeersagressie. Iets wat je steeds vaker hoorde: chauffeurs die voor het minste op de vuist gingen. Zelfs zo vlak voor de feestdagen. Volgens de meester was de voornaamste oorzaak de drukte in de wereld. Te veel mensen die ook nog eens allemaal voortdurend en ongeduldig onderweg waren. Bij het min-

ste kookte hun potje over, gingen ze schelden of dreigen of knokken.

Floris had gefronst. En wat als het nu eens een poging tot ontvoering was?

Dat hoorde je soms toch ook?

De meester grinnikte. ‘Wie zou er jou nou willen ontvoeren, Floris?’

kunt inhouden en hopen dat ze niet naar beneden komen kletteren.

Ik heb voor dit verhaal stukken uit de dagboeken gehaald die ik bijhield toen Zac en ik klein waren. Daar schreef ik in omdat we ons bijna onzichtbaar voelden en ik ervoor wilde zorgen dat ons verhaal verteld werd, en ook omdat ik hoopte dat het leven beter zou worden voor het kleine ongeliefde meisje dat ik toen was en mijn nog kleinere ongeliefde broertje. En als het leven dan niet beter werd, of in elk geval interessanter, dan zou ik het zelf wel verzinnen – dan zou ik er heksen en kastelen en ritjes in snelle auto’s in stoppen. Maar dat hoefde niet. Het leven

had mijn hulp helemaal niet nodig om spannend te worden.

Mijn verhaal begint in Huize Skilly.

De tuin daar was de meest verwilderde plek die ik ooit had gezien. Er

was een lapje gras dat groot genoeg was om op rond te rennen en aan alle kanten groeide een wirwar van stekelige struiken en heesters, kruipende klimop en een winde die in de zomer langs de muren omhoogklom en de tuin met bloemen bespikkelde.

Er was een kleine overwoekerde vijver met kippengaas eroverheen en er was de omgevallen boom.

Binnen in Huize Skilly heb ik me nooit echt helemaal op mijn gemak gevoeld – er waren te veel geesten – maar die tuin was bijzonder. Het was de eerste plek waar ik me ooit echt gelukkig voelde. En Zac ook volgens mij. Niet dat we ernaartoe wilden natuurlijk.

de verte, maar al snel zwol het geluid aan tot oorverdovende herrie. Een licht zwierf over de straat en groeide mee met het geluid. Nannette kon niet zien wat er achter het licht zat, maar het moest wel een motor zijn. Een monster van een ding, en hij kwam in een razend tempo dichterbij.

Nannettes hart klopte wild. Het licht kwam recht op haar af. Zag de bestuurder haar soms niet? Moest ze aan de kant springen? De motor was zo snel! Zo voelde een konijn zich dus als de koplampen hem vingen. Opzij springen? Links of rechts? Maar wat nou als de bestuurder wel op het laatste moment uitweek en… Nan-

nette verstijfde en zette zich schrap voor de klap.

Die niet kwam. Het was wel heel erg licht ineens, en stil ook. Voorzichtig deed Nannette een oog open, op een klein spleetje. Ze was dus niet dood, want dat lukte nog.

Nog geen centimeter voor haar was de motor gestopt en de lamp scheen fel in haar gezicht.

‘Ben jij Nannette?’ vroeg een donkere, hese stem, die zo weggelopen leek uit de engste nachtmerries.

Nu opende ze haar tweede oog, ook op een spleetje. Ze wilde best antwoorden, maar de angst had haar keel op slot gezet.

De bestuurder van de motor

schraapte zijn keel. ‘Sorry, dat klonk wel heel erg… eh… ja.’ De stem klonk nu al veel fijner. Vrolijk zelfs. ‘Ben jij Nannette?’

Stukjes hemelblauw Stukjes hemelblauw vertelt het verhaal van Zac en Ira die zonder vader en ­moeder opgroeien. Een onvergetelijk verhaal over hoop, het maken van vrienden en het vinden van een thuis.

Sue Durrant, Stukjes hemelblauw, vertaling: Nan Lenders, Uitgeverij MEIS & MAAS, 256 pagina’s, ISBN 978 90 305 0173 2 (€ 15,95) www.meisenmaas.nl

Dit is het verhaal over hoe mijn leven op een keer helemaal op zijn kop kwam te staan. Niet dat het eerst gewoon rechtop stond, maar opeens had het een tijd lang wel wat van dat moment dat je naar een clown zit te kijken die met borden jongleert en dat hij alle borden in de lucht heeft en je alleen maar je adem

Hotel Silvermaen Hotel Silvermaen toerde als musical door Nederland en wordt nu verboekt tot magisch muzikaal kinderboek met cd, waarop de in de tekst verwerkte liedjes staan.

Marieke Frankema, Hotel Silvermaen, Nimisa Publishing house, ISBN 978 94 923 3714 6 (€ 19,95)

Ik wil een thuis Er moet toch ooit ergens zijn Het maakt me niet uit of het groot is of klein Als daar maar mensen zijn Die man of vrouw Die van me houdt

www.nimisa.nl www.mariekefrankema.nl

Het begon als een klein gerommel in

boekenkrant.com

oktober 2016 pagina 21

boekfragment

hoi-hoi wat fijn

Samengesteld door Lia Reedijk, hoi-hoi wat fijn, het dikke voorleesboek voor peuters, Mercis Publishing, ISBN 978 90 564 7620 5 (€ 19,95) www.mercispublishing.nl

Deze bijzondere bundel is samengesteld door kinderboekspecialist Lia Reedijk (oud-eigenaar De Utrechtse Kinderboekhandel) voor alle kinderen zo oud als nijntje. Naast de voorleesverhalen en versjes is er eindeloos veel te ontdekken op de vele zoek- en kijkplaten. Al nijntjes oude én nieuwe kinderboekvriendjes zijn erbij, zoals Kikker, Jip en Janneke, Kleine Beer, Superguppie en Vos en Haas. De feestelijke cover is gemaakt door Charlotte Dematons.

Dick Bruna

Speciaal voor de Kinderboekenweek en de feestdagen heeft deze verzamelbundel een tijdelijke actieprijs van € 19,95 in plaats van € 24,95.

De actieperiode loopt van 23 september t/m 24 december 2016.

Een prachtig cadeau voor uren voorleesplezier!

Else Holmelund Minarik en Maurice Sendak

De geesten van Krakelia. Bezoek van oma In het dorpje Krakelia komen eens per jaar alle doden terug op aarde om oude bekende te bezoeken. Bij Diewertje is het zover: ze heeft de juiste leeftijd bereikt en op 1 januari krijgt ze bezoek van haar overleden oma…

Sanne de Bakker, De geesten van Krakelia. Bezoek van oma, Uitgeverij Kluitman, ISBN 978 90 206 7455 2 (tijdelijke actieprijs € 10,00) www.kluitman.nl

Het begon in de nacht van 2 januari.

Dieuwertje lag heerlijk te dromen over Hubert. Maar toen werd ze uit haar droom gerukt.

Weg Hubert.

Weg stralende ogen achter zijn vrolijke brilletje.

Weg mooie glimlach om zijn mond.

De carillons van de torenklok sloegen twaalf keer. Middernacht. Onbeschrijfelijk veel herrie. Dieuwertjes hart bonsde met het ritme mee.

Toen was het stil.

En in die stilte klonk geschuifel en zacht gekraak.

Dieuwertje zag een schaduw. De schaduw bewoog. Of was het geen schaduw?

Voetstappen. Wraaaaa. Voetstappen!

Dieuwertje greep haar kussen vast.

Ze wilde het van zich af gooien. Naar het geluid toe. Ze wilde haar ouders roepen. Maar er kwam enkel een gek piepje uit haar keel.

Ineens hoorde ze een stem.

‘Gelukt! Hier ben ik dan!’

Oma? Oma! Haar stem! Een stem met een echo!

Een schim kwam dichterbij. Eerst leek het een donkere vlek, maar door een streepje maanlicht dat zich door de gordijnen heen wrong, kon Dieuwertje nu duidelijk zien dat oma voor haar stond, heel dichtbij. Maar oma was dood. Het was eng, en ook weer niet.

‘Daar kijk je van op, hè?’ zei oma.

Droomde Dieuwertje nog?

‘Had je niet verwacht, toch?’

Dit is anders, dacht Dieuwertje. Een droom is verder weg. Dit is dichtbij.

De stem klonk echt, met een galm erin.

Oma’s vrolijke gezicht rimpelde bij

ze nog leefden. Ze waren immers al 30.000 jaar geleden van de aardbodem verdwenen. Net zo uitgestorven als de dino’s. De neanderthaler die nu in hun gang stond zag er heel sterk uit. Nikki kon zich niet voorstellen dat zulke stoere wezens zomaar waren uitgestorven. Ze keek naar een klein pakketje, iets verderop in de gang. Daar zat zeker een kind in.

Samen met opa trok ze voorzichtig de groene stof eraf en even later stond er een neanderthalermeisje in de gang. Ze was even groot als Nikki, een jaar of elf dus. Het meisje had krullerig roodbruin haar vol klitten.

‘In die tijd hadden ze geen borstels,’

zei opa. ‘Haren zaten vol luizen en viezigheid. Lekker onder de douche gaan kon nog niet. De prehistorische mensen wasten zich waarschijnlijk in rivieren of meren.’

Nikki voelde aan haar eigen haar, dat lekker glad en schoon in een staart zat. Het was ook niet rood, maar donkerblond.

Het neanderthalermeisje had groene ogen en ze droeg een soort jas van dierenhuiden. Haar gezicht zat vol moddervlekken.

Nikki keek het meisje aan en heel even dacht ze dat het een levend kind was en geen pop. Zó echt leek ze.

Nikki en de neanderthalers

Anne-Margreet Matsuura, Nikki en de neanderthalers (9+), Uitgeverij Kluitman, 160 pagina’s, ISBN 978 90 206 2271 3 (€ 13,99) www.kluitman.nl

Voor Nikki is het heel gewoon om onder het skelet van een mammoet door te lopen: haar opa is directeur van het IJstijdmuseum.

Als in Lapland een behaard en grommend meisje wordt gevonden, vermoedt opa dat het wel eens een neaderthaler zou kunnen zijn. Maar die zijn toch al 30.000 jaar geleden uitgestorven…

Nikki keek nieuwsgierig naar het beeld. Zo had een echte neanderthaler er dus ongeveer uitgezien, toen

haar glimlach. Diepe plooien in haar huid. Dieuwertje kon nog steeds voelen hoe die vroeger tegen haar wang aan drukten. Zacht, met een geur van gebakken koekjes.

‘Nou Dieuwerdepieuwer, niet zo eng kijken, hoor! Ik ben het! Oma!’

boekenkrant.com

oktober 2016 pagina 22

maand van de geschiedenis column Tanya Commandeur (Haarlem, 1969) studeerde Romaanse Talen en Culturen. Ze is de auteur van De man die alles achterliet, een historische roman gebaseerd op het verhaal van haar betovergrootvader.

Fantasie als levenselixer ruud pos

Feiten had ik nodig, meer feiten. Tijdens de zoektocht naar mijn betovergrootvader Johannes en zijn zoon David was mijn honger naar het waargebeurde onstilbaar. Na een jaar graven had ik al veel bronnen, uiteenlopend van geboorte-, trouw- en sterfteakten tot scheepslijsten, advertenties en politierapporten. Maar de feiten die ik daarin vond vertelden me niet het hele verhaal. Brieven had ik nodig. Of kaarten, foto’s, dagboeken: alles wat maar duidelijk zou kunnen maken waarom ze, de één rond 1899, de ander in 1909, naar Amerika waren vertrokken.

De reden achter de leemte was het gebroken hart van mijn overgrootmoeder Antje.

Op een dag had zij, uit woede en verdriet om het vertrek van zowel haar vader als haar lievelingsbroer, alle brieven en foto’s van hen vernietigd. Dus bleef er voor mij maar één manier over om aan de felbegeerde ‘warme’ informatie te komen: internet afspeuren naar eventuele afstammelingen in Amerika.

Ik had de moed al bijna opgegeven toen, na jaren zoeken, een zekere Trudy uit Madison County een mailtje stuurde in antwoord op een van mijn oproepen.

Ze bleek een verre oudtante te zijn, een kleindochter van David. En – kippenvel all over the place – ze had een kistje op zolder staan, tot de rand gevuld met foto’s en briefkaarten van David en zijn vrouw Lena! Vol verwachting bestudeerde ik de scans: misschien zou ik eindelijk de laatste puzzelstukjes van het verhaal kunnen leggen.

Tanya Commandeur, De man Helaas bleek veel infor- die alles achterliet, Uitgeverij Ambo|Anthos, 264 pagina’s, matie op de briefkaarISBN 978 90 263 3114 5 (€ 19,99) ten leuk om te lezen, maar voor de completering van het verhaal niet relevant: anekdotes over onbekende mensen, beschrijvingen van landschappen, gelukwensen en lieve woordjes over en weer. Natuurlijk, het gaf me – al was het alleen maar door de manier van schrijven – een completer beeld, maar het vulde de gaten in het verhaal niet op. Op de bodem van de schat stond ik voor de keuze: of de familiegeschiedenis op een documentaire-achtige manier uit de doeken doen, waarbij ik slechts in waarschijnlijkheden kon spreken, of mijn fantasie inzetten en er een kleurrijk verhaal van maken. Ik besloot tot het laatste. Gelukkig maar, want De man die alles achterliet was anders waarschijnlijk nooit door Ambo|Anthos opgepikt en uitgegeven. Fantasie bleek het levenselixer van Johannes en David: van bordkartonnen figuren waren ze veranderd in mannen van vlees en bloed. En dat maakte ze, paradoxaal genoeg, een stuk waarachtiger dan wanneer ik het puur bij de feiten had gehouden.

Tanya Commandeur

essay

De grijze middenweg

In Hoe lang nog zwijgen, het Essay voor de Maand van de Geschiedenis, pleit journaliste en documentairemaakster Fidan Ekiz voor een onverdeelde samenleving.

Een samenleving waarin de zwijgende meerderheid opstaat voor een beter en ander Nederland.

Door Hugo Jager In een door aanslagen geteisterde wereld riep Ekiz in het televisieprogramma De Wereld Draait Door alle moslims in Nederland op zich uit te spreken tegen terreur. Een storm van kritiek was haar deel, want wie was zij om te beweren dat moslims in Nederland zich schuldig zouden moeten voelen? In haar essay weerlegt ze deze kritiek door te stellen dat het alleen de moslims zelf zijn die de angst voor de islam kunnen wegnemen. Ze pleit voor een Nederland

Emma Ringelding

‘waarin je elkaar met respect bejegent. Waarin je elkaar steunt wanneer we één land en één volk moeten zijn.’

het parlement spelen een belangrijke rol in dat proces van vervreemding. Ze moeten kiezen voor zwart of wit. Terwijl ‘veel mensen houden van grijstinten. Die zijn bang om in een zwart of wit hokje te worden geplaatst.’

Maar of het nu campagnetijd is of niet, politici kiezen meestal contrastrijke bewoordingen om hun verhaal kracht bij te zetten. Ekiz hoopt juist op het ‘radicale midden waarin mensen niet pro- of anti-moslim hoeven te zijn; waarin mensen niet pro- of anti-vluchteling zijn’.

Het is te hopen dat de sympathieke oproep van Ekiz niet al te zeer verstomt in de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van begin volgend jaar.

Als je verwacht dat Ekiz interessante historische bronnen aanhaalt, word je teleurgesteld. Ze put vooral uit haar eigen ervaring. Haar vader kwam vanuit Turkije als gastarbeider naar Nederland om als lasser aan de slag te gaan in de Rotterdamse haven. Zonder morren accepteerde hij vooral de vervelende klussen.

De tweede generatie Turkse Nederlanders is opgegroeid met die verhalen van opoffering.

Daaruit valt volgens Ekiz hun krampachtig defensieve houding te verklaren: ‘Ze voldoen aan de verwachtingen van een moderne Fidan Ekiz, Hoe lang nog zwijwesterse samenleving, maar worden niet gen. Pleidooi voor het radicale midden, uitgave in samenals zodanig gezien en werking met stichting CPNB, behandeld.’ Volksver64 pagina’s, ISBN 978 90 596 tegenwoordigers in 5400 6 (€ 3,50)

Tijdens de Maand van de Geschiedenis is het essay te koop in de boekhandel.

Kijk voor meer informatie op www.maandvandegeschiedenis.nl.

boekenkrant.com

oktober 2016 pagina 23

maand van de geschiedenis

Le déjeuner sur l’herbe (1863) van Édouard Manet

parijs

De Nederlandse muze van Manet In Madame Manet begeleiden auteurs Ton van Kempen en Nicoline van de Beek je als ware stadgidsen in een ontdekkingstocht door het Parijs van de negentiende eeuw, voornamelijk gezien door de ogen van ‘de vrouw van’. Niet alleen Édouard Manet, maar ook andere kunsten en kunstenaars komen aan bod.

Door Hugo Jager Mijn eigen interesse in de vrouw van Manet begon met het schilderij Le déjeuner sur l’herbe (1863). Twee heren zijn met elkaar in gesprek op een open plek in het bos. Voor hen ligt

Suzanne Leenhoff? een picknickmand met In het boek Madame broodjes en fruit. Naast Manet staat Suzanne een van de mannen centraal. Haar Franse zit een naakte vrouw. avontuur begon toen Ze staart naar de toecomponist en pianovirschouwer, alsof ze zich tuoos Franz Liszt haar betrapt voelt. een beurs aanbood om Toen ik dit schilderij in Parijs te studeren. voor het eerst zag in het Daar gaf ze pianolessen Parijse Musée d’Orsay aan haar toekomstige was ik vooral onder de man, al gingen er nog indruk van de schitteheel wat jaren overrende kleuren en het Ton van Kempen & Nicoline heen voordat ze in 1863 formaat. Het schilderij van de Beek, Madame Manet. trouwden. is ruim twee bij tweeMuziek en kunst in het Parijs van de impressionisten, UitDe auteurs verweven ënhalve meter groot. geverij Het ArchiefCollectief, fictie en werkelijkheid Als toeschouwer word 364 pagina’s, ISBN 978 90 823 kunstig met elkaar je de voorstelling in 0730 6 (€ 32,50) door een Nederlandse getrokken. Het gold, journalist op te voeren die in Parijs mede door het openlijke naakt van de oude Suzanne Manet onderde vrouw, als een schandaaldoek. De vraagt. Zo laten ze Suzanne zelf vervraag die ik mij vooral stelde: wie tellen over Le déjeuner sur l’herbe: is de geheel naakte muze? Is het de ‘Ik kleedde mij uit en Édouard gaf vrouw van Édouard, de Nederlandse

me instructies’. Suzanne vertelt dat ze toen nog niet getrouwd waren.

Manet schilderde haar portret deels over toen het duidelijk werd dat ze zijn echtgenote zou worden. Op deze manier laat het boek de schilderijen leven.

Madame Manet is een juweel qua vormgeving, met ontelbaar veel mooie foto’s en reproducties van schilderijen. Naast Suzanne komt ook dienstbode Marie aan het woord.

Zola, Baudelaire, Proust, ­Rossini, Monet, Degas, Eiffel, Nobel – iedereen komt in hun verhalen voorbij. Die zijn zeer wetenswaardig, maar soms worden er zoveel zijwegen bewandeld dat het je gaat duizelen. Tegelijkertijd is de opzet zo theatraal dat je enorme zin krijgt om de theatervoorstelling die van het boek werd gemaakt te bezoeken.

fotografie

Wandelen door een veranderende stad Net zo onafscheidelijk als de smid en het aambeeld was Jacob Olie met zijn zelfgebouwde camera’s. In de negentiende eeuw struinde hij de Amsterdamse grachten af, op zoek naar verhalen – maar dan in beeld.

Door Floortje van Gameren

Peter-Paul de Baar, Jacob Olie. Fotograaf van Amsterdam, Uitgeverij Thoth, 64 pagina’s, ISBN 978 90 686 8703 3 (€ 8,95)

Een simpele foto doet ons niet zoveel meer.

Even je smartphone erbij pakken en met één druk op de knop heb je een foto. Voor Jacob Olie was dat wel an-

ders. Olie staat bekend als een gedreven fotopionier. In de tijd dat een simpel kiekje afdrukken enkele dagen werk kostte, maakte hij in enkele jaren tijd met gemak duizenden foto’s. Met name de oude binnenstad van Amsterdam met het Rokin en het Damrak greep zijn aandacht.

Historicus en journalist Peter-Paul de Baar zocht de foto’s van Olie uit en rangschikte ze zo dat hij op drie wandelingen door het centrum van Amsterdam uitkwam. Het resultaat is het boek Jacob Olie. Fotograaf van Amsterdam: drie wandelingendoor de stad rond 1900.

Dat het begin van de vorige eeuw een bijzondere tijd was, is meteen aan Olies foto’s af te lezen. Fabrieken

werden links en rechts uit de grond gestampt en de eerste locomotieven gingen rijden. ‘Verandering’ is hét toverwoord van Olies tijd en dat is te merken aan zijn foto’s. Op de beeltenissen van het oude Amsterdam is goed te zien dat de stad wordt verbouwd. Overal gebeurt er iets; een hijskraan hier, een opengebroken straat daar – de stad bloeit als nooit tevoren. Olies foto’s zijn daarom van belangrijke historische waarde: de industriële revolutie komt tot leven door zijn lens.

De fotograaf had echter niet alleen oog voor de gebouwen in zijn stad.

Ook de inwoners komen veelvuldig voor op zijn beeldmateriaal. Zo fotografeerde hij de chique heren en da-

De ­industriële revolutie komt tot leven door zijn lens. mes die aan het winkelen waren in de Kalverstraat, maar ook de arbeiders die het Damhotel bouwden. Olie heeft een indrukwekkend archief opgebouwd waarbij hij alle facetten van Amsterdam haarscherp heeft vastgelegd. En zeg nou zelf: een foto zegt meer dan duizend woorden.

FRANS VERHAGEN

De Founding Fathers € 19,99

ISBN 9789401907699

De Founding Fathers waren de grondleggers van de Verenigde Staten van Amerika. Na het ondertekenen van de Declaration of Independence, de Onafhankelijkheidsverklaring, stelden ze, geïnspireerd door het Europese verlichtingsdenken, de Amerikaanse grondwet op. Daarmee legden ze de stevig gebleken basis voor het land dat anno 2016 nog altijd de belangrijkste westerse democratie is. Maar wie waren deze mannen als George Washington, James Madison, Thomas Jefferson en Benjamin Franklin, en wat is hun betekenis voor de moderne geschiedenis?

Auteur Frans Verhagen (1954) is een van de grootste Amerikakenners van Nederland.

‘Een prachtige uitgave in aanloop naar de Amerikaanse presidentsverkiezingen.’

Omniboek

www.omniboek.nl

Bestel ‘m nu!

Verplichte lectuur voor als je je suf verveelt op je werk Verveling is voorgoed verleden tijd.

Gaapverwekkende bespreking? Speel Kantoorlingo-Bingo!

Doe mee aan de Kantoor-Spelen! Krop je woede op tot een flinke uitbarsting. Genereer een fantastische FantasieFunctie. Of ga gewoon lekker poppetjes tekenen.

mooiste

Alles beter dan werken, toch? ut Absolu

NIEoTr

vo en kinder isbn 9789024404230 | € 13,50

www.bua.nl

Best vermoeiend hoor, doen alsof je werkt.

boekenkrant.com

oktober 2016 pagina 25

boekfragment

Menthol Joseph ‘Menthol’ ­Sylvester is gevlucht voor de Ku Klux Klan in Amerika, als hij twintig jaar later in ­Nederland alsnog gevangen wordt genomen. Nu door de Duitse bezetters…

Frank Krake, Menthol. De man die Nederland leerde tandenpoetsen, Uitgeverij Achtbaan, 312 pagina’s, ISBN 978 90 824 7640 8 (€ 19,95) www.uitgeverijachtbaan.nl

Zelfverzekerd loopt Joseph Sylvester de poort binnen van interneringskamp Schoorl, waar enkele tientallen gevangenen hem aan staren.

Vriendelijk kijkt hij om zich heen, maar voordat hij alles goed kan bekijken wordt hij aan zijn arm meegenomen en een barak in geduwd.

Het duinzand knispert onder zijn schoenzolen op de houten vloer. Hij moet gaan zitten. Opnieuw wordt zijn koffer doorzocht en vervolgens aan de kant geschoven. Zijn paspoort wordt in beslag genomen en zijn naam in het register bijgeschreven met de datum erachter, 25 juni 1940.

Verbaasd kijkt Joseph naar het woord dat daaronder wordt geschreven; Vollblutneger. Hij weet in eerste instantie niet goed wat hij daarvan moet denken. Dan maakt een gevoel van trots zich van hem meester. Zo had hij het nog niet eerder bekeken. Vollblutneger klinkt wel goed eigenlijk. Vervolgens worden foto’s en vingerafdrukken genomen.

Joseph moet een formulier ondertekenen en hoort, terwijl hij zijn krab-

bel zet, het geklak van stevige laarzen rechts van hem. Als hij opkijkt, slaat de schrik hem om het hart. Hij ziet zwarte laarzen die tot net onder de knie komen en overgaan in een zwarte legerpantalon die steeds volumineuzer richting het middel van de officier loopt. Op zijn eveneens zwarte legerjasje zit een groot zilverkleurig kruis gespeld en op de revers zitten twee grote bliksemschichten van glimmend zilver. De man legt zijn pet op tafel en gaat tegenover Joseph zitten. Vanaf de pet kijken een adelaar en een grote doodskop met twee gekruiste beenderen hem agressief aan. Zonder zich te bedenken neemt Joseph zijn hoge hoed af en legt die voor zich op tafel. Zo hoeft hij die doodskop tenminste niet te zien. In vloeiend Duits zegt hij: ‘Goedemiddag. Mijn naam is Sylvester, Joseph Sylvester. Ik ben marktkoopman en konijnenfokker. Ik heb geen idee wat ik hier doe, maar ik zou graag mijn zakmes terug ontvangen, dat die collega’s van u in beslag hebben genomen.’

De man kijkt Joseph enkele seconden doordringend aan.

‘SS-Untersturmführer Schmidt,’ zegt hij afgemeten.

Dan kijkt hij naar een van zijn ondergeschikten en zegt slechts: ‘sofort umziehen,’ terwijl hij met zijn hoofd naar Joseph knikt. Die begrijpt meteen dat zijn zondagse

outfit hier niet gewenst is en loopt met de bewaker mee naar een andere kamer. In het bijzijn van de soldaat wisselt hij zijn zondagse kleding voor zijn dagelijkse konijnenfokkerstenue. Keurig netjes vouwt Joseph zijn pak op en stopt het in zijn koffer. Dan wordt hij naar zijn barak gebracht. Het kamp bevindt zich in een soort van kom. Overal om zich heen ziet hij zand en hoge duinen. In de verte hoort hij een soort geruis. Dat zal de zee zijn. Het terrein is omheind met hekken en prikkeldraad. Alle barakken zijn genummerd en bij nummer acht wordt hij naar binnen geduwd.

Daar bevinden zich al tientallen mannen, die hem nieuwsgierig opnemen. Een van hen wijst Joseph zijn bed. Hij stelt zich voor als William Hilsley. Joseph gooit zijn koffer met een zwaai op zijn brits en geeft iedereen een hand.

‘I am Joseph Sylvester,’ zegt hij. ‘But you can call me Menthol.’

boekfragment

Hoe duur was de suiker?

Van Hoe duur was de suiker? waarvan reeds 200.000 exemplaren verkocht zijn verschijnt nu weer de traditionele groene uitgave. Hier het begin van hoofdstuk 1 uit Cynthia McLeods bekendste boek.

Plantage Hébron

Cynthia McLeod, Hoe duur was de suiker?, Uitgeverij Conserve, 304 pagina’s, ISBN 978 90 5429 448 1 (€ 20,00) www.conserve.nl

De dag brak aan op plantage Hébron en terwijl de hemel aan de oostelijke zijde zich rood kleurde door de opkomende zon, gingen één voor één deurtjes open van de slavenhutten en kon men kleine vuurtjes zien onder de afdakjes ernaast.

Faya watra werd gemaakt. Heet water waarin een scheutje melasse werd geroerd. Hier en daar steeg een heerlijke damp op uit een kookpot, omdat er in het water een anijsblad of wat kruiden was gegaan.

Bij alle hutjes kon men nu mannen, vrouwen en kinderen zien staan, soms pratend, sommige rondkijkend. Vervolgens liepen de meesten naar de zuidzijde van de plantage, waar er haaks op de rivier een kanaal was gegraven, dat diende voor de toe- en afvoer van water.

Naast het botenhuis, waar de rivieroever ondiep was, gingen ze in het water om een bad te nemen; de groten meer ernstig, de kinderen soms

vrolijk lachend en elkaar nat spetterend. Met een lendendoek om het natte lichaam geslagen gingen ze daarna terug naar de hutjes, meest in kleine groepjes, voorafgegaan en gevolgd door naakte grote en kleine kinderen. Het was dan tijd om de faya watra te drinken en als ontbijt wat overgebleven restjes van het vorige avondmaal te eten.

In de hut waar de vijftienjarige Amimba met haar moeder, broertjes en zusjes woonde, deed ma Leida in een grote kalebas een handvol gedroogde kruiden en schonk daar kokend water op. Dit drankje was voor Amimba; zoals elke maand het geval was, had ze erge buikpijn.

Kermend had ze de hele nacht op haar matje gelegen, draaiend van de ene op de andere zijde, nu eens liggend, dan weer zittend. Nu sliep ze wat. Gelukkig. Maar ook ma Leida zelf had de afgelopen nacht haast geen oog dicht gedaan. Na faya watra en ontbijt ging men in de richting van het magazijn, een enkele vrouw met een kind aan de borst, weer een andere had de baby al op de rug gebonden. Bij het magazijn waren de deuren nog gesloten, maar het duurde niet lang of daar kwam de blanke opzichter, masra Mekers, al met de sleutels. Aan ieder gezinshoofd werd nu het avondrantsoen uitgedeeld, en men kreeg te horen wat er die dag gedaan moest worden.

Eerst de presentie. Waar was Kofi?

O ja, die had een verstuikte enkel en ging dus niet ’t veld in, maar moest werken in de timmerloods.

Amimba buikpijn? Alweer! Geen onzin! Hier komen of ze werd met de zweep gehaald. Waarom had Afi haar baby niet bij zich? Die was ziek, de hele nacht koorts. Afi liet hem vandaag liever thuis bij de geneesvrouw. Die zou hem een kruidenblad geven tegen de koorts. Tenu?

Waar was Tenu? Hier komen! Basya, vijf zweepslagen voor de dertienjarige Tenu, die voor de kippen zorgde.

Hij had eieren gestolen, er waren wel zes te weinig gisteren, de lege doppen lagen nog naast het hok.

Tenu maakte veel misbaar! Gelogen, hij had geen eieren gestolen.

Wist masra dan niet dat er een grote sapakara kans gezien om zes eieren te stelen als Tenu daar was? Wel, omdat Tenu daar niet was geweest.

Had hij gisteren niet de halve dag aan de kreek zitten hengelen? Vijf zweepslagen! En vanavond mocht er geen enkel ei ontbreken en moest Tenu de dode sapakara laten zien!

boekenkrant.com

oktober 2016 pagina 26

non-fictie Boekenkrant tipt MENSEN OP MARS Auteur Joris van Casteren raakte geboeid door Mars One: een project van twee Nederlandse ingenieurs, waarbij het de bedoeling is om vanaf 2027 om de twee jaar vier nieuwe mensen op Mars te laten wonen. De schrijver wilde er alles over weten: hij interviewde Joris van Casteren, Mensen op de bedenkers en hield mars, Uitgeverij Prometheus, gesprekken met moge336 pagina’s, ISBN 978 90 446 lijke deelnemers. Voor 2872 2 (€ 19,95) de reizigers is Mars een definitieve keuze, want een terugkeer naar de aarde zit er om technische redenen niet in.

Born to run De afgelopen zes jaar heeft Springsteen in stilte zijn levensverhaal opgeschreven. Openhartig vertelt hij voor het eerst over de persoonlijke problemen die zijn beste werk hebben geïnspireerd en hij laat zien waarom de song ‘Born to Run’ veel meer over hem vertelt Bruce Springsteen, Born to dan wij tot nu toe aanRun, Uitgeverij Unieboek/ namen. Voor fans van Lannoo, 528 pagina’s, ISBN 978 The Boss is deze biogra90 773 3032 6 (€ 25,00) fie sowieso onmisbaar, maar ook voor mensen die minder bekend zijn met zijn werk is het een interessant verslag van een bewogen leven.

KRAAY Hans Kraay jr. is inmiddels niet meer weg te denken bij menig sportprogramma. Begonnen als voetballer kreeg hij daarna een carrière als voetbalcoach bij amateurclubs. Journalist Vincent de Vries interviewt voor zijn boek de tien mensen die het meest voor Kraay hebben betekend. Aan het Vincent de Vries, Kraay, Uitgewoord komen Guus Hid- verij Voetbal Inside, 240 pagina’s, ISBN 978 90 488 3423 5 dink, René van der Gijp, (€ 19,99) Johan Derksen, Kees Jansma, Simon Kistemaker en ook zijn familie. Het is een heel persoonlijk boek geworden, met de nodige humor.

Zussenboek Tweelingzussen Stine en Lotte Jensen gaan in op de bijzondere relatie tussen zussen. Ze vertellen over hun onderlinge relatie, maar kijken ook verder dan het persoonlijke. Zo plaatsen ze het zusterschap in een historisch en filosofisch perspectief en analyseren ze de beeldvorming van zussen aan de hand van films en literatuur.

Stine Jensen, Lotte Jensen, Zussenboek, Uitgeverij De Geus, 196 pagina’s, ISBN 978 90 445 3736 9 (€ 19,95)

identiteitsfraude

Dat ben ik niet Hij heeft nergens ­schulden gemaakt en betaalt zijn huur altijd op tijd. Toch krijgt journalist Kevin Goes op 1 april 2015 een brief van de GGN, een incasso- en gerechtsdeurwaardersbureau. Hij heeft een betalingsachterstand op zijn huur van € 13.101,27.

Kevin blijkt het slachtoffer van identiteitsfraude.

Door Tanja Wilming Het is onvoorstelbaar om te lezen wat er allemaal bij komt kijken wanneer je identiteit gestolen wordt.

Kevins paspoort moet ooit ergens gekopieerd en vervalst zijn en wordt nu gebruikt door een man die tien centimeter langer is dan Kevin en bovendien een donkere huidskleur heeft. Met dat paspoort is een huis gehuurd op Kevins naam, waar vervolgens een wietplantage is begonnen. En dit is slechts het begin van een heel aan-

tegen niet altijd aan. Kevin stapt namelijk meer dan eens buiten de gebaande paden van de journalistieke schrijfregels waar dit verhaal om vraagt. Hij legt regelmatig zijn emoties en oordeel in het boek. Mijn gestolen leven heeft deze extra’s, die onder andere naar voren komen in de blogs die Kevin schrijft, absoluut niet nodig en maken het verhaal juist minder aantrekkelijk om te lezen. Als lezer voel je namelijk gelijk mee met Kevin; daar voegen de emotionele blogs die hij schrijft aan de fraudeur niets aan toe.

‘Hopelijk heb je er ook je pleziertje aan beleefd en ben je er zonder schade vanaf gekomen’ en ‘Ik ben er wel klaar mee’ voelen dan ook misplaatst. Kevin lijkt met deze uitspraken grappig over te willen komen. Dat terwijl identiteitsfraude Kevin Goes, Mijn ­gestolen elke lezer gestolen kan leven, Uitgeverij Nieuw worden.

Amsterdam, 160 ­pagina’s,

tal malafide zaken waarbij Kevins identiteit steeds weer opduikt. Bij verschillende instanties waar hij door de fraude mee in aanraking komt, wordt duidelijk dat de kans klein is dat de dader gepakt zal worden. Daarnaast moet hij er rekening mee houden dat er nog veel meer fraude op zijn naam is gepleegd en hij steeds opnieuw zal moeten bewijzen dat het niet om hem gaat, maar om een fraudeur. Niet alleen wordt Kevins identiteit gestolen, hij raakt ook ontzettend veel tijd en energie kwijt aan de situatie. Welkom in de wereld van identiteitsfraude.

De gebeurtenissen in Mijn gestolen leven zijn soms bijna onwerkelijk, en daar mag zeker een boek aan gewijd worden. Kevin Goes heeft dan ook een boek geschreven dat qua inhoud zeker de moeite waard is om te lezen.

De manier van schrijven spreekt daaren-

ISBN 978 90 468 2100 8 (€ 18,99)

moderne dichters

Stiftdichterij Vele dichters krijgen pas na hun dood academische aandacht, maar dat geldt niet voor de nieuwe generatie.

In Dichters van het nieuwe millennium belichten kenners de poëzie van nu, en niet Vasalis of Gorter.

receptie, probeert de ander biografische gegevens met het werk te verenigen en richt een derde zijn loep enkel op het gedicht. Door deze variatie is het moeilijk om een allesomvattend oordeel over het boek te vellen. Ook de recensent moet dus selecteren en voelt zich een stiftdichter.

Over de poëzie van nu valt in ieder geval genoeg interessants te lezen.

Door Ezra Hakze Lieke Marsmans ingetogen achterflapfoto’s worden interessant door De omslag van het de beschrijving van haar presentatie boek is vormgegeals ‘traditioneel dichter’. Daarnaast ven als stiftgedicht en geeft onderzoeker Elke Depreter de daarom al typisch eennatuurmotieven van Ellen Deckwitz entwintigste-eeuws. betekenis door te wijzen op de rol Het lijkt alsof er woorvan familiebanden in Deckwitz’ den weggestreept werk. zijn, om zo de titel te vormen. Dit is Het oeuvre van de nieuwe dichters is niet zomaar een geinige gimmick, nog niet in brons gegowant de samenstellers ten, dus de onderzoevan het boek kunnen kers maken eerder de zich goed identificeren balans op dan dat zij met stiftdichters. Ook uitputtend analysezij moeten een keuze ren. Soms zijn de analymaken uit een bladzijde ses helaas wel erg algevol woorden. Zij maakmeen. De interpretatie ten weliswaar geen van Ramsey Nasr als gedichten, maar wel een publieke intellectueel selectie van dichters. is voor de hand liggend De opbouw laat duideaangezien hij regelmalijk zien dat de redactie tig drukte maakt in De hier inderdaad moeite Wereld Draait Door. mee had. De hoofdstukOpvallend is het bronjes zijn kort, zodat de gebruik van de onderverschillende kenners Jeroen Dera, Sarah Posman en Kila van der Starre, Dichters zoekers, want ook dat steeds een andere dichvan het nieuwe millennium. is erg eenentwintigter kunnen behandelen.

Nederlandse en Vlaamse poëste-eeuws. Zo refereOok de analyses lopen e zie in de 21 eeuw, Uitgeverij ren zij aan Facebookuiteen. Zo geeft de één Vantilt, 320 pagina’s, ISBN 978 posts en ongepublieen interpretatie van de 94 600 4266 9 (€ 19,95)

Ramsey Nasr Keke Keukelaar

ceerde gedichten op blogs van de dichters. De conclusie: deze mensen zitten niet stil en zitten al helemaal niet in hun eentje op zolderkamers.

In de eenentwintigste eeuw tonen de dichters zich uitgebreid aan de wereld. Sterker nog, Lieke Marsman en Ellen Deckwitz vormen zelfs een dj-duo met elkaar, zoals het rechtgeaarde BN’ers betaamt.

Dichters van het nieuwe millenium doet geen allesomvattende uitspraken over de poëzie van nu, maar geeft wel een aantal specifiek eenentwintigste-eeuwse kenmerken. Bijvoorbeeld dat de hedendaagse literatuur ontzettend aanwezig, bedrijvig en multimediaal is. Daarom kon de komst van dit boek natuurlijk niet wachten tot het einde van de eeuw.

boekenkrant.com

oktober 2016 pagina 27

non-fictie kruidenier

Fluiten met een goed gevulde rugzak Als ik achter Björn Kuipers aan door zijn supermarkt in Oldenzaal been, passeert ons een haastige medewerker.

‘Hé, hé, hé! Rustig aan!’ zegt de manager met Twentse tongval. Desgevraagd reageert Kuipers op het voorval: ‘Hij loopt zo een klant voorbij.

Dat kan niet.’

Door Bas van den Boogaart Zelf groet Kuipers links en rechts het winkelpubliek vriendelijk. Aangekomen in Kuipers’ ruime kantoor word ook ik direct gecorrigeerd. ‘Niet allemaal dat “u” en “meneer”. Gewóón “jij” en “jou” en “Björn”. Niet te moeilijk.’

Duidelijk is dat ik hier niet alleen een topscheidsrechter, maar ook een topmanager voor me heb. In zekere zin zijn Kuipers’ beide banen met elkaar te vergelijken. ‘Ondernemerschap en wedstrijden fluiten hebben elkaar versterkt. Alle bagage die ik als manager meekreeg, nam ik in een rugzak mee het veld op, maar die rugzak heb ik ook op het veld goed gevuld. Eén ding is het allerbelangrijkste. Je moet lak hebben aan alle impopulaire maatregelen die je moet nemen. Dat is voor velen lastig, maar het hoort bij scheidsrechter zijn, en het hoort bij manager zijn.’

gramma als Voetbal Inside is voor veel mensen leuk omdat het scoort over de rug van anderen. Nou, als je dat weet, moet je er niet naar kijken en andere mensen hun plezier gunnen. Ik heb geen enkel probleem met zulke programma’s. Het zit me pas dwars als het om hele belangrijke beslissingen gaat. Dan wil ik ook Over dat dubbelleven verscheen graag voor de camera komen om die afgelopen maand de geautoriseerde uit te leggen.’ biografie Björn. Arbiter, ondernemer, ‘Met dit boek geef ik een inkijk in inspirator, een lekker leesbaar en het leven van een scheidsrechter die interessant portret door journalist internationaal wedstrijden leidt,’ Gerard Braspenning. voegt Kuipers toe. ‘Maar dat doe Een biografie verschijnt doorgaans ik ook door lezingen te geven. Dat aan het einde van een periode, caris ooit begonnen als geintje, maar rière of zelfs leven. Kuipers had afgelopen maand stond ik nog in daarom in eerste instantie ook zijn het DeLaMar Theater, voor zeshontwijfels over dit boek. ‘Ik had er geen derd man. Konden mensen gewoon behoefte aan, ik heb nog genoeg uiteen kaartje voor kopen. Tijdens mijn dagingen aan te gaan. Maar uiteinlezingen praat ik over presteren delijk dacht ik: ik ga het doen, voor onder druk, teambelang, commumijn kinderen. Het zou mooi zijn nicatie, vertrouwen in mensen. Op als zij later kunnen lezen wat hun het veld geef ik spelers gele en rode vader in hun jeugd allekaarten, ik geef penalmaal uitspookte.’ Maar ty’s zonder dat ik ooit het einde is dus nog een overtreding heb niet in zicht? ‘Nou, na gezien! Puur omdat ik het WK van 2018 is het iemand in mijn oortje voor mij internationaal hoor roepen: “Penalty wel klaar. Maar ik ga er Björn, fluiten!” Een alles aan doen om gesepaar jaar geleden is dat lecteerd te worden voor bij een wedstrijd tusdat toernooi.’ sen FC Barcelona en Kuipers vertelt in zijn AC Milan nog gebeurd. boek dat hij niet veel Kwam Seedorf naar me geeft om commentaren toe: “Björn, hoe kun je in de media. ‘Dat kan hier nou voor fluiten?”

Gerard Braspenning, Björn, ook niet. Je moet menIk zeg: “Dat heeft mijn Pharos uitgevers, ISBN 978 90 taal fit zijn. Een procollega gezien, ik ga af 793 9975 8, (€ 19,90)

op zijn waarneming, basta!” Natuurlijk geef ik dat gewoon toe, waarom niet? Dat is het managen van een wedstrijd. Nou, daar praat ik over tijdens zo’n lezing.’

Kuipers is als inspirator zo populair omdat hij een druk vak als manager combineert met het hoogst haalbare in de arbitrage: hij is als scheidsrechter de absolute nummer één van Nederland. Waarom eigenlijk?

‘Vaak is het zo dat de nummer één net wat meer geluk heeft gehad, net wat harder heeft gewerkt, net wat meer kennis heeft, de juist paden heeft bewandeld. Ik heb natuurlijk veel geluk gehad dat ik destijds naar voren ben geschoven (er kan maar één scheidsrechter per land actief zijn op internationale toernooien – red). Ik had er ook helemaal vrede mee gehad als dat destijds Bas Nijhuis was geweest.’

Toch toont ook Kuipers zich in zijn boek een sportman, een winnaar. In de eerste hoofdstukken beschrijft hij hoe hij en zijn assistenten tijdens het WK van 2014, waarop zijzelf ook in actie komen, vol spanning de wedstrijden van Oranje tegen achtereenvolgens Mexico en Costa Rica volgen en daarbij juichen voor de tegenstander. Hoe verder Oranje komt in het toernooi, hoe kleiner immers de kans dat Team Kuipers nog in actie komt. Maar ook dat team wil dolgraag, en zelfs ten koste van Oranje, naar de finale. In tegenstelling, overigens, tot wat Kuipers voorafgaand aan het toernooi

‘Kuipers of Oranje naar de finale, dan gaat natuurlijk Oranje voor.

Dat voelde ook werkelijk zo.’ de media braaf belooft.

‘Al die gesprekken vinden plaats voorafgaand aan het toernooi. Als je mij dan vraagt: Kuipers of Oranje naar de finale, dan gaat natuurlijk Oranje voor. Dat voelde ook werkelijk zo. Maar als je dan in het toernooi zit, en je komt zo dichtbij, dan worden je gevoelens toch anders.

Nu, tijdens de kwalificatie hoop ik maar één ding: dat is dat Nederland er straks in Rusland weer bij is.

Natuurlijk.’

Ongetwijfeld is dat laatste vooral ook commercieel aantrekkelijk voor Kuipers, die als supermarkteigenaar zeker ook de financiële voordelen ziet van een Oranjedeelname aan een WK. Terug in de winkel wordt Kuipers aangeklampt door een stokoude heer. ‘U hebt het goed gedaan in Rio. Ik ken u wel van de tv! U bent die scheidsrechter, toch?’ Als we afscheid nemen, krijg ik een flesje Spa mee voor onderweg. Kuipers kondigt aan dat hij nog even kassa gaat draaien. Is hij niet te groot voor.

In onvervalst Oldenzaals: ‘Gewóón, normáál. Da’s toch mooi, man!’

NU IN DE BOEKHANDEL ‘Het is vreemd om over jezelf te schrijven… maar bij een project als dit heeft de schrijver één belofte gedaan: de lezer binnenlaten in zijn geest. Dat is wat ik op deze bladzijden heb geprobeerd te doen.’

Bruce Springsteen in Born to run

€ 25,0606 UBSP Bruce Springsteen advertentie 260x390mm.indd 1

22-09-16 13:22

boekenkrant.com

oktober 2016 pagina 29

koken Cuisinier

recept v/d maand oktober

Gebakken scholfilet met bloemkool en dille 4 PERSONEN 1 bloemkool 1 dillescherm (het bloemscherm, als de dille mag uitgroeien; anders is gewone dille ook goed) 100 ml olijfolie z e ezout en versgemalen peper 4 grote dubbele scholfilets een beetje roggebloem 10 g boter een beetje olijfolie 1 onbespoten citroen

De Franse keuken van Alain Caron Kok en cuisinier Alain Caron, onder meer bekend van tvprogramma’s als Masterchef, woont al meer dan dertig jaar in Nederland. Desondanks is hij nog steeds een Franse kok die verliefd is op de Franse keuken. Die liefde heeft hij al eens beschreven in het boek Tour d’Alain, en bezingt hij nu opnieuw in Mijn Franse keuken.

Door Tike de Boer In Tour d’Alain (2013) besprak Caron per Franse streek de dingen die er echt toe doen als het om kookkunst en smaak gaat: de beste plekken om te eten of inkopen te doen, recepten van bevriende chefs en nog veel meer. Was dit boek een soort culinaire reisgids waarin ook wat recepten stonden, met het recent verschenen Mijn Franse keuken heeft Caron dit keer een echt Frans kookboek gemaakt. Alle in het boek opgenomen recepten zijn gestoeld op de klassieke Franse keuken en zijn – op één na – van zijn hand.

Het boek bestaat uit vijf hoofdstukken: voorgerechten, hoofdgerechten, bijgerechten, nagerechten en de

basis. Deze hoofdstukken worden voorafgegaan door tien tips: ‘belangrijke dingen volgens Alain’. De eerste en belangrijkste tip: proef tijdens het bereiden steeds je gerecht.

recepten ‘waarbij je niet hoeft te meten en wegen, maar lekker op je gevoel mag bakken’. Bij het recept voor gekaramelliseerde ananas zegt hij: ‘Ik ben geen patissier en ik bereid mijn desserts dan ook als kok. Ik bak en braad de ananas zoals je dat met een stuk vlees zou doen.’

In Mijn Franse keuken staan ruim honderd recepten, die beknopt maar helder zijn beschreven, en ook voor Een vegetariër zal niet snel een de wat minder bedreven kok over kookboek over de Franse keuken het algemeen goed te doen zijn. aanschaffen, maar met het boek Caron geeft ons zijn versie van klasvan Caron kun je ook als vegetariër sieke Franse recepten als aardappelbest uit de voeten. Sla het hoofdstuk gratin, kalfstong met gribichesaus hoofdgerechten over (op de kaassouen kaassoufflé. Maar hij besteedt flé na dan) en leef je uit met de voorook aandacht aan modernere Franse en bijgerechten om een lekker Frans gerechten. Bij de eendenborst met en vegetarisch maal te maken. wortelsalade en krenten gaat hij bijMijn Franse keuken is een aangevoorbeeld aan de slag met een Azianaam kookboek met fijne recepten. tisch georiënteerde kruiderij. Bij de Prettig is ook dat de persoon Caron gebakken kalfslever, gepaneerd met niet opdringerig aanwezig is. Hij een mengsel van gemalen hazelhoudt zich in dit boek noten en pistachenobij de recepten, hier en ten, proeven we juist de daar met een kleine invloed uit het Middeninleiding of anekdote, Oosten, zeker als hij ook maar je ziet nergens de nog suggereert om het persoonlijke uitweidingeheel met auberginegen die je tegenwoorkaviaar (waarvan het dig in veel kookboeken recept ook in dit boek tegenkomt, maar die staat) te serveren. Ook met de recepten niet de mosselen met spezoveel van doen hebcerijen als gember, kurben. De prachtige foto’s kuma en rode peper zijn van Harold Pereira heerlijk, maar niet echt Alain Caron, Mijn Franse keumaken het boek af. klassiek Frans. ken, Uitgeverij Carrera, 240 Caron deelt bij de nage- pagina’s, ISBN 978 90 488 2920 rechten veel echte koks0 (€ 29,95)

Mikkel Karstad, Gone fishing.

Verse vis uit de Scandinavische keuken, Aerial Media Company, 248 pagina’s, ISBN 978 94 026 0154 1 (€ 29,95)

Verdeel de bloemkool in grote roosjes, en snij er een paar in dunne plakjes; gebruik zo nodig een mandoline. Leg de bloemkoolplakjes in een kom koud water. Bak de roosjes en het dillescherm 2-3 minuten in een beetje olijfolie, tot ze iets kleuren en zacht zijn. Voeg wat zout en versgemalen peper toe. Schep de bloemkoolroosjes uit de koekenpan, doe ze in een kom en hou ze warm. Wrijf de koekenpan schoon en doe er wat olie en boter in. Laat de boter bruisen. Wentel de scholfilets door roggebloem en bestrooi naar smaak met zout en peper.

Bak de filets ongeveer 1 minuut aan elke kant, tot ze vanbuiten mooi goudbruin en krokant zijn en vanbinnen nog sappig. Haal de scholfilets uit de pan en geef er de gebakken bloemkool, de rauwe plakjes bloemkool, dille, citroenrasp en -sap en wat boter uit de pan bij. Verrukkelijk met lekker brood en een groene salade.

Gone fishing is Kookboek van de Maand oktober, een initiatief van Kookboek van het Jaar-organisator Fusina Verloop.

NU IN DE WINKELS! Viermaal per jaar 130 pagina’s met exclusieve fotoreportages, interviews en veel, heel veel strips!

Ga naar de winkel of abonneer je via www.stripglossy.nl!

Abonnees krijgen exclusieve stripalbums en -artikelen aangeboden, die alleen te verkrijgen zijn als abonnee.

ADV StripGlossy AvD 260x193.indd 1

27-09-16 10:36

Gerard Braspenning,

Björn Kuipers (1973) behoort als scheidsrechter tot de absolute wereldtop en is succesvol ondernemer bij een supermarktketen.

Als inspirator is hij bovendien een hit in lezingenland. De scheidsrechter die in enkele seconden over tientallen miljoenen

Björn, ISBN 978 90 793

9975 8, (€ 19,90)

beslist, laat met aanstekelijk enthousiasme zijn teamwerk zien.

Dit alles komt aan de orde in dit boek van Gerard Braspenning. Met bijdragen van mensen uit zijn professionele en persoonlijke omgeving. ‘BJÖRN’ is een must, en zeker niet alleen voor voetballiefhebbers.

Pharos uitgevers www.pharosuitgevers.nl

boekenkrant.com

oktober 2016 pagina 31

boekfragment

$ingle

 

Miljonairs, who cares! Tegenwoordig draait het om miljarden. Maar zelfs een miljard… Op het eerste gezicht lijkt het veel, maar het zijn vooral veel nullen, nietwaar? Stella wil zekerheid en heeft haar zinnen gezet op een echte multimiljardair. Nu op stripalbumformaat!



Hanco Kolk & Peter de Wit, $ingle, Uitgeverij De Harmonie, ISBN 9789463360074 (€ 9,90) www.deharmonie.nl

[ 3 ] [ 3 ] [ 3 ]

boekenkrant.com

oktober 2016 pagina 32

strips 15 – 16 oktober

Nobelprijs voor de Liefde

Stad van drinkgelag

Strip­festival Breda 2016 Het Chassé ­Theater in Breda is op 15 en 16 oktober voor de zevende keer het hart van Stripfestival Breda. Het evenement is met meer dan tweehonderd tekenaars, tientallen uitgeverijen en vooral heel veel stripboeken een van de grootste stripbeurzen in Nederland.

NK Striptekenen

Op het programma van het Stripfestival staat onder andere de finale van het Nederlands Kampioenschap Striptekenen. Iedereen tussen de 9 en 17 jaar die goed kan tekenen mag mee doen aan deze kampioenschappen.

Voor de wedstrijd stuurden kinderen een strip in van minimaal één en maximaal drie pagina’s op A4-formaat. Een jury, onder voorzitterschap van stripmaker Eric Heuvel (bekend van o.a. January Jones en de educatieve strip De ontdekking), selecteerde per leeftijdscategorie (9 t/m 11 jaar, 12 t/m 14 jaar en 5 t/m 17 jaar) de vijf beste inzendingen.

Zij strijden op zaterdag 15 oktober in de finale om de titel ‘Kampioen striptekenen 2016’, een publicatie in Eppo Stripblad en een strippakket t.w.v. € 500,-. Voorgaande edities van het kampioenschap hebben al veel mooi werk opgeleverd.

Mag je het bestuur van een stad overlaten aan een lukraak persoon? Dienen we onze gezaghebbers te screenen en wanneer is iemand klaar om een groep te leiden? Nicolas de Crécy spaart in De hemelse bibendum geen kritiek op de huidige maatschappij.

Door Wendy Claes Niet meer dan een hoofd, meer bepaald dat van professor Lombax, vertelt het gruwelijke verhaal van Diego de jonge zeehond. Het dier kan zich met zijn robuuste lichaam en vin moeilijk verplaatsten. Zijn charisma is onopvallend, hij is onhandig, durft weinig of niets uit zichzelf te ondernemen, laat staan een conversatie aangaan.

Toch werd deze jonge zeevriend door God uitverkoren om de gigantische industriële stad New York-sur-Loire te leiden. Het is absurditeit ten top.

Even vreemd als het zootje ongeregeld van het gemeentebestuur dat zich rondom hem schaart. Taferelen

vergiftigde tekeningen van autofabrieken en tekent een cultuurhuis als een verwaarloosd krot. Het ware genot zijn de kanalen van benzine, jodium en oud roest. Ook de Duivel is aanwezig, die aanslagen op Diego plant, want onder geen beding mag hij gehuldigd worden met de prijs die de hele gemeenschap recht houdt: de Nobelprijs voor de Liefde.

Wat De hemelse bibendum echt onderscheidt, is de tekentechnische uitdaging die De Crécy vond voor zijn grafische ontdekkings- en ontwikkelingstocht. De kunstenaar huivert duidelijk van het te lang aanhouden van dezelfde stijl. Iedere gemoedstoestand gaat hand in hand met kleurvariaties, lijnenspel en noem maar op. Dat dit werk al sinds 1994 mee gaat, valt niet te verwonderen bij het zien van de adembenemende prenten waarin grove schetsen naast gedetailleerde tekeningen paraderen. Een visueel hoogstandje dat meer verlangt dan gelezen te Nicolas de Crécy, De hemelse worden. bibendum, Uitgeverij Scratch-

vol enge gezichten, die doen denken aan schilderijen van James Ensor.

Het zijn niet de mooiste, zijn mentors. Vaak lelijk tot afschuwelijk aan de buitenkant. Vanbinnen dan weer de vriendelijkheid zelve, of misschien té vriendelijk? Wie De Crécy kent, weet dat je alles mag verwachten. Voorspellingen komen zelden uit en de tekenaar is geen tikkeltje verlegen om te choqueren. Hoe boeiend zijn vertelstijl ook moge zijn, minpunt is echter wel dat de gebeurtenissen elkaar in sneltreinvaart opvolgen. De Crécy houdt van avontuur en weigert zich te houden aan een vooraf opgesteld grondplan. Als lezer dien je dan ook alert zijn ingewikkelde hersenkronkels te volgen.

En wie of wat is de stad New York-sur-Loire? De doorleefde miljoenenstad met grootheidswaanzin dient zich aan als het werkelijke hoofdpersonage, dat elk van haar inwoners’ karakter danig bewerkt.

De Crécy is duidelijk niet verlegen om kritiek op de markteconomie te spuien. Hij betoogt met

books, 208 pagina’s, ISBN 978 94 921 1733 5 (€ 45,00)

Stripcultuurbeurs

Tijdens het festival wordt op zondag 16 oktober 2016 ook de Stripcultuurbeurs uitgereikt, een prijs van € 4000,- voor één of meer projecten die het beeldverhaal op een aansprekende manier onder de aandacht van het publiek brengen. Dat kan breed worden opgevat. Denk bijvoorbeeld aan het organiseren van een expositie, research voor een stripproject of het maken van een stripmuurschildering. De prijs wordt beschikbaar gesteld door de gemeente Breda.

skelet

Waarom beeldboeken de letters redden In boekenland ligt men wakker van teruglopende verkoopaantallen. Bibliotheken worden steeds minder bezocht, leden haken af. Men prevelt het O-woord. Overbodig. De oplossing? Belevingsboeken. Zoals Knekelstad van Joëlle Jolivet en Jean-Luc Fromental.

Door Jeroen van Esch

Oude en nieuwe strips

Alex Odijk

Natuurlijk zijn tijdens het Stripfestival in Breda ook veel stripboeken verkrijgbaar. Oude titels waarmee de verzamelaar zijn of haar verzameling compleet maakt, maar ook nieuwe boeken, zoals deel twee van Floris van Dondermonde, een hilarische strip over de belevenissen van ridder Floris. Voor wie op zoek is naar iets bijzonders zijn er speciale beursuitgaven en artbooks, onder andere Storm – Cover art, een uitgave ter gelegenheid van veertig jaar Storm en een collector’s edition met uitgebreid dossier van Eric Heuvels January Jones deel 8.

Beleving is het codewoord, tot zover niets nieuws. In een boekwinkel kun je nog wat met een vintage tafel en een kopje koffie. Bij de bieb blijft dat lastig.

Hoe mooi je de ruimte ook inricht, uiteindelijk bestaat deze uit meters­ lange planken met honderden titels.

Letters. Alleen maar letters.

We leven in een beeldcultuur. Als de cover er niet uitziet, blijft het boek liggen. Dus: waarin kun je je onderscheiden als letterboer? Juist: beeld.

Graphic novels, stripboeken met inhoud. Noem ze belevingsboeken.

Want vaak zijn het zoveel meer dan het bijna minachtend uitgesproken woordje ‘strips’.

Een schitterend voorbeeld is Knekelstad, gemaakt door de Franse kun-

Met Knekelstad richt de uitgever zich op kinderen van zes tot twaalf jaar. Ik heb het stiekem voorgelezen aan mijn zoon van vijf. Hij was te jong om dit beeldboek altijd goed te begrijpen, maar haalde er wel een kleine imperfectie uit als het monster wordt ontmaskerd: ‘Papa, waarom heeft hij haar, en de rest niet?’ Inderdaad. Zelfs de koe die door beenhouwer Ribstra geslacht wordt, is niets meer dan een gammel geraamte.

Een verwaarloosbaar detail. Want Knekelstad is allereerst een feest stenaars Joëlle Jolivet en Jean-Luc voor het oog. Zo is het omslag een Fromental. Een kleurexplosie van uitvouwbare afbeelding van een snoeihard rood, blauw en geel, op skelet waarin de belangrijkste bottoepasselijk zwarte pagina’s. Een ten van ons geraamte worden gedicht over een stad bewoond door benoemd. ‘Hallo botzakjes!’ grijnst skeletten, geteisterd door een verhij geamuseerd. Kneschrikkelijk monster. kelstad moet groot in Het gaat er telkens met de vitrine, op de tafels, een ander bot vandoor. samen met al die Smulslager Ribstra, Botandere schitterende tenkraker Beenstra en graphic novels groot vele anderen wenden worden gepresenteerd. zich tot Sherbot HolDát levert meerwaarde mes, die het zaakje tot op. Nogmaals: neem op het bot gaat uitzoestrips serieus en noem ken. Tijdens zijn speurze beeldboeken. Of tocht buitelen we over laten we het voortaan skeletten en uitbundige over belevingsboeken kleuren. De typerende Joëlle Jolivet en Jean-Luc Frohebben, kies maar. Met linosnede-techniek van mental, Knekelstad, vertaling: dank aan Knekelstad.

Jolivet leent zich uitsteBarbara van Kooten, Uitgevekend voor dit licht lugu- rij De Harmonie, ISBN 978 90 bere thema.

761 7481 5 (€ 19,90)

boekenkrant.com

oktober 2016 pagina 33

strips Interview

Mark Retera: ‘Ik ben de koning van het hergebruik.’

Het gebeurt niet vaak: een striptekenaar die een belangrijke cultuurprijs wint. Mark Retera van de strip Dirkjan deed het en kreeg op 9 september de Karel de Grote Oeuvreprijs van de gemeente Nijmegen uitgereikt. De bijbehorende cheque van tienduizend euro was hij snel kwijt: ‘Op dezelfde dag kreeg ik de rekening van de drukker, en daar ging het geld weer.’

Door Robin Vinck

Retera had het er maar druk mee in de week dat hij de prijs uitgereikt kreeg. Er kwam meer bij kijken dan alleen een beeldje ophalen. ‘Ik heb een expositie ingericht en een workshop gegeven. Dat doe ik anders nooit, dus daar ging wel wat tijd in zitten.’ Maar het is dan ook een serieuze prijs. De tekenaar van Dirkjan komt in een rijtje dichters, architecten en beeldhouwers terecht, bekende namen in Nijmegen. ‘Ik vind het wel bijzonder, want strips worden niet altijd door iedereen serieus genomen,’ zegt Retera. ‘Er was een lange speech van de burgemeester, heel goed geschreven en heel goed gebracht. En er lag een flink juryrapport dat met toewijding was geschreven.’

Het enige nadeel van deze feestelijke week: Retera heeft een behoorlijke achterstand opgelopen in zijn werk.

‘Ik heb van Dirkjan oud werk moeten inleveren. Dat moet ik niet te vaak doen.’ Toch wordt de strip al regelmatig gerecycled, want er moet zes dagen per week een aflevering in de krant staan, terwijl Retera er meestal maar vier kan maken. En dan verschijnen de strips ook nog op Facebook en in de Dirkjan-kalender. ‘Ik ben de koning van het hergebruik,’ lacht Retera. ‘Ik krijg er gelukkig heel weinig klachten over.’

De grappen van Dirkjan zijn dan ook vaak zo absurd en tijdloos dat het altijd leuk is om ze nog een keer te lezen. Wat ooit begon als hobbystrip in een studentenblaadje toen Retera studeerde aan de universiteit in Nijmegen, is dertig jaar later uitgegroeid tot een fenomeen. En naast de hoofdpersoon is er een hele reeks personages bij gekomen. Retera: ‘Dirkjan heeft eigenlijk niet zo veel karakter, hij moet het hebben van de nevenfiguren.’ Bijvoorbeeld zijn beste - maar asociale - vriend Bert.

Of Van Druten, de leraar die zijn leer-

lingen mishandelt, de favoriet van Retera zelf.

Een ander typisch kenmerk van de Dirkjan-strips zijn de stripfiguren van anderen die er regelmatig in opduiken. Zo zijn de Smurfen, Superman en Batman vaak terugkerende personages, maar ook Suske en Wiske komen geregeld langs.

Natuurlijk wel op een Dirkjanmanier, dus hebben de smurfen last van lichamelijke ongemakken of een spraakverwarring en is Superman in plaats van superheld een eersteklas loser. Commentaar van de rechthebbenden heeft Retera nooit gehad, ook al komen sommige figuren best vaak langs in zijn strips. ‘Ze staan zo ver af van de oorspronkelijke figuren, dat het wel weer kan. Het is meer parodie.’

Met bijna 200.000 likes op Facebook weet Dirkjan ook zijn weg te vinden naar de nieuwe media. Daarnaast heeft Retera geëxperimenteerd met animatie, bijvoorbeeld met de korte film Dirkjan heerst!. Daarin wordt het sullige stripfiguur door een ingreep van aliens een ware volksmenner en als een echte Adolf Hitler heerst hij over de wereld. Volkomen absurd, en daardoor past het precies in het Dirkjan-oeuvre. Collega’s Wilfred Ottenheijm en Remco Polman hebben zich op die animatie gestort, voor Retera was het niet meer dan een leuk experiment. ‘Ik vind die filmpjes keileuk, maar er gaat zo veel geld en energie in zitten. Daar ligt mijn hart niet. Ze zijn geinig, maar niet meer dan dat.’

Mark Retera Na dertig jaar grappen en grollen is het einde voor Dirkjan nog lang niet in zicht. Op 15 oktober verschijnt het nieuwe album, Dirkjan 22. Retera heeft nog genoeg inspiratie om zijn figuurtje te laten voort-

leven. ‘De truc is wel om jezelf te blijven motiveren. Dat kun je zoeken in nieuwe karakters of in langere verhalen. In de verhalen zit geen enkele beperking. Met Dirkjan kan ik alles.’

COLS

De mooiste beklimmingen in Europa € 29,95 (na 1 januari 2017 € 34,95) | Uitgeverij THOTH Bussum

Iconisch fotoboek met de landschappen van de meest majestueuze bergen en legendarische cols uit de wielergeschiedenis.

Stel jezelf op de proef op het dak van Europa!

44 COLS WAARONDER:

Alpe d’Huez Col d’Aubisque Col du Galibier de Gavia Col d’Izoard de Stelvio de Teide Col du Tourmalet Mont Ventoux

boekenkrant.com

oktober 2016 pagina 35

boekfragment

Born to run Born to run is meer dan de memoires van een legendarische rockster. Dit boek is voor al die fans die Bruce en zijn muziek hoog hebben zitten.

Bruce Springsteen, Born to run, vertaling: Rob de Ridder, Uitgeverij Unieboek/Lannoo, 528 pagina’s, ISBN 978 90 773 3032 6 (€ 25,00)

Het was hartje winter, het was fuck­ ing koud, er was nauwelijks verwarming in de cabine en al helemaal niet in de kist achterop. Ik weet niet meer hoe we het regelden, maar ­Little Vinnie en ik klommen in winterjassen en nog veel meer kleren achterin en wurmden ons in onze slaapzakken. Met onze gezichten naar elkaar toe werden we opgesloten in een ruimte van een halve bij tweeënhalve meter ijskoude duisternis. We hadden een beetje water, een zaklamp en elkaar. We konden niet met de cabine communiceren en zaten ingeklemd achter een paar duizend kilo rock-’n-rollspullen, dus als de vrachtwagen een steile heuvel opging en de zaak begon te schuiven ... probleem. Tussen de achterkant van de kist aan de ene kant en onze Marshall-versterkers aan de andere was ons lot nauw verbonden met dat van Tinkers truck. Gebeurde er iets met de truck, dan zaten wij gevangen achter een hangslot en er was geen nooduitgang. We hadden een lege fles om in te pissen en de garantie van de mannen voorin dat ze om de twee uur zouden stoppen om te zien hoe het ons verging. Zo

gingen twee dagen voorbij. Mad Dog loste af en toe een van ons af. Danny was claustrofobisch en de kleine, donkere ruimte was niets voor hem.

Na verloop van tijd zat je daar in het donker en in de kou en liet je je gedachten de vrije loop.

Wat het concrete resultaat ook was, de trip naar Californië zou blijvende invloed op me hebben. Ik had het land gezien. Ik had een paar echte talenten ontmoet en was mezelf gebleven, maar ik kon de band die ons had verslagen in de Family Dog niet van me afzetten. Ze hadden iets wat wij niet hadden, een bepaald niveau van verfijndere muzikaliteit. Ze waren beter dan wij en dat kon ik niet goed hebben. Het is niet dat je oploopt tegen grotere talenten, dat gebeurt gewoon, het is de manier waarop God het heeft gepland. Ik was snel, maar zoals de oude revolverhelden wisten, er was altijd iemand nog sneller en als jij het beter kunt dan ik, dan verdien je mijn respect en bewondering en inspireer je me om nog harder te werken. Daar was ik niet bang voor.

Waar ik me zorgen om maakte, was dat ik mijn eigen mogelijkheden niet volledig uitbuitte, dat mijn visie op mijn eigen mogelijkheden niet breed of intelligent genoeg was. Ik was alles wat ik had. Ik had slechts één talent. Ik was geen genie van geboorte. Ik zou iedere gram van wat in me zat –mijn slimheid, mijn muzi-

kale bekwaamheden, mijn showmanschap, mijn intellect, mijn hart, mijn bereidheid – avond aan avond moeten inzetten, mezelf nog harder pushen, intenser werken dan de volgende vent, alleen al om zorgeloos te kunnen overleven in de wereld waarin ik leefde. Terwijl ik daar in het duister zat, wist ik al dat er, zo gauw we thuis waren, een en ander moest veranderen.

hands?’

Kuipers hoort het via Diks’ microfoontje: ‘Nee joh, ik keek er recht in.

Honderd procent op de armen voor het bovenlichaam.’

Van Bronckhorst gaat weer keurig zitten. Het Feyenoord-publiek nog even niet.

In hoeverre is het gejoel van invloed op Kuipers? Zijn assistent en Kuipers-kenner nummer één, ­Sander van Roekel, weet dat het geen invloed heeft.

‘Integendeel. Ik denk wel eens: hij vindt het heerlijk. Het laadt hem op. Een signaal om nog meer te focussen.’

Dezelfde Van Roekel seint Kuipers op dreigende toon in dat Utrechts heethoofd Leeuwin komt aanstormen.

‘Leeuwin, Leeuwin komt!‘ ‘Scheids, dat is toch voordeel.’

Kuipers: ‘Ga nou toch weg joh, anders krijg je een kaart ook nog.’

Hij ziet dat Ramon Leeuwin zich niet in bedwang kan houden. Hij richt zich tot de omstaande Utrecht-spelers die er nog wel met hun koppie bij zijn: ‘Moven, hij!’

Wijst nadrukkelijk naar Leeuwin en dirigeert zijn tijdelijke lijfwachten naar Leeuwin in aanvalshouding.

‘Hij moet weg, oké?’

De Utrecht-spelers omklemmen de razende Ramon met beide armen en hij wordt als in een dwangbuis naar achteren weggevoerd. Tegen de

andere spelers: ‘Rustig, relaxed, oké?’

Maar zo makkelijk laat een ­Leeuwin zich niet temmen. Grote kerel, negentwintig jaar. Hij heeft zich ontworsteld en komt weer geagiteerd aanlopen.

Kuipers: ‘Wil jij een kaartje? Sodemieter op dan, gek! Je komt van de andere kant. Moven!’

boekfragment

Björn Tijdens het Europees kampioenschap in 2016 is ‘team Kuipers’ het enige Nederlandse team dat afreist naar Frankrijk. Die eer dankt toparbiter Kuipers aan zijn onberispelijke en krachtige optreden op de nationale en internationale velden.

Maar Kuipers is niet alleen succesvol op het veld. Met zijn vrouw bestuurt hij een supermarktimperium. Ook is hij een bevlogen spreker voor bedrijven.

Gerard Braspenning, Björn, Pharos uitgevers, ISBN 978 90 793 9975 8 (€ 19,90) www.pharosuitgevers.nl

Mario Diks, de vierde official – hij houdt de tijd in de gaten – spreekt Kuipers keurig via de headset toe.

‘Je mag beginnen, Björn.’

Na een schot van Kuyt op een Utrechtse verdediger in het strafschopgebied schreeuwt de volle Kuip: ‘Hands!’ Het Feyenoordpubliek is nooit te beroerd om in dit soort situaties de scheidsrechter een handje te helpen. Wordt het advies niet gelijk opgevolgd, dan laat de twaalfde man zich horen.

‘Nee, bovenlichaam,’ communiceert Kuipers.

Feyenoord-coach Giovanni van Bronckhorst informeert keurig bij de vierde official.

‘Ik vraag het aan jou, was het

In welingelichte scheidsrechterskringen wordt onder andere door Jaap Uilenberg geadviseerd om in dergelijke gevallen weg te lopen van de plek, en het spel te hervatten. Maar scheidsrechters van het kaliber Kuipers hebben een te groot ego om te vervallen in iets dat lijkt op vluchtgedrag. Die voelen dat de wedstrijd in dit tumult leiding nodig heeft die niet met zich laat dollen, en al helemaal niet zonder slag of stoot wegloopt.

Slim roept hij de hulp in van Utrechtse teamgenoten, die ook wel zien dat Ramon over de rooie is, en door mee te werken hopen dat Kuipers zijn kaarten op zak houdt.

boekenkrant.com

oktober 2016 pagina 36

boekhandel Agenda

oktober 2016 8 OKTOBER

HAARLEM – Philharmonie. Tijdens het Geschiedenis Festival brengen schrijvers, vertellers en performers de mooiste verhalen over het thema Grenzen. Onder anderen Auke Kok, Herman Pleij, Annegreet van Bergen, Maarten van Rossum, Kate Williams en Michael Pye zullen hun opwachting maken. Andere zalen worden gevuld met debatten, interviews, colleges, films, theatervoorstellingen, muziek, signeersessies en exposities. www.historischnieuwsblad.nl/geschiedenisfestival

12 OKTOBER

DEN HAAG – Koninklijke Schouwburg. In de voorstelling Missie van schrijver David Van Reybrouck kruipt acteur Bruno Vanden Broecke in de huid van een Witte Pater in Congo. Gaat hij, als missionaris, het publiek ervan trachten te overtuigen dat het koloniaal verleden van België ook zijn goede kanten had? Zal hij proberen u te bekeren? www.ks.nl

15 OKTOBER

AMERSFOORT – Piratenmiddag in De Algemene Boekhandel Emiclaer en Leusderweg. Tijdens de laatste dag van de Kinderboekenweek komt Reggie Naus op bezoek. Hij is de schrijver van onder andere De piraten van hiernaast en Kanonnen op de camping. Kom langs en maak kans op een piratenprijs! www.algemeneboekhandel.nl

15 OKTOBER

ZWOLLE – Waanders in de Broeren. Van 15.00 tot 17.00 komt Floor Rieder signeren en voorlezen uit het prentenboek dat zij maakte voor de Kinderboekenweek. www.waandersindebroeren.nl

19 OKTOBER

GENT – Poëziecentrum. Rendez-Vous met Mustafa Stitou (1974), auteur van onder andere Varkensroze ansichten en Tempel en winnaar van de VSB Poëzieprijs en de Awater Poëzieprijs. www.poeziecentrum.be

23 – 28 OKTOBER

ZOETERMEER – Stadstheater Zoetermeer. Het achtste Nederlands Thrillerfestival staat in het teken van het spannende verhaal in al haar soorten en maten. Toneel, film, musical, literatuur, tentoonstellingen, lezingen, workshops, en veel meer.

Roojboek in Venray

De beste boeken van Rooj Voor de boekenliefhebbers van Venray is het even wennen: boekhandel Van den Munckhof is verhuisd en gaat verder als Roojboek.

De nieuwe naam heeft een lokale oorsprong, vertelt eigenaar Piet Spelt. ‘In onze regio noemt men Venray van oudsher “Rooj”. We vonden het mooi om deze term weer tot leven te brengen.’

Door Anouk Abels Eind september opende Roojboek haar deuren aan de Schoolstraat, één van de drukkere winkelstraten van Venray. Trouwe bezoekers van de oude boekhandel zullen zien dat het boekenaanbod veel centraler is komen te staan in deze winkel, die ook kantoor­ artikelen verkoopt. Daarnaast zijn er gloednieuwe meubels die ervoor zorgen dat de boeken veel mooier gepresenteerd worden. Spelt: ‘Het verschil is gelijk te zien als je binnenkomt. Op de vorige locatie moest je vijftien meter lopen voordat je bij de boeken aankwam – die stonden achterin de winkel. Nu stap je binnen en sta je gelijk tussen de boeken.’

De verhuizing en restyling van Roojboek is mede te danken aan de vaste klanten. Volgens Spelt was de winkel honderdvijfendertig jaar lang onderdeel van een b.v. met twee andere bedrijven. ‘In 2011 hebben mijn vrouw en ik de boekwinkel overgenomen. Echter, de samenwerking met de twee andere takken van Van den Munckhof verwaterde. Boven-

dien hadden we een andere visie.

Daarom besloten we om onder een eigen naam verder te gaan.’

Daarvoor had de winkel wel wat financiële hulp nodig. ‘Daarom hebben we een crowdfundactie opgezet, waarmee we vijftigduizend euro wilden ophalen. Zestig procent van dat geld werd al binnen vierentwintig uur opgehaald dankzij bijdragen van vrienden, kennissen en familie – de inner circle. De rest is daarna in erg korte tijd binnengestroomd.’

De hulp van de investeerders was overigens niet alleen van ­financiële aard, vertelt Spelt. ‘We zijn ­binnen vier dagen verhuisd. Dat kwam onder andere omdat een aantal investeerders ons hebben geholpen

met sjouwen.’

Als ik Spelt spreek is de winkel inmiddels één week open – en de zaken gaan goed. ‘De ligging is veel beter,’ zegt Spelt. ‘We hebben drie keer zoveel klanten. Het is gewoon gezellig in de winkel, want er is altijd wel iemand.’

Spelt vertelt trots dat Roojboek veel doet met boeken die iets met de streek te maken hebben. Hoe kan het ook anders in een winkel met zo’n regionale naam? ‘Het Venray Spreekwoordenboek loopt erg goed,’ zegt hij. ‘Ook verkopen we 100 jaar psychiatrie in Venray – een onderwerp waar de stad om bekend staat. Voor dit soort regionale titels weet men ons ook goed te vinden.’

nederlandsthrillerfestival.nl

29 OKTOBER

AMSTERDAM – Rijksmuseum. Tijdens de Nacht van de Geschiedenis wordt via debatten, lezingen en interviews ingegaan op het thema van dit jaar: Grenzen. Er zijn optredens en interviews van onder anderen Geert Mak, Fidan Ekiz, Gloria Wekker en Beatrice de Graaf. www.maandvandegeschiedenis.nl

31 OKTOBER – 11 NOVEMBER

ANTWERPEN – Antwerp Expo. Tijdens de tachtigste editie van de Boekenbeurs zoals altijd veel boeken en auteurs, acts en inspiratie voor maanden vol leesplezier, literaire prijzen, verfrissende inzichten en tal van special guests. Tachtig wordt prachtig! www.boekenbeurs.com

2 – 6 NOVEMBER

DEN HAAG – Crossing Border Festival. Al sinds 1993 zoekt dit festival de grenzen op van muziek en woord om er vervolgens een brug tussen te slaan. Deze editie zijn er optredens van onder andere PJ Harvey, Lisa Hannigan, Barry Hay, Michel Faber, DBC Pierre, Lize Spit en Hef. crossingborder.nl

5-13 NOVEMBER

HEEL NEDERLAND – Kookboeken7daagse. Bij de gespecialiseerde kookwinkels, de betere boekhandels en warenhuizen, maar ook in restaurants en kookstudio’s is er van alles te doen rondom kookboeken. Zo kunt u auteurs ontmoeten, zijn er speciale kookboekenworkshops en leren chefkoks u handige tips & tricks. www.kookboekvanhetjaar.nl/kookboeken7daagse

22 en 23 oktober

De Belgische Comic Con Op 22 en 23 oktober vindt in Flanders Expo in Gent FACTS plaats, ook wel bekend als de Belgische Comic Con. Je vindt er alles rond sci-fi, comics, anime en cosplay.

Wat is er allemaal te beleven?

Allereerst is het slim om te bedenken of je verkleed wil komen of niet, want Cosplay-tickets zijn goedko-

per én je kunt meedoen aan een van de cosplaywedstrijden die je een mooie prijs en eeuwige faam op kunnen leveren. Verder zijn er toffe workshops waar je aan mee kunt doen en kun je bij gespecialiseerde verkooppunten nieuwe spullen inslaan. Daarnaast kun je op zoek gaan naar eeuwige liefde tijdens een van de vier speeddatesessies, waaraan vijftig deelnemers per keer mee kunnen doen. Er zijn sessies voor hetero’s en voor homoseksuele mannen

en homoseksuele vrouwen, dus iedereen kan meedoen.

Natuurlijk komt er ook hoog bezoek langs. Zo kun je David Hasselhoff het vuur aan de schenen leggen in een Q&A, jezelf op de foto zetten met Sean Astin (The Lord of the Rings) of een persoonlijke ontmoeting regelen met Paul McGann (Doctor Who).

‘Wie niet in magie gelooft, heeft nog nooit FACTS bezocht,’ schrijft de organisatie. Dat belooft wat!

boekenkrant.com

oktober 2016 pagina 37

boekhandel Boekhandels die de Boekenkrant verspreiden.

Voor een compleet actueel overzicht kijkt u op www.boekenkrant.com/boekhandels.

Staat uw naam niet op de lijst, of heeft u aanpassingen?

Geef het door via ­info@boe­ kenkrant.com Aalsmeer

Boekhuis Aalsmeer boekhuisaalsmeer.nl

Alkmaar

Boekhandel Feijn feijn.nl Boekhandel Van der Meulen’s vandermeulensboekhandel.nl

Almelo

Boekhandel Broekhuis boekhandelbroekhuis.nl

Alphen a/d Rijn

Boekhandel Haasbeek haasbeek-libris.nl Boekhandel Haasbeek Herenhof haasbeek.nl

Amersfoort

De Algemene Boekhandel algemeneboekhandel.nl Boekhandel Veenendaal boekhandelveenendaal.nl

Amstelveen

Boekhandel Venstra venstra.nl

Amsterdam

De Amsterdamse Boekhandel deamsterdamseboekhandel.nl Boekhandel de Dolfijn boekhandeldedolfijn.nl De Nieuwe Boekhandel denieuweboekhandel.nl Boekhandel Jimmink jimminkboek.nl Boekhandel Mulder boekhandelmulder.nl Boekhandel Scheltema scheltema.nl Plantage Van der Plas plantagevanderplas.nl

Apeldoorn

Nawijn & Polak Boekverkopers nawijn-polak.nl

Arnhem

De Arnhemse Kinderboekwinkel lezenisleuk.nl Boekhandel Hijman Ongerijmd boekhandelongerijmd.nl

Assen

Beilen

DOESBURG

Hazerswoude

Maarn

Bennekom

Doetinchem

Hedel

Maassluis

Boekhandel Het Logboek hetlogboek.org Boekhandel Novita libris.nl/novita

Boekhandel Romijn boekhandelromijn.nl

Marjan Houtman Lezen en Schrijven marjanhoutman.nl

Pijnacker

Boekhandel van Atten vanattenboek.nl Bruna Pijnacker bruna.nl/Pijnacker

Valkenswaard

Boekhandel Priem libris.nl/priem

Veenendaal

Boekhandel van Kooten boekhandelvankooten.nl

Maastricht

Beverwijk

Doorn

Heemstede

Mechelen

Rhoon

Velp GLD

Bilthoven

Doorwerth

Heerhugowaard

De Meern

Roden

Venlo

Boekhandel Van der Velde boekhandelvandervelde.nl

Heerlen

Meppel

Roermond

Venray

Voster Boek & Kantoor voster.nl

Heeze

Middelburg

Readshop Beverwijk readshop.nl Bilthovense Boekhandel bilthovenseboekhandel.nl

Bleiswijk

Boekhandel Muilenburg boekhandelmuilenburg.nl

Bodegraven

Readshop Karssen readshop.nl

Boxmeer

Van Dinter Media dinternet.nl

Brasschaat

Standaard Boekhandel www2.standaardboekhandel.be/ nl/winkels/brasschaat

Breda

Boekhandel Van Kemenade & Hollaers libris.nl/vankemenade-hollaers Libris Boekhandel Buitelaar librisbuitelaar.nl

Breukelen

Boekhandel van Kralingen boekhandelvankralingen.nl

Brugge

De Reyghere Boekhandel dereyghere.be

Brunssum

Boekhandel Rob Rozeman robrozeman.nl

Bunnik

Boekhandel Vos & Van der Leer vosvdleer.nl The Readshop Doorn Readshop.nl/vestigingen/doorn The Read Shop Doorwerth

Drachten

Dronten

EDE

Boek en Buro boek-en-buro.nl

Eindhoven

Boekhandel Van Grinsven boekhandelvangrinsven.nl Boekhandel Van Piere libris.nl/vanpiere

Smit en Co Boek- en Kantoor­boekhandel kantoorboekhandelsmitenco.nl

Enschede

Boekhandel Adr. Heinen heinen.nl Boekhandel Douwes boekhandeldouwes.nl Boekhandel Van Stockum vanstockum.nl

Deventer

Boekhandel Praamstra boekhandelpraamstra.nl

Hengelo

Riemer Barth riemerbarth.nl

Boekhandel Stevens boekhandelstevens.nl

Hoorn

Hoornse Boekhandel hoornseboekhandel.nl

Kerkrade

Blz. Boekhandel Buitelaar blz.nl/buitelaar

Krimpen aan den IJssel

Boekhandel Wijs boekwijs.nl Boekhandel Flevo boekhandelflevo.nl Boekhandel Lectori lectori.nl Boekhandel Leeskunst leeskunst.nl Boekhandel De Korf boekhandeldekorf.nl Boekhandel Kamerbeek kamerbeekkrimpen.nl

Laren

Larense Boekhandel larenseboekhandel.nl

Rosmalen

Nimo Boek nimoboek.nl

Rotterdam

Monnickendam

Boekhandel Vingerling vingerling.nl Boekhandel Roodbeen boekhandelroodbeen.nl

Nijmegen

Boekhandel Augustinus boekhandelaugustunis.nl De Nijmeegse Kinderboekwinkel lezenisleuk.nl Roelants [in LUX] roelants.nl Boekhandel Roelants roelants.nl Dekker vd Vegt boekverkopers dekkervdvegt.nl

Noordwijkerhout

Boekhandel Wagenaar & Van Halem wagenaarvanhalem.nl

HAAKSBERGEN

Boek en Buro boek-en-buro.nl

LISSE

Boomker Boeken boomker.nl

Lochem

Haren GN

NIEUW

Grimbergen www.grimbergenboeken.nl Boekhandel Lovink boekhandellovink.nl

Boekhandel Koops koophetbijkoops.nl Roojboek roojboek.nl

Vleuten

Boekhandel Kees boekenkees.nl

Boekhandel De Boekenwurm boekenwurm.biz

Voorburg

Boekhandel De Omslag boekhandeldeomslag.nl

Waalwijk

Boekhandel Donner donner.nl Boekhandel Maximus maximushillegersberg.nl Bosch en De Jong boschendejong.nl

Santpoort-Noord

Kinderboekhandel In de Wolken indewolken.nl Plantage Bookstore waalwijk.plantage.nl

Willemstad

Boekhandel het Rozemarijntje hetrozemarijntje.nl

Winterswijk

Boekhandel Kramer boekhandelkramer.nl

Bredero Boeken brederoboeken.nl

Woerden

Boekhandel Plukker boekhandelplukker.nl

Wormerveer

Boekhandel Scheveningen boekhandelscheveningen.nl

IJsselstein

Schiedams Boekhuis Schiedamsboekhuis.nl

Zeist

Schagen

Scheveningen

Schiedam

Sittard

Boekhandel Krings boekhandelkrings.nl

Libris Woerden libriswoerden.nl Pasman Boek & Hobby pasmanboekenhobby.nl Boekhandel Logica boekhandellogica.nl Groenveld Boeken groenveldboeken@planet.nl Boekhandel Kramer & Van Doorn kramerenvandoorn.nl

Steenwijk

Zoetermeer

Rijnlandse boekhandel rijnlandseboekhandel.nl

Tiel

Boekhandel Oisterwijk boekhandeloisterwijk.nl

Tilburg

Boekhandel Broekhuis boekhandelbroekhuis.nl

Turnhout

Boekhandel Meijer en Siegers plantagemeijerensiegers.nl

Uithoorn

Boekhandel Derijks derijksoss.nl

Utrecht

Oegstgeest

Oisterwijk

Oosterbeek

Boekhandel De Kler dekler.nl

Boekhandel Jansen & de Feijter eenpassievoorboeken.nl

Boekhandel Osinga osinga-boeken.nl

Leiden

Leidschendam

Bek Boeken bekboeken.nl

ZEVENAAR

Haarlem

Boekhandel Kooyker kooyker.nl Boekhandel van Stockum vanstockum.nl

Veghel

Sneek

Nunspeet

OLDENZAAL

Boekhandel Gillissen & Co boekhandelgillissen.nl Boekhandel H. de Vries Boeken devriesboeken.nl Bruna Cronjéstraat Bruna.nl

Plantage Boekhandel plantageroermond.nl

Boekhandel Mondria boekhandelmondria.nl

Mijdrecht

Leeuwarden

Boekhandel Van der Velde boekhandelvandervelde.nl

Boekhandel Daan Nijman daannijman.nl

Roosendaal

Groningen

Boekhandel Van der Velde boekhandelvandervelde.nl

Het Witte Huys boekenleeswinkelhetwittehuys.nl

De Drvkkery de-drvkkery.nl

Nijkerk

Boekhandel van Grinsven boekhandelvangrinsven.nl

Boekhandel Verkaaik verkaaikboeken.nl

Boekhandel Kees boekenkees.nl

Heusinkveld – Holten meerdaneenboekhandel.nl

Kapelle

Boekhandel De Koperen Tuin koperentuin.nl

Boekhandel Salvator salvator.be

Naaldwijk

Geerts Warenhuis geertswarenhuis.nl

Exloo

Boekhandel Dominicanen Boekhandeldominicanen.nl

Boekhandel Broekhuis boekhandelbroekhuis.nl

Huizen

Gouda

Boekhandel Ben Kempers benkempers.nl Boekhandel De Omslag deomslagdelft.nl

Boekhandel de Ganzenveer ganzenveer.eu

Plantage Etten-Leur plantage-ettenleur.nl

Etten-Leur

Readshop Coevorden readshop.nl/vestiging/coevorden

Delft

Helmond

Houten

Goes

Boekhandel Tomey libris.nl/boekhandeltomey

Boek- en Kantoorboek­handel Lektura lektura.nl

Boekhandel Broekhuis Boekhandelbroekhuis.nl

Boekhandel Laan boekhandellaan.nl

Culemborg

Bij Het Raethuys bijhetraethuys.nl

Hoofddorp

Goirle

Coevorden

Bruna Middenwaard bruna.nl

Enkhuizen

Plantage Vermeer vermeer.plantage.nl

Bruna van de Geest bruna.nl

Castricum

Boekhandel Blokker boekhandelblokker.nl

Holten

Geldrop

Bunschoten – Spakenburg

Bruna Heemskerk Bruna.nl

Emmen

Boekhandel Van Ravenswaay ravenswaay.net

Den Haag

Barneveld

Boekhandel Het Keizerrijk hetkeizerrijk.nl

Puttershoek

Heemskerk

Boekhandel Den Boer denboer.nl Boekhandel Jaspers boekhandeljaspers.nl

The Readshop Hedel readshop.nl/vestiging/hedel

Boekhandel Boek & Koek boekenkoek.net

Dordrecht

Quist boeken quistboeken.nl

Den Bosch

Badhoevedorp

Raadgeep & Berrevoets raadgeepenberrevoets.nl

Readshop Hazerswoude readshop.nl

Bergen op Zoom

Boekhandel Iwema iwema.nl

Baarn

Nieuwenhuis Boek en Buro boek-en-buro.nl

Oss

Oudewater

The Readshop Oudewater readshop.nl/vestiging/oudewater

Purmerend

Boekhandel het Leesteken leesteken.nl

Boekhandel Van der Velde boekhandelvandervelde.nl Steenwijk’s Boekhuys boekwinkel.com Boekhandel Arentsen arentsen.nl Gianotten Mutsaers gianottenmutsaers.nl Standaard Boekhandel standaardboekhandel.be

Boekhandel Ten Hoope tenhoopeboeken.nl

Rebers Boek en Buro boek-en-buro.nl Boekhandel Sonneveld sonneveld.nu Haasbeek haasbeekzoetermeer.nl

Zutphen

Boekhandel Someren en Ten Bosch libris.nl/vansomeren-en-tenbosch Van den Brink Boek en Buro boek-en-buro.nl

Zwolle

Waanders in de Broeren waandersindebroeren.nl

Boekhandel Kees boekenkees.nl Boekhandel Libris Utrecht boekhandellibrisutrecht.nl Broese boekverkopers libris.nl/broese Savannah Bay NIEUW www.savannahbay.nl

BOEKHANDEL lovink

Mijn favoriete ­boekhandel Boekenliefhebber Wouter Kuijper is heel stellig: ‘Lovink is een boekenzaak waar een ziel in zit.’ Het oude pand van de boekhandel bevindt zich aan het marktplein van Lochem. Buiten kun je alvast in literaire stemming komen met de gedichten van ­Herman Gorter, Emily ­Dickinson en Hans Faverey op de zijgevel.

Door Hugo Jager

Frederike Scholing en Boeije Jansen van Boekhandel Lovink, samen met Wouter Kuijper

Lochem is een wandelparadijs in de Achterhoek. De romantische dichter Staring woonde in het vlakbij gelegen kasteel De Wildenborch. Je kunt in de tuinen wandelen en langs het riviertje de Berkel zijn routes naar de zogenoemde Staringkoepel uitgezet. Ook de uitvinder van het zeer korte verhaal, A.L. Snijders, woont in de omgeving van Lochem. ‘Die vind

ik fantastisch,’ zegt Kuijper. ‘Alles wat er van hem te koop is heb ik in huis.’

Wouter Kuijper woont vlakbij Boekhandel Lovink. Hij komt er zeker drie keer per week. ‘Ze dringen je niks op, maar als je een vraag hebt zijn de medewerkers buitengewoon behulpzaam. Bovendien hangt er een fijne sfeer, waardoor je een aangenaam gevoel hebt als je er ronddwaalt.’

Kuijpers laatste aankoop was het nieuwe boek van Geert Mak. ‘In oktober komt hij naar Lochem en ik ben graag goed voorbereid,’ legt hij uit.

Soms geeft het belezen personeel in de winkel hem een boekentip.

‘De Spaanse auteur Javier Marías kende ik niet, maar medewerker Frederike Scholing gaf me het advies eens iets van hem te proberen. Dat was een gouden greep, want zijn boeken zijn zo prachtig geschreven.’ Als hij een boek uit heeft komt hij graag in de winkel vertellen wat hij ervan vond.

‘Ik koppel dan mijn ervaringen terug, ook als ze wat minder positief waren. Ik krijg dan altijd weer nieuwe leessuggesties.’

Boeken Uitgeverij Conserve – oktober 2016

Het vermaarde boek van Cynthia Mc Leod terug in zijn groene jasje. Reeds 200.000 boeken werden van Hoe duur was de suiker? verkocht. De laatste 30.000 waren van de vier drukken van de filmeditie, die nu op zijn.

Op 23 oktober om 12.00 uur is een eerbetoon aan de beroemdste Surinaamse schrijfster in de Koningskerk in Amsterdam. De schrijfster, die op 4 oktober 80 wordt, komt daarvoor speciaal over uit New York waar ze Guest Professor is aan Baruch University. De toegang is gratis. Wie erbij wil zijn kan zich opgeven via info@conserve.nl Cynthia Mc Leod – Hoe duur was de suiker?

– Surinaamse historische roman, 304 pagina’s, € 20

In januari toerde Cynthia Abrahams met Cynthia Mc Leod op Curaçao. Zo ontstond het idee om een boek over haar collegaauteur te maken. In Het lot was mij gunstig gezind vertelt Cynthia Mc Leod voor het eerst openhartig over haar moeder, haar jeugd en hoe ze haar eerste boek publiceerde. Na de doorbraak in Nederland met de verfilmde historische roman Hoe duur was de suiker? publiceerde ze meer historische romans waarvan De vrije negerin Elisabeth en Zenobia – Slavin op het paleis de belangrijkste zijn.

Cynthia Abrahams – Het lot was mij gunstig gezind – Openhartige gesprekken met Cynthia Mc Leod, met 2 kleurkaterns, 136 pagina’s, € 12,50

Juweeltje voor een breed publiek: Hier is het paradijs nog niet verloren – Schrijvers over Bergen aan Zee – Van Gorter tot Van Dis. Met speciaal voor dit boek geschreven verhalen van Adriaan van Dis en Youp van ’t Hek en bijdragen van Saskia Noort en Joost Zwagerman. Portretten van Adriaan Roland Holst en Herman Gorter en een verhaal over het ontstaan van Bergen aan Zee. Lokale seller in Bergen en Bergen aan Zee. Hier is het paradijs niet verloren – Schrijvers over Bergen aan Zee – Van Gorter tot Van Dis (samenstelling Kees de Bakker), met foto’s van Cees Noort, 184 pagina’s, nu van € 20 voor € 5!

Uitgeverij Conserve In de boekhandel of portvrij te bestellen via info@conserve.nl

volgende maand in de boekenkrant In november besteedt de Boekenkrant aandacht aan het uitgeven van boeken. De traditionele manier van uitgeven is via een gevestigde uitgeverij die het hele proces van redactie, marketing en distributie bij de auteur uit handen neemt. Maar er zijn steeds meer alternatieve manieren: van publishing on demand tot self-publishing en uitgeverscollectieven. De Boekenkrant zet een aantal mogelijkheden op een rij.

Verder besteden we aandacht aan de biografie van Jan Six van Geert Mak en de autobiografie van Johan Cruijff.

Op de strippagina is er een interview met Barbara Yelin, die onlangs de belangrijkse Duitse stripprijs won.

In de bijlage van de Boekenkrant van november dit keer de BKJunior met daarin aandacht voor mooie, leuke en sfeervolle jeugdboeken om tijdens de feestdagen cadeau te doen.

De Boekenkrant verschijnt iedere eerste maandag van de maand en is voor de klant gratis verkrijgbaar in de betere boekhandel. Thuis ontvangen? Vul de bon in op pagina 2.

Uphill Battle boekpromotie tel +31 302231718 redactie@boekenkrant.com verkoop@boekenkrant.com De volgende Boekenkrant verschijnt 7 november 2016.

Thrillerauteur Jacob Vis, veelvuldig genomineerd voor de Gouden Strop en bekroond met de Diamanten Kogel in Vlaanderen in 2014 heeft in zijn derde Indische roman Merdeka! de spanning van de thriller en de bevlogenheid van de literaire roman gecombineerd. Na Tandem (over zijn grootvader) en Moerta (over zijn grootmoeder) is de oorlogsroman Merdeka! Roman over de Indonesische vrijheidsstrijd het derde deel in deze trilogie en het meest actuele omdat het boek speelt ten tijde van de Politionele Acties, de ‘vuile oorlog’. Wieteke van Dort ontving het eerste exemplaar. Vier sterren in NRC Handelsblad van Kester Freriks en drie sterren in Het Parool van John Jansen van Galen.

Jacob Vis – Merdeka! Roman over de Indonesische vrijheidsstrijd, telt 352 pagina’s en kost € 19,99

boekenkrant.com

oktober 2016 pagina 39

win een boek BOEKENKRANT.COM

win dit boek

SEPTEMBER 2015 PAGINA 39

WIN EEN BOEK

boekhandelsprijsvraag

OPLOSSING WOORDSUDOKU

WIN DIT BOEK

OPW

AA

OM

ND

ERJ

UR

IE

KEN

UR

OM

ERJ

KEN

AA

IE

ND

EZ

OPW

IE

KEN

ND

EZ

OPW

UR

AA

OM

ERJ

OM

EZ

Beantwoord de volgende drie vragen, knip deze bon uit en lever hem in bij je plaatselijke Boekenkrant-boekhandel (kijk voor de deelnemende boekhandels op p. 37). Onder de goede inzendingen wordt De Founding Fathers van Frans Verhagen verloot.

ND

UR

EZ

AA

KEN

OPW

ERJ

IE

ERJ

AA

OPW

ND

IE

EZ

KEN

UR

OM

OM

IE

KEN

UR

ERJ

OPW

EZ

AA

ND

AA

ND

UR

IE

KEN

OM

ERJ

OPW

EZ

OPW

EZ

OM

ERJ

UR

ND

IE

KEN

AA

KEN

ERJ

IE

OPW

EZ

AA

OM

ND

UR

© 2015 WWW.SUDOKU-VARIATIONS.COM

De oplossing van de Woordsudoku van augustus 2015 was:

BON

1. Welke van de onderstaande mannen was géén Founding Father?

mailadres

2. Hoe lang is George Washington president geweest?

OPWAAIENDE ZOMERJURKEN

WIN EEN BOEK

n James Madison n John Hancock n Abraham Lincoln

Naam

Frans Verhagen, De ­Founding Fathers, Uitgeverij ­Omniboek, ISBN 978 94 019 0769 9 (€ 19,99)

De Founding Fathers waren de grondleggers van de Verenigde Staten van Amerika. Na het ondertekenen van de Onafhankelijkheidsverklaring stelden ze de Amerikaanse grondwet op. Maar wie waren deze mannen?

De winnaar van deze Woordsudoku is Frans Leurs uit Apeldoorn.

Hij wint een jaarabonnement op de Boekenkrant. Gefeliciteerd!

Over de Boekenkrant De Boekenkrant biedt kwaliteit voor een breed publiek. Onze onafhankelijke redactie besteedt aandacht aan literatuur, spanning, jeugd, strips en non-fictie. Iedere eerste maandag van de maand verschijnt de papieren editie, die wordt verspreid via boekhandels, bibliotheken en scholen in Nederland en Vlaanderen. Tevens is het mogelijk om als particulier een abonnement te nemen en de Boekenkrant thuisgestuurd te krijgen. Daarnaast plaatst de redactie iedere dag het laatste boekennieuws op www.boekenkrant.com.

n Vijf jaar n Acht jaar n Tien jaar

plaats boekhandel

Lever deze bon uiterlijk 28 oktober in bij je plaatselijke boekhandel. Veel succes!

(Boekenkrant oktober-editie)

Robert Hilburn, Johnny Cash. De biografie, vertaling: Conny Sykora en Vera Sykora, Uitgeverij Het Spectrum, ISBN 978 90 003 4726 1 (€ 25,00)

In de veelgeprezen biografie van Johnny Cash vertelt Robert Hilburn het onverbloemde verhaal van een van de grootste sterren van de rock-’n-roll.

WIN DIT BOEK

Specials Naast de reguliere Boekenkrant verschijnen er ook regelmatig specials over verschillende thema’s.

BKJunior: 21 september 2015 BKKoken: 19 oktober 2015 BKStrips: 16 november 2015

■ Robert Allen Zimmerman ■ Robert Allen Cohen ■ Robert Allen Levy

2. Met welke country-zangeres was Johnny Cash jarenlang getrouwd?

MAILADRES

■ Dolly Parton ■ June Carter ■ Vivian Liberto

NAAM BOEKHANDEL

3. Welk nummer schreef Eric Clapton voor zijn geliefde Pattie Boyd?

PLAATS BOEKHANDEL

Lever deze bon uiterlijk 23 september in bij je plaatselijke boekhandel. Veel succes!

■ Layla ■ Motherless Child ■ Tears in Heaven

(Boekenkrant september-editie)

Oplossing boekhandelsprijsvraag september

OPLOSSING

WINNAAR

OPLOSSING

WINNAAR

PRIJSVRAAG

WIN DIT BOEK BIJ UW BOEKHANDEL!

Als Joy haar man Stefan ophaalt in de jachthut, staat ze oog in oog met het Old Boys Network. De stem van één van hen roept herinneringen op. Het is tijd om wraak te nemen.

Contact Uphill Battle Boekpromotie, Visschersplein 160, k22, 3511 LX Utrecht, Nederland.

Telefoon: + 31 30 2231718 Redactie redactie@boekenkrant.com Informatie over adverteren verkoop@boekenkrant.com Abonnementenservice abo@boekenkrant.com Online www.boekenkrant.com facebook.com/deboekenkrant twitter.com/boekenkrant

1. Welke musical, naar een boek van Sjoerd Kuyper, ging dit jaar in première?

Hotel De Grote L

We vroegen jullie in het augustus nummer drie boeken te noemen die John Green naast Paper Towns schreef.

Het Grote Misschien, 19x Katherine, Will Grayson en Een weeffout in onze sterren waren allemaal goed!

John Green, Paper Towns, vertaling: Aleid van EekelenBenders, Uitgeverij Lemniscaat, ISBN 978 90 477 0737 0 (€ 14,95)

Uit de vele goede inzendingen trokken wij Charlotte Veltman uit Den Haag. Zij wint een exemplaar van Paper Towns van John Green én een filmposter.

Gefeliciteerd!

Oplossing Boekhandelsprijsvraag augustus: 1. Hoe heet het nieuwste boek van Isabel Allende? Ripper.

2. Met wie schreef Tomas Ross zijn laatste thriller? Corine Hartman.

3. Hoe vaak per jaar verschijnt de Boekenkrant? 12x per jaar.

Renee Knight, Disclaimer, vertaling: Marion Drolsbach, Uitgeverij Ambo|Anthos, ISBN 978 90 263 2945 6 (€ 19,99)

Uit de vele goede inzendingen trokken wij Christa Lescher uit Almelo. Zij wint een exemplaar van Disclaimer van Renée Knight.

Gefeliciteerd!

MEDEWERKERS

Het team Hoofdredacteur: Anouk Abels Redactie: Nicole van der Elst, Floortje van Gameren, Nina Visser Medewerkers: Paul H.A.M. Abels, Selma van Aken, Abe Borst, Zofeyah Braam, Wendy Claes, Jacqueline Coppens, Laura van Dee, Wouter le Duc, Ika Gerritsen, Aefke ten Hagen, Lex Jansen, Elias Jonkers, Cok Jouvenaar, Dennis Kollaard, Mieke van Meer, Romy van den Nieuwenhof, Elisabeth van Nimwegen, Hans Pols, Patz van der Sloot, Michelle van Toorn, Tanja Wilming, Siebe Huizinga (redactie-adviseur).

2. Sjoerd Kuyper bracht ondanks een gouden boekje uit. Wat was de titel?

Het robotje van Schiphol Anouk Abels

Floortje van Gameren

Abe Borst

Wouter le Duc

Nicole van der Elst

Wendy Claes

Jacqueline Coppens

Aefke ten Hagen

Caroline van der Lee

Elisabeth van Nimwegen

Elias Jonkers

Michelle van Toorn

Titus Vegter

Nina Visser

Selma van Aken

Projecten: Caroline van der Lee

Vormgeving/ontwerp: Titus Vegter (titusvegter@chello.nl) Uitgever: Jan Louwers

De volgende Boekenkrant verschijnt op 5 oktober 2015

n Thomas Jefferson n George Washington n Benjamin Franklin

3. Welke prijs kreeg Kuyper in 2012 voor zijn gehele oeuvre?

Theo Thijssen-prijs

win dit boek

Welke drie schrijvers zijn in dit beeld verborgen? Stuur de drie namen voor 30 oktober 2016 naar redactie@boekenkrant.com met als onderwerp ‘Win een boek’. Onder de goede inzendingen wordt ­Lefbek van Anke Laterveer verloot.

Oplage 22.000

vorige keer

colofon

Sjoerd Kuyper, Lang leve Robin!, illustraties: Marije Tolman, Uitgeverij Lemniscaat, ISBN 978 90 477 0812 4 (€ 19,95)

Uit de vele goede inzendingen trokken wij ­Jantje Jonker. Zij mag een exemplaar van Lang leve Robin! van Sjoerd Kuyper ophalen bij Bruna Middenwaard in Heerhugowaard.

Gefeliciteerd!

winnaar

Anke Laterveer, Lefbek, Uitgeverij Pepper Books, 224 pagina’s, ISBN 978 90 206 0843 4 (€ 18,99)

Lefbek gaat over de social misfit Lise, die normaal wil zijn maar allesbehalve normaal is. Van haar emotioneel afwezige ouders tot haar liefdesleven: Lise lijkt gedoemd om steeds de plank mis te slaan.

winnaar

1. Wat is de echte naam van Bob Dylan?

NAAM

3. Wie heeft de Declaration of Independence geschreven?

win een boek

Specials Naast de reguliere Boekenkrant ­verschijnen er ook regelmatig ­specials over verschillende thema’s.

BKJunior: 7 november BKYA: 5 december BKStrips: 5 december

BON

COLOFON

naam boekhandel

Over de Boekenkrant De Boekenkrant biedt kwaliteit voor een breed publiek. Onze onafhankelijke redactie besteedt aandacht aan literatuur, spanning, jeugd, strips en non-fictie.

Iedere eerste maandag van de maand verschijnt de papieren editie, die wordt verspreid via boekhandels, bibliotheken en scholen in Nederland en Vlaanderen. Tevens is het mogelijk om als particulier een abonnement te nemen en de Boekenkrant thuisgestuurd te krijgen. Daarnaast plaatst de redactie regelmatig nieuwe artikelen op www.boekenkrant.com.

Beantwoord de volgende drie muzikale vragen, knip deze bon uit en lever hem in bij je plaatselijke Boekenkrant-boekhandel (kijk voor de deelnemende boekhandels op p. 37). Onder de goede inzendingen wordt Johnny Cash. De biografie van Robert Hilburn verloot.

Marjan van den Berg, Joy, Karakter Uitgevers, ISBN 978 90 452 1133 6 (€ 15,00)

Deze schrijver heeft last van een gespleten persoonlijkheid. Welke drie schrijvers zijn in dit beeld verborgen? Stuur de drie namen voor 28 september 2015 naar redactie@ boekenkrant.com met als onderwerp ‘Win een boek’. Onder de goede inzendingen wordt het boek Joy van Marjan van den Berg verloot.

oplossing

BOEKHANDELSPRIJSVRAAG

Beatrix Potter, Het verhaal van de gelaarsde poes, illustraties: Quentin Blake, Uitgeverij De Vier Windstreken, 72 pagina’s, ISBN 978 90 511 6577 7 (€ 18,95)

Wie waren de drie schrijvers met een gespleten persoonlijkheid in het oktobernummer? Het goede antwoord is: Mariette Zweers, Ronald Giphart en Anders Roslund.

Uit de vele inzendingen trokken we Paul van Haaren uit Haarlem. Hij wint een exemplaar van Het verhaal van de gelaarsde poes van Beatrix Potter.

Gefeliciteerd!

medewerkers Contact Uphill Battle Boekpromotie, ­Visschersplein 160, k22, 3511 LX Utrecht, Nederland.

Telefoon: + 31 30 2231718 Redactie redactie@boekenkrant.com Informatie over adverteren verkoop@boekenkrant.com Abonnementenservice abo@boekenkrant.com Telefoon: + 31 172 476085 Online www.boekenkrant.com facebook.com/deboekenkrant twitter.com/boekenkrant instagram.com/boekenkrant

Oplage 22.000

Het team Hoofdredacteur: Anouk Abels Eindredacteur: Nina Visser Redactie: Nicole van der Elst, Hugo Jager Medewerkers: Selma van Aken, Tike de Boer, Bas van den Boogaart, Abe Borst, Zofeyah Braam, Wendy Claes, Tanya Commandeur, Jacqueline Coppens, Laura van Dee, Jeroen van Esch, Floortje van Gameren, Ika Gerritsen, Aefke ten Hagen, Ezra Hakze, Alex Hoogendoorn, Lex Jansen, Cok Jouvenaar, Mieke van Meer, Nora van Ouwerkerk, Jesse Poiesz, Hans Pols, Emma Ringelding, Patz van der Sloot, Robin Vinck, Sonja Wessels, Tanja Wilming, Siebe Huizinga (redactie-adviseur).

Projecten: Caroline van der Lee Vormgeving/ontwerp: Titus Vegter (titusvegter@chello.nl) Uitgever: Jan Louwers De volgende Boekenkrant verschijnt op 7 november 2016.

Anouk Abels

Selma van Aken

Abe Borst

Wendy Claes

Wouter le Duc

Nicole van der Elst

Ika Gerritsen

Ezra Hakze

Alex Hoogendoorn

Hugo Jager

Caroline van der Lee

Nora van Ouwerkerk

Jesse Poiesz

Titus Vegter

Nina Visser

boekenkrant presenteert

20 november: filmvertoning Schone handen met bestsellerauteur René Appel

René Appel

Tessa Posthuma de Boer

Op 20 november 2016 is bestsellerauteur René Appel te gast in AnnexCinema te Woerden bij de vertoning van de verfilming van zijn boek Schone handen. Aansluitend zal hij geïnterviewd worden door de Boekenkrant. Het boek Schone handen kan voor de liefhebbers door de auteur gesigneerd worden.

Schone handen, 20 november 2016, 16.00 uur. AnnexCinema, Rosmolenlaan 1, 3447 GL Woerden. € 9,50. Reserveren via www.annexcinema.nl Kijk ook op www.boekenkrant.com