BKGeschiedenis oktober 2021 by Redactie Boekenkrant

OKTOBER 2021 – DE BESTE BRON VOOR GESCHIEDENISBOEKEN

AAN HET WERK Met James Kennedy, Margot Dijkgraaf en Schaduw van Toet

2 | BKGESCHIEDENIS | OKTOBER 2021

OP DE COVER

OPENING

Thema: ‘Aan het werk’

Op grote schaal werden kinderen vanaf het zesde levensjaar ingezet om stukjes stof tussen gevaarlijke machines weg te halen.

et thema van de Maand van de G eschiedenis is dit jaar ‘Aan het werk’. Waar denk je dan aan? Met dit thema in combinatie met arbeidsprocessen door de eeuwen heen is de kans groot dat historici met de Industriële Revolutie komen aanzetten. In deze periode (ca. 1750-1900) werd tenslotte de basis gelegd voor onze huidige westerse industriële maatschappij. Op de voorkant van deze special zie je jonge kinderen die in textielfabrieken moesten werken. Op grote schaal werden ze vanaf het zesde levensjaar ingezet om stukjes stof tussen gevaarlijke machines weg te halen. Onveilig, maar noodzakelijk voor het gezinsinkomen. Tegenwoordig komt kinderarbeid in delen van de wereld nog steeds voor en dat terwijl over het algemeen de opvattingen over werk zijn veranderd. Zo kun je op verschillende manieren naar dit interessante thema kijken. Waar wacht je nog op? Aan het werk!

Vrouwen Schrijven Geschiedenis Oktober 2021 is de eerste maand dat het initiatief Vrouwen Schrijven Geschiedenis optreedt. Vijf verschillende auteurs, te weten Brigitte de Swart, Dido Michielsen, Machteld Siegmann, Lisa Weeda en Lianne Damen, vertellen je graag over het nut van historische romans. Brigitte de Swart is voor dit artikel de woordvoerder.

aarom zijn jullie bij elkaar gekomen? ‘De romans van de vijf auteurs van Vrouwen Schrijven Geschiedenis zijn net voor of tijdens de coronacrisis verschenen. Activiteiten op locatie, zoals boekenbeurzen en optredens in boekhandels en bibliotheken, kwamen stil te liggen. Dat bemoeilijkte de promotie van de debuutromans. Bij mij en Lianne Damen ontstond het idee om zelf het heft in handen te nemen en met vijf nieuwe stemmen in de literatuur van verschillende uitgeverijen de krachten te bundelen. Met de historische roman als kloppend hart, waarin toevalligerwijs steeds een vrouw de hoofdrol speelt. Met ons collectief willen we niet alleen onze eigen romans promoten, maar ook de historische roman als genre in de schijnwerpers zetten. De belangstelling voor dit genre neemt toe en de relevantie ervan wordt steeds meer erkend. Marita Mathijsen, emeritus hoogleraar Nederlandse Letterkunde, noemde historische romans ooit “een middel om het heden te begrijpen en te analyseren”.’ Wat willen jullie zoal doen in Nederland? ‘De aftrap was op 25 september; in oktober treden we onder

meer op in Het Lichtruim Theater in Bilthoven (28 oktober). Dat gebeurt in samenwerking met boekhandels. Tijdens de literaire ontmoetingen dwalen we in gesprekken met elkaar en het publiek door de tijd heen, onder leiding van een interviewer. Van het slavernijverleden in Suriname tot de jaren tachtig van de negentiende eeuw. Wat is onze persoonlijke fascinatie met het tijdperk uit onze romans? Waarom kozen we voor fictie? In hoeverre is ons werk vergelijkbaar en wat valt eruit mee te nemen naar het heden? We sluiten de bijeenkomsten af met signeersessies, een boekenborrel en de mogelijkheid om ons als schrijvers persoonlijk te spreken. ‘Vrouwen Schrijven Geschiedenis is wat ons betreft geen statisch schrijverscollectief. Naar aanleiding van de eerste optredens gaan we bekijken hoe we het concept verder kunnen ontwikkelen. Door bijvoorbeeld het aantal schrijvers uit te breiden, zouden we optredens op thema en in kleinere samenstelling kunnen aanbieden. Het zou mooi zijn als we daaraan ook historische locaties kunnen koppelen, zodat de historie nog meer nadruk krijgt.’ vrouwenschrijvengeschiedenis.nl

3 | BKGESCHIEDENIS | OKTOBER 2021

REDACTIONEEL

KORT NIEUWS

IN DEZE KRANT

Familie geschiedenis

KLAAS HENDRIK SLUMP

REMBRANDT

HANS DOODERER

+++ Voor het eerst in lange tijd is er nog nooit eerder gepubliceerd werk van schrijver Godfried Bomans (1913-1971) gevonden. Het gaat om het sprookje De gierige koning, over een vorst Genealogie, onderdie de dood ontmoet. Het wordt zoek naar je voorouvolgend jaar uitgegeven, met ders, zou een apart illustraties van Thé Tjongstudievak moeten Khing. In december, als de worden. Ten eerste vijftigste sterfdag van Bomis het erg leerzaam ans wordt herdacht, worden de voor de deelnemers om te weten details over de vondst bekendin welke archieven je terechtgemaakt. +++ De Thea Beckmanprijs 2021 is uitkunt en hoe je omgaat met de gereikt aan Jean-Claude van Rijckeghem, voor informatie, maar er zit nog een andere kant aan: een onderzoek zijn boek IJzerkop. Deze historische jeugdroman naar jezelf. Waar studenten in gaat over Stans, die wegloopt en in Parijs in het psychologische studierichtingen leger van Napoleon terechtkomt. Ze moet daar zelfonderzoek moeten verrichverborgen zien te houden dat ze ten, zou het bij Geschiedenis en een vrouw is. Het boek slaagt aanverwante cultuurstudies er volgens de jury in jongeren verplicht moeten zijn om genemee te nemen naar de tijd dat alogie te bedrijven. Hoe leuk het normaal was dat andere is het om te ontdekken waar mensen beslissingen namen je familie vandaan komt en over jouw leven als vrouw. +++ welke karaktereigenschappen De Engelse vertaling van ’t Hooge nest, getiteld je geërfd hebt? Deze oktoberThe Sisters of Auschwitz, van Roxane van Iperen maand leent zich uitstekend kwam afgelopen maand binnen op nummer 2 om je te verdiepen in boeken over familiegeschiedenis. Neem op de bestsellerlijst van The New Margot Dijkgraaf (p.14), die plotYork Times. Het boek, over seling parallellen zag met haar twee vroegere bewoners van onbekende grootvader. Op de het huis waarin Van Iperen pagina hiernaast kunnen de vijf nu woont, wordt ook vervrouwen in het nieuwe schrijfilmd door Carice van Houten verscollectief Vrouwen schrijven en Halina Reijn. +++ Komend geschiedenis je er vast ook meer voorjaar is de tentoonstelling Revolusi! in het over vertellen. Ben je gewoon Rijksmuseum te zien, over de Indonesische benieuwd naar andermans onafhankelijkheidsstrijd (1945-1950). Aan de geschiedenis? Doe dan mee aan hand van documenten in collecties uit diverse de speciale geschiedenisboekenlanden, wordt de eigentijdse visuele en mateclub (p.19) en stel je vragen daar! riële cultuur van de Indonesische revolutie in mireille@boekenkrant.com beeld gebracht. +++

JAMES KENNEDY 4 Essayist James Kennedy over zijn kijk op het Nederlandse arbeidsethos. FOTOGRAFIE EN ITALIË 7 Raffaella Romagnolo neemt je in de historische roman Antonio’s oog mee door de geschiedenis van de eenwording van Italië. BKGESCHIEDENIS TIPT 9 De redactie tipt drie boeken met arbeidsmigratie als thema. LIBRIS GESCHIEDENIS PRIJS 10 De genomineerden van de Libris Geschiedenis Prijs vertellen over hun boek. HIERNAMAALS 13 Catherine Wolff schrijft met Hierna een cultuurgeschiedenis over de hemel. MARGOT DIJKGRAAF 14 In een koffertje van haar grootvader doet Dijkgraaf een bijzondere ontdekking die haar doet beseffen dat ze meer met haar eerdere generatie gemeen heeft dan ze wist. SCHADUW VAN TOET 17 Een jeugdboek zonder bovengrens? Lida Dijkstra hervertelt in Schaduw van Toet het verhaal van de familie van Toetanchamon. LEESCLUB 19 PRIJSVRAAG 19 COLOFON 19

HOGENBIRK EN ROOZEN

4 | BKGESCHIEDENIS | OKTOBER 2021

INTERVIEW

JAMES KENNEDY

‘Ik mis de vloeibaarheid van het leven’ ‘Nederlanders zijn zeker geen luiaards, wat ik eerst wel dacht.’ De Amerikaans-Nederlandse hoogleraar Moderne Nederlandse Geschiedenis aan de Universiteit Utrecht James Kennedy neemt je in het essay voor de Maand van de Geschiedenis Aan het werk mee in de recente Nederlandse geschiedenis van het arbeidsethos én hij beschrijft zijn eigen ervaringen met werkend Nederland sinds hij in 2003 de overstap maakte van de Verenigde Staten naar Nederland. DOOR HUGO JAGER

‘N

ederlanders vinden werk belangrijk, ze willen graag presteren en ze kunnen bezwijken onder de stress van het werk. Toch zijn ze vanuit Amerikaans optiek betrekkelijk relaxed,’ zegt Kennedy. Hij ziet in zijn essay duidelijk de plussen en minnen van het Nederlandse werkethos. ‘Vooral het belang van vakanties heb ik echt van de Nederlanders geleerd. Ik vond dat eerst wel aardig, maar niet belangrijk. Nu koester ik mijn vrije dagen en mijn vrije tijd. Waar ik wel moeite mee heb is het strakke agendabeheer in Nederland. Dat je overal een afspraak voor moet maken. De spontaniteit, de vloeibaarheid van het leven, dat mis ik.’

Ook over de balans tussen werk en privé heeft de hoogleraar gemengde gevoelens. ‘Dat is in Nederland sterk afgebakend en moet je eigenlijk niet mengen. Enerzijds mooi omdat het ervoor zorgt dat je geen overuren maakt, anderzijds maakt het je leven ook minder uit één stuk. Ik vind werk ook een deel van mij, waarom zou je dat nou zo strak scheiden? Alsof mijn professionele leven niets te maken heeft met mijn persoonlijke leven of andersom. In Amerika is het bijvoorbeeld gebruikelijker om studenten vaak thuis uit te nodigen. Dit persoonlijke contact met studenten zie ik als een verlenging van het samenwerken aan de universiteit.’ Net als in het echte leven lopen in het essay werk en privé eigenlijk door elkaar: persoonlijke

5 | BKGESCHIEDENIS | OKTOBER 2021

‘Je ziet dat mensen werken nog steeds heel belangrijk vinden. Het idee leeft dat je dan geen parasiet bent.’ beschouwingen vermengt Kennedy met historische waarnemingen. ‘Ik merkte dat ik dat leuk vond om te doen, leuker dan ik dacht. Het was voor mij een echte uitdaging om dit te schrijven. Meestal wil ik als historicus een bepaalde afstand bewaren, maar nu kon ik als het ware mezelf meenemen in de geschiedenis. Ik denk ook dat mensen die persoonlijke benadering op prijs stellen. Omdat je dan niet uit de hoogte vertelt hoe de geschiedenis is gegaan, maar dat je er zelf ook middenin staat, dat je zelf ervaringen hebt om te delen.’

MARCO BAKKER

Historisch perspectief Voor pakweg de laatste twintig jaar kon de schrijver inderdaad volop uit eigen ervaringen putten. Anders was dat bij de wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog. Het essay laat zien dat in die tijd hard werken vooral voortkwam uit gemeenschapszin. Nederland moest er weer bovenop komen, en iedereen die kon, moest daaraan bijdragen. Met de opkomst van de welvaartsstaat zag je een verschuiving van de gemeenschap naar het individu. ‘Welzijn krijgt vanaf het midden van de jaren ’60 een echt persoonlijke invulling. Er kwam een verschuiving van wij naar ik. Het individu en persoonlijke zingeving kwamen meer centraal te staan. Het is niet alsof het individu er niet toe deed in de jaren ’50, maar een decennium later voerde het toch meer de boventoon.’ In 1975 plugt professor J.P. Kuiper van de Vrije Universiteit voor het eerst het idee van een basis inkomen. Die zingeving moest komen vanuit je ‘persoonlijke menswording’, dat kon door

allerlei tijdsbestedingen als ‘slapen, reizen, eten, bankwerken, weven, vrijen of inkopen doen’. Dit idee van een basisinkomen duikt regelmatig opnieuw op. Zo ook in 2014 door het boek Gratis geld voor iedereen van Rutger Bregman. Toch ziet Kennedy het niet al te snel van de grond komen. ‘Je ziet dat mensen werken nog steeds heel belangrijk vinden. Het idee leeft dat je dan geen parasiet bent. Je betaalt voor je eigen levenskosten en dat hoort zo. Het houdt je van de straat. Ledigheid is des duivels oorkussen, dat is een idee dat er nog altijd inzit bij Nederlanders. Wat voor betekenis geef je je leven als je niet werkt?’ Toch is het idee van een basisinkomen volgens Kennedy ook weer niet ondenkbaar. ‘Sinds de jaren ’80 zien we een trend dat we werken minder belangrijk vinden. En mocht het zo zijn dat door technologische ontwikkeling minder arbeid nodig is, dan denk ik toch dat het er uiteindelijk wel van zal komen.’ Meer leren Heeft het onderwerp arbeids ethos nog wat meer arbeids inzet van historici nodig? ‘Ja, dit is een van de weinige studies over arbeidsethos in Nederland. En het is een essay, dus niet heel diepgaand. Ik ben ervan overtuigd dat de Nederlandse verhouding tot werk heel veel zegt over de samenleving. Veel meer dan ik van tevoren had verwacht. Hoe men denkt over werk zegt ontzettend veel over de samenleving. Het zegt veel over waarden. Waar sta je voor, wat vind je belangrijk voor jezelf en voor de samenleving, wat is voor jou het belangrijkste in het leven? Door de verhouding ten opzichte van werk te volgen, kun je veel meer over Nederland leren. En dat is zeker de moeite waard om te doen.’ Tijdens de Maand van de Geschiedenis is het essay te koop in de boekhandel. Kijk voor meer informatie op www.maandvandegeschiedenis.nl

James Kennedy, Aan het werk, Uitgeverij Prometheus i.s.m. Stichting CPNB, 64 pagina’s (€ 4,99)

Terug naar toen

In de voetsporen van mijn grootvader Een innemende kleine familiegeschiedenis en een ode aan de rebelse vrouw

De tuinen van Buitenzorg ‘Brokken brengt elke zin tot leven. De tuinen van Buitenzorg is vintage non-ﬁctie van een internationaal gewaardeerd vakman.’ ••••• – DE STANDAARD

Het monsterschip Toen Tromp admiraal werd stond de Nederlandse zeemacht op verlies, twee jaar later behaalde hij een historische overwinning. Hoe was dat mogelijk?

Verleden van Nederland De nationale geschiedenis nu eens niet als een reeks feiten, maar als boeiend verhaal

7 | BKGESCHIEDENIS | OKTOBER 2021

RECENSIE

RAFFAELLA ROMAGNOLO

Schoonheid in onscherpte ‘Vele jaren na die ochtend in april waarop alles begon, toen hij onverwacht, maar voor de zoveelste keer oog in oog stond met de dood, realiseerde fotograaf Antonio Casagrande zich dat het leven altijd onscherp blijft.’ DOOR TANJA WILMING

o begint de inmiddels tweede roman van schrijfster en lerares Italiaans en geschiedenis, Raffaella Romagnolo. Met haar debuut, Een verloren vriendin, werd ze al genomineerd voor de literaire Italiaanse prijs Premio Strega in 2019, dus ook nu verwachten we weer een scherp, literair hoogstandje. Antonio Casagrande groeit op in het weeshuis Pammatone in Genua. Hij wordt flink gepest en de kans dat hij door een familie geadopteerd wordt of door een boer als knecht wordt gekozen, is klein. Wie zit er nou te wachten op Antonio, die aan één oog blind is? Maar op zijn twaalfde wordt hij tot zijn verbazing door fotograaf Alessandro Pavia als assistent gekozen. Samen reizen ze door Italië, om portretten te maken van Garibaldi-strijders. Als Antonio zijn eerste foto’s mag maken en door de lens naar de geportretteerde kijkt, begint zijn blinde oog te flikkeren en ziet hij hoe die persoon zal gaan sterven. De grote vraag is gelijk wat Antonio zal doen met zijn gave en in zijn rol als fotograaf. De achterflap doet eigenlijk afbreuk aan de inhoud van deze roman. Gaat het om een fantasieboek? Is een bovennatuurlijke afwijking

‘Dit verhaal heeft meerdere dimensies en onvergetelijke personages die in hun eentje een hele roman zouden kunnen beslaan.’

hoogtijdagen van de natteplaatfotografie, toen het maken van een afdruk aan de hand van een glasnegatief nog de vaardigheid van een goochelaar vergde, kon je de broddelaars herkennen aan de onvolkomenheden in de hoeken.’ Bijwoorden, bijzinnen en bijvoeglijk naamwoorden; Romagnolo heeft het niet alleen in de inhoud over een vorm van kunst, ze beoefent zelf ook een kunstvorm uit. En dit alles tegen de achtergrond van de eenwording van Italië tussen 1867 en 1915. Onder leiding van generaal Garibaldi hervormt dit land zich op politiek, bij een personage nodig om een economisch en maatschappelijk verhaal neer te zetten? Deze vra- vlak. Met de vele roodhemden, gen speelden door mijn hoofd, ook wel i Mille genoemd, strijdt terwijl ik na het lezen van de Garibaldi voor de vrijheid van laatste pagina me volledig kon Italië. Antonio en zijn leermeesaansluiten bij de recensie van ter Pavia mogen op een zeker Critica Letteraria: ‘Een historimoment deze generaal en zijn sche roman, een coming-of-ageaanhangers zelfs fotograferen. roman en een familieroman Concluderend brengt de schrijftegelijk: dit verhaal heeft meerster van dit boek schoonheid dere dimensies en onvergetelijke in onscherpte. In een enervepersonages die in hun eentje rende tijd in de geschiedenis een hele roman zouden kunnen portretteert zij uiteenlopende beslaan.’ karakters die allemaal heftiNiet alleen de inhoud van het gere levens hebben geleid dan verhaal is zo veel menig ander, maar mooier dan vertoch een tederheid wacht, ook de vorm met zich mee weten van het verhaal te blijven dragen. draagt veel schoonAntonio’s gave is heid. Tutto Libri: ‘ Een een rode draad door roman waarin vorm het verhaal, maar en inhoud fenometegen de achternaal zijn’. Dat klopt, grond van een verwant de schrijfwijze anderend land, is van deze auteur heeft dat misschien niet iets weg van een eens de belangkunstwerk. Vanaf rijkste boodschap het eerste hoofdvan Romagnolo. stuk word je als lezer Raffaella Romagnolo, Een aanrader die je gegrepen door de op zowel vorm als Antonio’s oog, vertamanier waarop de inhoud zeker niet ling: Hilda Schraa, zinnen op papier zijn Uitgeverij Signatuur, snel uit het oog gezet: ‘Tijdens de verliest. 320 pagina’s (€ 22,99)

PAUL R EM

JACOB SL AVENBURG

Haagse huizen van Oranje

Het Renaissancewonder

Bakermat van een nieuw mensen wereldbeeld

HAAGSE HUIZEN VAN ORANJE Paul Rem

Koninklijke paleizen, villa’s en

Dit fraai geïllustreerde boek

zelfs een ‘gewoon’ rijtjeshuis.

bevat levendige verhalen

Het heeft Den Haag gemaakt

over kunstenaars, filosofen,

tot de elegante hofstad die

monniken en pausen uit de

het nog altijd is. Royalty-

Renaissance. Een tijd waarin

kenner Paul Rem vertelt over de roemrijke geschiedenis van de vorstelijke verblijven

HAAGSE HUIZEN VAN ORANJE Paul Rem

en hun bewoners. Gebonden 256 blz. € 34,99

beeldende kunst en literatuur j ac o b s l av e n b u rg

HET R E NA I S S A N C E WO N D E R b a k e r m at mens

van

een

nieuw

wereldbeeld

een huwelijk aangingen en waarvan wij nu de erfenis hebben ontvangen. Gebonden 184 blz. € 24,99

Verkrijgbaar via

uw boekhandel of

www.walburgpers.nl

NO. 13, SEPTEMBER 2021, € 4,– WWW.MILITAIRECOURANT.NL

MILITAIRE COURANT

NU VERSCHENEN! Militaire Courant editie september 2021.

Met o.a. Onbekende Helden, Weg uit Afghanistan, en Verloren Luchtruim

HOOFDKRIJGSMACHTRAADSMAN ERWIN KAMP OVER ZINGEVING ROND AFGHANISTAN, P.4

Onbekende Helden, Derk Boswijk en Verloren luchtruim DEFENSIE

Kijk voor meer informatie op www.militairecourant.nl.

WEG UIT AFGHANISTAN

9 | BKGESCHIEDENIS | OKTOBER 2021

BKGESCHIEDENIS TIPT

Heen en weer Migratie en arbeid gaan al eeuwenlang hand in hand. Mensen verhuizen naar andere steden, landen en soms zelfs continenten om te kunnen werken. Op deze tippagina lichten we drie boeken uit die allen over migratie, reizen en verre bestemmingen gaan. INGE KOMMEREN

Gustaaf Peek, A.D., Uitgeverij Querido, 352 pagina’s (€ 23,99)

Lo van Driel, Duitse passanten, Uitgeverij Wereldbibliotheek, 288 pagina’s (€ 24,99)

Kenan Akyil, Baardman. Op zoek naar mijn geschiedenis, Uitgeverij Lannoo, 224 pagina’s (€ 21,99)

e Republiek der Nederlanden is in 1597 nog maar jong als zij grote schepen oostwaarts stuurt op zoek naar nieuwe specerijeneilanden, om zo niet meer via Portugal te hoeven handelen. Het leven aan boord van deze schepen is ruig, gevaarlijk en vaak kort. In de nieuwe roman A.D. van Gustaaf Peek krijg je als lezer een inkijk in het leven van de jongens, mannen en vrouwen aan boord van zo’n schip. Iedereen is aan boord om hun eigen redenen, en met hun eigen geheimen. De reis vormt een keerpunt in de geschiedenis, niet alleen voor Nederland, maar ook voor de bewoners van het eiland waar het schip aanmeert, die vreemdelingen hun kust zien naderen. Peek schrijft op adembenemende wijze: ‘[…] wanneer ze, even ontsnapt aan haar taken, zo ferm over zee uitkeek dat haar ogen haar dreigden te ontglippen.’ Niet alleen een aanrader voor de liefhebber van VOC-geschiedenis, maar ook voor lezers die van poëtische en meeslepende romans houden. Heimwee naar verre landen Liever meer geschiedenis en minder roman? Duitse passanten van Lo van Driel vertelt je de interessante, beweeglijke geschiedenis van reizen van, in en naar Duitsland, met name door Duitsers. Zo lees je over de rondreizen die Hitler maakte in en rond Frankrijk en België ten tijde van de oorlog, en zijn tour van Parijs na de overwinning. Ook lees je over Barend Cornelis Koekkoek, een Nederlandse schilder uit de Romantiek, die

heel Europa rondreisde op zoek naar mooie landschappen en uiteindelijk neerstreek in Kleef. Van Driels schrijfstijl is vermakelijk en toegankelijk, en hij presenteert alle kanten van zijn onderzoek, zowel de feiten als de verschillende getuigschriften die soms niet overeenkomen. Aan de hand van verhalen, chronologisch geordend, laat van Driel zien waarom Wanderlust en Fernweh, reislust en het verlangen naar verre landen, echt typisch Duitse woorden zijn. Terug naar je wortels Kenan Akyil’s boek Baardman gaat, in tegenstelling tot Duitse passanten, over één reis, en één leven, weliswaar verbonden aan vele levens. Akyil gaat op zoek naar zijn wortels in Turkije, naar het verhaal van zijn opa Mükremin, die op jonge leeftijd vertrok naar België voor een betere toekomst. Hij kende de naam van de plaats waar hij woonde niet, noch de taal, maar werkte hard in de mijnen om zo iets op te bouwen voor toekomstige generaties. Hij noemde zich Baardman, en maakte veel mee: hij breidde zijn gezin uit, verloor zijn vrouw twee keer, kreeg kleinkinderen, verloor een kleinkind, bad iedere dag vijf keer, en raakte uiteindelijk verlamd in een auto-ongeluk waardoor hij alleen nog met zijn ogen kon bidden. Akyil vertelt op uiterst persoonlijke wijze de geschiedenis van zijn opa, door de lezer mee te nemen vanuit Turkije naar België. Het vertelt niet alleen het verhaal van Mükremin, maar ook van de generaties die na hem volgden, en vooral ook het verhaal van Kenan, die zijn opa eert en ook om hem rouwt.

10 | BKGESCHIEDENIS | OKTOBER 2021

LIBRIS GESCHIEDENIS PRIJS

Philip Dröge, Moederstad. Jakarta, een familiegeschiedenis, Uitgeverij Het Spectrum, 448 pagina’s (€ 24,99)

Jelle Gaemers, Willem Drees. Daadkracht en idealisme, Uitgeverij Boom, 480 pagina’s (€ 34,50)

Margriet van der Heijden, Denken is verrukkelijk, Uitgeverij Prometheus, 432 pagina’s (€ 39,99)

Het beste geschiedenisboek van het jaar Ook deze oktobermaand wordt weer de Libris Geschiedenis Prijs voor het beste geschiedenisboek van het afgelopen jaar uitgereikt. Op 31 oktober horen de genomineerden in de uitzending van radioprogramma OVT wie de gelukkige winnaar is. Waar gaan de boeken op de shortlist van dit jaar over? Wij vroegen het aan de vijf genomineerden. Philip Dröge over Moederstad: ‘Mijn werk gaat over afkomst, verleden, goed en kwaad en vooral het grote gebied ertussen. Mensen komen na lezingen naar me toe en zeggen dat ze dankzij dit boek ook in hun eigen Indische verleden zijn gedoken. Daarbij hoor ik vaak hetzelfde verhaal in vele versies: Indië was een wonderkabinet van gebeurtenissen en mensen. Een verrassende ontdekking was dat ik een slavin onder mijn voorouders heb. En hoe moeilijk het was om vervolgens iets over haar te vinden in de archieven. Van die frustratie

heb ik een deugd gemaakt, het hoofdstuk over haar gaat over niet-weten, wat voor mij als veelvraat van feiten een nieuwe ontwikkeling was. Door haar ben ik me meer in slavernij gaan interesseren, vooral de Aziatische variant. Ik vind het uiteraard een eer dat ik genomineerd ben. Prijzen zijn geweldig als je ze wint, onbelangrijk als je verliest.’ Jelle Gaemers over Willem Drees: ‘De lezer zal onvermijdelijk vergelijkingen treffen met de huidige politieke situatie. Wat kunnen de politici van nu leren van de politieke stijl en het leiderschap van Drees? Zijn bereidheid tot samenwerking

en zijn goede gevoel voor het juiste compromis kunnen zijn verre opvolgers nog altijd tot voorbeeld dienen. Anderzijds zal men ook zien dat sommige problemen van alle tijden zijn. Ook Drees worstelde met gecompliceerde kabinetsformaties en met fractievoorzitters die minder dualistisch waren ingesteld dan hij. De “per ongeluk” openbaar geworden zogenoemde zuurkastnotulen over de Greet Hofmans-affaire zijn de droom van een biograaf: uitvoerige handgeschreven aantekeningen over pittige discussies in de ministerraad, die destijds niet in de gewone notulen terecht mochten komen. Ze werpen een ongekend scherp licht op de dynamiek in de ministersploeg

11 | BKGESCHIEDENIS | OKTOBER 2021

David Van Reybrouck, Revolusi. Indonesië en het ontstaan van de moderne wereld, Uitgeverij De Bezige Bij, 656 pagina’s (€ 39,99)

Sandra Langereis, Erasmus, dwarsdenker. Een biografie, Uitgeverij De Bezige Bij, 752 pagina’s (€ 39,99)

en op de geïsoleerde positie die Drees innam, en bieden ook een verrassende inkijk in zijn omgang met een halsstarrige koningin Juliana. De zuurkastnotulen leveren prachtige citaten op; ik heb er in het korte bestek van één hoofdstuk eigenlijk nog te weinig gebruik van kunnen maken.’    Margriet van der Heijden over Denken is verrukkelijk: ‘In 2015 verscheen een stripboek over de in Wenen geboren Paul Ehrenfest (1880-1933), die een befaamd natuurkundehoogleraar in Leiden werd. Zijn vrouw, de in Petersburg opgegroeide Tatiana Ehrenfest- Afanassjewa (1876-1964), schuifelde in die strip zwijgend op de achtergrond. Het kenmerkte de vaak problematische kijk op vrouwen en werk in Nederland. Tot voor kort werd Afanassjewa, die als hoogleraarsvrouw in Leiden niet uit werken mocht, haast steevast in die rol van huisvrouw geplaatst. In werkelijkheid was ze in haar enorme, door haarzelf ontworpen huis een actief wisen natuurkundige – met steun van Ehrenfest. ‘Denken is verrukkelijk laat zien

hoe vernieuwend Afanassjewa’s ideeën waren én hoeveel plezier zij en Ehrenfest samen in “denken” hadden. Afanassjewa’s correspondentie met uiteenlopende geleerden, waaronder Einstein, was daarbij een verrassende ontdekking. Met dit boek wil ik laten zien hoezeer de turbulente levens van Ehrenfest en Afanassjewa met elkaar vervlochten waren, recht doen aan Afanassjewa, én duidelijk maken dat wetenschap niet louter uit ontdekkingen door eenlingen bestaat, maar nog veel vaker gaat over samenwerken en discussiëren – zoals zij in Leiden deden met geleerden uit de hele wereld.’ David Van Reybrouck met Revolusi: ‘In het boek gaat het vooral om het onverwerkte en veel te weinig bekende koloniale verleden van Nederland in Indonesië. Revolusi vertelt het verhaal van de dekolonisatie aan de hand van de allerlaatste getuigen. De lezer gaat aan de slag met de politionele acties, maar ook met de laatste decennia van de koloniale tijd en de bezetting door Japan. Wat mij echt heeft verbijsterd, is hoe weinig

Nederlanders afweten van hun eigen koloniale geschiedenis. Het was wereldgeschiedenis, maar vandaag lijkt het alom vergeten en wordt het nauwelijks onderwezen. Indonesië was het eerste land dat na de Tweede Wereldoorlog zijn onafhankelijkheid uitriep. De wereldwijde dekolonisatiebeweging, toch een van de grote mondiale gebeurtenissen uit de twintigste eeuw, kwam in Nederlands-Indië op gang. In 1945 riep Soekarno de onafhankelijkheid uit, in 1955 organiseerde hij het eerste wereldcongres zonder het Westen: de beroemde conferentie van Bandung. Die heeft een grote invloed gehad op Afrika, de Arabische wereld, de VN, maar ook op de VS en de EU.’ Sandra Langereis over Erasmus, dwarsdenker: ‘Via het leven van Erasmus ervaart de lezer hoe onmisbaar en kwetsbaar literatuur en wetenschap zijn als drijvende krachten in de geschiedenis. Erasmus ging op een modernere manier om met wetten en verboden in heilige boeken dan veel christelijke, joodse en islamitische gelovigen van nu doen. Ik ontdekte dat Erasmus niet alleen geliefd en gehaat werd als ’s werelds allereerste bestsellerauteur die hypocriete priesters en machtsgeile pausen fileerde in de Lof der zotheid. Hij werd ook verafgood en verguisd als progressieve bijbelhistoricus toen hij een revolutionaire methode ontwikkelde om de Bijbel kritisch te leren lezen. Ik vond het fantastisch om brieven te vinden van zijn lezers. Hij kreeg hatemail van fundamentalisten en inquisiteurs, die al zijn boeken verboden, en fanmail van gewone mannen en vrouwen, die merkten dat hij het christendom moderniseerde. Zo kan je als historicus uitzoeken wat Erasmus’ boeken teweegbrachten in de toenmalige samenleving, terwijl je tegelijkertijd de actualiteit van Erasmus’ denken concreet kunt maken.’

Lees jezelf terug in de tijd met de boeken van Uitgeverij de Brouwerij

100 jaar:

Abraham Tuschinski’s laatste reis 200 jaar:

De Tromslager, gedeserteerd uit het leger van Napoleon Het Theater Tuschinski in Amsterdam bestaat 100 jaar! Deze boeiende en meeslepende historische roman is een fijne must-read voor wie geïnteresseerd is in de Joodse geschiedenis en met name in die van de succesvolle zakenman Abraham Tuschinski, die in 1904 als 17-jarige arme Poolse Jood per trein naar Rotterdam kwam en een bioscoopimperium stichtte.

Hoe moest men overleven tijdens de heerschappij van Napoleon in een periode van oorlog, armoede en epidemieën? De Zwitserse Adam zoekt zijn geluk in de Nederlanden, waar hij in 1790 tromslager wordt bij het Staatse leger. Na de verovering door de Fransen sluit hij zich aan bij het Bataafse leger en raakt hij gewond. Bij nieuw gevaar deserteert hij en slaat op de vlucht.

15 jaar Uitgeverij de Brouwerij kijk ook op Brainbooks.nl UITGEVERIJ DE BROUWERIJ

200 jaar:

In de voetsporen van Zarafa 400 jaar:

Jan Janszoon, admiraal van Salé Na het succes van haar historische roman ‘Kom Atir kom’ neemt Agnita de Ranitz je via deze historische reisgids mee op dezelfde route die Zarafa - de eerste giraffe in Frankrijk - in 1827 aflegde door het Franse land: de Provence, de Rhônevallei, de Bourgogne en de Morvan. Met veel leuke tips en rijk geïullustreerd.

‘Jan Janszoon, admiraal van Salé, de 17e-eeuwse moslimpiraat uit Haarlem’ is het nieuwe boek van de bekende maritieme auteur Arne Zuidhoek, waarin hij nauwkeurig beschrijft hoe het kon gebeuren dat witte slaven uit IJsland en Ierland werden geronseld en verhandeld in Noord-Afrika. Geïllustreerd, hardcover.

13 | BKGESCHIEDENIS | OKTOBER 2021

RECENSIE

CATHERINE WOLFF

Achter leven’s sluier Na het heengaan van haar vader en geliefden zit Catherine Wolff met een prangende vraag: ‘naar waar zijn die dan juist heengegaan?’ De Amerikaanse auteur vestigt haar hoop dan wel op de christelijke hemel, maar de dood – onze oudste zekerheid alsook vrees – is universeel. Dit betekent dat elke cultuur deze ook anders verhaalt. Hierna is het verslag van haar verkenning van die vertellingen. Telkens opnieuw werd ik ermee geconfronteerd dat mijn pogingen gebrekkig waren en dat het olffs landgenoot, de dwaasheid was om iets voorbij negentiende-eeuwse tijd en ruimte te willen beschrijatheïst en cynicus ven in termen die door die Ambrose Bierce, hield er zijn beide werkelijkheden worden eigen mening op na. Hoog liep begrensd. Toch moeten we het die niet op met de christelijke daarmee doen.’ In weerwil van hemel, en hij formuleerde een die beperkingen tracht Wolff tot tegendraadse definitie: ‘Een een zekere gedeelde waarheid te plaats waar de goddelozen u komen. Er is immers genoeg dat niet langer lastigvallen met de verschillende geloofstradities gewauwel over hun besognes, verbindt, en vooral veel over de en de gezegenden aandachtig menselijke psychologie onthult. luisteren terwijl u die van uzelf Verwacht dus geen alomvatproclameert.’ Dat even terzijde tende geschiedenis – een belangmaakten ongelovigen als Bierce rijk en jammer hiaat is de Noorse – zeker voor het aanbreken van en Keltische religie/mythologie de Verlichting – een minderheid – maar een zoektocht. Kunnen uit. Hoe dan ook heeft het idee we kennis van voortzetting van van een ziel en diens bestemhet leven bekomen? Daarvoor ming onze verbeelding immer maakt Wolff gebruik van bevingeprikkeld. dingen uit allerlei vakgebieden De zeer diverse interpretaties – theologie, geschiedenis, antrovan God, de ziel en het hiernapologie en psychologie – om de maals, over landsgrenzen en overtuigingen van individutijdsperiodes heen, maken dat ele mensen, gemeenschappen Wolff zich ondanks haar chrisen religies te begrijpen. Onder telijke hoop uitgedaagd voelt: ‘Toen “de hemel” slechts een van de loep komen onder andere de grotendeels in de vele manieren mysterie gehulde bleek te zijn waarop neanderthalers, de wij mensen ons een immer fascinerende leven na de dood ‘oervolken’, de oude hebben voorgesteld, Egyptenaren, Griewist ik niet in welke ken en Romeinen, mate mijn ideeën het Zoroastrisme, de over de hemel een Abrahamse religies product van mijn (Jodendom, Christijd en mijn christetendom, Islam), lijke traditie waren. Hindoeïsme, BoedOm dat allemaal te dhisme, en zelfs begrijpen, moest ik spiritisme (het via me een weg banen seances contact zoedoor een wirwar aan Catherine Wolff, ken met de doden). concurrerende en Hierna. Een cultuurOok wetenschappers zelfs tegenstrijdige geschiedenis van de raadpleegt ze (in de informatie, argumen- hemel, KokBoekencontext van bijna- ten, overtuigingen centrum Uitgevers, doodervaringen en en bewoordingen. 328 pagina’s (€ 27,99) TRISTAN VANHEUCKELOM

Met o.a. neanderthalers, ‘oervolken’, Egyptenaren, Grieken en Romeinen, Zoroastrisme, de Abrahamse religies, Hindoeïsme, Boeddhisme, en zelfs spiritisme. het gebruik van drugs om ‘religieuze’ extases te beleven), maar het zijn vooral volgers van de wereldreligies die ze bevraagt. Die persoonlijke ontmoetingen en anekdotes vormen een dankbaar tegenwicht voor de soms nogal droge opsomming van denkbeelden; af en toe voelt het alsof je in een Wikipedia-stuk bent beland – helder geschreven, dat verdient wel vermelding. Introductie Het is immers heel wat om op te kauwen, wat dan ook meteen de achilleshiel is van Hierna. Juist omdat het zo breed gaat, blijft beklijving enigszins uit. Wolff kan nergens echt de diepte ingaan. Wie een meer dan behoorlijke kennis van verschillende religieuze tradities bezit, zal zich mogelijk dan ook storen aan de oppervlakkigheid. Als toegankelijke introductie kan men echter slechter treffen. Wolff toont zich een sympathieke en vaardige gids doorheen dit eeuwige vraagstuk. Hierna illustreert dat confrontatie met de dood ons tot bespiegeling en, uiteindelijk, schepping aanspoort. God of geen God, het geeft de indruk van een harmonieus universum, eeuwig zoekend naar balans.

CYRIL MARCILHACY

14 | BKGESCHIEDENIS | OKTOBER 2021

15 | BKGESCHIEDENIS | OKTOBER 2021

INTERVIEW

Over tijd en grenzen heen Margot Dijkgraaf is iemand die op letterengebied zeer actief is. De Gouden Ganzenveer 2021 werd haar niet voor niets toegekend: ze brengt onder meer Nederlandstalige auteurs in Frankrijk en in Europa onder de aandacht en vice versa. Nu ligt In de voetsporen van mijn grootvader, een persoonlijke familiespeurtocht, in de boekhandel. DOOR MIREILLE BREGMAN

ijkgraaf: literatuurcriticus, interviewer, voormalig directeur van het Centre Français du livre bij Maison Descartes en ook schrijver. Hoewel ze al decennia in de literatuurwereld vertoeft, leert ze nog steeds bij. Op zoek naar de literaire inspirators van haar grootvader stuitte ze op P.C. Boutens en Heinrich von Kleist.

Margot Dijkgraaf, In de voetsporen van mijn grootvader, Uitgeverij Atlas Contact, 216 pagina’s (€ 21,99)

Hoe is het om in plaats van over anderen te schrijven nu op onderzoek uit te gaan naar een familielid? ‘Het was heel anders en toch ook hetzelfde. Als je iemand gaat interviewen, lees je alles van en over die persoon. Alleen ging het nu over mijn grootvader, die ik nooit heb gekend, hij stierf in 1934. Dat is anders. Ik heb honderden schrijvers geïnterviewd en geschreven over hun werk. Het was nooit in me opgekomen om dat op mijn eigen familiegeschiedenis en dus eigenlijk op mezelf toe te passen. ‘Aan het begin wist ik erg weinig over mijn grootvader; mijn moeder heeft wel over hem verteld, maar hij stierf toen zij twaalf jaar was. Ik weet nu meer over hem dan zij. Ik ging van start met die zoektocht toen ik vorig jaar een koffertje opendeed dat ik mijn leven lang onder mijn moeders bed heb zien liggen. Ik vond er documenten en foto’s van de familie van mijn grootvader in. Ik had er nooit eerder de tijd voor genomen, maar door

corona was mijn agenda leeg. Zo vond ik een envelop uit de jaren ’20 van de vorige eeuw, de postzegel was er afgescheurd. Er zaten 26 vellen in, volgeschreven met een priegelig handschrift, in ouderwets Duits. Het was een artikel van mijn grootvader, een analyse van de mythe Penthesilea in de bewerking van de achttiende-eeuwse schrijver Heinrich von Kleist. Mijn grootvader had over een rebelse vrouw in de letteren geschreven ruim een eeuw voordat ik dat deed!’ Hoe was het om die parallel te ontdekken? ‘Toen ik die papieren vond, werd ik echt nieuwsgierig! Wat was hij voor man? Wat betekent het artikel, ook voor die tijd? Ik ben Heinrich von Kleist gaan lezen, heb contact gezocht met het gemeentearchief van Goes waar hij is geboren en opgegroeid. De Zeeuwse kranten hebben een schat aan informatie en alles is gedigitaliseerd. ‘Het was een verrassing dat hij ook over een literaire rebelse vrouw heeft geschreven. Achteraf gezien komt het niet helemaal uit het niets: ik ontdekte dat er in zijn familie van boomkwekers en zaadhandelaren veel ondernemende, sterke vrouwen waren geweest. Hij leefde bovendien in de tijd van de eerste feministische golf. Het verhaal over Penthesilea sprak hem aan. Zij is een mythische vrouw, koningin van de Amazones, die in de Trojaanse oorlog strijdt

‘Mijn grootvader had over een rebelse vrouw in de letteren geschreven!’ tegen de Grieken. In een duel wordt ze door Achilles gedood. In de versie van Von Kleist is het echter andersom. Een feministische invalshoek als het ware. ‘Mijn grootvader hield enorm van poëzie, dat heeft hij aan mijn moeder doorgegeven. Ook zij had veel dichtbundels in de kast staan. Mijn grootvader heeft de Zeeuwse dichter P.C. Boutens ontmoet in Domburg, een bruisende, internationale kunstenaarskolonie in die tijd. Ik stel me voor hoe hij daar de sfeer heeft opgesnoven, net als ik in Parijs heb gedaan. ‘Wat ik doe, komt dus niet uit de lucht vallen. Ik had graag met mijn grootvader gesproken over de Europese literatuur van nu. Voor mijn gevoel heb ik er door het onderzoek nu een familielid bij gekregen.’ Wat hoop je dat lezers naar aanleiding van je boek doen? ‘Lezen! Ik hoop dat ze de ramen openzetten, de literatuur in duiken en vooral over de grens lezen. Lees bijvoorbeeld Elif Shafak, Marie NDiaye of een Afghaanse schrijver. Dan kom je in andere werelden, neem je een ander perspectief in. Lezen verbreedt je blik, jaagt je creativiteit aan, stimuleert het denken. Dat is wat we nodig hebben.’

MENSENWERK VAN DE PREHISTORIE TOT NU Hoe heeft de werkende mens zich van jagerverzamelaar ontwikkeld tot de hedendaagse beeldscherm-gebruiker? In het nieuwe boek De wereld aan het werk |Van de prehistorie tot nu beschrijft Jan Lucassen op onnavolgbare wijze een wereldomvattend beeld van de activiteiten die we vanaf de prehistorie hebben ontplooid om in onze behoeften te voorzien.

Voor de liefhebber van geschiedenis en kunst

We werken om niet om te komen van de honger, maar ook om uitdrukking te geven aan onze identiteit en onszelf te verwezenlijken. Ook blijkt werken ten diepste een sociale activiteit. Deze eerste echte wereldgeschiedenis van menselijke arbeid is ‘absolutely fascinating’ aldus The Guardian.

34,95

De wereld aan het werk 504 pagina’s 17 x 24 cm paperback 978 94 625 8468 6

Nu in de boekhandel Bestel via www.wbooks.com of bel 038 - 467 34 00

MARGUERITE VAN DEN BERG

Werk is geen oplossing

gespecialiseerd in onderzoek naar werk, de stad en gender. Ze maakte een serie over ‘De Nieuwe Onzekerheid’ voor Sociale Vraagstukken en is universitair hoofddocent sociologie aan de Universiteit van Amsterdam.

Voertuigen van de Koninklijke Landmacht vanaf 1945

‘Vanuit onze gemeenschappelijke uitputting zet Marguerite van den Berg aan tot de politisering van onze situatie om ons uit de houdgreep van werk te bevrijden.’ I S B N 978-94- 637-2517– Prof. dr. Gloria Wekker, emerita professor Gender Studies

AUP.nl

veel en krijgen er te weinig zekerheid voor terug. Dit boek laat zien dat het

WERK IS GEEN OPLOSSING

Een fotoboek met ruim 1700 mooie en zeldzame foto’s van voertuigen in dienst van de Koninklijke Landmacht vanaf 1945 tot heden.

Verkrijgbaar bij uw lokale boekhandel

anders kan én moet, met verhalen over onzekerheid en daden van verzet.

Paperback 186 blz. € 17,50

9 789463 725170

AUP_vdBERG_(werk)_rug10.2mm_v02.indd Alle pagina's

v 49,50

heeft tijd. We werken te

Marguerite van den Berg

‘Waarom moeten we eigenlijk zo hard werken? Wie beslist dat? Dit is een noodzakelijk en absoluut actueel boek.’ – Anja Meulenbelt, schrijfster, activiste, feministe

WERK IS GEEN OPLOSSING

Marguerite van den Berg is socioloog en

Iedereen is moe, niemand Marguerite van den Berg

Werk is geen oplossing, maar een probleem. We proberen onze bestaans zekerheid te verankeren in de stabiliteit van werk, maar juist werk is nu buitengewoon onbetrouwbaar. Het vraagt altijd meer van ons, verandert voortdurend de voorwaarden en is het liefst vaag over de toekomst. We zijn steeds meer gaan werken en krijgen daar steeds minder zekerheid voor terug. Iedereen is moe, niemand heeft tijd. Waarom pikken we dat eigenlijk? Werk zou ons emanciperen en onafhankelijk maken. Zo draaien ook gesprek ken over feminisme steeds om hetzelfde saaie en uitgeputte idee dat alle vrouwen de arbeidsmarkt op moeten. En dat terwijl niet werken voor veel vrouwen allang geen optie meer is. In Werk is geen oplossing laat Marguerite van den Berg zien dat het anders kan én moet. Zij deelt verhalen over onzekerheid en over daden van verzet. Hoe kunnen we nieuwe manieren vinden om te staken? En hoe kunnen we voor nieuwe zekerheden zorgen? Dit boek is voor jou als je op adem wil komen en op zoek bent naar een ander bestaan.

02-09-21 14:40

Verkrijgbaar via uw boekhandel of www.aup.nl

17 | BKGESCHIEDENIS | OKTOBER 2021

RECENSIE

ACHNATON

Royals van het oude Egypte Het leven van royals is vaak verre van rozengeur en maneschijn. Kijk maar naar The Crown. Ook in het hof van het oude Egypte is het leven niet altijd even leuk voor Anche. En redelijk tragisch: ze is een lid van het koningshuis, maar komt bij lange na niet in aanmerking voor de troonopvolging. In de jeugdroman Schaduw van Toet maak je die tragiek mee en waan je je even in de tijden van mummies en farao’s. DOOR OGLAYA DOUA

Lida Dijkstra, Schaduw van Toet, illustraties: Djenné Fila, Uitgeverij Luitingh-Sijthoff, 200 pagina’s (€ 18,99)

chter alle pracht en praal probeert een jonge koningsdochter zich staande te houden in een wereld vol list en bedrog. Anchesenamon groeit op aan het hof van haar vader, farao Achnaton, in het oude Egypte. Ondanks de luxe van een mooi nieuw paleis en een leven vol parades en feesten is haar leven niet gemakkelijk. Haar familie heeft honger naar macht en haar vader maakt zich niet geliefd bij het volk. Anche heeft al vijf zusjes als ze er een halfbroertje bij krijgt: Toetanchamon, een zwak jongetje met een scheef voetje – de toekomstige farao van Egypte. Ze werpt zich op als zijn beschermer en leert hem alles wat hij moet weten om in leven te blijven. Als een schaduw leeft ze aan zijn zij, en alles lijkt goed te gaan. Tot het noodlot toeslaat en haar eigen leven in groot gevaar is… Vanaf het moment dat je Schaduw van Toet openslaat, ademt alles het oude Egypte uit. Dat komt vooral door de levendige beschrijvingen van auteur Lida Dijkstra, maar ook door de ontzettend mooie illustraties van Djenné Fila. Zeker kinderen die geïnteresseerd zijn in de geschiedenis van Egypte zullen het verhaal fascinerend vinden en willen blijven lezen door de ogen van Anche. Ik had wel wat moeite met inkomen in het verhaal, mede door de schrijfstijl. Het was soms lastig te volgen om welke personages het ging

(misschien door de vele Egyptische namen) en soms voelde het gek om hedendaagse taal te

Soms voelde het gek om hedendaagse taal te lezen in een verhaal dat zich in het oude Egypte afspeelt.

lezen in een verhaal dat zich in het oude Egypte afspeelt. Maar de humor van Dijkstra maakt veel goed. Schaduw van Toet is een ontzettend sfeervol en avontuurlijk boek dat veel nieuwsgierige, jonge lezers zal aanspreken. Wellicht is het soms wat lastig door de schrijfstijl, maar als er ook maar een klein beetje interesse is voor het oude Egypte, is het zeker de moeite waard.

BOEKEN WAAR JE DE TIJD VOOR MAG NEMEN De zijderoute Dit boek is een wervelend en fascinerend verslag over de enige echte zijderoute: de oude handelsweg tussen Oost en West van China naar Iran. Aan de hand van unieke vondsten en antieke bronnen beschrijft de veelgeprezen Yale professor Valerie Hansen dat de zijderoute een aaneenschakeling van markten was, waar meer in papier dan in zijde werd gehandeld, maar vooral een culturele overdracht was van ideeën, technologieën en artistieke motieven tussen het Romeinse en Chinese rijk. ISBN: 9789401917858 | Prijs: € 34,99

Van Augustus tot Constatijn Historicus Barry Strauss bespreekt op meeslepende wijze tien van de invloedrijkste keizers en toont zo de totstandkoming van de bloeiende Romeinse cultuur. En daarmee ook van de hedendaagse westerse wereld, want de invloed van het rijk is nog steeds terug te vinden in onder andere de westerse talen, de rechtspraak en de architectuur. ISBN: 9789401918022 | Prijs: € 29,99

www.omniboek.nl

Adv 215x285 De zijderoute en Van Augustus tot Constantijn b.indd 1

*alle prijzen en informatie in deze advertentie onder voorbehoud.

22-09-21 11:59

19 | BKGESCHIEDENIS | OKTOBER 2021

LEESCLUB

PRIJSVRAAG

COLOFON

In de voetsporen van mijn grootvader

CONTACT Boekenkrant Zonnebaan 54 3542 EG Utrecht Nederland Telefoon: + 31 30 2231718

e BKGeschiedenis mag een exemplaar weggeven van het boek In de voetsporen van mijn grootvader van Margot Dijkgraaf. Wil jij kans maken op dit boek? Beantwoord dan de volgende vraag:

Woensdag 13 oktober: speciale leesclub over geschiedenisboeken In een online leesclub gaan we met een groep lezers in gesprek met Niels Posthumus en Miloe van Beek over Zuid-Afrika, oorlogsgeschiedenis en stamboomonderzoek. Geheel in lijn met het thema van de Maand van de Geschiedenis, ‘Aan het werk’!

an hun hand verschenen recent de boeken Alle problemen begonnen met Van Riebeeck en Daar praten wij niet over. Beide auteurs hebben ervaring met het onderzoeken van (familie)geschiedenis in Zuid-Afrika en de Tweede Wereldoorlog. Deze avond zal plaatsvinden via Google Meet, onder leiding van redacteur Mireille Bregman. Het zal een combinatie zijn van een leesclub en een lezing. Omdat we twee boeken en auteurs centraal stellen, is het niet voor iedereen haalbaar om van tevoren kennis te nemen van de inhoud van de boeken; dat is niet erg. Je kunt vragen stellen of luisteren, misschien bieden Van Beek en Posthumus je handvatten om zelf op onderzoek uit te gaan. Je kunt het evenement terugvinden via de website van de Maand van de Geschiedenis, maar de volgende url intypen op internet werkt ook: https://meet.google.com/qmf-cout-upx

De link is toegankelijk voor iedereen, dus ook voor late beslissers! Meld je bij voorkeur wel aan via een bericht aan redactie@boekenkrant.com o.v.v. ‘Leesclub geschiedenis’ om een indicatie van de hoeveelheid deelnemers te krijgen.

In welke Zeeuwse plaatsen ligt een deel van de geschiedenis van de besproken grootvader? Stuur je antwoord en adresgegevens voor 15 november naar redactie@boekenkrant.com onder vermelding van ‘Prijsvraag BKGeschiedenis’.

Dit boek kun je winnen Margot Dijkgraaf verdiept zich in een koffertje dat haar moeder haar leven lang in bezit had. De inhoud is verrassend: een artikel over een rebelse mythische vrouw, geschreven door haar grootvader. Zijn er overeenkomsten tussen hem en haar leven? Ze gaat op onderzoek uit in de familiegeschiedenis.

REDACTIE redactie@boekenkrant.com ABONNEMENTEN abo@boekenkrant.com Telefoon: + 31 172 476085 ADVERTENTIES verkoop@boekenkrant.com ONLINE www.boekenkrant.com facebook.com/deboekenkrant @Boekenkrant @Boekenkrant OPLAGE 19.000 VOLGEND NUMMER De volgende BKGeschiedenis verschijnt op 7 maart 2022. HET TEAM Redacteuren Mireille Bregman, Inge Kommeren en Mirjam Mulder Medewerkers Oglaya Doua, Hugo Jager, Tristan Vanheuckelom en Tanja Wilming Vormgeving Titus Vegter Uitgever Jan Louwers

Margot Dijkgraaf, In de voetsporen van mijn grootvader, Uitgeverij Atlas Contact, 216 pagina’s (€ 21,99)

BKGeschiedenis is een uitgave van de Boekenkrant. De Boekenkrant biedt kwaliteit voor een breed publiek. De onafhankelijke redactie van deze maandelijkse krant besteedt aandacht aan literatuur, spanning, jeugd, non-fictie en strips.

ONTDEK GISTEREN BEGRIJP VANDAAG

Bekijk de activiteiten bij jou in de buurt op maandvandegeschiedenis.nl Een initiatief van

Investeerder

Partners

… en vele anderen