Boekenkrant november 2016

Daan Brand

Nog één keer Johan Cruijff aan het woord 27

De warme ­geschiedschrijving van Geert Mak 27

Delphine de Vigan: ‘Mensen willen dat dingen waar­ gebeurd zijn.’

9

Delphine Jouandeau

Hartzeer in de nieuwe Hertmans 8

Michiel Hendryckx

Merlijn Doomernik

Het Amerikaanse succes van Marieke Nijkamp: ‘Ik vind het geweldig, bizar en alles ertussenin!’

19

Karin Nijkamp

Aangeboden door:

de beste bron voor boekennieuws – jaargang 10, nummer 11, november 2016 – www.boekenkrant.com

Modieus bakken met Prêt-à-Portea 29

Graeme Simsion: ‘Ik vond het toepasselijk dat mijn nieuwe boek een soundtrack kreeg.’

3

boekenkrant presenteert

20 november: filmvertoning Schone ­handen met bestsellerauteur René Appel Kijk voor meer informatie op pagina 34.

James Penlidis

In deze editie zetten we ­bijzondere boekwinkels en uitgevers in het zonnetje!

22-23

Thomas Olde Heuvelt

alto

boekenkrant.com

november 2016 pagina 2

losse delen redactioneel

nieuws

Anouk Abels – Hoofdredacteur Boekenkrant anouk@boekenkrant.com

cover van de maand november 2016 Ga naar www.covercards.nl en volg de instructies Steven De Foer ­vertelt in Hollywood Boulevard welke filmsterren de voorbije eeuw het meest gekleurd hebben. In veertig fascinerende, merkwaardige levensverhalen vol glamour ontmaskert hij de mythen en legenden van Hollywood.

Steven De Foer, Hollywood Boulevard, Uitgeverij Polis, 643 pagina’s, ISBN 978 94 631 0151 6 (€ 24,95)

BK november 2016

12 nummers voor €30

BON

Naam M / V

Robert Harris, Conclaaf

Éleonore Douspis, Het begon met de zee

Honderdzeventien kardinalen brengen hun stem uit in de verkiezing voor een nieuwe paus. De kardinalen blijken niet alleen zeer vroom maar ook ambitieus.

Het leven is goed op het eiland. Maar op een dag komt de zon niet meer op en trekt de zee zich terug. Iedereen gaat ervandoor en een jongen blijft alleen achter.

nederlandse t0p 3

Barbara Yelin, Irmina Een ontroerend verhaal over de beklemmende sfeer in NaziDuitsland. Barbara Yelin baseerde de graphic novel op een waargebeurd verhaal.

(Bron: Stichting CPNB) 2016, week 44

Jolanda Withuis, ­Juliana

John Cruijff, Mijn verhaal

Michel van Egmond, De wereld volgens Gijp

Een uitgebreide, op wetenschappelijk onderzoek gebaseerde biografie van de vorstin. Niet alleen een intieme en indringende levensgeschiedenis, maar ook een portret van een veelbewogen eeuw.

Iedereen heeft zijn ‘eigen’ Johan, maar nu is de voetbalmeester zelf aan het woord. Zijn visie op voetbal en het leven.

Het vervolg op Gijp. In het voorjaar van 2016 begon het nieuwe leven van René van der Gijp toen zijn zoon bij hem in huis kwam.

belgische top 3

(Bron: Boekenvak.be) 2016, week 42

Ondertussen op boekenkrant.com

BON

Ja, ik wil een abonnement op de Boekenkrant – 12 nummers voor € 30,– inclusief bezorgkosten.

Vul de bon in, of ga naar www.boekenkrant.com/abo.

2016, week 44

Joost Evers

Wij van de Boekenkrant willen niets liever dan jou verleiden. We hopen dat je verlekkerd naar onze pagina’s staart en verrast wordt door boeken uit onverwachte hoeken. Of je nu een verveelde scholier bent die z’n leeslijst wil vullen of een doorgewinterde boekenwurm: we willen je warm krijgen voor alles wat je plaatselijke boekwinkel te bieden heeft.

Het mooie is dat wij niet de enigen zijn met dat doel.

Voor onze themapagina’s (p. 22 en 23) spraken we met drie boekhandelaren én uitgevers die je op geheel eigen wijze binnen proberen te halen. Winkels op bijzondere locaties, schrijvers die festivals afstruinen om met hun trouwste lezers te praten, en boekhandels die hun leesclubs mee naar verre oorden nemen: ze komen allemaal terug in deze krant.

Verder laten we je in deze editie zien hoe je je leeslijst van de middelbare school kunt zombificeren (p. 13), vonden we een kookboek waarmee je modebaksels kunt creëren (p. 29), nemen we je mee op reis naar Hollywood (p. 26)… En dat is nog maar het topje van de ijsberg. Blader door deze krant en laat je verleiden. Ik beloof je: je zult geen spijt krijgen. Maar wel een vollere boekenkast.

+++ Zeventig jaar na het verschijnen van De avonden kunnen nog meer lezers kennismaken met de klassieker van Gerard Reve. Deze maand ligt er namelijk voor het eerst een Engelse vertaling in de winkel. De Britse uitgever is al onverminderd enthousiast. Hij noemt The Evenings een culturele toetssteen die zowel bij critici als lezers hoog staat aangeschreven. +++ Breaking Bad-acteur Bryan ­Cranston biecht in een interview op dat hij wel een heel bijzondere manier heeft om zijn biografie aan de man te brengen. Elke keer als hij op een vliegveld komt, koopt hij zijn eigen boek en legt het daarna terug als cadeau voor de eerste vinder.

Op het bonnetje krabbelt hij heel klein ‘open mij’, waarbij de gelukkige vinder na het openslaan van het boek ook nog eens een persoonlijke boodschap van de acteur aantreft. +++ Goed nieuws voor de fans van Olivier B. Bommel en Tom Poes. Na meer dan dertig jaar verschijnt er weer een nieuw album over de twee striphelden: Het lastpak.

Schrijver Henk Hardeman en tekenares Henrieke Goorhuis zijn verantwoordelijk voor de tekst en de illustraties. Zij willen met dit album vooral een ode brengen aan Marten Toonder, de geestelijk vader van het stripduo. +++ Vanaf 1 november gaat het Letterkundig Museum verder onder een nieuwe naam. Op de gevel zal nu ‘Literatuurmuseum’ prijken. Het museum hoopt dat de nieuwe naam duidelijk maakt dat het in Den Haag niet alleen prima toeven is voor onderzoekers en biografen, maar dat alle literatuurliefhebbers er zich thuis zullen voelen. +++ Uitgeverij Atlas Contact maakte bekend dat Het hout van Jeroen Brouwers wordt verfilmd.

Het boek, dat vorig jaar de ECI Literatuurprijs won, gaat over misstanden in de katholieke kerk. De rechten zijn aangekocht door het productiehuis van de Vlaamse acteur Wim Opbrouck. ‘Net als de roman zal ook de verfilming een beklemmende mokerslag zijn’, aldus Opbrouck. +++

Annaleen Louwes

Laat je verleiden

boekenkrant tip 3

Cynthia Mc Leod

Op onze website staat een verslag van de prachtige aubade aan Cynthia Mc Leod, die eind oktober plaatsvond. De Surinaamse schrijfster is tachtig jaar geworden en dat moest natuurlijk gevierd worden!

Deze maand zullen we daarnaast flink wat boeken tippen die ideaal zijn om cadeau te geven op Pakjesavond.

Merho, De Kiekeboes / 147 gebroken hart Het meest onwaarschijnlijke gebeurt.

Fanny trouwt! En nog wel met een van de beste voetballers ter wereld.

Jeroen Meus, Dagelijkse kost / Koken met gezond verstand Honderd nieuwe recepten: helder, eenvoudig, makkelijk, heerlijk, voedzaam en betaalbaar.

Pascale Naessens, Puur Pascale Pascale Naessens leerde haar lezers dat ze volop kunnen genieten van lekker, voedzaam en gezond eten.

Dit is haar zevende boek.

straat

postcode

plaats

land

e-mail

telefoon

IBAN nummer

Betaling Automatische incasso Per factuur (+ 2,50 administratiekosten) geboortedatum handtekening

Stuur deze bon naar: Boekenkrant, Visscherplein 160 K22, 3511 LX Utrecht, Nederland

abe

squalies.blogspot.com

boekenkrant.com

november 2016 pagina 3

literatuur Interview

Terugverlangen naar vroeger Graeme Simsion wilde na zijn succesvolle romans Het Rosie project en Het Rosie effect graag een ander soort boek schrijven. Het beste van Adam Sharp is dan ook geen romantische komedie, maar een nostalgisch verhaal over een eerste grote liefde.

‘Ik ben een aantal weken in Europa om mijn boeken te promoten, maar Nederland is het eerste land waar Het beste van Adam Sharp in vertaling verschijnt.’

Door Nicole van der Elst De Australiër Simsion vertelt me dat hij heeft uitgekeken naar zijn bezoek aan Amsterdam. ‘Ik ben een aantal weken in Europa om mijn boeken te promoten, maar Nederland is het eerste land waar Het beste van Adam Sharp in vertaling verschijnt. In de meeste andere landen die ik bezoek praat ik vooral over mijn Rosie-boeken.’

Het succes van deze romans was dan ook overweldigend. Niet alleen in Nederland veroverde de autistische hoofdpersoon Don Tillman vele lezersharten, de boeken werden wereldwijde bestsellers. Toch zegt Simsion dat debuteren met zo’n succesvol boek zowel een vloek als een zegen is. ‘Veel mensen zullen Het beste van Adam Sharp oppakken omdat ze genoten hebben van mijn andere twee boeken. Tegelijkertijd heeft het succes mij ook een etiket gegeven. Iedereen verwacht dat ik alleen nog maar romantische komedies zal schrijven.’ Simsion belooft dat een derde boek over Don en Rosie op de planning staat. ‘Maar ik vind het nu fijn om over een heel ander boek te praten.’

In Het beste van Adam Sharp draait het om de gelijknamige hoofdpersoon die vanuit het niets een mailGraeme Simsion tje ontvangt van zijn eerste grote liefde: de Australische Angelina. had zijn leven er dan uitgezien?

Aan het einde van de jaren tachtig ‘De meeste gestelde vraag naar aan­ werkte Adam enkele maanden in leiding van dit boek Melbourne als dataspeis in hoeverre ik heb cialist en verdiende hij geput uit eigen erva’s avonds wat bij als piaringen’, vertelt Simsion. nospeler in een bar. Als Dat is ook niet zo verhij na een paar maanwonderlijk als hij uitden terug moet naar legt hoe het idee voor Engeland bloedt de relahet verhaal is onttie langzaam dood. Hij staan. ‘Mijn vrouw is nu al jaren samen Anne heeft altijd conmet Claire, maar dit tact gehouden met een doet niets af aan het feit oude liefde. Toen we op dat hij Angelina nooit een dag in ons huisje in is vergeten. Nu hij meer Frankrijk bivakkeerden dan twintig jaar later liet hij weten dat zijn opeens een e-mail van Graeme Simsion, Het beste huwelijk was stukgelohaar ontvangt komen van Adam Sharp, vertaling: pen. Anne wilde hem alle herinneringen weer Linda Broeder en Elise Kuip, graag uitnodigen zodat bovendrijven. Wat als Uitgeverij Luitingh-Sijthoff, 304 pagina’s, ISBN 978 90 245 hij bij ons zijn verhaal hij destijds wel voor 7385 1 (€ 18,99) kwijt kon. Je begrijpt haar had gekozen? Hoe

zou zijn. Steeds meer mensen die het script hadden gelezen drongen erop aan dat het misschien nog beter uit de verf zou komen als roman.

Opeens was ik geen scriptschrijver meer en was ik het verhaal aan het omwerken tot een boek.’ Achteraf is Simsion blij dat hij naar dit advies heeft geluisterd. ‘In 2012 heb ik mijn baan opgezegd en ben ik fulltime schrijver. In het begin moest ik nog wel wennen aan het feit dat ik niet langer als bezoeker van IT-congressen de wereld overvloog, maar dat mensen alles wilden weten over mijn boeken.’

James Penlidis

dat ik hier niet op zat te wachten.

Wat we deelden was namelijk de liefde voor dezelfde vrouw.’ Uiteindelijk is alles goed afgelopen, vertelt hij. ‘We bleken het ontzettend goed met elkaar te kunnen vinden en na een paar dagen vertrok hij weer.

Toch zette zijn bezoek me wel aan het denken. Wat als de liefde na al die jaren wel weer was opgebloeid?’

Wat als? Dit is niet alleen de cruciale vraag in zijn nieuwe roman, het typeert ook Simsions ­schrijfcarrière.

Het was lange tijd namelijk niet vanzelfsprekend dat zijn verhalen in de boekwinkel zouden belanden.

‘Ik heb dertig jaar lang als IT-specialist gewerkt en in mijn vrije tijd schreef ik film- en theaterscripts. Zo heb ik Het Rosie project ook geschreven, met het idee dat het een uitstekend verhaal voor op het witte doek

Toch is er in Het beste van Adam Sharp nog wel iets terug te vinden van de scriptschrijver van weleer. Muziek loopt als een rode draad door het boek en de auteur heeft een soundtrack samengesteld van liedjes die in het boek voorkomen. ‘Elke film heeft een soundtrack; ik vond het passend dat dit verhaal er ook een kreeg. Het is niet noodzakelijk om de liedjes te luisteren tijdens het lezen, maar het verhoogt wel de nostalgische sfeer. Iedereen heeft immers wel herinneringen bij het horen van bepaalde muziek. Adam en Angelina ontmoeten elkaar bijvoorbeeld op de klanken van ‘Brown Eyed Girl’ van Van Morrison.’

Dat de soundtrack doorspekt is met klassiekers uit de jaren zestig en zeventig is volgens de auteur niet geheel toevallig. ‘Je moet me niet vragen naar een titel van een nummer uit de afgelopen tien jaar. Maar alle popmuziek uit de jaren zestig en zeventig kan ik moeiteloos meezingen. Het is immers de soundrack van mijn jeugd.’ Het leek zijn uitgever dan ook een goed idee om de presentatie van dit boek te omlijsten met een muzikaal optreden van de auteur. ‘Toen moest ik toegeven dat ik voor de muzikale talenten van Adam niet uit eigen ervaringen heb geput,’ lacht Simsion. ‘Gelukkig heb ik iedereen voor een muzikale ramp kunnen behoeden.’

HUW LEWIS-JONES & KARI HERBERT

Het logboek van de ontdekkingsreiziger Het logboek van de ontdekkingsreiziger is een prachtig vormgegeven vierkleurenboek over de zeventig grootste ontdekkingsreizigers aller tijden. Het beschrijft de reizen van Amundsen, Cook, Darwin, Heyerdahl, Livingstone en Scott, maar ook van de Nederlanders Jan Brandes, Abel Tasman en Alexdrine Tinne. Aan de hand van hun notities en schetsen wordt de lezer meegenomen in de wereld van de ontdekkingsreizigers. Het voorwoord voor Het logboek van de ontdekkingsreiziger is geschreven door Redmond O’Hanlon.

€ 34,99

ISBN 9789401908504

Omniboek

www.omniboek.nl

Boeken Uitgeverij Conserve – november 2016

De Surinaamse spelers in de eredivisie vormen een sierlijke eregalerij in het Nederlandse voetbal, van Gullit tot Rijkaard, van Davids tot Kluivert en Seedorf. Eens per jaar spelen de beste onder hen in de gelegenheidscombinatie Suriprofs (al zestien jaar lang) tegen onder andere Jong Ajax of andere clubs en halen daarmee geld op voor goede doelen in Suriname.

Alles daarover valt te lezen in de full color-uitgave Suriprofs – Van benefiet tot project waarvan de eerste exemplaren op 9 november in het Olympisch Stadion worden overhandigd aan Edgar Davids, Stanley Menzo en Clarence Seedorf.

Suriprofs, 192 pagina’s, € 19,99.

Het vermaarde boek van Cynthia Mc Leod terug in zijn groene jasje. Reeds 200.000 boeken werden van Hoe duur was de suiker? verkocht in Nederland en Suriname. De laatste 30.000 waren van de vier drukken van de filmeditie, die nu op zijn. Op 23 oktober was een eerbetoon aan de beroemdste Surinaamse schrijfster in de Koningskerk in Amsterdam van 500 Surinamers en minister Jet Bussemaker van OCW aan de 80 jaar geworden schrijfster, die daarvoor speciaal overkwam uit New York waar ze Guest Professor is aan Baruch University.

Hoe duur was de suiker?, 304 pagina’s, € 20.

Schrijfster Cynthia Abrahams promoveerde op de Surinaamse dichter Dobru.

In januari toerde ze met Cynthia Mc Leod op Curaçao.

Daar ontstond het idee om een boek over haar collegaauteur te maken. In Het lot was mij gunstig gezind vertelt Cynthia Mc Leod voor het eerst openhartig over haar moeder, haar jeugd en hoe ze haar eerste boek publiceerde.

Na de doorbraak in Nederland met de verfilmde historische romans Hoe duur was de suiker? publiceerde ze meer historische romans waarvan De vrije negerin Elisabeth en Zenobia – Slavin op het paleis de belangrijkste zijn.

Het lot was mij gunstig gezind, 136 pagina’s, € 12,50.

Juweeltje voor een breed publiek: Hier is het paradijs nog niet verloren – Schrijvers over Bergen aan Zee – Van Gorter tot Van Dis. Met speciaal voor dit boek geschreven verhalen van Adriaan van Dis en Youp van ’t Hek en bijdragen van Saskia Noort en Joost Zwagerman. Portretten van Adriaan Roland Holst en Herman Gorter en een verhaal over het ontstaan van Bergen aan Zee. Lokale seller in Bergen en Bergen aan Zee. Hier is het paradijs, 184 pagina’s, van € 20 nu voor slechts € 5, bestel bij uw boekhandel met ISBN 978 90 5429 200 5.

Uitgeverij Conserve

In de boekhandel of portvrij (vanaf 15 euro) te bestellen via info@conserve.nl

De onlangs overleden oudste oud-premier Piet de Jong is een van de vijf oud-premiers met wie Annemarie Gualthérie van Weezel een gesprek had voor haar boek De smaak van de macht dat in 2011 een seller was (15.000 exemplaren verkocht) en nu sterk in prijs is verlaagd. De andere oud-premiers in haar boek: Dries van Agt, Jan Peter Balkenende, Wim Kok en Ruud Lubbers.

De smaak van de macht, 160 pagina’s, van € 17,99 nu voor slechts € 5, bestel bij uw boekhandel met ISBN 978 90 5429 321 7.

Thrillerauteur Jacob Vis, veelvuldig genomineerd voor de Gouden Strop en bekroond met de Diamanten Kogel in Vlaanderen in 2014 heeft in zijn derde Indische roman Merdeka! de spanning van de thriller en de bevlogenheid van de literaire roman gecombineerd.

Na Tandem (over zijn grootvader) en Moerta (over zijn grootmoeder) is de oorlogsroman Merdeka! Roman over de Indonesische vrijheidsstrijd het derde deel in deze trilogie en het meest actuele omdat het boek speelt ten tijde van de Politionele Acties, de ‘vuile oorlog’. Wieteke van Dort ontving het eerste exemplaar. Vier sterren in NRC Handelsblad van Kester Freriks en drie sterren in Het Parool van John Jansen van Galen.

Merdeka!, 352 pagina’s, € 19,99.

boekenkrant.com

november 2016 pagina 5

literatuur franco

Stilistisch behoorlijk geniaal Laat je niet misleiden door het boven de zee zwevende oude dametje op het omslag van Ravijn, de debuutroman van copywriter Jasper van Buren (1970). Ravijn is niet damesachtig maar macho, niet zweverig maar hard.

Door Ika Gerritsen Een vader die zich er niet voor schaamt om zijn zoontje mee te nemen naar rendezvoustjes met zijn minnares, een moeder die dat zoontje slaat als hij haar dapper vertelt dat ze ongelukkig wordt als ze vaders ontrouw blijft accepteren. Nee, echt goede voorbeelden heeft hoofdpersoon Thomas niet in zijn jeugd. Misschien ligt het daar aan, maar tegen de tijd dat Thomas dertig is, is hij een grote zak.

Een zak die zijn tijd vult met zuipen, grappen maken en hoerenlopen, tot

Debutant Van Buren zet met Ravijn een ­origineel verhaal neer; T ­ enerife in de jaren zeventig is natuurlijk niet het meest voor de hand liggende decor voor een

Stalin als schaap

Door Tanja Wilming

Jasper van Buuren Trump-achtige dosis macho-seksisme opgewassen bent, is Ravijn een debuutroman die je niet mag missen.

advertentie

Een échte Verhulst ‘Een nepgouden dageraad van het proletarisch paradijs’, ‘het kozakkenhart van de bejubelde auteur’ en ‘beroemde boutades’.

Een kleine, ontroerende roman met zulk taalgebruik, bestaande uit niet-chronologische hoofdstukken die spelen tussen 1944 en 2015, is typisch Dimitri Verhulst.

hedendaagse Nederlandse roman.

De humor is lekker zwart, de intriges zijn sappig en de slechteriken op een fijne manier boosaardig. Daarbij is Van Buren stilistisch behoorlijk geniaal. Een glimlach als een ‘scheurtje in de ijsvlakte’, pijn ‘waardoor je gereduceerd wordt tot het negatief van jezelf’ en een ‘hand behaard als een bananenspin’; Ravijn is zo beeldend geschreven dat het af en toe bijna meer film is dan boek. Wat wel jammer is, is dat Thomas de hele tijd zijn egoïstische, vrouwonvriendelijke zelf blijft. Zijn botsing met het fascisme werkt nauwelijks louterend voor hem, hoe dapper Van Buren ook naar een catharsis heeft toegewerkt. Wellicht had de auteur het personage niet meer helemaal onder de duim?

Jasper van Buren, Ravijn, UitHoe het ook zij, als geverij Magonia, 168 pagina’s, je tegen een Donald ISBN 978 94 922 4111 5 (€ 18,95)

hij op een goede dag zijn baas weet te chanteren en op die manier een baan bij het zusterbedrijf op het zonnige Tenerife bemachtigt. Het is 1970, dictator Franco zit in Spanje stevig in het zadel, en ook op Tenerife heerst de alomtegenwoordige angst. Niet dat Thomas zich daar wat van aantrekt. Die betrekt met zijn vriendin Jet een prachtige villa op het eiland, ‘hangt voor Spaanse begrippen niet onaardig de macho uit’ en zuipt gezellig verder. Dat gaat goed, tot hij zijn oog laat vallen op Nuria, de vrouw van een Spaanse collega. Een collega die warme banden heeft met het regime en zich daar niet voor schaamt.

goedkeurt.

De burgers pikken echter niet zomaar alles wat de staat hen opdraagt. Ook Anton, die in zijn vrije tijd duiven hoedt, zit niet stil: hij leert zijn vogels poepen op standbeelden van machthebbers, zoals Stalin. Na de dood van Anton neemt zijn vrouw Liliya eveneens wraak door zoveel mogelijk boeken op te kopen van schrijver en Nobelprijswinnaar Michail Sjolochov en deze als toiletpapier aan te bieden op verschillende toiletten, waaronder haar eigen. Zo kunnen mensen hun kont afvegen met het door de staat goedgekeurde literaire werk, dat geheel is geplagieerd van andere onderdrukte schrijvers.

In Verhulsts nieuwe boek, Het leven gezien van beneden, staat de invloed centraal die Verhulst zorgt voor een mooie tegenRusland en Bulgarije stelling in vorm en inhoud: via een ten tijde van de Koude alwetende verteller kijken we vanuit Oorlog uitoefenden een hoog standpunt op de samenleop de vrijheid van meningsuiting. ving neer, terwijl de hoofdpersoon, Vooral schrijvers achter het IJzeren gebukt onder de macht Gordijn waren hier de van de regering, het dupe van. Zo ook Anton, leven vanaf beneden de man van hoofdpersobekijkt. nage Liliya. Hij heeft een Door de niet-chrotoneelstuk geschreven nologische volgorde dat slechts één keer is ken je vaak de afloop opgevoerd, maar wordt van een gebeurtenis gelijk daarna opgepakt. al voordat je over het Zijn toneelstuk, waarin begin leest. Deze twee de schapen op Staaspecten, samen met lin lijken, wordt begin het Vlaamse taalgejaren zestig veel te libebruik, maken dit boek raal gevonden. Anton tot een herlezer. Na krijgt de keuze: gedeporéén keer heb je nameteerd worden naar een lijk nog niet van onder kamp of monddood worDimitri Verhulst, Het leven tot boven alles uit de den verklaard. Hij kiest gezien van beneden, Uitgeroman kunnen halen. voor dit laatste en mag verij Atlas Contact, 160 pagialleen nog maar schrijna’s, ISBN 978 90 254 4944 5 ven over dat wat de staat (€ 10,00)

‘Met het spannende avontuur dat de auteur in ‘Masterplan’ heeft geprojecteerd kan hij zich direct meten met bekende internationale actiethrillerauteurs!’ ****

MASTERPLAN Pjotr Vreeswijk

boekenkrant.com

november 2016 pagina 7

literatuur stomme film

column

Hét glamourkoppel uit de jaren twintig

Debuutprijs

In de jaren tien en twintig van de vorige eeuw vormden Geraldine Farrar en Lou Tellegen een van de eerste echte filmsterrenkoppels.

Geraldine was een beroemde Amerikaanse operadiva en actrice, Lou ­Tellegen een populaire acteur van Nederlandse afkomst. In De eerste vrouw beschrijft Susan Smit hun turbulente liefdesgeschiedenis.

Door Laura van Dee De eerste vrouw speelt zich af in een ­roerige periode. De Eerste Wereldoorlog brak uit, het feminisme floreerde en de filmindustrie kwam op. Die ontwikkelingen komen uitgebreid terug in het verhaal van Geraldine en Lou. Geraldine had goede contacten in Duitsland, wat men dubieus vond tijdens de oorlog. Lou werd erop aangesproken dat hij zijn vaderland niet diende. Geraldine, een ambitieuze, vrijgevochten vrouw, was rolmodel voor de flapper girls: zelfbewuste vrouwen die het korset aan de kant gooiden, rookten, dronken en dansten op jazzmuziek. De opkomst van de (stomme) film zorgde ervoor dat Geraldine en Lou elkaar leerden kennen en dat ze bekend werden bij een massapubliek. Voorheen was het bereik van een acteur klein, maar dat veranderde dankzij de komst van de film.

Bovenstaande omstandigheden vormen het decor voor de liefdesgeschiedenis van Geraldine en Lou. De wederzijdse bewondering is aanvankelijk tomeloos. Geraldine is de eerste vrouw bij wie Lou, een knappe man met het imago van rokkenjager, ‘zo weinig ruimte tussen hemzelf en een vrouw voelt’.

Maar in de loop der tijd ontstaan er scheuren in hun relatie. Geraldine en Lou gaan op een andere manier met hun carrière om. Geraldine is ambitieus en laat niets aan het toeval over. Lou houdt van zijn rol als acteur, maar ook van uitgaan en drinken. Geraldine probeert hem te helpen en advies te geven. Lou voelt zich gekooid.

Geraldine en Lou waren begin dertig toen ze trouwden en kregen geen kinderen. Voor die tijd waren dat afwijkende keuzes. Het is mooi om inzicht te krijgen in hun avontuurlijke levensgeschiedenis en in hun dynamische leven samen.

Helaas doet de boeketreekstoon die Smit aan

Susan Smit Danique van Kesteren

Susan Smit, De eerste vrouw, Lebowski Publishers, 288 pagina’s, ISBN 978 90 488 3217 0 (€ 22,50)

het boek gegeven heeft afbreuk aan de inhoud.

Je treft in De eerste vrouw teksten aan als ‘fonkelende ogen onder donkere wenkbrauwen’ en ‘ze is soepel en rank als een twijg’.

Toen Smit op dit verhaal stuitte, had ze

naar eigen zeggen goud in handen – een verhaal over een van de eerste filmsterrenkoppels, met bovendien een Nederlands tintje. Goud is de inhoud inderdaad. Maar de roman had mooier kunnen zijn als het zoetsappige laagje achterwege was gebleven.

Vanuit Amsterdam was het een flink eind rijden en toch was ik veel te vroeg ter plekke. Ik herinner me een idyllisch kerkje, waar ik een paar keer omheen reed, op zoek naar een parkeerplaats. In 2002 publiceerden we de roman Rupert, een bekentenis van Ilja Leonard Pfeijffer, die later dat jaar genomineerd werd voor de Anton Wachterprijs. Deze prijs is bedoeld voor het beste schrijversdebuut en wordt eens in de twee jaar uitgereikt. Hij is in 1977 ingesteld door het Centraal Comité 1945 Harlingen en wordt toegekend door een vakjury. De prijs bestaat uit een replica van een beeldje van Anton Wachter, gemaakt door Suze Boschma-Berkhout; daarnaast krijgt de winnaar een zeker geldbedrag.

Door de stille straat die uitkomt op het kerkplein zag ik ze lopen, zoekend. Ilja, zijn vader en moeder. Ook zij waren dus te vroeg. Toen ze een café binnengingen, voegde ik me bij hen. We waren de enige gasten. Ilja stelde me voor aan zijn ouders. Pa bestelde een borrel, om de zenuwen een beetje in toom te houden. Ik raakte met hem aan de praat en liep een half uurtje later met hem naar het kerkje, waar de prijsuitreiking plaats zou vinden. Wat was hij trots!

Als hij over zijn zoon sprak, keek hij tersluiks naar Ilja en diens moeder, terwijl er een haast geheimzinnige glimlach om zijn mond speelde.

Deze man hield van zijn zoon en zijn vrouw, zoveel was me duidelijk.

In het kerkje kwam Maarten ’t Hart op ons af. Hij was een van de juryleden. Hij introduceerde mevrouw Mieke Vestdijk bij ons. Ze vertelde me direct dat Ilja niet de eerste auteur van De Arbeiderspers was die genomineerd werd voor de prijs die de naam droeg van één van de romanfiguren van haar man. Eerder al wonnen Tessa de Loo en Paul Verhuyck de debuutprijs. Ze wees me op een tafeltje, waar meerdere publicaties waren uitgestald van de Vestdijkkring. Juist op dat moment vielen door de hoge ramen van de kerk zonnestralen op de omslagen.

Vestdijk zelf komt even een kijkje nemen, dacht ik, terwijl een strijkkwartet een fuga van Bach inzette.

Van het programma herinner ik me weinig, maar het moment waarop duidelijk werd dat Ilja de Anton Wachterprijs kreeg staat me blijvend helder voor ogen. De auteur veerde op, Maarten ’t Hart kneep me even in mijn arm, maar niemand toonde zich zó geraakt als vader Pfeijffer. Geen van de aanwezigen bij de prijsuitreiking zag dat hij zijn zakdoek pakte, nadat hij zijn vrouw omhelsd had. Bij trots horen soms tranen.

Lex Jansen

Jarenlang was Lex Jansen de uitgever en het gezicht van De Arbeiderspers. Nu is hij directeur van het door hem opgerichte Magonia: uitgeverij en centrum voor schrijf­begeleiding. www.magonia.nl

boekenkrant.com

november 2016 pagina 8

literatuur Boekenkrant tipT In het oude hotel Salooneigenaren en straatpriesters, zigeuners en Mohawks, een bebaarde dame en een 93 jaar oude ‘seafoodetarian’ die gelooft dat zijn dieet hem nog eens twee decennia in leven zal houden. Dit zijn enkele van de mensen die Joseph Mitchell vereeuwigde in zijn reportages voor The New YorJoseph Mitchell, In het oude ker en in zijn boeken. In hotel, vertaling: Johannes Jonkers en Susan Jansen, Uitgehet oude hotel bundelt verij Lebowski, 352 pagina’s, deze meesterwerken.

ISBN 978 90 488 3537 9 (€ 22,50) New York door de ogen van Mitchell lijkt ons prachtig.

Er was er eens en er was er eens niet Judith Herzberg publiceerde de afgelopen decennia dichtbundels, toneelstukken, tven filmscripts. In dit boek laat ze zien dat ze ook proza uitstekend beheerst. Ze schrijft in prachtige kleine verhalen over werelden waar je direct in gelooft. Lees deze zin maar eens: Judith Herzberg, Er was er ‘Toen hij zijn moeder eens en er was er eens niet, Uitop haar sterfbed vroeg geverij De Harmonie, 56 pagina’s, ISBN 978 90 761 7499 0 waarom ze hem toch (€ 16,50) met zoveel dwang had leren musiceren, zei ze: opdat je vrij zou zijn om zelf te kiezen.’

Mijn ex, de Dood en ik Wij zijn dolenthousiast over het plot van dit verhaal, dat een hoog watzou-jij-doen-gehalte kent. Drie minuten krijgt de verteller om afscheid te nemen van het leven.

Maar hij raakt met de Dood verwikkeld in een woordenstrijd over liefde, vriendschap en Thees Uhlmann, Mijn ex, de geloof. Samen gaan ze Dood en ik, vertaling: Herop weg naar zijn moeder man Vinckers, Uitgeverij Sigen zoontje en ook zijn ex natuur, 240 pagina’s, ISBN 978 sluit zich aan. Onderweg 90 567 2570 9 (€ 19,99) wordt de Dood steeds geestdriftiger over het leven.

Voorland Voorland verhaalt over Wolf Haasting, biologieleraar op een kleine mavo, eind jaren zestig. Zijn biologielokaal is voor hem een veilige plek in een periode van grote veranderingen: hij staat op het punt om te trouwen als hij hoort dat zijn vader terminaal ziek is. In de nacht dat Octavie Wolters, Voorland, Wolf zijn kind verwekt, sterft aan de andere kant Uitgeverij Ambo|Anthos, 258 pagina’s, ISBN 978 90 263 3548 van het dorp zijn vader.

8 (€ 19,99) Dit debuut van Octavie Wolters klinkt mysterieus en veelbelovend.

Bananafish

Obsessief geloof Uitgeverij Bananafish geeft vertaalde literatuur uit die niet eerder in het Nederlands is verschenen. De meest recente aanwinst voor ons taalgebied is Wijs bloed van de Amerikaanse auteur Flannery O’Connor (1925-1970), vertaald door Ko Kooman.

Door Nicole van der Elst De in Georgia geboren O’Connor was een tijdgenoot van Harper Lee, die met To kill a Mockingbird wereldfaam verwierf. Daar houdt de vergelijking tussen de twee auteurs niet op. Beiden groeiden op in het zuiden van de Verenigde Staten en hadden een scherp oog voor de bepalende thema’s van hun tijd. Waar Harper Lee een roman schreef die onder andere rassenongelijkheid aan de kaak stelde, was O’Connor vooral geïntrigeerd door het rotsvaste geloof van veel zuiderlingen. Doordat ze opgroeide in de Biblebelt van de Verenigde Staten zag ze met eigen ogen

Of, zoals auteur Rob Schouten het in de inleiding van de roman samenvat: ‘naast (…) Hazel nog een nepblinde predikant en z’n geile dochter, een vriendelijke maar geldbeluste landlady en zo nog wat merkwaardig, freakachtig spul.’ Schouten vergelijkt de bonte stoet aan personages met een rariteitenkabinet, maar wel eentje waarin iedereen hetzelfde doel heeft. Alle personages proberen namelijk obsessief iets te bereiken. Is het niet het oprichten van een kerkgenootschap dan wel het verleiden van zoveel mogelijk mannen of het vinden van echte vriendschap.

In de populariteitspolls zal Flannery O’Connor het nooit winnen van generatiegenoot Harper Lee. Toch heeft Bananafish met Wijs bloed een intrigerende roman gekozen om naar het Nederlands te vertalen. Al is het alleen maar om te laten zien dat religieus fanaFlannery O’Connor, Wijs tisme iets van alle tijbloed, vertaling: Ko Kooman, den is.

Uitgeverij Bananafish, 191

dat het christelijk geloof overal aanwezig was.

Het is dan ook niet verwonderlijk dat religie als een rode draad door haar werk loopt. Haar debuutroman Wijs bloed (1952) vormt hier geen uitzondering op. Hoofdpersoon is Hazel Motes, die na de Tweede Wereldoorlog terugkeert naar het zuiden van Amerika. Hij ergert zich vooral aan de religieuze moraal die er heerst en het rotsvaste vertrouwen in christelijke thema’s als zonde, vergeving en schuld. Zijn antwoord is het oprichten van een nieuwe kerkgemeenschap: de kerk zonder Christus.

Langzaamaan maakt het gebrek aan volgelingen hem niet alleen cynisch tegenover zijn stadsgenoten, Hazel vormt ook steeds meer een gevaar voor zichzelf.

De kracht van Wijs bloed is dat er ondanks deze zware materie ook genoeg te lachen valt.

Gedurende het verhaal weet O’Connor namelijk de meest absurdistische karakters op te voeren.

pagina’s, ISBN 978 94 922 5401 6 (€ 18,00)

Franse tragedie

Liefdesdrama tussen twee geloven Stefan Hertmans brengt veel zomers door in zijn tweede huis in het Franse plaatsje Monieux. Hij ontdekte dat de plek, vlakbij de Mont Ventoux, het decor was van een middeleeuws liefdesdrama.

In zijn nieuwe roman De bekeerlinge reist hij het liefdeskoppel van dit verhaal achterna.

Door Hugo Jager De manier waarop we kennismaken met het paar prikkelt gelijk de verbeelding; Hertmans ziet ze in de vroege ochtend aan komen lopen vanuit zijn vakantiehuis. ‘Ze verschijnen en verdwijnen naargelang ze tussen de bomen opdoemen of erachter schuilgaan.’ Pas als hij ze in zijn huis welkom wil heten schudt hij zichzelf wakker uit een dagdroom.

Hertmans vertelt op overtuigende wijze het dramatische verhaal van Vigdis. In het jaar 1070 groeit dit meisje op in de Franse stad Rouen.

Ze valt voor de joodse David, zoon van de opperrabbijn van Narbonne.

Vigdis wil met hem trouwen, maar stuit daarbij op veel weerstand in

Daarbij gebruikt Hertmans wel heel bloemrijke taal – meer nog dan in zijn vorige boek Oorlog en Terpentijn. Over een lucht schrijft hij: ‘De laatste wolken worden door de warmte geföhnd tot reusachtige, ijle keien in een paarse hemel.’ Als hij dan ook nog een zwerm kleurrijke vogels (bijeneters) laat overvliegen, beschrijft de auteur een wereld die te mooi is om waar te zijn.

Dan is er nog de thematiek van het verhaal. Slachtoffers van godsdienstwaanzin zijn van alle tijden.

Je hoeft daarbij alleen maar aan de vluchtelingen te denken, die op de vlucht voor IS in gammele bootjes de Middellandse Zee oversteken.

Hertmans wisselt het liefdesverIk had graag gezien haal af met een perdat Hertmans dergesoonlijk verslag van lijke verbanden meer zijn bezoek aan de plekhad uitgewerkt. De ken die een belangrijke roman had dan zeker rol spelen in de vertelaan kracht gewonnen. ling. Zo kom je te weten Over de impact van hoe hij worstelt om de het verhaal kan geen middeleeuwen terug te misverstand bestaan. halen naar nu. ‘Alles wat Het leed van Vigdis ik moet doen is wegen David was voor strepen, weghalen, tot mij reden genoeg om zijn essentie herleiden: enige tijd wezenloos geen brug, geen autovoor me uit te staren weg, geen bebouwing, toen ik het boek uit geen verharde boorStefan Hertmans, De bekeerhad. den, geen geluid ook, linge, Uitgeverij De Bezige Bij, haast geen menselijke 288 pagina’s, ISBN 978 90 234 aanwezigheid.’

9962 6 (€ 19,99) de onverdraagzame christelijke gemeenschap. Door hun verboden liefde moeten Vigdis en David vluchten, maar haar vader laat het er niet bij zitten: hij geeft ridders de opdracht de achtervolging in te zetten. In Monieux, de plaats waar Hertmans zijn vakantiehuis heeft, wanen David en de bekeerde Vigdis zich veilig. Er lijken rustige jaren aan te breken, totdat de jodenhaat oplaait en kruisvaarders het dorp binnenvallen. Vanuit de heuvels ziet Vigdis de ridders naderen. ‘De kurassen, schilden en lansen blinken in het licht.’ Wat volgt is een tragedie van ongekende omvang.

boekenkrant.com

november 2016 pagina 9

literatuur werkelijkheid

Altijd weer die ene vraag Als twaalfjarige begon Delphine de Vigan (1966) haar leven vast te leggen in dagboeken, alleen voor zichzelf. Van dagboeken stapte ze over op romans, maar nog altijd is het autobiografische nooit ver weg. De ­Boekenkrant sprak met haar in Amsterdam.

‘Soms voel ik opeens de neiging om de dagboeken te verbranden of te verscheuren, voor alle zekerheid, maar tot nu toe heb ik daar altijd van afgezien, want ze vormen toch ook een soort geheugen.’

Door Nina Visser Of het allemaal echt gebeurd is? Delphine de Vigan kan deze vraag wel dromen. Ze heeft de nieuwsgierige, verwachtingsvolle blikken die er onlosmakelijk mee verbonden zijn al duizend keer gezien. ‘Hoewel ik het vervelend vind dat ik altijd maar dezelfde vraag krijg, begrijp ik waarom,’ zegt ze. ‘Ik zou me waarschijnlijk hetzelfde afgevraagd hebben als ik dat boek had gelezen.’

Met ‘dat boek’ bedoelt ze Niets weerstaat de nacht, de roman die haar in 2011 onverwacht een enorm succes opleverde, zowel in Frankrijk als ver daarbuiten. In dit boek onderzoekt Delphine de geschiedenis van haar moeder Lucile, die op 61-jarige leeftijd zelfmoord pleegde. Want wie was deze vrouw eigenlijk? En hoe werd ze zo ongelukkig? In haar zoektocht doet Delphine niet alleen verslag van haar eigen herinneringen, maar laat ze ook familieleden en vrienden aan het woord, die enkele lang weggestopte familiegeheimen onthullen.

Is alles wat je schrijft waargebeurd?

Delphine de Vigan Is je boek volledig autobiografisch?

Vertel je de waarheid? ‘Eigenlijk,’ bevriend raakt. De mysterieuze L. zegt Delphine, ‘wilde ik soms het werkt als ghostwriter voor beroemdliefst antwoorden: “Je vond het toch heden en wil Delphine maar al te een mooi verhaal? Waarom is het dan zo belangrijk om te weten of het graag helpen haar schrijfangst te overwinnen. Delphine is aanvanwaargebeurd is of niet?” Maar die kelijk erg blij met de hulp van haar steeds terugkerende vragen brachnieuwe vriendin, totdat ten me wel op het ze erachter komt dat L.’s idee voor mijn nieuwe interesse ongezonde roman.’ In haar nieuwvormen begint aan te ste boek, Het ware vernemen. haal van haar en mij, is Delphine opnieuw de In Het ware verhaal hoofdpersoon en volgen van haar en mij speelt we haar na de publica­Delphine een spel met tie van haar autobiograrealiteit en fictie en zet fische roman, die is uitze je constant op het gegroeid tot een interverkeerde been. ‘Dat is nationale bestseller. precies mijn bedoeling,’ Ze merkt echter al snel legt ze uit. ‘Met dit boek dat ze geen letter meer Delphine de Vigan, Het ware wil ik mensen een spieop papier krijgt; ze lijdt verhaal van haar en mij, vergel voorhouden. Lezers aan het beruchte writaling: Floor Borsboom en Eef zullen aan het boek ter’s block. Dan ontGratama, Uitgeverij De Geus, 384 pagina’s, ISBN 978 90 445 beginnen met het idee moet ze op een feestje 3662 1 (€ 21,95) dat het om een autoene L., met wie ze direct

haal te vertellen, en dat heeft tot een bepaald verwachtingspatroon geleid, waardoor mensen willen dat dingen waargebeurd zijn.’

Delphine Jouandeau

biografie gaat, maar langzaamaan zullen ze gaan twijfelen of het allemaal wel echt waar is. Zo hoop ik dat ze nadenken over hun eigen manier van lezen: waarom verkies ik waargebeurde verhalen boven verzonnen verhalen?’

‘In Frankrijk heerst er tegenwoordig een soort mode waarin romans verband moeten houden met de realiteit,’ zucht ze. ‘Het is een commercieel argument geworden, alsof een verhaal beter zou zijn omdat het waargebeurd is. Het is bijna alsof mensen niet in romans kunnen geloven die niet waargebeurd zijn, alsof ze het geloof in fictie kwijt zijn.’

Waar denkt ze dat deze hang naar realiteit vandaan komt? Delphine haalt haar schouders op. ‘Misschien komt het door reality-tv en sociale media als Facebook, waarop je jezelf op een bepaalde, van tevoren bedachte wijze laat zien. Het is een manier om jouw leven als een ver-

In haar romans mag Delphine dan verzonnen gebeurtenissen opvoeren, er is wel degelijk een plek waar haar ware levensverhaal staat opgetekend: in haar dagboeken. Van haar twaalfde tot haar negenentwintigste schreef ze er dagelijks in. Het publiek zou dolgraag lezen over deze ‘echte’ Delphine, maar ze kan nu al zeggen dat dat niet gaat gebeuren.

‘Nooit,’ zegt ze zelfs, ‘want de dagboeken zijn niet geschreven om door iemand gelezen te worden. Soms voel ik opeens de neiging om de dagboeken te verbranden of te verscheuren, voor alle zekerheid, maar tot nu toe heb ik daar altijd van afgezien, want ze vormen toch ook een soort geheugen.’

Een geheugen dat bovendien een belangrijke rol speelde in haar laatste twee boeken. Voor Niets weerstaat de nacht herlas ze een deel van de dagboeken om herinneringen aan haar moeder te vinden, die ze vervolgens verwerkte in de roman. Ook in Het ware verhaal van haar en mij komen de dagboeken terug, als blijkt dat L. er stiekem in heeft zitten lezen.

Dat roept de vraag op: zou L. misschien staan voor het Franse lecteur, lezer, representeert zij kortom ons nieuwsgierige aagjes, wij die maar al te graag in Delphines zielenroerselen willen wroeten?

De schrijfster glimlacht geheimzinnig; ze laat dit graag in het midden.

‘Er zijn vele mogelijke interpretaties van het boek,’ zegt ze, ‘en voor mij is er niet één enkele juiste.’ Delphine wil het open houden, en dus rest u niets anders dan het boek te lezen en uw eigen conclusie te trekken.

boekenkrant.com

november 2016 pagina 10

boekfragment

Prijs de dag voordat de avond valt Nieuw proza van de winnaar van de Academica Literatuurprijs.

Hannah van Wieringen, Prijs de dag voordat de avond valt, Uitgeverij De Harmonie, 112 pagina’s, ISBN 978 90 761 7476 1 (€ 16,90) www.deharmonie.nl www.hannahvanwieringen.nl

IJzerwaren Eddy dacht aan het ei.

Het ei lag breekbaar te midden van zijn harde gedachten licht naar zich toe te zuigen. Hij nam de ochtendkrant aan van de bezorger die het trappetje omhoogkwam en nam – zijn ouder wordende rug krakend, plaats in het zitje naast de ingang van zijn winkel. Hij snelde wat koppen, mompelde in zichzelf, keek op en klopte even op de pui achter hem. Hoores. Hij bekeek zijn denkbeeldig publiek vorsend. Zodat hier geen misverstanden over zouden bestaan: het dubbele pand achter hem, dat was van hem. Het statige De Dageraad aan de gracht achter de Dam, onderhouden nota bene door zijn bloedeigen handen, bleef ook van hem. Dat hij de rechterzijde van de erfenis van zijn vader al tien jaar verhuren moest als compensatie voor de noodlijdende winkel in ijzerwaren in de linkerzijde, schaarde hij zelf het liefst onder ‘andere mensen ook woonruimte gunnen’. Want wat was er nu mooier op aarde dan wonen op deze langgerekte ringvormige eilanden die zich leken te vermeerderden rond godsamme toch zeker het epicentrum en startpunt van zijn hele beschaving: die eerste steen die hier zo rond 1500 in het water was geworpen. Nu niet

lyrisch worden Eddy, mompelde hij, nergens voor nodig. Maar het was toch zeker wel zo. Nu hier aanbeland, in het laatste jaar van de eeuw sloot de AEX op het beursplein verderop met de hoogste notering uit haar geschiedenis: het stond er toch zeker zelf. De welvaart hing hier in de lucht. Dat hij was achtergebleven, dat hij niet mee profiteerde van deze uiterst gelukkige economische tijden zorgde dat hij zich nogal agressief van zijn taken als huisbaas kweet. Alsof hij steeds maar een klein stapje, een klein weigerachtig stapje maar, buiten het leven stond dat hem toekwam.

Hij liep naar binnen, nam plaats aan zijn ontbijttafel. Om de veiligheid te waarborgen had hij vanochtend vroeg zorgvuldige voorbereidingen getroffen. Hij had zijn gereedschapskist ostentatief in het zicht geplaatst, bij de voordeur. Hij had een gelamineerd A4-tje opgehangen. Een dikke zwarte letter op wit papier. ‘Let op. Werkzaamheden tussen 12:00 en 17:00. Gas en Water afgesloten.’ Over de eindtijd had hij getwijfeld, maar omdat de huurster hem gezegd had tot vijf uur college te hebben en daarna nog een vroege dienst bij het theater, besloot hij bij minimaal vijf uur te blijven.

Hij schonk zichzelf een derde koffie in. Hij zat bij het open schuifraam.

Van onder zijn rode mutsje, de littekens van een mislukte haartrans-

plantatie ternauwernood afdekkend, speurden zijn haaienogen heen en weer de gracht af. De fietsen stonden er natuurlijk belachelijk bij. ‘Welk gedeelte van een fietsenrek begrijp jij nu niet?’ riep hij onzacht vanuit het raam tegen de huurster van vierhoog-voor. ‘Ja, pardon, natuurlijk.’ Ze zwaaide half aarzelend. Met dat verontschuldigende dat wat hem betreft haar schuld onderstreepte.

Het waren de jonge meisjes die hij de status van huurder gunde van de kleine studioappartementen die hij gebouwd had in de vertrekken van zijn voorvaderen. Na een nogal overspannen handgemeen met een dronken student geneeskunde, wat konden die jongens zuipen, was hij achterover van zijn bloedeigen trap gelazerd en daar en toen, op zijn rug op de grond, nadat de student in zijn vlucht nog op zijn onder- en bovenarm had gestaan, bezwoer hij zijn vrouw: nooit meer jongens.

wat me mee zou kunnen slepen. Ik word overspoeld door abstracties, waarvan alleen de woekering van onderlinge betrekkingen de illusie van een bekende wereld schept.

Hoor ik ‘blauw’, iets wat ik nooit heb gezien, dan stel ik me in gedachten iets voor wat vrij dicht bij ‘groen’ ligt – iets wat ik ook nooit heb gezien.

Ik waan me een onschuldige, onbelast door banden en verplichtingen, een vrije geest, ondanks mijn karige leefruimte. Niemand die mij tegenspreekt of vermaant, geen naam of voormalig adres, geen godsdienst, geen schulden, geen vijanden. Mijn agenda, als die zou bestaan, vermeldt alleen mijn aanstaande verjaardag. Ik ben, of ik was, een schone lei – wat de huidige genetici ook mogen beweren. Maar dan wel een gladde, poreuze lei, die niet als schoolbord of dakbedekking zou kunnen dienen, een lei die zichzelf beschrijft naarmate ze dagelijks groeit en minder schoon wordt. Ik waan me een onschuldige, maar het lijkt erop dat ik deel van een complot uitmaak. Daarbij lijkt mijn moeder – leve haar onophoudelijk, luid pompende hart – betrokken te zijn.

Lijkt, moeder? Nee, zo ís het. Dat ben je. Je bent erbij betrokken. Dat weet ik al sinds mijn oorsprong. Laat ik dat nog eens opdiepen, het scheppingsmoment waar mijn bevruchting mee gepaard ging. Lang geleden, vele weken geleden, sloot mijn

neurale groeve zich tot mijn ruggengraat en sponnen en weefden mijn vele miljoenen jonge zenuwcellen, bedrijvig als zijderupsen, uit hun slierende axonen de gouden prachtstof van mijn eerste idee, een zo eenvoudige gedachte dat ze me nu deels ontschiet. Was het ik? Te veel eigenliefde. Was het nu? Al te dramatisch.

Dan iets wat aan beide voorafgaat, wat beide omvat, één woord van louter zijn, overgebracht door een geestelijke zucht of berustende aanvaarding, iets als – dit? Te gezocht. Naderbij gekomen was mijn idee dus zijn.

Of zo niet, de grammaticale variant is. Dit was mijn oergedachte en dit is de essentie – is.

boekfragment

Notendop Ian McEwans nieuwste roman, Notendop, is een bijna klassiek verhaal over moord en bedrog, verteld vanuit een zeer ongebruikelijk perspectief.

Ian McEwan, Notendop, vertaling: Rien Verhoef, Uitgeverij De Harmonie, 176 pagina’s, ISBN 978 94 633 6000 5 (€ 19,90) www.deharmonie.nl

EEN Hier ben ik dan, ondersteboven in een vrouw. Met mijn armen geduldig over elkaar wacht ik af en vraag me al wachtend af in wie ik me bevind en wat ik verwachten mag.

Vol heimwee gaan mijn ogen dicht als ik bedenk hoe ik ooit ronddreef in mijn doorschijnende hoes, dromerig door mijn privé-oceaan dobberde en in de zeepbel van mijn gedachten vertraagde salto’s maakte, zachtjes tegen de doorzichtige grenzen van mijn nauwe ruimte botste en door het trillende vlies heen, zij het gedempt, de stemmen opving van de samenzweerders in een smerig zaakje. Dat was in mijn zorgeloze jeugd. Nu, geheel op mijn kop, zonder nog maar een centimeter ruimte voor mezelf, met mijn knieën tegen mijn buik gepropt, worden mijn gedachten en mijn hoofd geheel in beslag genomen. Ik heb geen keus, mijn oor is dag en nacht tegen de bloedige wanden gedrukt. Ik luister, onthoud en ik maak me ongerust. Ik hoor slaapkamerpraat met dodelijke opzet en verstijf van angst voor alles wat me te wachten staat,

boekenkrant.com

november 2016 pagina 11

boekfragment

Dagen van schaamte Dagen van schaamte is de nieuwste thriller van de Nederlandse Henning Mankell: Lieneke Dijkzeul. Het is een verhaal over onmacht en eenzaamheid, vol psychologische spanning.

Lieneke Dijkzeul, Dagen van Schaamte, ­Uitgeverij Ambo|Anthos, 256 pagina’s, ISBN 978 90 263 3715 4 (€ 18,99). Ook verkrijgbaar als dwarsligger. www.amboanthos.nl

Het duurde voordat hij zichzelf enigszins kon kalmeren, want behalve angst en paniek was er een verpletterend bewustzijn.

Hij lag in een voertuig – een auto, een vrachtwagen, een busje. Hij reed.

Hij werd gereden, ergens naartoe, hij was onderweg ergens naartoe, en behalve geboeid was hij ook geblinddoekt. Want nu voelde hij de kriebeling van wollige stof, merkte hoe zijn ademhaling erdoor werd belemmerd, was er een klamheid rond zijn mond en neus die betekende dat hij al langere tijd die wolligheid had beademd, zodat een zekere verzadiging van vocht was bereikt.

Hij luisterde. Er was niets wat hij kon doen behalve luisteren, en de concentratie daarop hielp om de hernieuwd oplaaiende angst te onderdrukken.

De brom was een motor, het ruisen de wind. Er was de zware grom van een vrachtwagen die ze passeerden, het accelereren van een auto die hen inhaalde.

Wat was er gebeurd? Daar moest hij

over nadenken. Hij was naar huis gereden, dat stond vast. Het was een dag geweest als alle andere, en daarna was hij naar huis gereden.

En toen?

In zijn krampachtige pogingen het zich te herinneren begon hij te zweten, rook zichzelf omdat zijn hoofd op zijn schouder lag, zijn neus pal boven zijn oksel. Hij ademde diep, warme lucht met een zweem van olie, benzine, stof. In jezusnaam, wat was er gebeurd?

Het zweten kwam niet alleen door de angst, maar had ook een oorzaak van buitenaf. Als hij in een auto lag, wáár dan? Niet op de achterbank, dan zou hij onder zich het veren van de kussens hebben moeten voelen.

Zijn vingers krabbelden over iets wat leek op tapijt: een ruige, bijna ruwe stof. Hij deed een poging zich op te richten, duwde zich af met zijn rechterschouder, kwam omhoog, stootte hard zijn hoofd, viel terug.

De kofferruimte. Boven hem het metaal van de achterklep, onder hem de mat. Moeizaam draaide hij zich zodanig dat zijn voeten wezen naar waar hij dacht dat zich de achterbank moest bevinden. De voeten ontmoetten een licht verende weerstand, hij kon het voelen door zijn schoenen heen.

Het was moeilijk nuchter te blijven nadenken. Wie geboeid in de kofferruimte van een auto lag, werd met een blok beton aan zijn enkels in een kanaal gedumpt, kreeg ergens op een verlaten terrein een kogel door zijn hoofd, werd na een nekschot in een bos begraven.

Er gleden druppels naar beneden vanonder de blinddoek. Hij moest hieruit, dit was niet vol te houden, hij zou stikken. Hoelang was hij al onderweg? Hij wrong zijn polsen, voelde het snijden van wat ze samengebonden hield en gaf het op. Het was dun, maar ijzersterk.

Tiewraps.

Het geluid van de motor veranderde, de auto minderde vaart. De vloer helde licht, en hij helde mee. Een bocht, een afslag? Het vaart minderen duurde lang, er was het schokje van terugschakelen, nog eens, en weer. Een echte bocht, hij rolde mee, zette zich schrap. De vloer werd weer horizontaal, de auto trok op, maar de snelheid bleef laag. Ze moesten hun bestemming bijna hebben bereikt.

Een flard herinnering. De tuin, het water, een zwaan... De bel. Hij had opengedaan. Daarna was er niets.

boekfragment

Laat ze maar denken dat je als schrijver geboren bent Laat ze maar denken dat je als schrijver geboren bent, het nieuwe boek van Man Booker Prize-winnaar DBC Pierre, is een eigenwijze mix van autobiografie, essay en schrijfgids. Onmisbaar voor iedereen met een liefde voor het geschreven woord.

DBC Pierre, Laat ze maar denken dat je als schrijver geboren bent, vertaling: Karina van Santen en Martine Vosmaer, Uitgeverij Podium, 304 pagina’s, ISBN 978 90 575 9806 7 (€ 22,50) www.uitgeverijpodium.nl

Structuur is toegeven dat we willen dat iemand het werk leest – het begrijpt zoals wij het begrepen, en ervan geniet. Woest door een eerste versie razen was voor onszelf; structuur is voor hen, en hoe overtuigender we die toepassen, hoe meer zij de uitnodiging voor onze gekte zullen vertrouwen. Het duurde even voordat ik de technieken erachter doorhad. Ik moest me neerleggen bij het fysieke handwerk en toegeven dat ik vanuit het niets begon. Al mijn hang-ups konden worden ingezet bij dit programma. En dat gebeurde, en algauw vond ik dit een fantastische fase omdat alles in snel tempo verbeterde. Letterlijk voor mijn ogen: de spanning groeide doordat ik hoofdstukken niet hier maar daar liet eindigen, zinnen werden sterk door woorden te schrappen, bladzijden trokken strak doordat saaie alinea’s wegvielen. Ik focuste op betekenis en voortgang, alles moest het verhaal opstuwen, anders moest het

eruit. Als ik even stilhield voor poëzie, reflectie of dromen, moesten ze inspireren of onthullen of doormarcheren. Ik kopieerde elk hoofdstuk in een eigen document om er afzonderlijk aan te werken, het op te trekken tot het niveau van het beste dat ik tot dan toe had; of als het boek ook zonder kon, liet ik het weg. Als ze elk een soepel geheel vormden dat op eigen benen stond, zijn eigen kleine doelstelling meldde aan het begin, en naar zijn eigen haakje leidde aan het eind, voegde ik het weer toe aan het manuscript.

Een onopzettelijk voordeel dat ik mezelf had gegeven kwam voort uit het gebruik van een bijnaam op het titelblad. Ik had voor vrienden jarenlang de bijnaam Pierre, en zette die automatisch op het manuscript. Toen ontdekte ik dat het een schakelaar was die een niveau van verlegenheid uitzette en het werk afstand gaf, alsof het van iemand anders was. Als mijn achternaam er had gestaan, was ik misschien in psychologische knopen verstrikt geraakt over de kwaliteit van de tekst. Ik weet dat het simpel klinkt, maar het kan frustrerend zijn. Als je eerste versie compleet is en klaar om te verbeteren, raad ik je aan om in de header James Joyce te zetten; dan is het zijn werk en kun je het aan flarden scheuren. […]

Loop het dan nog een keer door, en nog een keer, scheer over het opper-

vlak. Als je er snel en licht overheen gaat, speelt het zijn ritme als een pianola en blijven je ogen hangen aan zinnen die knarsen. Verander ze, ga een bladzij terug en begin weer te scheren. Als een zin of woord na drie rondes nog steeds knarst, haal het kreng er dan uit of verander het in een simpelere opmerking: ‘Hoe hard we het ook probeerden, de deur bleef potdicht’ in ‘De deur gaf niet mee’.

En verder maar weer. Dit deel van het werk gaat om beslissingen, blijf niet zitten piekeren. Neem ze als een soldaat, en bij twijfel: schrappen.

Tegen de tijd dat je twintig keer over het werk bent gescheerd en je het bij elke doorloop soepeler en beter hebt gemaakt, zul je merken dat alleen dezelfde drie of vier dingen elke keer blijven knarsen. Elke keer verander je ze, en verander je ze weer terug.

Als je oog bleef haken aan ‘hoewel’, heb je het veranderd in ‘terwijl’, en bij de volgende ronde weer terugveranderd in ‘hoewel’, en dan weer in ‘terwijl’, en weer in ‘hoewel’.

Als alleen die kleine knoopjes over zijn gebleven, is je werk af.

boekenkrant.com

november 2016 pagina 12

spanning Boekenkrant tipT Witte raaf Maar liefst twee keer won Bram Dehouck de Gouden Strop, de prijs voor de beste Nederlandstalige spannende roman. We verwachten dus veel van Witte raaf, dat draait om zakenman Nick Farkas. Deze charmante en succesvolle man heeft een dubieus verleden, maar blijft nooit lang genoeg op dezelfde pek om zich echt te laten kennen.

Of zal hij deze keer een fout maken?

Bram Dehouck, Witte raaf, Uitgeverij De Geus, 256 pagina’s, ISBN 978 90 445 3460 3 (€ 17,50)

Beestachtig Voor de liefhebbers: de nieuwste Faye Kellerman, met wederom het echtpaar Peter Decker en Rina Lazarus in de hoofdrol. De oude, excentrieke miljonair Hobart Penny wordt dood aangetroffen in zijn appartement. Is Tiki, zijn huisdier, een Bengaalse tijger, hem fataal geworden? Penny Faye Kellerman, Beestachtig, Uitgeverij HarperCollins, 448 blijkt vermoord en hoe pagina’s, ISBN 978 94 027 1710 meer er duidelijk wordt 5 (€ 19,95) over zijn exotische en perverse voorkeuren hoe meer verdachten er zijn.

Hartenvreter Begrafenisondernemer Ronny Tervaete wordt wakker met een kater. Niets ongewoons.

Tot hij vaststelt dat hij niet thuis in zijn vertrouwde bed ligt, maar in een hotelkamer. En naast hem ligt een man.

Een lijk. Tervaete komt erachter dat hij opgejaagd wordt door een Benny Baudewyns, Hartenseriemoordenaar. Die vreter, Uitgeverij Vrijdag, 408 pagina’s, ISBN 978 94 600 1503 is op zoek naar delica8 (€ 19,95) tessen: menselijke harten. Brr, deze Vlaamse auteur weet wel hoe hij ons slapeloze nachten moet bezorgen!

Halloween Horror Verhalen Halloween mag dan voorbij zijn, deze bundel met horrorverhalen mag je niet missen. De beste Nederlandse horrorauteurs, onder wie Thomas Olde Heuvelt en Auke Hulst, droegen eraan bij. De verhalen variëren van klassieke pulp tot eigentijdse psychologische spanning en de onderwerpen van een dodelijk katmonster tot duistere koeien, vampiers…En tulpen.

Martijn Lindeboom, Halloween Horror Verhalen, Uitgeverij Luitingh Sijthoff Fantasy, 267 pagina’s, ISBN 978 90 245 7478 0 (€ 15,00)

bijna gescalpeerd

Wat zeggen De negen kamers ons?

Jonas maakt magische gebeurtenissen mee in een huis dat alleen te zien is voor ‘wie oog heeft voor het onmogelijke’. De negen kamers laat je niet los, ook al is het niet duidelijk wat Peter-Paul Rauwerda wil zeggen met die verschillende kamers.

Door Mieke van Meer Wanneer zijn ouders en zusje twee weken op vakantie zijn, vindt de zeventienjarige Jonas een groot boek op de eettafel. ‘Maak dit boek open en je leven zal voorgoed veranderen’, zegt het briefje dat erbij ligt. In het boek leest hij over een huis met negen kamers.

De negende kamer ‘is nog onbekend. Die zal bepalen wie je bent.’

Diezelfde dag ontdekt Jonas in zijn straat een ‘groot, bijna kasteelachtig huis’. Precies zo’n huis als in het grote boek beschreven wordt. Wanneer Jonas zijn nieuwsgierigheid

kamers ontmoet, roepen helaas weiniet meer kan bedwingen en naar het huis gaat, ziet hij daar een bloed- nig emoties op. Misschien komt dat doordat de auteur meer vertelt dan mooi meisje voor het raam staan. showt. Zoals bij Jonas’ poging de tuin Zijn leven verandert voorgoed. te ontvluchten. ‘Het hek wordt hoger, Het huis en het meisje Anna hebben de spijlen spitser. De marmeren een onweerstaanbare aantrekkingsbeelden beginnen vanaf hun sokkracht op Jonas. Hij moet de verkel om zich heen te slaan. Jonas rent, schillende kamers door om bij Anna schreeuwend van angst, in de richte komen, maar dat gaat niet zonting van de poort.’ der slag of stoot. Zo wordt hij bijna Toch bleef ik lezen om de geheimen gescalpeerd door een gekke tweete ontrafelen. Want waarom heeft ling, komt hij in een arena waar Jonas van die ondraaglijke hoofdpijwilde dieren hem dreigen te verscheuren en verdrinkt hij bijna wan- nen? Als hij meerdere keren droomt dat hij in het ziekenneer de vloed opzet in huis ligt, is dat dan de de badkamer. werkelijkheid? Hebben De op de flaptekst de avonturen in de vergeprezen ‘bloemschillende kamers een rijke stijl die doet dendiepere betekenis? En ken aan de boeken van is het verhaal bedoeld Zafón en Márquez’ valt als een coming-of-age? tegen. De stijl van PeterNa de laatste bladzijde Paul Rauwerda is eerder ken ik de antwoorden zakelijk door de korte niet. Daarmee is het zinnen, zonder veel bijdebuut van Peter-Paul voeglijke naamwoorRauwerda een onderden of metaforen. De houdend boek dat net vreemde gebeurteniszo mysterieus blijft als sen die Jonas meemaakt Peter-Paul Rauwerda, De en de ongewone figuren negen kamers, Uitgeverij lem- de negen kamers zelf. die hij tijdens zijn reis niscaat, 200 pagina’s, ISBN door de verschillende 978 90 477 0839 1 (€ 18,95)

max havelaar

Zombies op de leeslijst!

Martijn Adelmunds nieuwe boek is een hervertelling van Multatuli’s Max Havelaar (1860): het verhaal van een Nederlandse assistent-resident die zich fel afzet tegen de uitbuiting van de Javanen in Nederlands-Indië.

Adelmund voegt echter één onverwacht element toe aan het verhaal: zombies.

bij hedendaagse literatuurpuristen.

In Max Havelaar met zombies volgt Adelmund trouw de verhaallijn van Multatuli. Bekende personages als Droogstoppel, Max, Tine, ­Saïdjah en Adinda komen op de verwachte momenten voorbij. Ze maken alleen af en toe wat gruwelijke dingen mee. Zo wordt Droogstoppels zoon Frits aangevallen door een ondode aap, doet Tine Havelaar aan glaasje draaien en wordt Rangkasbitung aangevallen door ‘slapers’, zoals de zombies hier genoemd worDoor Anouk Abels den. Adelmund haalt zijn inspiratie niet alleen uit klassieke horrorfilms, maar ook uit een andere leesChristiaan Weijts betoogde onlangs in de lijstklassieker: hij gebruikt een aanNRC dat de leeslijst van tal personages en mystieke momenten uit De stille kracht van Louis de middelbare school Couperus. funest is voor het ontJammer genoeg volgt Adelmund wikkelen van leesplede originele Havelaar zo trouw dat zier bij jonge lezers. de slapers bij vlagen aanvoelen als Max Havelaar noemde hij daarbij bijzaak, en duurt het ‘die afgrijselijke monusoms erg lang voordat mentale baksteen, effecze weer ten tonele vertief moordwapen voor schijnen. Maar als ze elk sluimerend vonkje er zijn – eenzaam, stilliteraire interesse.’ staand in een rijstveld, Ik ben razend benieuwd of juist samengepakt naar Weijts’ mening in een levensgevaarover Max Havelaar met lijke horde – is het voor zombies. Waar Multatuli de horrorfan genieten in de negentiende eeuw geblazen. De mysteride Nederlander zeker euze zwart-witfoto’s nog wel shockeerde vol dood en verderf die met zijn boodschap en het verhaal vergezellen schrijfwijze – hij durfde versterken die momenzijn betoog zelfs rechtMartijn Adelmund, Max ten enorm. streeks tot de koning te Havelaar met zombies, UitHet idee om grote literichten – zal het boek geverij Luitingh-Sijthoff, 320 van Adelmund wellicht pagina’s, ISBN 978 90 245 7461 raire werken te voorzien van een zombievoor commotie zorgen 2 (€ 19,99)

archief van KITLV Digital Image Library, Leiden University Library

laagje is niet nieuw: de Amerikaan Seth Grahame-Smith deed al iets soortgelijks met Pride and Prejudice and Zombies (2009). Adelmund heeft zich dat idee echter eigen gemaakt. Zijn slapers zijn een verlengstuk van de uitbuitingskwestie en staan symbool voor de verschrikkingen die de Nederlanders in Indonesië veroorzaakt hebben.

De hernieuwde versie van deze ‘monumentale baksteen’ zou nog wel eens een gouden zet voor het onderwijs kunnen zijn. Adelmund presenteert achterin zijn boek wat suggesties over hoe Max Havelaar met zombies in de les kan worden gebruikt. Dat lijkt mij een uitstekend idee. Deze hertaling brengt – zelfs als je de zombies wegdenkt – Multatuli’s toch lastige taalgebruik opnieuw tot leven. Maar boven alles laat Adelmund zien dat onze koloniale geschiedenis én onze leeslijst zich gruwelijk goed lenen voor horrorverhalen. Scholieren zullen ervan smullen.

boekenkrant.com

november 2016 pagina 13

spanning interview

Vaticaanse machtspolitiek Drie thema’s lopen als een rode draad door het werk van de Britse auteur Robert Harris: macht, politiek en ambitie. In zijn nieuwe boek ­Conclaaf brengt hij deze onderwerpen samen tegen de achtergrond van de oudste verkiezing ter wereld: de keuze van een nieuwe paus.

Door Nicole van der Elst Net als miljoenen andere mensen volgde Robert Harris de twee meest recente conclaven, in 2005 en 2013, voor de televisie. Waar het grote publiek vooral naar de schoorsteen van de Sixtijnse Kapel keek om te zien of er al een nieuwe paus was verkozen, ging zijn interesse naar heel iets anders uit. ‘Ik zag kardinalen op leeftijd met allerlei verschillende gezichtsuitdrukkingen. Sommigen waren blij en anderen keken ronduit chagrijnig. Deze mensen hadden net de vertegenwoordiger van God op aarde gekozen, maar ik wilde alleen maar weten hoe ze tot hun keuze waren gekomen,’ vertelt Harris. ‘Langzaam drong het tot me door dat de wisselwerking tussen al deze kardinalen, die een aantal dagen compleet afgesloten zijn van de buitenwereld, een uitstekend uitgangspunt zou kunnen zijn voor een nieuw boek.’

In Conclaaf volg je de verkiezing door de ogen van kardinaal en deken Lomeli. Hij heeft niet alleen de prakRobert Harris tische taak om het conclaaf in goede banen te leiden, hij mag zelf ook zijn stem uitbrengen op de beoogd opvol- ren te overtuigen van hun favoriet.’

Harris deed echter nog een ander ger van de overleden Heilige Vader. simpel maar doeltreffend verUit het midden van de kardinalen zoek om meer informatie in te winwordt immers de nieuwe paus gekonen. ‘Ik heb gewoon naar het Vatizen. In de tweeënzeventig uur die het boek beslaat kom je er als lezer al caan geschreven. Ik wilde namesnel achter dat de meeste kardinalen lijk graag die plekken zien die tijdens een conclaaf belangrijk zijn, niet alleen vroom, maar ook uiterst maar die normaal niet toegankelijk ambitieus zijn. zijn voor het publiek. Tot mijn verOm meer te weten te komen over wat er zich tijdens een conclaaf in en bazing kreeg ik snel antwoord: ik was meer dan welkom. Voor zover ik rond de Sixtijnse Kapel afspeelt, had weet is het uitzonderHarris een uitstekende lijk dat er op zo’n vraag bron in handen. ‘Tijdens positief wordt gereahet conclaaf mogen de geerd, vooral omdat kardinalen met nieze wisten dat ik een mand contact hebben romanschrijver ben.’ De en worden alle corresauteur denkt dat het pondenties en stembilwellicht iets te maken jetten verbrand. In 2005 heeft met de houding heeft een kardinaal toch van Paus Franciscus. stiekem een dagboek ‘Het is bekend dat hij af bijgehouden. Uit zijn wil van de zweem van aantekeningen bleek geheimzinnigheid die dat de politieke spellenog altijd om het paustjes vooral na de eerste schap en het katholieke stemronde losbarstten.

In slaapkamers, wandel- Robert Harris, Conclaaf, verta- geloof heen hangt,’ ling: Reintje Ghoos en Jan Piedenkt Harris. gangen en tijdens het ter van der Sterre, Uitgeverij Uit het enthousiasme diner; overal waren kar- Cargo, 320 pagina’s, ISBN 978 waarmee hij over Condinalen bezig om ande90 234 2654 7 (€ 21,99)

Claudio Sforza

claaf praat, blijkt dat Harris nog steeds veel plezier beleeft aan datgene waarin hij zo succesvol is gebleken: een spannend fictief verhaal schrijven dat is gebaseerd op gedegen onderzoek. De auteur vertelt dat hij zelfs zo van het schrijfproces geniet, dat zijn literaire productie in de afgelopen tien jaar bijna is verdubbeld. ‘Nu ik ouder word besef ik dat de tijd die er nog over is om al die verhalen die in mijn hoofd zitten daadwerkelijk op te schrijven beperkt is. Toen ik dertig of veertig was, was ik daar helemaal niet mee bezig. Toen ik de vijftig was gepasseerd overviel me steeds meer de gedachte dat ik haast moest maken.’

Toch ziet Harris ook een belangrijk voordeel in het verstrijken van de jaren. ‘Ik heb het idee dat ik door mijn ervaring een betere schrijver ben geworden, je verstaat je vak steeds beter. Ik leg mijn hart en ziel in elk nieuw verhaal, maar doordat mensen vaak meerdere boeken van mij kennen word ik niet meer zo hard afgerekend op een minder succesvolle roman. Dat geeft een zekere rust.’

Desondanks blijkt tijdens ons

gesprek dat er toch nog een wens is die hoog op zijn verlanglijstje staat.

‘Ik vind het jammer dat al mijn boeken een mannelijke hoofdpersoon hebben,’ zegt Harris. ‘Ik heb lang gedacht dat het onontkoombaar was om alleen over mannen te schrijven door mijn interesse in machtspolitiek. In de geschiedenis zijn het vooral mannen die op de belangrijke posities terechtkwamen en dit zijn juist de personen waarover ik het interessant vind om te schrijven. Ik zou echter nog graag eens een boek met een sterk vrouwelijk hoofdpersonage willen maken.’ Als we samen een aantal opties doornemen voor mogelijk interessante vrouwelijke personages onderbreekt Harris me plotseling. ‘Zoals we nu een lijstje aan het opstellen zijn, zo werkt mijn schrijfproces niet. De interesse voor een verhaal of hoofdpersoon moet natuurlijk wel van binnenuit komen en niet een geforceerd trucje lijken.’ Toch merk ik dat het idee voor dit verhaal al ergens in het hoofd van de auteur zit. ‘Mocht het zover zijn, dan zien jullie vanzelf de witte rook,’ belooft hij.

DE NIEUWSTE THRILLER VAN DE NEDERLANDSE MANKELL:

LIENEKE DIJKZEUL ‘Als schrijfster van thrillers heeft Lieneke Dijkzeul haar sporen ruimschoots verdiend. Dijkzeuls vakmanschap staat garant voor een aansprekend verteld verhaal.’ – Trouw

Lefbek. Hét debuut van dit najaar.

‘Het is mooi. Het is hard. Het is vrolijk. Het is rauw. Het is lief. Het is grappig. Het doet pijn.

Het is somber. Het is opbeurend. Het is een bijzonder boek.’

RONALD GIPHART ‘Anke Laterveer weet wat van het leven. En ze kan wat met taal. In Lefbek laat ze haar zogenaamd onschuldige vlotte vertelstem los op het leven van haar alter ego Lise. Maar pas op.

Ze doet dat in haarscherp Nederlands, in hoog tempo, met fijne filosofieën, geintjes, rappe dialogen en schokkende overgangen.’

ERIK VAN MUISWINKEL ‘Begon met lezen tijdens een middag op het strand en sloeg het tegen de nacht met een diepe zucht dicht. Een boek dat je doet grijnzen, een brok in je keel veroorzaakt en je met zweethandjes achterlaat.’

LISA SNIJDERS | BOEKHANDEL STEVENS ‘Anke heeft een prachtige stijl die niet alleen dwars door je ziel snijdt maar ook hoop geeft.

Kracht geeft. Je doet lachen. Je wilt bij haar zijn en zij is bij jou. Letter voor letter.’

ANOUSHA NZUME pepperbooks.nl

#LEFBEK

boekenkrant.com

november 2016 pagina 15

boekfragment

Slaves. Raven 1 Het jaar 2558. Raven is een laatstejaarsleerlinge aan een Delicatus Slavenschool. Ze is voorbestemd om te worden overgeleverd aan de willekeur van haar toekomstige meester. Maar als ze aan de machtige Ghassan wordt verkocht, lijkt ze aan haar lot te kunnen ontsnappen … Raven 1 is het indrukwekkende eerste boek van de young adult-serie Slaves.

Miriam Borgermans, Slaves. Raven 1, Clavis ­Uitgeverij, 487 pagina’s, ISBN 978 90 448 2868 9 (€ 18,95) www.clavisbooks.com

Tik, tik, tik.

Het geluid maakt me altijd bang.

Mijn adem vormt wolkjes in de koude lucht. Zoals gewoonlijk voor het aanbreken van de dageraad zijn de muren van de cel klam en vochtig. Ik worstel om mijn armen uit de mouwen van het dwangbuis te krijgen, al weet ik dat het vergeefs is.

Angst beperkt verstand, zegt Castro.

Woede ook.

Door het kijkgaatje in de metalen deur sijpelt wat licht naar binnen.

Het getik is opgehouden. Het waren vast de verwarmingsbuizen – het keldergedeelte van Cyms Delicatus Slavenschool is zo vervallen en afgeleefd dat alles rammelt – dus schud ik mijn hoofd en de ketting aan mijn halsband rinkelt. Omdat mijn voeten opgezwollen zijn na een hele nacht staan, trappel ik op de vloer. Daarna

kijk ik hoe het zachte licht banen vormt die langzaam verder kruipen, over de cementen vloer, de waterbak, het houten krukje. Onder het krukje ligt iets.

Ik wend mijn hoofd af. Ik hoop dat Seamus me snel los laat maken. Het is belangrijk vandaag dat ik …

Tik. Het moeten de Trasherslaven in de kelder onder me zijn. Ik denk dat ze afval verbranden, en dat de hitte de Koker doet uitzetten. Dat doen ze soms als ze het koud krijgen, al heeft Cym het verboden. Cym zegt dat de schoorsteen niet is gemaakt voor het comfort van Trashers. Bovendien is ze bang dat de gevel van haar prestigieuze school met roet besmeurd zal worden.

Tik. Door slaapgebrek klinken geluiden altijd scherper dan normaal.

Door het dwangbuis kan ik alleen oppervlakkig ademhalen, maar ik begin te tellen en zeven minuten later gaat mijn borstkas opnieuw regelmatig op en neer – en doe ik mijn ogen weer open.

Dit keer is het licht genoeg om te zien wat er onder het krukje ligt.

Een stapeltje kleren, netjes opgevouwen. Het lichtblauwe bloesje met bijpassend plooirokje verraadt dat het om een uniform van een eerstejaars gaat. Misschien hebben de Trashers het over het hoofd gezien. Ik bijt op mijn lip. Ik wil niet denken aan het

tengere lijfje en het waterige glimlachje dat alle eerstejaars hebben voor ze bevallig hebben leren lachen.

Sommigen slagen er niet in.

Het bezinksel van jaren angst komt naar boven. Ze moeten haar om de een of andere reden nieuwe kleren hebben gegeven en de oude vergeten zijn. Dat is de verklaring, hoop ik.

Ik sluit mijn ogen.

Dwars door de dikke muren vlieg ik in gedachten naar buiten. Ik kies voor de enige ontsnappingsmogelijkheid die me is overgebleven, die van de geest. Ik stijg op en laat de wind bulderend aan mijn kleren rukken en razen.

Hoger, Raven.

Op deze vroege lenteochtend is het licht helder en voelt de lucht als water. Ik scheer tussen de kegelvormige zwarte torengebouwen van Stadsdeel Acht door, vlieg rakelings langs hun toppen met de vervallen Dedertorens.

Hier kan niemand me bereiken.

Onder me glinstert het ochtendlicht op de daken, op de regenplassen onder de zendmasten. In de dakgoten beginnen de zaden al te kiemen.

Tik, tik, tik.

Ik herken het geluid, val naar beneden.

Altijd moet ik weer terug naar waar de angst op me wacht, als een dood dier.

Thee en tranen Emma had altijd gedacht te weten wat ze zou doen, wanneer het haar zou overkomen. Maar sommige dingen weet je pas echt zeker op het moment dat ze je overkomen.

Carolien Cramer, Thee en Tranen, Uitgeverij Pumbo, 199 pagina’s, ISBN 978 94 924 7510 7 (€ 19,95) www.chezcarolien.nl

Emma stond op een parkeerplaats bij een hotel, en ze wachtte op een van de minnaressen van Peter. En daar, verderop wachtte Peter, op dezelfde vrouw.

Het was krankzinnig en onwerkelijk wat ze deed, daarom moest ze niet denken, maar handelen. Ze moest doen wat ze had te doen en niet meer dan dat. Nadenken betekende

namelijk je verstand verliezen en knettergek worden. En dat moest ze zien te voorkomen.

Traag kropen de wijzers van de klok voorbij. Al haar zintuigen stonden op scherp.

Om tien voor drie zag Emma een rode auto de parkeerplaats oprijden, een plek zoeken en parkeren. Om vijf voor drie zag zij haar uitstappen en naar Peter lopen, om ze daarna samen door de deur van het hotel te zien verdwijnen. Een grote man en een kleine vrouw – haar man en zijn minnares. Alsof ze bij elkaar hoorden.

De aanblik trof haar als een messteek. Zíj was zijn vrouw, en zíj

was de moeder van zijn kinderen, niet Nora, niet dat mens dat bezitterig naast hem naar binnen liep. Die hoorde daar niet te lopen.

Haar dochter onderbrak het gepieker: ‘Je moet gaan mam. Het is tijd.’

Ja, dat was het zeker. Het was klokslag drie uur en de hoogste tijd om te laten zien wie de oudste rechten had.

Bij de ingang stond Peter op haar te wachten, zoals hij kort daarvoor nog wachtte op Nora. Even ontmoetten zijn blauwe en haar bruine ogen elkaar, en ving zij de knipoog. Ze voelde zich sterk. Beresterk. Kaarsrecht liep zij naast hem en ging naar binnen.

deur van het trappenhuis en zette het op een lopen. Hij leek de treden amper te raken. Het was alsof hij naar beneden vloog. Zo af en toe keek hij tussen de trappen door naar beneden, zich bewust van de mogelijke gevaren. Peters overvallers zouden zich zomaar in het trappenhuis kunnen bevinden. Maar er waren geen handen aan de trapleuning en Alex hoorde geen voetstappen.

Op de dertiende verdieping opende hij de deur naar de gang een klein stukje en gluurde door de kier naar binnen. Het was er halfdonker en verlaten. Alex glipte naar binnen en liep snel door. Hij hield zijn lichaam vlak langs de wand. Op de lege gang,

zonder kogelvrij vest, zonder wapen en geen enkele dekking, was hij een schietschijf. Alex was woest op zichzelf. Hoe kon hij zo onvoorbereid zijn.

Verderop scheen er een streep licht vanuit een geopende deur over de vloer. Alex’ ogen vlogen langs de kamernummers op de muur. Waarschijnlijk was het licht afkomstig uit de kamer van zijn kameraad. Alex begon sneller te lopen en focuste zich nu geheel op de deur. Als hij een wapen bij zich had gehad, zou hij hem nu strak op de uitgang gericht houden. Automatisch ontvouwden verschillende scenario’s zich in zijn hoofd. Hoe ernstig zou zijn vriend eraan toe zijn? Zouden zijn belagers

Masterplan Masterplan is een echte actiethriller waarin Alex De Klerck, agent van de geheime Europese antiterreureenheid OPERATIONS, wordt gevraagd een onderzoek in te stellen naar een mysterieuze explosie in Sudan.

Pjotr Vreeswijk, Masterplan, Uitgeverij LetterRijn, 352 pagina’s, ISBN 978 94 918 7528 1 (€ 17,50) www.letterrijn.nl

‘Hij zit in de problemen. Neem je wapen mee.’ Alex hing op en beantwoorde beleefd nog wat knikjes van het bedienend personeel. Hij moest zich inhouden om niet te gaan rennen; hij wilde de aandacht niet onnodig op zich vestigen.

Buiten het restaurant opende hij de

nog binnen zitten? Wat als ze er nu met de buit uit zouden komen? Waar zou hij dan dekking zoeken? Wat zou hij doen? Bij iedere meter die hij dichterbij kwam, stelde hij zijn tactiek bij.

Echte vrienden hebben geen woorden nodig

ClavisBooks

Een hartverwarmend verhaal over verbeelding en vriendschap

@ClavisBooks @Clavis_Books

978 90 448 2826 9

ADVERTENTIE ADVERTENTIE

© 2016 Disney

isbn

Premium Pocket 1 9789463050357 Reeds verschenen

Premium Pocket 2 9789463050456 Reeds verschenen

Premium Pocket 3 9789463050562 Reeds verschenen

Premium Pocket 4 9789463050678 Verschijnt 16 november

boekenkrant.com

november 2016 pagina 17

jeugd woord en beeld

column

Poëzie voor kinderen

Muis in mijn schoen

Tijdens Manuscripta verraste uitgeverij Plint met de presentatie van een nieuw initiatief. DICHTER. is een tijdschrift met gedichten voor kinderen.

gaartje. In DICHTER. is dit voorkomen door te kiezen voor een overkoepelend thema. Voor het eerste nummer is dat Voor altijd jong, in aansluiting op de Kinderboekenweek 2016.

Door Caroline van der Lee Nu kun je met een dergelijk thema veel kanten op, maar in DICHUitgeverij Plint kenTER. heeft dit thema nen we van (raam)posvooral geleid tot gedichters, kussenslopen, serten over opa’s en oma’s. viezen en agenda’s Sommige daarvan zijn met poëzie, gecombigrappig, zoals ‘Vuilniszakken’. In dit neerd met werk van gedicht beschrijft Ted van Lieshout beeldend kunstenaars. heel plastisch hoe zijn oma na haar De nieuwe uitgave DICHTER. onderdood in vuilniszakken scheidt zich van al deze wil worden gestopt om genoemde uitgaven, een dure begrafenis te omdat het hier gaat om besparen. Of ‘Dansen’ nieuwe gedichten. In het van Joke van Leeuwen, tijdschrift, dat eruitziet over een oma die lichaals een schoolschriftje, melijk misschien niet komen we werk tegen zo best meer is, maar van ongeveer vijfenin haar gedachten nog twintig dichters, onder steeds kan huppelen. wie Hans Hagen, Joke Lief is Hans Kuypers’ van Leeuwen, Hans Kuygedicht ‘Paradijs’, over per, Johanna Kruit en de dromen van oma.

Ted van Lieshout.

‘Lijstje’ van Gil vander Heyden over de liefde Door werk van verschilDICHTER. is los te koop voor € 5,95. Een abonnement kost van opa voor oma is lende dichters in één € 15,00 voor vier nummers dan weer van een zeldtijdschrift te publiceren, per jaar. Abonneren kan door zaam ontroerende bestaat het risico dat te bellen naar 040 2454001 kwaliteit. het geheel leidt tot een ­(kantoortijden) of via Samenhang tussen onsamenhangend allewww.plint.nl.

de diverse gedichten is ook ontstaan door slechts één illustrator aan het werk te laten. In dit eerste nummer is dat Eline Rijnvos. Zij rijgt de gedichten aaneen met droge, humoristische tekeningen waarin een teckel de hoofdrol speelt. De poëzie is veelzijdig van toon en kleur, maar Rijnvos weet ze een gemeenschappelijke sfeer mee te geven.

Uitgeverij Plint stelt zich tot doel om poëzie toegankelijk te maken voor een groot publiek. DICHTER. is een zeer geslaagde poging om kinderen op een luchtige manier kennis te laten maken met de rijkheid van poëzie. En niet alleen hen; in al haar eenvoud weet de poëzie in het nieuwe tijdschrift ook menig volwassen lezer in het hart te treffen.

3d

Alle creatieve remmen los

in te voegen, heeft ze zichzelf met Het begon met de zee overtroffen.

Wederom draait het in dit boek echt Door Nina Visser om kijken en beleven. Het is volledig in zwart-wit uitgegeven en bestaat De naamloze jongen uit platte, silhouetachtige tekeninen zijn beste vriendin gen zonder al te veel details. Ook de Oumy zijn echter geen tekst is simpel gehouden, met niet creaties van Fiep Wesmeer dan twee zinnen per pagina. tendorp, maar van de Maar juist deze eenvoud werkt heel Franse Éleonore Douserg goed. pis. De jongen woont Bovendien past het mooi bij de perop een eiland en vult zijn dagen met sonages, die halverwege het boek krabben vangen en aardbeien eten hun fictieve karakter onderstrepen met Oumy. Totdat op een dag de zon door doodleuk de pagina’s van het niet meer opkomt. Als ook de nacht boek uit te wandeverdwijnt besluit iederlen. Alleen de hoofdeen te vertrekken. De persoon blijft achter, jongen blijft alleen achgevangen in de lege ter. Wat nu? pagina’s van het boek.

In Frankrijk zijn de afgeVervolgens gooit lopen jaren meerdere Douspis alle creatieve boeken van Douspis verremmen los door de schenen, maar Het begon jongen in de bladzijmet de zee is haar eerdes te laten knippen ste Nederlandstalige uiten alle voorwerpen gave. Hoewel ze in haar uit het boek te duwen eerdere werk al de creÉleonore Douspis, Het begon – allemaal in een atieve grenzen van het met de zee, Uitgeverij Clapoging om zichzelf te kinderboek opzocht door vis, ISBN 978 90 448 2827 6 (€ bevrijden uit zijn lege bijvoorbeeld 3D-collages 24,95)

wereld. Douspis eindigt met drie uitvouwbare pop up-tekeningen, een prachtige climax voor dit boek in een boek. Wat mij betreft hebben Jip en Janneke er een grote broer en zus bij.

© 2016 Clavis Uitgeverij, Hasselt – Amsterdam, illustratie van Éleonore Douspis uit Het begon met de zee

Hé, dat lijken Jip en Janneke wel! Als je Het begon met de zee doorbladert zie je de steeds terugkerende silhouetten van een jongen en een meisje, zwart op een witte achtergrond.

‘De Muis’ noemen mijn boekencollega’s hem. Als er wederom een boekenprijs op te halen valt staat er altijd een man of vrouw in een groot muizenpak op het podium om de zoveelste gouden Kinderboekenprijs in ontvangst te nemen. Achter de boeken van de Muis zit namelijk geen zichtbare auteur. De makers verbergen zich achter het verhaal.

Zelfs de naam van de uitgever komt zo uit de boeken zelf.

Ik heb wel wat met die club. Ten eerste omdat kinderen er mee weglopen, ten tweede omdat ik me realiseer dat er meer soorten kwaliteit zijn. Is het mijn smaak? Vind ik het de best geschreven boeken ooit?

Misschien niet. Maar dat wordt wat mij betreft ruimschoots gecompenseerd door de buitengewoon rijk geïllustreerde boeken. Om maar te zwijgen van de volumes; ik zie jonge kinderen voor het eerst sinds twintig jaar weer met vuistdikke kinderboeken lopen.

Gek genoeg heb ik wel eens het gevoel dat de Muis in de kinderboeken-maak-wereld behoorlijk ‘not done’ is. Bij iedere boekenbeurs waar de uitgevers schouder aan schouder staan om hun boeken aan het kind te brengen voel ik een cordon sanitaire om de vriendelijke mensen achter de vrolijke muis-kraam. En ieder keer als de Muis vrolijk zwaaiend door de gangen of de hal loopt voel en hoor ik boekencollega’s zuchten. Bekende kinderboekenschrijvers willen niet meer naast de Muis op een podium staan. Zelfs als de betreffende kinderboekenschrijvers helemaal niet zover van een man in een muizenpak staan omdat ze zich ook verhullen in imagoversterkende verkleedpartijen.

Ik snap het natuurlijk wel. Het is natuurlijk best confronterend dat de muismensen het zichtbare auteurschap blijkbaar ondergeschikt vinden. Zo belangrijk is het blijkbaar dus ook niet dat er een echte, menselijk bedenker of maker achter een verhaal staat. En hoe naar is het dan ook nog als deze luidkeelse ontkenning commercieel gezien het razend goed doet?

Natuurlijk zitten er wel degelijk mensen achter de boeken van de Muis. Ik schat zo’n beetje in dat het team van makers veelal groter is dan bij het gemiddelde kinderboek. Om maar niet te zwijgen over de tijd en het geld die worden besteed om het boek op de markt te brengen. Alleen zijn al deze mensen even niet belangrijk. Alles in dienst van de beleving. Alles in dienst van het verhaal. En zo zie ik het graag.

Dus: voor mij het nieuwste Geronimo-boek in mijn schoen of onder de kerstboom! O ja, maar wel met handtekening van de Muis zelf.

Patz Liefhebber van Planeten en Sterren, Notoir Leunstoel Avonturier, Amateur Schatzoeker, Verhalenjager en oprichter/verhalenmaker Verhalen*laboratorium CircusPatz circuspatz.com

boekenkrant.com

november 2016 pagina 18

jeugd Boekenkrant tipt Mammoet Dit boek draait om Theodore Bob Prinsel de Eerste. Hij mag en moet bijna alles van zijn ouders. Dansen, judo, rekenen, voetballen, zingen. Theo kan piano spelen én hij weet van alles over mammoetdrollen. En dan weet hij ook nog iets van de oudheid. Mammoet is een prachtig getekend beeldverhaal over vriendschap en fantasie.

Roald Dahl in een nieuw jasje

Een mysterieuze brief, gericht aan ‘Het Ministerie van Oplossingen’, kriebelt de fantasie van Nina. ‘[Ze] had nog nooit eerder iets gestolen, zeker niet van haar vader. Maar nu moest het.’

Stefan Boonen en Melvin, Mammoet. Over Theo, een van de beste jongens ooit, Uitgeverij De Eenhoorn, 96 pagina’s, ISBN 978 94 629 1171 0 (€ 14,50)

Yeti Bestaat de yeti – oftewel, de verschrikkelijke sneeuwman – nu wel of niet? In dit geïllustreerde boek gaat een meisje op zoek naar het antwoord op die vraag. Wat ze niet weet, is dat de yeti dichterbij is dan ze denkt. Dit uit het Frans vertaalde kinderboek is voorzien van schitterende illustraties waar jong en oud evenveel van zullen genieten.

Ministerie-mysterie

Taï-Marc le Thanh en Rebecca Dautremer, Yeti, Uitgeverij Davidsfonds, 40 pagina’s, ISBN 978 90 590 8802 3 (€ 20,00)

Door Floortje van Gameren Sanne Roosebooms Het Ministerie van Oplossingen gaat over de tienjarige Nina die zich niet kan bedwingen deze geheimzinnige brief te openen.

Het schrijfsel blijkt van Ruben te zijn, een jongen die erg gepest wordt door een groepje meisjes uit zijn klas. Hij zoekt nu hulp bij het Ministerie van Oplossingen, maar bestaat dat ministerie eigenlijk wel? Nina spoort Ruben op om hem te helpen en samen gaan ze op zoek naar deze geheimzinnige instelling.

Onder de lagen van de zoektocht naar dit ministerie snijdt Sanne Rooseboom in haar tweede kinderboek een groot thema aan: pes-

ten. Ruben wordt erg gepest, zelfs zo erg dat hij het niet meer ziet zitten om naar school te gaan. Ook eten of lachen lukt hem niet meer. Maar dan komt Nina met haar beste vriendin Alfa. Dankzij hun hulp wordt Ruben langzaam maar zeker weer vrolijk en ziet hij het weer zitten om naar school te gaan. Subtiel, maar niet te erg verscholen, maakt Rooseboom dit zware thema bespreekbaar. De schrijfster weet zich erg goed te verplaatsen in de belevingswereld van kinderen zonder dat dit storend wordt voor de lezer.

Die knappe inleving is ook te merken aan de rijke fantasie die in het boek is verwerkt: een vreemde brief, een verborgen ministerie, de aardige maar toch wat vreemde buurvrouw die daar toevallig veel over weet te vertellen: ergens Sanne Rooseboom, Het Minisdoet Het Ministerie van terie van Oplossingen, UitOplossingen dan ook wel geverij Van Goor, 176 pagidenken aan de boeken na’s, ISBN 978 90 003 5109 1 van Roald Dahl, zoals (€ 14,99)

Ruben wordt erg gepest, zelfs zo erg dat hij het niet meer ziet zitten om naar school te gaan.

Matilda, waarin pesten, buitensluiten maar toch ook vriendelijke personages en onverklaarbare gebeurtenissen het jasje vormen dat de belevingswereld van kinderen omhult.

En het ministerie, bestaat dat nou eigenlijk echt? Eigenlijk doet het er niet toe in het verhaal. Waar het om draait is Ruben weer aan het lachen krijgen.

advertentie

Ergens Joke van Leeuwen schijft boeken voor volwassenen én kinderen.

Ze is ook illustratrice, dichter en cabaretière.

Haar nieuwste kinderboek, het beeldverhaal Ergens, gaat over een bergbeklimmer. Hij is op weg naar de top met Joke van Leeuwen, Ergens, Uiteen vlag. Dan waait hij geverij Querido, 48 pagina’s, opeens weg en komt hij ISBN 978 90 451 1946 5 (€ 15,99) terecht in een land zonder schaduwen. Alles is er fantastisch, maar toch wil de bergbeklimmer het allerliefst weer naar huis.

Nikki en de Neanderthalers In dit spannende leesboek ontmoet je Nikki en haar opa, die directeur is van het IJstijdmuseum. Wanneer in Lapland een behaard en grommend meisje wordt gevonden, vermoedt opa dat dat wel eens een neanderthaler zou kunnen zijn. Maar neanderthalers zijn toch al 30.000 jaar geleden uitgestorven?

Bestel ‘m nu!

mooiste Anne-Margreet Matsuura en Ann de Bode, Nikki en de neanderthalers, Uitgeverij Kluitman, 150 pagina’s, ISBN 978 90 206 2271 3 (€ 13,99)

boekenkrant.com

november 2016 pagina 19

jeugd bestseller

Schrijven door de tranen heen Ze was opeens overal in het nieuws: Marieke Nijkamp, die met haar debuut 28 weken lang in de New York Times Bestseller List stond.

De Hengelose schrijfster vertelt in deze Boekenkrant over haar succes en het heftige onderwerp van haar boek: een schietpartij op een Amerikaanse middelbare school.

‘Met lesbische personages loopt het helemaal nooit goed af – daar gaat er altijd één van dood.’

Door Anouk Abels Eigenlijk veroverde Marieke eerst de VS, vervolgens Twente en daarna de rest van Nederland. ‘Tijdens de Boekenweek gaf ik een lezing bij Boekhandel Broekhuis in Hengelo. Daar werd ik aangekondigd als de Nederlandse schrijfster die nu in de New York Times-lijst stond. Naderhand wilde iemand van de lokale krant me interviewen. Daarna kwam ik op RTV Oost. De volgende dag kreeg ik mails van Trouw, NRC, de Volkskrant, Pauw… En heb ik 48 uur lang met de pers gepraat.’

Voor een gesprek met deze internationale bestsellerschrijfster hoef je als journalist geen vliegtuig in te stappen. Maar als je in de Randstad woont (zoals ondergetekende), zul je wel een stukje moeten treinen. Ik ontmoet Marieke in het café van de bibliotheek van Hengelo. Verhuizen wil ze niet, maar, zo zegt ze: ‘Amerika is mijn thuismarkt.’

Op de rand van de werkelijkheid

Marieke Nijkamp

Marieke schrijft in het Engels. Daar begon ze ooit mee zodat haar Engels- land komt om ons te vertellen hoe we dingen moeten doen, gaat dat je talige vrienden haar verhalen konook tegenstaan.’ den lezen. De taal beviel haar zo Wel wilde ze een verhaal vertellen goed dat ze besloot om dat te blijdat zo dicht mogelijk bij de werkeven doen. Toen ze via een agent in lijkheid bleef. Daarom bestudeerde de VS de mogelijkheid kreeg om 54 ze waargebeurde schietpartijen. minuten (Engelse titel: This Is Where ‘Het heftigst waren de opnames van It Ends) direct op de Amerikaanse de noodoproepen uit markt uit te brengen, Columbine op YouTube. greep ze haar kans.

Als je daarnaar luistert, Dat haar boek daar een kun je niet eens meer bestseller werd, ligt het gevoel hebben dat waarschijnlijk aan het het fictie is. Mijn boek aangrijpende, ultrais dat wel, maar balanAmerikaanse onderceert op de rand van de werp. In 54 minuten volwerkelijkheid.’ gen we vier tieners tijHet schrijven was ook dens een schietpartij op een emotioneel proces. school. Zulke schietpar‘Ik heb vaak door mijn tijen liggen erg gevoetranen heen geschrelig in Amerika. Marieke ven, zeker als er persowilde niet dat haar boek nages sneuvelden die bij zou dragen aan één een grotere rol hadden. kant van de discussie Marieke Nijkamp, 54 minuten, vertaling: Ineke van Maar ik heb ook geproover de wapenwetgeving in het land: ‘Als een Bronswijk, Uitgeverij Harper- beerd om personages Collins, 320 pagina’s, ISBN 978 die als afterthought Amerikaan naar Neder94 027 1540 8 (€ 17,95)

Karin Nijkamp

worden neergeschoten een gezicht te geven.’

54 minuten laat het verhaal niet alleen zien vanuit de perspectieven van de vier hoofdpersonen; het boek bevat twitter- en blogberichtjes van mensen binnen én buiten de school. Er is echter één perspectief dat Marieke strikt gemeden geeft: dat van de dader. ‘Daar focust het merendeel van de bestaande verhalen zich al op,’ legt ze uit. ‘Ik vind dat het om de slachtoffers moet draaien.’

Als ik vraag of de dader in 54 minuten een slecht mens is, volgt er een lange stilte. Dan zegt ze: ‘Ik vond het belangrijk om hem niet alleen als moordenaar, maar ook als broer, zoon, leerling en mens neer te zetten.

Het was niet mijn insteek om hem af te schilderen als monster. Dan kun je veel gemakkelijker zeggen dat er niks te doen is aan zo’n schietpartij.’

Een rijkdom aan perspectieven

54 minuten is ook op een andere

manier geworteld in de realiteit: Marieke heeft haar verhaal gevuld met een zeer diverse groep personages. Zo is één van de hoofdpersonen een latina die een relatie heeft met een ander meisje. ‘Ik wil laten zien dat er in deze wereld een rijkdom aan ervaringen en perspectieven is,’ verklaart Marieke. Die wens naar diversiteit wat betreft huidskleur, gender, maar ook gezondheid, is heel persoonlijk voor haar. ‘Ik las nooit boeken met personages die op mij leken. Ik ben chronisch ziek, en daarom moest ik vroeger vaak naar het ziekenhuis. Dan lees je over mensen die nooit griep krijgen of verkouden zijn. Ook identificeer ik mezelf als queer (afwijkend van de heteroseksuele norm – red.), maar zag ik bijna nooit personages die iets anders waren dan hetero. Met lesbische personages loopt het helemaal nooit goed af – daar gaat er altijd één van dood.’

Gelukkig ziet Marieke steeds meer boeken die, net als 54 minuten, afwijken van de blanke, heteroseksuele norm. ‘Een mooi voorbeeld is Corinne Duyvis, een andere Nederlandse auteur die in het Engels schrijft voor de Amerikaanse markt.

Haar boek, dat binnenkort ook hier uitkomt, gaat over een half Surinaams meisje met autisme. En in Amerika komen volgend jaar een hoop boeken uit die aansluiten bij de Black Lives Matter-beweging. Het is goed dat tienerlezers bewuster gaan nadenken over hun rol bij racismekwesties – ook in Nederland.’

Ondertussen ligt de Nederlandse versie van haar boek in de winkel, en is het einde van Mariekes succes nog lang niet in zicht; binnenkort is het boek ook in het Spaans, Italiaans, Duits en Turks verkrijgbaar.

Toch koestert ze haar succes met Nederlandse nuchterheid. ‘Ik vind het geweldig, bizar en alles ertussenin. Die vertalingen, de New York Times Bestseller List en alle andere successen zijn super. Maar het is nog steeds het mooist om een boekwinkel in te lopen en je boek te zien.

Daar ben ik nog steeds niet aan gewend. En ik hoop dat dat nooit gaat gebeuren.’

boekenkrant.com

november 2016 pagina 20

boekfragment

hoi-hoi wat fijn

Samengesteld door Lia Reedijk, hoi-hoi wat fijn, het dikke voorleesboek voor peuters, Mercis Publishing, ISBN 978 90 564 7620 5 (€ 19,95) www.mercispublishing.nl

Deze bijzondere bundel is samengesteld door kinderboekspecialist Lia Reedijk (oud-eigenaar De Utrechtse Kinderboekhandel) voor alle kinderen zo oud als nijntje. Naast de voorleesverhalen en versjes is er eindeloos veel te ontdekken op de vele zoek- en kijkplaten. Al nijntjes oude én nieuwe kinderboekvriendjes zijn erbij, zoals Kikker, Jip en Janneke, Kleine Beer, Superguppie en Vos en Haas. De feestelijke cover is gemaakt door Charlotte Dematons.

Dick Bruna

Speciaal voor de Kinderboekenweek en de feestdagen heeft deze verzamelbundel een tijdelijke actieprijs van € 19,95 in plaats van € 24,95.

De actieperiode loopt van 23 september t/m 24 december 2016.

Een prachtig cadeau voor uren voorleesplezier!

Else Holmelund Minarik en Maurice Sendak

boekfragment

De Kleine Op een gewone dag in een woonwijk komt plotsklaps De Kleine uit de lucht gevallen. Met luid geschreeuw kondigt het kind zijn komst aan, zodat het niemand kan ontgaan dat het gearriveerd is.

Waar komt het vandaan en waar was het hiervoor toen het nog niet hier was? Waarom beweegt het alsof het in de lucht zwemt?

Isol, De Kleine, Uitgeverij De Harmonie, ISBN 978 90 76174 92 1 (€ 16,50) www.deharmonie.nl

boekenkrant.com

november 2016 pagina 21

Een Kerstlied

Charles Dickens, Een Kerstlied, vertaling: Mark van Dijk, Uitgeverij Nimisa Publishing House, 124 pagina’s, ISBN 978 94 923 3712 2 (€ 24,95) www.nimisa.nl

Begin november komt de nieuwste vertaling van A Christmas Carol uit, geschreven in 1843 door Charles ­Dickens en tevens het eerste deel van de zogeheten Christmas Books. Komende jaren zal er uit deze serie iedere novembermaand een nieuw deel verschijnen, allemaal voorzien van de schitterende illustraties van René Hazebroek.

Opnieuw slaakte de geest van Jacob Marley een kreet, rammelde met zijn

ketting en wrong zijn schimmige handen.

‘Je bent geboeid,’ zei Scrooge bevend.

‘Vertel me waarom.’

‘Ik draag de ketting die ik tijdens mijn leven heb gesmeed,’ antwoordde de geest. ‘Ik heb hem zelf gemaakt, schakel voor schakel. Meter voor meter. Uit mijn eigen, vrije wil gordde ik hem om en uit mijn eigen, vrije wil droeg ik hem. Komt dit model je niet bekend voor?’

Scrooge begon steeds heviger te beven.

‘Of,’ ging de geest verder, ‘zou je het gewicht en de lengte willen weten van de zware ketting die je zelf draagt? Zeven kerstavonden geleden

was hij net zo zwaar en net zo lang als deze. Je hebt er sindsdien hard aan gewerkt. Het is nu een keten met een enorm gewicht!’

Scrooge gluurde voorzichtig om zich heen, naar de vloer, alsof hij verwachtte omringd te zijn door zo’n honderd meter stalen ketting, maar hij zag niets.

kunt inhouden en hopen dat ze niet naar beneden komen kletteren.

Ik heb voor dit verhaal stukken uit de dagboeken gehaald die ik bijhield toen Zac en ik klein waren. Daar schreef ik in omdat we ons bijna onzichtbaar voelden en ik ervoor wilde zorgen dat ons verhaal verteld werd, en ook omdat ik hoopte dat het leven beter zou worden voor het kleine ongeliefde meisje dat ik toen was en mijn nog kleinere ongeliefde broertje. En als het leven dan niet beter werd, of in elk geval interessanter, dan zou ik het zelf wel verzinnen – dan zou ik er heksen en kastelen en ritjes in snelle auto’s in stoppen. Maar dat hoefde niet. Het leven

had mijn hulp helemaal niet nodig om spannend te worden.

Mijn verhaal begint in Huize Skilly.

De tuin daar was de meest verwilderde plek die ik ooit had gezien. Er

was een lapje gras dat groot genoeg was om op rond te rennen en aan alle kanten groeide een wirwar van stekelige struiken en heesters, kruipende klimop en een winde die in de zomer langs de muren omhoogklom en de tuin met bloemen bespikkelde.

Er was een kleine overwoekerde vijver met kippengaas eroverheen en er was de omgevallen boom.

Binnen in Huize Skilly heb ik me nooit echt helemaal op mijn gemak gevoeld – er waren te veel geesten – maar die tuin was bijzonder. Het was de eerste plek waar ik me ooit echt gelukkig voelde. En Zac ook volgens mij. Niet dat we ernaartoe wilden natuurlijk.

Engelse spits. ‘Yes. That was ik. I hope that I later a star word.’

‘Hij vindt jullie grote talenten,’ zegt de mevrouw. ‘Misschien worden jullie ooit nog ploeggenoten.’

Koen grijnst.

Dan krijgen ze een teken dat ze het veld op moeten lopen.

De muziekband wordt gestart. Op het veld staan andere jeugdspelers klaar. Ze hebben grote vlaggen in hun handen waarmee ze rondjes zwaaien. Ook zorgen windmachines ervoor dat de plastic poppen van Stark worden opgeblazen. Het stadion zit bomvol. Diverse cameraploegen maken opnames.

Koen kijkt zijn ogen uit en geniet

van de geweldige entourage. ‘Wat een sfeer.’ Hij houdt de hand van de Engelse aanvoerder stevig vast. Misschien loop ik over acht jaar ook wel met een jeugdspeler het veld op, denkt hij.

halstertouw aan Samsons halster.

‘Kom maar door het hek, dan laat ik zien hoe het moet.’

Lena vond het zo leuk en spannend dat ze bijna vergat om adem te halen. Ze klom tussen de planken van het hek door. Pepper schudde met haar hoofd en trok aan het touw om gras te eten, maar Samson stond rustig met zijn oortjes naar voren te wachten.

‘Pak Samsons halstertouw maar beet,’ zei Bianca. ‘Je houdt het altijd met twee handen vast, kijk, zo.’

Lena keek en deed haar na. Ze pakte het touw met haar rechterhand een klein stukje onder de kin van de pony en met haar linkerhand bijna

aan het uiteinde.

‘Perfect. ‘Nu zeg je “kom” en begin je te lopen. Dan gaat hij vanzelf met je mee.’

‘Kom, Vlekje, eh… ik bedoel Samson.’

Lena deed een voorzichtige stap naar voren. Samson deed ook een stap.

‘Hij doet het!’ riep ze blij.

Stukjes hemelblauw Stukjes hemelblauw vertelt het verhaal van Zac en Ira die zonder vader en ­moeder opgroeien. Een onvergetelijk verhaal over hoop, het maken van vrienden en het vinden van een thuis.

Sue Durrant, Stukjes hemelblauw, vertaling: Nan Lenders, Uitgeverij MEIS & MAAS, 256 pagina’s, ISBN 978 90 305 0173 2 (€ 15,95) www.meisenmaas.nl

Dit is het verhaal over hoe mijn leven op een keer helemaal op zijn kop kwam te staan. Niet dat het eerst gewoon rechtop stond, maar opeens had het een tijd lang wel wat van dat moment dat je naar een clown zit te kijken die met borden jongleert en dat hij alle borden in de lucht heeft en je alleen maar je adem

Koen Kampioen. Voetbaldromen Koen Kampioen is de meest succesvolle voetbalboekenserie van Nederland. In dit nieuwe avontuur wordt Koen gescout door de grote Engelse club. Is Koen goed genoeg en zijn zijn ouders bereid om voor hem te emigreren?

Fred Diks, Koen Kampioen.

Voetbaldromen, Uitgeverij Kluitman, 128 pagina’s, ISBN 978 90 206 6926 8 (€ 9,99) www.kluitman.nl

Charly Summer komt aan lopen en wrijft Koen door zijn haren. ‘Hello.

Hey. Are you that fantastic football player? I saw you. Eh… Your name is Koen?’

Koen glundert. ‘Yes,’ antwoordt hij.

Dan maakt Charly een boks met Dennis. ‘Hello, goalkeeper. You must

be Dennis.’

Ook Dennis straalt. ‘Yes. Klopt. I hate Dennis.’

Charly Summer vindt Dennis erg grappig. Hoewel het een belangrijke wedstrijd zal worden, schiet de beroemde Engelse spits in de lach.

‘You are such a funny guy.’ Dan praat hij even met de mevrouw van de organisatie.

Zij zorgt even later voor de vertaling.

‘Hé, Koen. Charly zegt dat hij jou eergisteren tijdens de training op de tribune heeft gezien. Jij kon de bal zo goed hooghouden. En Dennis had een mislukt schot van Charly over de goal gestopt?’

Dennis knikt en kijkt op naar de

Manege Appelbloesem. Pony’s zijn geweldig!

Manege Appelbloesem is een vrolijke, superschattige, nieuwe paardenboekserie, waar lezers van 7 jaar en ouder blij van gaan worden.

Lena verhuist van de stad naar het platteland en haar grote wens gaat in vervulling; ze leert paardrijden.

Pippa Young, Manege Appelbloesem. Pony´s zijn geweldig!, Uitgeverij Kluitman, 128 pagina’s, ISBN 978 90 206 7261 9 (€ 9,99) www.kluitman.nl

‘Heet hij Pepper?’ vroeg Lena. ‘Dat is een betere naam dan Boefje.’

‘O, dat weet ik niet, hoor,’ zei de vrouw. ‘Boefje is eigenlijk best een toepasselijke naam voor haar. Jij bent een echte paardenkenner

­ olgens mij.’ v Lena’s wangen kleurden rood. Ze keek van de vrouw naar het kasteel.

‘Bent u de baas van het kasteel? En van de pony’s?’ vroeg ze verlegen.

‘Ja, klopt. Samen met mijn familie run ik manege Appelbloesem.’

Bianca klikte het ene halstertouw aan Peppers halster. ‘En deze twee moeten aan het werk. Wil jij me misschien helpen om ze naar de les te brengen?’

‘O, dat zou ik echt heel leuk vinden,’ riep Lena uit. ‘Maar… ik weet eigenlijk niet zo veel van pony’s. Alleen wat ik erover gelezen heb.’

‘Maak je maar geen zorgen. Samson leert het je wel.’ Ze klikte het andere

boekenkrant.com

november 2016 pagina 22

alternatieve uitgeverijen Steeds meer auteurs besluiten niet in zee te gaan met traditionele uitgevers, maar hun boek op een andere manier uit te geven. De ­Boekenkrant sprak met drie unieke uitgeefpartijen in Nederland: Achtbaan, Nimisa en Boekscout. Door Hugo Jager en Anouk Abels

Uitgeven, maar dan anders NIMISA

BOEKSCOUT

Betrokken bij elke stap

Nooit onderop de stapel

Nimisa is een coöperatie waarvan de leden schrijvers zijn. ‘Wij zijn een tussenvorm van een klassieke uitgeverij en self-publishers,’ aldus voorzitter Joost Uitdehaag.

Met vier andere Nimisaauteurs vertelt hij over dit uitgeefcollectief.

Wat maakt Nimisa anders dan een traditionele uitgeverij?

Atalanta Nèhmoura: ‘Wij schrijvers zijn betrokken bij elke stap van het proces. We onderhouden zelf het contact met de redacteuren, opmakers, drukkers en de promotiekanalen.’

Marieke Frankema: ‘De combinatie van werken met professionals en het behouden van onze artistieke vrijheid vinden we heel belangrijk.’

Mark van Dijk: ‘Ook niet onbelangrijk: de rechten van het boek blijven bij de auteur.’

Hoe word je lid van Nimisa?

Mark: ‘Je kunt ons een manuscript toesturen. Na een positieve kwaliteitsbeoordeling kun je lid van de coöperatie worden. Dan moet je je wel committeren aan onze way of life. Dat betekent samen de schouders eronder door bijvoorbeeld financiële bijdragen te leveren, mee te gaan naar evenementen en beurzen en contact te zoeken met lezers.’

Hoe ziet het proces van manuscript naar boek eruit?

Joost: ‘Na de eerste redactieronde

Bij uitgeverij Boekscout belandt je manuscript niet onderop de stapel. Bedrijfsleider Tamar Koppel en directeur Erwin de Haan vertellen over het werken met printing-on-demand, een aanpak die zo’n negenhonderd titels per jaar oplevert.

Nimisa Thomas Olde Heuvelt

lezen minimaal twee schrijvers van Nimisa het manuscript en komen ze met feedback. Daarna huren we professionele redacteuren in.’

Rik Raven: ‘Je kunt ook van andere assistentie gebruikmaken. In mijn nieuwe manuscript komt bijvoorbeeld een rechercheur voor. Daarom heb ik een aantal rechercheurs gevraagd om te kijken of alles klopt.’

Marieke: ‘Wanneer het boek af is, bestellen we een eerste oplage. Onze voorraad ligt onder meer bij het Centraal Boekhuis. Daarvandaan kunnen onze boeken op de dag van een bestelling nog verstuurd worden.’

Hoe brengen jullie de boeken onder aandacht?

Marieke: ‘We bezoeken veel beurzen.

Facebook is onmisbaar, en we zijn bijvoorbeeld ook te vinden bij Heel Nederland Leest.’

Atalanta: ‘Verder krijgen we aandacht van boekvloggers. Individueel contact met onze lezers is voor ons ook erg belangrijk.’

Wat maakt Boekscout anders dan een traditionele uitgeverij?

Erwin de Haan: ‘Omdat we gebruikmaken van de printing-on-demandtechniek voor het maken van onze boeken hoeven we geen voorraden aan te leggen. Zo kunnen we eerder overgaan tot het uitgeven van een boek.’

Tamar Koppel: ‘Wij geven op deze manier met name debuterende

auteurs een kans om daadwerkelijk uitgegeven te worden. Binnen ons concept kunnen we ook relevante boeken uitgeven voor een kleinere markt.’

Hoe bepalen jullie of een manu­ script potentie heeft?

Erwin: ‘Ieder manuscript wordt door onze manuscriptbeoordelaars bekeken. Na een eerste analyse gaan wij over tot een beoordeling en nodigen we de auteur uit voor een auteursbijeenkomst.’

Tamar: ‘We zijn vaak onder de indruk van de kwaliteit van de boeken die we binnenkrijgen, bij zowel de jeugd als de volwassenen.

Voor jonge talenten – schrijvers tussen de tien en vijftien jaar – hebben we daarom zelfs een speciale uitgeverij opgericht: Boekscout YO!.’

Hoe ziet het proces van manuscript naar boek eruit?

Tamar: ‘Een boek uitgeven vraagt om een professionele aanpak. De expertise van je uitgever moet de kroon zetten op al het werk dat jij erin gestopt hebt. Auteurs hoeven zich niet bezig te houden met praktische zaken. Ze hoeven een boek bijvoorbeeld niet zelf op te maken, daar zorgen onze vormgevers voor.

Natuurlijk overleggen we wel met de auteur.’

Op welke manier brengen jullie een nieuw boek onder de aandacht?

Erwin: ‘Wij geloven dat het promoten van een boek een samenspel is tussen auteur en uitgever.

Als auteur ben je de beste ambassadeur van je boek. Hierbij ondersteunen wij de auteur op alle mogelijke manieren, bijvoorbeeld met een persbericht, promotiemiddelen en een eigen website.’

Boekscout

ACHTBAAN

Out-of-thebox met Menthol

Dit jaar maakte Frank Krake furore met ­Menthol, een boek over de zwarte man die Nederland leerde tandenpoetsen. Frank bracht het boek uit onder de vlag van zijn eigen uitgeverij Achtbaan.

Wat maakt Achtbaan anders dan een traditionele uitgeverij?

Frank Krake: ‘Uitgeverij Achtbaan is in eerste instantie opgericht om Menthol uit te geven. Als auteur bel ik zelf met kranten en magazines, doe ik mijn eigen PR en loop ik zelf zoveel mogelijk boekhandels binnen voor promotie. Dat kan een uitgever die veel boeken per jaar publiceert nooit allemaal doen. Ik heb veel respect voor hun werk gekregen.’

Hoe ziet het proces van manuscript naar boek eruit?

Frank: ‘Aan heel veel touwtjes tegelijk trekken. Permanent schakelen

van vormgever naar (eind)redacteur en van drukker naar verkopers.

Omdat ik het allemaal in mijn eentje heb gedaan, deels parallel aan het schrijven van het boek, zet je telkens de ene pet af en de andere weer op.

Dat is kicken hoor!’

Waarom heb je bij Menthol voor self-publishing gekozen?

Frank: ‘Bestaande uitgevers wilden er te veel aan veranderen. Het boek past in zijn huidige vorm niet goed in één hokje, en dat maakt het lastig voor ze. Nu het zo enorm wordt gewaardeerd door de lezers is het die anderhalf jaar knokken meer dan

waard geweest.’

Hoe breng je een nieuw boek onder de aandacht?

Frank: ‘Ik ben marketeer van huis uit. Dan leer je te luisteren naar de klant. Ik heb veel proeflezers erbij betrokken om tot een optimaal manuscript te komen. Met verschillende boekhandels heb ik gespard in het voortraject. Alle nuttige tips die ze gaven heb ik uitgevoerd, zoals een abri-campagne in de grote steden en spots bij Sky Radio en Radio 1,2,4 en 5. De kosten gaan voor de baat uit en je moet een beetje out-of-the-box durven denken.’

Frank Krake van Achtbaan

boekenkrant.com

november 2016 pagina 23

alternatieve boekhandels

Maurits Wijnen (Arentsen)

Yvonne Steinberger (De Reyghere)

Christine Bosch (Bosch & De Jong)

interview

Bijzondere boekhandels: van snijplank tot citytrip Deze maand trok de Boekenkrant Nederland en Vlaanderen door, op zoek naar boekhandels die net ietsje anders zijn. In deze boekwinkels kun je snackend rondstruinen, een literaire citytrip boeken of de boekenkasten mee naar huis nemen.

Door Anouk Abels Lezen met al je zintuigen

Neem boekhandel Arentsen in Tiel.

In deze winkel zijn niet alleen de boeken te koop, maar ook designerboekenkasten, oorfauteuils en allerlei accessoires om de perfecte leesomgeving mee te creëren. Op iedere afdeling kom je weer andere dingen tegen. Zo vind je bij de reisboeken een aantal oude Indonesische maskers en een prachtige globe met zeventiende-eeuwse print. En op de kinderafdeling tref je een massief houten hobbelpaard aan. Volgens eigenaar Maurits Wijnen lees je een fysiek boek met al je zintuigen. ‘Je kijkt, je ruikt, je voelt. Daar sluit onze winkel op aan.’

Arentsen verkoopt allerlei attributen die je leeservaring nog mooier maken – een aanpak die Wijnen omschrijft als een lifestyle concept.

‘Tijdens de crisis van een paar jaar geleden zijn wij gaan nadenken over de toegevoegde waarde van onze boekhandel. Toen hebben we besloten om ons te richten op service en leesplezier.’

Een van de uniekste items is volgens Wijnen de ID-boekenkast. ‘Toen

we de eerste etage van ons winkelpand in gebruik gingen nemen, ontdekten we dat het lastig was om een boekenwand tegen de muur van het antieke pand te bouwen. Daarom besloten we zelf een kast te ontwerpen, die ook verkrijgbaar is in de winkel.’

Wijnen blijft het lifestyle concept steeds verder ontwikkelen. Zo wordt er dit najaar met de hulp van een styliste gewerkt aan een geheel vernieuwde kookafdeling, waar je ook kookartikelen kunt kopen. De evenementen die in de winkel georganiseerd worden sluiten bovendien goed aan op de ervaring rondom het boek – het lezen, maar ook het geven ervan. ‘Deze november organiseren we een inpakworkshop. Met behulp van mooie do-it-yourself-ideeën van Pinterest gaan we laten zien hoe je een geweldig feest van een pakje kunt maken.’

Op reis met je leesclub

In Brugge vergroten ze het leesplezier op een andere manier: De Reyghere onderneemt met haar leesclub inspirerende reizen naar plekken die iets te maken hebben met de boeken die ze hebben gelezen. De leesclub kent vijfenzeventig leden, die vier keer per jaar bij elkaar komen in de literaire salon boven de winkel. ‘De Reyghere bestaat sinds 1888, maar we zijn altijd blijven nadenken over innovatie,’ zegt eigenaresse Yvonne Steinberger. ‘De literaire salon is daar ook onderdeel van. Het leek ons leuk om daar auteurslezingen, maar ook leesclubbijeenkomsten te organiseren.’

Het idee van iedere bijeenkomst is simpel. Alle deelnemers lezen het-

zelfde boek en bespreken vervolgens de stijl, thema’s en inhoud. Steinberger: ‘Mijn man kiest de boeken uit en verzorgt een inleiding over de auteur of het tijdsbeeld van het boek. Iedereen geeft het verhaal een punt. Daarna wordt er gepraat over de lees­ervaring. Die is voor iedereen verschillend. Je merkt dat het begrip dat je hebt van een boek na zo’n bijeenkomst echt verandert.’

Toen de leesclub vorig jaar La Superba van Ilja Leonard Pfeijffer besprak, kwam een deelnemer met een idee. Zou het niet leuk zijn om aansluitend een reis te maken naar Genua? Het idee van een citytrip was geboren. ‘La Superba is echt een liefdesverklaring aan die stad, dus we vonden het gelijk een goed idee. In samenwerking met een bevriend reisbureau hebben we inmiddels al drie reizen naar deze stad georganiseerd.’

Lid van de leesclub hoef je niet te zijn om mee op de reis te gaan, maar het helpt wel als je het boek gelezen hebt – de trip is immers gevuld met activiteiten die aansluiten op het boek. De volgende bestemming is ook al bekend, aldus Steinberger.

‘Onlangs hebben we Augustus van John Williams besproken. We gaan volgend jaar dan ook een bezoek brengen aan Rome!’

Eten en lezen in Katendrecht

De wijk Katendrecht in Rotterdam is zeker ook een bezoekje waard. Daar vind je de Fenix Food Factory, waar je van alles tegenkomt: Marokkaanse hapjes, zelfgebrouwen bier, versgebrande koffie… Én boeken. Christine Bosch, eigenaar van Bosch & De Jong, krijgt vaak verbaasde reacties

‘Als wij een ­evenement ­hebben, dan ­zorgen de buren voor hapjes en drankjes.’ over de locatie van haar boekhandel.

‘Anderen vinden het juist hartstikke logisch. Iedereen reageert in ieder geval erg enthousiast.’

Katendrecht was vroeger een matrozenbuurt waar zeemannen hoeren bezochten, maar is inmiddels een plek vol horecagelegenheden waar zowel buurtbewoners als toeristen op afkomen. Zo ook Bosch en De Jong, die tijdens een bezoekje aan de Fenix Food Factory het idee kregen om er een boekwinkel te starten. Inmiddels is de boekwinkel met haar brede assortiment een succes bij zowel de bezoekers als de andere ondernemers in de loods. ‘Iedereen is blij dat er eindelijk een boekhandel in de buurt is waar ze langs kunnen gaan. De kaasboer is echt een vrouw van de wereld; de bierbrouwer is een afgestudeerd filosoof.’

Het mooie aan deze locatie is dat de verschillende ondernemers elkaar graag bijstaan met hun eigen expertises. ‘Als wij bijvoorbeeld een evenement hebben, zorgen de buren voor hapjes en drankjes,’ zegt Bosch. ‘In het weekend hebben we een speciale aanbieding in de Fenix Food Factory: je kunt een snijplank huren en de hele loods doorgaan. Bij ieder kraampje krijg je dan een specialiteit. Als je dan bij ons langskomt, geven we je een Boekenkrant mee.’

BKJunior BKJ

OKTOBER 2016, NO. 2 – DE BESTE BRON VOOR YOUNG ADULT-BOEKEN

NOVEMBER 2016, NO. 7 – DE BESTE BRON VOOR JEUGDBOEKEN

Buiten is het koud…

Binnen lekker lezen!

Met Trix de T. rex, een stout sinterklaasgedicht, knip je eigen beesten en nog veel meer…

OKTOBER 2016, NO. 1 – DE BESTE BRON VOOR HISTORISCHE ROMANS

Nederlandse YA-boeken in de spotlights, Helen Vreeswijk, een YA-vertaler en nog veel meer…

BKStrips AUGUSTUS 2016, NO. 6, DE BESTE BRON VOOR STRIPNIEUWS

Viva!

Eefje Wentelteefje

Reizen door de tijd Simone van der Vlugt, Edwin Winkels, Julius Caesar, The Danish Girl, en nog veel meer…

Met Stripstad Rotterdam, de Rode Ridder, de beste inkleurders van Nederland, en meer…

Lees ook de specials van de Boekenkrant

boekenkrant.com

november 2016 pagina 25

boekfragment

Björn Bjorn Kuipers is niet alleen een befaamd scheidsrechter, hij is ook een succesvol ondernemer.

In het boek schrijft hij over zijn Jumbo-supermarkt in Oldenzaal onder andere dit.

Gerard Braspenning, Björn, Pharos uitgevers, 272 pagina’s, ISBN 978 90 793 9975 8 (€ 19,90) www.pharosuitgevers.nl

Bij het leiden van zijn bedrijf hecht hij sterk aan eerlijkheid en het niet bevoordelen van de één boven de ander. Niet gaan compenseren of marchanderen, is zijn devies. Bij hem hoeven ze geen dubbeltje te stelen of ze vliegen eruit. Als je iemand hebt die de boel professioneel ontregelt, mensen die gewoon niet mee willen in het team, die moet je aanpakken. Dat is ook een voorbeeld naar andere mensen toe om te laten zien dat hij zulk gedrag niet tolereert. Dat is binnen het voetbalveld niet anders dan in de winkel.

Wel staat hij overal voor open en helpt hij graag: ‘Als ze zorgen hebben, moeten ze bij mij komen, dan gaan we kijken of er een oplossing te vinden is.

De moderne bedrijfsmiddelen helpen me ook om onregelmatigheden te voorkomen. In supermarktland wordt iedere transactie gevolgd. En online kan ik veel volgen; dat is een groot goed voor mij. Ik kan zien wie er in de morgen het eerste binnenkomt en wie ’s avonds het licht uit doet. Waarom de peren plotsteling

naast de komkommers liggen, bij wijze van spreken. Het is in detail te volgen, ook als ik er niet ben. De omzet van die dag, ik ben er altijd nieuwsgierig naar.

Mijn kijk op het zakendoen is in de loop der jaren wel veranderd. Ik ben wat milder geworden. Dat komt ook door de hernieuwde positie die ik nu inneem. Vroeger kon ik voor iedere cent keihard werken. Dan liep ik om die cent heen om te kijken of het beter kon. Mijn vader bekeek alles vanuit de consument. Hij keek niet zozeer naar het rendement, maar vanuit de vraag: hoe zou mijn consument het willen? Ook keek hij niet zo naar een exploitatiemodel dat daar aan ten grondslag ligt. Het resultaat kwam dan wel vanzelf. Doordat je steeds zo gefocust bent op die consument, vraag je altijd het maximale van iedereen. Mijn vader kon doodziek zijn als een klant ontevreden was of een klacht had, soms letterlijk ziek. Zo ben ik opgevoed en dat draag ik ook nog altijd bij me.

derving waar men niets aan deed.

De ondernemer, de heer Bredewout, zag en voelde dat feilloos aan en vroeg aan me: ‘Björn, hoe gaat het met de organisatie?’ Ik zei dat het voor vijfennegentig procent prima liep, maar dat ik me ergerde aan de laatste vijf procent die niet voor elkaar was. Hij hield me voor dat je niet onevenredig veel energie in die laatste vijf procent moet steken ten opzichte van het gedeelte dat wel prima liep.

Nadat ik mijn studie bedrijfskunde aan de Katholieke Universiteit Nijmegen had afgerond, ben ik drie jaar werkzaam geweest bij C1000 Bredewout in Apeldoorn. Bij mijn werk in mijn team daar kon ik bepaalde zaken niet begrijpen, bijvoorbeeld een lakse houding die mensen aannamen of een naar mijn idee te hoge

boekfragment

Not dead yet In deze onthullende biografie gaat Phil Collins niet alleen in op zijn carrière, maar praat hij ook openhartig over zijn privéleven. Dit boek geeft een beeld van Phil Collins dat slechts weinig mensen kennen.

Phil Collins, Not dead yet, vertaling: Albert ­Witteveen, Uitgeverij Spectrum, 448 pagina’s, ISBN 978 90 003 5041 4 (€ 19,99) www.unieboekspectrum.nl

Ik hoor niks.

Hoe ik ook probeer de blokkade los te wrijven, mijn rechteroor is onverzettelijk. Ik probeer wat te wrikken met een wattenstaafje. Ik weet dat het niet wordt aangeraden – het trommelvlies is kwetsbaar, vooral als het een leven lang onderworpen is geweest aan drummen. Maar ik ben wanhopig. Mijn rechteroor is kapot. En dat is juist mijn goede oor; mijn linker is al tien jaar wat zwak.

Is dit het dan? Heeft de muziek voor mij zijn tol geëist? Ben ik nu doof?

Het gevoel van een goed verlopen optreden had ik eigenlijk niet meer verwacht nog eens mee te maken.

Toen ik me in 2005 terugtrok uit de solotournees, in 2007 uit Genesis, en in 2010 uit mijn carrière van muziekopnamen, was ik ervan overtuigd dat het allemaal was afgelopen.

Maar ik was er dan ook een halve eeuw mee bezig geweest – spelen, schrijven, optreden, entertainen. De muziek had me meer gebracht dan ik me ooit had kunnen voorstellen,

maar de muziek had me ook meer afgenomen dan ik ooit had kunnen vrezen. Ik was er klaar mee.

En toch merk ik hier in Miami, in maart 2016, dat de muziek het tegengestelde doet van wat ze jarenlang gedaan heeft. In plaats van me te scheiden van mijn kinderen, van Simon, Nic, Matt en hun zussen Joely en Lily, verbindt de muziek me juist met hen.

Als iets overal de spinnenwebben vanaf blaast, is het wel spelen met je kinderen. Ik zou voor nog geen miljard dollar per dag weer op pad gaan om Genesis opnieuw bijeen te brengen. Maar voor een kans om samen met mijn jongen op te treden misschien wel.

Maar voordat we verdergaan, moeten we eerst teruggaan. Hoe ben ik hier gekomen, en waarom ben ik hier gekomen? Dit boek is mijn waarheid over de dingen. Wat er gebeurde, wat er niet gebeurde. Er worden geen rekeningen vereffend, maar er wordt enig onrecht rechtgezet.

Toen ik terugging in de tijd en naar mijn verleden keek, deden zich wel degelijk enkele verrassingen voor. Bijvoorbeeld: hoeveel ik altijd heb gewerkt. Ook wie zich de jaren zeventig kan herinneren, was vast niet bij net zoveel Genesis-optredens als ik, Tony Banks, Peter Gabriel, Steve Hackett en Mike Rutherford. En wie zich de jaren

tachtig kan herinneren: ik vind het jammer wat mij en Live Aid betreft.

Het is 2016 en we hebben al veel van mijn oude leeftijdgenoten verloren, en ik heb dus reden gehad om na te denken over mijn sterfelijkheid, mijn zwakheid. Maar ik heb ook dankzij mijn kinderen moeten nadenken over mijn toekomst.

Nee, nog niet doof. Nee, nog niet dood.

Toch zijn dit geen nieuwe gewaarwordingen. Ik werd geraakt door de dood toen mijn vader juist overleed op het punt dat de keuze van zijn hippiezoon voor een leven in de muziek in plaats van een leven in de verzekeringsbranche vruchten begon af te werpen. Later was ik volkomen overrompeld toen binnen twee jaar na elkaar Keith Moon en John Bonham overleden, beiden nog maar tweeëndertig jaar. Ik aanbad hen. Ik dacht toen: deze jongens horen er voor altijd te zijn. Ze zijn onverwoestbaar. Het zijn drummers.

Ik ben Phil Collins en ik ben drummer, en ik weet dat ik niet onverwoestbaar ben. Dit is mijn verhaal.

boekenkrant.com

november 2016 pagina 26

non-fictie Boekenkrant tipt Hygge. De Deense kunst van het leven Het Deense woord ‘Hygge’ lijkt qua betekenis wel een beetje op ‘gezellig’: het houdt comfort in, warmte en saamhorigheid. Denemarken is het gelukkigste land ter wereld.

De belofte van Meik Wiking klinkt goed: hij gaat ons uitleggen hoe je, net als de relaxte Denen, zelf meer hygge kunt leven… En dus een stukje gelukkiger wordt.

Meik Wiking, Hygge. De Deense kunst van het leven, vertaling: Barbara Lampe, Uitgeverij A.W. Bruna, 288 pagina’s, ISBN 978 94 005 0818 7 (€ 19,99)

Samuel Levie Jonah Freud en Yolanda van der Jagt, Power to the pieper. Het aardappelkookboek, Uitgeverij Nijgh & van Ditmar, 208 pagina’s, ISBN 978 90 388 0270 1 (€ 19,99)

Hidden treasures Begin jij je ochtend ook zo graag met de vrolijke Gerard Ekdom op Radio 2? Dan is Hidden treasures een boek voor jou.

Gerard gidst je langs de mooiste vergeten popsongs van wereldsterren: van Michael Jackson tot de Spin Doctors, van Fleedwood Mac tot Soul II Soul. Met vier cd’s om heerlijk van te genieten.

Over Audrey, Brigitte en Clark In films kropen ze in de huid van anderen, maar hun eigen levens waren net zo goed filmmateriaal, bewijst ­Steven De Foer met het interessante Hollywood Boulevard: een eeuw filmsterren.

Power to the pieper Dit boek is een ode aan de pieper, die zo’n belangrijk onderdeel is van onze culinaire traditie. Er zijn honderden soorten aardappelen verkrijgbaar, en misschien nog wel meer manieren om ze te bereiden. Dat kun je wel zien aan dit boek met zeventig recepten voor purees, salades, gepofte, gefrituurde en gestoomde aardappeltjes. Er schijnen zelfs aardappeldesserts in dit boek te staan. Lekker.

Hollywood

Gerard Ekdom en Robert Haagsma, Hidden treasures, Uitgeverij LuitinghSijthoff, ISBN 978 90 245 7362 2 (€ 39,99)

Het logboek van de ontdekkingsreiziger Dit boek gaat over de zeventig grootste ontdekkingsreizigers aller tijden: Livingstone, Huw Lewis-Jones, Het logCook en Darwin komen boek van de ontdekkingsreizivoorbij, maar ook Abel ger, Uitgeverij Omniboek, 320 Tasman maakt zijn pagina’s, ISBN 978 94 019 0850 4 (€ 34,99) opwachting. Dit prachtige vierkleurenboek werd gemaakt door Huw Lewis Jones, historicus, filosoof en presentator bij de BBC. Een titel waarvan je zin krijgt om de wijde wereld in te trekken.

Door Nina Visser In veertig hoofdstukken introduceert de Vlaamse journalist de belangrijkste filmsterren uit de twintigste eeuw aan de generatie(s) van lezers die deze acteurs niet meer kennen, om hen zo te overtuigen van het belang en de pracht van film.

De Foer koos de filmsterren op basis van objectieve criteria, maar laat wel duidelijk zijn voorkeuren blijken. Zo is Spencer Tracy zijn absolute favoriet, terwijl hij de grappen van Laurel en Hardy in vergelijking met Charlie Chaplin maar onderbroekenlol vindt. Vooral voor lezers met veel filmkennis zal dit soms irritant zijn, maar meestal werken zijn persoon-

Emma Ringelding

door hem verfoeide beeldje, want in lijke toon en lyrisch enthousiasme zijn boek komt geen enkele zwarte juist aanstekelijk. Van stillefilmgoacteur voor. Spreken de verdiensten din Greta Garbo tot seksbom Elizabeth Taylor: De Foer legt goed uit wat van iemand als Morgan Freeman (The Shaw­shank Redemption!) dan deze sterren zo groot maakte, zodat geen boek­delen? Zelf twijfelde De je direct zin krijgt om hun films te Foer kort over Denzel Washington. bekijken.

Maar toch: ‘Ik besloot dat het niet Hun levensverhalen vol drank, seks mijn taak is in dit boek het probleem en verhoudingen spreken bovenvan een tekort aan kansen voor dien erg tot de verbeelding. Grote zwarte acteurs op te lossen.’ Even filmsterren zijn niet zelden getroelater maakt hij zich wel druk over bleerde geesten, en daarbij doet de beperkte houdbaarroem soms vreemde heidsdatum van actridingen met een mens. ces, want dat is blijkNeem Marlon Brando: baar wel zijn taak. hij weigerde zijn teksten Maar eerlijk is eerlijk: te leren, en dus las hij voor een boek als dit jarenlang spiekbriefjes moet je keuzes maken. af op het hoofd van zijn En ook al ben je het tegenspelers. misschien niet met Op sommige momenten elke keuze eens, Hollybevat Hollywood Boulewood Boulevard blijft vard helaas wel wat hereen fijn boek. Lees het haling. In veel hoofdlangzaam, hoofdstuk stukken benadrukt voor hoofdstuk, bekijk De Foer dat de mende films, en raak net zo sen achter de uitreiSteven de Foer, Hollywood geënthousiasmeerd als king van de Oscars telBoulevard: een eeuw filmsterkens de plank misslaan. ren, Uitgeverij Polis, 643 pagi- De Foer.

Toch heeft hij zelf één na’s, ISBN 978 94 631 0151 6 ding gemeen met het (€ 24,95)

boekenkrant.com

november 2016 pagina 27

non-fictie De Sixen

Warme geschiedschrijving met een makke Een historicus zal ervan watertanden. Toegang tot uniek bronnenmateriaal en ongekende mogelijkheden tot biografische diepgang.

Geert Mak heeft die kans gekregen. De deuren van het kapitale grachtenpand van de steenrijke Amsterdamse regentenfamilie Six aan de Amstel zwaaiden wijd voor hem open.

kend op te voeren, maar hij kleedt zijn verhaal dik aan met bijzonderheden uit het dagelijks leven. Zelfs een kapotgesnoten zakdoek uit het familiebezit blijft niet onbesproken.

Daarmee laat hij zijn lezers als het ware ruiken, voelen en zien vanuit de positie van zijn hoofdpersoon.

De levens van Jan Six schetst het beeld van een Zuid-Nederlandse vluchtelingenfamilie die tijdens de Tachtigjarige Oorlog een veilig heenkomen zoekt in het Noorden. Binnen twee generaties behoren de Jannen tot de belangrijkste regentenfamiDoor Paul H.A.M. Abels lies van de stad, dankzij hun lakenververij en commerciële talenten.

Mak kreeg de vrije hand om te grasduinen De lotgevallen van de Jannen weerspiegelen ook de opkomst, stilstand in alle schriftelijke en andere stoffelijke nala- en achteruitgang van de Republiek.

Zij zijn evenzeer onderdeel van het tenschappen van vele succesverhaal van de Gouden Eeuw, generaties en schreef als van de misstanden die de heereen familiegeschiesende regentenfamilies op den duur denis. Ingrediënten voldoende dus maken tot corrupte, elkaar bevoorvoor een diepgravende studie over delende en zichzelf volvretende reneen toonaangevend Amsterdams tenierende bestuurders. Mak spaart regentengeslacht. de Sixen hierbij niet. Ook de neerMaar er is één makke: Geert Mak is gang van de familie in geen historicus. Hij is de patriottentijd wordt een verhalenverteller, door hem in schelle weliswaar van de beste kleuren geschetst. In soort, maar niet iemand de laatste hoofdstukdie ingewikkelde vraken wordt duidelijk gen stelt aan de brondat nieuwe Jannen de nen of grafieken prefamilie op eigen kracht senteert. In plaats van en op nieuwe terreikoude geschiedschrijnen weer aanzien en ving levert Mak een glans hebben weten te warme variant. Hij is geven. als geen ander in staat De door Mak gekolezers aan de hand mee zen stijlfiguur is bijte nemen in een wanGeert Mak, De levens van Jan zonder. De Jannen vordeling door Amsterdam Six. Een familiegeschiedenis, men een leidraad om en door de tijd. Hij gaat 448 pagina’s, Uitgeverij Atlas in feite de geschiedeniet zover om historiContact, ISBN 978 90 450 3184 nis van Amsterdam sche personages spre2 (€ 24,99)

Geert Mak Merlijn Doomernik

en haar sociale bovenlaag te vertellen. Hierdoor is Jan er altijd bij als er iets van betekenis gebeurt.

Het boek is op die manier een aangeklede biografie van één Jan, die eeuwenoud is geworden. Daarmee weet Mak de geschiedenis te verpersoonlijken. Een beoefenaar van de koude geschiedschrijving leest veel

‘oud nieuws’, maar soms zal ook hij jaloers zijn op de losse toets waarmee Mak schildert. Zijn duiding van Rembrandts beroemde schilderij van Jan Six als een dubbel afscheid is weergaloos en zal zelfs de koudste historicus warm maken.

Nummer 14

‘Je bent net zo lang gestoord tot je een genie bent’ Met de bovenstaande Cruijffiaanse uitspraak sluit de legendarische Nummer 14 zijn autobiografie Johan Cruijff: Mijn verhaal af. Dit is wat hij in zijn leven als voetballer, coach en daarna geleerd heeft.

Door Nora van Ouwerkerk Johan Cruijff, Johan Cruijff: Mijn verhaal, Uitgeverij Nieuw Amsterdam, 288 pagina’s, ISBN 978 90 4682 115 2 (€ 19,99)

Na alle werken die er over Johan Cruijff verschenen zijn komt, ruim een half jaar na zijn overlijden, zijn eigen versie van het verhaal uit. Cruijff neemt je mee door zijn complete carrière; van zijn jeugd bij zijn geliefde

Ajax tot aan de oprichting van het Cruyff Institute. Zijn tijd als voetballer en als trainer wordt in vogelvlucht beschreven, wat zorgt voor een disproportioneel evenwicht: Op pagina 99 stopt Cruijff al als profvoetballer en op pagina 135 wordt hij ontslagen als coach van FC Barcelona. Zo blijft de helft van het boek gereserveerd voor Cruijffs leven na zijn actieve voetbalperiode.

In dit tweede deel wordt er ruimschoots aandacht geschonken aan de machtsstrijd die binnen het bestuur van Ajax werd gevoerd. Voor liefhebbers van het spel kan dit wellicht minder interessant zijn. Daarnaast probeert Cruijff enkele ruzies te verklaren, waaronder het dispuut met trainer en vaderfiguur Rinus

Michels, waardoor zijn kans op het bondscoachschap hem ontnomen werd. ‘Het enige wat ontbreekt is het bondscoachschap. Dat voel ik ook als het enige echte gemis in mijn carrière. Naarmate ik ouder word zit het me ook steeds minder lekker dat ik in 1990 door Rinus Michels gepasseerd ben om het Nederlands elftal tijdens het WK te coachen.’

Het boek wordt interessant door de fascinerende anekdotes, zoals Cruijffs uitleg waarom hij van jongs af aan al zo goed hoofdrekenen kon.

‘Dat heb ik niet op school geleerd, maar in de groentezaak van mijn ouders. Omdat ik nog te klein was, kon ik niet bij de kassa.’ Een ander voorbeeld is zijn verklaring voor het ontstaan van het totaalvoetbal, de

tactiek waarmee de voetballer met Ajax tot drie maal toe de Europacup 1 wist te winnen. De eer komt toe aan zijn vrouw Danny. ‘Hoe meer ik erover nadenk, hoe meer ik tot de conclusie kom dat het vormen van mijn gezin een rol heeft gespeeld in het ontstaan van het totaalvoetbal.’

Deze anekdotes en met name de schrijfstijl zorgen ervoor dat het lijkt alsof Cruijff even heel dichtbij is, alsof hij direct tegen je praat. In zijn autobiografie heeft hij op het allerlaatste moment alles nog één keer kunnen uitleggen. Dit boek toont weer eens duidelijk aan hoe groots Nederlands beste voetballer daadwerkelijk was.

Meester Bart is dé meester van Nederland.

Zonder zich te verliezen in het politieke debat of onrealistische visies op het onderwijs, probeert hij verschil te maken voor leerlingen. Zijn blik op onderwijs en op schoolkinderen is een drijfveer voor vele leraren, ouders én leerlingen. foto: Matty van Wijnbergen

In Meester Bart op zijn best staan zijn beste stukken en uitspraken; en nieuw werk waarin Bart de lezer meeneemt in zijn ontwikkeling van ‘probleem-leerling’ tot leraar-met-een-missie.

pepperbooks.nl

Stevo Akkerman

                  

‘Dit boek gaat verder waar Dit kan niet waar zijn ophoudt.’ – Joris Luyendijk

Trouw-journalist Stevo Akkerman spreekt voor zijn boek Het klopt wel, maar het deugt niet: De maatschappelijke moraal in het nauw met kopstukken én dissidenten uit het bedrijfsleven, het onderwijs en de gezondheidszorg. € 9,95 isbn 978 90 477 0882 7

De maatschappelijke moraal in het nauw

boekenkrant.com

november 2016 pagina 29

koken bakken

De musthave voor deze winter Met Prêt-à-portea komt een droom uit voor fashionista’s die ook nog eens van bakken houden – hoewel je even niet op de calorieën moet letten. Dit is een boek waar je veel plezier aan zult beleven, want wie wil er nou geen cakeje in de vorm van een handtas? Bind je mooiste schort voor en aan de slag!

Het bakken voelt met dit boek soms meer als een knutselworkshop.

handvatten maakte ik een dag eerder van fondant. Je moet echt heel netjes kunnen werken, want in mijn geval leek het eindresultaat nergens naar. Dat deert echter niet, want Door Sonja Wessels het was wél heel erg lekker, en ik heb echt vreselijk om mijn geklungel moeten lachen. Het bakken voelt Het bladeren door met dit boek soms meer als een dit compacte boekje knutselworkshop. geeft door alle vrolijke Wat makkelijker te maken is de kleuren heel veel enerop Valentino geïnspireerde polkagie. Het kan gewoon dot-brownie, een rechttoe rechtaan niet dat je hier niet brownierecept met als afwerking vrolijk van wordt. De een toefje slagroom en een rondje creaties zijn onder te verdelen in modelleerchocolade, dat ik vervandrie categorieën: lastig, moeilijk en gen heb door een rond chocolaatje. heel moeilijk. Of misschien ben ik Lekker, simpel, maar wel weer heel gewoon geen goede bakker. veel suiker.

Naast een wonderschone foto van Voor het evenwicht heb ik ook nog het eindproduct staat er bij elk van wat designerkoekde twintig recepten ook jes gemaakt. Ik ben een foto van het catvoor de Louboutins walk-ontwerp van bijgegaan. Achterin het voorbeeld Paul Smith, boek staan alle sjabloMulberry en Manolo nen. Ik heb het vormBlahnik dat diende pje uit een oud fitnessals inspiratie­bron. De pasje gesneden, zodat recepten worden heel ik de schoentjes mooi helder stap voor stap uit het deeg kon snijuitgelegd. Een enkele den. Pas wel op dat keer moet je de dag van het deeg niet te warm tevoren al iets voorbewordt: ik had uiteinreiden. Zo heb ik voor delijk de meest wonde handtas van blauwe Mourad Khiat, Prêt-à-portea. derlijke vormen, van bessen, geïnspireerd op Modieuze zoetigheden om zelf een tas van Anya Hind- te maken, Uitgeverij Thoth, 112 pump tot rijglaarsje.

Ook hier was het decomarch, zelf de marsepagina’s, ISBN 978 90 6868 724 reren weer best een pein gemaakt. Ook de 8 (€ 14,95)

Sonja aan de slag klus. Ik had altijd al veel bewondering voor patissiers, maar inmiddels heb ik nog veel meer respect voor ze gekregen. Wat is dit een werk! Het is echt kunst.

Na een middagje bakken heb je een keuken die bedekt is onder een laag poedersuiker, kleurstof op de

vreemdste plekken, een reeks bijzondere creaties en een sugar rush waar je nog uren van na stuitert. Maar wat is het geweldig om hier mee bezig te zijn en ook nog een heerlijk resultaat te mogen opeten.

interview

Tien jaar Kookboek van het Jaar Van 5 tot en met 13 november vindt de Kookboeken7daagse plaats. Hoogtepunt is de Kookboek van het Jaar-verkiezing, die dit jaar voor de tiende keer wordt georganiseerd.

Organisator Fusina Verloop blikt terug op het afgelopen decennium en vertelt over het kookboek dat ter ere van het jubileum verschijnt.

Door Anouk Abels Hoe kijk je terug op de afgelopen tien jaar?

‘Ik heb de Kookboek van het Jaar-verkiezing jarenlang als eenpittertje georganiseerd. Ik had geen uitgebreid bedrijfsplan, maar wel

gevoel en ervaring. In die tijd heb ik veel mooie dingen meegemaakt: van een ontmoeting met Máxima tot aansluiting bij de Dutch Design Week. Ik heb evenementen georganiseerd waar een heleboel mensen op af zijn gekomen. Daar ben ik heel trots op. Een paar jaar geleden vroeg ik me nog af op welk moment ik echt tevreden zou zijn. Nou, op dit moment heb ik er een heel goed gevoel over.’

Wat kunnen we verwachten van het jubileumboek, Recepten uit de bekroonde Kookboeken van het Jaar 2007-2016?

‘Voor dit boek hebben we van winnaars een voor-, hoofd- en nagerecht uitgekozen en de pagina’s eenop-een uit de originele boeken overgenomen. Daarbij vermelden we in welk jaar ze de prijs wonnen en wat er in het juryrapport stond. Het is echt een ode aan de drukkers, vormgevers en makers van al die mooie kookboeken. Daarnaast heeft Édou-

ard Cointreau, oprichter van de Gourmand World Cookbook Awards, voor een mooi voorwoord gezorgd.’

Dan is er nog de Kookboeken7daagse, die je dit keer voor het eerst in samenwerking met de CPNB hebt georganiseerd. Heb je er al zin in?

‘Enorm! Ik vind het vooral te gek dat de genomineerden voor het Kookboek van het Jaar door het land gaan toeren en zo overal in het zonnetje gezet worden. Dankzij de samenwerking met de CPNB zal je in de boekwinkels veel promotiemateriaal van de Kookboeken7daagse tegenkomen. Als je een kookboek koopt, krijg je er het speciale magazine Proefdruk bij. Verder worden er in allerlei bibliotheken en boekhandels proeverijen en signeersessies georganiseerd. Het wordt een groot feest!’

Meer weten over de verkiezing en de ­Kookboeken7daagse?

Kijk op www.kookboekvanhetjaar.nl.

Fusina Verloop

UITGEVER ZOEKT TALENT!

www.boekscout.nl Wij beoordelen ieder manuscript en we kijken graag samen met jou naar de mogelijkheid om het uit te geven!

boek.scout DICHTER. is een nieuw tijdschrift met gedichten voor kinderen van 6 tot 106 dat vier keer per jaar uitkomt.

In ieder nummer staan meer dan 75 helemaal nieuwe gedichten van meer dan 25 dichters in een schriftje van bijna 100 bladzijden.

DICHTER. is los te koop voor € 5,95 maar een abonnement is goedkoper: voor € 15 heb je elke 3 maanden een nieuw nummer in huis.

LEUK? Abonneer je dan nu door te bellen naar 040 2454001 (kantoortijden) of regel het met een paar muisklikken op www.plint.nl

Heerlijk houten huis te huur in de Ardennen.

De Boekenkrant biedt haar lezers in samenwerking met boekhandel Roelants een rustiek vrijstaand landhuisje aan in de Belgische Ardennen. Het ligt in het dorpje Daverdisse. Hier is de laatste 40 jaar weinig veranderd. Ideaal voor een verblijf vol ontspanning of inspanning. De huisbibliotheek staat garant voor wekenlang leesplezier.

A Christmas Carol (Een Kerstlied)

Charles Dickens.

nieuwe vertaling door schrijver en Dickens-liefhebber Mark van Dijk

Een weekend (vrij-ma) of een midweek (4 nachten) kost 250,– en een week 350,–. Kijk voor meer informatie op www.roelants.nl

Met nieuwe illustraties, gemaakt door René Hazebroek Nu voor het eerst in een luxe linnen hardcover versie Verkrijgbaar vanaf 7 november 2016, ISBN: 978-94-9-23-37-122

boekenkrant.com

november 2016 pagina 31

boekfragment

Sigmund. Zesentwintigste sessie

Peter de Wit, Sigmund. Zesentwintigste sessie, Uitgeverij De Harmonie, ISBN 978 90 633 6005 0 (€ 9,90) www.deharmonie.nl www.sigmund.nl

Nieuwe avonturen van de grappigste strippsychiater van Nederland, bekend van zijn dagelijks spreekuur in de Volkskrant.

boekfragment

De zoetzure smaak van dromen De ouders van Sun Li runnen een Chinees restaurant in een Fries dorpje. In De zoetzure smaak van dromen geeft Li een unieke inkijk in Chinese restaurants.

Sun Li, De zoetzure smaak van dromen, Uitgeverij Ambo|Anthos, 272 pagina’s, ISBN 978 90 263 3175 6 (€ 19,99) www.amboanthos.nl

‘Wij gaan eten.’ De eerste keer begreep ik het niet. Begripvol keek de blonde moeder me aan. ‘Als je de volgende keer mee wilt eten moet je dat aan ons en je ouders vragen, goed?’ Net als de koektrommel was ook etenstijd afgebakend in de nette huizen van mijn vriendinnen. Als je bij een Chinese familie zou vragen of je mag blijven eten zou dat een belediging voor de familie zijn. De vraag zou veronderstellen dat je niet welkom was. Of dat de familie te arm zou zijn om zich een gast te kunnen veroorloven.

‘Wij gaan eten’ betekende bij ons thuis: ‘Ga nu nog maar even plassen en je handen wassen’ of ‘Wil je alvast aan tafel gaan zitten?’ Maar meestal werd het niet aangekondigd. Als je bij ons was tegen etenstijd gingen mijn ouders ervan uit dat je bleef eten. Je gasten hoor je eten te geven. Dat hoort bij Chinees zijn.

Je gasten geen eten geven is als spugen in de thee voordat je die opdient.

De gerechten die je aanbiedt zijn onuitgesproken woorden van waardering. Als er verse garnalen, vis of andere zeevruchten in huis zijn, dan

kun je erop vertrouwen dat ze die in de wok licht roerbakken of stomen zodat de delicate smaken tot hun recht komen. De beste bladgroentes worden uitgezocht en op hoog vuur omgeschept met een teen knoflook en een snuf zout. Als we weten dat je komt maken we een stoofgerecht voor je klaar, waarvoor de voorbereiding zeker al een dag eerder is begonnen. Zachte spareribs, urenlang gestoofd met dertig tenen knoflook en een lepel zoute, bruine sojabonen. Je kom, bord of glas wordt bijgevuld tot je bijna moet overgeven.

Op de mededeling van de blonde moeder dat ik mezelf de volgende keer moest uitnodigen wist ik niet wat te antwoorden: met hete wangen knikte ik gehoorzaam en trok mijn jas aan. Thuis vroeg ik of ik de volgende keer bij mijn vriendin mocht blijven eten. Dat mocht niet.

Het zou veel te laat worden en dan mocht ik niet meer alleen naar huis lopen.

Toen ik bijna twaalf was mocht ik van mijn ouders eindelijk heel af en toe bij vriendinnen blijven eten. Met hoge verwachtingen schoof ik aan keurig gedekte tafels. Links een vork, rechts een mes. Een lamp boven de tafel. Een vader aan het hoofd. Een moeder met een schort achter het fornuis. Het waren de maaltijden van de jaren tachtig. De globalisering was nog niet doorgedrongen tot de keukens in het dorp. Vlees werd

in een zwarte pan gebakken in margarine, bestrooid met vleeskruiden en gegaard in een plas water met de deksel erop. Aardappelen en groente kookten in hun eigen pannetjes met water. Drie pannen verdriet. Ik kwam erachter dat vlees, het maakte niet uit van welk dier, zo hard en taai kon zijn als een gekookte tak.

En dat nootmuskaat de dingen die het taaie vlees vergezelden niet naar iets anders dan water kon laten smaken. Nu begreep ik waarom groente mijn klasgenootjes deed rillen. Ze waren vergeten het water van de rivieren uit de keukens te pompen.

Snotterige, bleke hoopjes pap, aan hun einde gekomen door de verdrinkingsdood. Waterige aardappelen. Waterige boontjes. Waterige bie tjes. Waterige kool. Waterige wortels.

Waterige doperwtjes. De stekende jaloezie die ik voelde jegens normale kinderen met hun opgeruimde huizen, bij elkaar kleurende kleren en betrokken ouders werd verzacht bij elke hap die ik van het eten nam. Die arme kinderen. Dit was toch geen eten?

boekenkrant.com

november 2016 pagina 32

strips Boekenkrant tipt Douwe Dabbert en de tanden van Casius Gaius Don Lawrence Collection is met de heruitgave van de verhalen van Douwe Dabbert inmiddels bij deel tien aanbeland. Oud en jong kunnen daarom opnieuw genieten van Thom Roep en Piet Wijn, de heerlijke verhaDouwe Dabbert en de tanden len van Thom Roep en van Casius Gaius, Uitgevehet fantastische tekenrij Don Lawrence Collection, werk van Piet Wijn. In ISBN 978 90 888 6278 6 (€ 8,95) Douwe Dabbert en de tanden van Casius Gaius belandt de grijze kabouter op een verlaten strand waar de troosteloze restanten van een oud Romeins fort als kapotte tanden naar de hemel wijzen. Uit de verhalen van een vriendelijke vissersfamilie wordt duidelijk dat rondom de ruïne een mysterieuze sfeer hangt. Voor Douwe er erg in heeft is hij betrokken bij een complot waarbij smokkelaars op meedogenloze wijze te werk gaan.

$ingle In $1ngle vinden we weer een heerlijke verzameling strookjes van de krantenstrip van Hanco Kolk en Peter de Wit over Stella, Fatima en Nienke. In dit deel heeft Stella haar zinnen gezet op een echte multimiljardair. Een man Peter de Wit en Hanco Kolk, die haar kan onderhou$ingle, Uitgeverij De Harmoden in de stijl die ze nie, ISBN 978 94 633 6007 4 (€ 9,90) totaal niet gewend is.

En dat lijkt nog te lukken ook… De albums van S1ngle zijn altijd weer mooi vormgegeven door meestervormgever Rudy Vrooman.

Het nieuwe deel vormt hierop geen uitzondering.

De Daltons 1: De Eerste Dode De Daltons kennen we al als stripfiguren uit de serie Lucky Luke. De nieuwe serie De Daltons van Olivier Visonneau en Jesús Alonso is heel andere koek. Zij baseren zich in deze trilogie op het leven van de echte Daltons. Aan Olivier Visonneau en Jesús het einde van de negenAlonso, De Daltons 1: De Eerste tiende eeuw vergrootDode, Uitgeverij Gorilla, ISBN ten de banken en spoor978 94 628 0253 7 (€ 14,95) wegmaatschappijen hun greep op de VS, ten koste van de kleine grondbezitters. Het is in die context dat deputy marshal Frank Dalton, de oudste van de gebroeders Dalton, vermoord wordt door illegale alcoholhandelaars. Zijn broers proberen vervolgens, met ster op de borst, orde te scheppen in het woongebied van de indianen. Een zware baan met weinig erkenning, veel verzet en corruptie.

Allemaal beestjes

Even lekker simpel lachen Beestjes, de strip van Schwantz (een alias van stripmaker Hans Klaver), staat al een klein decennium in het gratis dagblad Sp!ts/ Metro. Het is een strookstrip: kort, bondig, to the point en overduidelijk met de lach aan de kont.

Door Cok Jouvenaar

De ene grap in Beestjes doet je echt schateren, terwijl een ander slechts een glimlach waard is. Dit is precies de kracht van deze humorstrip. Een bundeling van deze strookjes is te vergelijken met een dansavond in een club: soms is het ook goed dat er even gas terug wordt genomen. In humor gaat het soms om de voorspelbaarheid en soms om het verrassingseffect.

Evolutie? is alweer de zesde bundel van Beestjes. In vergelijking met andere gagstrookstripjes grossiert deze dagstrip vooral in melig-

gesproken. Hierdoor is Beestjes één heid, enorm droge en flauwe grapvan de leukste strips in dit genre. pen en zwarte, curieuze en absurde Maar ook het ambachtelijke tekenhumor. Het zijn vooral dialogen tuswerk van Schwantz mogen we niet sen de hond en de papegaai die deze vergeten. Met strakke lijnen en pithumorstrip zo sterk maken. Regeltig aangezette nuchterheid krijgt de matig zal de lezer zich afvragen of strip een eigentijds soort frisheid nu de hond of de papegaai het lijmee. Moeilijk doen is duidelijk niet dend voorwerp wordt, alhoewel de Schwantz’ stijl, maar openheid wel. cover laat zien dat de papegaai dit Het maakt de strip begrijpelijk en keer de pineut is. zorgt dat hij op het juiste randje van Het letterlijk nemen van bepaalde humor en métier zit. woorden of gezegdes is ook een van Het enige minpunt van een bunde speerpunten in deze strip. Hoe del met gagstrookjes is de overflauw en ook geniaal is het toch om load aan humor. Bij navraag bij grappen te verzinnen over het polide huisarts is gebletieduo Grijpstra en de ken dat het de gezondGier, die dan ook letterheid niet schaadt om lijk een grijpstra en een slechts een aantal gaggier zijn. Of over De Cock strookjes achter elkaar met cee-oo-cee-ka. Wat te lezen en vervolgens anders dan een haan het album even terkan dit personage zijn. zijde te leggen om het Als De Cock ook nog kipeven later weer op te pig blijkt te zijn, is het pakken. Hierdoor blijfeest compleet. Om nog ven de grappen langer maar te zwijgen over hangen, valt er meer de aap die wordt uitgete lachen en blijft de scholden voor ‘lelijke Schwantz, Beestjes 6 – Evolumens langer gezond. apekop!’ en niet boos tie?, Uitgeverij Strip2000, 48 wordt omdat hij weet pagina’s, ISBN 978 94 628 0232 dat de waarheid wordt 2 (€ 8,95)

Er was eens

Grimm vertelt levendig, zonder woorden Na mijn preek over beeldboeken in de vorige editie kreeg ik meteen lik op stuk van de redactie. Jij wilt beeld?

Dan kun je het krijgen. En zie, daar schoof een vriendelijk glimlachende hoofdredactrice een bijzonder boek over tafel. De sprookjes van Grimm. Zonder woorden, welteverstaan.

vervolgens compleet opnieuw vorm te geven. Hij vérstripte ze, zonder een enkel woord. In de tekstballonnen (dat dan weer wel) slechts symbolen die ons verdacht bekend voorkomen.

Icoontjes vervangen de spraak.

In één oogopslag zie je wie wie eet, kust, of achterlaat.

Een palet met rood, groen, zwart en wit is dan voldoende om de lezer te verrassen met een frisse versie van ‘Roodkapje’ en ‘Repelsteeltje’. Maar ook minder vaak Door Jeroen van Esch vertelde sprookjes komen aan bod. En dat is juist zo interessant. Want het bekende werk Lekker dan. We zijn is goed te volgen. Je waardeert allemaal jong geweest. de inventieve oplossingen die En hebben ademFlothmann kiest en grinnikt om loos geluisterd naar de creatieve vondsten die je aan die heerlijke sprookhet denken zetten: weet je wel zeker jes, voorgelezen door dat de tekenaar dit zelf bedacht mama. Eindeloos duurheeft? den de verhalen, want de broertjes Bij een onbekender Grimm waren nogal werk, zoals ‘Duimenlang van stof. dik’, is het dan weer Dat kan anders, dacht best een uitdaging om de Duitse illustrahet verhaal te lezen, tor Frank Flöthmann. juist door het totaal Hij kroop achter zijn gebrek aan tekst. Je computer en stripte wordt gedwongen om Sneeuwwitje, een stuk de beeldentaal te doorof wat dwergen en al gronden, en voelt je die andere oude helweer even die kleine den tot op de kern. Tot kleuter die zijn eerste er niets anders overboeken helemaal zelf bleef dan de pure essen- Frank Flöthmann, Sprookjes van Grimm zonder woorden, verkent… tie van de sprookjes. De Uitgeverij Wereldbibliotheek, Sprookjes van Grimm boel flink opgeruimd, 88 pagina’s, ISBN 978 90 284 zonder woorden is heerom alles en iedereen 2672 6 (€ 19,99)

lijk pretentieloos, maar grafisch oogstrelend. De karakters lijken op het eerste gezicht zo plat als een dubbeltje, maar ontwikkelen zich razendsnel tot achterbakse prinsesjes of teleurgestelde kinderen. Ondanks, of inderdaad dankzij onze enorme voorkennis, is ook dit sprookjesboek hartstikke spannend. Het is nog maar de vraag of het verhaal afloopt zoals het je al die jaren is verteld.

Uitgevoerd als chique hardcover en prachtig geprint op glanzend papier is het een feest om te lezen, en om het artwork waarderend te bekijken.

Samen met je kroost. Of lekker, in alle rust, alleen.

boekenkrant.com

november 2016 pagina 33

strips

Persoonlijke verantwoordelijkheid Interview

Irmina is een jonge Duitse vrouw die in de jaren dertig in Londen een opleiding volgt tot secretaresse. Ze ziet zich door omstandigheden genoodzaakt haar geliefde, Howard, achter te laten en terug te keren naar Berlijn, waar het naziregime steeds zwaarder zijn stempel op de maatschappij drukt.

‘Ik wilde dat de lezer hoopt op een goed einde, maar Irmina gaat steeds meer naar de andere kant.’ geen enkele vluchteling kennen. Ze willen iemand beschuldigen die ze verantwoordelijk kunnen houden voor hun eigen problemen. Dit is precies wat Irmina doet wanneer ze zegt: “De Joden zijn ons ongeluk”.’

Door Zofeyah Braam Barbara Yelin schreef Irmina deels op basis van de dagboeken van haar grootmoeder. Het verhaal bestaat uit drie delen, die elk een andere fase van Irmina’s leven beschrijven. (Let op: dit interview bevat grote spoilers.)

Je werd door je grootmoeders dagboeken geïnspireerd. Waarom wilde je dat verhaal vertellen?

‘Ik heb biografische bronnen van mijn grootmoeder gebruikt en ze gecombineerd met onderzoek en mijn artistieke vrijheid. Het is geen biografie, maar een verhaal gebaseerd op biografische bronnen. De brieven en dagboeken leidden tot een ongemakkelijke vraag: hoe kan het dat mijn grootmoeder is veranderd van een jonge vrouw die op haar eigen benen wilde staan, en die modern was voor haar tijd, in iemand die geen vragen stelde en de andere kant op keek? Er waren veel gaten in dat gedeelte van het verhaal, dus ik moest onderzoek doen. Ik heb niet alleen mijn familiegeschiedenis onderzocht, maar heb ook algemeen historisch onderzoek gedaan. Ik bekeek vergelijkbare biografieën en concentreerde me op het fenomeen medeplichtigheid. Ik heb samengewerkt met historicus Alexander Korb, een Professor in de Holocaust- en Genocidestudies in Leicester, Engeland, die me heeft geholpen deze vragen aan te pakken.’

delen die worden verteld en er zijn grotere gaten die de lezer zelf moet invullen. Ik laat de lezer zelf beslissen wat vergeven kan worden en wat veroordeeld. In het begin hopen we dat Irmina’s verhaal goed eindigt, maar Irmina gaat steeds meer naar de andere kant. Ze verandert van een heldin in een anti-heldin.

Tegelijkertijd vraagt de lezer zich af: zou ik zelf dapper genoeg zijn geweest om tegen het onrecht te vechten?’

Hoe vermijd je dat je als schrijver de lijn tussen het vertellen over iemands daden en het verontschuldigen ervan passeert? Of probeer je dat niet te vermijden?

‘Ik probeer het te vermijden. Wat ik wilde was de waarheid te weten komen. Ik wilde Irmina niet beschermen. Irmina is niet alleen iemand Dit kan een ongemakkelijk onderdie wegkijkt, ze doet werp zijn. Was je nerook mee aan de antiseveus over de mogelijke mitische haat van de reactie? nazi’s. Vanaf het begin ‘Ja, ik was nerveus, maar is ze een beetje ambivaaan de andere kant is lent en is ze iemand die dit het onderwerp dat meer om zichzelf geeft ik wilde onderzoeken. dan anderen.

Het is een karakterstu‘Er is een scène waarin die. Het boek is ook niet Gerda, een vriendin uit de lucht komen valvan Irmina, haar verlen. Ik heb onder andere telt dat ze de deportagewerkt met redacteutie van Joodse menren en testlezers.

Barbara Yelin, Irmina, vertasen heeft gezien en ‘Ik gebruik een elliptiling: Sigge Stegeman, Uitgevesche manier om het ver- rij Soul Food Comics, ISBN 978 dat ze weet dat ze worden vermoord. Vervolhaal te vertellen; er zijn 90 824 1073 0 (€ 26,95)

Barbara Yelin Martin Friedrich

gens zegt Irmina dat ze het niet wil horen. Wanneer Gerda Irmina vertelt over een Joodse man die gewond is geraakt door een SS’er en een wond op zijn hoofd heeft is Irmina op zoek naar een pot jam. De pot breekt en de jam vloeit naar buiten. Op dat moment zien we geen jam, maar bloed aan Irmina’s handen kleven.

Dat is wat ik met tekeningen kan vertellen.’

Het viel me op dat er geen Joodse karakters waren met tekst. Is dat een bewuste keuze omdat het Irmina’s perspectief is?

‘Het zijn er een paar: je ziet de Joodse winkeleigenaar en zijn vrouw, maar verder heb je gelijk. Ik denk dat Irmina iemand is die geen Joodse mensen kende. Ik denk dat het vergelijkbaar is met wat nu gaande is, het rechts-extremisme in Europa waarbij mensen bijvoorbeeld vluchtelingen haten terwijl de meesten

Hoe heb je de look voor het verhaal gecreëerd en het kleurenpalet bepaald?

‘Ik heb veel met grijstinten gewerkt, maar ik heb geprobeerd een techniek te gebruiken die in het begin ook de lichtere delen kon laten zien, de delen waar Irmina nog steeds de kans had om te kiezen voor vrijheid.

Verder heb ik in het eerste deel geen frames om de tekeningen gebruikt.

Zo heb ik geprobeerd de sfeer en de mate van Irmina’s vrijheid uit te drukken. In het middelste deel worden de kleuren donkerder en de panels nauwer, net zoals haar kijk op het leven. Het is alsof de camera inzoomt. Je ziet alleen de gezichten en uiteindelijk krijg je via dubbele pagina’s te zien wat er werkelijk aan de hand is.

‘Er zijn drie kleuren die min of meer de drie delen karakteriseren. In het begin gebruik ik blauw, dat symbool kan staan voor hoop of vrijheid. In het middelste deel gebruik ik rood, de kleur van de nazivlaggen, maar ook van bloed en schuld. In het derde deel heb ik voor turquoise gekozen, de kleur van de zee van Barbados, maar ook voor een glimp van nieuwe hoop in Irmina’s perspectief.’

Wat hoop je dat de lezer leert van Irmina?

‘Wees je altijd ervan bewust dat ieders persoonlijke verantwoordelijkheid groter is dan we denken. We zeggen vaak dat ons gedrag in het dagelijks leven niet uitmaakt, maar het maakt veel uit. Maar ik wil de lezer eigenlijk geen les voorschotelen. Het gaat meer om het stellen van vragen en het vertellen van een interessant verhaal dat tot denken aanzet. Ik heb veel nagedacht over of ik zelf moedig genoeg zou zijn geweest om op te staan en nee te zeggen. Ik hoop natuurlijk van wel, maar dat is vandaag de dag gemakkelijk gezegd. Maar veel belangrijker is wat we nu wel kunnen doen: keer op keer overdenken wat er is gebeurd en van de geschiedenis leren zodat zodat we dit nooit weer meemaken.’

boekenkrant presenteert

20 november: filmvertoning Schone handen met bestsellerauteur René Appel

René Appel

Tessa Posthuma de Boer

Op 20 november 2016 is bestsellerauteur René Appel te gast in AnnexCinema te Woerden bij de vertoning van de verfilming van zijn boek Schone handen. Aansluitend zal hij geïnterviewd worden door de Boekenkrant. Het boek Schone handen kan voor de liefhebbers door de auteur gesigneerd worden.

Schone handen, 20 november 2016, 16.00 uur. AnnexCinema, Rosmolenlaan 1, 3447 GL Woerden. € 9,50. Reserveren via www.annexcinema.nl Kijk ook op www.boekenkrant.com

boekenkrant.com

november 2016 pagina 35

boekfragment

Het klopt wel, maar het deugt niet Stevo Akkerman gaat verder waar Joris Luyendijk ophoudt in Dit kan niet waar zijn. Akkerman vraagt zich af of niet alleen de bankenwereld, maar de hele maatschappij een ‘amoreel universum’ is geworden.

Stevo Akkerman, Het klopt wel, maar het deugt niet: De maatschappelijke moraal in het nauw, Uitgeverij Lemniscaat, 116 pagina´s, ISBN 978 90 477 0882 7 (€ 9,95) www.lemniscaat.nl

Antoinette Dijkhuizen wil ’s nachts rustig kunnen slapen, maar dat valt niet altijd mee als je in de accountancy-sector werkt. Dijkhuizen heeft een eigen onderneming, ‘4you accountancy’ geheten, gehuisvest in een uitbouw van haar huis in Monster. ‘Vijf jaar geleden ben ik met dit kantoor begonnen en intussen heb ik al een paar keer voor de keuze gestaan: werk ik mee aan boekhoudfraude of niet? Er was een ondernemer die zijn complete voorraad waardeerde tegen verkoopprijs, inclusief winkeldochters. Een te hoge voorraad dus, en daardoor een te hoog eigen vermogen. Als ik de voorraad zou afboeken, zou het bedrijf niet meer voldoen aan de eisen van de bank. Ik functioneerde toen overigens als controller voor dat bedrijf, niet als accountant.

De accountancy werd gedaan door PricewaterhouseCoopers.’

‘Ik besprak het probleem met de ondernemer, die het bij PwC aankaartte, en PwC zei: als de klant dat opgeeft, dan schrijven wij dat op.

Het voelde niet goed, ik stond onder zware druk. De ondernemer had de cijfers de volgende dag nodig, maar ik wist dat ze niet oké waren. Ik heb het opgelost door te noteren: “Aan balansposities is geen aandacht besteed, ze zijn overgenomen van de vorige periode.” Vervolgens ben ik het gesprek aangegaan met deze klant en heb gezegd dat ik dit niet wilde, en toen hebben we afscheid genomen. Maar weet je hoe dat voelde? Ik heb vier kinderen, en dit was dertig procent van mijn omzet.’

‘Ik heb dit voorbeeld vaak ingebracht bij de verplichte cursussen die accountants moeten volgen.

“Wat zouden jullie doen?” vroeg ik dan. Het gros zei: “Je bent controller, je verricht alleen het voorwerk, je hebt niet de rol van accountant, dus accepteer die cijfers maar.” Dat verbaasde me. Dit was gewoon boekhoudfraude! Juridisch kon ik er misschien niet op aangesproken worden, maar moreel wel. Daarom wilde ik er niet langer bij betrokken zijn.’

In een column voor de site van haar beroepsgroep sprak Dijkhuizen over de ‘zielloosheid’ in de accountancy.

De sector is verhard, zegt ze. Ze ging ooit het vak in omdat ze gevoel voor cijfers heeft en het mooi vindt om te zien wat daarachter ligt aan dromen, ambities, successen, mislukkingen.

Maar in de loop van de jaren heeft ze de branche zien veranderen in een boekhoudkundige variant van

de bankensector, inclusief de bijpassende beloningen. Het draait alleen nog om geld verdienen.

In die cultuur voelt ze zich niet thuis, en dat is wederzijds: voor een vrouw, en zeker een moeder, is nauwelijks plaats in de accountancy. Bij de accountancy-kantoren heerst een masculiene cultuur, ook onder de vrouwen, vooral als ze in de hogere regionen opereren. En mannen die beschikken over feminieme kwaliteiten groeien niet door.

Klanten werden niet minder hard aangepakt. Een klant die goed was voor 90.000 euro per jaar – gegroeid van 4.000 euro, in zeven jaar – kreeg het moeilijk en kon het loon van Dijkhuizen (300 euro per uur) niet meer ophoesten. Ze pleitte ervoor hem tijdelijk te ontzien, om hem te helpen door de crisis heen te komen.

‘Maar daar wilde KPMG niet aan.

Terwijl er op het hoofdkantoor in Amstelveen nog net geen marmer in de parkeergarage lag – ik schaamde me gewoon.’

boekfragment

Hoe duur was de suiker?

Van Hoe duur was de suiker? waarvan reeds 200.000 exemplaren verkocht zijn verschijnt nu weer de traditionele groene uitgave. Hier het begin van hoofdstuk 1 uit Cynthia McLeods bekendste boek.

Plantage Hébron

Cynthia McLeod, Hoe duur was de suiker?, Uitgeverij Conserve, 304 pagina’s, ISBN 978 90 5429 448 1 (€ 20,00) www.conserve.nl

De dag brak aan op plantage Hébron en terwijl de hemel aan de oostelijke zijde zich rood kleurde door de opkomende zon, gingen één voor één deurtjes open van de slavenhutten en kon men kleine vuurtjes zien onder de afdakjes ernaast.

Faya watra werd gemaakt. Heet water waarin een scheutje melasse werd geroerd. Hier en daar steeg een heerlijke damp op uit een kookpot, omdat er in het water een anijsblad of wat kruiden was gegaan.

Bij alle hutjes kon men nu mannen, vrouwen en kinderen zien staan, soms pratend, sommige rondkijkend. Vervolgens liepen de meesten naar de zuidzijde van de plantage, waar er haaks op de rivier een kanaal was gegraven, dat diende voor de toe- en afvoer van water.

Naast het botenhuis, waar de rivieroever ondiep was, gingen ze in het water om een bad te nemen; de groten meer ernstig, de kinderen soms

vrolijk lachend en elkaar nat spetterend. Met een lendendoek om het natte lichaam geslagen gingen ze daarna terug naar de hutjes, meest in kleine groepjes, voorafgegaan en gevolgd door naakte grote en kleine kinderen. Het was dan tijd om de faya watra te drinken en als ontbijt wat overgebleven restjes van het vorige avondmaal te eten.

In de hut waar de vijftienjarige Amimba met haar moeder, broertjes en zusjes woonde, deed ma Leida in een grote kalebas een handvol gedroogde kruiden en schonk daar kokend water op. Dit drankje was voor Amimba; zoals elke maand het geval was, had ze erge buikpijn.

Kermend had ze de hele nacht op haar matje gelegen, draaiend van de ene op de andere zijde, nu eens liggend, dan weer zittend. Nu sliep ze wat. Gelukkig. Maar ook ma Leida zelf had de afgelopen nacht haast geen oog dicht gedaan. Na faya watra en ontbijt ging men in de richting van het magazijn, een enkele vrouw met een kind aan de borst, weer een andere had de baby al op de rug gebonden. Bij het magazijn waren de deuren nog gesloten, maar het duurde niet lang of daar kwam de blanke opzichter, masra Mekers, al met de sleutels. Aan ieder gezinshoofd werd nu het avondrantsoen uitgedeeld, en men kreeg te horen wat er die dag gedaan moest worden.

Eerst de presentie. Waar was Kofi?

O ja, die had een verstuikte enkel en ging dus niet ’t veld in, maar moest werken in de timmerloods.

Amimba buikpijn? Alweer! Geen onzin! Hier komen of ze werd met de zweep gehaald. Waarom had Afi haar baby niet bij zich? Die was ziek, de hele nacht koorts. Afi liet hem vandaag liever thuis bij de geneesvrouw. Die zou hem een kruidenblad geven tegen de koorts. Tenu?

Waar was Tenu? Hier komen! Basya, vijf zweepslagen voor de dertienjarige Tenu, die voor de kippen zorgde.

Hij had eieren gestolen, er waren wel zes te weinig gisteren, de lege doppen lagen nog naast het hok.

Tenu maakte veel misbaar! Gelogen, hij had geen eieren gestolen.

Wist masra dan niet dat er een grote sapakara kans gezien om zes eieren te stelen als Tenu daar was? Wel, omdat Tenu daar niet was geweest.

Had hij gisteren niet de halve dag aan de kreek zitten hengelen? Vijf zweepslagen! En vanavond mocht er geen enkel ei ontbreken en moest Tenu de dode sapakara laten zien!

boekenkrant.com

november 2016 pagina 36

boekhandel Agenda

november 2016 1 NOVEMBER – 30 NOVEMBER

HEEL NEDERLAND – Tijdens Nederland Leest wordt dit jaar de democratie langs de meetlat gelegd. Drie boeken waarin dit thema centraal staat kunnen worden opgehaald in bibliotheken door heel Nederland: Heer van de vliegen van William Golding, Liefde en schaduw van Isabelle Allende en Morten van Anna Levander. www.nederlandleest.nl

9 NOVEMBER

ASSEN – Van der Velde Boeken. Germanist en filosoof Trixie Hölsgens geeft een lezing over de Nederlandse vertaling van Jozef en zijn broers – het belangrijke boek van de Duitse schrijver en Nobelprijswinnaar Thomas Mann. www.boekhandelvandervelde.nl

11 NOVEMBER

MIDDELBURG – Boekhandel De Koperen Tuin.

Manda Heddema wordt geïnterviewd door Marian Rijk over haar boek Polderpioniers. De roman gaat over een boerenfamilie, die na de drooglegging van de Wieringermeerpolder een perceel toegewezen krijgt. www.libris.nl/koperentuin

12 NOVEMBER – 5 FEBRUARI

DEN HAAG – Museum Meermanno. De tentoonstelling ‘Het sportboek. De mooiste sportverhalen’ toont de Nederlandse sportgeschiedenis aan de hand van honderden publicaties uit de collecties van de Koninklijke Bibliotheek en objecten uit de collectie van het NOC*NSF. Veel boeken natuurlijk, maar ook andere topstukken zoals de fiets van Joop Zoetemelk en de schaatsen van Sjoukje Dijkstra. www.meermanno.nl

12 NOVEMBER

UTRECHT – Boekhandel Broese. Van 5 tot en met 13 november vindt voor de tiende keer de Kookboeken7daagse plaats. Culinair journalist Bas Robben vertelt in dit kader over zijn net verschenen kookboek Zuur. Tijdens de presentatie zijn er hapjes te proeven. www.libris.nl/broese

15 NOVEMBER

BREDA – Boekhandel Van Kemenade & Hollaers.

Hein Aalders wordt geïnterviewd door zijn oom Marius Aalders (oud-redacteur HP) over de brieven van Slauerhoff, die verschenen zijn als Privédomein Een varend eiland.

Savannah Bay in Utrecht

Sfeervol en speciaal Van vrouwenboekhandel tot onderdeel van het DWDDboekenpanel: Savannah Bay in Utrecht kent een bijzondere geschiedenis. Volgens eigenaar Marischka en winkelmanager Lenneke is er één ding nooit veranderd: ‘Hier is van oudsher ruimte voor stemmen die niet vaak gehoord worden.’

Door Anouk Abels Vlak achter het beroemde caféplein de Neude vind je de Telingstraat, een klein steegje gevuld met sfeervolle winkelpandjes. Eén daarvan is Savannah Bay, een knusse boekhandel die het algemene boekenaanbod mixt met titels toegespitst op gender en seksualiteit. Het is een unieke boekhandel, en dat komt niet alleen door die specialisatie. ‘We zijn een kleine, persoonlijke winkel,’ zegt Lenneke. ‘En we zijn een vrijwilligersorganisatie. Naast mij en Marischka werken we met een groot, divers en enthousiast team vrijwilligers dat ervoor zorgt dat onze klanten zich thuis voelen.’

Het is een bijzondere tijd voor Savannah Bay: Lenneke is net onderdeel geworden van het boekenpanel van De Wereld Draait Door, en Marischka viert volgend jaar haar twintigjarig jubileum als eigenaar.

In de jaren tachtig raakte ze betrokken bij de Utrechtse boekwinkel, die toen nog compleet was toegespitst op boeken van en voor vrouwen. ‘In 1975 werd de winkel onder de naam De Heksenkelder opgericht. Het was

Lenneke (l) en Marischka van Savannah Bay de eerste vrouwenboekwinkel in Nederland.’

Toen Marischka in 1997 de winkel overnam, besloot ze die benaming te laten varen. ‘Het maakte me niet uit of de schrijver een man, vrouw of eenhoorn is, ik wilde gewoon literatuur verkopen. Dat is alweer twintig jaar onze koers.’

Savannah Bay is een winkel met een slogan: sharing stories, social space, special support. ‘Daar zit alles in wat we nu doen,’ benadrukt Marischka.

‘Je moet een plek zijn waar mensen verhalen kunnen delen. Daarnaast is onze boekwinkel een sociale plek voor allerlei soorten bijeenkomsten, zoals leesclubs en cursussen.’

De noemer special support slaat op de speciale kennis die Savannah Bay in huis heeft op het gebied van gender en seksualiteit. ‘Onze eerste uitbreiding bestond uit boeken voor en over homomannen,’ zegt Marischka.

‘Later zijn we ons op seksualiteit en gender in het algemeen gaan richten. Zo hadden we het eerste plankje met transgendertitels van Nederland.’

Maar, zo benadrukt Marischka, literatuur is nu de hoofdmoot. Het grootste deel van boekhandel wordt ingenomen door kasten vol romans en poëzie, en de winkel is altijd met een stand aanwezig op de evenementen van het Utrechtse Literatuurhuis. Ondertussen schuift Lenneke elke maand aan bij Matthijs van Nieuwkerk om namens Savannah Bay heel het land boekentips te geven. ‘Onze klanten hebben het er vaak over. Ze denken graag met ons mee,’ lacht ze. ‘Zo zei iemand me dat ik op tv minder ja moet knikken! Maar ik vind het vooral heel leuk. En het is mooi om te zien dat de boeken die we hebben getipt het goed doen.’

www.libris.nl/vankemenade-hollaers

19 NOVEMBER

23 t/m 26 november Wintertuinfestival

20 november

Op naar Nijmegen!

ROTTERDAM – Boekhandel Donner. Mike Boddé geeft een lezing en treedt op naar aanleiding van zijn nieuwe boek Lekkere stukken. www.donner.nl WOERDEN – Bioscoop AnnexCinema. Fans van René Appel opgelet: de Boekenkrant organiseert een bijzondere screening van Schone handen. Kom kijken naar deze spannende boekverfilming en stel je vraag aan René Appel, die aanwezig zal zijn voor een Q&A-sessie. www.annexcinema.nl

26 NOVEMBER

AMSTERDAM – De Nieuwe Liefde. Hoeveel weet jij eigenlijk over kunst en literatuur uit de Arabische wereld? Tijdens de Nacht van de Arabische Literatuur kun je je een avond lang onderdompelen in een Arabisch festival met heerlijk eten, debat, muziek en een echte Souk. www.denieuweliefde.com

27 NOVEMBER

EINDHOVEN – Parktheater. Muziek, literatuur en filosofie komen samen als Toon Tellegen gaat vertellen. Ter ere van zijn 75ste verjaardag spelen Toon Tellegen & Het Wisselend Toonkwintet een feestelijk programma van hun grootste hits in combinatie met nieuwe verhalen over feestjes, jarig zijn en taarten. www.parktheater.nl GENT – Gentse Stripbeurs. Tal van striptekenaars zijn aanwezig om je net aangeschafte albums te voorzien van een krabbel en een persoonlijke tekening. www.gentsestripbeurs.be

Eind november is Nijmegen het toneel van het Wintertuinfestival.

Literatuurliefhebbers kunnen op verschillende locaties in de stad terecht voor optredens van schrijvers, wetenschappers en muzikanten.

Dit jaar staat het thema ‘echtheid binnen en buiten de literatuur’ centraal. Wat is het belang van literaire fictie? Is de 21ste de eeuw van de non-fictie? Waar komt ons verlangen naar echtheid vandaan? De tientallen gasten die tijdens het Wintertuinfestival optreden gaan op onderzoek uit.

De optredens zullen ­plaatsvinden op verschillende locaties binnen de stad: zo zal Arjen Lubach een college verzorgen op de Campus en vormt poppodium Doornroosje het decor van de grote festivalavond op zaterdag met optredens van onder meer Rob Wijnberg, K. Schippers, Jeroen Olyslaegers, Niña Weijers, Maud Vanhauwaert en Eerie Wanda. Volg verder

een kroegcollege van Mathijs Sanders, ontdek de nieuwe chapbooks van Lisa Weeda en Joost Oomen en luister naar de non-fictie-popmuziek van Meindert Talma. Buiten het programma om is er ook nog een hoop te ontdekken: van de Poetryfilms van Dziga tot de heerlijke drankjes bij Cocktail van Jordan.

Op naar Nijmegen, dus!

Voor meer info en tickets kun je terecht op www.wintertuinfestival.nl.

SchulteSchultz

boekenkrant.com

november 2016 pagina 37

boekhandel Boekhandels die de Boekenkrant verspreiden.

Voor een compleet actueel overzicht kijkt u op www.boekenkrant.com/boekhandels.

Staat uw naam niet op de lijst, of heeft u aanpassingen?

Geef het door via ­info@boe­ kenkrant.com Aalsmeer

Boekhuis Aalsmeer boekhuisaalsmeer.nl

Alkmaar

Boekhandel Feijn feijn.nl Boekhandel Van der Meulen’s vandermeulensboekhandel.nl

Almelo

Boekhandel Broekhuis boekhandelbroekhuis.nl

Alphen a/d Rijn

Boekhandel Haasbeek haasbeek-libris.nl Boekhandel Haasbeek Herenhof haasbeek.nl

Amersfoort

De Algemene Boekhandel algemeneboekhandel.nl Boekhandel Veenendaal boekhandelveenendaal.nl

Amstelveen

Boekhandel Venstra venstra.nl

Amsterdam

De Amsterdamse Boekhandel deamsterdamseboekhandel.nl Boekhandel de Dolfijn boekhandeldedolfijn.nl De Nieuwe Boekhandel denieuweboekhandel.nl Boekhandel Jimmink jimminkboek.nl Boekhandel Mulder boekhandelmulder.nl Boekhandel Scheltema scheltema.nl Plantage Van der Plas plantagevanderplas.nl

Apeldoorn

Nawijn & Polak Boekverkopers nawijn-polak.nl

Arnhem

De Arnhemse Kinderboekwinkel lezenisleuk.nl Boekhandel Hijman Ongerijmd boekhandelongerijmd.nl

Assen

Boekhandel Iwema iwema.nl

Baarn

Boekhandel Den Boer denboer.nl

Badhoevedorp

Boekhandel Jaspers boekhandeljaspers.nl

Barneveld

Boekhandel Romijn boekhandelromijn.nl

Beilen

DOESBURG

Hazerswoude

Maarn

Bennekom

Doetinchem

Hedel

Maassluis

Boekhandel Het Logboek hetlogboek.org Boekhandel Novita libris.nl/novita

Nieuwenhuis Boek en Buro boek-en-buro.nl Raadgeep & Berrevoets raadgeepenberrevoets.nl

Readshop Hazerswoude readshop.nl

The Readshop Hedel readshop.nl/vestiging/hedel

Boekhandel Boek & Koek boekenkoek.net

Boekhandel Het Keizerrijk hetkeizerrijk.nl

Puttershoek

Marjan Houtman Lezen en Schrijven marjanhoutman.nl

Pijnacker

Boekhandel van Atten vanattenboek.nl Bruna Pijnacker bruna.nl/Pijnacker

Valkenswaard

Boekhandel Priem libris.nl/priem

Veenendaal

Boekhandel van Kooten boekhandelvankooten.nl

Bergen op Zoom

Dordrecht

Heemskerk

Maastricht

Beverwijk

Doorn

Heemstede

Mechelen

Rhoon

Velp GLD

Bilthoven

Doorwerth

Heerhugowaard

De Meern

Roden

Venlo

Boekhandel Van der Velde boekhandelvandervelde.nl

Heerlen

Meppel

Roermond

Venray

Voster Boek & Kantoor voster.nl

Heeze

Middelburg

Quist boeken quistboeken.nl Readshop Beverwijk readshop.nl Bilthovense Boekhandel bilthovenseboekhandel.nl

Bleiswijk

Boekhandel Muilenburg boekhandelmuilenburg.nl

Bodegraven

Readshop Karssen readshop.nl

Boxmeer

Van Dinter Media dinternet.nl

Brasschaat

Standaard Boekhandel www2.standaardboekhandel.be/ nl/winkels/brasschaat

Breda

Boekhandel Van Kemenade & Hollaers libris.nl/vankemenade-hollaers Libris Boekhandel Buitelaar librisbuitelaar.nl

Breukelen

Boekhandel van Kralingen boekhandelvankralingen.nl

Brugge

De Reyghere Boekhandel dereyghere.be

Brunssum

Boekhandel Rob Rozeman robrozeman.nl

Bunnik

Boekhandel Van Ravenswaay ravenswaay.net

Bunschoten – Spakenburg

Boekhandel Vos & Van der Leer vosvdleer.nl The Readshop Doorn Readshop.nl/vestigingen/doorn The Read Shop Doorwerth

Drachten

Dronten

EDE

Boek en Buro boek-en-buro.nl

Eindhoven

Boekhandel Van Grinsven boekhandelvangrinsven.nl Boekhandel Van Piere libris.nl/vanpiere

Bruna Heemskerk Bruna.nl Boekhandel Blokker boekhandelblokker.nl Bruna Middenwaard bruna.nl

Bij Het Raethuys bijhetraethuys.nl Boek- en Kantoorboek­handel Lektura lektura.nl

Helmond

Boekhandel de Ganzenveer ganzenveer.eu

Hengelo

Boekhandel Stevens boekhandelstevens.nl

Hoorn

Hoornse Boekhandel hoornseboekhandel.nl

Boekhandel Broekhuis Boekhandelbroekhuis.nl

Houten

Plantage Etten-Leur plantage-ettenleur.nl

Huizen

Geerts Warenhuis geertswarenhuis.nl

Kapelle

Boekhandel van Grinsven boekhandelvangrinsven.nl

Kerkrade

Blz. Boekhandel Buitelaar blz.nl/buitelaar

Krimpen aan den IJssel

Exloo

Geldrop

Boekhandel Wijs boekwijs.nl Boekhandel Flevo boekhandelflevo.nl Boekhandel Lectori lectori.nl

Rosmalen

Nimo Boek nimoboek.nl

Rotterdam

Monnickendam

Boekhandel Vingerling vingerling.nl Boekhandel Roodbeen boekhandelroodbeen.nl

Nijmegen

Boekhandel Augustinus boekhandelaugustunis.nl De Nijmeegse Kinderboekwinkel lezenisleuk.nl Roelants [in LUX] roelants.nl Boekhandel Roelants roelants.nl Dekker vd Vegt boekverkopers dekkervdvegt.nl

Noordwijkerhout

Boekhandel Wagenaar & Van Halem wagenaarvanhalem.nl

Boekhandel Laan boekhandellaan.nl

Goes

Readshop Coevorden readshop.nl/vestiging/coevorden

Gouda

Laren

Oisterwijk

Boekhandel Tomey libris.nl/boekhandeltomey

Groningen

Leeuwarden

OLDENZAAL

Coevorden

Culemborg

Delft

Boekhandel Ben Kempers benkempers.nl Boekhandel De Omslag deomslagdelft.nl

Den Bosch

Boekhandel Adr. Heinen heinen.nl

Den Haag

Boekhandel Douwes boekhandeldouwes.nl Boekhandel Van Stockum vanstockum.nl

Deventer

Boekhandel Praamstra boekhandelpraamstra.nl

Boekhandel De Koperen Tuin koperentuin.nl Boekhandel Verkaaik verkaaikboeken.nl Boekhandel Van der Velde boekhandelvandervelde.nl

Haarlem

Boekhandel Gillissen & Co boekhandelgillissen.nl Boekhandel H. de Vries Boeken devriesboeken.nl Bruna Cronjéstraat Bruna.nl

HAAKSBERGEN

Larense Boekhandel larenseboekhandel.nl Boekhandel Van der Velde boekhandelvandervelde.nl

Leiden

Boekhandel Kooyker kooyker.nl Boekhandel van Stockum vanstockum.nl

Leidschendam

Boekhandel Lovink boekhandellovink.nl

Boekhandel Jansen & de Feijter eenpassievoorboeken.nl Boekhandel Koops koophetbijkoops.nl Roojboek roojboek.nl

Vleuten

Boekhandel Kees boekenkees.nl

Boekhandel De Boekenwurm boekenwurm.biz

Voorburg

Boekhandel De Omslag boekhandeldeomslag.nl

Waalwijk

Boekhandel Donner donner.nl Boekhandel Maximus maximushillegersberg.nl Bosch en De Jong boschendejong.nl

Santpoort-Noord

Kinderboekhandel In de Wolken indewolken.nl Plantage Bookstore waalwijk.plantage.nl

Wageningen

Boekhandel Kniphorst www.kniphorst.nl

Boekhandel het Rozemarijntje hetrozemarijntje.nl

Bredero Boeken brederoboeken.nl

Winterswijk

Boekhandel Plukker boekhandelplukker.nl

Woerden

Boekhandel Scheveningen boekhandelscheveningen.nl

Wormerveer

Schiedams Boekhuis Schiedamsboekhuis.nl

IJsselstein

Boekhandel Krings boekhandelkrings.nl

Zeist

Schagen

Scheveningen

Schiedam

Sittard

Sneek

Boekhandel Van der Velde boekhandelvandervelde.nl

Boekhandel Kramer boekhandelkramer.nl Libris Woerden libriswoerden.nl Pasman Boek & Hobby pasmanboekenhobby.nl Boekhandel Logica boekhandellogica.nl Groenveld Boeken groenveldboeken@planet.nl Boekhandel Kramer & Van Doorn kramerenvandoorn.nl

Rijnlandse boekhandel rijnlandseboekhandel.nl

Tiel

Zoetermeer

Boekhandel Oisterwijk boekhandeloisterwijk.nl

Tilburg

Boekhandel Broekhuis boekhandelbroekhuis.nl

Turnhout

Boekhandel Meijer en Siegers plantagemeijerensiegers.nl

Uithoorn

Boekhandel Derijks derijksoss.nl

Utrecht

Oosterbeek

Oss

The Readshop Oudewater readshop.nl/vestiging/oudewater Boekhandel het Leesteken leesteken.nl

Steenwijk’s Boekhuys boekwinkel.com Boekhandel Arentsen arentsen.nl Gianotten Mutsaers gianottenmutsaers.nl Standaard Boekhandel standaardboekhandel.be Boekhandel Ten Hoope tenhoopeboeken.nl

Boekhandel Kees boekenkees.nl Boekhandel Libris Utrecht boekhandellibrisutrecht.nl Broese boekverkopers libris.nl/broese Savannah Bay www.savannahbay.nl

NIEUW

Willemstad

ZEVENAAR

Purmerend

Lochem

Bek Boeken bekboeken.nl

Steenwijk

Oegstgeest

Grimbergen www.grimbergenboeken.nl

Boomker Boeken boomker.nl

Veghel

Boekhandel Osinga osinga-boeken.nl

Oudewater

LISSE

Haren GN

Nunspeet

Boekhandel De Kler dekler.nl

Boek en Buro boek-en-buro.nl

Plantage Boekhandel plantageroermond.nl

Boekhandel Mondria boekhandelmondria.nl

Mijdrecht

Goirle

Boekhandel De Korf boekhandeldekorf.nl Boekhandel Kamerbeek kamerbeekkrimpen.nl

Boekhandel Daan Nijman daannijman.nl

Roosendaal

Bruna van de Geest bruna.nl

Castricum

Boekhandel Leeskunst leeskunst.nl

Het Witte Huys boekenleeswinkelhetwittehuys.nl

De Drvkkery de-drvkkery.nl

Nijkerk

Hoofddorp

Etten-Leur

Riemer Barth riemerbarth.nl

Heusinkveld – Holten meerdaneenboekhandel.nl

Enkhuizen

Enschede

Boekhandel Kees boekenkees.nl

Naaldwijk

Holten

Smit en Co Boek- en Kantoor­boekhandel kantoorboekhandelsmitenco.nl

Boekhandel Salvator salvator.be

Boekhandel Broekhuis boekhandelbroekhuis.nl

Emmen

Plantage Vermeer vermeer.plantage.nl

Boekhandel Dominicanen Boekhandeldominicanen.nl

Rebers Boek en Buro boek-en-buro.nl Boekhandel Sonneveld sonneveld.nu Haasbeek haasbeekzoetermeer.nl

Zutphen

Boekhandel Someren en Ten Bosch libris.nl/vansomeren-en-tenbosch Van den Brink Boek en Buro boek-en-buro.nl

Zwolle

Waanders in de Broeren waandersindebroeren.nl

Boekhandel Van der Velde in Leeuwarden

Mijn favoriete ­boekhandel Ben en Riet Gleis wonen sinds 1980 in Leeuwarden.

Altijd als ze in de stad zijn, loopt Riet even binnen bij Boekhandel Van der Velde om het nieuwe boekenaanbod te bekijken.

Door Nina Visser

Riet Gleis (r.): ‘Je slaagt er altijd.’

‘We hadden in Leeuwarden twee boekhandels: Polare en Van der Velde,’ vertelt Riet.

‘Door het verdwijnen van Polare is Van der Velde de enige grote boekhandel die is overgebleven.

Ondanks het feit dat veel boekwinkels moesten sluiten gaan zij stug door en blijven ze volhouden en vernieuwen. Ze zijn naar een grotere zaak gegaan en hebben een afdeling met tweedehands boeken opgericht, zodat je De Slegte niet mist. Ik mag er graag rondkijken, ook al koop ik niet zo erg veel boeken.’ Dat laatste is niet omdat Riet niet van lezen houdt, integendeel: ze zit al vijfen-

dertig jaar bij een leesclub. Er is thuis echter simpelweg geen ruimte meer voor nieuwe boeken. ‘Wij groeien bijna ons huis uit met alle boeken,’ vertelt Riet. ‘We hebben pas een kast opgeruimd en tassen vol boeken naar de kringloop en de bibliotheek van een bejaardentehuis gebracht.

Nu hebben we gezegd: als er een nieuw boek in komt, moet er een ander uit.’

Met de Boekenweek en verjaardagen koopt Riet wel altijd haar boeken bij Van der Velde. Vaak weet ze zelf al welke titel ze wil hebben, maar als ze hulp nodig heeft staan de medewerkers altijd voor haar klaar. ‘Als je met wat zit dan helpen ze je met plezier, en doen ze alles om te vinden wat je zoekt. Je slaagt er altijd.’

Naast fijn personeel en interessante lezingen heeft Van der Velde ook een fraai interieur, vindt Riet. ‘Het is een prachtige zaak, die heel fris en nieuw oogt. Deze boekhandel is helemaal van deze tijd en mag nooit verdwijnen!’

Naast de boekhandel in Leeuwarden heeft Van der Velde ook vestigingen in Assen, Drachten, Sneek en Groningen.

BEÏNVLOEDEN EN OVERTUIGEN MET

CIALDINI

NIEUW: Pre-suasion € 34,50

JUBILEUMEDITIE: Invloed Van € 25,00 voor € 15,00 (geldig t/m 25-12-2016)

Gerard Braspenning,

Björn Kuipers (1973) behoort als scheidsrechter tot de absolute wereldtop en is succesvol ondernemer bij een supermarktketen.

Als inspirator is hij bovendien een hit in lezingenland. De scheidsrechter die in enkele seconden over tientallen miljoenen

Björn, ISBN 978 90 793

9975 8, (€ 19,90)

beslist, laat met aanstekelijk enthousiasme zijn teamwerk zien.

Dit alles komt aan de orde in dit boek van Gerard Braspenning. Met bijdragen van mensen uit zijn professionele en persoonlijke omgeving. ‘BJÖRN’ is een must, en zeker niet alleen voor voetballiefhebbers.

Pharos uitgevers www.pharosuitgevers.nl

volgende maand in de boekenkrant Deze december brengt de Boekenkrant u alvast in de kerstsferen. We raden de mooiste kinderboeken over de feestdagen aan, maar we bespreken ook Kerstmisdaadverhalen, een bundeling thrillerverhalen die perfect past bij deze tijd van het jaar.

December is tevens een mooie tijd om terug te kijken op het afgelopen boekenjaar. Op onze themapagina’s besteden we dit keer aandacht aan boeken die in 2016 literaire prijzen hebben gewonnen.

Verder in de december-editie: • Interviews met Herman Koch en Mike Boddé. Ook doen we verslag van de door ons georganiseerde bioscoopmiddag met René Appel.

• We recenseren een breed scala aan boeken: van Paolo Coehlo’s nieuwe meesterwerk De spion tot Wie doet dat toch? het nieuwe prentenboek van de voor een Oscar genomineerde Job, Joris en Marieke.

• Ook hebben we een gesprek met Gerben Valkema. Voor deze striptekenaar is het groot feest, want zijn bekende strip Elsje is tien jaar geworden.

• Deze december verschijnt tevens de nieuwe BKYA. Dit keer lees je interviews met Laure Eve, Kass Morgan en Lisa Williamson. Maar dat is niet alles: er komt ook een nieuwe BKStrips uit. In deze editie spreken we met Haes, tippen we de leukste scheurkalenders en bespreken we een heleboel nieuwe albums.

De Boekenkrant verschijnt iedere eerste maandag van de maand en is voor de klant gratis verkrijgbaar in de betere boekhandel. Thuis ontvangen? Vul de bon in op pagina 2.

Uphill Battle boekpromotie tel +31 302231718 redactie@boekenkrant.com verkoop@boekenkrant.com De volgende Boekenkrant verschijnt 5 december 2016.

www.bua.nl

boekenkrant.com

november 2016 pagina 39

win een boek BOEKENKRANT.COM

win dit boek

SEPTEMBER 2015 PAGINA 39

WIN EEN BOEK

boekhandelsprijsvraag

OPLOSSING WOORDSUDOKU

WIN DIT BOEK

OPW

AA

OM

ND

ERJ

UR

IE

KEN

UR

OM

ERJ

KEN

AA

IE

ND

EZ

OPW

IE

KEN

ND

EZ

OPW

UR

AA

OM

ERJ

OM

EZ

Beantwoord de volgende drie vragen, knip deze bon uit en lever hem in bij je plaatselijke Boekenkrant-boekhandel (kijk voor de deelnemende boekhandels op p. 37). Onder de goede inzendingen wordt Toen het donker werd van Simone van der Vlugt verloot.

ND

UR

EZ

AA

KEN

OPW

ERJ

IE

ERJ

AA

OPW

ND

IE

EZ

KEN

UR

OM

OM

IE

KEN

UR

ERJ

OPW

EZ

AA

ND

AA

ND

UR

IE

KEN

OM

ERJ

OPW

EZ

OPW

EZ

OM

ERJ

UR

ND

IE

KEN

AA

KEN

ERJ

IE

OPW

EZ

AA

OM

ND

UR

Beantwoord de volgende drie muzikale vragen, knip deze bon uit en lever hem in bij je plaatselijke Boekenkrant-boekhandel (kijk voor de deelnemende boekhandels op p. 37). Onder de goede inzendingen wordt Johnny Cash. De biografie van Robert Hilburn verloot.

BON

Robert Hilburn, Johnny Cash. De biografie, vertaling: Conny Sykora en Vera Sykora, Uitgeverij Het Spectrum, ISBN 978 90 003 4726 1 (€ 25,00)

OPWAAIENDE ZOMERJURKEN

BON

WIN EEN BOEK

Wanneer Menno Riebeek erachter komt dat zijn puberzoon gokschulden heeft, schakelt hij via zijn advocaat iemand in om af te rekenen met zijn probleem, zonder dat hij de gevolgen van dit besluit kan overzien.

WIN DIT BOEK

1. Wat was de eerste thriller van Simone van der Vlugt?

n De reünie n Schaduwzuster n De klasgenoot

Naam

Simone van der Vlugt, Toen het donker werd, Uitgeverij Ambo|Anthos, 320 pagina’s, ISBN 978 90 263 3208 1 (€ 19,99)

De winnaar van deze Woordsudoku is Frans Leurs uit Apeldoorn.

Hij wint een jaarabonnement op de Boekenkrant. Gefeliciteerd!

In de veelgeprezen biografie van Johnny Cash vertelt Robert Hilburn het onverbloemde verhaal van een van de grootste sterren van de rock-’n-roll.

2. In welke eeuw speelt Van der Vlugts historische jeugdroman De guillotine zich af?

mailadres

plaats boekhandel

Als Joy haar man Stefan ophaalt in de jachthut, staat ze oog in oog met het Old Boys Network. De stem van één van hen roept herinneringen op. Het is tijd om wraak te nemen.

Specials Naast de reguliere Boekenkrant verschijnen er ook regelmatig specials over verschillende thema’s.

BKJunior: 21 september 2015 BKKoken: 19 oktober 2015 BKStrips: 16 november 2015

win een boek

win dit boek

Welke drie schrijvers zijn in dit beeld verborgen? Stuur de drie namen voor 28 november 2016 naar redactie@ boekenkrant.com met als onderwerp ‘Win een boek’. Onder de goede inzendingen wordt Hollywood Boulevard van Steven De Foer verloot.

■ Layla ■ Motherless Child ■ Tears in Heaven

(Boekenkrant september-editie)

WINNAAR

OPLOSSING

WINNAAR

Oplossing boekhandelsprijsvraag oktober:

We vroegen jullie in het augustus nummer drie boeken te noemen die John Green naast Paper Towns schreef.

Het Grote Misschien, 19x Katherine, Will Grayson en Een weeffout in onze sterren waren allemaal goed!

John Green, Paper Towns, vertaling: Aleid van EekelenBenders, Uitgeverij Lemniscaat, ISBN 978 90 477 0737 0 (€ 14,95)

Uit de vele goede inzendingen trokken wij Charlotte Veltman uit Den Haag. Zij wint een exemplaar van Paper Towns van John Green én een filmposter.

Gefeliciteerd!

Oplossing Boekhandelsprijsvraag augustus: 1. Hoe heet het nieuwste boek van Isabel Allende? Ripper.

2. Met wie schreef Tomas Ross zijn laatste thriller? Corine Hartman.

3. Hoe vaak per jaar verschijnt de Boekenkrant? 12x per jaar.

Renee Knight, Disclaimer, vertaling: Marion Drolsbach, Uitgeverij Ambo|Anthos, ISBN 978 90 263 2945 6 (€ 19,99)

Uit de vele goede inzendingen trokken wij Christa Lescher uit Almelo. Zij wint een exemplaar van Disclaimer van Renée Knight.

Gefeliciteerd!

1. Welke van de onderstaande mannen was géén Founding Father?

Abraham Lincoln

Informatie over adverteren verkoop@boekenkrant.com Abonnementenservice abo@boekenkrant.com Online www.boekenkrant.com facebook.com/deboekenkrant twitter.com/boekenkrant

Oplage 22.000

Het team Hoofdredacteur: Anouk Abels Redactie: Nicole van der Elst, Floortje van Gameren, Nina Visser Medewerkers: Paul H.A.M. Abels, Selma van Aken, Abe Borst, Zofeyah Braam, Wendy Claes, Jacqueline Coppens, Laura van Dee, Wouter le Duc, Ika Gerritsen, Aefke ten Hagen, Lex Jansen, Elias Jonkers, Cok Jouvenaar, Dennis Kollaard, Mieke van Meer, Romy van den Nieuwenhof, Elisabeth van Nimwegen, Hans Pols, Patz van der Sloot, Michelle van Toorn, Tanja Wilming, Siebe Huizinga (redactie-adviseur).

Anouk Abels

Floortje van Gameren

Abe Borst

Wouter le Duc

Nicole van der Elst

2. Hoe lang is George Washington president geweest?

Acht jaar Claes

Jacqueline Coppens

Aefke ten Hagen

Caroline van der Lee

Elisabeth van Nimwegen

Elias Jonkers

Michelle van Toorn

Titus Vegter

Nina Visser

Selma van Aken

Wendy

Projecten: Caroline van der Lee

Vormgeving/ontwerp: Titus Vegter (titusvegter@chello.nl) Uitgever: Jan Louwers

De volgende Boekenkrant verschijnt op 5 oktober 2015

3. Wie heeft de Declaration of Independence geschreven?

Thomas Jefferson

vorige keer

Steven De Foer vertelt in Hollywood Boulevard welke filmsterren de voorbije eeuw het meest gekleurd hebben.

In veertig fascinerende levensverhalen vol glamour ontmaskert hij de mythen en legenden van Hollywood.

Frans Verhagen, De ­Founding Fathers, Uitgeverij ­Omniboek, ISBN 978 94 019 0769 9 (€ 19,99)

Uit de vele goede inzendingen trokken wij Miranda van der Toorn. Zij mag een exemplaar van De Founding Fathers van Frans Verhagen ophalen bij Van Stockum in Den Haag.

winnaar

Steven De Foer, Hollywood Boulevard, Uitgeverij Polis, 643 pagina’s, ISBN 978 94 631 0151 6 (€ 24,95)

colofon

Specials Naast de reguliere Boekenkrant ­verschijnen er ook regelmatig ­specials over verschillende thema’s.

BKYA: 5 december 2016 BKStrips: 5 december 2016 BKJunior: 2 januari 2017

Redactie redactie@boekenkrant.com

n Duizend kleuren blauw van Nina George n Voor ik ga slapen van S.J. Watson n Lieve mama van Esther Verhoef

Voor de boekhandelaar: scan de ingeleverde bon in of maak een foto en stuur de afbeelding naar redactie@boekenkrant.com. Alvast hartelijk dank! (Boekenkrant november-editie)

Over de Boekenkrant De Boekenkrant biedt kwaliteit voor een breed publiek. Onze onafhankelijke redactie besteedt aandacht aan literatuur, spanning, jeugd, strips en non-fictie.

Iedere eerste maandag van de maand verschijnt de papieren editie, die wordt verspreid via boekhandels, bibliotheken en scholen in Nederland en Vlaanderen. Tevens is het mogelijk om als particulier een abonnement te nemen en de Boekenkrant thuisgestuurd te krijgen. Daarnaast plaatst de redactie regelmatig nieuwe artikelen op www.boekenkrant.com.

Contact Uphill Battle Boekpromotie, Visschersplein 160, k22, 3511 LX Utrecht, Nederland.

Telefoon: + 31 30 2231718

3. In Toen het donker werd verliest Sascha bij een ongeluk haar zicht. Welke thriller speelt met een soortgelijk gegeven, waarbij Christine haar herinneringen kwijt is na een ernstig ongeluk?

Lever deze bon uiterlijk 25 november in bij je plaatselijke boekhandel.

Veel succes!

Lever deze bon uiterlijk 23 september in bij je plaatselijke boekhandel. Veel succes!

MEDEWERKERS

Over de Boekenkrant De Boekenkrant biedt kwaliteit voor een breed publiek. Onze onafhankelijke redactie besteedt aandacht aan literatuur, spanning, jeugd, strips en non-fictie. Iedere eerste maandag van de maand verschijnt de papieren editie, die wordt verspreid via boekhandels, bibliotheken en scholen in Nederland en Vlaanderen. Tevens is het mogelijk om als particulier een abonnement te nemen en de Boekenkrant thuisgestuurd te krijgen. Daarnaast plaatst de redactie iedere dag het laatste boekennieuws op www.boekenkrant.com.

n 17e eeuw n 18e eeuw n 19e eeuw

3. Welk nummer schreef Eric Clapton voor zijn geliefde Pattie Boyd?

PLAATS BOEKHANDEL

WIN DIT BOEK BIJ UW BOEKHANDEL!

COLOFON

naam boekhandel

■ Dolly Parton ■ June Carter ■ Vivian Liberto

NAAM BOEKHANDEL

PRIJSVRAAG

Marjan van den Berg, Joy, Karakter Uitgevers, ISBN 978 90 452 1133 6 (€ 15,00)

Deze schrijver heeft last van een gespleten persoonlijkheid. Welke drie schrijvers zijn in dit beeld verborgen? Stuur de drie namen voor 28 september 2015 naar redactie@ boekenkrant.com met als onderwerp ‘Win een boek’. Onder de goede inzendingen wordt het boek Joy van Marjan van den Berg verloot.

■ Robert Allen Zimmerman ■ Robert Allen Cohen ■ Robert Allen Levy

2. Met welke country-zangeres was Johnny Cash jarenlang getrouwd?

MAILADRES

OPLOSSING

winnaar

1. Wat is de echte naam van Bob Dylan?

NAAM

© 2015 WWW.SUDOKU-VARIATIONS.COM

De oplossing van de Woordsudoku van augustus 2015 was:

oplossing

BOEKHANDELSPRIJSVRAAG

Anke Laterveer, Lefbek, Uitgeverij Pepper Books, 224 pagina’s, ISBN 978 90 206 0843 4 (€ 18,99)

Wie waren de drie schrijvers met een gespleten persoonlijkheid in het oktobernummer? Het goede antwoord is: Sophie Hannah, Dave Eggers en Alain Caron.

Uit de vele goede inzendingen trokken we Harrie van Grinsven uit Nistelrode. Hij wint een exemplaar van ­Lefbek van Anke Laterveer. Gefeliciteerd!

medewerkers Contact Uphill Battle Boekpromotie, ­Visschersplein 160, k22, 3511 LX Utrecht, Nederland.

Telefoon: + 31 30 2231718 Redactie redactie@boekenkrant.com Informatie over adverteren verkoop@boekenkrant.com Abonnementenservice abo@boekenkrant.com Telefoon: + 31 172 476085 Online www.boekenkrant.com facebook.com/deboekenkrant twitter.com/boekenkrant instagram.com/boekenkrant

Het team Hoofdredacteur: Anouk Abels Eindredacteur: Nina Visser Redactie: Nicole van der Elst, Hugo Jager Medewerkers: Paul H.A.M. Abels, Selma van Aken, Tike de Boer, Abe Borst, Zofeyah Braam, Wendy Claes, Jacqueline Coppens, Laura van Dee, Jeroen van Esch, Floortje van Gameren, Ika Gerritsen, Aefke ten Hagen, Frank Hockx, Alex Hoogendoorn, Lex Jansen, Cok Jouvenaar, Mieke van Meer, Nora van Ouwerkerk, Jesse Poiesz, Hans Pols, Emma Ringelding, Patz van der Sloot, Robin Vinck, Sonja Wessels, Tanja Wilming, Siebe Huizinga (redactie-adviseur).

Projecten: Caroline van der Lee Vormgeving/ontwerp: Titus Vegter (titusvegter@chello.nl)

Anouk Abels

Selma van Aken

Abe Borst

Wendy Claes

Jacqueline Coppens

Wouter le Duc

Nicole van der Elst

Ika Gerritsen

Alex Hoogendoorn

Hugo Jager

Caroline van der Lee

Nora van Ouwerkerk

Jesse Poiesz

Titus Vegter

Nina Visser

Uitgever: Jan Louwers Oplage 22.000

De volgende Boekenkrant verschijnt op 5 december 2016.

‘Dit moet een van de beste popautobiografieën ooit geschreven zijn.’

De Volkskrant

‘Een geweldig boek’ Amigos de Musica, De wereld draait door

€ 25,0606 UBSP Bruce Springsteen advertentie 260x390mm 2.indd 1

31-10-16 11:05