Boekenkrant januari 2019

de beste bron voor boekennieuws – no. 1, januari 2019, ja argang 13 – w w w.boekenkrant.com

2019 is het jaar van Rembrandt

Zie pagina 23

Teken mee met Quentin Blake 13

JERZY GAWRONSKI & PETER KRANENDONK Beeldatlas van meer dan 15.000 archeologische Noord/Zuidlijn vondsten www.deharmonie.nl In de boekhandel € 79,50

QUENTIN BLAKE, 1988

WIM KLUVERS

Elisabeth van Nimwegen over de rauwe werkelijkheid 5

Een betoverende reis naar de kininebomen 4

BART KOETSIER

REMBRANDT, ZELFPORTRET, LEUNEND OP EEN BALUSTRADE, 1639, MUSEUM HET REMBRANDTHUIS, AMSTERDAM.

A.F.Th. van der Heijden over de liefde 3

BOEKENKRANT.COM

JANUARI 2019 PAGINA 2

LOSSE DELEN REDACTIONEEL

NIEUWS

Frekkel

INHOUD

NATASCHA STENVERT

JEAN MALEK

+++ Na 33 jaar komt er een vervolg op Margaret Atwoods populaire boek The Handmaid’s Tale, Januari is traditioneel de maand van de onder de titel The Testaments. Voor het vervolg goede voornemens en daar spelen reclameputte de auteur inspiratie ‘uit de wereld waarin wij makers handig op in. Deden kerstadvertennu leven’. Atwoods dystopische ties ons nog geloven dat je je ongestoord toekomstscenario over de VS, kon volproppen, ondertussen proberen we waarin vrouwen als eigenal dat gewicht er weer vanaf te sporten en dom van mannen worden te diëten. De reclameblokken bereikten de beschouwd, is ook nu nog bijafgelopen feestmaand ook een hoogtepunt: Frekkel. Dit zonder actueel. Dat blijkt wel verre van mooie hondje figureerde in een commercial uit het enorme succes van van de Oudejaarsloterij en vertederde heel Nederland; hij de recente dramaserie die de schopte het zelfs tot trending topic op Twitter. In gedachten zag hij zijn baasjes met de gewonnen geldprijs al in Amerikaanse streamingsdienst een kapitale villa wonen, inclusief modebewuste hond.

Hulu van het eerste boek heeft gemaakt. +++ Het Deze editie van de Boekenkrant is natuurlijk niet te verprentenboek voor de Kinderboekenweek 2019 gelijken met een feelgoodcommercial, maar net als in belooft iets bijzonders te worden: astronaut André menig huishouden werd er ook op de redactie gespecuKuipers gaat het schrijven en illustrator Natascha leerd over een nieuw begin, met of zonder geldprijs. Wij Stenvert maakt de tekeningen. Het thema is voermaken in 2019 een frisse start, door stapje voor stapje dintuigen en daar heeft de ruimtegen aan te passen aan de opmaak en inhoud van de krant. vaarder wel het een en ander Deze eerste editie nodigt vooral uit om door te bladeren over te vertellen. ‘Ik verslond naar onze vernieuwde boekhandelspagina (p. 28). Hierin als kind verhalen over spanlaten we nog steeds een vaste klant en medewerkers van nende avonturen op andere de desbetreffende boekwinkel aan het woord, maar op een net iets andere manier. planeten. Dit stond aan de Hopelijk kijkt u weer met een frisse blik naar datgene dat basis van mijn eigen astrovoor u ligt: een krant die ook in 2019 weer volop leesinspinautendroom,’ aldus Kuipers. ratie biedt. +++ De boektour die Michelle Obama houdt ter gelegenheid van de verschijNicole van der Elst, hoofdredacteur Boekenkrant ning van haar autobiografie Becoming eind vorig nicole@boekenkrant.com jaar is uitgebreid. De voormalige presidentsvrouw bezocht al verscheidene steden in de VS en zal op 17 april naar Amsterdam afreizen om in de Ziggo Dome te praten over haar boek.

LEES OOK +++ Niet alleen De brief van koning kan binnenkort toegevoegd worden aan de bingewatch-waardige series op Netflix, de streamingsdienst is nu ook van plan om animatieseries te maken, gebaseerd op de boeken van Roald Dahl.

‘Roald zou hier ontzettend blij mee zijn, dat weet ik zeker,’ laat Felicity Dahl, de weduwe van de in 1990 overleden auteur weten. +++ Margo Minco wint met haar oeuvre op 98-jarige leeftijd de P.C. Hooftprijs 2019. De schrijfster van Het bittere kruid is volgens de jury dé Nederlandse stem in de Europese oorlogsliteratuur en ‘zonder te psychologiseren, zonder pathetiek of pretentie, maakt zij een ondoorgrondelijke werkelijkheid invoelbaar en voorstelbaar’.

Gezien Minco’s hoge leeftijd en gezondheid wordt de prijs deze maand bij haar thuis uitgereikt. +++ Je zou het niet meteen verwachten, maar in Nederlands langstlopende soapserie Goede Tijden, Slechte Tijden schrijft personage Janine Elschot een thriller die je binnenkort ook zelf kunt lezen. Wie het GTST-boek Met Tahereh Mafi, Hank Green en Kwaad Bloed via Storytel beluistert – ingesproken de leukste boeken-merchandise door Janine Elschot zelf – weet waar de personages voor moeten vrezen. Dat belooft een spannend literair spelletje tussen werkelijkheid en fictie te worden! +++ AANBIEDING

LITERATUUR A.F.Th. van der Heijden, Mooi doodliggen Natasha Pulley, De koopman van Peru Elisabeth van Nimwegen. Onderdak Anne Cathrine Bomann, Agathe Leni Zumas, Rode klok Liesbeth Goedbloed, Broeder Ezel

3 4 5 5 7 7

SPANNING Engelina Fenn, Ontsnapt aan de dood Lulu Taylor, Wintergeheimen Felix Weber, Genadeschot

10 10 11

JEUGD Tentoonstelling Quentin Blake Joelle Charbonneau, Tijdbom Adam Baron, De jongen onder water

13 15 15

NON-FICTIE David Grann, De witte duisternis M’hamed Abttoy, Daar komen de helmen Boeken over Rembrandt Werner Drent, Stamppotbijbel

22 22 23 25

BOEKHANDEL Kijkje in de keuken bij Kees de Bakker Deze boekhandels verspreiden de Boekenkrant Boekhandelspagina

27 28 29

DECEMBER 2018, N No. 12 – DE BESTE BRON VOOR YOUNG ADULT-BOEKEN

VOOR DE LEZER 31 31 31

KLAAS KOPPE

Lezersadvies Win een boek Colofon

JEZELF ZIJN

CANNADAY CHAPMAN

Wil jij een abonnement op de Boekenkrant of een van de specials?

Blader gauw door naar de bon op pagina 30!

ERWIN SUVAAL

www.cviiiontwerpers.nl

BOEKENKRANT.COM

JANUARI 2019 PAGINA 3

LITERATUUR INTERVIEW

Uit de dood opstaan A.F.Th. van der Heijden vierde onlangs zijn veertigjarig schrijversjubileum, maar de auteur rust allerminst op zijn lauweren. Integendeel, het idee voor zijn nieuwe boek Mooi doodliggen ontstond afgelopen mei en voor de feestdagen lag het eindresultaat al in de boekhandel.

Door Nicole van der Elst Als ik de schrijver ontmoet in de bibliotheek van Uitgeverij Querido, gaat hij verscholen achter een enorme stapel exemplaren van zijn nieuwe roman. Het is de bedoeling dat alle boeken aan het einde van de dag voorzien zijn van een handtekening, waarna ze op weg gaan naar de boekhandel. Zoals Van der Heijden met zijn contrapuntische geest aan verschillende schrijfprojecten tegelijkertijd kan werken, vraagt hij of het een probleem is als hij doorgaat met signeren gedurende ons gesprek. Tijdens het interview verdwijnt de pen echter al snel en wordt deze vervangen door grootse handgebaren die zijn enthousiasme over zijn nieuwste roman verraden.

Naast promotionele activiteiten had de auteur vandaag nog een andere interessante ontmoeting, namelijk met de vertaler van de boeken van Arkadi Babtsjenko. Deze Russische journalist zette afgelopen mei zijn eigen dood in scène, de gebeurtenis die de aanleiding vormde voor Mooi doodliggen. ‘Het was een rare coïncidentie, want hij was hier aanwezig omdat een ander boek dat hij heeft vertaald bij een van de uitgeverijen in dit pand is verschenen. Ik was wel van tevoren ingeseind en heb hem het een en ander verteld over deze roman, waarin wat er met de hoofdpersoon gebeurt veel overeenkomsten vertoont met de geënsceneerde dood van Babtsjenko. Ik heb hem vooral veel dingen gevraagd, bijvoorbeeld hoe je het feit verwerkt dat iemand vierentwintig uur later weer springlevend is.’

LIEFDESMISVERSTAND Het is deze vraag die ook centraal staat in Mooi doodliggen, alleen heet de hoofdpersoon in dit fictieve verhaal geen Arkadi Babtsjenko maar Grigori Moerasjko. Ook hij heeft samengespannen met de Oekraiense geheime dienst om zijn dood te ensceneren om op deze manier de Russische veiligheidsdienst op het verkeerde been te zetten. Als journalist doet hij onderzoek naar de toedracht van de vliegramp met de MX17 en is hij zijn leven niet meer veilig. Als hij een dag later tijdens een persconferentie weer levend opduikt, wordt dit hem niet in dank afgenomen. Zijn collega-journalisten zijn furieus omdat hij hiermee ongewild fake news verspreidt en zijn geliefde Yulia voelt zich zo verraden dat ze Moerasjko verlaat.

Dit laatste feit intrigeerde de schrij-

A.F.Th. van der Heijden BART KOETSIER

ver het meest. ‘Ik kan mij niet voorstellen dat je je eigen geliefde niet vooraf over zoiets inlicht. Iemand kan wel in shock blijven als zij het bericht krijgt dat haar partner is overleden.’ Toch berusten de reacties van beide personages volgens Van der Heijden vooral op een misverstand dat is aangewakkerd door de liefde. ‘Yulia heeft een klein etmaal gerouwd om haar man die ze bebloed in het trapportaal heeft zien liggen en wordt daarna geacht een gat in de lucht te springen van

A.F.Th. van der Heijden, Mooi doodliggen, Uitgeverij Querido, 364 pagina’s (€ 22,99)

vreugde, omdat haar geliefde weer uit de dood is opgestaan. Zo zit de wereld natuurlijk niet in elkaar.’

FICTIE EN WERKELIJKHEID Toch ging het in eerdere interviews over de roman nagenoeg niet over dit liefdesmisverstand, maar vooral over de vele actuele kwesties die in het boek worden aangestipt. Met name de vliegramp met vlucht MH17, dat Van der Heijden heeft omgedoopt tot de MX17, maakte veel reacties los. ‘Het kernonderwerp van de liefde lijkt inderdaad een beetje ondergesneeuwd, maar dat heb ik mijzelf aangedaan,’ reageert de schrijver. ‘Er is al jaren sprake van een grote MX17-roman van mijn hand, waarvan eerder al een verkorte versie in feuilletonvorm in het NRC verscheen. Uit de reacties die daaruit voortkwamen, heb ik de indruk dat mensen dit boek weleens op tafel willen zien liggen.’

Ondanks de vele aantekeningen die Van der Heijden al twee weken na de ramp begon te maken, is dit grote boek er nog niet. Mooi doodliggen kan dan ook vooral worden gezien als een prequel, waarin alvast enkele personages worden voorgesteld, waaronder de Nederlandse oorlogsjournalist en fotograaf Natan Haandrikman. ‘Ik was niet bij die ramp betrokken en ik ook niet op de rampplek geweest, maar ik zag wel een mogelijkheid om in het verlengde van mijn requiemroman Tonio, een

‘Ik kan mij niet voorstellen dat je je eigen geliefde niet vooraf over zoiets inlicht.’ zelfde soort figuur naar de rampplek te sturen. Hij is daar niet zomaar om foto’s te nemen, maar vooral om de lichamen van zijn ouders veilig te stellen, die bij het vliegtuigongeluk zijn omgekomen. Haandrikman gaat zelfs zover dat hij de hele toedracht van de ramp wil oplossen. Door deze persoonlijke invalshoek raakte ik zo bij de zaak betrokken, dat ik door moest.’

Van der Heijden maakte zelfs mee dat een gebeurtenis uit de roman ook in werkelijkheid voorviel.

‘Terwijl ik voor Mooi doodliggen schreef over een mogelijke vergiftigingsdood in Den Haag, werden er prompt verschillende spionnen aangehouden in diezelfde stad.

Op dat moment waren oorzaak en gevolg omgekeerd en krijg je het rare verschijnsel van life imitating art. De volgende keer schrijf ik toch maar weer een boek waarvan de aanleiding verder in het verleden ligt.’

BOEKENKRANT.COM

JANUARI 2019 PAGINA 4

BOEKENKRANT TIPT HET BESTE VOOR IEDEREEN Stella lijdt aan borderline en besluit om naar Einder te gaan, een organisatie die haar dodelijke medicijnen kan verstrekken. Hier leert ze Milou kennen, een jonge filmmaker die een documentaire wil maken over haar zelfverkozen dood. In de weken voor haar geplande overlijden komt Milou in contact met Stella’s psychiater, die er juist alles aan doet om dit te voorkomen.

Erik Rozing, Het beste voor iedereen, Uitgeverij Meulenhoff, 352 pagina’s (€ 19,99)

WIJZIGINGEN BIJHOUDEN Sayed Kashua schrijft over alles wat Palestijnen en Israëliërs zich willen herinneren, en over wat ze willen vergeten. Schrijver S. heeft al veertien jaar niet met zijn vader gesproken, wanneer hij een bericht krijgt dat hij in het ziekenhuis ligt. S. reist vanuit de Verenigde StaSayed Kashua, Wijziginten naar het Palestijnse gen bijhouden, Uitgeverij Ambo|Anthos (€ 21,99) stadje waar zijn vader is opgegroeid. Hier helpt hij hem met het verwerken van zijn verleden, zodat hij in het reine kan komen met zichzelf, maar dit zet ook S. zelf aan het denken.

TUSSEN TWEE WERELDEN In de debuutroman van Franco Faggiani komen twee verschillende levens samen. De vijftigjarige Leo heeft moeite met het verwerken van de dood van zijn vrouw Chiara. Wanneer hij de zwijgzame en autistische jongen Martino ontmoet, Franco Faggiani, Tussen twee merken ze algauw dat werelden, vertaling: Saskia hun karakters overeenPeterzon-Kotte, Uitgeverij Sigkomen. Ze besluiten natuur, 208 pagina’s (€ 19,99) om samen te verhuizen naar een afgelegen huis in de Piëmontese Alpen.

DRIE DINGEN OVER ELSIE ‘Er zijn drie dingen die je moet weten over Elsie. Het eerste is dat ze mijn beste vriendin is. Het tweede is dat ze altijd weet wat ze moet zeggen om me op te beuren. En het derde… daar is misschien wat meer uitleg voor nodig.’

Wanneer de 84-jarige Joanna Cannon, Drie dingen Florence is gevallen over Elsie, vertaling: Elvira in haar bejaardenflat, Veenings, Uitgeverij Orlando, 352 pagina’s (€ 21,99) begint ze te piekeren over haar verleden terwijl ze wacht tot iemand haar vindt.

RECENSIE

Betoverd door het land van de kininebomen ‘Met haar debuut De horlogemaker van Londen legde Natasha Pulley de lat uitzonderlijk hoog. In deze nieuwe roman maakt ze de belofte meer dan waar,’ aldus de Britse krant The Glasgow Herald. Deze loftuitingen maken me nieuwsgierig naar De koopman van Peru.

Door Tanja Wilming Net als in haar debuut lopen ook in deze tweede roman historie en fictie naadloos in elkaar over. Plaats van handeling is het Peru van 1859. Merrick Tremayne is tuinier en oud-marinier en reist, met tegenzin, in opdracht van de Britse overheid af naar Bedlam in Peru, een stad in het geboorteland van zijn vader. Daar moet hij op zoek naar de bomen die kinine herbergen, het enige geneesmiddel tegen de om zich heen grijpende malaria in India. ‘Deze ziekte zorgde in de negentiende eeuw voor de dood van duizenden mensen in de Britse kolonie. De zoektocht van Merrick is niet zonder gevaar, bleek voor generaties kininejagers voor hem…’

Samen met collega-vriend Clem raakt hij verstrikt in een wereld van kolonialisme, oerwouden, bewegende standbeelden en ontmoet hij de priester van de stad Bedlam, Raphael. Hij wordt hun gids en vertelt hen veel verhalen over mysterieuze verdwijningen die hij van heel dichtbij heeft meegemaakt.

De rode draad in het verhaal is de zoektocht naar de kininebomen in Peru, maar juist de relaties tussen de verschillende personages maken het boek vlot leesbaar. Priester Raphael, de stille afstandelijke man die onder dwang Merrick en Clem moet helpen, blijkt ook op een heel andere manier belang te hebben bij de taak van beide heren. En ook de band tussen Clem en Merrick is spannender dan een vriendschap en maakt dat je door wilt lezen.

Het taalgebruik van Pulley hangt tegen het frivole aan, afgewisseld met relatief ingewikkelde zinsconstructies, lange poëtische zinnen en woorden waarbij je soms een woordenboek nodig hebt. Hierdoor moet je sommige stukken meerdere malen lezen om goed te begrijpen wat voor iets moois Pulley op papier heeft gezet. Maar als je een echte taalpurist bent en geniet van dit soort decadente alinea’s, zal je des te meer houden van dit verhaal.

Fanatieke literatuurlezers worden waarschijnlijk wel warm van onderstaande zinsconstructies, waarbij het overtypen zelfs lastig was: ‘Zolang ik het gewicht eraf kon houden, gaat het soms wel, zei ik zachtjes; hij had die oude marineblik in zijn ogen, die zei dat als ik me maar een beetje vermande, ik de pijn wel zou vergeten.’

Natasha Pulley JONATHAN RING

Je moet sommige stukken meerdere malen lezen om goed te begrijpen wat voor moois Pulley op papier heeft gezet.

Natasha Pulley, De koopman van Peru, vertaling: Lia Belt, Uitgeverij De Fontein, 352 pagina’s (€ 22,50)

Of: ‘Atoom voor atoom had hij het voor elkaar gekregen om belangrijker te worden dan Clem of kina of wat dan ook, maar hij zou honderden jaren leven en ik was alleen maar iemand in een lange rij mensen die hij nooit goed zou kennen en die stierven als boombladeren.’

Pulley bedankt de Society of Authors in haar dankwoord, die drie maanden taalles in Lima, accommodatie en al haar reizen door Peru hebben gefinancierd. En dat is het waard geweest, want ze geeft aan dat ze zonder hun hulp een derde van haar boek niet had kunnen schrijven. Alle levendige en feitelijke beschrijvingen van het land van de kininebomen, ook al gaan we even terug in de tijd, zijn te danken aan de tijd die Pulley in Peru doorbracht.

Ook in haar eerdere roman De horlogemaker van Londen schijnen zeer gedetailleerde omschrijvingen te zitten. Je waant je hierin in Londen aan het einde van de negentiende eeuw, zoals omschreven in de Sherlock Holmes-verhalen. Als fan van de Britse hoofdstad ga ik daarom ook zeker haar debuutroman lezen en ben ik ook benieuwd naar haar volgende boek. Pulley gaf vorige week op Twitter aan bezig te zijn met roman nummer drie, maar of dat De metselaar van Azerbeidzjan of De kapper van Belgrado gaat worden, zal nog even op zich laten wachten.

BOEKENKRANT.COM

JANUARI 2019 PAGINA 5

LITERATUUR RECENSIE

Een vierkante meter gedachten We bevinden ons in een kleine, donkere ruimte, verzonken in de gedachten van een vrouw die hopeloos op zoek is naar een uitweg. Alles is te veel, te druk, te luid, te zwaar. Andrea wil weg van alles en iedereen. En daarom is ze hier. Maar waar is hier?

En wat is die donkere leegte in haar?

Door Ellen Rooms Onderdak van Elisabeth van Nimwegen biedt lezers een blik op depressie en hoe die een volledig leven kan overnemen. Dat hoofdpersoon Andrea niet goed in haar vel zit, is al snel duidelijk. Voor haar familie zet ze een moedig gezicht op, maar vanbinnen wordt het haar langzaam te veel.

Het moeder-zijn, daar heb ik zoveel passages over gemarkeerd, bijvoorbeeld: ‘Moeders mogen niet slapen, dan lijken ze dood.’ Ik, die zelf moeder ben van twee kleintjes, knik mee.

Ik had nooit gedacht dat dit boek me zo naar de keel zou grijpen. Ook al zou ik dat liever niet toegeven, ik herkende aties en zie gedurende mezelf enorm in dit de dag alleen maar de verhaal. De neerwaartse Elisabeth van Nimwegen, finish: het moment dat spiraal waarin het Onderdak, Uitgeverij Van Oorik mijn hoofd op mijn personage verstrikt zit, schot, 208 pagina’s (€ 18,99) kussen kan leggen en deed me denken aan er weer een dag voorbij is zonder mijn eigen donkere periode toen ik kleerscheuren.’ Of als ze schrijft hoe op het randje van depressie stond.

Andrea probeert haar dagelijks leven En dat gevoel beschrijft Van Nimop de rit te houden: ‘Ik struikel van wegen feilloos: ‘Het lijkt wel alsof de ene naar de andere dag, reddeik de hele dag in een soort mist leef. rend en afvinkend, terwijl ik amper Ik ben er wel maar niet echt. Ik geef nog weet waar ik ben en wat ik doe.’ standaardreacties op standaardsitu-

Elisabeth van Nimwegen WIM KLUVERS

Onderdak was zo herkenbaar. Ook het liegen, zowel tegen jezelf als anderen. Doen alsof alles goed gaat.

Blijven volhouden dat alles oké is, terwijl dat overduidelijk niet het geval is. Beangstigend hoe dicht dit boek bij mijn eigen ervaringen kwam. Ik wil dit boek zo graag aanraden, maar ben tegelijkertijd bang om dat te doen. Sta je open om te lezen wat depressie kan inhouden?

Dan zal dit boek je hier een goed

beeld van geven. Toch kun je het pas echt begrijpen indien je zelf in die situatie hebt gezeten. En natuurlijk is ieder geval ook nog eens anders.

Van Nimwegen schreef met dit boek de rauwe waarheid, netjes verpakt in die donkere ruimte. Niets had me hierop kunnen voorbereiden. Het werd een van mijn favoriete boeken van het jaar.

RECENSIE

Patiënte brengt psychiater tot inzicht Het duurt niet lang voordat je als lezer ondergedompeld bent in de troosteloze wereld van de psychiater. Hierin luncht hij elke middag om 12:45 in een middelmatig restaurant en dragen zijn patiënten braakselkleurige rokken. Dat het bestaan hem heeft teleurgesteld, wordt al gauw duidelijk in Agathe.

Door Renske van der Wal

Anne Cathrine Bomann, Agathe, vertaling: Ingrid Hilwerda, Uitgeverij Signatuur, 112 pagina’s (€ 14,99)

Hij leeft een routinematig leven en het sociale contact dat hij heeft, beperkt zich tot de gesprekken met de mensen die plaats nemen op de divan

in zijn behandelkamer. Hij telt de sessies af tot hij met pensioen gaat, terwijl de tijd voor hem verstrijkt ‘als water dat door een verroest filter stroomt dat niemand wil vervangen.’

Hij is niet meer geïnteresseerd in zijn patiënten en weet slechts op het juiste moment iets te mompelen, zonder echt goed naar hen te luisteren. De kijkers van Gooische vrouwen zullen deze tactiek herkennen als die van dokter Rossi. Terwijl mentaal kwetsbare mensen hun verhaal doen, tekent de psychiater vogelkarikaturen van ze.

Zijn nieuwe patiënte Agathe schudt hem wakker. Het begint al met haar bescheiden verwachting van het resultaat van de therapie. Ze hoopt slechts te kunnen functioneren en dat stelt hem tevreden. ‘Het grootste deel van mijn patiënten vroeg om hulp om een gelukkig, probleemloos

leven te leiden, maar in dat product handelde ik niet.’ Hij begint zelfs van zijn gesprekken met Agathe te genieten, omdat hij zich herkent in haar gevoel niet echt te leven. Zijn goede raad aan haar: doe iets waar je trots op bent. Ondertussen begint hij zich onrustig en angstig te voelen.

De psychiater begint te beseffen dat hij zichzelf heeft wijsgemaakt dat het leven na het pensioen het echte leven zal zijn. Maar is dat wel zo?

Heeft hij zelf al wel iets gedaan waar hij trots op is?

De gesprekken met Agathe zorgen ervoor dat hij over zijn eigen leven na gaat denken. Tegelijkertijd vraagt zijn secretaresse hem of hij met haar ernstig zieke man wil praten, die bang is voor de dood. Net als met Agathe heeft de psychiater openhartige gesprekken met deze

meneer. Hierin uit hij ook zijn eigen twijfels en angsten, wat verlichting biedt voor beide partijen. Agathe is daarmee een hoopgevend verhaal dat laat zien dat verbintenis met je medemens het leven altijd een beetje meer kleur kan geven. Als je ziet dat het zelfs de cynische psychiater lukt om uit zijn cocon te kruipen en contact te maken met de mensen om zich heen, kun je niet anders dan het boek met een glimlach uitlezen.

Het is een ontroerend verhaal dat laat zien dat het nooit te laat is om het leven anders aan te pakken. Het verschijnen van deze titel lijkt met opzet aan het einde van het jaar gepland te zijn. Het is geschikt om juist nu te lezen, wanneer we terugkijken op 2018 en plannen maken voor de toekomst.

DE TIJD IN KLEUR

EEN REIS DOOR DE GESCHIEDENIS IN TWEEHONDERD PRACHTIGE KLEURENFOTO'S

De ingekleurde zwart-wit foto’s en begeleidende teksten brengen de historie dichterbij

‘WIJ GAAN NIET TERUG IN DE TIJD; DIE TIJD KOMT ZOMAAR, PATS, BIJ ONS.’ – NRC HANDELSBLAD

I SB N 978940 1 9 1 4 3 5 2 | g e b o n d e n me t l ees l i nt | € 35,-

het indrukwekkende verhaal van de mythologische heks circe, geïnspireerd door de odyssee van homerus Madeline Miller brengt de oudheid sprankelend tot leven in dit betoverende verhaal over goden en helden, magie en monsters, overleven en transformatie.

‘Een episch verhaal dat duizend jaar omspant en een pageturner die je de hele nacht wakker houdt.’

‘Geweldig! Miller speelt op een fantastische manier met de originele mythe van Circe.’

Ann Patchett

ǫǟǜ ǛǘǠǣǰ ǤǘǠǣ

‘Dè literaire sensatie van deze zomer, zowel vanwege de kwaliteit als vanwege de actualiteit.’

‘Een feministische visie op de Odyssee […] om in één adem uit te lezen.’

ǫǟǜ ǪǬǥǛǘǰ ǫǠǤǜǪ

ǫǟǜ ǦǙǪǜǩǭǜǩ

‘Een van de tien beste boeken van 2018.’ ǜǥǫǜǩǫǘǠǥǤǜǥǫ ǮǜǜǢǣǰ

Madeline Miller – Circe | Vertaald door Miebeth van Horn ISBN 978 94 92086 88 2 | Gebonden, 384 pag, A 23,99 | www.uitgeverijorlando.nl

BOEKENKRANT.COM

JANUARI 2019 PAGINA 7

RECENSIE

COLUMN

In de dystopische roman Rode klok beschrijft Leni Zumas hoe de verkiezing van een conservatieve Amerikaanse president korte metten maakt met de verworven vrouwenrechten en bepaalt dat vrouwen niet langer ‘baas in eigen buik’ zijn.

Een paar weken geleden kreeg ik van de studenten van de master Redacteur/editor aan de Universiteit van Amsterdam het verzoek om een aantal vragen te beantwoorden over het werk en de positie van een redacteur. Mijn antwoorden zouden worden opgenomen in een bundel, met de titel In de marge. De vragen die ze voor me in petto hadden leverden geen problemen op, maar twee zinnetjes bleven me bezighouden, ook nadat ik mijn tekst had ingeleverd. De studenten vroegen me van wie ik het uitgeefvak heb geleerd en of ik voorbeelden had toen ik begon.

Ik herinner me heel goed de eerste dag van mijn nieuwe baan, uitgever van De Arbeiderspers. Ik was achter een enorm bureau gaan zitten, startte de desktopcomputer en keek naar buiten. Vanuit mijn vorige kantoorkamer bij uitgeverij Thieme in Zutphen had ik zicht op een binnenplaats en de ommuurde tuin van het huis van de beheerder, waar bijna dagelijks was hing te drogen aan een lijn van stalen draden. Hier werd mijn blik gevangen door het water van de Herengracht, de schitterende panden aan de overkant en de torens van de Singelkerk op de achtergrond. Ik had het mooiste uitzicht van Nederland. Wat ik die eerste week precies zou gaan doen?

Dat wist ik werkelijk niet. Gelukkig was daar Stien van Waardt, mijn secretaresse. Zij wandelde met de weekagenda binnen en zei: ‘Zullen we je afspraken even doornemen?’

Ineens werd alles concreet en kon ik aan de slag. In die eerste week was er ook een bijeenkomst op een locatie buiten de stad. Ik geloof dat het ergens bij Ilpendam was. Ik herinner me dat er uitgevers, redacteuren en marketingmedewerkers waren van alle uitgeverijen binnen WPG. Na afloop was er een borrel in de septemberzon. Mijn collega Peter Nijssen stelde me voor aan Anthony Mertens, hoofdredacteur bij Uitgeverij Querido. Hij ging tegenover me zitten, glas bier in zijn hand. ‘Uitgever van De Arbeiderspers is een lastige positie,’ zei hij. ‘Je moet je goed realiseren op welke stoel je zit.

Er zal op je worden gelet.’ Dankzij die opmerking heb ik altijd geweten dat je als uitgever in een traditie staat. Ik hoop dat de bundel van de studenten van de master Redacteur/ editor ook daarvan zal getuigen.

Niet langer baas in eigen buik De conservatieve wetgeving dwingt de vrouw opnieuw in een traditioneel keurslijf, maar Zumas voert in Rode klok vier vrouwelijke personages op die juist niet aan dit standaardbeeld van ‘de moeder de vrouw’ voldoen en die gebukt gaan onder de gevolgen van de nieuwe Door Nikki Spoelstra wet. De alternatieve genezeres Gin Perceval, die bekendstaat als ‘de Het Amerikaanse conheks’, wordt gearresgres heeft ingestemd teerd op verdenking van met het Persoonschapillegaal aborteren. De samendement, een alleenstaande biografe bepaling dat embryo’s en geschiedenislerares vanaf het moment van Leni Zumas Ro probeert nog voor de bevruchting grondwetSOPHIA SHALMIYEV telijk recht op leven hebben. Abortus invoering van de nieuwe dystopisch verhaal. De thematische wet wanhopig haar kinderwens te wordt per direct illegaal verklaard gelijkenis met de bestseller The vervullen. Dit in tegenstelling tot en er wordt een nationaal verbod op Handmaid’s Tale valt niet te miskenhuismoeder Susan, die juist worstelt in-vitrofertilisatie (ivf) ingevoerd. nen, maar toch onderscheidt Zumas Door de politieke herwaardering van met haar beperkte positie als echtzich met haar roman door haar eigen genoot en moeder en het conservatieve gezin schrijfstijl, haar vermogen om de hier aan probeert te als de hoeksteen van de verschillende perspectieven van de ontsnappen. Tot slot samenleving wordt een vier personages met elkaar te veris er nog de geadopextra wet in het leven weven, maar vooral ook omdat haar teerde tienerdochter geroepen genaamd verhaal geloofwaardiger of beter Mattie, die ongewenst ‘Ieder kind verdient er voorstelbaar is dan de klassieker zwanger raakt en de twee’, die veronderstelt van Atwood. En hoewel Rode klok wet moet omzeilen om dat ieder kind recht een toekomstroman is, kan het ook haar zwangerschap te heeft op een getrouwde gelezen worden als een impliciete beëindigen. vader en moeder. Wie aanklacht op de actuele politieke Zumas treedt met Rode dit leest, denkt dat de situatie in Amerika en de gevolgen klok in de voetsporen roman plaatsvindt in van het presidentschap van Trump, van Margaret Atwood het verleden, in de tijd die eveneens een conservatief beleid door feministische van vóór het feminisme voert dat door sommigen wordt kritiek op de beperkte en de emancipatiebeLeni Zumas, Rode klok, vertagezien als een stap terug in de tijd. positie van de vrouw wegingen, maar het ling: Linda Broeder, Uitgeveen het moederschap verhaal speelt zich af in rij Atlas Contact, 416 pagina’s te verwerken tot een de nabije toekomst. (€ 24,99)

RECENSIE

Knagende schuld Anna trekt alleen met een ezel door de Italiaanse bergen. Is ze naar iets op zoek of vlucht ze ergens voor?

Broeder Ezel, de debuutroman van Liesbeth Goedbloed, leest als een koortsachtige droom: flashbacks, wanen en het hier-en-nu wisselen elkaar in hoog tempo af.

Door Mieke van Meer Al op de eerste pagina zet Goedbloed de toon: ‘Jens’ rossige haar deinde als koperrood wier op het water. Zijn krullen waren verdwenen, zijn haar was langer dan anders, het glansde, de zon scheen erop.’ Wie denkt getuige te zijn van een lome zomermiddag in het zwembad, wordt binnen enkele zinnen ruw gewekt. ‘Hij was een kikkervisje geworden en kon zijn wondere onderwaterwereld nu eindelijk van dichtbij bekijken.’ Het schuldgevoel om de dood van haar zevenjarige broertje blijft aan Anna

knagen. Vele jaren later, als ze de eerste versie van haar scriptie heeft ingeleverd, vertrekt ze naar Italië.

Met een ezel gaat ze op weg naar de top van de Monterosso. Op weg naar vergeving van haar zonden.

Anna groeide op in een zeer godsvruchtig gezin, ontdekken we in haar terugblikken op het verleden.

Er is nauwelijks liefdevolle aandacht voor haar. Zoals wanneer ze een tekening maakt voor haar overleden broertje en haar moeder die verfrommelt en zegt: ‘Waarom kun jij nou nooit eens normaal doen? Hou toch op eens op met die onzin!’

De roman staat bol van christelijke symboliek.

De ezel als bescheiden helper, maar ook als symbool voor eigenwijs en dwars. De Heilige Franciscus noemde bijvoorbeeld zijn lichaam ‘Broeder Ezel’, omdat te veel bezig zijn met lichamelijke genoegens alleen maar afleidt van waar het echt om draait. Gedurende haar

trektocht reist een slang – zonde! – mee, passeert ze een kruis met Christus en schuilt ze in een kapel waar een Mariabeeld staat. Anna’s geloof lijkt te wankelen: ‘“De Heere heeft ons iets te zeggen,” zei de dominee altijd, maar deze Heer wilde helemaal niets zeggen, tegen helemaal niemand.’

Goedbloed schrijft krachtig en met vaart. Het verhaal wordt steeds beklemmender, wat maakt dat je wilt doorlezen. Maar het wordt ook vager. Wil Anna boven op de berg de ezel doden als een offer? Draait zij zelf volledig door? Ze vertelt scènes over een oudere Jens die schaak speelt en taart bakt, terwijl haar ouders in haar studentenkamer op bezoek komen. Verliest ze haar geloof in God? Of wil ze haar broer achterna? Een ding is duidelijk: zoveel schuldgevoel kan een mens niet aan.

Liesbeth Goedbloed, Broeder Ezel, Uitgeverij Mozaïek, 192 pagina’s (€ 19,99)

De ontdekking van de redacteur

Lex Jansen

Jarenlang was Lex Jansen de uitgever en het gezicht van De Arbeiderspers. Nu is hij directeur van het door hem opgerichte Magonia: uitgeverij en centrum voor schrijfbegeleiding. www.magonia.nl

BOEKENKRANT.COM

JANUARI 2019 PAGINA 8

BOEKFRAGMENT

Adellijk wild Adellijk wild is een familiegeschiedenis, maar vooral ook het verhaal over een zoon en zijn vader. De cursief gedrukte gedeeltes in het fragment hieronder komen uit het dagboek van Buurt, de vader van de schrijver.

Maarten van Nispen tot Pannerden, Adellijk wild, Uitgeverij Magonia, 262 pagina’s (€ 21,95) Verschijnt op 7 februari 2019. www.magonia.nl

Drie ongetrouwde zusters van grootvader Tanne, lokaal en binnen de familie bekend als ‘De Freules’, woonden op Huis ’t Hoek. Dit was het familiehuis van onze tak Van Nispen tot Pannerden. Het moet enorm groot zijn geweest want het telde alleen al 57 ramen. Stamvader Carel Herman, die 1816 bij Koninklijk Besluit in de adelstand werd verheven, was er in 1803 gaan wonen.

Maar terugtrekkende Duitse legers zouden het op 3 april 1945 in een laatste eruptie van geweld volledig verwoesten. Vannacht om 2 uur een enorm zware explosie. De huizen schudden. Ramen vlogen kapot! ’t Hoek de lucht in! De hele voorkant sloef er af. De Freules – tante Louise (kortweg Wies), tante Marie en tante Pop – leefden er als drie markante maagden, elkaar aanvullend, wakker houdend, voorlezend en bijhoudend wat er op cultureel gebied gebeurde en verscheen. Het landleven werd een stuk genietbaarder door de verbetering van het verkeer en de komst van radio, tijdschriften en

openbare bibliotheken. In 1938 was in Zevenaar voor het eerst een automatiek gekomen. Dat was wat; het evenement werd druk besproken.

Uiteindelijk trekt die nieuwigheid ook meer dan ze willen toegeven de nieuwsgierigheid van de tantes. Nog drie maanden houden zij het uit met onderlinge gesprekjes over hoe zij eens ongemerkt een bezoekje aan de automatiek zouden kunnen gaan brengen. Op een gewone, doordeweekse dag besluiten zij tot één uur ’s nachts op te blijven. Vervolgens gaan ze op pad met wandelstokken en twee kwartjes los in de zak.

Tante Marie, schrijft Buurt, gooide eindelijk, na drie keer de gebruiksaanwijzing te hebben geraadpleegd, het eerste kwartje in de gleuf. Maar o wonder, het ding werkt niet; een stevige bons tegen het apparaat mocht niet baten. Tante Wies kikkerde het uit! Krikkrak, daar vliegt de deur open.

‘Och Freules, bent u het! Dat is toch een eer! Wil ik u eens helpen?’

‘Nou,’ zei tante Marie, ‘zo erg is het niet, het kwartje werkte, geloof ik, niet te best. Maar laat u maar, we geven die kroket toch aan de hond.’

Tante Wies redt de situatie meesterlijk: ‘Ach dat is flauw, Marie, dat moet je nu niet zeggen. Ze zien er maar wat lekker uit, die kroketten!’ En tante Marie: ‘Dat is ook zo. We zouden ze eens bij een dinertje vooraf kunnen

geven. Zou u ze dan voor ons kunnen maken?’

Na goed door alle voorbijgangers te zijn gezien, gaan zij met geweldige pret de thuisgebleven tante Pop het veroverde kroketje brengen.

De tantes van ’t Hoek waren heel bepalend. Luce: ‘De tantes zaten achter ons in de bank in de kerk.

Daarna moest je er koffie komen drinken. Doordat ze een eigen tennisbaan hadden, waren we er vaak.

Ze wisten alles van de kinderen. Ze hadden ook een moestuin en iedere ochtend werd bij ons een flink pak groente bezorgd, ook al hadden we zelf een grote tuin die we niet eens aankonden.

BOEKFRAGMENT

Onderdak Onderdak toont een vrouw die toegeeft aan het universele verlangen om uit je leven te verdwijnen. Opgesloten in de kleine ruimte waarin ze zich verschanst, vecht ze zich vrij van alles wat haar daarbuiten zo beheerst.

Elisabeth van Nimwegen, Onderdak, Uitgeverij van Oorschot, 208 pagina’s (€ 18,99) www.vanoorschot.nl

Dat ik me niet kan bewegen is alleen maar fijn. Ik lig hier stil als een ingebakerde baby. Mijn mummieslaapzak met capuchon omsluit me, maar deze kleine, volgepropte ruimte en het lage dak boven mijn hoofd kapselen me ook nog in. Hoe kleiner de ruimte om me heen, hoe groter de ruimte in mijn hoofd. De wereld gereduceerd tot niets, tot mijn lichaam en mijn gedachten. Die gedachten zijn als kleverige draadjes die dag in dag uit blijven plakken aan alles wat ik waarneem. Nu er geen prikkels meer zijn van buiten, hechten mijn gedachten zich alleen aan elkaar, en zo ontstaan er nieuwe combinaties in mijn hoofd. Het kruisjes zetten in onze muggenbulten door mijn moeder bijvoorbeeld, daar heb ik al jaren niet meer aan gedacht. Al die beelden, geuren en geluiden, bewaard in de snoeptrommel van mijn herinnering, lijken onderworpen aan een wreed en oncontroleerbaar regime: alleen

op basis van toeval gaat het deksel open.

Als het hier niet naar plastic grondzeil zou ruiken, wat me doet denken aan zomervakanties en aan kamperen, dan had ik deze herinnering nu misschien niet gehad. In die snoeptrommel zelf lijkt het een en al chaos en willekeur: de parkiet van mijn zus (die ik per ongeluk had laten wegvliegen omdat ik de deur van de kooi open had laten staan) ligt zij aan zij met de als twee rupsen gekromde schoenspanners in oma Tilly’s dansschoenen; het geratel van de speelkaarten die ik met wasknijpers aan de wielen van mijn crossfiets vast had gemaakt, sterft weg in de stilte van het schemerdonkere bospad waar mijn moeder en ik een dode, bebloede vos vonden, en de zoetzure, melkachtige geur van een paasbrood dat net uit de oven komt, kringelt langs het geluid van tegen elkaar stotende piratenbonken in mijn washand- knikkerzak. Maar misschien is het wel helemaal niet zo willekeurig. De beelden en herinneringen die zich daar bevinden hebben iets met elkaar gemeen: of het zijn afwijkingen van de normale gang van zaken, of het zijn permanente, zich herhalende gebeurtenissen die juist door inslijting een plekje hebben bemachtigd in mijn hoofd. De keuze is niet makkelijk als je herinnerd wil worden: de prijs voor afwijken is schaamte, de prijs

voor inslijten is middelmatigheid en sleur.

Mijn voet slaapt. Alweer. Het prikken bij mijn zool voelt niet aan alsof er van buitenaf naaldjes in de huid worden geduwd, maar eerder alsof er iets uit mijn voet wil, minuscule elektrische deeltjes die kort door mijn zenuwen gieren om dan van binnenuit tegen de onderkant van mijn voet te ontladen. Ik draai rondjes met mijn voet en probeer de deeltjes eruit te schudden. Het helpt niet. Dan masseer ik met mijn handen het voetbed, ook al voelt dat onaangenaam. Ik strijk langs de hiel en trek aan de tenen. Nu ik geen afleiding heb komt dit vrij onschuldige ongemak me voor als een kleine marteling. Hoe moet dat nu verder?

Zouden er ledematen afsterven als dit zo doorgaat? Zouden die eerst bleek worden of meteen paars? En dan zwart? Hoelang duurt het voor je doorligplekken krijgt?

BOEKENKRANT.COM

JANUARI 2019 PAGINA 9

BOEKFRAGMENT

Peter’s Zeurkalender 2019 Het werk van Peter van Straaten is absoluut tijdloos. Geniet voor de 27ste keer van Peter’s Zeurkalender: de leukste manier om een jaar te beginnen.

Peter van Straaten, Peter’s Zeurkalender 2019, Uitgeverij De Harmonie, 365 pagina’s (€ 15,00) www.deharmonie.nl

BOEKENKRANT.COM

JANUARI 2019 PAGINA 10

SPANNING BOEKENKRANT TIPT VERDOEMD Drie jonge mensen worden dood aangetroffen en bij al deze sterfgevallen lijkt het om zelfdoding te gaan. Maar is dit echt zo of is er meer aan de hand? Ex-rechercheur en specialist postmortale zorg Isabel Dieudonné vertrouwt het niet en gaat op onderzoek uit. Wanneer ze de waarheid begint te ontrafelen, kan ze de zaak niet meer loslaten en verliest ze zichzelf er helemaal in.

Mariska Overman, Verdoemd, Uitgeverij De Crime Compagnie, 380 pagina’s (€ 15,00)

DNA Ergens in Reykjavik zit een zevenjarig meisje verstopt onder haar bed wanneer haar moeder op gruwelijke wijze wordt vermoord. Dit maakt haar de enige getuige, maar het meisje is zwaar getraumatiseerd. Later wordt een tweede vrouw op dezelfde manier om Yrsa Sigurdardottir, DNA, verhet leven gebracht. taling: Katleen Abbeel, UitOndertussen ontvangt geverij Cargo, 448 pagina’s een radioamateur (€ 17,50) gecodeerde berichten die de slachteroffers met elkaar in verband brengen, maar als niemand hem gelooft, gaat hij zelf op onderzoek uit.

Foute gasten Ontsnapt aan de dood baseerde Engelina Fenn op haar eigen ervaringen in de Utrechtse onderwereld. De titel van het boek bevat al een spoiler en het is daardoor niet de vraag of hoofdpersoon Monica het gaat overleven, maar vooral op welke manier.

Door Elisa Ros Villarte Monica leidt een vrij normaal leven met Willem met wie ze een pension runt, totdat ze vriendschap sluit met foute gasten die tijdelijk een kamer bij haar hebben geboekt. Zo raakt ze verstrikt in de drugssmokkel en in de wapenhandel. Als duidelijk wordt dat Monica’s leven op het spel staat, probeert ze de banden met de penoze te verbreken. Dit is lastiger dan het op het eerste gezicht lijkt.

De thriller is makkelijk te lezen door de korte zinnen en de plot zit vol drama en actie. Het begint met

Ester Quatfass, Elandsoog, Uitgeverij Lannoo, 240 pagina’s (€ 20,99)

SCHADUWMAN Een week nadat haar dochter Amber is geboren, pakt moeder Sadie haar biezen. Zestien jaar later staat ze ineens weer voor de deur.

Langzaam probeert het gebroken gezin weer aan elkaar te wennen, maar Sadie is psychisch onstabiel: ze ziet schaduwen, hoort stemmen Phoebe Locke, Schaduwman, en is ervan overtuigd vertaling: Manon Berlang, dat Amber bij haar zou Uitgeverij HarperCollins, 304 pagina’s (€ 17,99) zijn weggehaald als ze zelf niet was vertrokken. En ze blijft maar praten over ‘de lange man’ uit het bos, die het op haar gemunt zou hebben.

boek wordt afgeschilderd. haar vriend Willem die vreemdgaat, Ontsnapt aan de dood heeft nu meer waarna zij wraak neemt door het weg van een manuscript dan een bed te delen met zijn beste vriend. afgerond boek. Dit komt vooral doorMonica heeft achteraf meteen spijt dat er nog het nodige geredigeerd en besluit het op te biechten aan had moeten worden: de thriller Willem, waarna hij haar bont en bevat veel kromme zinnen, komma’s blauw slaat. Na deze gebeurtenis ontbreken en er staan zelfs nog spelvoelt Monica zich schuldig, terwijl fouten in. De plot is daarnaast vaak ze er niet bij stilstaat dat hij haar ongeloofwaardig. Het lijkt net alsof überhaupt geen klap had mogen een doodnormaal meisje, Monica, geven. Dit voorval is erg typerend in een James Bond-film is beland, voor de manier waarop Monica in waarin lege telefoonhokjes ontplofhet hele boek reageert. Ze is geen fen en alle mannen hunks zijn. Toch sterke vrouw en erg afhankelijk van moet er ook iets van waarheid in de mannen in haar leven, die haar zitten, omdat de thriller uit de brand moeten het stempel waargehelpen. Daarnaast is ze beurd draagt. naïef wat betreft haar De Amerikaanse auteur vrienden, want zelfs Mark Twain zei al als iedereen haar waardat de waarheid vaak schuwt voor de ‘foute vreemder is dan fictie. gasten’, ziet ze nog niet Ik zou nog weleens met in dat ze illegale dinschrijfster Engelina gen doen. Later in het Fenn om de tafel willen verhaal lijkt het echter zitten om te horen hoe alsof ze wel al vanaf dun de scheidslijn tushet begin doorhad dat sen feit en fantasie in haar nieuwe vrienden deze thriller daadwerin drugs handelden.

Misschien is ze dan toch Engelina Fenn, Ontsnapt aan kelijk is. niet zo onnozel als ze de dood, Uitgeverij Palmslag, aan het begin van het 331 pagina’s (€ 19,95)

RECENSIE

Het mysterie van Fort Sterling In Wintergeheimen zijn Alexandra en Delilah beide kasteelvrouwe van Fort Sterling, zij het in een tijdspanne van een halve eeuw. Het leven van Alexandra kende vele mysteries en Delilah probeert deze jaren later te ontrafelen. Maar kun je geheimen soms niet beter bewaren?

ELANDSOOG Christian is niet blij dat hij zijn bivakplek op het eiland Elandsoog heeft moeten opgeven en houdt sindsdien de nieuwe bewoners Ivan en Zahra in de gaten.

Wanneer zijn vriend tijdens een van hun bezoekjes aan het eiland wordt doodgeschoten, is hij ervan overtuigd dat Ivan iets verbergt.

Maar Ivan lijkt niet de enige te zijn die door de Zweedse bossen sluipt.

RECENSIE

verstikkende sfeer een warm thuis te maken.

Maar dan blijkt dat de tragedies uit het verleden invloed hebben op het heden, vooral op haar echtgenoot.

Waarom heeft hij een hekel aan de oude toren onderaan de heuvel en kent hij lange periodes van zwijgen en teruggetrokkenheid? Delilah besluit de raadsels uit Door Pauline Speetjens zijn verleden te ontcijferen, met alle gevolgen Lulu Taylor van dien.

In 1965 trouwt AlexanDAVID HEWS Het boek start met dra op verzoek van haar baan op en daarmee haar zelfeen veelbelovende proloog waarin haar dominante vader standigheid. Maar niet alleen de perje getuige bent van een drama dat met een man die hij sonages worden goed uitgediept, ook zich afspeelt nabij het fort. Het is voor haar heeft uitaan de beschrijving van het fort is een fijn voorproefje op het verhaal gekozen. Het is een gedacht. Taylor weet de sfeer in het dat uit drie delen bestaat en vanuit liefdeloos huwelijk en kasteel zo goed te beschrijven dat de twee tijdperken wordt beschreven. als ze bij toeval haar jeugdvriend kilte en somberheid voelbaar zijn, De hoofdstukken in de eerste twee Nicky Sterling tegenkomt, valt ze als delen wisselen tussen de jaren zestig waardoor het goed voor te stellen is een blok voor hem. Samen verhuidat de twee vrouwen zich hier niet en de tegenwoordige zen ze naar zijn kasteel: thuis voelen. Delilah merkt bijvoortijd, waardoor het Fort Sterling. Al snel beeld op: ‘Het lijkt wel of het huis de verhaal een wat trage wordt het paar achterstart heeft. Gaandeweg vrouwen die er wonen opslokt. Het volgd door tragedies. laat ze verdwijnen.’ Uiteindelijk weet blijkt deze opbouw Alexandra gelooft dat ze de schrijfster heden en verleden juist nodig om de deze prijs betaalt voor samen te voegen in een goed uitgepersonages goed te de ontrouw aan haar werkte plot en is het bijna jammer leren kennen en hun eerste echtgenoot en ze dat alle mysteries opgehelderd zijn. achtergrond beter te ziet maar één manier begrijpen. De liefde van Wintergeheimen pretendeert een om aan dit onheil te thriller te zijn, maar ontpopt zich beide vrouwen voor ontsnappen. een Sterling-erfgenaam eerder tot een romantisch drama.

Jaren later is Delilah Een goed drama welteverstaan, dwingen hen tot het Young getrouwd met een dat je niet weglegt voordat je, maken van soms moeiJohn Sterling en daarnet als Delilah, alle geheimen hebt lijke keuzes. Alexandra mee de nieuwe kasteelLulu Taylor, Wintergeheimen, ontrafeld. verlaat haar eerste vrouwe van het fort. Ze vertaling: Hanneke van Soest, echtgenoot en pleegt is erop gebrand om van Uitgeverij Boekerij, 443 pagiontrouw, Delilah geeft het kille kasteel met zijn na’s (€ 15,99)

BOEKENKRANT.COM

JANUARI 2019 PAGINA 11

SPANNING INTERVIEW

‘Ik ben gevoelig voor melancholie en weemoed’ Genadeschot is de nieuwe thriller van Felix Weber, die met zijn vorige boek Tot stof in 2017 De Gouden Strop won. Wederom liet Gauke Andriesse zich voor zijn tweede boek onder het pseudoniem Felix Weber inspireren door een van de gruwelijkste gebeurtenissen uit onze geschiedenis: de Tweede Wereldoorlog.

hebben kunnen verwerken, want dat zou volstrekt ongeloofwaardig zijn geweest. Van iemand als Eichman stond echt vast dat hij naar Argentinië is ontkomen. Bormann zit wat dat betreft een beetje in het midden.

Er zijn verhalen dat hij in Argentinië heeft gewoond, maar het is waarschijnlijker dat hij bij het ontsnappen uit een bunker in Duitsland om het leven is gekomen. Ik vond dat ik het voor de lezer wel voldoende aannemelijk kon maken dat hij naar Zuid-Amerika is ontkomen.’

Door Istvan Kops

Hoe dicht staat het personage Eden Lumas bij Felix Weber?

‘Het tragische van dit personage zit deels in mijzelf. Ik ben gelukkig getrouwd, heb een gezin, een fijne baan, maar heb wel oog voor de sombere kanten van het leven. Ik ben gevoelig voor melancholie en weemoed. Ik zal als schrijver nooit een hoofdpersoon met een licht gemoed kunnen beschrijven. Er is een gezegde uit het boeddhisme dat me erg aanspreekt: we staan in onze eigen schaduw en we vragen ons af waarom het donker is.’

Gedreven door een zucht naar avontuur meldt Eden Lumas zich bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog aan bij het Duitse leger.

Aan het Oostfront ontdekt hij dat hij terecht is gekomen in een meedogenloze vernietigingsoorlog. In zijn poging een Joodse vrouw en haar baby te redden, wordt hij ontdekt, terechtgesteld en voor dood achtergelaten. Hij overleeft het en maakt vanaf dat moment jacht op Julius Liedtke, de SS’er die verantwoordelijk was voor zijn executie.

Na de oorlog komt Lumas terecht in Argentinië, waar hij het spoor van Liedtke oppakt.

Je schetst in Genadeschot een heel gedetailleerd beeld van het naoorlogse Argentinië en de gruwelijkheden die zich tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben afgespeeld.

Wat voor research heb je hiervoor gedaan?

‘Over de vernietigingsoorlog in het oosten is al heel veel geschreven. Ik heb vooral inspiratie gehaald uit De welwillenden van Jonathan Little, waarin minutieus de ervaringen van een invloedrijk officier van de Sicherheitsdienst worden beschreven.

Verder is Leven en Lot van de Russische oorlogsjournalist Vasili Grossman, over de Russische kant van

Felix Weber, Genadeschot, Uitgeverij Boekerij, 368 pagina’s (€ 17,99)

Felix Weber de Tweede Wereldoorlog, van grote invloed geweest. Ik heb daarnaast negen jaar in Ecuador gewoond en ben een paar keer in Buenos Aires geweest. Mijn liefde voor de landschappen en de geschiedenis van Latijns-Amerika probeer ik ook in mijn boeken te stoppen.’

Je schrijft over een ravijn waarin duizenden Joden werden verzameld en doodgeschoten. Heeft deze plek daadwerkelijk bestaan?

‘Ja, dat is het ravijn van Babi Jar in Oekraïne. De Duisters hebben deze plek op een hele georganiseerde manier volgestopt met mensen. Er was zelfs een kantine voor de soldaten. De hele logistiek was er op gericht om in zo weinig mogelijk tijd zo veel mogelijk mensen om het leven te brengen. Zelfs de meest geharde SS’ers werden er gek. Het liet ze kennelijk toch niet onberoerd dat vrouwen, kinderen en bejaarden met duizenden tegelijk werden doodgeschoten.’

Martin Bormann, de privésecretaris van Adolf Hitler, speelt ook een rol in het boek. Het is onduidelijk hoe hij aan zijn einde is gekomen. Wat is jouw theorie over zijn lot?

‘Er is een gezegde uit het boeddhisme dat me erg aanspreekt: we staan in onze eigen schaduw en we vragen ons af waarom het donker is.’

‘Er is een plaatsje in Argentinië dat Bariloche heet. Het doet een beetje aan Beieren denken en was daarom een populaire plaats onder nazi’s. Je kunt daar tegenwoordig een tour doen langs verschillende plekken waar bekende nazi’s hebben verbleven. Daarbij wordt ook een huis bezocht waar Eva Braun en Hitler gewoond zouden hebben.

Dat verhaal is ontstaan, omdat hun lichamen nooit zijn gevonden. Ik zou nooit Hitler zelf in Genadeschot

Wat was de reden om onder het pseudoniem Felix Weber te gaan publiceren?

‘Toen ik voor het eerst met mijn nieuwe uitgever Meulenhoff in contact kwam, zeiden ze dat het goed zou zijn om aan een nieuwe start een andere naam te verbinden. Dat sprak me wel aan. Weber is de naam van mijn grootvader die leraar in Nederlands-Indië was. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is hij in een gevangenkamp terechtgekomen en moest hij aan een spoorweg werken.

Hij is daarbij om het leven gekomen en nooit teruggevonden. Ik vond het mooi om zijn naam op deze manier te laten herleven.’

Je bent tweevoudig winnaar van De Gouden Strop. Schept dat nog bepaalde verwachtingen?

‘Het fijne van zo’n prijs is dat je meer aandacht krijgt, want de aandachtsspanne voor een boek is maar heel kort. Er komen zoveel thrillers uit.

Als je boek op een long- of shortlist van een prijs komt, krijgt het opnieuw een boost. Het is gewoon fijn om erkenning te krijgen. De lat probeer ik vooral voor mijzelf hoog te leggen, daar heeft het winnen van een prijs niet zoveel invloed op.’

Vind je het niet jammer dat er zo weinig prijzen zijn voor thrillers?

‘De boekenplanken in winkels staan vol met Scandinavische schrijvers.

Het is een verdienste van Tomas Ross dat hij de aandacht voor vaderlandse titels op de agenda heeft gekregen en dat er met De Gouden Strop een prijs voor Nederlandstalige thrillers is gekomen. Het gemiddelde niveau van Scandinavische thrillers is echt niet hoger dan die van Nederlandse bodem.’

de stem van de nieuwe generatie ‘Verbijsterend meesterschap.’ +++++ de Volkskrant

‘Meer! denk je, als het uit is.

Nog meer!’

De Groene Amsterdammer

‘Een pareltje; een glanzende liefdesgeschiedenis.’

Trouw

‘Haar personages zijn vervuld van gevoel.’

Lot, Boekhandel Over het water

‘Het is scherp en heeft een vanzelfsprekendheid waardoor je niet wilt dat het ophoudt.’

Corine, Boekhandel van Pampus

Stem op Heerestraat & Rozenlaan voor DE JONGE JURY.

“Niet alleen een boek voor tieners die smullen van goede vriendschappen, smeuïge verhalen en verliefdheid, maar ook voor de ouders die een wakeup call nodig hebben.” - Boekenkrant

BOEKENKRANT.COM

JANUARI 2019 PAGINA 13

ARTIKEL

Over flaporen en magische violen Dompel je onder in de fantasiewereld van Quentin Blake in Museum Meermanno | Huis van het boek. Bij de tentoonstelling ‘De vrienden van Quentin Blake: Matilda, Mr Stink en de Minpins’ kunnen kinderen zich uitleven met kleurpotloden en volwassenen hun hart ophalen bij het zien van al die bekende illustraties uit hun jeugd.

Door Mirjam Mulder

Matilda, uit Matilda van Roald Dahl.

Quentin Blake in zijn studio LINDA KITSON, 2010

In deze tentoonstelling krijg je een kijkje in het hoofd van de Britse illustrator. Het is niet zomaar een expositie van zijn werk: Museum Meermanno werkte samen met Blake om zijn tekenproces aan de bezoekers uit te leggen. Zo vertelt hij dat hij eerst vaak een soort stripversie van het verhaal maakt om te kijken welke scènes hij wil uitbeelden.

Dan knipt hij de tekst simpelweg in stukken, plakt die op een vel papier en tekent daaromheen. Ook zijn er veel karakterstudies te zien, waarin hij probeert uit te vogelen hoe hij een personage wil uitbeelden. De schetsen waarin Blake de verschillende gezichtsuitdrukkingen van Matilda oefent, zijn buitengewoon ontroerend om te zien. Ook ontdekken we dat de GVR eerst nóg grotere

flaporen had en andere schoenen droeg: in een briefwisseling met Dahl kun je lezen dat de schrijver een heel specifiek soort Noorse sandalen in gedachten had. Hij stuurde hem er zelfs eentje per post!

Deze prenten en schetsen bij de verhalen van Dahl zullen voor velen een feest van herkenning zijn. Oude vrienden uit Sjakie en de Chocoladefabriek, De Heksen en Ieorg Idur komen tot leven. Maar ook het bekijken waard zijn de prenten die Blake voor andere auteurs maakte. Daarbij beperkte hij zich niet tot kinderverhalen: de illustraties in Fifty Fables of La Fontaine, bijvoorbeeld, hebben zijn herkenbare kriebelige stijl, maar zijn een stuk duisterder. Daarin is goed te zien dat hij altijd de toon van zijn tekeningen aanpast aan het boek. Bovendien zijn de grotere prenten die er hangen zo mooi, dat je ze haast zou willen inlijsten en ophangen aan je muur.

Behalve met een speurtocht kunnen kinderen (en volwassenen) zich ook uitleven in het ‘laboratorium’.

In deze kamer kun je zien hoeveel

Charlie, opa Jacob and Willy Wonka, uit Sjakie en de Chocoladefabriek

verschillende soorten pennen en materialen de illustrator gebruikt.

Je zou misschien denken dat hij een favoriete pen had waarmee hij al zijn tekeningen maakte, maar niets is minder waar: de ene pen is net iets krasseriger, de ander juist wat vloeiender. In een filmpje legt hij uit hoe hij zijn materialen uitkiest en een personage tekent. Vervolgens kun je zelf aan de slag met kleurplaten en -potloden; de muren hangen dan ook vol met de mooiste creaties van de jongste bezoekers.

Deze tentoonstelling geeft een mooie impressie van het oeuvre van de beroemde illustrator. Als je langs de prenten loopt, zie je zijn manier van tekenen door de jaren heen veranderen en hoe die typische ‘Blakestijl’ ontstond. Eén ding is duidelijk: de fantasievolle wereld van Quentin Blake weet bezoekers van alle leeftijden te raken.

De tentoonstelling is tot en met 3 maart 2019 te bezoeken in Museum Meermanno in Den Haag. Kijk voor meer activiteiten op www.meermanno.nl.

QUENTIN BLAKE, 1997

jaren zestig publiceerden uitgevers hun boeken nog het liefst in zwartwit, omdat dat veel goedkoper was.

Daarom maakte Blake kleur een onderdeel van zijn verhaal, zodat de uitgever er niet omheen kon. Gelukkig maar!

QUENTIN BLAKE, 1995

QUENTIN BLAKE, 1988

De illustraties van Blake reisden al een tijdje de wereld rond in een tentoonstelling van het House of Illustration uit Londen.

Toen Andrea Langendoen, programmacoördinator van Huis van het boek, daarover hoorde, ging ze eens polsen of die tentoonstelling ook langs Den Haag kon komen. En dat kon! Omdat er zoveel ruimte beschikbaar was, kun je hier een nog uitgebreidere collectie van Blake’s illustraties bewonderen dan in de Londense tentoonstelling. De ruim honderdvijftig tekeningen uit zijn persoonlijke archief beslaan zijn vroegste tot meest recente jaren.

Zo krijg je bij je bezoek een compleet beeld van het oeuvre van deze wereldberoemde illustrator.

Al sinds 1960 maakt Quentin Blake illustraties. Roald Dahl heeft wel eens gezegd dat het succes van zijn boeken grotendeels te danken is aan de levendige tekeningen van Blake.

Wie herkent ze immers niet? Maar de Britse tekenaar werkte ook samen met schrijvers als John Yeoman en David Walliams. Daarnaast illustreerde hij klassiekers van Charles Dickens, Jean de La Fontaine en Beatrix Potter. Ook heeft hij zelf een aantal boeken geschreven. Op de tentoonstelling hangt bijvoorbeeld een vrolijke prent uit Patrick, over een man met een magische viool die dingen van kleur en vorm kan veranderen. Dat was bijzonder: in de

Miss Trunchbull die Amanda Thripp de lucht in slingert, uit The Roald Dahl Treasury.

KLAAS KAN ALLES LIGT NU IN DE WINKEL!

IN DIT BOEK VIND JE * SUPERSTOERE WEETJES * EXTREME UITDAGINGEN * WAANZINNIGE DUELS * BIZARRE BEROEPEN

€ 15,99 - ISBN: 9789030504030 ADVERTENTIE BOEKENKRANT.indd 1

20-11-18 14:06

Eekhoorn en Sneeuwman worden midden in de winter vriendjes, maar wat gebeurt er als de zon weer begint te schijnen?

Een warm verhaal over het aangaan van vriendschappen en het loslaten ervan.

Vanaf 5 jaar - €14,95 ISBN 978 90 448 3438 3

clavis.uitgeverij @Clavis_Books

Wij maken kinderdromen waar

BOEKENKRANT.COM

JANUARI 2019 PAGINA 15

JEUGD BOEKENKRANT TIPT

RECENSIE

GRONDVUUR De young adult-roman Grondvuur van Mirjam Gielen bevat maar liefst drie verhalen van drie generaties vrouwen. Als Julia in het heden een doos met oude brieven van haar oma vindt, ontdekt ze een oud familiegeheim. Via het perspectief van moeder Eva in de jaren tachMirjam Gielen, Grondvuur, tig en de brieven die Uitgeverij Blossom Books, oma tijdens de Tweede 224 pagina’s (€ 17,99) Wereldoorlog aan haar overleden zus Corrie schreef, ontrafelt zich langzaam een pijnlijk verleden.

DWAALSPOOR

CaLeB RoEhRiG

In Tijdbom van Joelle Charbonneau zijn een week voor de lessen beginnen zes verschillende jongeren aanwezig op school. Wanneer de eerste bom afgaat is de schrik groot, maar het blijft niet bij één ontploffing. Er zijn meerdere explosieven in de school geplaatst die een voor een zullen afgaan.

Door Anne Visser Het verhaal volgt Diana, Frankie, Tad, Cas, Z. en Rashid, elk met een andere achtergrond. Op de eerste bladzijde lees je een fragment over deze zes jongeren die vastzitten op de tweede verdieping van de school. Ze luisteren naar de radio, waarop ze horen dat de dader zich in hun groepje bevindt en dat de vijfde bom elk moment kan afgaan.

Het verhaal vervolgt met zes korte

Van Goor

In deze superspannende thriller beleeft Rufus Holt de ergste nacht uit zijn leven. Net als zijn ex-vriend Sebastian opeens weer voor zijn neus staat, belt zijn zus April hem in paniek op. Rufus en Sebastian vinden haar onder het bloed en met een mes naast het dode lichaam Caleb Roehrig, Dwaalspoor, van haar vriend. Lukt Best of YA, 352 pagina’s het Rufus zijn ex-vriend (€ 18,99) weer in vertrouwen te nemen en deze nacht samen tot een goed einde te brengen?

13:51

HET ONGELOOFLIJK VREEMDE VOORVAL IN BIZARRIA Vind je normaal ook maar saai? Kipper, Tobias en Cimfonie wonen gelukkig op Bizarria, de vreemdste plek op aarde, waar alle straten dezelfde naam hebben, vegetarische piranha’s wonen en een tunnel nergens heen leidt. Als ook Bizarria een Adam Cece, Het ongelooflijk vreemde voorval in Bizarria, doodgewone plek lijkt illustraties: Heleen Brulot, te worden waar mensen Uitgeverij Lannoo, 256 pagina’s (€ 15,99) zich plots zorgwekkend normaal gaan gedragen, gaan de drie op onderzoek uit.

OPERATIE OMA SJANNIE Alleen al de benodigdheden voor ‘Operatie oma Sjannie’ – ‘stalen zenuwen, een goede verstopplek en een kidnap’ – nodigen uit om dit gelijknamige en knotsgekke boek te lezen. De elfjarige Amare weet dat oma Lysette van Geel, OperaSjannie bejaardentetie oma Sjannie, illustraties: huizen haat en doet er Karst-Janneke Rogaar, Uitdan ook alles aan om geverij Moon, 208 pagina’s (€ 16,99) te voorkomen dat haar grootmoeder hier na een flinke val in terechtkomt. De vraag is alleen of ze ook de politie om de tuin weet te leiden.

EMMA RINGELDING

te vinden. De school is grotendeels ingestort en de brandweer kan niet naar binnen, omdat er ieder moment nog een ontploffing kan plaatsvinden. Het is opvallend dat geen van de jongeren bang lijkt te zijn, wanneer de eerste explosies klinken. Ze zijn boos, gefrustreerd en maken regelmatig ruzie, maar verder blijft het redelijk oppervlakkig. In een verhaal waarin het leven van zes jonge mensen continu op het spel staat, verwacht je meer diepgang of in ieder geval angst. Iedereen reageert anders op dergelijke situaties, maar dit maakt het boek voor mij ongeloofwaardig.

Door de korte hoofdstukken, de variatie in personages en het hoge tempo van Tijdbom, is het echter wel een boek dat je aandacht vasthoudt en zorgt dat de tijd snel Joelle Charbonneau, Tijdbom, wegtikt. vertaling: Carolien Metaal,

inleidende hoofdstukken, waarin je met elk van de jongeren kennismaakt. Hierin wordt op een redelijk overdreven manier een hint gegeven dat de betreffende jongere de dader kan zijn. Zo eindigt ieder hoofdstuk met een zin als: ‘Hij ging naar school en kwam niet meer terug.’ Of: ‘Soms kun je alleen iets veranderen door eerst iets stuk te maken.’ Waar ik dit er in het begin iets té dik bovenop vond liggen, zorgde dit er in de loop van het verhaal juist voor dat je door blijft lezen, omdat je toch wilt weten wie de dader is.

Om je houvast te geven gedurende het verhaal begint ieder hoofdstuk, heel passend, met een tijdsaanduiding.

Wanneer de eerste bom afgaat, bevinden de zes personages zich ieder in een ander gedeelte van de school. Uiteindelijk vinden ze elkaar en werken ze samen om een weg naar buiten

Uitgeverij Karakter, 368 pagina’s (€ 19,99)

BOEKENKRANT.COM

JANUARI 2019 PAGINA 16

BOEKFRAGMENT

Niet volgens het script Sommige grenzen kun je beter niet overschrijden...

Als Chase en Evie door een groepsopdracht op school een onwaarschijnlijke vriendschapsband ontwikkelen, is niet iedereen in hun omgeving het daarmee eens.

Jennifer Murgia, Niet volgens het script, vertaling: Marije Kok, Dutch Venture Publishing, 260 pagina’s (€ 16,95) www.dutchventurepublishing.nl

Tara fluisterde iets, waarop Evie haar hoofd schudde. Ik staarde naar haar achterhoofd. Ze was een van die meisjes – het soort dat onder je huid kroop. Op een goede manier. Maar dat hield ik voor me aangezien Evie, voor zover ik wist, onbereikbaar was.

Meneer Floyd begon weer te praten en richtte onze aandacht op de opsomming op de dia, en zomaar ineens leek het alsof er niets was gebeurd.

‘Ons project is er een van overeenkomsten,’ legde hij uit. ‘Jullie worden opgedeeld in groepjes waarbij het hoofddoel is om je te concentreren op alles wat jullie gemeen hebben, in plaats van op mogelijke verschillen. Laten we even makkelijk beginnen. Tara en Evie zijn allebei meisjes en zitten allebei op de voorste rij.

Dat hebben ze met elkaar gemeen, nietwaar?’

Meneer Floyd knikte, in de hoop de meisjes een reactie te ontlokken.

‘Ik wil dat jullie dieper graven. Ga op zoek naar meningen, houdingen, gewoontes zelfs; in tegenstelling tot

dat wat aan de oppervlakte ligt. Het gaat erom de ander te zien als een uniek individu, en ook een individu dat veel op jezelf lijkt. Er wordt van jullie verwacht dat jullie tijd zullen doorbrengen met jullie projectpartners. Leer ze kennen, dan zul je jezelf ook beter begrijpen.’

Meneer Floyd begon namen af te lezen van zijn lijst. Elk groepje bestond uit vier personen, met uitzondering van het laatste; een groepje van drie. Ik rolde met mijn ogen toen hij Evie en Tara in één adem noemde, maar stikte zowat toen hij de laatste naam oplas. Die van mij.

Toen de bel ging galmde het kabaal van stemmen en piepende stoelen door de ruimte, maar meneer Floyd verhief zijn stem en ging verder met zijn instructies. ‘Professor Coleman zal jullie daarnaast nog een onderzoeksopdracht geven over Sylvia Plath. Volgende week zal hij er zijn om jullie dit dubbele vak te geven en zullen jullie met dezelfde studiepartners verder werken aan beide opdrachten.’

Zodra het lokaal wat verder was leeggestroomd, blies ik de laatste schaafsels gum van mijn tafel, pakte mijn boeken en kwam overeind.

‘Chase, het was niet mijn bedoeling om je onder druk te zetten.’

Ik knikte en zag hoe het medeleven op het gezicht van meneer Floyd veranderde in een soort stille

opluchting die ik hem niet kwalijk kon nemen. Ik was één van zijn beste leerlingen. Tuurlijk, ik was stil. Ik zag eruit als die knul die de helft van de tijd achter in het klaslokaal uit zijn neus zat te vreten. Er waren maar weinig mensen die dat begrepen.

Ze zagen wat ze wilden zien, maar meneer Floyd was een van de weinige uitzonderingen. Hij begreep wat 18 april voor me betekende, hoe die datum voor de rest van mijn leven als een zwarte wolk boven me zou hangen.

Ik klemde mijn boeken onder mijn arm. Diep vanbinnen wist ik dat deze opdracht een soort beproeving voor me zou zijn. Hoeveel zou ik bereid zijn te onthullen over mezelf, over mijn verleden, over mijn geheimen? Ik zou het voor de hand liggende voor me moeten houden, want op dit moment was er geen sprake van dat ik iemand te diep zou laten graven. En zeker Evie niet.

BOEKFRAGMENT

De eerste krokus Deze meeslepende roman verhaalt over slavernij en moederschap in de negentiende eeuw. Als Lisbeth geboren wordt bij rijke plantage-eigenaren, wordt slavin Mattie weggehaald bij haar eigen baby om het meisje te voeden en te verzorgen.

Laila Ibrahim, De eerste krokus, vertaling: Hilke Makkink, Uitgeverij KokBoekencentrum, 304 pagina’s, (€ 19,99) www.kokboekencentrum.nl

Met haar neus tegen het raam zocht Mattie het gezichtje van haar zoon af, op zoek naar tekenen van verdriet. Het was moeilijk te zien vanaf deze afstand, maar het was duidelijk dat hij niet huilde. Samuels kleine hoofdje kwam net boven Poppy’s schouder uit, zijn kalme gezichtje op en neer deinend met de voetstappen van zijn overgrootvader. Mattie staarde intensief terwijl haar zoon kleiner en kleiner werd, totdat hij helemaal uit het zicht verdwenen was, als een blaadje dat wegdrijft op de rivier.

Overmand door verlangen en verdriet, kon Mattie het niet langer aanzien. Ze ging bij het raam vandaan, verliet de kamer en ging op zoek naar het vreemde bed in het zijkamertje. Samen met de baby stapte ze de rustige, donkere ruimte in en sloot de deur achter hen. Nadat ze het meisje midden op de oude quilt gelegd had, ging Mattie ernaast liggen en huilde. Ze begroef haar

hoofd in haar armen. Haar tranen stroomden als een warme zomerbui over haar wangen op het dikke donzen kussen. Het verlangen naar haar zoon was zo sterk dat het haar de adem benam.

Toen ze weer wat kalmeerde, tilde ze haar hoofd op om het vreemde kindje dat naast haar lag te slapen te bekijken. Onder de bijna doorzichtige, bleke huid van juffrouw Elizabeths oogleden waren kleine blauwe adertjes zichtbaar. Zo’n kwetsbaar en afhankelijk baby’tje, zich nog volledig onbewust van de wereld om haar heen. Mattie raakte de kleine oogjes, het neusje en de lipjes aan; haar hand gleed over het zachte kinnetje van het meisje, haar kleine, kwetsbare nekje.

Een golf van haat overspoelde haar.

Mattie legde haar hand over het kleine mondje en de twee kleine neusgaatjes heen. Haar hart ging tekeer achter haar ribbenkast. Over een paar minuten kon dit voorbij zijn.

De baby bewoog, haar lipjes openden zich en een luide, plotselinge kreet ontsnapte uit het kleine lijfje.

Geschrokken trok Mattie haar hand weg.

‘Ik zit hier gevangen, maar zo wanhopig ben ik niet, meiske,’ fluisterde ze beslist. ‘Ik zal je geen kwaad doen, kleintje,’ verzekerde ze, meer tegen zichzelf en God, dan tegen dit onwetende kind.

Mattie liet zich weer op het bed vallen. Ze was uitgeput en verlangde ernaar om te slapen, om te kunnen ontsnappen in haar dromen, maar terwijl ze daar zo op haar rug lag, vulde haar hoofd zich met beelden.

Ze zag een schreeuwende Samuel in Rebecca’s armen, zijn ruggetje gekromd in protest. Ze vroeg zich af of Rebecca wist hoe ze hem op de juiste manier moest inbakeren wanneer hij echt hard huilde. Ze verving het beeld van een krijsende Samuel met dat van een tevreden Samuel aan Rebecca’s borst. Maar het stelde nauwelijks gerust.

Ze stond op en liep terug naar de kamer met het raam. Ze drukte haar oor tegen het glas en luisterde of ze haar zoon kon horen. Niets. Het enige wat ze hoorde was het gesuis van haar eigen bloedsomloop.

BOEKENKRANT.COM

JANUARI 2019 PAGINA 17

BOEKFRAGMENT

De weg naar Brandon Creek In De weg van Brandon Creek geeft Eva haar zoon toegang tot het kastje met een stapel schriften. Hierin vertelt ze hem over haar vreugdeloze jeugd na de dood van haar moeder en haar zoektocht naar de liefde, die haar in navolging van de middeleeuwse monnik Brandaan naar Ierland leidt.

Hebrina Blok, De weg naar Brandon Creek, Uitgeverij Paris Books, 235 pagina’s (€ 22,50) www.parisbooks.eu

Wat doe ik hier nog? In dit land waar het altijd waait en regent.

Wallace kijkt me hoofdschuddend na als ik me voor de zoveelste keer buiten waag. Ik kijk om en zie zijn gestalte achter het smalle raam naast de ingang. Het voelt alsof hij me achterna rent. Een blik over mijn schouder en hij is weer weg. Wat weet hij, wat vermoedt hij? Waarschijnlijk meer dan ik denk, meer ook dan ik wil. Hij deed in zijn vak veel mensenkennis op en onder de hoekigheid van zijn figuur vermoed ik een gevoelig hart. En hij kent Paddy. Ze houden me allebei in de gaten, als waakhonden, of zoals de bemanning van een schip doet met een onbetrouwbare kapitein. Paddy duikt op de meest onverwachte momenten op, alsof hij zeker weet dat ik juist dan op die plek zal zijn.

Moet hij werkelijk pakjes bezorgen?

Net daar waar ik ben of daar in de

buurt? Dan neemt hij me mee en informeert terloops hoe het met me gaat. ‘Prima,’ zeg ik, maar dat is niet waar en Paddy weet het ook. Een paar kilometer verder stap ik uit. De golvende heuvels rijgen zich aaneen, de een na de ander. Ze zijn als mijn gedachtestromen, ze gaan hoger en lager, geven vaste grond onder mijn voeten of laten me in de modder wegzakken.

Elke dag neem ik me voor dit land definitief achter me te laten, maar ik kan het niet opbrengen. Ik zwerf rond met op mijn rug alleen het noodzakelijkste, water, brood, droge sokken, een kaart. Die heb ik nauwelijks nodig. Langzamerhand ken ik alle paden, alle wegen, en het beertje wiebelt aan de rugzak mee. Ik waag de weg omhoog naar de plek op de rots vanwaar ik de Green Fields kan zien, de groene velden, het paradijs.

Ik sta lang te kijken, beeld me in hoe het zou zijn om daar te leven, overgeleverd aan de elementen. Het is een illusie, ik weet het, maar wie kan mij verbieden mijn dromen te dromen.

Als ik zover ben met mijn gedachten krimp ik in elkaar. Ook Nuala denkt zo. Ook zij laat zich haar dromen niet afnemen. Dat gaat ten koste van haar kind. Ik heb geen kind. Grauwe wolken schuiven voor de zon en veranderen het groen in een onaantrekkelijke grijze vlakte. Wie daar wil leven heeft beschutting nodig, en warmte van wollige schapen. Ik

wend me af en verberg in gedachten mijn gezicht in de dikke vacht van een lam.

Wat doe je als je je geen raad weet, dan dwaal je rond, hierheen, daarheen. Je bent vogelvrij, je gedachten gaan alle kanten op zoals de wind om je heen alle kanten opwaait. De regen doordrenkt je en spoelt alle kwade dampen van je af tot er niets meer van je over is dan je kale zelf. Dan gaat het erom of je je staande houdt, op jezelf teruggeworpen, geconfronteerd met wie je werkelijk bent. Misschien komt het je bekend voor.

Misschien ook wil je het helemaal niet weten, heb je genoeg aan jezelf.

Misschien zeg je dat je door mijn toedoen al genoeg te lijden had en smijt je deze papieren voor de zoveelste keer in de verste hoek.

BOEKFRAGMENT

Wat zou Aristoteles doen?

In Wat zou Aristoteles doen? maakt Edith Hall duidelijk hoe Aristoteles’ ideeën juist nu kunnen dienen als kompas voor een betrokken en gelukkig leven.

Edith Hall, Wat zou Aristoteles doen?, vertaling: Ruud van de Plassche, Uitgeverij Ten Have, 288 pagina’s (€ 25,00) www.uitgeverijtenhave.nl

Ook al zijn we nog zo tevreden over ons bestaan, er komt altijd wel een moment waarop we het idee hebben dat het beter kan. Een moeilijke ervaring als een scheiding of een ruzie kan ons opzadelen met een vaag schuldgevoel en met de vraag in hoeverre we persoonlijk verantwoordelijk zijn voor andermans ongeluk. De komst van een eerste kind kan ons ethisch hebben wakker geschud, aangezien egoïsme en ouderschap niet goed samengaan.

Of we hebben iemand ontmoet wiens gedrag en inspanningen voor het algemeen welzijn wij willen navolgen om langs die weg een beter mens te worden. Aristoteles’ indeling van deugden en ondeugden biedt een mogelijkheid tot zelfkennis en stelt ons in staat onze beste en slechtste karaktertrekken te ontdekken. Wie die zelfevaluatie vervolgens in daden omzet, zodat de deugden vermeerderen en de ondeugden afnemen, maakt niet alleen de mensen om zich heen gelukkiger maar verhoogt ook het eigen geluk.

Aristoteles’ uitgebreidste adviezen gaan over de goede eigenschappen

die de gelukkige mens bij zichzelf cultiveert – deugden – en de eraan gerelateerde tekortkomingen. Het verband tussen geluk en deze goede eigenschappen is het kernelement van zijn hele ethische visie. Zoals we al eerder hebben opgemerkt, beschouwt hij het als vanzelfsprekend dat mensen onmogelijk gelukkig kunnen worden als het hun aan elementaire deugden ontbreekt: ‘Niemand zal immers een man volmaakt gelukkig noemen als die geen greintje moed bezit en niet kan bogen op enige zelfbeheersing, noch op fatsoen en verstand, maar bang is van de vliegen die om zijn hoofd zoemen, zich niet kan weerhouden van allerlei schandalige handelingen teneinde zijn lust naar eten en drinken te bevredigen, en zijn beste vrienden ruïneert om een paar centen.’

Aristoteles geloofde dat voor menselijk welbevinden rechtvaardigheid, moed en zelfbeheersing nodig waren – het soort ‘deugden’ dat filosofen ertoe heeft gebracht zijn gehele morele systeem te bestempelen als een ‘deugdethiek’. De termen die hij gebruikte voor de ‘goede eigenschappen’ (aretai) en de ‘slechte eigenschappen’ (kakiai) zijn in het Oudgrieks elementaire en alledaagse woorden, die veel minder beladen zijn met morele connotaties dan hun gangbare moderne pendanten ‘deugden’ en ‘ondeug-

den’, waarin ze gewoonlijk worden vertaald.

‘Deugdethiek’ klinkt je wellicht gekunsteld en hoogdravend in de oren, maar het ligt er maar net aan hoe je het opvat. In plaats van te besluiten in alles ‘rechtvaardigheid te betrachten’ kun je jezelf ook voorhouden dat je voortaan iedereen eerlijk zult behandelen en je verplichtingen zult nakomen, zodat je de mensen om je heen, met inbegrip van jezelf, helpt hun potentieel te realiseren. In plaats van ‘moed te betrachten’ kun je ook nagaan waar je allemaal bang voor bent en jezelf erin oefenen om minder angstig te zijn. In plaats van jezelf een strikte zelfbeheersing op te leggen kun je ook proberen uit te vinden wat jouw ‘gulden midden’ is of, anders gezegd, hoe je gepast kunt reageren op sterke emoties, persoonlijke interacties en verlangens (dat is namelijk wat Aristoteles’ ‘zelfbeheersing’ behelst).

De ‘deugden’ of ‘wegen naar geluk’ zijn niet zozeer karaktereigenschappen, als wel gewoonten die in de praktijk kunnen worden aangeleerd.

Door regelmatige beoefening raken ze diep ingesleten zodat ze daadwerkelijk kunnen overkomen als een permanent aspect (hexis) van je karakter.

BOEKENKRANT.COM

JANUARI 2019 PAGINA 18

BOEKFRAGMENT

Normale mensen Normale mensen van Sally Rooney is de opvolger van haar veelgeprezen debuutroman Gesprekken met vrienden en beschrijft de liefdesgeschiedenis van Marianne en Connell. Het is een verhaal over de diepgaande invloed die geliefden op elkaars leven hebben, en het groeiende besef daarvan naarmate de jaren verstrijken.

Januari 2011

Sally Rooney, Normale mensen, vertaling: Gerda Baardman, Uitgeverij Ambo|Anthos, 272 pagina’s (€ 20,99) www.amboanthos.nl

Marianne doet open als Connell aanbelt. Ze heeft haar schooluniform nog aan, maar de trui heeft ze uitgetrokken, dus alleen nog de blouse en de rok, en geen schoenen, alleen een panty.

O, hoi, zegt hij.

Kom binnen.

Ze draait zich om en loopt de gang in. Hij volgt haar en doet de deur achter zich dicht. Een paar treetjes af naar de keuken, waar zijn moeder, Lorraine, net haar rubberhandschoenen uittrekt. Marianne wipt op het aanrecht en pakt een open pot chocoladepasta met een lepeltje erin.

Ik hoor van Marianne dat je vandaag de cijfers voor het oefenexamen hebt gekregen, zegt Lorraine.

Alleen Engels, zegt hij. We krijgen alles apart terug. Zullen we gaan?

Lorraine vouwt de rubberhandschoenen netjes op en legt ze in het gootsteenkastje. Dan begint ze de speldjes uit haar haar te halen. Volgens Connell had ze dat ook best in de auto kunnen doen.

Ik hoor dat je het heel goed hebt gedaan, zegt ze.

De beste van de klas, zegt Marianne.

Oké, zegt Connell. Marianne heeft het ook heel goed gedaan. Zullen we nu?

Lorraine wil haar schort losmaken, maar stopt.

Ik wist niet dat we zo’n haast hadden, zegt ze.

Hij steekt zijn handen in zijn zakken en onderdrukt een geërgerde zucht door hoorbaar in te ademen, zodat het toch als een zucht klinkt.

Ik moet boven nog even de was uit de droger halen, zegt Lorraine. Dan gaan we. Oké?

Hij zegt niets en laat alleen zijn hoofd hangen terwijl Lorraine de keuken uit loopt.

Wil jij ook? vraagt Marianne.

Ze houdt hem de pot chocoladepasta voor. Hij duwt zijn handen nog iets dieper in zijn zakken, alsof hij zijn hele lichaam erin wil proppen.

Nee, dank je, zegt hij.

Heb je je cijfers voor Frans vandaag gekregen?

Gisteren.

Hij leunt met zijn rug tegen de ijskast en kijkt toe terwijl zij het lepeltje aflikt. Op school doen ze

alsof ze elkaar niet kennen. Iedereen weet wel dat Marianne in dat grote witte huis met die oprijlaan woont en ook dat Connells moeder schoonmaakster is, maar niemand ziet het verband.

Ik heb een tien, zegt hij. Wat had jij voor Duits?

Een tien, zegt ze. Zit je nu op te scheppen?

Jij gaat de hoogste score halen, hè?

Ze haalt haar schouders op. Jij waarschijnlijk ook, zegt ze.

Jij bent slimmer dan ik.

Maak je niet druk. Ik ben slimmer dan iedereen.

Marianne grijnst. Ze doet geen enkele poging om haar minachting voor de anderen op school te verbergen.

Ze heeft geen vrienden en zit in de lunchpauze in haar eentje romans te lezen. Veel mensen haten haar echt.

Haar vader is overleden toen ze dertien was en Connell heeft gehoord dat ze nu een geestesziekte heeft of zoiets. Ze is inderdaad de slimste van de hele school. Hij vindt het doodeng om alleen met haar te zijn, maar hij betrapt zich er ook op dat hij fantaseert over dingen die hij zou kunnen zeggen om indruk op haar te maken.

Met Engels ben je niet de beste van de klas, merkt hij op.

Ze likt onbekommerd haar tanden af.

Misschien moet je me maar bijles geven, Connell, zegt ze.

Hij voelt zijn oren warm worden.

BOEKFRAGMENT

De vorm van Ierland De vorm van Ierland is een roman over een vrouw op zoek naar haar eigen seksualiteit.

Truus Rozemond De vorm van Ierland roman . magonia

Truus Rozemond, De vorm van Ierland, Uitgeverij Magonia, 240 pagina’s (€ 19,95) Verschijnt op 12 februari 2019. www.magonia.nl

‘Kijk niet zo chagrijnig, zo kom je nooit aan de man,’ zei haar moeder meer dan eens zonder te vragen wat haar somberende dochter bezighield.

‘Ik wil ook geen man,’ gromde ze dan om van het gezeur af te zijn. Tot haar verwondering kon ze haar jongere zussen daarmee aan het huilen krijgen. Waren ze bezorgd om haar?

Alleen omdat ze niet wilde trouwen? Of wilden ze niet dat ze verzet pleegde, haar moeders positie ondermijnde met haar weigering om hetzelfde pad te volgen, vermoedden ze dat dat haar moeder weer in een depressie zou storten waar ze allemaal last van zouden hebben?

Als oudste had ze een zoon moeten zijn maar haar vader had slechts dochters voortgebracht terwijl zijn halfbroer de felbegeerde stamhouder leverde. Anna moest in bomen klimmen, aan conditietraining doen, martial arts beoefenen, schaken. Zij moest haar vaders dromen waarmaken, de opleiding volgen die hij had willen doen, strijden voor de idealen die hem zijn loopbaan hadden gekost, de vrouw worden die zijn echtgenote was voor hij met haar trouwde, onafhankelijk, slim, elegant en met veel bravoure. Haar

moeder had hij getemd, zijn dochter moest ontembaar zijn. Geen partner zou in zijn ogen goed genoeg zijn voor haar. Hij verachtte Leon.

Haar moeder was verheugd toen ze met Leon aan kwam zetten. Zo zuinig als ze was, gaf ze ineens royaal geld aan kleding en kapper uit voor Anna. Eindelijk een vriendje voor haar cynische dochter die zich aan vrouwelijkheid niets gelegen liet liggen. Eindelijk iemand aan wie ze zich zou onderwerpen. Ze zou leren haar intellect, haar sarcasme, haar spot te temperen om hem niet te verliezen, zoals ze dat zelf had gedaan. Eindelijk zou Anna haar moeder begrijpen.

Op school waren Anna en Leon twee eenzame zielen die elkaar in hun schutterige isolement op een klassenavond ontdekt hadden. Na weken praten in elkaars gezelschap hadden hun handen elkaar in de bioscoop ontmoet, vastgepakt en niet direct weer losgelaten. De rest zou nog jaren duren. Leon werd haar pantser tegen de wereld. Dat ze van een man was voorzien gaf onnoemelijke rust. Zo langzaam ontwikkelde zich hun vriendschap dat de permafrost in hun lichamen uiteindelijk ontdooide. Er ontstonden andere mogelijkheden, nieuw leven en tenslotte zelfs een vorm van lust.

Leon leerde makkelijk terwijl zij moest zwoegen om over te gaan en haar eindexamen te halen. Bij

haar ruime voldoende voor natuurkunde suggereerde haar docent dat haar vriendje haar wel zou hebben geholpen maar dat was niet wat ze samen deden. Met Leon ging ze naar cabaretvoorstellingen en naar jazzconcerten. Zelf speelde hij verdienstelijk gitaar, schreef liedjes en componeerde er muziek bij. Anna bewonderde hem om zijn durf en zijn spotlust, ze moedigde hem aan een eigen cabaretgroep op te zetten.

Pas toen ze een kamer in een studentenhuis bewoonde, opperde ze dat ze nu wel eens wilde weten hoe het zou zijn om zijn penis in haar te voelen.

Tot dan hadden ze ‘droog geneukt’ zoals zij het noemde waarbij ze vreeën met of zonder kleren aan tot Leon een zaadlozing kreeg. Daarna lagen ze een tijd innig verstrengeld tot haar geilheid langzaam wegebde.

BOEKENKRANT.COM

JANUARI 2019 PAGINA 19

BOEKFRAGMENT

Tussen twee werelden Een hartverwarmende Italiaanse roman over vaders en zoons, het buitenleven, het op jezelf teruggeworpen worden en zien wat er belangrijk is in het leven. Na de dood van zijn vrouw besluit de vijftigjarige Leo de zorg voor de jongen Martino, die al even zwijgzaam en mysterieus is als hijzelf, op zich te nemen.

Franco Faggiani, Tussen twee werelden, vertaling: Saskia Peterzon-Kotte, Uitgeverij Signatuur, 208 pagina’s (€ 19,99) www.uitgeverijsignatuur.nl

Martino en ik gingen ’s avonds steeds vaker de deur uit. We dwaalden urenlang langs paden en weiden, ook als het bemoedigende licht van de maan er niet was. Op den duur raakten we eraan gewend in het donker te zien, dus onze voorhoofdslampen gingen alleen aan als het bos echt ondoordringbaar werd en we het risico liepen dat we in een kuil stapten of achter een boomwortel bleven haken, of dat we over roestig prikkeldraad of rotte balken vol spijkers zouden struikelen als we langs stapelmuurtjes liepen die bedekt waren met kreupelhout en die vroeger moestuinen en hennepveldjes omheinden, of langs de aangevreten muren van ingestorte berghutten die hier en daar langs de kant van steile weggetjes stonden die niet meer in gebruik waren. Het licht van de voorhoofdslampen verhoogde de betovering en het mysterie van die

bouwvallen alleen maar, doordat het doordrong in de diepst verborgen hoekjes en de schaduwen versterkte.

We gingen met geruisloze pas, alsof we niets wilden verstoren, op onderzoek uit in de kale, door rook zwartgeblakerde kamertjes, de stallen waarvan de vloer nog bedekt was met uitgedroogde mest en bladeren en de piepkleine ondergrondse bergruimtes. We raadden wie er op die plekken gewoond kon hebben, maakten ons een voorstelling van het dagelijks leven in zo’n gehucht, de aangestoken open haarden in de winters waar geen eind aan kwam, de verhalen die werden overgeleverd. We hoorden bijna het onderdrukte gelach van de kinderen, en het gezucht en gesteun vanwege het ellendige leven dat nooit beter leek te worden, maar waar te vroeg een eind aan kwam door verwaarlozing of de dood. Op deze plekken lukte het bijna nooit om echt oud te worden. Maar aan de rand van de open plekken leerden we samen te leven met de schaduwen van hun rijk, het terrein te voelen, en de hindernissen, de verzakkingen en vluchtige omtrekken van de dieren te onderscheiden. We wilden, net als zij, ’s nachts leven, in de stilte reizen en de dag doorbrengen in onze schuilplaats, waar we alleen in geval van nood of gevaar snel uit weg konden.

Die uren van nachtelijke wandelingen waren bij Martino favoriet. Geen

vragen, geen enkel woord, alleen wijd open ogen, kleine gebaren en afgemeten passen om geen geluid te maken; aanvankelijk houterig maar daarna steeds vloeiender en natuurlijker, tot we deel uitmaakten van dat moment en die omgeving. Zoals de dunne takken van de heester, die trillen in de zachte wind, een berg sneeuw die vloeibaar en transparant wordt en in de aarde verdwijnt, een jagende vleermuis die zachtjes voorbijschiet tussen de bomen. Onze zelfverzekerde nachtelijke wandelingen, zo heel anders dan die in Milaan, waar we op sommige avonden rusteloos in de mist huiswaarts gingen, werden door Martino beschouwd als ‘het onderhoud van de zintuigen’.

BOEKFRAGMENT

Zoeklicht op het gazon In zijn nieuwe roman onderzoekt Auke Hulst de mysterieuze verdwijning van vicepresident Richard Nixon in 1960. Het resultaat is een psychologisch portret van een van de meest controversiële politieke figuren van de twintigste eeuw.

Auke Hulst, Zoeklicht op het gazon, Uitgeverij Ambo|Anthos, 176 pagina’s (€ 20,00) www.amboanthos.nl

Op de brievenbus voor het Spaanskoloniale huis stond nog steeds de naam van de betreurde heer des huizes: F.A. Nixon. Het rode kunststof vlaggetje aan de bus wees omhoog – er zat een postbestelling in die ze uit beleefdheid vast meenamen. Het witte huis was omringd door cipressen, sinaasappelbomen en oleander, en onlangs was het op zijn kosten opnieuw in de verf gezet – voor de ramen hingen verse horren, en volgens de factuur was in de keuken een telefoonextensie geïnstalleerd, het nieuwste van het nieuwste. Hij vroeg DiBetta in de auto te wachten. De anderen kwamen mee, dan hoefde hij niet zelf het hele gesprek te voeren.

Hannah deed open in een brokaten jurk, een te zware stof voor dit klimaat – direct voelde hij hoe zijn ingewanden in een knoop werden gelegd. Ze droeg haar korte haar in grijze krullen, haar wenkbrauwen waren dik en donker, rond de losse huid van haar hals hing een ketting

met schakels van imitatie-edelstenen. Ze kneep haar smalle oogjes samen achter een te ernstige bril die rustte op een neus zoals hij die zelf dagelijks in de spiegel zag.

‘Ah, daar zijt ge. Ik heb de thee al klaar.’ Ze schudde zijn uit ongemak uitgestoken hand – die van haar voelde aan als met leer bespannen takken. ‘Ik had de dames van de club al gezegd: mijn zoon Dick is nooit te druk voor z’n moeder.’ Ze wierp een blik op de wandklok in het halletje.

Knikte. Nu groette ze ook Sherwood en Hughes. ‘Mr. Hughes. Mr. Sherwood. Goed u weer te zien.’ Keek toen naar de auto, die op de stoffige oprit stond. ‘Blieft uw vriend geen kopje thee?’

‘Dat is een agent in burger, Mrs. Nixon,’ zei Sherwood.

‘Geen vriend.’

‘Ik ken John al jaren,’ mompelde hij.

‘Mr. Sherwood bedoelt er niks kwaads mee, Dick.’ En tot de anderen: ‘Zijn vader kon erg opvliegend zijn.’

‘Mr. Vice President is de rust zelve, mevrouw.’

Ze wilde iets zeggen, bedacht zich.

Zei: ‘Hij is geen spat veranderd. Al volwassen toen hij vijf was. Een schaalmodel van de man.’

Hij wist niet hoe daarop te reageren.

Hughes overhandigde de brieven, en Hannah zei, met een zijdelingse blik op hem gericht: ‘Hoe hoffelijk. Ge wilt niet weten, Dick, hoeveel post ik

krijg. Steun uit alle hoeken. De ziel van het land staat op het spel. Ge moet het zo maar even lezen.’

Ze ging hun voor het donkere huis in. Ze was kleiner dan hij, maar zo voelde het niet – dat ze klein léék moest wel zijn omdat ze altijd van een afstand bezien werd. Daar ging ze: de enige waarlijk smetteloze mens die hij kende, nooit een vloek, nooit een ijdele gedachte, een met God. Wat een teleurstelling moest hij zijn… Nooit zou ze begrijpen hoe het was om met de laarzen in de bloedrode modder van de geopolitiek te staan, modder die hele volksstammen had verorberd, bij de Somme, op Iwo Jima en elders, op kleinere schaal en in overdrachtelijke zin. Politiek is een spel voor ruw, doortastend en wereldwijs volk, moeder, niet voor dienaren Gods en niet voor lafhartige ambtenaren die zich onder het bureau verstoppen, jammerend in juristentaal. Wat zal er van uw trots resten als u mijn ambities kende, mijn bereidheid af te dalen in het riool? Als u de lijken kon tellen van vergane campagnes?

‘De schilders hebben goed werk geleverd,’ zei hij. Het viel hem op hoe gezwollen haar enkels waren.

BOEKENKRANT.COM

JANUARI 2019 PAGINA 20

BOEKFRAGMENT

Half Face Juliette hoopt de nare herinneringen aan een overval op de Valenburgse Bank achter zich te laten door te getuigen tegen de Ierse crimineel Half Face, die tijdens de overval zoveel mensen heeft vermoord. De vraag is of hij echt is bezeten door een demon, zoals hij zelf zegt, of dat hij wordt belaagd door zijn eigen geest.

Mara Li, Half Face, Dutch Venture Publishing, 250 pagina’s (€ 15,00) www.dutchventurepublishing.nl

Hij heeft donkere tatoeages die bijna elke zichtbare centimeter van zijn lichaam bedekken. Ook zijn gezicht, waar de inkt een verontrustend masker vormt: de ene helft is zwart als teer, de andere wit als een halve maan. Dat wit wordt enkel doorbroken door de dikke zwarte lijnen die van zijn neusbrug naar zijn slaap kronkelen. Juist die duisternis laat zijn ogen schrikbarend fel oplichten.

Ik kijk van de foto weg, geen zin om die blik onder ogen te komen. Het idee dat ik hem over enkele minuten in het echt moet zien maakt mijn handen klam van het zweet. Op dit moment is Harry Derksen nog in de rechtszaal om te getuigen. Hij zal het wel redden; Harry is een brede, sterke man. Ik zag vanochtend een hoop woede in zijn ogen, toen we ons meldden bij de portier. Een hoop woede, maar geen angst.

Ik weet niet zeker of ík het wel ga redden. Terwijl de dag van de zitting dichterbij kroop, vulden mijn nachten zich met beklemmende angstdromen. Nu ik hier eindelijk ben, wilde ik dat ik er nooit mee had ingestemd.

De kamer waarin ik wacht is klein en niet echt aangenaam. Ik zit op één van de twee aanwezige stoelen en vlecht mijn vingers samen op het tafelblad. Naast me staat een kop koude thee. Ik heb er nauwelijks van gedronken. De andere stoel wordt bezet door een zwijgende bode.

Ik heb een hekel aan deze kamer. Ik haat de stilte.

Van ergens verderop in de gang komt het zachte geluid van een deur die open en dichtgaat. Verwachtingsvol kijk ik op, maar de bode schudt haar hoofd.

‘Je bent om drie uur aan de beurt, eerder wordt het niet. Wil je nog meer thee?’ voegt ze er veel vriendelijker aan toe, alsof ze zich ineens herinnert dat ik niet degene ben die vandaag veroordeeld wordt. Ik ben slechts één van de weinige bofkonten die de overval op de Valenburgse Bank heeft overleefd, toen de misdadiger genaamd ‘Half Face’ besloot daar zijn geluk te beproeven. De stilte en de lege kamer zijn er alleen om een eerlijk proces te garanderen – dat is tenminste wat ze me verteld hebben. Ze willen niet dat hun getuigen van buitenaf worden beïnvloed.

Ik zie niet in waarom dat er nog toe doet. Half Face werd ingerekend toen het bloed van zijn slachtoffers nog warm aan zijn handen kleefde.

‘Nee, bedankt,’ mompel ik. Ik schuif ongemakkelijk in mijn stoel heen en weer. Mijn kleren plakken tegen mijn rug. Ik draag een knielange rok en een blouse met lange mouwen, de netste combinatie die ik kon maken terwijl de temperatuur buiten bijna tropisch is. Zelfs in deze kamer, weggestopt tussen kille hallen en marmeren pilaren, lijkt het alsof de zwaartekracht door de hitte nog zwaarder wordt.

Ik werp een blik op mijn horloge.

Nog een kwartier te gaan. Dat voelt te snel en te langzaam tegelijk. In mijn gedachten loop ik de woorden na die ik geoefend heb. Wat als ik alles vergeet? Wat als ik een blackout krijg, of moet huilen? Ik wil niet huilen als hij me kan zien. Nee, dat mag niet gebeuren.

BOEKFRAGMENT

Emma wil leven Emma is twaalf jaar als ze gediagnosticeerd wordt met anorexia. Jarenlang streed ze tegen deze verschrikkelijke eetstoornis, tot ze het absolute dieptepunt bereikte. In april 2016 overleed Emma, achttien jaar jong.

Josha Zwaan, Emma wil leven. Een waargebeurd verhaal over de strijd tegen anorexia, Uitgeverij Ten Have, 256 pagina’s (€ 20,00) www.uitgeverijtenhave.nl

Mariese (moeder van Emma): Emma is opgenomen in een ander ziekenhuis dan drie jaar geleden.

In het amc was geen plaats. Met een gevoel van déjà vu zit ik naast haar bed. Verdrietig maar vooral verbijsterd. Hoe kon dit gebeuren?

Ik kan geen enkele reden bedenken waarom Emma in een paar maanden weer zo achteruitgegaan is.

Het ging allemaal zo goed. Hoe kan het toch dat ze weer ging twijfelen over haar uiterlijk, haar kleding, haar prestaties? Afgelopen zomer stopte ze met hockeyen omdat ze het niet gezellig vond in haar team.

Er was veel onderling gedoe tussen die meiden, Emma trok zich dat aan. Tennissen leek haar een veel leukere sport, zei ze. Hadden we die stap moeten blokkeren? Wij vonden dat ze gewoon een sport moest gaan beoefenen waar ze lol in had, niet voor de prestatie. Maar in hockey was ze echt goed, dat gaf haar zelfvertrouwen. Is ze door het tennissen weer aan zichzelf gaan twijfelen? We waren waarschijnlijk

gewoon naïef toen we dachten dat ze genezen was. We hadden moeten luisteren naar ons gevoel dat we nog niet tot de kern van haar probleem doorgedrongen waren.

En de artsen dan, denk ik opstandig.

Toen we in februari onze zorgen uitspraken was ze nog niet afgevallen.

Een paar weken later wel. Dokter Van Bellegem sprak Emma ernstig toe. ‘Je valt weer af, Emma. Houd je je wel aan de hoeveelheden die we afgesproken hebben? Als je zo doorgaat moeten we je weer opnemen.

Dat is toch niet wat je wilt?’

Emma ontkende dat ze minder at.

En ook dat ze afviel, ook al zagen wij dat allemaal. ‘Kijk toch wat een bolle kop ik heb,’ bleef ze zeggen. Het monster at weer hapje voor hapje van de rationele Emma weg. Haar zelfbeeld was weer aan het veranderen naar een lachspiegelbeeld, verwrongen, niet kloppend, maar voor haar waar.

De waarschuwingen van de kinderarts hielpen niet. Onze pogingen om haar te laten eten ook niet. Ik zag hoe ze vermagerde maar ze ontkende in alle toonaarden. En opeens gebeurde waar ik zo bang voor was: ze stopte weer helemaal met eten.

En nu ligt ze hier. Boos en onbenaderbaar. Als ik naar haar kijk zinkt de moed me in de schoenen. Emma werkt nergens aan mee. Ze is brutaal en dwars tegen de diëtiste. Ze is superkritisch over elke arts die

aan haar bed komt. En soms heeft ze nog gelijk ook. Hoe kan het dat sommige diëtisten en verpleegkundigen nauwelijks iets lijken te weten over anorexia? Er worden niet-helpende dingen gezegd tegen Emma: Als je nou gewoon weer gaat eten, dan voel je je snel weer beter.

Weten ze niet dat de stem van de anorexia alles overschreeuwt? Dat de lieve en echte Emma ondergesneeuwd raakt door de dwang om te hongeren? Als het zo simpel op te lossen was lag ze hier toch niet?

De herinnering aan drie jaar geleden dringt zich aan mij op. Gaan we nu weer zo’n periode van wanhoop in?

En als uiteindelijk de therapie van toen niet hielp, wat moeten we dan nu doen om haar te helpen?

BOEKENKRANT.COM

JANUARI 2019 PAGINA 21

BOEKFRAGMENT

Een warme vriendschap Het is winter. Sneeuwman bibbert van de kou. Als Eekhoorn naar Sneeuwman toegaat, ontstaat er een bijzondere vriendschap. Zullen ze voor altijd vriendjes blijven?

Ellen DeLange, Een warme vriendschap, illustraties: Jacqueline Molnár, Uitgeverij Clavis, 32 pagina’s (€ 14,95) www.clavisbooks.com

Er staat een sneeuwman, helemaal alleen.

Hij bibbert van de kou.

Eekhoorn springt van tak nar tak naar hem toe.

Sneeuwman kijkt omhoog en fluistert: ‘Help me, alsjeblieft … Ik heb het zooo koud.’

Eekhoorn schrikt en rent snel terug de boom in.

Sneeuwman snikt zachtjes om hulp, Maar er niemand in de buurt die hem kan horen …

BOEKFRAGMENT

Klaas kan alles. Jij ook?

Marleen Hoebe en Yannick Fritschy, Klaas kan alles. Jij ook?, Uitgeverij BILLY BONES, 108 pagina’s (€ 15,99) www.billybones.nl

In Klaas kan alles probeert Klaas, net als in de populaire NPO3 tv-serie, de gekste beroepen uit. Hij gaat de meest onmogelijke missies aan en probeert een expert te verslaan op zijn eigen vakgebied. Dit met behulp van allemaal toffe gadgets. Kan Klaas écht alles? Dat en nog veel meer lees je in dit boek.

TRECHTER Een tornado is een wervelwind.

Deze wind beweegt niet zoals normaal van west naar oost, of van noord naar zuid. In plaats daarvan draait de wind rondjes, terwijl die van beneden naar boven gaat.

Daardoor ziet een tornado eruit als een trechter. Als je hem kunt zien, tenminste, want normaal is wind onzichtbaar. Maar doordat een tornado vaak waterdruppels meesleurt, kun je hem meestal toch zien. En dat ziet er spectaculair uit!

Tornado’s ontstaan op plekken waar warme en koude lucht samenkomt.

Dan ontstaan er zware onweersbuien waarin tornado’s zich kunnen vormen. Je ziet tornado’s vooral in het midden van Amerika, waar warme lucht uit Mexico samenkomt met koude lucht vanuit de Rocky Mountains. In Nederland heb je ook weleens wervelwinden, maar die zijn een stuk zwakker dan de Amerikaanse tornado’s. Daarom noemen we dat geen tornado’s, maar windhozen. Om de kracht van een tornado te voelen, moet je dus naar Amerika. Of zoals Klaas naar een windtunnel. Daar kunnen onderzoekers heel harde windkracht nabootsen. Maar dat is natuurlijk niet het échte werk!

TORNADOJAGEN Een storm of een orkaan kan uren of zelfs dagen duren. Bovendien raast die meestal over het hele land. Of je nu wilt of niet, je krijgt er vanzelf mee te maken. Bij een tornado is dat anders. Die is enkele tientallen meters of hooguit een paar kilometer groot. Vaak is hij na vijf of tien minuten alweer verdwenen. Als je er dus één in het echt wilt zien, moet je er heel snel bij zijn.

Dat is precies wat tornadojagers proberen te doen. Dat zijn mensen die zo dicht mogelijk bij een tornado in de buurt willen komen. Soms zijn dat wetenschappers die meer over tornado’s willen leren. Maar de meeste tornadojagers doen het als hobby.

Ze rijden dagenlang met de auto door Tornado Alley: een gebied in Amerika waar veel tornado’s voorkomen. Ondertussen houden ze de weerberichten goed in de gaten.

Als ergens zware onweersbuien en draaiende winden gemeten zijn, kan daar weleens een tornado ontstaan.

Tornadojagers rijden daar dan snel naartoe. Spannend!

BOEKENKRANT.COM

JANUARI 2019 PAGINA 22

NON-FICTIE BOEKENKRANT TIPT HET GEDROOMDE NOORDEN Alwin de Kluyver volgt in dit eigenzinnige mengsel van reisverslag, atlas en tragikomische geschiedschrijving, verhalen van gelukszoekers, ontdekkingsreizigers, wetenschappers en charlatans. Allemaal verlangden ze naar het hoge Noorden en veranderden ze de manier waarop wij naar deze landen aan de bovenkant van de wereld zijn gaan kijken.

Alwin de Kluyver, Het gedroomde Noorden. Een atlas, Uitgeverij Spectrum, 288 pagina’s (€ 19,99)

SUMAK Dit kookboek bevat ruim tachtig recepten uit de traditionele en moderne Syrische keuken. Auteur Anas Atassi is zelf geboren in Homs en heeft met zijn boek een duidelijk doel voor ogen: ‘Met dit boek hoop ik een brug te slaan tussen de Syrische Anas Atassi, Sumak. Recepcultuur en de wereld, ten en verhalen uit Syrië, Uitmet eten als gemene geverij Nijgh & Van Ditmar, 264 pagina’s (€ 34,99) deler. Maar nog meer hoop ik dat Sumak een positief beeld geeft van mijn land, ondanks alle ongelukkige gebeurtenissen die nu plaatshebben in Syrië.’

FRAME IT & SAVE IT! Met dit doeboek word je eindelijk verleid om al je foto’s van je telefoon te halen. Misschien post je de allerleukste wel Frame it & save it! Fotojourop social media zoals nal voor de mooiste herinneInstagram, maar met de ringen, Kosmos Uitgevers, rest van je kiekjes wordt 144 pagina’s (€ 15,00) vaak niets gedaan. Dit boek helpt je in tekst en beeld met het maken van je offline fotoalbum.

Dit is dus het ideale cadeau voor iedereen die zegt ooit nog iets met zijn foto’s te gaan doen, maar er vervolgens nooit aan toekomt.

HET ZOUTPAD Raynor Winn en haar man Moth zijn al meer dan dertig jaar samen, als ze binnen een paar dagen alles kwijtraken: ze verliezen hun huis door een speculatieschandaal en ze krijgen te horen dat Moth een ernstige ziekte heeft.

Ze hebben niets meer over en nog maar weinig tijd. Met de moed Raynor Winn, Het zoutder wanhoop nemen ze pad. Over oude wegen naar een nieuw begin, Uitgeverij een impulsief besluit: Balans, 320 pagina’s (€ 22,99) ze gaan de eeuwenoude South West Coastal Path lopen, weg van alles en iedereen.

RECENSIE

Niets dan witte duisternis

In 2015 vertrok Henry Worsley opnieuw naar Antarctica, het continent dat hem al eerder voor zware beproevingen had gesteld, maar waarvoor zijn bewondering eindeloos leek. Hij wilde het volledig oversteken door van de ene kant naar de andere kant te lopen. Journalist en schrijver David Grann blikt in De witte duisternis terug op deze levensgevaarlijke tocht.

Door Katy Hurkmans Ruim een eeuw geleden trokken onverschrokken ontdekkingsreizigers naar de uiteinden van de wereld om terug te komen met rapporten over nieuwe en soms onherbergzame gebieden. Al is de tijd van de heroïsche exploratiereizen voorbij, er zijn nog steeds enkelingen die zich in deze vrijwel ontoegankelijke gebieden wagen.

De fascinatie van Worsley begon toen hij in zijn tienerjaren een exemplaar van The Heart of the Antartic in handen kreeg, het verslag van Ernest Shackletons tot mislukken gedoemde poging om tussen 1907

van de man als militair, vader en echtgenoot.

Met een beschrijving van een eenzame man op een immense ijsvlakte begint het boek. Overal waar hij kijkt, ziet hij wit en blauw ijs, tongen gletsjerijs en ijswiggen. Nergens is een levend wezen te zien. Met dit treffende beeld wordt je in één ruk het relaas in getrokken, want meer heeft Grann niet nodig om sfeer te scheppen en de nieuwsgierigheid te prikkelen. Het boek leest dan ook eerder als een avonturenroman dan een biografie.

Auteur David Grann sprak met het De witte duisternis is indringend gezin van Worsley, expeditieleden, geschreven en het geheel wordt nog legerofficieren en vrienden om een versterkt door de prachtige foto’s die goed beeld van deze avontuurlijke erin zijn opgenomen. Die zijn voorpersoon te kunnen schetsen. Hij namelijk afkomstig van de familie verweeft zijn leven met de expedivan Worsley en andere tie van Shackleton en expeditieleden. Deze benadrukt het natuurbeelden geven een lijke leiderschap van inkijk in zijn privélede twintigste-eeuwse ven, maar ook in het avonturier, waar Wornatuurgeweld waarin sley zich aan spiegelde. hij zich begaf. Terwijl Zowel de eerste expede vraag zich opdringt ditie als de levensgewaarom Grann dit vervaarlijke tocht uit 2015 haal vertelt en niet de worden bijzonder goed man zelf, zit er weinig ingekaderd. Uit alles anders op dan inschewat Grann schrijft, pen voor de reis en blijkt hoe de liefde David Grann, De witte duiskijken waar die toe zal voor Antarctica door de ternis. Een eenzame reis over leiden. aderen van de officier Antarctica, vertaling: Pon Ruistroomde en tegelijkerter, Uitgeverij Volt, 160 pagitijd schetst hij een beeld na’s (€ 20,00) en 1909 de Zuidpool te bereiken.

Hoewel Worsley in navolging van zijn vader het leger in ging, bleef Shackleton hem fascineren en lonkte het avontuur. Toen vervolgens bleek dat zijn grootvader bij de expeditie van zijn grote voorbeeld betrokken was, ondernam hij in 2008 met twee andere nazaten van expeditieleden een eerste tocht naar Antarctica. Ook daarna bleef het continent een ongelooflijke aantrekkingskracht op hem uitoefenen.

RECENSIE

Aanklacht tegen onderdrukking

Met Daar komen de helmen vraagt de Rotterdamse kunstenaar M’hamed Abttoy aandacht voor de onderdrukking van de bewoners van de Rif in Marokko. Hij doet dit in de vorm van wrede en surrealistische politieke spotprenten.

de iqabbaren, wat letterlijk helmen betekent. Met de titel van deze bundel verwijst de kunstenaar naar deze gebeurtenis. Hij legt ook een verband met de huidige tijd, bijvoorbeeld met de Hirak-demonstraties, waarbij mensen protesteerden voor betere werkgelegenheid, zorg, educatie en minder corruptie in de regio en de grootschalige aanwezigheid van veiligheidsdiensten in de Rif. In zijn politieke cartoons klaagt Door Hans Pols Abttoy de Marokkaanse overheid aan, maar hij richt zijn pijlen ook op M’hamed Abttoy werd Spanje en Frankrijk, die doen alsof geboren in Al Hoceima er niets aan de hand is in de Marokin Marokko en stukaanse streek. Over de spotprenten deerde aan de kunstin dit boek zegt hij zelf in het inleiacademies van Fez en dende interview: ‘de helmen staan Aix-en-Provence. Sinds voor ons Riffijnen symbool voor de 1991 woont en werkt hij in Nederland, waar hij zich vooral moorden en wreedheden. Ik wilde ze een wat surrealistisch uiterlijk richt op het maken van politieke geven, zoals dat van buitenaardse spotprenten. Daar komen de helden wezens in films: monis zijn derde bundel. sters die ergens vanEerder verschenen Cardaan naar de aarde zijn toons van een Berber gestuurd om de mens(2008) en De as van het heid te temmen.’ kwaad (2011).

Ondanks, of misschien Abttoys afkomst speelt wel dankzij, dat sureen belangrijke rol in realistische karakter zijn werk en dit komt bestaat de bundel uit ook terug in deze tekeharde tekeningen. In ningen, waarin hij hun wreedheid doen ze het verleden en het denken aan het werk heden verweeft. In de van de Nederlander Rif vond in 1958-1959 Willem en de tekeeen opstand plaats die M’hamed Abttoy, Daar komen ningen in het Franse werd neergeslagen door de helmen, Uitgeverij Jurgen satirische tijdschrift Marokkaanse soldaten, Maas, 96 pagina’s (€ 17,95)

Ondanks, of misschien wel dankzij, dat surrealistische karakter bestaat de bundel uit harde tekeningen.

Harakiri. Een deel van de tekeningen is tekstloos, anderen hebben tekst in het Engels, Frans of Arabisch. Ze zijn niet altijd meteen te begrijpen en daarom zijn ze in een aantal gevallen voorzien van een toelichtende tekst.

Behalve de cartoons zijn in Daar komen de helmen ook een aantal schilderijen van Abttoy gereproduceerd, werken die hij maakte met wijn en koffie. In het voorwoord legt hij uit waarom hij die bijzondere verfsoort gebruikt. De koffie verwijst naar Afrika en de wijn naar het lijden van Christus. In zijn schilderijen behandelt Abttoy dezelfde thematiek als in de cartoons, maar minder expliciet en daardoor beter te begrijpen en universeler. Bij mij maakten ze in ieder geval meer los dan de cartoons.

BOEKENKRANT.COM

JANUARI 2019 PAGINA 23

ARTIKEL

Jeroen Giltaij, Titus. Zoon van Rembrandt, Uitgeverij Wbooks, 136 pagina’s (€ 24,95)

Jörg Kastner, Het blauw van Rembrandt, vertaling: Peter de Rijk, Karakter Uitgevers, 380 pagina’s (€ 15,00)

Ceciel de Bie, Reinoud Leenen en Georgien Overwater, De Nachtwacht van Rembrandt van Rijn, Uitgeverij Big Balloon, 32 pagina’s (€ 17,50)

Matthias Rozemond, Het spel van licht en donker, Uitgeverij Luitingh-Sijthoff, 368 pagina’s (€ 19,99)

Hollandse meester

In 2019 is het precies driehonderdvijftig jaar geleden dat Rembrandt overleed.

Met verschillende evenementen en tentoonstellingen wordt het leven en werk van de schilder gevierd in dit zogenaamde Rembrandtjaar. Wij trappen af met enkele recent verschenen boeken over de Hollandse meester.

TITUS Het is een vreemde gewaarwording: je kijkt naar het portret van een jongeman die bijna vierhonderd jaar geleden leefde en je hebt het gevoel hem te herkennen. Als je een beetje bekend bent met de zelfportretten van Rembrandt, zal het je wellicht ook zo vergaan bij het zien van het omslag van Titus van kunsthistoricus Jeroen Giltaij. De afgebeelde jongeman deelt duidelijk de gelaatstrekken van de beroemde schilder: dat móet wel zijn zoon zijn. Zo is er nog een handjevol schilderijen van Rembrandt waarvan in de loop van de tijd is gedacht dat ze Titus voorstellen. Maar hoe weten we dat eigenlijk?

Dat is de vraag die Giltaij zich in dit kunsthistorische boek stelt. Allereerst reconstrueert hij op methodische wijze het leven van Titus van Rijn (1641-1668). Als enige zoon van de schilder moeten zij een hechte band hebben gehad: dat blijkt in ieder geval uit de schilderijen die Rembrandt van hem maakte, betoogt Giltaij. In het boek bespreekt hij veertien (zogenoemde) portretten van Titus, van zevenjarig jongetje tot vlak voor zijn dood. Die zijn zó levendig en intiem, dat je hem haast voor je ogen ziet opgroeien.

Ook bijzonder om te zien zijn de foto’s van de handgeschreven inventaris van Magdalena van Loo, Titus’ vrouw, waarin een aantal van Rembrandts schilderijen worden genoemd. Voor de lezers die met name geïnteresseerd zijn in de kunstwerken, zijn er bij elk hoofdstuk handige samenvattingen opgenomen. Als een detective vergelijkt Giltaij de portretten met elkaar, om voor elk kunstwerk tot een conclusie te komen: is dit werkelijk Rembrandts zoon?

HET BLAUW VAN REMBRANDT Deze thriller van Jörg Kastner speelt zich af in de zeventiende eeuw, tijdens het leven van de beroemde kunstenaar. De hoofdpersoon is echter niet Rembrandt zelf, maar Cornelis, een bewonderaar van zijn werken en oud-leerling van de schilder.

Omdat Cornelis niet rond kan komen als kunstenaar werkt hij als bewaker in het Rasphuis, een gevangenis in Amsterdam.

In korte tijd vinden er in de stad een aantal brute moorden plaats in de aanwezigheid van een blauw schilderij. Dit doek is in de stijl van Rembrandt geschilderd, maar Cornelis gelooft niet dat het van de hand van de meesterschilder is. Uit ervaring weet hij dat Rembrandt voor zijn doeken een andere kleur blauw gebruikt. Hij besluit zich weer aan te melden als zijn leerling en op zoek te gaan naar de maker van dit blauwe kunstwerk.

De kaart van Amsterdam, voor in het boek, helpt je om niet de draad kwijt te raken tijdens dit snelle verhaal met vele verschillende personages.

Het blauw van Rembrandt is een mengeling van feiten en fictie en neemt je mee naar de duistere kant van de beroemde schilder zelf. Het boek zal niet voor iedereen geschikt zijn door de vele gruwelijkheden die in detail worden beschreven. Toch zijn het juist deze gedetailleerde beschrijvingen die ervoor zorgen dat je mee wordt genomen naar het Amsterdam van toen en de schimmige wereld van Rembrandt en Cornelis.

DE NACHTWACHT VAN REMBRANDT VAN RIJN De Mona Lisa en De Nachtwacht zijn allebei beroemde schilderijen, maar waarom is het eerste klein en is het bekende werk van Rembrandt juist heel groot? En hoe zorgde de schilder voor de bijzondere lichtinval in zijn schilderijen, want in de zeventiende eeuw was er toch nog geen elektrisch licht? Het kinderboek De Nachtwacht van Rembrandt van Rijn geeft je op een speelse manier inzicht in het leven van de schilder en zijn manier van werken.

Het antwoord op deze feitjes wordt afgewisseld met veel beeld, zowel van de kunstenaar zelf als van zijn beroemde schilderijen, en met twee fictieve verhalen waarin het personage Rembrandt zelf de hoofdrol speelt. Aan de hand van deze vertellingen blijkt bijvoorbeeld dat hij vooral zijn geld verdiende met het schilderen van rijke mensen, maar dat de schilder ook regelmatig schetsen van zwervers maakte. Op deze manier blijft de schilder en zijn werk niet iets abstracts, maar begrijpen kinderen beter waarom een kunstenaar bepaalde keuzes maakt.

Het allerleukste is tot het laatst bewaard, want Rembrandts bekendste werk is ook daadwerkelijk onderdeel van dit boek. Met behulp van een 3D-bouwplaat kun je zelf De Nachtwacht maken, iets waar wij op de redactie al veel plezier aan hebben beleefd. Mocht je inmiddels de smaak te pakken hebben, dit boek over Rembrandt is onderdeel van de reeks Kunst voor kinderen, waarin ook boeken over Van Gogh, Mondriaan en Bruegel zijn verschenen. Dus wie weet sta je na De Nachtwacht binnenkort ook de geschilderde zonnebloemen van Vincent van Gogh te herschikken met behulp van het meegeleverde bouwpakket.

HET SPEL VAN LICHT EN DONKER In 2016, het Jheronimus Boschjaar, leverde Matthias Rozemond met De duivelskunstenaar een levendige beschrijving af van een periode uit het leven van de middeleeuwse kunstenaar. Ook van het Rembrandtjaar heeft de schrijver dankbaar gebruikgemaakt om wederom een van onze grote schilders tot leven te wekken. In Het spel van licht en donker maken we kennis met Rembrandt van Rijn in zijn jonge jaren, die er als kind van wordt beschuldigd een sneeuwbal in het oog van Jan Lievens te hebben gegooid. Dit sneeuwballengevecht is kenmerkend voor de bijzondere band die er in de rest van het verhaal ontstaat tussen de twee Leidse schilders, die op latere leeftijd samen een atelier delen en elkaar zowel inspireren al beconcurreren.

Rozemond weet vooral de gevoelens van de in beginsel onzekere Rembrandt treffend te beschrijven: ‘Er ging troost uit van de gedachte dat hij via zijn evenbeeld in contact stond met de eeuwigheid. Dus tekende hij zichzelf onstuimig, in tal van hoedanigheden, op zoek naar de ultieme dubbelganger. In het licht, uit het licht, boos, verbaasd, verdrietig en – kleine bijkomstigheid die ook tot tevredenheid stemde – met steeds iets meer haar op zijn gezicht.

Hij werd een man, hij stond zijn mannetje.’ Dergelijke beschrijvingen gaan naadloos over in meer informatieve stukken over bijvoorbeeld de verdeeldheid van de Gereformeerde Kerk in de zeventiende eeuw. Dit maakt Het spel van licht een donker tot een prettig leesbare historische roman, die het je niet moeilijk maakt je voor even in Rembrandts wereld te wanen.

‘Een razend spannende roman over het huwelijk, moederschap en de betekenis van geluk.’ Marja Pruis ‘Onderdak is een vlijmscherpe en spannende roman over een vrouw die uit haar leven probeert te verdwijnen. Maar meer nog over het verlangen naar het leven dat je leidt. Van Nimwegen heeft één van de beste boeken van 2018 geschreven.’ Marleen Pelle van Boekhandel Hijman Ongerijmd

www.vanoorschot. nl

SCHRIJVEN IN DE LENTE Cursusleider: Uitgever Lex Jansen. Met een masterclass door Arthur Japin.

Je hebt iets te zeggen. Je wilt schrijven. Jouw verhaal, jouw roman, jouw dichtbundel.

Utrecht - 4 vrijdagmiddagen in maart Naast ruimte voor concentratie en inspiratie vind je er ontspanning en rust.

Voor meer informatie: www.magonia.nl/cursussen

BOEKENKRANT.COM

JANUARI 2019 PAGINA 25

KOKEN RECENSIE

Lekker stampen Kookbijbels zijn onmisbaar voor iedere enthousiaste kookliefhebber, want hierin leer je aan de hand van stapvoor-stapinstructies alle basistechnieken. Er bestaan bijvoorbeeld al varianten voor pasta, soep en salade, en dankzij Werner Drent is er nu ook een Stamppotbijbel. In dit naslagwerk kom je alles te weten over de eindeloze mogelijkheden van de Hollandse pot.

Door Nora van Ouwerkerk In de Stamppotbijbel.

Van aardappel tot boerenkool en van pompoen tot zuurkool heeft Drent, de stamppotexpert van Nederland, meer dan tweehonderd unieke recepten gebundeld. Hij laat zien dat je door te stampen oneindig kunt variëren en de lekkerste gerechten op tafel kunt zetten. Het boek is ingedeeld in dertien verschillende hoofdstukken die zijn gerangschikt aan de hand van ingrediënten, bijvoorbeeld: bladgroente, paddenstoelen, peulvruchten, stengelgroente, wortel en knolgewas, bloemen, buitenlands tintje en, niet te missen, oma’s klassiekers.

Bij de klassiekers vind je de recepten waarmee iedereen is opgegroeid: hete bliksem, hutspot, boerenkool en zuurkool. Worden al deze gerechten dan gemaakt van aardappelen?

Niets is minder waar volgens Drent: ‘Met de Stamppotbijbel wil ik juist laten zien dat de aardappel niet altijd het hoofdingrediënt van een goede stamppot hoeft te zijn. Ons

Werner Drent, Stamppotbijbel. Van aardappel tot boerenkool en van pompoen tot zuurkool, Uitgeverij Carrera, 464 pagina’s (€ 31,99)

Werner Drent SASKIA LELIEVELD

voedsel wordt steeds duurzamer en moderner, waarbij de klassieke stamppotten niet kunnen achterblijven. Ze hebben een frisse blik nodig, een andere kijk.’ Die frisse blik komt duidelijk naar voren in het hoofdstuk van wafel tot bitterbal, waarin de schrijver laat zien wat je met restjes kunt doen. De opties zijn divers. Je kunt er pannenkoeken of muffins van bakken, ze verwerken in een soep of er zelfs mini-loempia’s en bitterballen van maken.

In deze bijbel helpt Drent ook een ander misverstand uit de wereld: ‘Dat stamppot alleen in de winter kan worden gegeten, bijvoorbeeld.

Niets is minder waar: voor elk seizoen en voor elke gelegenheid bestaat er wel een passende stamp-

pot.’ Door fruit, zoals aardbeien, te gebruiken wordt het gerecht fris en kun je er ook in de zomer van genieten. Daarnaast kun je ook met eetbare bloemen koken, waarmee je de lente letterlijk op tafel zet.

Het boek is geschikt voor alle kookliefhebbers, of je nu veel of weinig ervaring hebt in de keuken. Het maken van stamppot is immers vrij simpel. Daarnaast geeft de schrijver in het boek instructies waarin hij aan de hand van foto’s laat zien hoe je bepaalde kooktechnieken uitvoert. Hierdoor wordt het duidelijk dat je met het juiste keukengereedschap en een beetje oefening in een handomdraai een unieke stamppot klaarmaakt. Een groot voordeel is dat de ingrediënten voor de recep-

ten eenvoudig te verkrijgen zijn.

Sterker nog, je hebt er zelfs heel weinig voor nodig; het meeste hoort waarschijnlijk al bij je standaard keukenuitrusting. Om de vele recepten makkelijk terug te vinden, heeft Drent een receptenindex en een ingrediëntenregister toegevoegd.

Als je zin hebt in een gerecht met een bepaald ingrediënt, kun je in het register opzoeken in welk recept dat bestanddeel wordt gebruikt. Op deze manier is het boek handig te gebruiken.

Als je alleen al door de Stamppotbijbel bladert en de mooie foto’s ziet, krijg je gelijk zin om aan de slag te gaan. De originele recepten wekken creativiteit op en doen je beseffen dat je smaken onbeperkt kunt combineren. Of ik daadwerkelijk alles uit durf te testen, weet ik nog niet. Maar ik maak deze winter sowieso meer dan alleen een boerenkoolstamppot.

In de stilte van de bergen vinden vader en zoon elkaar ‘Tussen de dieren, in het bos, midden in de eenvoud van het leven, komen de twee nader tot elkaar, als vader en als zoon.’

CORRIERE DELLA SERA

www.uitgeverijsignatuur.nl

Faggiana_Werelden-Adv_Boekenkrant_02.indd 1

12-12-18 11:43

Stel dat je wordt gedwongen je pasgeboren baby achter te laten om het kindje van een ander te voeden en verzorgen.

Lisbeth is de dochter van rijke plantage-eigenaren. Bij haar geboorte wordt de slavin Mattie weggehaald bij haar eigen baby om het meisje te voeden en te verzorgen.

Terwijl Lisbeth opgroeit in twee werelden, wordt de band met Mattie steeds sterker.

Samen zoeken ze elk jaar naar de eerste gele krokus, het symbool voor hun bijzondere verbintenis.

In de jaren die volgen wordt hun relatie echter op de proef gesteld. Terwijl Elizabeth een afkeer begint te ontwikkelen voor slavernij, maakt Mattie een keuze die haar

Ֆ

leven voorgoed zal veranderen. Beide vrouwen zijn op

zoek naar vrijheid en waardigheid, maar tegen welke prijs?

‘Dit is een verhaal vol emotie, dat snaren raakt van begin tot eind.’

– Historic Novel Society

www.kokboekencentrum.nl

BOEKENKRANT.COM

JANUARI 2019 PAGINA 27

KIJKJE IN DE KEUKEN INTERVIEW

Van een stapel dozen tot een nieuw thuis Wie aan het einde van zijn carrière Cynthia McLeod tot zijn familie kan rekenen, is een rijk man. Samen met Kees de Bakker en zijn vrouw Ingrid blik ik terug op ruim 35 jaar Conserve, de zelfstandige uitgeverij die sinds begin dit jaar onder Singel Uitgeverijen valt.

eentje.” Je raadt wel wie er moest betalen. Dat zijn onvergetelijke dingen.’

Door Janneke Blok Geheel in stijl ben ik voor het interview met de oud-uitgever afgereisd naar het verre Schoorl, de streek waar de uitgeverij ruim drie decennia geleden het daglicht zag. Terwijl de inmiddels pensioengerechtigde De Bakker zich in de gezellige woonkamer tot in de puntjes voorbereidt op ons gesprek, word ik door zijn vrouw Ingrid warm onthaald met Balinese thee. Dat de harde werkers regelmatig hun toevlucht vinden op het eiland, is in heel boekenland bekend, onder andere door de fleurige Balinese blouses die de uitgever draagt. Zijn bedrevenheid en enthousiasme ondervind ik aan den lijve en Ingrid seint me dan ook van tevoren nog even in: ‘Je mag hem best onderbreken hoor, want als Kees eenmaal begint te praten, houdt hij niet meer op.’

KINDERSPEL Al vanaf het allereerste begin zijn zij en de kinderen betrokken bij het wel en wee van de uitgeverij. In 1987 speelden hun zoon en dochter tussen de dozen met boeken van Non nobis, de succesvolle historische roman van Hanny Alders over de ondergang van de Tempelorde, waarmee de woonkamer volstond. Nu kunnen ze erom lachen, maar dat was wel het moment waarop Kees, toen nog werkzaam als journalist bij onder andere Boekblad, zei: ‘Het wordt tijd dat we ons aansluiten bij het Centraal Boekhuis, want dit wordt te gek .’ En: ‘We gaan de stap wagen, we worden zelfstandig.’

Nu was er niet langer sprake van spelen tussen de dozen. Ingrid: ‘De kinderen moesten sjouwen en helpen met de verkoop.’ ‘Dat heb ik zelf als kind ook moeten doen voor mijn vader met een eigen zaak in groente en fruit, die hij ook in conserven verkocht,’ zegt Kees. Maar de naam van de uitgeverij verwijst ook naar de gelijknamige debuutroman van W.F. Hermans, een van zijn lievelingsboeken. Het verscheen in de reeks klassiekers van Conserve, net als bijvoorbeeld Tussen hamer en aambeeld van Harry Mulisch.

Kees en Ingrid de Bakker PETER H. TOXOPEUS

‘Over een familiebedrijf gesproken,’ vertelt de uitgever, ‘toen dat boek van Mulisch verscheen, kwam EenVandaag bij ons thuis filmen. Tegen onze zoon IJsbrand zeiden ze: “Weet je wat, jij bent zogenaamd de koerier die het eerste exemplaar komt overhandigen.” Ondertussen zat Merel, onze dochter, in het kleine kantoor-

tje achter de typmachine te werken en nam de telefoon op: “Uitgeverij Conserve, goedemiddag!” Als kers op de taart lunchte de uitgever met een van Nederlands grootste schrijvers in een chique restaurant in Amsterdam. Kees: ‘Op een gegeven moment zei Mulisch: “Mwah, die Sancerre smaakt best lekker, ik lust er nog wel

De kinderen in 1987 op een stapel dozen vol boeken INGRID DE BAKKER

HET ECHTE WERK Maar het was ook hard werken om als kleine, zelfstandige uitgeverij het hoofd boven water te houden. ‘Eind jaren tachtig zei mijn boekhouder en achterneefje: “Laat hem er maar mee ophouden, het wordt toch niks.”

Volhardend als Kees is, liet hij het er niet bij zitten. Terwijl het gezin de vakantie op een kastelencamping in Frankrijk doorbracht, was hij met zijn hoofd heel ergens anders. ‘Ik moest iets hebben dat scoorde. Als je niets verkoopt, kun je nog de mooiste boeken maken, maar dan kun je er wel mee stoppen.’ In 1991 verschenen de drie succesvolle biografieën van tenoren Luciano Pavarotti, Plácido Domingo en José Carreras in vertaling. ‘Nou achterneefje, we zijn weer een stapje verder!’ constateerde hij vol trots.

Bij het grote publiek is Conserve misschien wel het meest bekend geworden door de uitgave van Hoe duur was de suiker? van Cynthia McLeod in 1995. Deze historische roman over het koloniale verleden van Suriname werd zo’n succes, dat er in uitgeversland werd gevochten om haar tweede werk te mogen publiceren: Vaarwel Merodia. ‘Uiteindelijk heeft ze dit boek over de Franse Hugenoten herschreven, zodat het onder de titel Ma Rochelle Passée, Welkom El Dorado alsnog bij Conserve kon verschijnen,’ vertelt Kees. ‘In zes weken tijd was het af.’ Ook Ingrid kan zich dit avontuur nog als de dag van gisteren herinneren: ‘We hebben toen een gedeelte van het verhaal opgehaald in Suriname. Je had in die tijd nog floppy’s. ’s Ochtends vroeg op de boot zat de schrijfster heel fanatiek te typen.’

Zoals McLeod binnen een halfjaar als familie voelde voor het gezin De Bakker, wat ikzelf inmiddels kan beamen na het zoveelste kopje thee, voelden meer schrijvers de warmte en de aandacht die de kleine uitgeverij hen te bieden had. ‘Zoveel persoonlijke aandacht als wij onze auteurs konden geven, zou iemand bij Singel nooit kunnen doen,’ betreurt de oud-uitgever. ‘Simpelweg omdat het een veel grotere uitgeverij is.’ Desondanks zien de twee de toekomst van Conserve vol vertrouwen tegemoet. Kees: ‘Ik had nooit kunnen denken dat ik onderdeel zou worden van zo’n gerenommeerde uitgeverij, waar ik vroeger als jong broekie vanuit Boekblad of het Noordhollands Dagblad al over de vloer kwam.

Dat is echt geweldig! Singel is voor auteurs en medewerkers toch ook een beetje een grote familie onder leiding van de inspirerende directeur Paulien Loerts.’

BOEKENKRANT.COM

JANUARI 2019 PAGINA 28

BOEKHANDEL BOEKHANDELS DIE DE BOEKENKRANT VERSPREIDEN Voor een compleet actueel overzicht kijkt u op www.boekenkrant.com/boekhandels. Staat uw naam niet op de lijst, of heeft u aanpassingen? Geef het door via info@boekenkrant.com NEDERLAND AALSMEER

Boekhuis Aalsmeer ALKMAAR

Boekhandel Feijn Boekhandel Van der Meulen’s

BUNSCHOTEN – SPAKENBURG

Bruna van de Geest CASTRICUM

Boekhandel Laan COEVORDEN

ALMELO

Readshop Coevorden

ALPHEN A/D RIJN

Readshop Cuijk

Boekhandel Broekhuis Boekhandel Haasbeek Boekhandel Haasbeek Herenhof AMERSFOORT

De Algemene Boekhandel Boekhandel Riemer Boekhandel Veenendaal AMSTELVEEN

Boekhandel Venstra AMSTERDAM

De Amsterdamse Boekhandel Boekhandel de Dolfijn De Nieuwe Boekhandel Boekhandel Jimmink Boekhandel Scheltema Plantage Van der Plas APELDOORN

Nawijn & Polak Boekverkopers ARNHEM

CUIJK

CULEMBORG

Boekhandel Tomey DELFT

Boekhandel Ben Kempers Boekhandel De Omslag DEN BOSCH

Boekhandel Adr. Heinen DEN HAAG

Boekhandel Douwes Boekhandel Van Stockum DEVENTER

Boekhandel Praamstra DIEREN

Boekhandel Dieren DOESBURG

Nieuwenhuis Boek en Buro DOETINCHEM

Raadgeep & Berrevoets DORDRECHT

De Arnhemse Kinderboekwinkel Boekhandel Hijman Ongerijmd

Boekhandel Vos & Van der Leer

Boekhandel Van der Velde

The Read Shop Doorwerth

Boekhandel Den Boer BADHOEVEDORP

Boekhandel Van der Velde

BARNEVELD

Voster Boek & Kantoor

BEILEN

Boek en Buro

ASSEN

BAARN

DOORN

The Readshop Doorn DOORWERTH

DRACHTEN

Boekhandel Jaspers

DRONTEN

Boekhandel Romijn

EDE

Boekhandel Het Logboek

EINDHOVEN

Boekhandel Novita

Boekhandel Van Grinsven Boekhandel Van Piere

Quist boeken

Plantage Vermeer

Readshop Beverwijk

Smit en Co Boek- en Kantoorboekhandel

BENNEKOM

BERGEN OP ZOOM BEVERWIJK

BILTHOVEN

Bilthovense Boekhandel BLEISWIJK

Boekhandel Muilenburg BODEGRAVEN

Readshop Karssen BOXMEER

Van Dinter Media BREDA

Boekhandel Van Kemenade & Hollaers Libris Boekhandel Buitelaar BREUKELEN

Boekhandel van Kralingen BRUNSSUM

Boekhandel Rob Rozeman BUNNIK

Boekhandel Van Ravenswaay

EMMEN

ENKHUIZEN

ENSCHEDE

Boekhandel Broekhuis ETTEN-LEUR

Plantage Etten-Leur EXLOO

Geerts Warenhuis GELDROP

Boekhandel van Grinsven GOIRLE

Blz. Boekhandel Buitelaar GOES

Boekhandel De Koperen Tuin GOUDA

Boekhandel Verkaaik GRONINGEN

Boekhandel Van der Velde Boekhandel Riemer

HAARLEM

Boekhandel Gillissen & Co Boekhandel H. de Vries Boeken Bruna Cronjéstraat HAAKSBERGEN

MIJDRECHT

Boekhandel Mondria MONNICKENDAM

Boekhandel Van der Velde

NAALDWIJK

Steenwijk’s Boekhuys

Nimo Boek

Boekhandel Vingerling NIEUWEGEIN

HAREN GN

The Read Shop Nieuwegein

HAZERSWOUDE

Boekhandel Roodbeen

Boek en Buro

Boomker Boeken Readshop Hazerswoude HEDEL

The Readshop Hedel HEEMSKERK

Bruna Heemskerk HEEMSTEDE

Boekhandel Blokker HEERHUGOWAARD

Bruna Middenwaard HEERLEN

Bij Het Raethuys HEEZE

Boek- en Kantoorboekhandel Lektura HELMOND

Boekhandel de Ganzenveer HENGELO

Boekhandel Broekhuis HEUSDEN

Zin in Boeken HOLTEN

Heusinkveld – Holten

NIJKERK

NIJMEGEN

Boekhandel Augustinus De Nijmeegse Kinderboekwinkel Books by Roelants Boekhandel Roelants Dekker vd Vegt boekverkopers NOORDWIJKERHOUT

Boekhandel Wagenaar & Van Halem NUNSPEET

Boekhandel Osinga OEGSTGEEST

Rijnlandse boekhandel Boekhandel De Kler OISTERWIJK

Boekhandel Oisterwijk OLDENZAAL

Boekhandel Broekhuis OOSTERBEEK

HOOFDDORP

Boekhandel Meijer en Siegers

HOORN

Boekhandel Derijks

Boekhandel Stevens Hoornse Boekhandel HOUTEN

Boekhandel Wijs HUIZEN

Boekhandel Flevo KAPELLE

Boekhandel Lectori KERKRADE

Boekhandel Leeskunst

KRIMPEN AAN DEN IJSSEL

Boekhandel De Korf Boekhandel Kamerbeek LEEUWARDEN

Boekhandel Van der Velde LEIDEN

Boekhandel De Kler Boekhandel Kooyker Boekhandel van Stockum LEIDERDORP

Boekhandel De Kler

SNEEK

OSS

TILBURG

Rebers Boek en Buro

Boekhandel Arentsen Gianotten Mutsaers

PUTTERSHOEK

Marjan Houtman Lezen en Schrijven PIJNACKER

Boekhandel van Atten Bruna Pijnacker RHOON

Het Witte Huys RODEN

Boekhandel Daan Nijman ROERMOND

Plantage Boekhandel ROOSENDAAL

ZOETERMEER

Boekhandel De Kler Boekhandel Sonneveld Haasbeek

Boekhandel Kees Literaire Boekhandel Broese boekverkopers Savannah Bay

Boekhandel Someren en Ten Bosch Van den Brink Boek en Buro

UTRECHT

VALKENSWAARD

Boekhandel Priem VEENENDAAL

ZUTPHEN

ZWOLLE

Waanders in de Broeren

Boekhandel van Kooten VEGHEL

Bek, Boeken & Bijzonders

VELP (GELDERLAND)

Boekhandel Jansen & de Feijter VENLO

Boekhandel Koops VENRAY

Roojboek VLEUTEN

Boekhandel Kees VLISSINGEN

Boekhandel ’t Spui VOORBURG

Boekhandel De Kler

Boekhandel het Leesteken

ZEVENAAR

The Read Shop Express Uithoorn

UITHOORN

OUDEWATER

PURMEREND

ZEIST

TIEL

Kinderboekhandel In de Wolken

The Readshop Oudewater

Boekhandel Logica Groenveld Boeken Boekhandel Kramer & Van Doorn

STEENWIJK

OUDERKERK A/D AMSTEL

Boekhandel Sprey

IJSSELSTEIN

VOORSCHOTEN WAALWIJK

Plantage Bookstore WAGENINGEN

Boekhandel Kniphorst WASSENAAR

Boekhandel De Kler WILLEMSTAD

Boekhandel het Rozemarijntje WINTERSWIJK

Boekhandel Kramer WOERDEN

Libris Woerden WORMERVEER

Pasman Boek & Hobby IJMUIDEN

The Read Shop Express IJmuiden

Boekhandel De Kler

Boekhandel De Boekenwurm

Grimbergen

Boekhandel De Omslag

ANTWERPEN

LIER

Boekhandel Donner Boekhandel Maximus Bosch en De Jong

BRASSCHAAT

LEUVEN

LEIDSCHENDAM LISSE

LOCHEM

Boekhandel Lovink MAARN

Boekhandel Boek & Koek MAASSLUIS

Boekhandel Het Keizerrijk MAASTRICHT

Boekhandel Dominicanen DE MEERN

Boekhandel Kees MEPPEL

Riemer Barth MIDDELBURG

De Drvkkery

ROSMALEN

ROTTERDAM

SANTPOORT-NOORD

Bredero Boeken

VLAANDEREN De Markies

Standaard Boekhandel BRUGGE

SCHAGEN

De Reyghere Raaklijn

SCHEVENINGEN

Letters & Co

Boekhandel Plukker Boekhandel Scheveningen SCHIEDAM

Schiedams Boekhuis SITTARD

Boekhandel Krings

DEINZE GENK

Malpertuis GENT

Walry

HEIST-OP-DEN-BERG

Het Voorwoord

De Boekanier Boekarest MECHELEN

Salvator De Zondvloed MORTSEL

De Boekuil

OUDENAARDE

Boekhandel Beatrijs ROESELARE

De Zondvloed TURNHOUT

Standaard Boekhandel

BOEKENKRANT.COM

JANUARI 2019 PAGINA 29

BOEKHANDEL BOEKHANDEL ROELANTS, NIJMEGEN

Hartger Wassink

Een vertrouwd rustpunt

Elke maand bezoeken we een van de vele mooie Boekenkrant-boekhandels die ons taalgebied rijk is. Deze maand reisden we af naar Nijmegen om ons te laten inspireren door Boekhandel Roelants.

DE KLANT VERTELT

DE MEDEWERKER TIPT (1)

DE MEDEWERKER TIPT (2)

NIET TE MISSEN!

Hartger Wassink: ‘Boekhandel Roelants is een van de weinige plekken die ik zonder aarzelen mijn tweede huiskamer zou kunnen noemen. Al vanaf begin jaren negentig is de winkel (toen nog De Oude Mol) voor mij een vertrouwd rustpunt.

Als ik er binnen ben, staat voor mij de tijd even stil en kan ik me ongegeneerd verliezen in het bekijken en inkijken van al de mooie boeken die daar liggen.

‘Eigenaar Wouter Roelants heeft, vind ik, heel knap in al die jaren de sfeer van een ouderwetse literaire kwaliteitsboekhandel overeind gehouden en die toch telkens weten te vernieuwen, zodat iedereen zich er welkom voelt. Toch blijft het er om de boeken gaan. Een mooi voorbeeld hiervan is dat je bij Roelants wel koffie kunt krijgen, maar dat er geen koffiehoek is. Misschien zou de winkel meer klanten trekken als hij er tafels en stoelen neer zou zetten en een barista zou inhuren. Er is ruimte genoeg voor, zoals in het souterrain. Maar ik denk dat hij dit niet doet, omdat het te veel afleidt van de boeken zelf. Of beter: om de band die mensen met boeken hebben.

‘Die band heb ik ook: ik lees heel veel, maar de e-reader heeft me nooit getrokken. Ik moet een boek echt vasthouden, aanraken, ruiken.

Dat geldt denk ik voor meer lezers en dat is precies het type mensen dat bij Roelants helemaal aan zijn trekken komt.’

Sanne Gieles: ‘In het coming of age-verhaal Schipbreuk gaat het ik-personage na zijn eindexamen in 1984 in Nijmegen studeren, waar zijn hele leven verandert. Zijn sociale angst zorgt voor moeilijkheden tijdens zijn studie Nederlands, maar hier probeert hij op vindingrijke wijze iets aan te doen, al gaat dat hem niet altijd even goed af. Op liefdesgebied lijkt hij het zich er na talloze verliefdheden steeds beter vanaf te brengen, maar met zijn vrienden gaat het echter een onverwachte kant op.

‘Het boek is vlot geschreven, waardoor het prettig wegleest. Het toont de omslag in het leven van een jongvolwassene die zelfstandig moet worden. Een mooie parallel kan worden getrokken met de twaalfjarige jongen uit Kamphuis’ eerdere roman Havik (2012), die op zijn beurt gedesillusioneerd raakt op een al even verwarrende leeftijd. Dit laatste boek speelt zich af in 1978, het jaar waarin zowel de ik uit Schipbreuk als de auteur zelf ook twaalf waren.’

Roel Meens-Zwiers: ‘“Op een avond zei je in het dorpscafé waar iedereen bij was dat je liever een andere zoon had gehad dan mij. Ettelijke weken wilde ik dood.” Deze zin uit Ze hebben mijn vader vermoord voert ons terug naar het verloren kind dat de Franse auteur Louis was in zijn eerste roman Weg met Eddy Bellegueule. Maar wie was Eddy Bellegueule eigenlijk, geboren in 1992?

Een kind van de arbeidersklasse dat anders was dan zijn naasten? En wie is Édouard Louis, zoals de schrijver sinds 2013 officieel heet? Een intellectueel die in het mondaine Parijs zijn verleden achter zich heeft gelaten en zijn anders-zijn heeft bevestigd? Of toch niet?

‘Waar hoofdpersoon Eddy in Louis’ eerste roman Weg met Eddy Bellegueule een revolutie ontketent tegen zijn vader, die de armoede en homohaat representeert waaraan hij zich wil ontworstelen, sluit Louis zijn vader in zijn nieuwste boek in de armen. Ze hebben mijn vader vermoord toont de ontwikkeling die de schrijver als intellectueel heeft doorgemaakt. De afrekeningen met zijn eigen afkomst en verleden hebben plaatsgemaakt voor engagement. Louis beschrijft zijn vader nu als een arbeider, die als gevangene van het systeem de zwaarste klappen opvangt van de wanprestaties van Chirac, Hollande en Macron. De auteur ontpopt zich met deze prachtige roman tot een intellectueel die een revolutie ontketent tegen de beau monde, waarvan hij zelf onderdeel dreigde te worden.’

Al een geruim aantal jaren organiseert Roelants regelmatig boekpresentaties met live pianomuziek. Op 17 januari heet de boekhandel je van harte welkom om onder het genot van een glas wijn in het gezellige souterrain te komen luisteren naar historicus Wilfried Uitterhoeve. Zijn nieuwe boek De zaak Oldenbarnevelt verscheen recentelijk bij de Nijmeegse uitgeverij Vantilt. De auteur publiceerde eerder al veelgeprezen studies als Koning, keizer, admiraal.

De ondergang van het Koninkrijk Holland (2010) en Een innige vereeniging. Naar één Koninkrijk van Nederland en België in 1815 (2015).

Ook werkte hij mee aan de Nieuwe historische atlas van Nijmegen, die in 2017 verscheen.

BOEKHANDEL ROELANTS Kijk voor meer informatie op www.roelants.nl of loop spontaan binnen: Boekhandel Roelants Van Broeckhuysenstraat 34 6511 PJ Nijmegen

Heerlijk houten huis te huur in de Ardennen.

Kussensloop met prachtig gedicht ‘O hou van mij’ van Joke van Leeuwen

De Boekenkrant biedt haar lezers in samenwerking met boekhandel Roelants een rustiek vrijstaand landhuisje aan in de Belgische Ardennen. Het ligt in het dorpje Daverdisse. Hier is de laatste 40 jaar weinig veranderd. Ideaal voor een verblijf vol ontspanning of inspanning. De huisbibliotheek staat garant voor wekenlang leesplezier.

€ 20,00

NIEUW!

Joke van Leeuwen zit dit jaar 40 jaar in het vak.

Applaus dus, een diepe buiging en hulde in de vorm van een nieuw gedicht in onze serie poëzie om te kussen.

ISBN 9789059308411 60 x 70 cm.

100% katoen

T 040 2454001 www.plint.nl

elling Cartoons op beenstaar: door striptek E r w i nvaSn uspvoartashl irts, n ǩ bedrukke hoodies, t-shirts ǩ

Een weekend (vrij-ma) of een midweek (4 nachten) kost 275,– en een week 375,–. Kijk voor meer informatie op www.roelants.nl

ZZZ VXYDDOVKLUWV QO ǩ ǩ LQIR#VXYDDOVKLUWV QO

Neem een abonnement!

Aanmelden kan via boekenkrant.com/abo (of vul de

bon in)

Ik neem een abonnement op:

Twaalf nummers van de Boekenkrant + alle specials voor € 30,Zes nummers van de BKJunior voor € 15,Zes nummers van de BKYA voor € 15,Zes nummers van de BKFilosofie voor € 15,Zes nummers van de BKGeschiedenis voor € 15,-

naam straat postcode land e-mail

BON m/v

plaats

IBAN nummer

automatische incasso per factuur (+ 2,50 administratiekosten)

geboortedatum handtekening

Stuur deze bon naar: Boekenkrant, Visscherplein 160 k32, 3511 LX Utrecht, Nederland

In de februari-editie loopt mythologie als een rode draad door de krant heen. Zo spreken we met Madeline Miller over haar nieuwe boek Circe, het verhaal over de gelijknamige Griekse tovenares. Ook lezen we Zo kreeg Midas ezelsoren, waarin kinderen op speelse wijze kunnen kennismaken met de mooiste Metamorfosen van de Romeinse dichter Ovidius.

Verder in de februari-editie:

telefoon

betaling

VOLGENDE MAAND IN DE BOEKENKRANT

BK0119

• Besteden we aandacht aan de razendpopulaire serie De zeven zussen, waarvan begin dit jaar het vijfde deel verscheen, bespreken we het veelbelovende vervolg Normale mensen van Sally Rooney en interviewen we auteur en psychiater Erik Rozing over zijn nieuwe roman Het beste voor iedereen, waarin een jonge vrouw voor haar eigen dood kiest.

• Op de spanningspagina’s vind je een recensie van Dagboek van mijn verdwijning, de ‘beste Zweedse thriller van 2017’ over Hanne, die zich haar eigen ontvoering probeert te herinneren. Daarnaast vertelt Lineke Breukel ons alles over Het verbond, de thriller die ze samen met een heel team van fans schreef.

• Tot slot reizen we met Ananas door de fascinerende geschiedenis van deze exotische vrucht, spreken we Jean Klare over de bijzondere atlassen die hij maakt en illustreert, en eten we ons rijk aan gesprekstof met Food for Thought.

De Boekenkrant verschijnt iedere eerste maandag van de maand en is voor de klant gratis verkrijgbaar in de betere boekhandel. Thuis ontvangen? Vul de bon in op deze pagina.

Uphill Battle boekpromotie tel +31 302231718 redactie@boekenkrant.com verkoop@boekenkrant.com De volgende Boekenkrant verschijnt op 4 februari 2019.

BOEKENKRANT.COM

JANUARI 2019 PAGINA 31

VOOR DE LEZER LEZERSADVIES Elke maand kun je in deze rubriek kennismaken met een Boekenkrant-lezer.

Deze maand: Adinda Slingerland-Telkamp.

bijvoorbeeld een jeugdboekhandel waar ze gericht kunnen adviseren, maar ook Boekhandel Kooyker is geweldig. Het personeel maakte na het faillissement een doorstart en het is er nu drukker dan ooit.’

is extra bijzonder dat ze schrijfster wilde worden. Gecombineerd met een bezoek aan het Anne Frank Huis zal dit niemand onberoerd laten, want het blijft belangrijk om niet te vergeten.’

Wat doe je in het dagelijks leven?

‘Ik woon in museumstad Leiden en werk daar als mediathecaris op een middelbare school in een Open Leercentrum. Dat is een centrale plek waar computers, boeken en werkruimte samenkomen. Daarnaast ben ik docent Nederlands in de onderbouw. Fictie- en schrijflessen zijn uiteraard mijn favoriete onderdelen.

Ik heb drie studerende kinderen die voor leven in de brouwerij zorgen.’

Hoe is je liefde voor lezen ooit begonnen?

‘Ik woonde op steenworp afstand van de Openbare Bibliotheek. Ik was daar wel drie keer per week te vinden; het was voor mij een soort tweede woonkamer. Ik leende altijd het maximale aantal boeken, alleen al omdat ik dat gegeven fascinerend vond. Thuis waren ook veel boeken aanwezig; van die wandkasten vol.

Bij het slapengaan werd er dagelijks voorgelezen.’

Welk boek heb je nooit uitgelezen?

‘Zo veel! Ik raad mijn leerlingen ook altijd aan: geef een boek de kans, maar als het je niet aanspreekt of niet bevalt, gewoon een ander nemen! Smaken verschillen en er zitten “draken” tussen.’

Waar haal je de Boekenkrant op?

‘De krant komt altijd vanzelf op mijn pad, want ik bezoek regelmatig de boekwinkels in mijn stad. Zij voegen de krant vaak toe aan bestellingen of ik neem hem zelf mee. Silvester is

WIN DIT BOEK

Welk boek zou je aan iedereen aanraden?

‘Het dagboek van Anne Frank moet gelezen worden. Haar eigen verhaal, daar is niets verzonnen aan. Het

Welk boek ligt op je nachtkastje?

‘Ik lees nu De filosofie van een weergaloos leven van Lammert Kamphuis. Op een luchtige manier en aan de hand van actuele onderwerpen behandelt dit boek enkele grote levensthema’s. Wat ik prettig vind is dat er niets wordt ingevuld, maar dat er suggesties worden gegeven om op een bepaalde manier ergens naar te kijken.’

WIN EEN BOEK

VORIGE KEER

Welke drie schrijvers zijn in dit beeld verborgen?

Stuur de namen voor 28 januari naar redactie@ boekenkrant.com met als onderwerp ‘Win een boek’.

Vermeld ook je naam en adres.

Onder de goede inzendingen wordt een exemplaar van Onderdak van Elisabeth van Nimwegen verloot.

Elisabeth van Nimwegen, Onderdak, Uitgeverij Van Oorschot, 208 pagina’s (€ 18,99)

Een vrouw bestudeert in het donker de bewegende, troebele sliertjes die je ziet als je je ogen dichtknijpt. De plek waar ze zich bevindt lijkt in niets op de conferentie in Helsinki waar ze eigenlijk zou moeten zijn.

Specials Naast de reguliere Boekenkrant verschijnen er ook regelmatig specials over verschillende thema’s.

BKJunior 4 februari 2019 BKYA 4 maart 2019

WINNAAR

Aline Sax en Ann de Bode, De lantaarnaansteker, Uitgeverij de Eenhoorn, 64 pagina’s (€ 19,95)

Wie waren de drie schrijvers verbogen in het beeld in het decembernummer? Het goede antwoord is: Berthold Gunster, Paolo Giordano en Jan Stocklasssa.

COLOFON Over de Boekenkrant De Boekenkrant biedt kwaliteit voor een breed publiek. Onze onafhankelijke redactie besteedt aandacht aan literatuur, spanning, jeugd, strips en non-fictie. Iedere eerste maandag van de maand verschijnt de papieren editie, die wordt verspreid via boekhandels, bibliotheken en scholen in Nederland en Vlaanderen. Tevens is het mogelijk om als particulier een abonnement te nemen en de Boekenkrant thuisgestuurd te krijgen. Daarnaast plaatst de redactie regelmatig nieuwe artikelen op www.boekenkrant.com.

Adinda Slingerland-Telkamp

Uit de vierentwintig goede inzendingen trokken we Marte en Dorine Sloot uit Stolwijk. Zij winnen een exemplaar van De lantaarnaansteker van Aline Sax en Ann de Bode. Gefeliciteerd!

MEDEWERKERS Contact Uphill Battle boekpromotie, Visschersplein 160, k32 3511 LX Utrecht, Nederland.

Telefoon: + 31 30 2231718 Redactie redactie@boekenkrant.com Informatie over adverteren verkoop@boekenkrant.com Abonnementenservice abo@boekenkrant.com Telefoon: +31 881 102005 Online www.boekenkrant.com facebook.com/deboekenkrant @boekenkrant @boekenkrant Oplage 21.000 De volgende Boekenkrant verschijnt op 4 februari 2019.

Het team Hoofdredacteur: Nicole van der Elst Redacteuren: Janneke Blok, Mirjam Mulder en Anne Visser Medewerkers: Wouter Adriaensen, Isa Altink, Anne van Blijderveen, Zofeyah Braam, Mireille Bregman, Wendy Claes, Jacqueline Coppens, Oglaya Doua, Aefke ten Hagen, Ezra Hakze, Katy Hurkmans, Hugo Jager, Lex Jansen, Jacomijn van Kempen, Istvan Kops, Erik de Vries Lentsch, Mieke van Meer, Laura Molenaar, Selma Oueddan, Nora van Ouwerkerk, Hans Pols, Ira Pronk, Emma Ringelding, Ellen Rooms, Elisa Ros Villarte, Yannick Schueler, Pauline Speetjens, Nikki Spoelstra, Pieter-Jan Sterenborg, Erwin Suvaal, Carien Touwen, Gerda Visser, Renske van der Wal, Sonja Wessels, Saraï van Well, Tanja Wilming.

Vormgeving: Titus Vegter Uitgever: Jan Louwers

Janneke Blok

Anne van Blijderveen

Wendy Claes

Jacqueline Coppens

Nicole van der Elst

Oglaya Doua

Hugo Jager

Mieke van Meer

Mirjam Mulder

Selma Oueddan

Nora van Ouwerkerk

Hans Pols

Nikki Spoelstra

Titus Vegter

Anne Visser