JUNI 2017, NO. 2 – DE BESTE BRON VOOR HISTORISCHE ROMANS
100 JAAR RUSSISCHE REVOLUTIE © STATE HERMITAGE MUSEUM, ST PETERSBURG
En verder: in gesprek met Jan Guillou, de watersnoodramp en Simone van der Vlugt
BKHISTORISCHE ROMANS
JUNI 2017 – PAGINA 2
100 JAAR RUSSISCHE REVOLUTIE OP DE COVER
Rusland Het beeld op de cover van deze krant is een ets van de Russische schrijver Lev Tolstoj, gemaakt door Michail Roendaltsov. Met Oorlog en vrede schreef hij een van de belangrijkste historische romans uit de wereldliteratuur. Waar gaat Oorlog en vrede over? De roman speelt zich af aan het begin van de negentiende eeuw, tijdens de verschillende oorlogen die Rusland uitvocht tegen het Franse leger dat onder leiding stond van Napoleon. Je beleeft deze tijd door de ogen van vijf aristocratische families in Sint-Petersburg en Rusland.
Op pagina 8 en 9 lees je meer over ons bezoek aan de tentoonstelling ‘1917. Romanovs & Revolutie. Het einde van een monarchie’ in de Hermitage in Amsterdam. De ets van Roendaltsov is op deze tentoonstelling te zien.
Michail Roendaltsov, Portret van Lev Tolstoj, 1910. Ets op papier – Hermitage Amsterdam, Romanovs en Revolutie
Koudwatervrees om aan deze lijvige roman te beginnen? De BBC maakte in 2016 een nieuwe televisiebewerking van de roman. Hoewel het verhaal onmogelijk in te passen is in zes afleveringen van een uur, geeft de serie wel houvast als je aan de klassieker van Tolstoj wil beginnen. Waarom staat Rusland dit jaar in de Lev Tolstoj, Oorlog en vrede, vertaling: Yolanda belangstelling? Bloemen en Marja Wiebes, Dit jaar is het precies Uitgeverij van Oorschot, honderd jaar geleden 1625 pagina’s (€ 29,90) dat de Russische Revolutie uitbrak. Hoewel de werken van Tolstoj zich in de negentiende eeuw afspelen, had hij al een scherp oog voor de beroerde sociale omstandigheden van de gewone Rus en het decadente leven van de aristocratie. Deze ongelijkheid was een van de redenen waarom de bolsjewieken streefden naar een totale herstructurering van de maatschappij.
WAT LEES JIJ?
Onthaasten met Santa Montefiore Liefhebbers van Santa Montefiore kunnen weer gaan genieten: haar nieuwe boek, De laatste roos van de zomer, ligt nu in de winkel. Maar wat maakt die historische romans van Montefiore nou zo bijzonder? Wij vroegen het aan superfan Sarah Knockaert. Hoe heb je de boeken van Santa Montefiore leren kennen? ‘Via een leesfragment uit Onder de ombu-boom, dat in een magazine stond. Ik werd direct het verhaal ingetrokken en ik wilde het hele boek lezen. Het deed me alles om me heen vergeten. Ik lees haar boeken nog steeds om die reden: als een vlucht uit het dagelijks leven. Zodra ik in een van haar boeken begin te lezen, kan ik niet stoppen.’ Is er een boek wat er voor jou echt uitspringt? ‘De boeken over kasteel Deverill
Sarah Knockaert vind ik geweldig. Het feit dat er meerdere delen zijn en het ene boek op het andere volgt, spreekt mij erg aan. De familiegeschiedenis die hierin verteld wordt is heel goed. Het sleept me mee en ik voel me deel van de familie.’ Je schrijft zelf ook. Is Santa Montefiore ook in dat opzicht een voorbeeld? ‘Qua schrijfstijl is ze dat zeker. Ik wil mijn volgende boek net zo interessant kunnen maken als haar werk.’ Over welke plek of historische periode zou je graag nog een boek van Santa Montefiore willen lezen? ‘Ik zou het leuk vinden als een van haar boeken zich zou afspelen op een eiland. Dan kan niemand weglopen voor geheimen of problemen. Ik denk dat het een heel spannend boek zou zijn, met veel ruzies en onenigheid.’
Santa Montefiore, De laatste roos van de zomer. De terugkeer van de vrouwen van Deverill, vertaling: Erica Feberwee, Uitgeverij Boekerij, 400 pagina’s (€ 19,99)
Aan wie zou je haar boeken aan willen raden? ‘Aan iedereen die een goed boek wil lezen en alles om zich heen wil vergeten. De boeken van Santa Montefiore zijn perfect om de stress van alledag achter je te laten.’
BKHISTORISCHE ROMANS
JUNI 2017 – PAGINA 3
IN DEZE EDITIE REDACTIONEEL
Teletijdmachine
TIPS VAN DE REDACTIE
Welke historische romans doen de harten van onze redactie sneller kloppen? Redacteuren Nicole, Anouk en Janneke delen hun favorieten. Nicole: Stefan Brijs – Post voor
Wat was ik vroeger mevrouw Bromley +++ Waar jaloers op Suske en Nederlanders vaak de Tweede Wiske. Ik wilde ook Wereldoorlog als onderwerp een teletijdmachine voor hun boeken kiezen, schrijtot mijn beschikven Vlamingen graag over de Eerking hebben. Babbelen met ste Wereldoorlog. In een haast Romeinen, riddertoernooien bijbedeesde stijl beschrijft Brijs de wonen, de Beatles live horen gruwelijkheden in de loopgraven, spelen. Het lijkt me nog steeds maar ook de rol van het thuismooi, al ben ik wel steeds meer front speelt een belangrijke rol in gaan nadenken over de gevaren deze roman. Anouk: Donald Ray die zo’n onderneming met zich Pollock – De hemelse tafel +++ mee zou brengen. Stel nu dat Een historische roman hoeft niet die Romeinen ervoor zorgen dat ik in de slavernij beland? Dat tuttig te zijn, zo bewijst Donald ik in de Middeleeuwen word Ray Pollock met De hemelse tafel: besmet met de builenpest? Of een soort Quentin Tarantinodat ik omver gelopen word door film in boekvorm. Het verhaal gillende meisjes tijdens zo’n volgt drie broers die in 1917 door Beatles-concert? Ohio en omstreken zwerven en Deze tweede BKHistorischeper ongeluk beruchte criminelen Romans is voor de tijdreiziger worden. Verwacht bloed, seks en die zijn reis liever veilig en vanhumor, maar lees het boek vooral uit zijn eigen fauteuil aflegt. vanwege de kleurrijke karakters We nemen u via de mooiste die Pollocks briljante pulproman bevolken. Janneke: historische romans mee naar Arthur Japin – Een schitterend het bloedige begin van de Russische Revolutie (p. 8), die dit gebrek +++ Niet de vrouwenverjaar precies 100 jaar geleden sierder Casanova wist mijn hart plaatsvond; we zijn getuige in mijn tienerjaren te verovevan een romance ten tijde van ren, maar zijn eerste grote liefde een pestuitbraak in het FloLucia, over wie Een schitterende rence van de veertiende eeuw gebrek verhaalt. Als ze voor haar (p. 19); we laten u zelfs getuige leven lang verminkt raakt, besluit zijn van de watersnoodramp ze Casanova uit liefde te verlaten. van 1953 (p. 16). En dat is slechts Deze bewonderingswaardige het topje van de ijsberg, want keuze, kenmerkend voor de strijd we nemen u ook mee naar de tussen het verstand en het gevoel Romeinse tijd, de negentiendeten tijde van de Verlichting, valt haar echter zwaar. +++ eeuwse Hooglanden en de Gouden Eeuw. We beloven DE RUYTER u: het is alsof u er echt bij bent, zonder dat u ook maar enig gevaar loopt. Daar hebben wij geen teletijdmachine voor nodig. Anouk Abels, Hoofdredacteur BKHistorischeRomans
IN DEZE KRANT SCANDINAVIË
4
AANRADERS
7
RUSSISCHE REVOLUTIE
8
Jan Guillou over het zesde deel in zijn familie-epos De grote eeuw. Twee boekhandelaren over hun favoriete historische romans: De officier van Robert Harris en Sabina van Nynke Smits. Reis terug in de tijd met de tentoonstelling in de Hermitage en de roman De keukenjongen. ZIJN BLOEDIGE PLAN
15
PORTRET
16
HET ZILVEREN KRUIS
19
Een bijzondere mix van feit, fictie en moord in de Schotse Hooglanden.
Catharina IJzelenberg vertelt in Zeeland over Het ruisen van de zee, waarin de watersnoodramp een grote rol speelt. Een historische roman over geloof in de Gouden Eeuw. DE NIEUWE VAN DER VLUGT 21
Liefde en verdriet in het veertiende-eeuwse Florence. EEN HISTORISCHE ZOMER
25
Deze historische verhalen komen deze zomer tot leven in de bioscoop en het theater! EN VERDER
Agenda Win een boek Colofon
27 27 27
Roozen/Hogenbirk
Herman Roozen en Pieter Hogenbirk, De Ruyter 4. De tocht naar Chatham, Uitgeverij Strip2000 (€ 8,95). Bestellen bij www.deruyter.org
BKHISTORISCHE ROMANS
JUNI 2017 – PAGINA 4
INTERVIEW
Scandinavisch familie-epos ENTHOUSIASME
mijn hoofdpersonen ook in Duitsland liet studeren, dan zouden ze daar vanzelf vrienden maken en misschien wel trouwen met een Duitse vrouw.’ In Bruggenbouwers, het eerste deel van de reeks, maken we dan ook kennis met de Noorse broers Lauritzen, die aan het begin van de eeuw in Dresden een ingenieursopleiding volgen. ‘Toen ik dit probleem had uitgedokterd, had ik er vertrouwen in dat het mij weleens zou kunnen lukken om die twintigste-eeuwse familiegeschiedenis te kunnen schrijven,’ vertelt de auteur nog steeds met trots in zijn stem.
Aan thrillers uit Scandinavië zijn we inmiddels verslaafd, maar wist je dat er ook historische romans uit het Hoge Noorden komen? Wij spraken met de Zweedse auteur Jan Guillou, die onlangs Echte Amerikaanse jeans uitbracht, het zesde boek in zijn historische reeks De grote eeuw. Door Nicole van der Elst
A
an de telefoon vertelt Guillou dat hij geen vreemde is in het schrijven van reeksen die meerdere boeken beslaan. De auteur en journalist stortte zich eerder al op een dertiendelige spionagereeks, een romanreeks over een Tempelier in de Middeleeuwen en meerdere boeken over de oorlog tegen het terrorisme. Toch had het weinig gescheeld of hij was nooit aan deze historische serie begonnen. ‘Ik ben uitgedaagd door mijn vrouw,’ vertelt Guillou. ‘Zij werkt ook in de boekenwereld en merkte op dat er bijna geen familiekronieken meer verschenen. Dit genre was zeer populair in de negentiende eeuw, denk bijvoorbeeld aan Buddenbrooks van Thomas Mann. De vraag die daarop volgde was: zou jij dat niet eens willen proberen?’ Door deze vraag gingen de raderen in het hoofd van de schrijver draaien. ‘Ik was er al snel uit dat ook deze familiegeschiedenis meerdere delen moest omvatten en de hele twintigste eeuw zou beslaan. Toch waren er een aantal problemen waar ik niet uitkwam. Een daarvan was dat ik in mijn verhaal een Scandinavische familie centraal wilde
Jan Guillou, Echte Amerikaanse jeans, vertaling: Bart Kraamer, Uitgeverij Prometheus, 424 pagina’s (€ 19,99)
‘Ik was er al snel uit dat ook deze familiegeschiedenis meerdere delen moest omvatten en de hele twintigste eeuw zou beslaan.’ stellen, maar in de twintigste eeuw waren Zweden en Noorwegen niet bepalend op het wereldtoneel. Ik kon natuurlijk niet om Duitsland heen, maar hoe kon ik mijn verhaal daarnaartoe verplaatsen zonder dat het gekunsteld overkwam?’ De oplossing vond Guillou in zijn eigen familiegeschiedenis. ‘Ik vond een diploma uit Dresden van mijn opa aan moeders kant: hij had daar gestudeerd. Met een diploma uit Duitsland op zak had je aan het begin van de twintigste eeuw een fantastisch toekomstperspectief. Als ik
Met Echte Amerikaanse jeans zijn we in de jaren vijftig aangekomen. Guillou vertelt dat dit een interessante tijd in Zweden was. ‘Voor de Tweede Wereldoorlog was Zweden erg georiënteerd op Duitsland. Mensen luisterden naar Duitse muziek, lazen boeken die daarvandaan kwamen en gingen naar Duitse films. Daar kwam na de oorlog abrupt een einde aan.’ Door de ogen van hoofdpersoon Erik, een kleinzoon van een van de broers die in Dresden studeerden, zie je hoe snel de Amerikaanse cultuur oprukt in Zweden. ‘Ik wilde dit boek heel graag vanuit het perspectief van een tiener vertellen. Het is tenslotte ook de tijd waarin het begrip tiener überhaupt is uitgevonden. Je ging naar school of werkte, maar daarnaast kreeg je ook steeds meer vrije tijd. Vooral op het gebied van film, muziek en kleding zie je de Amerikaanse invloed toenemen, iets waar vooral jonge mensen in geïnteresseerd zijn.’ Voor het eerst in De grote eeuwreeks schrijft Guillou over een
BKHISTORISCHE ROMANS
JUNI 2017 – PAGINA 5
HOGE NOORDEN ULLA MONTAN
‘Een ander voortvloeisel van deze beschermingspolitiek was dat ook Coca-Cola lange tijd verboden was in Zweden.’ periode die hij zelf bewust heeft meegemaakt. De schrijver heeft voor sommige passages dan ook geput uit eigen ervaringen. ‘In de jaren vijftig probeerde de regering de Zweedse industrie te beschermen. Als je een echte Amerikaanse spijkerbroek wilde, moest je daar een torenhoge belasting op betalen. Iedereen liep dan ook rond in de imitaties van het Zweedse merk Libo.’ Of, zoals het personage Erik het verschil tussen de broeken beschrijft: ‘Het had met de kleurschakering te maken. De jeans van James Dean in Rebel without a Cause […] veranderden van kleur tussen licht en donker. De imitaties van Libo waren gelijkmatig blauw.’ Het is nu haast niet meer voor te stellen, maar een ander voortvloeisel van deze beschermingspolitiek was dat ook Coca-Cola lange tijd verboden was in Zweden. Guillou: ‘Mijn moeder was Noors. Als we familie in Noorwegen bezochten, keek ik mijn ogen uit naar al die colaflesjes. Ik heb dus net als Erik in het boek regelmatig cola naar Zweden gesmokkeld…’
Jan Guillou
Nu we aan het einde van Echte Amerikaanse jeans het begin van de jaren zestig naderen, rijst de vraag hoeveel boeken er nog gaan volgen in de reeks. ‘Ik ben geen planner en bekijk het echt van boek tot boek,’ zegt Guillou. ‘Toch verwacht ik dat de serie uiteindelijk uit tien tot twaalf boeken gaat bestaan.’ Als ik de auteur spreek, is hij al hard bezig aan het zevende boek van de serie, dat dit jaar nog in het Zweeds zal verschijnen. Een tipje van de sluier kan hij alvast oplichten. ‘Als ik vertel dat de titel 1968 is, dan heb je vast al wel een idee waar het volgende boek over zal gaan.’
Historische romans vind je in de boekwinkel.
Of op het eerste Historische Roman Festival van Nederland, 8 oktober 2017. Een inspirerende dag waar lezers en schrijvers elkaar ontmoeten. historischeroman.wordpress.com
Roman over een van de meest intrigerende liefdesgeschiedenissen in de klassieke oudheid. Jan van Aken: ‘Ik vond het een mooi boek, goed geschreven ook.’
Nynke Smits, Sabina, vrouw van Hadrianus. Een bijzondere liefdesgeschiedenis, Primavera Pers, 287 pagina’s (€ 19,50) www.primaverapers.nl
Levensverhaal van een getalenteerde vrouw die de kunst verstond zich staande te houden naast een complexe echtgenoot en nauw betrokken was bij beslissende momenten in de wereldgeschiedenis. Sonia Purnell, Clementine. Een leven met Winston Churchill, Uitgeverij Karmijn, 448 pagina’s inclusief fotokatern (€ 34,95)
Een vervallen kasteel, een straatarme, excentrieke familie en een zeventienjarig meisje met een dagboek… ‘Ontwapenend, een rijke leeservaring.’ – Trouw
‘Dodie Smiths meesterwerk.’ – De Standaard Dodie Smith, De dagboeken van Cassandra Mortmain, Uitgeverij Karmijn, 400 pagina’s (€ 24,95)
Uitgeverijkarmijn.nl
Uitgeverijkarmijn.nl
BOER ZOEKT VROUW IN 1688. Gebaseerd op het leven van weesmeisjes die in de zeventiende eeuw op uitnodiging van de VOC als ‘bruid op bestelling’ naar Zuid-Afrika emigreren.
Boek vol geruchtmakende schilderijen en oude foto’s dat leest als een roman, maar evengoed een sprankelend kunsthistorisch tijdsbeeld biedt van Parijs in de negentiende eeuw.
De dochter van een Amsterdamse koopman komt terecht op een slavenschip van de West-Indische Compagnie. Een verhaal over leed, maar ook over liefde, geschreven door een historicus.
www.conserve.nl
www.madamemanet.nl
www.primaverapers.nl
Pauline Vijverberg, Het suikervogeltje. Hoe de VOC weesmeisjes als toekomstige bruiden naar de Kaap liet uitvliegen, Uitgeverij Conserve, 320 pagina’s (€ 19,99)
Ton van Kempen & Nicoline van de Beek, Madame Manet. Muziek en kunst in het Parijs van de impressionisten, Uitgeverij Het ArchiefCollectief, 364 pagina’s (€ 32,50)
Cornelis Goslinga, Christina. Historische roman over de Nederlandse slavenhandel, Primavera Pers, 416 pagina’s (€ 14,50). Ook verkrijgbaar als e-boek (€ 7,50)
BKHISTORISCHE ROMANS
JUNI 2017 – PAGINA 7
LEESADVIES
Monique
DE EXPERTS
Leestips van uw boekhandelaar Op zoek naar leesinspiratie? Wij vroegen twee boekhandelaars naar hun favoriete historische roman. Wie: Monique Eskens van Boekhandel De Drvkkery in Middelburg Boek: Sabina van Nynke Smits Monique: ‘Ik ben altijd al gek geweest op historische romans over de Oudheid en mijn hart maakte dan ook een sprongetje toen ik dit boek in handen kreeg. Ik ben erg enthousiast: het is een goed geschreven verhaal waarin je verplaatst wordt naar het verleden. ‘De keuze voor Sabina als hoofdpersonage is een geslaagde. Zij was getrouwd met Hadrianus (keizer van 117 tot 138), een van de bekwaamste Romeinse keizers. Een begaafd politicus met een
Caroline
grote culturele interesse die veel door zijn uitgestrekte rijk heeft gereisd en veel tastbare sporen heeft nagelaten, waarvan een aantal nu drukbezochte toeristische attracties zijn. ‘Het boek begint als het leven van Hadrianus ten einde loopt en de contouren van de machtsstrijd rond zijn opvolging vorm beginnen te krijgen. Sabina probeert hier invloed op uit te oefenen en reist daarom van Tibur naar Rome. Deze reis is aanleiding om terug te blikken op haar leven met Hadrianus. Personen en plaatsen komen tot leven, je loopt met haar door Rome en de Villa Hadriana, zeilt mee over de Nijl en reist naar het noorden van Engeland om het bouwen van de Muur te inspecteren. Zelfs de nog immer in raadselen gehulde dood van Antinoüs, de minnaar van Hadrianus, wordt opgehelderd...’ Wie: Caroline van Boekhandel Van Piere in Eindhoven Boek: De officier van Robert Harris Caroline: ‘Natuurlijk kun je gewoon op Wikipedia de Dreyfuss-affaire opzoeken en precies lezen hoe dit spionage-
schandaal is verlopen. Maar dat is niets vergeleken bij het lezen van dit spannende boek, waarin je precies de feiten volgt en je tegelijkertijd kunt onderdompelen in de negentiende eeuw. Harris laat je namelijk de Dreyfuss-affaire meebeleven vanuit de hoofdpersoon George Picquard, het kersverse hoofd van de geheime dienst. Je loopt met hem mee door Parijs, ruikt de overgelopen riolen en ziet de straten met koetsen, die worden belicht door gaslampen. Op onnadrukkelijke wijze is het einde van de negentiende eeuw, bijna als personage, aanwezig in dit boek. Picquard is ook een interessante verteller omdat hij zijn eigen, onafhankelijke kijk op de zaken heeft bij alles wat hij ziet en hoort. Die kijk zorgt ervoor dat hij op het spoor komt van de wérkelijke spion die geheimen van het Franse leger verkoopt aan de Duitsers. Vanaf dat moment moet de hoofdpersoon zorgvuldig zijn stappen wikken en wegen. Als lezer balanceer je met Picquard op het dunne lijntje tussen het behoud van positie enerzijds en het geweten anderzijds. Een tijdloos thema in een weergaloze historische roman.’
Nynke Smits, Sabina, vrouw van Hadrianus. Een bijzondere liefdesgeschiedenis, Primavera Pers, 290 pagina’s (€ 19,50)
Robert Harris, De officier, vertaling: Paul Witte, Uitgeverij Cargo, 448 pagina’s (€ 12,50)
BKHISTORISCHE ROMANS
JUNI 2017 – PAGINA 8
Grootvorstinnen Olga, Tatjana, Maria en Anastasia en tsarevitsj Aleksej op een bankje in een park.
GARF, STATE ARCHIVE OF THE RUSSIAN FEDERATION EVERT ELZINGA
De tentoonstelling ‘1917. Romanovs & Revolutie. Het einde van een monarchie’ is nog tot 17 september te zien in de Hermitage in Amsterdam.
BKHISTORISCHE ROMANS
JUNI 2017 – PAGINA 9
REVOLUTIE
Honderd jaar na de Russische Revolutie DE ROMANOVS
Robert Alexander, De keukenjongen. De laatste, fatale nacht van de Romanovs, Uitgeverij Rainbow, 256 pagina’s (€ 9,00)
Wie meent dat we nu in roerige tijden leven, doet er goed aan eens honderd jaar terug te gaan in de geschiedenis. In 1917 was de Eerste Wereldoorlog in een patstelling terechtgekomen. Terwijl de soldaten op het slagveld crepeerden, braken in steeds meer landen stakingen, opstanden en revoluties uit. Zo ook in Rusland. Door Caroline van der Lee
O
ver de Russische revolutie en de tsarenfamilie Romanov is in de Hermitage in Amsterdam de tentoonstelling ‘1917. Romanovs & Revolutie. Het einde van een monarchie’ te zien. Aan de hand van kunstwerken, persoonlijke voorwerpen, kleding van de Romanovs, kopieën van officiële stukken, foto’s, filmpjes en zelfs een moordwapen wordt het verhaal verteld van de Russische omwenteling en het einde van driehonderd jaar Romanovbewind. Lopend door de werkelijk beeldschone tentoonstelling voel je de verontwaardiging over de kloof tussen de ongekende luxe van de adel en welgestelde bourgeoisie en de schrijnende armoede van burgers en boeren. Verontwaardiging die ook Tsaar Nicolaas II ten deel valt. Ook de familie Romanov baadde in rijkdom. De tsaar voerde een autoritair bewind en van enig begrip voor de bevolking was geen sprake. Maar de expositie laat ook een andere kant van de tsaar zien: die van een zachtaardige, teruggetrokken man, een toegewijde echtgenoot en een liefhebbende vader van vier dochters en een ziekelijke
ook de oorzaak van de desaszoon. De bezoeker komt hierdoor treuse afloop. Of ligt het toch allezo dicht bij de tsaar en zijn famimaal net anders? lie dat zelfs de meest geharde revolutionair toch sympathie voor hen gaat voelen en mededo- De keukenjongen is een handige mix van feiten en fictie. gen met hun gruwelijk lot. Alexander vlecht ze tot een spanAmbivalente gevoelens worden nend en inlevend verhaal. Ook ook opgeroepen door De keukenjongen van de Amerikaanse thril- in dit boek ontstaat genegenheid voor de laatste Romanovs, lerauteur Robert Alexander. Deze omdat Alexander de tsaar en tsahistorische roman beschrijft de rina beschrijft als lieve mensen, laatste weken van de familie die vooral dol zijn op elkaar. Met Romanov, wanneer ze zijn opgede tsarevitsj en zijn zusjes vorsloten in een villa in Jekaterimen ze een charmante warme nenburg, de poort naar Siberië. familie, levend tussen hoop en Hier waren de Romanovs naarvrees in een villa in Jekaterinentoe verbannen nadat Nicolaas II burg tijdens de bloedhete Siberiin februari 1917 was gedwongen sche lente. om afstand van de troon te doen. Nicolai II en zijn familie zijn niet Uiteindelijk werd de hele familie, inclusief bedienden, hier op 17 juli slecht. Hun grootste fouten zijn dat ze behoren tot een elite en 1918 door de bolsjewieken afgevervreemd zijn van de Russische slacht. bevolking. En daarmee is deze Uitgangspunt van De keukenroman gelijk ook weer angstwekjongen is een dagboekaantekend actueel. kening van tsarina Alexandra op 16 juli, een dag voor de executie. Ze schrijft zich zorgen te maken over het plotselinge vertrek van VERDER LEZEN een keukenjongen, Leonid Sednyov De jonge Amerikaanse journalist John Reed (Leonka). Alexander was een van de weinige westerlingen die laat deze keukenjonde Oktoberrevolutie in Rusland van nabij gen aan het eind van meemaakte. zijn leven terugblikIn Tien dagen die de ken op zijn tijd bij de wereld deden wanRomanovs. Op casset- kelen, geeft Reed een tebandjes vertelt de meeslepend ooggeinmiddels hoogbetuigenverslag van jaarde man over een de toespraken van plan om de tsaar en Lenin, de bestorming zijn familie te bevrijvan het Winterpaleis den uit hun gevanen de bezetting van genschap. Als keufabrieken. kenhulpje zou hij een Het boek is een cruciale rol hebben fascinerend en gehad in de contacgoed geschreven John Reed, Tien dagen die ten tussen de gevanverslag van een de wereld deden wankelen, genen en de bevrijkantelpunt in de Uitgeverij Schokland, ders, maar was hij geschiedenis. 320 pagina’s (€ 24,00)
BKHISTORISCHE ROMANS
JUNI 2017 – PAGINA 10
BOEKFRAGMENT: SERINGENMEISJE Het lot van drie vrouwen verandert voorgoed wanneer de Tweede Wereldoorlog uitbreekt. Een meeslepende en aangrijpende debuutroman over drie vrouwen en hun strijd voor vrijheid, gerechtigheid en tweede kansen. Martha Hall Kelly, Seringenmeisje, Uitgeverij Ambo|Anthos, vertaling: Iris Bol en Marcel Rouwe, 496 pagina’s (€ 22,50). Ook verkrijgbaar als e-boek. www.amboanthos.nl
Kasia 1940 – 1941 Lublin, Polen
D
ie nacht sliep ik nauwelijks, terwijl alle dingen die mis konden gaan door mijn hoofd bleven gaan. Het getto. Je kon al gearresteerd worden door je op de verkeerde plaats te bevinden. Elke dag hoorde je over buren en vrienden die naar het hoofdkwartier van de Gestapo waren gebracht, Onder de klok, het onschuldig ogende kantoorgebouw met de cellen in de kelder, of nog erger, naar het kasteel van Lublin, waar gevangenen op de binnenplaats werden gefusilleerd. Ik ging de volgende middag met knikkende knieën op weg naar Z’s Apotheek. Het was een grauwe dag en de wind duwde dikke wolken langs de hemel. Geen enkele reden om bang te zijn. Daardoor werd je juist gepakt. De nazi’s konden angst ruiken. Ik was halverwege de Grodzkapoort, de officiële toegang tot het getto, toen ik iets zag waardoor ik als aan de grond genageld bleef staan. Het was matka die uit het Deutsche Haus kwam, het restaurant waar alle Duitsers in de stad aten. Het restaurant waar het extra grote bord met de tekst für polen verboten! op de deur hing. Vooral de ss’ers waren dol op die zaak omdat ze wisten dat het eten er veilig en bijna gratis was, en omdat ze wisten dat ze er niet naast een Pool hoefden te zitten. Het gerucht ging dat er een dikke sigarettenwalm in het restaurant
hing en dat de porties zo groot waren dat veel niet werd opgegeten, maar ik kende niemand die er binnen was geweest. Dat dacht ik tenminste. In elk geval niemand die het had kunnen navertellen, want zo waren de regels. Verboden voor Polen. Nog maar een week eerder was onze groenteboer betrapt in de keuken, waar hij aardappels kwam afleveren, en hij werd ter plekke gearresteerd. Hij was nooit teruggekeerd. Dat soort arrestaties kwam steeds vaker voor. Die ochtend had ik in Zuzanna’s illegale krant gelezen dat er in slechts drie maanden oorlogstijd vijftigduizend Poolse burgers waren opgepakt en vermoord, onder wie ongeveer zevenduizend joden. De meesten waren notabelen uit de steden; advocaten, professoren en religieuze leiders, iedereen die de regels aan zijn laars had gelapt of de bezetters had tegengewerkt. De nazi’s beschouwden de katholieke kerk als gevaarlijk en er was een lange lijst van pastoors die in hechtenis waren genomen. Burgers werden vaak valselijk beschuldigd van misdrijven en dan weggestuurd of gefusilleerd op openbare pleinen, waarbij wij ’s nachts wakker werden van de schoten. Dus toen ik matka uit het Deutsche Haus zag komen met een pakje, niet groter dan een klein brood, tegen haar borst gedrukt, moest ik weten wat ze daar deed. Het was lunchtijd en er liepen veel mensen op de stoepen, met hun hoofd omlaag tegen de wind. Ze liep in de tegenovergestelde richting van mij, op weg naar huis. Ik baande me een weg door de menigte om haar te bereiken. ‘Matka!’ riep ik. Matka draaide zich om, en toen ze me zag, keek ze alsof ze was aangeraakt door de ijzige hand van een spook. ‘Kasia. Ben je niet in de bioscoop? Ik kom je straks je boterham brengen.’ ‘Ik heb vandaag de late dienst
genomen.’ Sinds Zuzanna haar baantje aan mij had overgedragen werkte ik al als kaartverkoopster bij de bioscoop in de buurt van onze flat. We liepen om de rij voor de waterverstrekking heen, die helemaal de hoek omging. ‘Was je in het Deutsche Haus? Daar mogen geen Polen komen.’ ‘Ze beschouwen me als Duitse.’ Ik voelde me een beetje misselijk bij de gedachte aan haar in die zaak. Het was waar van die sigaretten! Ze rook ernaar. ‘Hoe kon u?’ ‘Doe niet zo hysterisch, Kasia. Ik gaf alleen wat a...’ We stapten allebei van de stoep en lieten een Duits echtpaar voorbijslenteren, zoals verplicht was. ‘Wat gaf u af?’ Ze omklemde de papieren zak strakker en kneep er een heerlijke geur uit – donker en exotisch – van palmbomen en zongerijpte Braziliaanse koffie. ‘U kunt het me vertellen, matka.’ Ik haalde diep adem om de paniek te verdrijven. ‘Is dat een nieuwe eau de toilette?’ Ze deed een stap achteruit, de stoep weer op, en versnelde haar pas. ‘Hou erover op, Kasia.’ Ik had de nieuwe zijden kousen in haar onderste lade gezien, opgepropt onder keurig gevouwen blouses, zo slap als een afgestoten slangenhuid. Het besef wond zich om me heen. ‘Dit kunt u niet zomaar negeren. U moet gaan biechten.’ Ze bleef weer staan, trok me dicht naar zich toe en zei zachtjes: ‘Eerwaarde vader, geef mij uw zegen. Ik heb koffiegedronken met een ss’er? Lennart is...’ Ik begon te lachen. ‘Lennart? Die naam betekent dapper, matka. Lennart de dappere heeft onze Psina doodgeslagen met een schop.’
BKHISTORISCHE ROMANS
JUNI 2017 – PAGINA 11
BOEKFRAGMENT: FAMEUZE DAMES Amsterdam, 1797. Uitgeefster Catharina Dóll wil de vertaalrechten verkrijgen van Mary Wollstonecrafts boek over vrouwenrechten, maar wordt verliefd op dichter Willem Bilderdijk.
Cato van Aa, Fameuze dames, Stichting Historische Roman Genootschap, 208 pagina’s (€ 15,95) www.catovanaa.nl
Fameuze dames wordt uitgebreid besproken tijdens het Historische Roman Festival: www. historische-roman.nl
‘J
ullie behouden de banen uit alle macht voor jezelf. Zo kunnen jullie je vrouwen betalen en tot in lengte van dagen alles zelf bepalen!’ Catharina keek op, verbaasd dat ze de andere gasten in het koffiehuis niet eerder had opgemerkt. Een jonge vrouw bij de entree liep rood aan van boosheid. Haar jurk was van boven tot onder besmeurd met modder. In haar hand hield ze een zak aardappelen. Ze waren de enige vrouwen in het Noord-Hollands Koffiehuis op de Dam. Catharina durfde de jonge vrouw niet bij te vallen,
bang om uitgejouwd te worden door de stamgasten die zich massaal gingen bemoeien met het gesprek. Stemmen bulderden door de ruimte zonder dat ook maar iemand de moeite nam naar de ander te luisteren. Degene die in het getetter het langst aan het woord bleef had de meeste kans gehoord te worden. Die eer kwam toe aan een lange man die op de rood aangelopen vrouw afstapte. ‘Dames mogen blij zijn,’ zei hij en hij keek even rond of iedereen in het koffiehuis wel naar hem luisterde, ‘ze hoeven niet dagenlang op een saai kantoor te vertoeven tot ze erbij in slaap vallen.’ Hij nam de korte bontmantel van zijn schouders en trok daarna zijn lange koetsiersjas uit. ‘Het enige wat u hoeft te doen is een wat mooiere jurk aantrekken en een beetje liever glimlachen. Dan kunt u ’s ochtends uw
man behagen en bespaart u zich de beschaming in alle vroegte op het land aardappels te moeten rooien. Daar wordt u veel te humeurig van, hoor ik al.’ De andere mannen in het etablissement lachten besmuikt en knikten instemmend. ‘Wees blij dat u in deze republiek woont,’ vervolgde hij, ‘aan de overkant van de zee, bij die rare Engelsen, mag een echtgenoot zijn vrouw verkopen als zij niet langer aan zijn wensen voldoet.’ Een hard lachen weerklonk in het koffiehuis.
BOEKFRAGMENT: MADAME MANET Dit boek vol geruchtmakende schilderijen en oude foto’s is te lezen als een roman, maar biedt evengoed een sprankelend kunsthistorisch tijdsbeeld van Parijs in de negentiende eeuw.
Ton van Kempen & Nicoline van de Beek, Madame Manet. Muziek en kunst in het Parijs van de impressionisten, Uitgeverij Het ArchiefCollectief, 364 pagina’s (€ 32,50) www.madamemanet.nl
*) In de parken en tuinen van de stad stonden ca. 24.000 runderen, 150.000 schapen, 6000 varkens en 46.000 geiten om de Parijzenaars te voeden tijdens het Beleg.
D
e Pruisische troepen besloten om niet ten aanval te gaan, maar rustig af te wachten, totdat de honger in Parijs zou toeslaan. Alle toegangswegen en spoorlijnen tot de stad werden geblokkeerd en de telegraaflijnen werden doorgesneden. Contact met de buitenwereld was daarna onmogelijk. Het Beleg duurde meer dan vier maanden. Vier lange maanden was het voedsel op rantsoen, monsieur! Ik zou het nog geen dag uithouden. Op Montmartre werden alvast massagraven gedolven. De Parijse parken en tuinen
werden aangewezen als weidegebied voor ossen en varkens. Schapen graasden tussen de plantsoenen en dronken uit de fonteinen van het Jardin du Luxembourg.* Aan melkkoeien werd niet gedacht, tot groot onheil van de kleine kinderen. De nieuwe Opéra van Garnier veranderde in een opslagplaats voor gezouten vlees, haver en wijn, om dat van daaruit te distribueren over de stad. Allereerst werden de paarden opgegeten. Er was geen rijtuig meer te vinden. Daarna waren de ezels aan de beurt en vervolgens de katten en honden. ‘Het vlees van een spaniël smaakte niet slecht. Het leek een beetje op lamsvlees,’ vertelde Ferdinand later. ‘Poedel at ik het liefst, maar ik vermeed het vlees van een bulldog.’ Marie werd door de afnemende voedselvoorraden vindingrijk. Ze bakte brood van rogge, rijst en
stro en bereidde voor Édouard en mijn broers Ferdinand en Rudolph schijndiners van muizenpastei. Door een gebrek aan lampenolie en kaarsen vonden die diners in de duisternis plaats, maar ze dekte de tafels met het gepoetste familiezilver alsof er niets aan de hand was. Maries kooktalent uitte zich in gestoofde rat, met de staart keurig omhoog en een beetje peterselie rond de bek. En toen kwamen de dieren van de Ménagerie onder het mes…? Behalve de mensapen. Zij hadden het geluk om de slachting te overleven, omdat de Parijzenaars de theorieën van Darwin te serieus namen. Een verwante voorouder eet je namelijk niet op. Madame Laroche, de slagersvrouw, vertelde mij later welke culinaire verrassingen zij voor de hongerige Parijzenaars wist te bereiden met de zebra’s, rendieren, jaks en kangoeroes van la Ménagerie.
Ő• Ő• Ő• Ő• Ő• Ő• Ő• Ő• ,6%1 ‡ 3ULMV Ĺƒ
,6%1 ‡ 3ULMV Ĺƒ
Ő•
Ő•
“Een prachtig verhaal over twee krachtige vrouwen en hun strijd voor het recht aan het begin van de twintigste eeuw!�
“Historische liefdesroman over het bijzondere levensverhaal van Sara Louisa du Faget van Assendelft.�
Ook verschenen bij Z&K
9789401907439 3ULMV Ĺƒ
3ULMV Ĺƒ
zomerenkeuning.nl
3ULMV Ĺƒ
3ULMV Ĺƒ
3ULMV Ĺƒ
Zomer & Keuning Romanserie
BKHISTORISCHE ROMANS
JUNI 2017 – PAGINA 13
BOEKFRAGMENT: CLEMENTINE
Sonia Purnell, Clementine. Een leven met Winston Churchill, Uitgeverij Karmijn, 448 pagina’s inclusief fotokatern (€ 34,95) www.uitgeverijkarmijn.nl
Deze biografie vertelt het opmerkelijke levensverhaal van Clementine Churchill: een getalenteerde vrouw die niet alleen de kunst verstond zich staande te houden naast een complexe echtgenoot, maar die nauw betrokken was bij beslissende momenten in de wereldgeschiedenis.
L
aat op de avond van maandag 5 juni 1944 liep Clementine Churchill langs de op wacht staande mariniers de kaartenkamer van Downing Street binnen. In haar elegante zijden peignoir die sierlijk over haar nachtjapon viel en met haar mooie gezicht nog helemaal opgemaakt zag ze er onberispelijk en, zoals altijd, sereen uit. Om haar heen, in het hart van het Britse legercommando, was
de sfeer echter voelbaar gespannen, wrevelig zelfs. Haar ogen rustten even op de ‘plotters’, die doende waren met ernstige gezichten de troepen, vrachtwagens en schepen op hun kaarten te verschuiven. Maar een tel later gleed haar blik via de lange tafel in het midden, waar de telefoons onophoudelijk rinkelden, naar de andere kant van de kamer, waar ze zoals verwacht Winston zag staan, met gespannen schouders en het kwabbige gezicht vertrokken tot een gekwelde grimas. Ze liep naar hem toe in het besef dat niemand anders, adjudant noch general noch vriend, hoe trouw ook, hem nu kon helpen. Clementine was als een van de zeer weinigen op de hoogte geweest van de voorbereidingen die de afgelopen maanden en jaren in het diepste geheim waren getroffen voor de kolossale taak die morgenochtend
wachtte. Zij kende de risico’s van wat de grootste overzeese invasie aller tijden zou worden en wist dat de gevolgen niet te overzien zouden zijn als die uitliep op een fiasco: miljoenen mensen en een enorm deel van Europa zouden onder de tirannie van de nazi’s blijven. Alle hoop op redding zou de bodem worden ingeslagen. Maar zij begreep als geen ander door welke spookbeelden Winston die avond werd geplaagd, dat zijn gedachten onherroepelijk teruggingen naar de duizenden mannen die hij in de Eerste Wereldoorlog tijdens de Slag om Gallipoli de dood in had gejaagd. Alleen zij had hem zowel tijdens die tragedie als tijdens de verschrikkingen van zijn soldatenjaren in de loopgraven aan het westfront ter zijde gestaan. ‘Fantastisch geschreven.’ – Trouw
BOEKFRAGMENT: SABINA Keizer Hadrianus is ziek, het gaat niet goed met hem. Zijn vrouw Sabina, die enkele maanden daarvoor het paleis heeft verlaten, wordt gehaald.
I Nynke Smits, Sabina, vrouw van Hadrianus. Een bijzondere liefdesgeschiedenis, Primavera Pers, 287 pagina’s (€ 19,50) www.primaverapers.nl
k kreeg geen tijd om tot mezelf te komen. Turbo had ons al gehoord en de deur zwaaide open nog voordat wij klopten. Mijn blikken schoten langs hem heen naar het bed waarin de keizer lag. Hij lag er niet erg keizerlijk bij. Wat slordig afhangende lappen bedekten zijn buikige gestalte, een slap kussentje lag onder zijn hoofd gefrommeld. Hij had zich naar de deur gewend en onze blikken troffen elkaar. Ergernis trok over zijn bleke gezicht. Hij sloot de ogen, wilde de mijne niet zien. Dit bezoek was beslist niet zijn idee. Ik bleef bij de deur staan, maar toen spasmen van pijn de ergernis van zijn gezicht
veegden, schoot ik op hem af en struikelde. Het kwam door de sandalen die op een slordige afstand van het bed over de vloer slingerden. Ik ving mezelf op met enkele snelle passen en voorkwam, met een naar de bedrand uitgestoken arm, dat ik met mijn hele lichaam op hem stortte. Een voet slingerde tegen zijn afhangende deken en onder het bed klonk het fragiele gerinkel van brekend glas of aardewerk. Door het leer van mijn laarzen heen voelde ik mijn tenen nat worden. Had ik zijn po omgestoten? Hij kwam half overeind, ik tilde het afhangende beddengoed op. Een walm van bederf sloeg me tegemoet, de punt van mijn laars kleurde donker. Ontzet keken de keizer en ik elkaar aan. Wat was dit? In een plas vocht tussen glasscherven lag een bleek stuk vlees. Een lever? Had hij zich de toekomst laten voorspellen? (...)
Het hart! Hij had al die jaren het hart bij zich gehouden, de nabijheid van de jongen in een conserverende vloeistof gekoesterd. Blootgesteld aan de buitenlucht was het onmiddellijk overgegaan tot bederf. De goden mochten weten wat er door hem heen ging terwijl hij hijgend naar me zat te kijken, totdat hij voldoende lucht had om mij toe te brullen: ‘Heb je nou je zin, leugenares?’
BKHISTORISCHE ROMANS
JUNI 2017 – PAGINA 14
BOEKFRAGMENT: ZIJDE Vanwege een ziekte onder zijderupsen in Egypte en Syrië verplaatst Hervé Joncour zijn handel naar Japan. Daar raakt hij in de ban van een geheimzinnige vrouw.
Alessandro Baricco & Rébecca Dautremer, Zijde, Uitgeverij Infodok, 208 pagina’s (€ 29,99)
BKHISTORISCHE ROMANS
JUNI 2017 – PAGINA 15
HOOGLANDEN JEN CUNNION
SCHOTSE MOORD
Feit of fictie? Stel je voor: een troosteloos dorpje in de wilde, Schotse Hooglanden. Een zeventienjarige jongen zit onder het bloed en loopt door de straten. Zonder aarzelen bekent hij zijn daden: ‘Ik doodde Lachlan Mackenzie als vergelding voor alle ellende die hij mijn vader en de rest van ons gezin had bezorgd.’ Door Anouk Abels
‘Lees het boek vooral voor de gedetailleerde karakterschetsen en de ruwe sfeer van de Hooglanden anno 1869.’
Z
ijn bloedige plan van Graeme Macrae Burnet doet denken aan de talloze true crime-series, films en boeken die gretig aftrek vinden bij het grote publiek. Net als in de Netflix-serie Making a Murderer krijgen we meerdere perspectieven op de moordzaak voorgeschoteld. Ook doet het boek denken aan de Britse bestseller The Suspicions of Mr. Whicher van Kate Summerscale, waarin de moord op een peuter in 1860 centraal staat. In Zijn bloedige plan duiken we tevens in een zaak die in de negentiende eeuw voor de nodige opwinding zorgde. Dit keer draait het verhaal om Roderick ‘Roddy’ Macrae, een bloedverwant van schrijver Graeme Macrae Burnet, die in 1869 een drievoudige moord pleegde en meteen bekende. Een van de slachtoffers was Lachlan ‘de Brede’ Mackenzie, de rentmeester van het dorp Culduie. In zijn voorwoord vertelt Burnet dat hij bij toeval op diverse krantenknipsels over Roddy’s rechtszaak stuitte. Kort daarna vond hij Roddy’s memoires, die de jongeman schreef in opdracht van zijn advocaat. Hierin onthult de intelligente pachterszoon hoe zijn familie systematisch gesard werd door Lachlan de Brede, die graag misbruik maakte van zijn machtspositie als rentmeester. In Zijn bloedige plan vind je dit manuscript, samen met verklaringen van de dorpelingen, een ver-
Graeme Macrae Burnet slag van de voorbereidingen voor de rechtszaak van Roddy’s advocaat en het proces dat volgde. Althans… Dat doet Burnet ons graag geloven. Zijn bloedige plan mag dan vormgegeven zijn als true crime-verslag, het verhaal is compleet verzonnen. Uit het dankwoord blijkt dat de schrijver zeker zijn huiswerk heeft gedaan: zijn beschrijvingen van het gebied waar Roddy woont, de manier waarop de mensen met elkaar omgaan en de wijze waarop de rechtszaak zich ontwikkelt, zijn gebaseerd op grondig historisch onderzoek. Burnet heeft zelfs een personage aan zijn verhaal toegevoegd dat echt bestaan heeft. De moordpartij en de daarop volgende juridische processen hebben echter nooit plaatsgevonden. Het is niet de eerste keer dat Burnet zijn lezers zo voor de gek houdt. In The Disappearance of Adele Bedeau (2014) doet de schrijver het lijken alsof het verhaal een vertaling is van een Franse cultroman. Britse lezers lijken het niet erg te vinden: Zijn bloedige plan belandde op de shortlist voor de Man Booker
Prize 2016 en werd het best verkochte boek op die lijst. Dat is niet voor niets: het is een markant vormgegeven stukje literatuur, waarin de schrijver ons een fascinerende blik in het verleden gunt. Een ‘literaire thriller’, zoals uitgeverij Hollands Diep het boek op de achterflap noemt, zou ik het niet willen noemen, daarvoor zit er te weinig spanning in dit verhaal. Lees het boek vooral voor de gedetailleerde karakterschetsen en de ruwe sfeer van de Hooglanden anno 1869. Ook de beschrijvingen van de vooroordelen die in die tijd tussen de verschillende klassen bestonden en hoe men de juridische processen ervaarde, zijn meer dan de moeite waard. Zo omschrijft Burnet hoe een sterk ingekorte, verbasterde en bloederige versie van Roddy’s manuscript enorm populair werd: ‘Binnen een paar dagen waren er tienduizenden exemplaren van het pamflet verkocht, op de voet gevolgd door een aantal gruwelijke prenten, etsen en liedjes.’ Ook in deze feitachtige fictiewereld is de true crimeobsessie dus alom tegenwoordig.
Graeme Macrae Burnet, Zijn bloedige plan. Documentatie over de zaakRoderick Macrae, vertaling: Anne Jongeling, Uitgeverij Hollands Diep, 304 pagina’s (€ 19,99)
BKHISTORISCHE ROMANS
JUNI 2017 – PAGINA 16
WATERSNOOD
Zeeuwen die zwijgen PORTRET
Catharina IJzelenberg was vier jaar toen de watersnoodramp van 1953 hun gezin trof, een gebeurtenis die haar nog helder voor de geest staat. De burgemeester redde de familie, anders was ook haar debuutroman Het ruisen van de zee, die ze baseerde op deze gebeurtenis, er niet geweest. Samen met IJzelenberg reisden we af naar Zeeland, de plek waar het allemaal gebeurde. Door Janneke Blok Foto’s Evert van Reijswoud Hoe ben je op het idee gekomen om een roman over de gevolgen van de watersnoodramp te schrijven? ‘In mijn jeugd werd vooral over de materiële gevolgen van de ramp gesproken, over de verdronken slachtoffers werd gezwegen.
De roman verhaalt over de liefdesrelatie tussen Anton, leraar Nederlands, en zijn oud-leerling Claudia de Winter, die herinneringen aan de watersnoodramp bij hem oproept. Waarom juist dit verhaal? ‘Toen ik 21 was, woonde ik in Ouwerkerk. Een straat verder woonde een docent Frans. Hij was gescheiden en had een liefdesrelatie met een leerling. Men keurde het af, maar smulde tegelijkertijd van het verhaal. Ik had medelijden met de docent en het meisje, want ze leken me zo gelukkig. Ik vond het erg dat iets moois zo lelijk gemaakt kon worden met woorden. Ik
was ook nieuwgierig naar wat er gebeurde in het huis van de docent Frans. Het prikkelde mijn verbeelding.’ Op de foto’s zien we het strandje en de dijk van Ouwerkerk. Waarom is dit een belangrijke plek voor jou en de hoofdpersoon uit je boek? ‘Anton leerde er zichzelf zwemmen, overwon zijn angsten en dacht aan zijn vader, die nog had geholpen de dijk met zandzakken te verzwaren, maar voorgoed in het water verdween. Later is het voor Anton een plek om in het reine te komen met zichzelf als hij verdrietig of onrustig is, maar waar hij ook heengaat met Claudia om van de ruimte en de zon te genieten. Ook ik heb nu nog betere herinneringen aan het strandje, waar ik niet alleen mijn kinderen nog zie spelen, maar waar nu ook Anton en Claudia lopen.’
EVERT VAN REIJSWOUD
Catharina IJzelenberg, Het ruisen van de zee, Uitgeverij Ambo|Anthos, 269 pagina’s (€ 19,99)
IJzelenberg op het strandje van Ouwerkerk, met op de achtergrond de Oosterschelde en de Zeelandbrug.
Er viel dan een stilte en de mensen gingen verder met hun werk. Ik zag verdriet in hun ogen en in hun bewegingen. Dat onuitgesproken verdriet heb ik in Het ruisen van de zee een stem willen geven in het karakter Anton Rentier.’
BKHISTORISCHE ROMANS
JUNI 2017 – PAGINA 17 EVERT VAN REIJSWOUD
IJzelenberg op de dijk van Ouwerkerk.
BKHISTORISCHE ROMANS
JUNI 2017 – PAGINA 18
BOEKFRAGMENT: DE ERFENIS VAN MOZART Duik onder in de romantiek met de sfeervolle historische roman De erfenis van Mozart over familie, liefde, bals en baronessen, maar ook over jaloezie en verlies.
E Femke Roobol, De erfenis van Mozart, Uitgeverij Ambo|Anthos, 416 pagina’s (€ 19,99). Verschijnt 6 juli 2017. Ook verkrijgbaar als e-boek. www.amboanthos.nl
en paar dagen na de eerste ontmoeting met Mozart gingen we naar een muziekavond waarop het orkest bij elkaar kwam om samen te musiceren. Mijn vader had gezegd dat Mozart ook zou komen en dat hij zelf klavier zou spelen. Ook al had de keurvorst hem geen vaste betrekking aangeboden, toch was hij sinds hij eind oktober in Mannheim was aangekomen een graag geziene gast geworden. Iedereen wilde de man horen spelen die van kinds af aan had opgetreden voor prinsen en edelen. Zijn muziek vormde een welkome afleiding nu het leven in Mannheim zo saai was vanwege de voorgeschreven rouwperiode. Het was kouder geworden en een straffe wind speelde met de linten van onze hoeden. Achter ons huis rees de indrukwekkende façade met de onverlichte ramen van het slot van de keurvorst op. Het verlaten paleis maakte een trieste indruk zonder het gebruikelijke schaduwspel van lantaarns en kroonluchters. Vanmorgen was ik wakker geworden en had uit het raam gekeken in de hoop dat een witte deken de stad bedekt zou hebben. Ik hield van die betoverende, stille wereld waarin de ratelende wielen van de koetsen waren verstomd en het gebeier van de kerkklokken in flarden naar me toe waaide. De stadsgeluiden werden gedempt, ze klonken dof, laag en een beetje onheilspellend, zoals de grootste trommel in het orkest. Ze riepen een verwachtingsvol gevoel bij me op: een belofte van sleetje rijden, wollen wanten en dikke sjaals, rode gezichten, het hele gezin warm rond de kachel
en hete chocolademelk. Wat was ik teleurgesteld toen ik zag dat het niet sneeuwde maar alweer regende. Ik stak mijn hoofd naar buiten door het geopende raam om de druppels te voelen die als scherpe naaldjes in de huid van mijn gezicht prikten. Het begon nog harder te regenen en ik trok mijn hoofd terug. Het roffelde op het dak als de paukenslagen van een slagwerker in plaats van de rustige geluiden van de trom. Ook vanavond kwam het met bakken uit de hemel. Mopperend over de modderige zoom van haar rok, stak Luise haar arm door die van Sophie. ‘Waarom nemen we geen rijtuig?’ Mijn vader zei dat ze haar mond moest houden. Wie dacht ze wel dat ze was? Een voorname dame voor wie bedienden houten planken neerleggen zodat ze over de drassige grond kan lopen zonder vies te worden? We lachten allemaal, behalve mama. Ik verdacht haar ervan dat ze Luise had gedragen als ze er de kracht voor had gehad. Op de stoep voor het huis van de familie Cannabich schudde papa zijn driekantige steek uit. ‘Kom meisjes,’ zei hij. ‘Ga maar gauw naar binnen. Wat een hondenweer!’ ‘Ik ben zenuwachtig.’ Luise bukte zich om een steentje onder de hak van haar schoen vandaan te pulken. ‘Hoezo?’ vroeg ik. Zelf voelde ik me alleen maar opgewonden bij het idee van een leuke avond vol muziek. Luise haalde haar schouders op, greep mijn arm en trok me de trappen van het appartement op. In de hal met een enorme kroonluchter aan het plafond, deden we onze mantels af. Het kaarslicht weerkaatste in de spiegel met een goudkleurige rand die boven een kastje hing dat tegen de wand was geschoven. We liepen ernaartoe en stonden naast elkaar te kijken naar onze reflectie. Ik probeerde mijn haren
omhoog te duwen. Mijn zusje was zo mooi in de ivoorkleurige japon met de zijden rok die zachtjes ruiste bij elke beweging die ze maakte. En dan haar hazelnootkleurige ogen. Ik begreep volkomen waarom de arme Mozart tijdens zijn eerste bezoek bij het afscheid achterom had gekeken en bijna over zijn eigen voeten was gestruikeld. Als kind al wilde ik liever zijn als Luise. Spontaan. Lekker gek. Zelfbewust en met een grenzeloos zelfvertrouwen. Waar ik rust creëerde, was zij de gangmaker en daarom keek de hele wereld meteen naar haar, en nooit naar mij. Geen man zou me ooit zo aangapen als Mozart bij Luise had gedaan. Mama zei altijd dat mijn enige pluspunt mijn smalle taille was en dat ik met mijn donkere ogen en zwarte haren niet echt aantrekkelijk was. Gelukkig was ik goed in het huishouden, wie weet was er een man die daar ooit iets in zou zien. Ik ging er nooit tegen in, al kneep mijn maag zich samen, iedere keer wanneer ze erover begon.
BKHISTORISCHE ROMANS
JUNI 2017 – PAGINA 19
NIEUW AMSTERDAM GOUDEN EEUW
Een zoektocht met een bevrijdende ontknoping Schrijfster Ingrid Chen voert je in haar historische roman Het zilveren kruis mee van Amsterdam naar NieuwAmsterdam. Alle ingrediënten voor een intrigerend verhaal zijn aanwezig. Alleen de bereiding kan wat fantasievoller. Door Hugo Jager
H
et boek laat je kennismaken met interessante facetten van de zeventiende eeuw, een tijd die voor een groot deel samenvalt met de Gouden Eeuw: een periode van economische voorspoed en tolerantie. Dat laatste betreft vooral de gewetensvrijheid. Het verhaal van de hoofdpersoon Demian laat zien dat van echte godsdienstvrijheid eigenlijk geen sprake kan zijn. De jongen wil vasthouden aan het katholieke geloof. Het zilveren
Ingrid Chen, Het zilveren kruis. Een mysterie ontsluierd, Uitgeverij Conserve, 512 pagina’s (€ 24,99)
kruis dat aan een leren koord om zijn hals hangt, heeft als katholiek symbool voor hem dan ook grote waarde. Maar zijn vader werpt het kruis in het vuur. Hij mag het katholieke symbool niet meer dragen. Het luidt het moment in waarop ze niet meer de katholieke schuilkerk bezoeken en zich conformeren aan de gereformeerde kerk. Het zilveren kruis had echter nóg een belangrijke betekenis voor Demian: al sinds zijn jongensjaren bood het religieuze symbool bescherming tegen boze dromen en was het een troostrijke vervanging voor zijn moeder, die hij nooit gekend heeft. Hij wil graag weten wie ze is, maar hij moet eerst zijn school afmaken voordat hij haar kan gaan zoeken. Hij volgt colleges aan het Athenaeum Illustre, eigenlijk de onderbouw van de universiteit. Demian mist steeds meer lessen als hij verliefd wordt op de apothekersdochter, die de apotheek van haar vader voortzet. Als blijkt dat zij grote moeite heeft om het Latijnse receptenboek te lezen, schiet Demian haar te hulp. Dan wordt de romance door een misverstand verstoord en pakt Demian de zoektocht naar zijn moeder weer op. Het is duidelijk dat de wendingen in deze historische roman zich in een rap tempo opvolgen. Toch raak je niet echt betrokken bij de Gouden Eeuw. Om het in de woorden van de historicus Johan Huizinga te zeggen: je kunt de geschiedenis niet zien, horen, ruiken en proeven. De zoektocht naar zijn moeder brengt Demian per boot naar Nieuw-Amsterdam, de nederzetting die later zou uitgroeien tot het huidige New York. Bij het beschrijven van de bootreis heeft Chen de mogelijkheid onbenut gelaten om de ontberingen aan boord van een schip te vertellen alsof je er zelf bij bent. Hoe beleefde men die reizen? Wat werd er gevoeld, gezegd en gedaan? Het blijft allemaal in het ongewisse. Chen lijkt zich vooral op het plot te hebben geconcentreerd. Het voelt bevrijdend als je aan het
Ingrid Chen
De zoektocht naar zijn moeder brengt Demian per boot naar Nieuw-Amsterdam. eind van het boek eindelijk weet hoe het allemaal zit. Maar het was een zware weg erheen. Met levendige beschrijvingen van de zeventiende eeuw en minder ingewikkelde plotwendingen zou het boek een stuk aangenamer zijn. Misschien dat de verbeelding had kunnen bijgedragen tot een iets krachtigere titel, zodat de vreemde associatie met een zorgverzekeraar achterwege had kunnen blijven.
Maak kennis met al onze specials! BKJunior MEI 2017, NO. 10 – DE BESTE BRON VOOR JEUGDBOEKEN
Lentekriebels!
BKMilitaireBoeken MEI 2017, NO. 1 – DE BESTE BRON VOOR MILITAIRE BOEKEN
VETERANEN VAN VROEGER EN NU
JUNI 2017, NO. 6 – DE BESTE BRON VOOR YOUNG ADULT-BOEKEN
Zin in zomerlezen Met een Waanzinnige Boomhut-quiz, Fred het hert, zelf monsterletters maken en nog veel meer…
Met Marco Kroon, het thuisfront, militaire geschiedenis en meer...
Met Megan Shepherd, Brooke Saward, nagenieten van YALFest en 13 reasons why
JUNI 2017, NO. 2 – DE BESTE BRON VOOR HISTORISCHE ROMANS
FEBRUARI 2017, NO. 8, DE BESTE BRON VOOR STRIPNIEUWS
100 JAAR RUSSISCHE REVOLUTIE En verder: in gesprek met Jan Guillou, de watersnoodramp en Simone van der Vlugt
ALLES OVER DE STRIPDAGEN
Met Stripschapprijswinnaar Willem Ritstier, Paulus de boskabouter, André Hazes en veel meer…
APRIL 2017, NO. 1 – DE BESTE BRON VOOR FILOSOFISCHE BOEKEN
Durf te denken!
Met Denker des Vaderlands René ten Bos, filosoferen voor kinderen, Peter Singer en Afrikaanse filosofie
Kijk voor meer info op www.boekenkrant.com
BKHISTORISCHE ROMANS
JUNI 2017 – PAGINA 21
ONMOGELIJKE LIEFDE WIM VAN DER VLUGT
ITALIAANSE ROMANTIEK
Een Florentijnse volkslegende In het huidige Florence zijn veel herinneringen te vinden aan de schijnbaar onmogelijke liefde tussen Ginevra degli Amieri en Antonino Rondinelli. Na meer dan zeshonderd jaar wordt de liefdeslegende nog steeds verteld. In Ginevra zet Simone van der Vlugt deze traditie voort. Door Nora van Ouwerkerk
Als lezer waan je je tussen de statige palazzo‘s, op ruime piazza’s en op het altijd levendige Mercato Vecchio.
H
et liefdesverhaal speelt zich af in Fiorenza, oftewel het Florence van de veertiende eeuw. De jonge Ginevra wordt na een langdurige vriendschap verliefd op Antonio. Als hij met Ginevra wil trouwen, steekt haar vader een stokje voor de huwelijksplannen; de verlichte ideeën van Antonio zijn in strijd met de wetten van de kerk. Het stel probeert uit Fiorenza te vluchten om elders een nieuw leven op te bouwen. De vlucht mislukt en Ginevra wordt gedwongen om met de rijke weduwnaar Francesco Agolanti te trouwen. Als de gevreesde pest Fiorenza bereikt, vechten Antonio en Ginevra niet alleen voor hun leven, maar ook voor hun liefde. Met Ginevra weerspiegelt Van der Vlugt hoe vrouwen in de veertiende eeuw worstelden met hun ondergeschikte positie in de samenleving. Ze horen naar hun vader en man te luisteren. Zodra ze voor zichzelf denken en precies weten wat ze willen, zoals Ginevra, ontstaat er een probleem: ‘Voor een man is dat een eigenschap waar je ver mee kan komen in het leven, voor een meisje een onvergeeflijke karakterfout.’ Het gedwongen huwelijk met Francesco maakt Ginevra uiteindelijk doodongelukkig; op
Simone van der Vlugt bepaalde momenten verlangt zij zelfs naar het einde van haar leven. Maar als de pest uitbreekt, verandert haar instelling: ‘Je kunt heel onverschillig doen over de dood als die ver buiten je bereik is, maar nu, met elke nieuwe stad die door de ziekte wordt getroffen, wordt het besef dat ik wil leven steeds sterker.’ Ginevra probeert niet alleen de pest te overleven, maar zet ook alles op alles om bij Antonio te zijn. Met Ginevra laat Van der Vlugt zien dat het de moeite waard is om te vechten voor je geluk. De legendarische liefde tussen Antonio en Ginevra wordt nog geloofwaardiger door de rijke beschrijvingen van het middeleeuwse Fiorenza. Als lezer waan
je je tussen de statige palazzo‘s, op ruime piazza’s en op het altijd levendige Mercato Vecchio. Ook vandaag de dag doen de straten en gebouwen in Florence je aan de legende herinneren. De Via dei Rondinelli laat zien in welke straat Antonio een groot deel van zijn leven heeft doorgebracht en het palazzo van de familie Degli Amieri stond op de plaats van het huidige Piazza della Repubblica. De families Degli Amieri en Rondinelli hebben daadwerkelijk bestaan. Of Ginevra en Antonio hier echt deel van uitmaakten, is de vraag. Voor de schoonheid van de legende wil ik het maar al te graag geloven.
Simone van der Vlugt, Ginevra. Een Italiaanse liefdesgeschiedenis, Uitgeverij Ambo|Anthos, 175 pagina’s (€ 17,99)
BKHISTORISCHE ROMANS
JUNI 2017 – PAGINA 22
BOEKFRAGMENT: GEEN BETERE VRIEND Het waargebeurde verhaal van een unieke held en krijgsgevangene die anderen moed gaf de verschrikkingen van de oorlog en het jappenkamp te doorstaan.
D Robert Weintraub, Geen betere vriend, vertaling: Janet Limonard-Harkink en Brenda Mudde, Uitgeverij Karakter, 400 pagina’s (€ 24,99). Ook verkrijgbaar als e-boek (€ 12,99) www.karakteruitgevers.nl
e twee vrienden zaten dicht tegen elkaar aan gekropen. Ze waren elkaars redding in een wereld die compleet gek was geworden. Het was 26 juni 1944. De vrienden waren al sinds 1942 krijgsgevangenen van de Japanners op het verre en vaak vergeten eiland Sumatra. Ze zaten opeengepakt in het ruim van de SS Van Waerwijck, die door de Japanners gebruikt werd om krijgsgevangenen van het ene naar het andere kamp te vervoeren. Het ruim lag minstens een meter onder de oppervlakte van de Zuid-Chinese Zee, en de mannen die dicht op elkaar op de vloer van het ruim zaten, probeerden wanhopig de stinkende lucht in te ademen. Het was er bijna 38 graden. De twee makkers hadden een plaatsje op de richel bij een patrijspoort weten te bemachtigen, waar het iets beter was dan in de zuurstofarme ruimte eronder. Maar de trage gang langs de Sumatraanse kust maakte hun reis in de verzengende hitte wel erg lang. Ze waren allebei pijnlijk mager, want ze hadden in de twee jaar van hun gevangenschap structureel te weinig te eten gekregen. Om in leven te blijven hadden ze zelfs ratten en slangen moeten eten. Ze hadden dagelijks te maken met ziektes als malaria en beriberi. Ze werden vaak afgeranseld en met de dood bedreigd. Ze moesten ongelooflijk zwaar, vaak nutteloos werk doen en kregen met situaties te maken die zelfs bij de meest vastberaden krijgsgevangenen een akelig gevoel van neerslachtigheid, apathie en verlatenheid opriepen. Dat krijgsgevangenen onder de Japanse overwinnaar verschrikkelijk te lijden hadden, was
algemeen bekend. Overal in het oorlogsgebied in de Stille Zuidzee werden geallieerde gevangenen op dezelfde ruwe manier behandeld. Maar met dit duo was iets bijzonders aan de hand. Een van de twee was een hond. Ze heette Judy en lang voordat ze op dit helleschip was beland, had ze in haar korte leven al ongelooflijk veel avonturen beleefd en gevaren doorstaan. … Judy werd in 1936 in een kennel in het Britse gedeelte van Sjanghai geboren. In de vijf jaar erna was ze de geliefde mascotte van een kanonneerbootbemanning van de Britse Royal Navy die patrouilleerde op de Jangtse. In 1939, toen de Britse Admiraliteit zich opmaakte voor de oorlog op de Stille Oceaan, werd de ligplaats van Judy’s schip verplaatst naar Singapore. Niet lang daarna, in de zomer van 1941, arriveerde Frank Williams in de Leeuwenstad; hij was net tweeëntwintig geworden en diende als soldaat 1ste klasse bij de Royal Air Force. Vele rampen later ontmoetten de man en de hond elkaar in een krijgsgevangenkamp en ze werden onafscheidelijk. Frank zette zelfs zijn leven op het spel om ervoor te zorgen dat Judy de officiële status van krijgsgevangene kreeg. …. Het zweet liep in stroompjes over de ruggen van de menigte lichamen die als haringen in een ton zaten, meer dan duizend in totaal. Het schip ploegde door de golven, het water klotste door het ruim en de vloer werd steeds natter. Als het zuchtje wind dat door de patrijspoort op haar snuit blies er niet was geweest, zou Judy waarschijnlijk nog eerder dan de mannen aan de hitte zijn bezweken. Plotseling was er een lichtflits, onmiddellijk gevolgd door een enorme explosie bijna precies midscheeps. Overal in het ruim brak brand uit en de apathische massa gevangenen kwam ineens
tot leven, alsof ze een elektrische schok kregen. De mannen hadden nog maar nauwelijks door wat er was gebeurd, toen een nog zwaardere explosie het ruim opblies. Het schip was geraakt door torpedo’s. … Vanuit zijn hoekje bij de patrijspoort had Frank goed zicht op de chaos en het werd hem koud om het hart. De lading van het dek was op de krijgsgevangenen gestort, waardoor vele gedood of gewond waren geraakt en er een gigantische hindernisbaan was ontstaan die de overlevingskans sterk verkleinde. Een man met een hond van twintig kilo in zijn armen zou dit onmogelijk kunnen overleven. Frank zag dat zijn trouwe viervoeter in de chaos niet was weggerend en onder deze enorme druk uiterst kalm bleef; hij tilde haar op, gaf haar nog snel een knuffel en duwde haar toen half naar buiten, de patrijspoort uit. ‘Zwemmen!’ schreeuwde Frank tegen Judy en hij gaf haar een laatste zet, waardoor ze letterlijk de patrijspoort uit vloog.
BKHISTORISCHE ROMANS
JUNI 2017 – PAGINA 23
BOEKFRAGMENT: HET SUIKERVOGELTJE Al in 1688 waren Nederlandse boeren die als kolonisten in Zuid-Afrika terechtkwamen op zoek naar een vrouw. De Rotterdamse weesmeisjes en zusjes Ariaan en Willemijn waren door de VOC gevraagd om naar de Kaap te komen.
Pauline Vijverberg, Het suikervogeltje. Hoe de VOC weesmeisjes als toekomstige bruiden naar de Kaap liet uitvliegen, Uitgeverij Conserve, 320 pagina’s (€ 19,99) www.conserve.nl
‘D
ie man, die lijkt me wel wat.’ Willemijn stootte haar aan. Ariaan keek naar haar zusje en zag dat ze een grapje maakte. Ze keek naar de man en meende hem te herkennen van de dag van aankomst. Dat hij misschien in haar geïnteresseerd zou kunnen zijn, was niet in haar opgekomen. Nu kwam hij op hen aflopen. ‘Gerrit.’ De man lichtte z’n hoed. Gerrit. Zijn naam klonk alsof je je in een visgraat verslikte. Hij
kwam Ariaan bekend voor. Ze kon hem niet plaatsen. Had ze hem in haar dromen al gezien? Op de kade? Iets in hem trof haar. Hij was een grote, zware man met warrig haar. Zijn gezicht was gebruind door de zon en bedekt met sproeten. Een natuurmens. ‘Ik ben Ariaan uit Rotterdam.’ ‘Ik weet wie je bent. Iedereen weet wie jullie zijn,’ zei hij vriendelijk. Willemijn maakte een kniksje en ook de weduwe groette Gerrit. Hij stond met zijn hoed in z’n handen en die vielen Ariaan op. Grote handen, met fijne haartjes op de handrug en kortgeknipte nagels. Handen die iets konden opbouwen. Even schoot de gedachte door haar hoofd hoe het zou zijn die handen op haar lichaam te voelen. ‘We moeten gaan,’ excuseerde de weduwe zich. Gerrit groette hen.
‘Tot ziens.’ Hij keek Ariaan betekenisvol aan. Ze toonden het toegangsbewijs aan een waker en ze mochten door het grote hek met VOC-embleem de compagniestuin in. ‘Wie was dat?’ vroeg Ariaan aan de weduwe, terwijl ze de tuin inliepen. ‘Ik ken hem niet zo goed. Hij heeft een boerderij in de buurt van Stellenbosch, meen ik.’ De weduwe liet het daarbij. Ze wilde duidelijk aan de rondleiding beginnen.
BOEKFRAGMENT: MICROLIETEN De Machinist, het eerste deel van de trilogie Microlieten, beschrijft het leven van Alex van Heert, die in het begin van de vorige eeuw bij een rederij werkzaam is.
M Ronald A.R. Aarsen, Microlieten (historische trilogie), Uitgeverij Village, 650 pagina’s (€ 29,95) www.vandorp.net/ microlieten
ijn ongeluksreis begon op zaterdag den 3de augustus 1918. Toen het schip zich losmaakte van de kade had de stoomfluit zijn bas over het water laten rollen die dadelijk werd weerkaatst op de gevels van de pakhuizen en magazijnen aan de overzijde van de haven. De echo liet zich even later nogmaals zwakjes horen toen hij weerkaatst werd op de muren van het fort een halve mijl verderop. Het was de laatste keer dat ik die zeehaven zou zien. Het was de tweede zeedag nadat we Tandjong Priok achter de horizon hadden zien verdwijnen. Het leek me dat de
voortdurende monotone trilling van het dek onder mijn voeten die door de scheepsmotoren werd veroorzaakt plots wat sterker was geworden. Ik had mijn hand op de verschansing van het schip gelegd als op de schouder van een varensgezel of een goede vriend en keek uit over de eindloze lome golfslag van de Javazee. Die zee die nu zo bedrieglijk rustig leek maar die zo vaak boosaardig had toegeslagen en in de loop der jaren vele vissersprauwen had verzwolgen. Achter mij klonk het regelmatige geklop van de twee roestbikkers die in de hitte van de namiddag op het gangboord aan het werk waren gezet. Twee laskaren, Indische matrozen die me met een ondoorgrondelijke blik verholen hadden aangestaard. Mijn verschijning had ze even doen stoppen van het eindeloze bikken. Mijn groet werd alleen
beantwoord met een gemompeld selamat datang en ze sloegen gelijk daarna hun blik weer neer. Ik heb die mensen nimmer begrepen en zal dat waarschijnlijk ook nooit doen. Niets wat hun bewoog zouden ze ooit aan de blanke man prijsgeven. Het was benauwd en klam en ik moest voortdurend mijn voorhoofd en nek afvegen met een dot poetskatoen die ik in de zak van mijn werkoverall had gestoken. Ik bleef nog wat treuzelen, boog me mistroostig over de reling en spoog een straal tabakssap in de richting van een meeuw die over de golven scheerde. Een bahak, en ik miste hem net.
De nieuwe SIMONE VAN DER VLUGT
GINEVRA Een betoverende en onvergetelijke liefdesgeschiedenis, zo romantisch als Romeo en Julia.
BKHISTORISCHE ROMANS
JUNI 2017 – PAGINA 25
REYER BOXEM
ZOMERTIPS
FILM
– een bepaalde klasse op het eiland. Klassen die herkenbaar zijn voor de samenleving van Curaçao als voormalig kolonie van Nederland. Dubbelspel verHet is eindelijk zover: de telt daarmee een kritisch verhaal Nederlands-Antilliaanse dat eigenlijk geen enkele Nederklassieker Dubbelspel uit lander die iets wil leren over onze 1973 van de Curaçaose schrij- geschiedenis, mag missen. Maar daarnaast is het ook gewoon een ver Frank Martinus Arion is verfilmd. Laat je nu verleiden ontzettend goed verhaal. Dat de roman nu pas is verfilmd, door zijn prachtige eiland, dat ook een heftige geschie- was een keuze van de schrijver zelf. Jarenlang streed Arion denis kent. voor zijn moedertaal, het Papiamentu. ubbelspel verMaar wilde zijn film telt het verinternationaal suchaal van vier ces hebben, dan mannen, die elke zonzou daarin Engels dag bij elkaar komen gesproken moeten om domino te speworden. De personalen, een geliefd spel ges spreken nu met op het eiland. Maar behulp van een diaop een hete zomerdag lectcoach Engels met lopen de spelrondes Curaçaose trekjes. anders dan anders. Dat belooft een exoWat gezellig begon, tisch filmavontuur te mondt uit in ruzie en Frank Martinus Arion, worden. zelfs moord… Dubbelspel, Uitgeverij De De personages vertol- Bezige Bij, 400 pagina’s Dubbelspel draait nu in de (€ 15,00) bioscoop. ken ieder – impliciet
Dubbelspel
Het pauperparadijs Via een bidprentje kwam schrijfster Suzanna Jansen ooit op het spoor van de negentiende-eeuwse heropvoedingskampen in Veenhuizen.
Z
e dook in de geschiedenis van dit sociale experiment, waarin paupers in de negentiende eeuw op grote schaal naar Drenthe werden gebracht. Haar boek Het pauperparadijs verkocht een kwart miljoen exemplaren en een van de lezers was theatermaker Tom de Ket. Samen met Jansen besloot hij het boek om te zetten in een theatervoorstelling, die nu voor het tweede achtereenvolgende jaar wordt opgevoerd op de binnenplaats van het gevangenismuseum in Veenhuizen. De liefdesgeschiedenis van Teunis en Cato, sociale nood en het geloof dat je afkomst je blijft achtervolgen staan ook in de theatervoorstelling centraal. Toch speelt het verhaal zich niet alleen in het verleden af: met behulp van een verteller heeft De Ket geprobeerd ook een brug te slaan naar de sociale ongelijkheid in onze huidige tijd. Het pauperparadijs is een ambitieuze voorstelling, op een locatie waar de geschiedenis zich daadwerkelijk heeft afgespeeld.
REYER BOXEM
D
THEATER
Het pauperparadijs is van 14 juni tot en met 6 augustus te zien op de binnenplaats van het gevangenismuseum in Veenhuizen.
BKHISTORISCHE ROMANS
JUNI 2017 – PAGINA 26
BOEKFRAGMENT: CHRISTINA Christina heeft gehoord dat haar verloofde in Elmina door een slaaf is vermoord en besluit op het slavenschip mee te varen naar Curaçao, waar familie woont.
N Cornelis Goslinga, Christina. Historische roman over de Nederlandse slavenhandel, Primavera Pers, 416 pagina’s (€ 14,50). Ook verkrijgbaar als e-boek (€ 7,50). www.primaverapers.nl
ee, het was geen prettig gezicht. Een uur nadat Christina aan boord was gekomen, bracht een andere schuit een laatste groep slaven aan boord. Ze zag ze de valreep opklauteren, ijzeren boeien om de soms bebloede enkels. Steunend, schreeuwend en vloekend werden ze voortgedreven door de zweep van een bomba, een opzichter, en daarna neergelaten op het speciaal voor hen getimmerde onderste deel van de twee dekken. De meeste mannen waren nog jong, amper twintig jaar. Er waren jongens bij van twaalf of veertien of nog jonger, met grote angstogen, die niet
een abonnement. Neem Digitaal aanmelden mag ook: boekenkrant.com/abo Ik neem een abonnement op:
Twaalf nummers van de Boekenkrant + alle specials voor € 30,Zes nummers van de BKYA voor € 15,Zes nummers van de BKFilosofie voor € 15,Zes nummers van de BKJunior voor € 15,Zes nummers van de BKHistorischeRomans voor € 15,-
BON
naam
begrepen wat hen overkwam, nog niet tenminste. In hun gezicht of op hun rug hadden ze nu allemaal het brandmerk van de Compagnie. Het was nog vers en er was olie op gewreven, niet zozeer om de pijn te verzachten als wel om te voorkomen dat het zou gaan zweren. ‘Ze zijn gebrandmerkt,’ merkte ze huiverend op. Naast haar stond Van Kouwenhoven; Pieter de Senilh was nog niet verschenen. Op verzoek van de directeurgeneraal was de door dominee Bley afgeloste predikant nog in Elmina gebleven. Op die manier kreeg hij de gelegenheid langs de kust te reizen en de verschillende nederzettingen te bezoeken, waar de ambtenaren van de Compagnie al geruime tijd van geestelijke verzorging verstoken waren geweest. ‘Natuurlijk, juffrouw,’ merkte Van Kouwenhoven koeltjes op. ‘Hoe
kunnen we anders weten dat die zwartkoppen ons bezit zijn?’ Na de mannen kwamen de vrouwen aan boord. Sommige waren zwanger, andere droegen kleine kinderen of voerden ze aan de hand mee. Ze hadden allemaal lenige lichamen en volle, stevige borsten. (...) De kreten werden begeleid door het lugubere geluid van kettingen en ijzeren boeien die tegen elkaar schuurden. Als een giftige damp hing er een lucht van bederf om het schip nadat de zwarte lading aan boord was gebracht. Het greep Christina aan, meer dan ze had gedacht. Een ogenblik kreeg ze spijt van haar besluit om mee naar Curaçao te gaan. Maar dat verdween spoedig. Ze wilde dit meemaken.
Nu in de boekhandel! ‘Geniaal, blijft lezers verrassen tot de laatste pagina.’ usa today
m/v
straat
postcode
plaats
land
€ 9,00
telefoon
IBAN nummer betaling
automatische incasso per factuur (+ 2,50 administratiekosten)
geboortedatum handtekening Stuur deze bon naar: Boekenkrant, Visscherplein 160 K22, 3511 LX Utrecht, Nederland
BKHR2
978 90 417 1237 0 | paperback
www.rainbow.nl
BKHISTORISCHE ROMANS
JUNI 2017 – PAGINA 27
COLOFON PRIJSVRAAG
COLOFON
BKHistorischeRomans mag een exemplaar weggeven van Ginevra.
CONTACT
Wil jij kans maken op dit boek? Beantwoord dan de volgende vraag: In welk land speelt Ginevra zich af? Stuur je antwoord voor 1 augustus naar redactie@boekenkrant. com onder vermelding van ‘Prijsvraag BKHistorischeRomans’. Schrijvers van de Ronde Tafel
VOORUITKIJKEN
Een herfst vol historische romans Schrijvers van de Ronde Tafel
DIT BOEK KUN JE WINNEN Florence, 1347. De achttienjarige Ginevra wordt stapelverliefd op de intelligente Antonio, maar wanneer hij haar vader om haar hand vraagt weigert die; er doen geruchten de ronde over de verlichte ideeën die Antonio eropna houdt. Ginevra ziet slechts één uitweg: er stiekem vandoor gaan met haar grote liefde. Ze vertrekken nog diezelfde dag, maar hun vlucht wordt in de kiem gesmoord. Terug in Florence dwingt Ginevra’s vader haar te trouwen met een rijke weduwnaar. Ze wordt een gevangene in haar eigen huis. Als vervolgens de pest uitbreekt, is niemand zijn leven meer zeker.
Boekenkrant Visschersplein 160 k22 3511 LX Utrecht Nederland Telefoon: +31 30 2231718 REDACTIE
redactie@boekenkrant.com ABONNEMENTEN
abo@boekenkrant.com www.boekenkrant.com/abo Telefoon: +31 172 476085 ADVERTENTIES
verkoop@boekenkrant.com ONLINE
www.boekenkrant.com facebook.com/deboekenkrant twitter.com/boekenkrant instagram.com/boekenkrant
HET TEAM
Kijk voor meer informatie op www.archeon.nl en www.schrijversvanderondetafel.nl.
Hoofdredacteur Anouk Abels Redacteuren Nicole van der Elst en Janneke Blok Senior adviseur Caroline van der Lee Corrector Christine Tinssen Medewerkers Hugo Jager, Nora van Ouwerkerk en Evert van Reijswoud Cover Michail Roendaltsov, Portret van Lev Tolstoj, 1910. Ets op papier – Hermitage Amsterdam, Romanovs en Revolutie Vormgeving/ontwerp Titus Vegter Uitgever Jan Louwers
Historische Roman Festival
OPLAGE 10.000
O
p zaterdag 16 en zondag 17 september kun je in het Archeon kennismaken met de ‘Schrijvers van de Ronde Tafel’. Vijftien schrijvers van historische kinderboeken, waaronder Lydia Rood en Rob Ruggenberg, zullen daar bijeenkomen voor de uitreiking van de Thea Beckmanprijs. Daarnaast zullen ze je graag voorlezen uit eigen werk en – natuurlijk – hun eigen boeken voorzien van een handtekening. Op beide dagen is er een boekenmarkt, waar je heerlijk overheen kunt struinen in de historische sferen van het park.
Ambo|Anthos verloot ook nog eens een reis naar Florence. Kijk op www.amboanthos.nl/ginevra
D
it jaar vindt op zondag 8 oktober, tijdens de Maand van de Geschiedenis, het eerste Historische Roman Festival in Nederland plaats. Op Landgoed Amelisweerd in Utrecht, een prachtige en zeer toepasselijke locatie voor dit evenement, zullen lezers en schrijvers elkaar ontmoeten. Laat je inspireren door lezingen als ‘Hoe schrijf ik een historische roman?’ van o.a. Tanya Commandeur en ‘Wanneer noem je een verhaal een historische roman?’ onder leiding van Marrigje Paijmans. Wie weet bespreken we jouw toekomstige historische roman in een van de volgende specials!
Voor meer informatie: www.historische-roman.nl.
De volgende BKHistorischeRomans verschijnt op 2 oktober 2017.
BKHISTORISCHE ROMANS
Simone van der Vlugt, Ginevra. Een Italiaanse liefdesgeschiedenis, Uitgeverij Ambo|Anthos, 175 pagina’s (€ 17,99)
BKHistorischeRomans is een uitgave van de Boekenkrant. Op boekenkrant.com staat een overzicht van winkels die deze special verspreiden. De Boekenkrant biedt kwaliteit voor een breed publiek. De onafhankelijke redactie besteedt aandacht aan literatuur, spanning, jeugd, non-fictie en strips.
Lees de historische roman-reeks van Ambo | Anthos De reeks belicht de fascinerendste en belangrijkste periodes uit onze geschiedenis op toegankelijke, meeslepende en romantische wijze.
2017 is jane austen-jaar
www.historischeromans.com
verschijnt 6 juli 2017