Boekenkrant september 2015

mike nicolaassen

Juliana: koningshuis in crisistijd 25

Kristien Hemmerechts: ‘Zelfs mijn eigen gedragingen kan ik niet altijd verklaren.’

3 Hier leest…

Peter de Wit 5

Micha Wertheim: ghostwriter van de hik 17 wouter le duc

Lees het boekfragment op pagina 10

foto uit boek Han van Bree – De geest van het Oude Loo – uitgeverij Conserve

Elena Ferrante de nieuwe achternaam

Aangeboden door:

de beste bron voor boekennieuws – jaargang 9, nummer 9, september 2015 – www.boekenkrant.com

Sony Music

Harper Lee duwt Atticus van zijn voetstuk 9

qr-code

www.boekenkrant.com

geel

Ba-NANA! Het eerste stripboek over de Minions 32

en verder Losse delen................... 2 Literatuur..................... 3 Spanning.....................13 Jeugd............................17 Non-fictie.................... 25 Strips........................... 32 Agenda........................ 36 Boekhandel................ 36 Adressen..................... 37 Win een boek............. 39

Cash vs. Clapton 27

Dichters over Dylan 7

boekenkrant abonneer je op de gratis boekenkrant nieuwsbrief

Lees het boekfragment op pagina 21

ga naar www.boekenkrant.com/nieuwsbrief

boekenkrant.com

september 2015 pagina 2

losse delen

Not-read-yets

Ik heb me voorgenomen om meer klassiekers te gaan lezen. Ik heb al behoorlijk wat bekende boeken achter de kiezen, maar een flink aantal must-reads blijven vooralsnog not-read-yets. Nu heb ik te maken met een uniek eerstewereldprobleem: voor mijn werk lees ik vrijwel uitsluitend nieuwe boeken.

Heerlijk, natuurlijk – maar zo blijven Kafka, Tolstoj en Hermans op de plank liggen.

Gelukkig werd ik deze zomer getrakteerd op een uniek buitenkansje. Harper Lee – auteur van To Kill a Mockingbird – gaf, na zo’n vijftig jaar van de radar verdwenen te zijn, toestemming voor de publicatie van een tweede boek.

En dus had ik een mooi excuus om zowel een klassieker als een nieuw boek open te slaan. En man, wat heb ik ervan genoten.

Natuurlijk vindt u genoeg nieuwe boeken om van te smullen in deze Boekenkrant. De laatste biografieën van Eric Clapton en Johnny Cash, bijvoorbeeld. Of de nieuwe Salman Rushdie. Maar daartussenin kunt u dus even lekker een klassieker leren kennen. En het fascinerende tweede boek van Harper Lee dat een halve eeuw later verscheen.

Eén ding is zeker: To Kill a Mockingbird is verplaatst naar mijn so-happy-that-I’ve-read-this-stapeltje.

Anouk Abels – Hoofdredacteur Boekenkrant anouk@boekenkrant.com

cover van de maand september

Als Joy haar man Stefan, die een jachtevenement heeft georganiseerd, ophaalt in de jachthut, staat ze oog in oog met het Old Boys Network. De stem van één van hen roept herinneringen op. Het is tijd om wraak te nemen op de vijf die haar ooit geestelijk en lichamelijk hebben vernederd en mishandeld. Maar hoe pak je zoiets aan en wie is als eerste aan de beurt?

Marjan van den Berg, Joy, Karakter Uitgevers, ISBN 978 90 452 1133 6 (€ 15,00)

BON

nieuws

boekenkrant tip 3

+++ De bestsellerlijst van Amazon wordt voor het eerst aangevoerd door een in eigen beheer uitgebracht boek. Een prentenboek, welteverstaan.

The Rabbit Who Wants To Fall Asleep is een van origine Zweeds kinderverhaal dat je helpt om je klaarwakkere kleuter in slaap te krijgen. Hollandse ouders zullen het nog even zonder hulp moeten stellen: het boekje is verkrijgbaar in zeven talen, maar er is nog geen Nederlandse editie verschenen. +++ Still Alice heeft de Parel in de wacht gesleept. Deze prijs voor de beste boekverfilming wordt op 18 september uitgereikt tijdens het festival Film by the Sea. Still Alice, met Julianne Moore in de hoofdrol, is de verfilming van het gelijknamige boek van Lisa Genova, en gaat over een hoogleraar taalkunde die op jonge leeftijd alzheimer blijkt te hebben. +++ De bibliotheek in ­Birmingham is de grootste bieb van Europa. Het is een schitterend gloednieuw gebouw, maar er is wel een probleem: de instelling heeft geen geld meer om nieuwe boeken te kopen. Daarom doet de bibliotheek een bijzondere oproep: ze hopen dat er mensen zijn die nieuwe boeken willen doneren. +++ Deze maand komt de eerste roman van ­Morrissey uit. De ex-frontman van de Britse band The Smiths liet eerder al een autobiografie uit zijn pen vloeien. Waar zijn nieuwe boek over gaat is nog niet duidelijk – wel weten we dat het verhaal List of the Lost gaat heten en bij Penguin gaat verschijnen. +++ Altijd al tijdelijk een boekwinkel willen runnen? Dan hebben we goed nieuws voor je. De Open Book Store in het Schotse plaatsje Wigtown biedt je de mogelijkheid om tijdens je vakantie de winkel te runnen. Er hangt wel een prijskaartje aan dit avontuur: voor 150 pond is de boekhandel een week van jou. +++ Het boek met de grootste oplage ooit heeft eindelijk een echte recensie gekregen. Zweedse meubelgigant Ikea vroeg literatuurcriticus Hellmuth Karasek om een videorecensie te maken van hun jaarlijkse catalogus. De Duitse Karasek is niet bepaald te spreken over de literaire kwaliteiten van de gids. Gelukkig zag Ikea de humor daar wel van in, en zette het filmpje op het internet. +++

Charlie Llewellin

redactioneel

2015, week 36

Harper Lee, Ga heen, zet een wachter

Santiago Roncagliolo, Bloed aan de paal

Ga heen, zet een wachter biedt een fascinerend nieuw perspectief op Harper Lee’s moderne klassieker Spaar de spotvogel.

Tegen de achtergrond van het WK voetbal in Argentinië in 1978 ontvouwt zich een spannend verhaal, waarin moord, politiek en voetbal samenkomen.

nederlandse t0p 3

David Lagercrantz, Wat ons niet zal doden Het vierde deel van de Millennium-reeks, waarvan de eerdere delen door de jonggestorven Stieg Larsson werden geschreven.

Zes militairen vertellen over hun ervaringen tijdens hun uitzending en over hoe het was om weer terug in Nederland te komen.

(Bron: Stichting CPNB) 2015, week 36

E.L. James, Grey De wereld van Vijftig tinten grijs, maar dan door de ogen van de mannelijke hoofdpersoon: Christian Grey.

belgische top 3

Jules Calis, Van Bra­ bant naar Afghani­ stan, en weer terug

Paula Hawkins, Het meisje in de trein Vanuit de trein ziet Rachel dagelijks een gelukkig stel. Op een dag ziet ze iets vreemds en waarschuwt ze de politie.

(Bron: Boekenvak.be) 2015, week 34

ondertussen op boekenkrant.com Voor het eerst heeft een Nederlander de prestigieuze Hugo Award in de wacht gesleept. Thomas Olde Heuvelt won de internationale onderscheiding voor zijn korte verhaal De vis in de fles. Op onze website vind je een interview met de schrijver en een link naar zijn winnende verhaal!

12 nummers voor €30

Ja, ik wil een abonnement op de Boekenkrant – 12 nummers voor € 30,– inclusief bezorgkosten.

Vul de bon in, of ga naar www.boekenkrant.com/abo.

BON

Naam M / V

Merho, De Kiekeboes / 143 De truken van ­Defhoor Marcel Kiekeboe laat zich weer eens meesleuren in een van de dwaze plannen van zijn baas, Firmin Van de Kasseien.

E.L. James, Grey De wereld van Vijftig tinten grijs, maar dan door de ogen van de mannelijke hoofdpersoon: Christian Grey.

Paula Hawkins, Het meisje in de trein Vanuit de trein ziet Rachel dagelijks een gelukkig stel. Op een dag ziet ze iets vreemds en waarschuwt ze de politie.

straat

postcode

plaats

land

e-mail

telefoon

IBAN nummer

Betaling Automatische incasso Per factuur (+ 2,50 administratiekosten) geboortedatum handtekening

Stuur deze bon naar: Boekenkrant, Visscherplein 160 K22, 3511 LX Utrecht, Nederland

abe

squalies.blogspot.com

boekenkrant.com

september 2015 pagina 3

literatuur Kristien Hemmerechts

Coetzee in Vlaanderen Na een lange treinreis spreek ik Kristien Hemmerechts in haar huis in de mooiste straat van Antwerpen, waar ze al meer dan vijfentwintig jaar woont. Hier schreef ze ook haar nieuwste roman: Alles verandert.

Door Selma van Aken Wie bekend is met In ongenade van de Zuid-Afrikaanse auteur J.M. Coetzee, zal een hoop thema’s in Alles verandert herkennen, want Hemmerechts maakte een spiegelroman van Coetzees werk. ‘Beide boeken hebben in zekere zin hetzelfde verhaal,’ legt de Vlaamse schrijfster uit. ‘Behalve dat de versie van Coetzee zich in ZuidAfrika afspeelt en dat het hoofdpersonage een man is.’

Alles verandert gaat over de Belgische Iris, die haar succesvolle carrière aan de universiteit op het spel zet voor één van haar studentes. Na een gestrand huwelijk en een aantal mislukte affaires wordt ze verliefd op de bloedmooie Agnieszka, een Poolse studente. Als Agnieszka zelfmoord probeert te plegen en Iris in haar afscheidsbrief wordt genoemd, heeft dat ernstige gevolgen voor haar carrière.

Interessant genoeg maakt Alles verandert vragen los bij lezers die Hemmerechts niet direct zag aankomen.

‘Het intrigeert me dat tot nu toe elke interviewer mij heeft gevraagd of ik Iris sympathiek vind. Ik vraag me dan af of ze dat ook aan Coetzee zouden vragen. Blijkbaar vinden mensen het veel schokkender wanneer een vrouw zich schuldig maakt aan seksueel misbruik.’

Hemmerechts schreef haar roman aan de hand van het principe show don’t tell. ‘Mijn manier van schrijven is niet echt uitleggerig, ik probeer mike nicolaassen dingen te laten zien. Het is nooit echte mensen kun je het gevoel hebduidelijk hoe de Poolse Agnieszka ben dat je je personages kent en toch precies in deze relatie staat, maar dat is juist ook wat ik wilde. Ze is vrij verrast zijn door wat ze doen.’

In haar boeken schrijft Hemmedubbelzinnig in haar gedragingen. rechts heel open over seks en relaMaar ook bij Iris zelf is er sprake ties – zo ook in Alles verandert. Iris van een soort dubbelzinnigheid. laat bijvoorbeeld haar dildo’s door Ze is goed in haar vak en kan haar de kamer slingeren, en zijn er uitgestudenten inspireren, maar heeft breide beschrijvingen tegelijkertijd de neiging van haar liefdesrelaom vrij autoritair te zijn. ties. Toch zijn dit geen Als er tegenwind komt, thema’s waar Hemverdraagt ze dat niet merechts heel bewust goed.’ voor kiest. ‘Hoe mensen De schrijfster benadrukt met elkaar omgaan, dat die dubbelzinnigverhoudingen, dat zijn heid in het echte leven hele belangrijke dingen bij iedereen aanwezig in het dagelijks leven. is. ‘We zien elkaar dinJe zou psychiaters gen doen, maar blijven los kunnen laten op vaak gissen naar de waarom ik schrijf over reden. Zelfs mijn eigen zulke onderwerpen, gedragingen kan ik niet maar als schrijver moet altijd verklaren. Het is ik constateren dat het een illusie te denken Kristien Hemmerechts, Alles blijkbaar iets is wat mij dat je alles kunt duiden verandert, Uitgeverij De Geus, en uitleggen. Net als bij ISBN 978 90 445 3424 5 (€ 19,95) intrigeert.’

Kristien Hemmerechts Wanneer ik haar vraag of ze met haar boeken seksuele en relationele onderwerpen bespreekbaarder wil maken, schudt ze haar hoofd. ‘Met mijn boeken wil ik eigenlijk nooit echt wat zeggen of doen. Ik wil slechts laten zien hoe maatschappijen werken en hoe mensen met elkaar omgaan. Iedereen heeft een heleboel ideeën over hoe het zou moeten, maar in de praktijk werkt het nooit zo. Wat ik eigenlijk beoog is mensen geboeid houden. Dat ze iets lezen en willen blijven lezen. Dat vind ik zo mooi aan romans, dat de personages niet echt bestaan maar dat je toch door hen gefascineerd kunt raken.’

Hemmerechts woonde kort in Nederland, en komt er regelmatig.

Maar of haar literatuur ook Hollandse elementen bevat? ‘Ik heb de indruk dat Nederlandse schrijvers vaak willen laten zien hoeveel ze wel niet weten,’ aldus de schrijfster.

‘Vlaamse schrijvers doen juist het

tegenovergestelde. Zij laten juist niet zien hoeveel ze weten, maar willen gewoon een verhaal creëren.’ Volgens Hemmerechts behoren personages van Nederlandse hand bovendien wel erg vaak tot een hogere sociale klasse. ‘Ze gaan naar dure restaurants en laten zien dat ze alles weten van de verschillende wijnen en gerechten. In dat opzicht vind ik mijzelf meer een Vlaamse schrijver.’

Wel is ze positief over het feit dat Nederlanders geen moeite hebben met haar directe stijl. Haar roman De vrouw die de honden eten gaf, over de vrouw van Marc Dutroux, maakte in Vlaanderen veel kritiek los, terwijl Nederlanders er weinig moeite mee hadden. ‘Soms denk ik dat ik daarom in Nederland had moeten blijven, maar toen ik in Engeland woonde had ik ook ongelooflijke heimwee naar België. Ik vind dit in veel opzichten een verschrikkelijk land, maar het is wel mijn land, mijn thuis.’

boekenkrant.com

september 2015 pagina 4

literatuur column

Een lege huls ‘Belgen zijn beter’, zo kopte het NRC al in 2006. De fictie van Nederlandse auteurs zou maar bleekjes afsteken bij hun jonge Vlaamse tegenhangers. Taalgevoel, stijl en eigengereidheid onderscheidt de Vlamingen van de Nederlandse schrijvers, stelde het dagblad. Ik ben ook fan van de Vlaamse schrijver. In de loop der tijd is een groot deel van mijn boekenkast ingenomen door literair werk van onze zuiderburen.

Zo las ik laatst Kom hier dat ik u kus.

Achter elke zin schuilt een schat aan gedachten en inconsistenties.

De Wereld Draait Door noemde dit boek ‘prachtig’, en dat is een understatement. Het is een juweeltje dat iedereen moet lezen. Verder hebben we natuurlijk Dimitri Verhulst. Een Belgisch taaltalent. En Tom Lanoye.

‘Een verrijzenis van allure’, meende de Volkskrant. Daar heb ik op zich niet zoveel aan toe te voegen.

Of nou ja. Natuurlijk heb ik wel iets voor in dit rijtje. Ik maakte in 2005 kennis met mijn lievelingsschrijver: Stefan Brijs. Met De engelenmaker werd hij pas bekend bij een breder publiek. Daar hoorde ik ook bij. Ik ben geen fan van het eerste uur, omdat ik simpelweg niet wist dat hij bestond. Na het lezen van De engelenmaker was ik verkocht.

Mensen die het boek niet hadden gelezen, drong ik het op. Mensen die zeiden dat het verhaal hen niet zo aansprak, waren bekrompen.

Narrig dacht ik dat ze het boek niet hadden begrepen, anders zouden ze wel beter weten. Ik volgde Stefan Brijs op de voet. En zo kwam ik erachter dat hij op een bepaald moment bij Manuscripta was om te vertellen over zijn nieuwe roman.

Thuis bereidde ik onze ontmoeting voor, alsof ik hem zelf zou interviewen. Ik bedacht wat ik aan zou doen, hoe ik hem te woord zou staan als dat zou lukken, en ik zorgde dat ik op tijd op de plaats van bestemming was. Verder had ik natuurlijk een aantal inhoudelijke vragen paraat.

Tijdens het interview luisterde ik met volle aandacht naar mijn idool.

Wat hij vertelde, kon ik helaas niet verslaan. Ik weet alleen dat ik compleet onder de indruk was. Naderhand gaf de interviewer het publiek de kans om Brijs een vraag te stellen. Ik voelde me een lege huls in een nieuwe jurk. Toch vond ik dat ik iets moest vragen, want dit was mijn kans. Ik wachtte op een goed moment en stelde de eerste vraag die bij me opkwam.

‘Wanneer ligt Post voor mevrouw Bromley in de winkel?’

‘In oktober’, zei hij.

Toen ik buiten stond, voelde ik hoe het bloed door mijn aderen suisde.

Aefke ten Hagen

vergeet me niet

Kleinejongensheroïek De negenjarige Milo heeft een oogziekte en ziet de wereld slechts door een ‘kijkgaatje’. Daardoor vallen hem zaken op die anderen volledig ontgaan, zoals in het afschuwelijke verzorgingshuis waar zijn oma woont.

Door Mieke van Meer Omdat Milo’s dementerende oma Lou brand in huis heeft veroorzaakt, moet ze naar een verzorgingshuis. Oma was, naast zijn varkentje Hamlet, Milo’s beste maatje. Hij vindt het verschrikkelijk dat ze weggaat. Dat verwijt hij zijn moeder, die er – volgens Milo – ook al voor gezorgd heeft dat zijn vader met zijn nieuwe vriendin naar het buitenland is vertrokken.

Milo bedenkt een plan om oma naar huis te laten terugkeren. Hij wordt daarin gesterkt wanneer hij ontdekt dat de directrice van huize Vergeet Me Niet de oudjes verwaarloost en mishandelt.

len vertellen, baklava eten en sterIn korte hoofdstukken en eenvoudig taalgebruik beleef je Milo’s heroïsche ke zwarte koffie drinken uit glaasjes.’

Tripi wordt Milo’s medestander in de strijd. Zijn oogziekte is een goed geontmaskering van de directrice. Deze vonden metafoor, want in het leven drie karakters geven de roman een van alledag zien we soms belangrijke details over het hoofd. Milo leerde geloofwaardige lading, waardoor het verhaal ook meer geschikt is voor van oma zijn andere zintuigen extra volwassen lezers. in te zetten. Zo heeft hij al snel door Wat Milo zag is een onderhoudend dat de verwarming in het tehuis verhaal, maar het blijft het vermeestal uitstaat, dat de bewoners in haal van een negenjarige. Zelfs in hun bevuilde kleding blijven zitten de hoofdstuken waar de volwasseen dat het eten zo goedkoop mogenen centraal staan, blijft de kinderlijk moet zijn. stem doorklinken, en Milo’s verhaal wordt afdaar moet je van hougewisseld met de perden. Gelukkig weet spectieven van oma Lou, Macgregor wel weg te die voelt dat haar tijd er blijven van een zoete bijna op zit, van moeder eindscène zoals we die Sandy, en van de uit Syuit het kinderboekenrië gevluchte Tripi. Hij is genre kennen. Want al illegaal in Engeland en maken volwassenen werkt als kok in het verhet leven in de ogen zorgingshuis. Door zijn van kinderen soms noandere cultuur ervaart deloos ingewikkeld, hij veel zaken in het tewe hoeven ook niet te huis als abnormaal: ‘In doen alsof het hele leSyrië worden oude menven rozengeur en masen niet in een verzorVirginia Macgregor, Wat neschijn is. gingshuis gestopt. Die Milo zag, vertaling: Mireille wonen thuis bij hun faVroege, Uitgeverij Boekerij, milie, waar ze verhaISBN 978 90 225 7436 2 (€ 19,99)

advertentie

Kalenderwijzer 2016 Kun je geen coach meer zien?

Op de hoogte blijven van trends over persoonlijke ontwikkeling?

Wil je scheuren?

Op zoek naar een idee voor de vrijdagmiddagborrel?

isbn 9789024403509 Inclusief digitale kalender en app € 16,90

isbn 9789024403516 € 14,90

Wil je je geest soepel houden?

Heb je geen geld voor een MBA-opleiding?

Geen tijd om managementbestsellers te lezen?

www.boomnelissen.nl www.stoereschrijfster.nl

Geen verzendkosten binnen Nederland.

boekenkrant.com

september 2015 pagina 5

hier lees ik

Elke maand ­portretteert fotograaf Wouter le Duc een bekende Nederlander, die vertelt over een bijzonder boek op zijn of haar ­favoriete leeslocatie.

Peter de Wit

Door Wouter le Duc Peter de Wit (1958), striptekenaar en geestelijk vader van Sigmund, woont al vijfendertig jaar in Amsterdam. Tijdens zijn jeugd op een boerderij in Assendelft ontdekte hij de Amerikaanse krantenstrip en verslond hij series als Peanuts, Oerm, Jippie, Eek & Meek, De tovenaar van Fop en Flippie Flink van cartoonist Mort Walker. Deze strip, die van origine Beetle Bailey heet, zag in 1950 het levenslicht en verschijnt nog steeds dagelijks in de krant. Het boek Backstage at the Strips dat Walker in 1975 publiceerde, boordevol wetenswaardigheden en knotsgekke anekdotes over de krantenstrip in Amerika, is een van De Wits kostbaarste bezittingen.

Op zijn eenentwintigste begon De Wit voor het weekblad EPPO te tekenen. Op de redactie van dit blad smeedde hij samen met collegatekenaar Hanco Kolk een plan om Mort Walker te kunnen ontmoeten.

Op hun voorstel om een reportage over de Amerikaanse cartoonist te maken werd positief gereageerd; Kolk en De Wit mochten afreizen naar New York. Daar werden ze ontvangen door hun held, die ondanks zijn hoge leeftijd nog steeds vol inspiratie zat. Walker was kalm, had alles onder controle en was zeer vriendelijk naar zijn gasten.

Voor De Wit zelf betekende Sigmund zijn grote doorbraak. Deze strip loopt al meer dan twee decennia in de Volkskrant, waar dokter Sigmund dagelijks een slachtoffer in zijn spreekkamer ontvangt. In september verschijnt het vijfentwintigste album van Sigmund en in november volgt een nieuwe mijlpaal: dan opent er in de Amsterdamse 9 Straatjes een speciale pop-upwinkel gewijd aan Sigmund.

foto’s www.WouterLeDuc.com

Mort Walker, Backstage at the Strips, Uitgeverij Backinprint.

Com, ISBN 978 05 950 8901 7 (€ 29,90)

Ad boekenkrant opvrolijk_Opmaak 1 31-08-15 14:54 Pagina 2

Het geheim van MasterPeace, dance4life en Bevrijdingspop Mandela kennen we allemaal. Maar ooit was hij een onbekende Nelson die zich onvermoeibaar inzette voor zijn idealen. Hoe zal de toekomst eruitzien als er overal ter wereld nieuwe Nelsons opstaan?

In Be a Nelson beschrijft Ilco van der Linde zijn kleurrijke leven als ‘onvermoeibare optimist’ (Het Parool) en ‘Doener des Vaderlands’ (Hans Achterhuis). Het is zijn missie om stiltes en taboes rond moeilijke maatschappelijke thema’s te doorbreken en mensen zo te raken dat ze voor sociale verandering aan de slag gaan. Het boek bevat meer dan twintig portretten van tot de verbeelding sprekende change-makers – bekende artiesten als Roel van Velzen, Innoss’B en Emmanuel Jal, maar ook onbekende krachten als Charles Boye die in Sierra Leone al meerdere gewelddadige conflicten tot een vreedzaam einde heeft weten te brengen. Zij zijn de leiders van de toekomst.

Be a Nelson | Ilco van der Linde Omslagfoto © Andrew Meakovsky

‘Idealisme wordt vaak naïef genoemd en cynisme realistisch.

Be a Nelson bewijst dat het precies andersom is.’

– Petra Stienen

www.beanelson.com

W W W. L E M N I S C A AT. N L

|

uitgeverijLemniscaat

zojuist verschenen: de nieuwe titels van brainbooks

uitgeverij de brouwerij

verhalen waarin de psyche een hoofdrol speelt kijk op www.brainbooks.nl & www.efenefmedia.nl

Gerrit Hoogstraaten Wat kan ons gebeuren €19,99 ISBN 9789078905837 | 332 p.

Vittorio Busato Impact ISBN 9789078905806 296 p. €19,99

Kieke Plooij Maanman ISBN 97890789058 250 p. €19,99 Leen Van Der Schueren Iemand zijn ISBN 97890789058 250 p. €19,99

John Toxopeus Wie de jeugd heeft kan wel janken ISBN 97890789058 180 p. €18,95

Tom Cornu Wat overblijft is naamloos ISBN 9789078905813 232 p. €19,99

boekenkrant.com

september 2015 pagina 7

literatuur dylanisme

column

Bezoek ‘Ik heb slecht nieuws’, zei hij op ernstige toon. Het was zijn eerste bezoek aan de uitgeverij sinds ik was aangetreden als uitgever. ‘Ik ben van plan naar een andere uitgeverij over te stappen.’

‘Koffie?’ vroeg ik, en presenteerde hem een stroopwafel uit de ronde trommel die ik een paar dagen eerder van collega’s gekregen had.

We begonnen te praten en na anderhalf uur ging Boudewijn Büch naar huis, met plannen voor een nieuwe roman, een vervolg op De kleine blonde dood. We spraken af dat ik twee weken later bij hem langs zou gaan. Over het slechte nieuws hebben we niet meer gesproken.

Toen ik aanbelde bij het schitterende grachtenpand, ging er beneden bij het souterrain een deur open. ‘Kom hier maar heen!’ riep Boudewijn. Via een smalle gang en een trap kwamen we in de keuken, die uitkeek op de tuin. Boudewijn wees me een stoel aan de keukentafel en vroeg of ik een glas Rivella wilde. ‘Rivella? Bestaat dat nog?’ vroeg ik aarzelend. Hij ging naar de ijskast en toonde me vol trotse bravoure een fles. ‘Durf je het aan?’ vroeg hij.

Rollende edelsteen Sony Music

Vijftig jaar geleden bracht Bob Dylan Highway 61 Revisited uit, met daarop Like a ­Rolling Stone. Een goede reden voor een ode, dachten samenstellers Kees ’t Hart en John Schoorl. In Als een zwerfkei verwoorden zo’n tachtig dichters hun gevoelens over Dylan; van lofzang tot ergernis.

Door Dennis Kollaard

Ik stel mij open. Dylan, die naam zegt me iets, maar zijn muziek is me vreemd. Onwetend laat ik de gedichten in Als een zwerfkei mij overtuigen. Kom maar op, bekeer me tot het Dylanisme.

Armand valt met de deur in huis. In De Muze roept creëert hij het beeld van een muzikant die alleen leeft voor de muziek. Als de muze roept, moet je gehoorzamen. Eenzame tijden, maar je bent nooit alleen. Het gedicht roept bij mij het beeld op van een eenzame Dylan die zich laat

Bob Dylan

ten van Tsead Bruinja en de Gebr.

De Waan. Bruinja heeft Blues van het vuur omgedoopt tot Blues fan it fjoer en de Gebr. De Waan proberen met Cash is koning aan te tonen dat Dylan in duetten vocaal het onderspit moest delven. Dylan, de grote singer-songwriter, wat kon hij mooie liedjes schrijven.

Ook Kees ’t Hart en John Schoorl pogen als samenstellers van de dichtbundel Dylan te eren. ’t Hart vertrekt naar het water van de blues, Als een zwerfkei is heel divers. P.M. met lief en Dylan.

Delèfre klaagt via het Schoorls Rubin ‘HurPoëtisch Tuchtcollege ricane’ Carter gaat over met Sinjeur Zimmerde gelijknamige bokser, man, Dylan’s echte waar Dylan een numnaam, Bob aan voor mer over schreef. Carter het op de proef stellen werd in de jaren zestig van de oren van de luisonterecht veroordeeld teraar. Uitspraak over voor een drievoutwee weken. Na het dige moord. In 1985 lezen van Delèfres bijvolgde de definitieve drage betrapte ik mezelf vrijspraak. op een lach. Chabot Als een zwerfkei ademt denkt aan de Cocaine Dylan, het raakt Blues bij het luisteren de juiste snaar. Ik naar Bob Dylan. High ben bekeerd tot het waant de dichter zich in Kees ’t Hart en John Schoorl, Dylanisme. het heelal, jonglerend Als een zwerfkei, Uitgeverij met planeten. In het Nijgh en Van Ditmar, ISBN 978 oog springen de gedich90 388 0075 2 (€ 15,00) omarmen door de fans die hij eerder op afstand hield.

Als protest tegen de Dylan-verheerlijking is Fred Papenhove met Weerzin succesvol. Al die mannen van middelbare leeftijd die over Bob Dylan vertellen alsof hij The Special One is, heel benauwend. Wanneer de woorden van het gedicht je overmeesteren, voel je de afkeer waar Papenhove op doelt.

Vanuit de woonkeuken nam Boudewijn me mee naar alle kamers op de verschillende verdiepingen van het huis en liet hij me zijn verzamelingen zien. Ik stapte van de ene wereld in de andere. We dwaalden langs de Amerikaanse Burgeroorlog, Goethe, eilanden, exotische dieren, Weimar, Napoleon, verhalen over insomnia en verdovende middelen, schilderkunst, prikkeldraadconstructies en meer. Steeds merkte ik bij hem een blij enthousiasme op en zag ik opnieuw die bravoure.

Niet alleen in de wijze waarop hij me zijn schatten toonde, maar ook in de manier waarop hij door de kamers stapte en de treden van de trappen nam. Terug in de keuken kreeg ik ongevraagd een tweede glas Rivella.

De daaropvolgende ontmoeting was bij de uitgeverij, waar Boudewijn een afspraak had met Rien, zijn redacteur. Ze werkten in de spiegelzaal. Het ging er tussen die twee niet zachtzinnig aan toe, maar ze hielden zich in toen ik mijn hoofd om de deur stak, met twee gebakjes, die ik bij de Pompadour voor ze gekocht had.

Een jaar later publiceerde De Arbeiderspers Het geheim van Eberwein.

Jarenlang was Lex Jansen de uitgever en het gezicht van De Arbeiderspers. Sinds een jaar is hij directeur van het door hem opgerichte Magonia: uitgeverij en centrum voor schrijf­begeleiding. www.magonia.nl

boekenkrant.com

september 2015 pagina 8

literatuur salman rushdie

verwacht Zuiverheid Zuiverheid vertelt het verhaal van de Amerikaanse Purity ‘Pip’ Tyler. Haar moeder heeft nooit willen vertellen wie haar vader is, en als Pip een traumatische ervaring heeft in het Californische kraakpand waar ze woont, besluit ze naar hem op zoek te gaan. Haar zoektocht Jonathan Franzen, Zuiverheid, leidt haar door Noordvertaling: Peter Abelsen, UitAmerika en Latijns-Ame- geverij Prometheus, ISBN 978 rika, waar ze in contact 90 446 2902 6 (€ 19,95) komt met een wereldberoemde internetrebel, Andreas Wolf.

Als de winter voorbij is Het kunnen maar een paar seconden zijn die je leven uiteindelijk bepalen. Iemand aankijken of juist niet.

Ineens gekust worden op een zomerse dag.

Meer hoeft het niet te zijn. Zo vergaat het de hoofdpersoon van deze roman, die jaren leeft met de herinnering aan Thomas Verbogt, Als de win­ zo’n moment. Maar de ter voorbij is, Uitgeverij Nieuw Amsterdam, ISBN 978 90 468 herinnering alleen is 1932 6 (€ 19,99) niet genoeg. Als de winter voorbij is is een verhaal over schuld en schaamte, en het besef dat we allemaal voorbijgangers zijn die elkaar even aankijken of aanraken.

Liu Zhenyun, Ik ben geen secreet, vertaling: Annelous Stiggelbout, Mathilda Banfield, Uitgeverij De Arbeiderspers, ISBN 978 90 295 3913 5 (€ 21,99)

De voddenkoningin De voddenkoningin is het wervelende levensverhaal van Koko, die in de sixties en seventies vodden verzamelt, er vintagemode van maakt, en op het hoogtepunt van haar carrière alles weer verliest. De roman is ook het verhaal van voddenboeren die in groothandelaren veranderen, van hippies die zakenmensen worden en van liefdadigheid die omslaat in commercie.

Van idealen die ons ooit dierbaar waren.

De naam Salman Rushdie is beladen door zijn geschiedenis met de islam: Rushdie is vogelvrij verklaard en dook tien jaar onder in Groot-Brittannië. In zijn nieuwe roman Twee jaar, acht maanden en achtentwintig dagen, gebaseerd op de verhalen van Duizend-en-een-nacht, mijdt hij het onderwerp zeker niet.

Door Romy van den Nieuwenhof De sprookjes van Duizend-en-eennacht zijn eeuwenoud, maar spreken nog steeds veel lezers aan vanwege hun tijdloze thematiek. Het is een raamvertelling, waarin prinses Scheherazade verhalen vertelt, waaronder Aladin en de wonderlamp en Sinbad de zeeman. Het Arabische verhaal, grotendeels afkomstig uit Rushdies geboorteland India, is van oorsprong erotisch getint en was daarom altijd erg omstreden. Een logische inspiratiebron voor Rushdie: ook het thema erotiek snijdt hij graag aan. Kortom: in zijn werk is hij niet bang voor gevoelige onderwerpen.

Twee jaar, acht maanden en achtentwintig dagen begint met het verhaal van Ibn Rushd, een grote filosoof en

dien leest het af en toe stroef door man van de rede, die kinderen verde tekstboekachtige stijl met veel wekt bij een belangrijke Jinniprinses. Haar volk bestaat uit Jinns, gees- verwijzingen naar filosofen. Wel is Rushdie met vlagen erg grappig, bijten die een menselijke vorm kunvoorbeeld wanneer de Indiase jonnen aannemen. Er is een duidelijke gen Nirmaal, die naar Amerika verlink tussen Salman Rushdie en zijn huist, ‘zo wanhopig graag normaal hoofdpersonage; Ibn Rushd is door wilde zijn dat hij zijn naam had vereen geloofscrisis de ‘grootste gesel anderd in Normaal.’ van de filosofie’ geworden.

Rushdie kan gezien zijn reputatie Rushdies roman is geen traditiomisschien geen luchtig romannetje nele raamvertelling zoals Duizenden-een-nacht, maar er is wel een link schrijven, maar door de grote onderwerpen en puzzelachtige structussen de verhalen die na het eerste tuur leest zijn nieuwe roman niet hoofdstuk volgen: het gaat over de nazaten van Rushd en zijn Jinniprin- altijd even lekker weg. Het is een boek dat moeite kost, en waarbij ses. De nazaten weten niet dat zij jinns zijn, maar door een grote storm je je continu bewust bent van zijn achtergrond. En zijn kennis, want die over New York woedt is de poort hij strooit graag met naar de jinniwereld grote namen. Het is weer geopend en krijgt een roman waar Rushde prinses de kans haar die-liefhebbers blij van nazaten te bezoeken. zullen worden, maar Sprookjeselementen ikzelf na de eerste zijn dus her en der aanhelft niet meer zo. Deswezig in de nazaatveralniettemin is het intehalen; Meneer Geroressant om te zien dat nimo zweeft een paar iemand die zo verwemillimeter boven de ven is met de geschiegrond en een baby zorgt denis van Duizend-enervoor dat alle mensen een-nacht een eigen die ergens schuldig aan moderne versie maakt zijn onder de brandbladie de tijdloosheid van ren zitten. Toch verliest Salman Rushdie, Twee jaar, het originele verhaal het verhaal soms de acht maanden en achten­ benadrukt. sprookjesmagie omdat twintig dagen, Uitgeverij het zich in de moderne Atlas Contact, ISBN 978 90 254 tijd afspeelt. Boven4603 1 (€ 24,99)

nobelprijs

Deze man kan schrijven

Ik ben geen secreet Li Xuelian, gehuwd met Qin Yuhe, is zwanger van hun tweede kind.

Goed nieuws? Niet in China met zijn eenkindpolitiek, waar dit als een misdaad geldt.

Wat moeten ze doen?

Het echtpaar bedenkt een list: ze laten hun huwelijk ontbinden voor het tweede kind wordt geboren. Het lijkt een goed plan, ware het niet dat Qin na de scheiding met een andere vrouw trouwt…

Zware nachten met vleugje magie

Saskia Goldschmidt, De vod­ denkoningin, Uitgeverij ­Cossee, ISBN 978 90 593 6597 1 (€ 19,95)

De Chinese auteur Mo Yan (1955) ontving in 2012 de Nobelprijs voor Literatuur.

Bij uitgeverij De Geus zijn inmiddels meerdere van zijn werken in Nederlandse vertaling verschenen. Deze maand is het de beurt aan Sandelhoutstraf.

Door Nina Visser Het verhaal van Sandelhoutstraf speelt zich af in China rond het jaar 1900, tijdens de laatste keizerlijke dynastie. Het land was op dat moment een grootmacht in verval, die zich maar moeilijk kon aanpassen aan de uitdagingen van de moderne tijd, en die onder toenemende Europese invloed kwam te staan. Onder de bevolking ontstond een groeiende onvrede over de westerse inmenging en de Chinese keizerlijke dynastie die de Europeanen rustig hun gang liet gaan, wat uiteindelijk resulteerde in de anti-westerse Bokseropstand (1899–1901). De opstand werd echter neergeslagen en in 1912 moest de laatste keizer definitief plaatsmaken voor de geboorte van de Republiek China.

Sandelhoutstraf speelt enkele jaren daarvoor, ten tijde van de Bokserop-

stand. Sun Bing, een operazanger en tevens leider van de Boksers, zit in de gevangenis, in afwachting van de doodstraf. Ondertussen doet zijn dochter Meiniang er alles aan om hem vrij te krijgen, maar de situatie wordt er niet eenvoudiger op wanneer blijkt dat haar schoonvader Zhao Jia de beul is die haar vader door middel van de sandelhoutstraf moet doden. Om het nog ingewikkelder te maken heeft Meiniang stiekem een affaire met Qian Ding, de onderprefect die haar vader heeft laten oppakken.

Geheel in lijn met deze grootse plotJ. Kolfhaus wendingen heeft auteur Mo Yan Mo Yan Sandelhoutstraf in de vorm van een opera gegoten. Dit overtrokken spek- kelen. Ook verbeeldt de auteur tot in detail hoe de beulen van het ministakel is een regelrechte parodie op terie van Justitie de meest gruwede Chinese politiek. Zoals in al zijn lijke straffen uitvoeren. werken bekritiseert Mo Dit komt misschien Yan die politiek en de wreed over, maar het menselijke neiging tot relaas van beul Zhao Jia hebzucht en corruptie. is zo goed geschreven Dit doet hij op ongedat je zijn beroep bijna kend grappige wijze, gaat zien als een kunstdoor regeringsambtevorm. Precies daarin naren op te voeren die schuilt de kracht van hun macht afmeten aan Sandelhoutstraf: het de weelderigheid van plot en de personages hun baard en door te lijken bizarre construcbeschrijven hoe bewaties, maar de auteur kers van de keizerlijke maakt er een geweldig schatkamer hun ‘graanverhaal van dat nooit tunnel’ oprekken om Mo Yan, Sandelhoutstraf, verplat wordt. maar zoveel mogelijk taling: Sylvia Marijnissen, zilveren munten naar Uitgeverij De Geus, ISBN 978 buiten te kunnen smok90 445 1834 4 (€ 29,95)

boekenkrant.com

september 2015 pagina 9

literatuur harper lee

De lessen van Atticus Finch Na het verschijnen van haar debuut To Kill a Mockingbird in 1960 vulde Harper Lee zo’n 55 jaar met radiostilte.

Tot deze zomer. Totaal onverwacht gaf ze toestemming voor de publicatie van Go Set a Watchman. Een controversieel boek, waarin de schrijfster haar iconische personage Atticus Finch bruut van zijn voetstuk duwt.

een racist. En dat is, na 55 jaar blind vertrouwen, een bittere pil.

Wie zijn emoties opzij zet, ziet echter dat Ga heen, zet een wachter een interessant manuscript is voor academisch onderzoek. Het boek verdiept onze kennis over Lee’s personages en het creatieproces van een klassieker. Maar ook als roman heeft Wachter veel te bieden. Te midden van een werk dat flink wat slechte stijlkeuzes en verjaarde politieke standpunten bevat, bevindt zich een ijzersterk idee met spannende, scherpe randjes, die in Spaar de spotvogel ontbraken. In essentie draait het verhaal om de laatste les die Atticus zijn dochter meegeeft.

Door Anouk Abels In Nederland doen de namen Harper Lee en Atticus Finch niet bij iedereen een belletje rinkelen, maar in de VS is To Kill A Mockingbird (Nederlandse titel: Spaar de spotvogel) een klassieker.

Het verhaal over de kleine Jean Louise ‘Scout’ Finch, haar vader Atticus Finch en de raciale spanningen in het fictieve dorpje Maycomb, Alabama, is de ultieme literaire les in compassie voor de medemens. We zien de onschuldige jeugdspelletjes van Scout, haar broer Jem en hun vriendje Dill. Maar door haar ogen zien we ook hoe Atticus als advocaat een zwarte man verdedigt die ten onrechte beschuldigd wordt van verkrachting.

Atticus is een stille, intelligente weduwnaar die zijn zoon en dochter niet met schreeuwen en slaan, maar met redelijkheid naar volwassenheid leidt. In een dorp vol kortzichtigheid weet hij zich vast te houden aan zijn eigen morele kompas, dat hij tevens overbrengt op zijn kinderen. Probeer je in een ander te verplaatsen, leert hij hen: ‘Kruip in zijn huid, stap in zijn schoenen, kijk met zijn ogen.’

Amerika bleek op die les gewacht te hebben: Spaar de spotvogel werd direct een bestseller, en Lee mocht de Pulitzer-prijs in ontvangst nemen.

In 1962 verscheen de verfilming van het boek, met Gregory Peck in de rol van Atticus – een keuze waar Lee overigens erg enthousiast over

Harper Lee, Spaar de spotvo­ gel, vertaling: Ko Kooman, Uitgeverij De Bezige Bij, ISBN 978 90 234 9361 7 (€ 15,00)

was. Met zijn warme portrettering won Peck een Oscar, en werd het personage enorm geliefd bij het brede publiek. Zo’n vijftig jaar later is Atticus als fictief vaderfiguur en mensenrechtenactivist nog steeds een groot voorbeeld voor velen. Op internet zijn talloze verhalen te vinden over mensen die dankzij het personage rechten zijn gaan studeren, of hun zoon naar hem vernoemden.

Een roman als een mokerslag En toen was er Go Set a Watchman – vertaald als Ga heen, zet een wachter – en werd de Atticus-droom lek geprikt. In dit boek keert een 26-jarige Scout terug naar Maycomb, en ontdekt ze tot haar verbijstering dat haar vader er flink wat racistische ideeën op nahoudt. Hij vindt dat zwarte mensen te dom zijn om te stemmen, en zet zich in om de segregatie in het zuiden van de VS te behouden.

Interessant genoeg is Ga heen, zet een wachter geen vervolg is op Spaar de spotvogel, maar een manuscript dat Lee daarvóór schreef. Een redacteur die de tekst onder ogen kreeg, raadde haar aan Harper Lee, Ga heen, zet een om de passages over de wachter, vert.: Ko Kooman, kindertijd van Scout uit Uitgeverij De Bezige Bij, ISBN te werken, met Spaar 978 90 234 9782 0 (€ 19,90)

de spotvogel als resultaat. Tijdens de halve eeuw die daarop volgde werd Ga heen, zet een wachter verloren gewaand. Totdat Lee’s advocaat het manuscript in een kluis terugvond.

De aankondiging van het ‘nieuwe’ boek van Harper Lee maakte gemengde emoties los. Als het manuscript in de jaren vijftig niet goed genoeg was voor publicatie, waarom zou het dat nu dan wel zijn?

En was de 89-jarige Lee, die sinds de jaren zestig uit het publieke oog is verdwenen, nog wel in staat om met haar volle verstand toestemming te geven voor de publicatie van het manuscript? Ze heeft immers altijd gezegd dat ze nooit meer een roman uit zou brengen. Zo vertelde ze ooit in een zeldzaam interview dat het snelle en enorme succes van Spaar de spotvogel aanvoelde als een mokerslag die je bewusteloos mept.

Ze zat er niet op te wachten die sensatie opnieuw te beleven.

Bij Ga heen, zet een wachter is het niet de auteur, maar de lezer die een mokerslag te verduren krijgt. Veel recensenten bekritiseerden de stilistische tekortkomingen van het boek en de benadering van de rassenproblematiek. Opmerkelijk is dat Scout zelf er ook wat twijfelachtige ideeën op nahoudt over de plaatselijke ‘negerbevolking’. Maar boven alles heeft men het over Atticus. Atticus, baken van wijsheid, advocaat der advocaten en vader der vaders, was

Wees je eigen wachter Ga heen, zet een wachter culmineert in een pijnlijke passage, waarin Scout haar vader confronteert met wat ze van hem denkt. Wat als een discussie begint, eindigt in een scheldpartij, waarbij Atticus – zoals altijd – rustig blijft, en Scout uiteindelijk woedend wegstormt. Later blijkt dat hij deze situatie lang voorzien had. Dat hij wist dat zijn dochter te afhankelijk was van zijn mening, en hem daarin bijna verafgoodde.

Tijdens deze ruzie tussen vader en dochter slaat Scout, zoals Lee het zo mooi beschrijft, haar iconen stuk.

Atticus laat haar razen, en stelt haar zo in staat om een eigen morele kompas te creëren.

Het is niet zo gek dat de Mockingbird-liefhebber het moeilijk vindt om daar de waarde van in te zien.

We hebben Atticus 55 jaar lang bekeken door de ogen van een zesjarige die haar vader adoreert. Al die tijd heeft de liefde voor het personage kunnen groeien. Ga heen, zet een wachter dwingt ons om toe te geven dat onze heiligen niet altijd heilig zijn. dat ‘God’ niet bestaat. En dat we, net als Scout, onze eigen mening moeten vormen, en daarmee onze eigen wachter moeten zijn.

Het is jammer dat Harper Lee zich niet in de discussie over haar nieuwe boek mengt: zij blijft verborgen achter de deuren van het bejaardentehuis van Monroeville, Alabama – het dorpje waar ze werd geboren en dat model stond voor Maycomb. Hoe intrigerend zou het zijn om van haar te horen in hoeverre zij zelf tevreden was met dit eerste verhaal over Atticus en Scout? Is ze het eens met de ideeën die haar personages erop nahouden?

Maar Lee zwijgt. De lezer zal intussen zijn eigen wachter moeten zijn.

Laat je leiden door je eigen hart en je eigen hoofd. Je kunt Atticus blijven zien als de onvolprezen held en de gebeurtenissen uit Ga heen, zet een wachter compleet negeren… Of accepteren dat de held niet langer op zijn voetstuk staat. En zo leert Atticus ons alsnog een laatste les.

boekenkrant.com

september 2015 pagina 10

boekfragment

De komst van de wolven De komst van de wolven van Sarah Hall is een tour de force van prachtig proza, rijkgeschakeerde personages en weelderige natuurbeschrijvingen.

Sarah Hall, De komst van de wolven, vertaling: Wim Scherpenisse, Uitgeverij Ambo|Anthos, ISBN 978 90 263 3105 3 (€ 21,99) amboanthos.nl/boek/de-komst-van-de-wolven

Ze droomt niet vaak over ze. Overdag zijn ze ongrijpbaar, ze houden zich schuil in het hoge gras van het reservaat, verdwijnen uit de omgeving van het hol. Ze zijn kwiek of lui, bewegen zich door hun eigen taankleurige landschap en slapen onder boomstammen – in beide gevallen zijn ze makkelijk over het hoofd te zien. Ze hebben hun verdwijntrucs geperfectioneerd. ’s Nachts komen ze terug. De camera’s registreren ze, rode ogen, donkerder gekleurde snuiten als ze terugkeren van de jacht. Of ze hoort ze huilen langs de bufferzone, een lange harmonische toon. Eén begint, de andere vallen in. ’s Nachts hoef je niet te fantaseren, niet te dromen. Zij regeren de wereld buiten je hoofd.

Nu ligt er sneeuw in Chief Joseph, vroeg voor de tijd van het jaar. De pijnbomen buigen gewillig door, de rivieren zien wit. In afgelegen hutten bevriezen pannen wildbouillon en waterleidingen. Ranches van miljonairs liggen er verlaten bij, de thermostaat ingesteld en het hek op slot.

De wegen zijn schoongeveegd, maar er zijn maar weinig bezoekers. De

zomercongressen en -conferenties zijn allang voorbij. Alleen de casino’s verdienen nog aan toeristen, aan vrijgezellenparty’s en gokverslaafde oudjes, aangelokt door het verlossende neonlicht. De wolven zullen binnenkort ook wegtrekken – naar het noorden, achter de kariboes aan.

Het centrum sluit voor het winterseizoen en zij vliegt naar huis, naar Engeland. Haar eerste bezoek in zes jaar. Het laatste is slecht afgelopen, met ruzie, een scheuring in de familie. Nu wordt er een beroep op haar gedaan vanwege een bevlieging van een rijk man, een man die bijna eenvijfde bezit van het graafschap waar zij vandaan komt. En haar moeder heeft niet lang meer te leven. Geen van beide verplichtingen is dringend; de beide betrokken personen wachten wel, de een met meer geduld dan de ander. Ondertussen dus sneeuw. De wolven in Chief Joseph volgen de geur van hoefafdrukken, gaan op strooptocht vanuit het hol. De pups zijn groot geworden en klaar om eropuit te trekken, hun reis kan nu elk moment beginnen.

De stammenraden komen in Lapwai bijeen om over beurzen, wegenonderhoud, de jachtquota van de gouverneur en de bescherming van het roedel te vergaderen. De komeet van Hernandez staat laag en zwak in het oosten, boven de compounds van de freaks die buiten de consumptiemaatschappij leven.

De nacht voordat Rachel uit Idaho vertrekt droomt ze toch over ze, en over Binny. Binny zit op een houten bank in het oude dierenpark, bij de vogelhutten; ze draagt een lange leren jas en rookt een sjekkie. Ze heeft kort donker haar onder een groene cloche. Rachel is jarig. Dit is het verjaarscadeau dat ze heeft gevraagd: een dag in Setterah Keep, de treurige victoriaanse menagerie in de bossen in het Lowtherdal.

Ze hebben rondgelopen in het omheinde gebied met de wilde zwijnen, langs de otters en de pauwen naar de uilen. Binny houdt van de oehoe. Van zijn schuine oren, de starre oranje tunnels van zijn ogen.

Ze zit kalm te roken, kijkt naar de vogel die met zijn gekortwiekte vleugels slaat en zijn veren gladstrijkt. Ze is een en al botten en borsten onder die jas, een lichaam dat beter tot zijn recht komt zonder kleren, een lichaam gemaakt om mannen te gronde te richten. Nog niet in verwachting van Rachels broer. Haar groene nylon broek knettert van de statische elektriciteit als Rachel ertegenaan leunt.

boekfragment

De nieuwe achternaam De Napolitaanse romans van Ferrante zijn wereldwijd een enorme hit. Na deel 1, De geniale vriendin, verschijnt nu de vertaling van deel twee: De nieuwe achternaam.

Elena Ferrante, De nieuwe achternaam, ­Uitgeverij Wereldbibliotheek, ISBN 978 90 284 2606 1 (€ 24,99) www.wereldbibliotheek.nl

In de lente van 1966 vertrouwde een erg opgewonden Lila mij een metalen doos toe waarin acht schriften zaten. Ze zei dat ze ze niet langer in huis kon bewaren. Ze was bang dat haar man ze zou lezen. Afgezien van een paar ironische opmerkingen over al het touw dat ze eromheen had gebonden, nam ik de doos zonder verder commentaar mee. Onze relatie was in die periode allerbelabberdst, maar dat leek alleen ik te vinden. De zeldzame keren dat we elkaar zagen, wees niets erop dat zij zich ongemakkelijk voelde en hatelijke opmerkingen maakte ze ook nooit.

Toen ze me vroeg te zweren dat ik de doos nooit, om geen enkele reden, zou openmaken, deed ik dat.

Maar ik zat nog niet in de trein of ik maakte het touw los, haalde de schriften tevoorschijn en begon te lezen. Het was geen dagboek, ook al kwamen er gedetailleerde verslagen in voor van gebeurtenissen uit haar leven vanaf het einde van de lagere school. Het leek meer een halsstarrige oefening in schrijven.

Ze schreef over van alles: een boomtak, de meertjes, een steen, een blad met witte nerven, de pannen thuis, de verschillende onderdelen van een koffiepotje, de vuurpot, steenkool, houtskool, een minutieuze plattegrond van de binnenplaats, de grote weg, het geroeste, ijzeren skelet aan de andere kant van de meertjes, het parkje en de kerk, het rooien van de begroeiing langs de spoorrails, de nieuwe flats, het huis van haar ouders, het gereedschap dat haar vader en haar broer gebruikten om schoenen te repareren, hun bewegingen als ze aan het werk waren, en vooral kleuren, de kleuren van alles wat je maar bedenken kunt op verschillende momenten van de dag.

Maar er waren niet alleen beschrijvende bladzijden. Er kwamen ook losse woorden in voor, in het dialect en in het algemeen beschaafd Italiaans, soms omcirkeld, zonder verder commentaar. En vertaaloefeningen uit het Latijn en het Grieks. En hele stukken in het Engels over de winkels in de wijk. En talloze uiteenzettingen over de boeken die ze las en de films die ze in de parochiezaal zag. En veel van de ideeën die ze had verdedigd in haar discussies met Pasquale en tijdens het gebabbel met mij. Natuurlijk, het geheel had iets grilligs, maar wat Lila ook in taal vatte, het kreeg reliëf, en zelfs op de bladzijden die ze als elf-, twaalfjarige had geschreven, trof ik niet één

regel aan die kinderlijk klonk.

Doorgaans waren de zinnen uiterst precies geformuleerd, met veel zorg voor de interpunctie, en was het handschrift elegant, zoals juffrouw Oliviero het ons had geleerd. Maar soms leek Lila geen zelfdiscipline meer te kunnen opbrengen, alsof ze gedrogeerd was. Dan werd alles gejaagd, kregen haar zinnen een opgewonden ritme en verdween de interpunctie. Die combinatie van ordelijkheid en onordelijkheid fascineerde me en hoe meer ik las, hoe meer bedrogen ik me voelde. Wat een oefening lag er achter de brief die ze me jaren eerder op Ischia had gestuurd – daarom was die zo goed geschreven. Ik deed alle schriften terug in de doos en nam me voor er verder niet meer in te neuzen.

Maar ik zwichtte algauw, er ging van die schriften eenzelfde aantrekkingskracht uit als er van Lila zelf vanaf haar jongste jaren was uitgegaan.

boekenkrant.com

september 2015 pagina 11

boekfragment

Impact Mislukken: misschien wel het grootste taboe in deze maatschappij. Vittorio Busato ontrafelt dit taboe aan de hand van het hoofdpersonage in zijn debuutroman, een waanzinnig wordende hoogleraar psychologie.

Vittorio Busato, Impact, Uitgeverij De Brouwerij, ISBN 978 90 789 0580 6 (€ 19,99) www.brainbooks.nl

Out of the blue vertelde Jessica dat ze sinds haar eindexamenjaar extreem actief was in clubjes en besturen, om de dood van haar moeder te verdringen. Sindsdien had ze niet meer getwijfeld aan wat ze wilde stude-

ren. Later gaf ze toe dat ze met haar bekentenis hoopte dat ik iets zou loslaten over mijn ouders.

Maar dat deed ik die avond niet; wel bracht ik haar naar het station. Ze voelde zich onveilig, alleen op Hoog Catharijne. Op spoor 7 namen we afscheid met drie kussen. Mijn OVkaart zou niet lang meer geldig zijn.

Ik vroeg of ze binnenkort een dagje samen wilde reizen, om aan het eind van de dag te eten in een Thais restaurant van haar keuze in Amsterdam. Want Thais, dat was haar favoriete keuken, had ze me verteld op het feest van Boris. Ik voelde me niet verliefd, maar Jessica was beslist een vrouw die ik beter wilde leren

kennen, merkte ik. Afspreken met haar bleek echter niet zo eenvoudig, we zagen elkaar maximaal eens per maand. Meestal aten we dan ergens wat, bezochten een tentoonstelling of gingen naar de bioscoop.

Ruim een jaar later – zij was begonnen aan haar coschappen, mijn eerste artikel was net geaccepteerd door het ‘toptijdschrift’ Memory & Cognition – zou ze ontdekken dat ik niet onaardig Thais kookte. Het was de ochtend na haar verjaardag en ze belde onverwacht op. Ze móest me die dag zien. Op haar verjaardagsfeest was ik verhinderd geweest, als cadeau had ik haar een Thais kookboek opgestuurd. Geen enkele aan-

dacht had ik besteed aan de naam van de Nederlandse schrijfster, maar die bleek exact dezelfde als die van haar moeder, exact. Ik nodigde haar uit ’s avonds bij mij op de Schoolstraat te komen eten, onder één voorwaarde: ze moest me een aantal gerechten uit dat kookboek mailen die ze graag wilde proberen – maar zonder bijbehorende receptuur.

benen op een vijver vol waterlelies.

Allemaal plaatjes waar je eng van wordt. Hij is er de hele dag mee bezig, en ’s avonds weer.

Als ik in bed lig, hoor ik hem nog hoesten, en schuiven met zijn stoel en rammelen met de blikken waar zijn kwasten en potloden inzitten.

Net als ik slapen wil. ‘Laat hem alsjeblieft zijn gang gaan,’ zegt mama.

Papa praat niet meer direct tegen ons. Hij brabbelt voor zich uit. Toch weet hij dat wij er zijn, want elke avond als ik in bed lig, komt hij trommelen. Hij wacht tot mama mij een nachtzoen is komen brengen en weer beneden is. Ik wacht ook. Tot het gekuch en gedreun ophoudt en

hij de trap op klost. Soms duurt het zó lang dat ik bang ben dat hij het vergeet, dat hij het overslaat. Maar nee, hij komt altijd.

Hij gaat de kamer niet in. Hij staat stil voor de deur en na een ogenblik begint hij zachtjes te roffelen. Niet zoals vroeger, uitbundig naar iedere uithoek van de deur. Voorzichtig nu; haast verlegen; teder; dat ik er triest van word. Dat ik verstijfd in bed lig en de tranen voel prikken in mijn ogen. Ik weet nooit hoe lang het gaat duren. Soms is het maar even.

Alleen genoeg om met zijn vingers de hele deur afgetast te hebben. Een andere keer is het als de wind, die eerst zachtjes door de bomen ruist

en dan de bladeren harder en harder laat ritselen. Als muziek, waar je heel bedroefd van wordt. Tot het met een paar tikjes wegzakt. Tot zijn voeten zachtjes wegsluipen. Tot ik hem niet meer horen kan.

‘Onze doopbewijzen.’

‘Bij ons trouwboekje, die map met dat blauwe lint, onderste la van de linnenkast.’

‘Ah ja, ik heb ze. Dank je.’

‘Maar wat moet je daar dan ineens mee?’

‘Die heb ik nodig voor mijn inschrijving voor de brigadiercursus.’

‘Onze doopbewijzen?’

‘Ja, nieuwe regels van het broedervolk, om te controleren of er wel voldoende Arisch bloed naar zo’n cursus gaat.’

‘Wát zeg je?’

Herman schudt zijn hoofd. Hij heeft de woorden als gal gespuugd, ze hebben een bittere smaak in zijn

mond nagelaten, maar hij heeft ze gezegd in het verlengde en als verklaring voor wat hij nu aan het doen is en ze kunnen niet meer worden teruggenomen.

‘Wat valt er te zeggen. Deze dingen gebeuren nu overal.’

‘Je bedoelt toch niet die zogenaamde Ariërverklaring? Daar hebben we het nog over gehad laatst bij het koffiedrinken na de dienst. Zei dominee niet dat de gezamenlijke protestantse kerken zich daar tegen keren?

En dat we daar niet aan mee moeten werken?’

‘Die man heeft makkelijk praten, Dieuwke. Bruininga liet er geen twijfel over en hij vult het formulier net

zo goed zelf ook in, het is verplicht.

Maar ik heb hem wel de waarheid gezegd, ik heb hem gezegd waar het op staat. Hij wilde dat ik die woorden terug zou nemen en dat heb ik niet gedaan.’

‘Welke woorden?’

‘Dat het hier inderdaad om een Ariërverklaring gaat.’

‘Maar net zei je nog dat het voor de inschrijving van de cursus was. Hou me niet voor de gek Herman. Je moet zoiets weigeren, we staan hier niet alleen in. Als iedereen maar alles doet wat ze van ons vragen kunnen ze straks ook met ons doen wat ze maar willen. Je moet weigeren.’

ik voel me als de politieagent die zijn wapen richt op een muis. En er is zelfs geen muis. Enkel een ontplofte ballon.

Ik sta nog overeind maar binnenin gaapt de afgrond. Hier was ik niet op voorbereid.

‘Om half vijf kan de dokter u even spreken. Zal uw broer hier dan zijn?’

De verpleegster probeert mijn leegte op te vullen. De dokter, die gaat alles oplossen, verklaren.

Ik wil hier weg. Maar kan men zijn comateuze moeder verlaten zonder haar ook maar even aangeraakt te hebben? Mijn afstandelijkheid moet de verpleegster al opgevallen zijn. Ze kijkt vreemd.

Ik loop naar de bedrand. Mama’s doorprikte armen liggen levenloos langs haar lichaam. Ik verwachtte witte banden aan haar polsen tegen het plotse opveren, Frankensteingewijs. Maar ze is vrij, enkel neergedrukt door de zwaartekracht.

Haar hand is klam. Of is het de mijne die vochtig is? Ze is krachteloos.

Weerloos. Waar komen die tranen in mijn ooghoeken plots vandaan?

Haar hand ziet er vreemd uit. Er ontbreekt iets. Haar trouwring. Ze is hem blijven dragen. Hoewel papa al negenentwintig jaar dood is en hun relatie al veel langer. De verpleegsters moeten hem afgedaan hebben toen ze binnen werd gebracht.

‘Mama,’ zeg ik stil. Ik spreek haar niet aan. Ik benoem haar, ‘mama’ als containerbegrip voor de pijn, de liefde, de machteloosheid, het schuldgevoel dat me overstroomt.

Enkele momenten ben ik even comateus als zij, dan draai ik me naar de verpleegster die als een museumwachter op afstand aanwezig is gebleven.

‘Tot straks,’ zeg ik als ik me naar het centrale gangpad begeef. Zegt men dat?

Maanman De tienjarige Margot krijgt te maken met de psychotische ontwikkeling van haar vader. De context van de jaren vijftig wordt daarbij haarscherp neergezet en versterkt op overtuigende wijze de beklemmende sfeer van die tijd.

Kieke Plooij, Maanman, Uitgeverij De Brouwerij, ISBN 978 90 789 0582 0 (€ 19,99) www.brainbooks.nl

Nu is hij aan het tekenen met krijt en verf. Niet gewoon, maar opengeklapte vlinders met huilende gezichten fladderend om een altaar; gezichten die op een klok lijken; geplakt tegen een kerktoren; met mensen-

Wat kan ons gebeuren

Gerrit Hoogstraaten, Wat kan ons gebeuren, Uitgeverij De Brouwerij, ISBN 978 90 789 0583 7 (€ 19,99) www.brainbooks.nl

Op basis van de familiegeschiedenis van de auteur, wordt in deze roman inzichtelijk en voelbaar gemaakt hoe in de Tweede Wereldoorlog rookgordijnen werden opgetrokken en waarom mensen marionetten werden en deden wat ze moesten doen, ook als niemand dat vooraf voor mogelijk had gehouden.

‘Wat ben je aan het rommelen,’ vraagt Dieuwke die avond. ‘Wat zoek je toch?’

Wat overblijft is naamloos Wat overblijft is naamloos is een tragikomedie. Over moeder-dochterrelaties in tweevoud. Over de vraag of ons leven gedetermineerd is. En door wie of wat. Tom Cornu vertelt een verhaal dat even literair als humoristisch is.

Tom Cornu, Wat overblijft is naamloos, Uitgeverij De Brouwerij, ISBN 978 90 789 0581 3 (€ 19,99) www.brainbooks.nl

Er is niets. Geen oog dat opent en wanhoop uitstraalt, geen grimas die pijn verraadt.

Als ik mijn moeder bezoek ben ik steeds gewapend, geharnast op zijn minst. Soms benader ik haar behoedzaam, soms storm ik op haar af. Ook nu ben ik omzichtig genaderd, maar

boekenkrant.com

september 2015 pagina 13

spanning university revisited

Als je wint heb je vrienden Waarom is het studentenleven toch zo’n geliefd onderwerp voor een roman?

Met de start van het nieuwe studiejaar is de uitgebreide collectie boeken over het leven in de collegebanken aangevuld met weer een nieuwe titel: Zwart krijt van Chris­topher Yates.

Yates laat met Zwart krijt zien hoe een simpel spelletje in staat is om zes vrienden volledig uit elkaar te drijven.

Door Nina Visser In deze thriller verzinnen zes vrienden tijdens hun studie in Oxford een gevaarlijk spel. Het verhaal begint als Jolyon veertien jaar na het vroegtijdige einde van zijn studie een telefoontje krijgt van Chad, die hem meedeelt dat ze de laatste ronde van het Spel zullen gaan spelen. Vervolgens gaan we veertien jaar terug in de tijd naar de aanvang van een nieuw collegejaar, als de verlegen Amerikaanse uitwisselingsstudent Chad zichzelf de opdracht geeft nieuwe vrienden te maken. Tegen zijn eigen verwachting in raakt hij bevriend met een van de populairste jongens van de campus, de charismatische Jolyon.

Vanaf dag één zijn ze onafscheidelijk, en samen komen ze op het idee voor een nieuw spel dat het leven op de universiteit wat spannender moet maken.

Samen met Jack, Mark, Emilia en Dee beginnen Chad en Jolyon aan het Spel. Yates gaat helaas niet erg diep in op de aard van het Spel; je weet alleen dat het gespeeld wordt met kaarten en dobbelstenen en dat de verliezer licht vernederende opdrachten moet uitvoeren. Het wordt al snel duidelijk dat de vriendschap maar moeilijk is opgewassen tegen deze steeds persoonlijker Circe getinte opdrachten. Toch denkt de groep niet aan stoppen, want wie een opdracht weigert ligt uit het Spel oogje heeft. Daarnaast lijkt Jack op het eerste gezicht een gangmaker en verliest zijn inleg van duizend die altijd voor een goede sfeer zorgt, pond. totdat Dee omwille van het Spel zijn Yates bouwt de spanning rustig kwetsbaarheden anaop en laat langzaam lyseert en voor de rest doorschemeren dat alle van de groep genadeingrediënten aanwezig loos uiteenzet wat hij zijn om de vriendschap probeert te verbergen flink te laten ontsporen. achter zijn grote mond.

Het Spel zorgt ervoor Zo laat Yates met Zwart dat de toch al scheve krijt zien hoe een simverhoudingen in de pel spelletje in staat is groep worden blootom zes vrienden vollegelegd en versterkt. Zo dig uit elkaar te drijven kijkt Chad heel erg op door in te spelen op de tegen zijn beste vriend onzekerheden en verJolyon, maar wordt hij houdingen binnen de tegelijkertijd verteerd groep. Het verhaal gaat door afgunst wanneer Christopher Yates, Zwart krijt, Jolyon een relatie krijgt vertaling: Nan Lenders, Uitge- dan ook niet zozeer over het Spel, als wel met Emilia, op wie Chad verij Ambo|Anthos, ISBN 978 over vriendschap, de zelf stiekem ook een 90 263 3156 5 (€ 19,99)

Castle. Ook Nederlandse auteurs schreven over vriendschap in de studententijd. In Bij nader inzien (1963) van J.J. Voskuil doet student Maarten Koning onderzoek naar de betekenis van vriendschap, en Niemand in de stad (2013) van Philip Huff draait om het leven van twaalf vrienden in een studentenhuis aan de Amsterdamse Prinsengracht.

Wat is het toch dat het studentenmilieu zo’n geschikte setting maakt voor een roman? Misschien wel het feit dat studenten nog aan het begin van hun leven staan, hun toekomst nog helemaal kunnen vormgeven en – dit laatste geldt vooral voor Britse studenten – afstand kunnen doen van hun sociale klasse.

Boeken als Zwart krijt laten zien dat veel levens pas echt beginnen tijdens de studententijd, wanneer adolescenten op zoek gaan naar hun identiteit en keuzes maken die een leven lang voelbaar zijn. Het aangaan van nieuwe vriendschappen is een belangrijk onderdeel van die zoektocht. Deze vriendschappen bevinden zich nog in een prille fase die voor schrijvers aantrekkelijk is om te verbeelden, omdat juist in deze fase, waarin het evenwicht binnen de vriendengroep nog voorzichtig wordt afgetast, er van alles kan gebeuren om de onderlinge verhoudingen uit balans te brengen.

Christopher J. Yates werking daarvan en hoe de manier waarop die ervaren wordt hele levens kan tekenen.

Yates staat niet alleen in zijn onderwerpkeuze: het thema van vriendschap onder studenten is altijd al een geliefd onderwerp geweest onder schrijvers. Zo beschrijft Donna Tartt in De verborgen geschiedenis (1992) hoe de ingetogen Richard Papen wordt opgenomen in een groepje van welgestelde, excentrieke studenten. Richard is verrukt dat hij is toegelaten in hun kring, totdat een van hen plotseling verdwijnt. In Brideshead Revisited (1945) van Evelyn Waugh vertelt Charles Ryder hoe hij tijdens zijn studie in Oxford bevriend raakt met de aristocratische Sebastian Flyte, die hem meeneemt naar zijn ouderlijk huis, Brideshead

Ook in Zwart krijt blijkt hoe wankel de relatie tussen de zes vrienden is.

Wie uit het Spel ligt, ligt ook uit de groep. De vriendschap duurt bovendien nauwelijks een jaar, maar de gevolgen van dat ene jaar blijven een leven lang voelbaar – bijvoorbeeld in de manier waarop Chads minderwaardigheidscomplex ten opzichte van Jolyon de keuzes in zijn verdere bestaan heeft bepaald. Yates weet de spanning rondom de uitkomst van het Spel en de impact op de vriendengroep tot in de laatste alinea vast te houden, door flashbacks naar het jaar op de universiteit af te wisselen met de gedachten van de labiele Jolyon uit het heden. En hoewel dit soort verwikkelingen al vaker zijn beschreven, laat Yates met zijn boek zien dat de aanhoudende fascinatie voor de studentenwereld nog altijd genoeg stof oplevert voor een nieuw onderhoudend verhaal.

SARAH HALL DE KOMST VAN DE WOLVEN ‘Hall is een van de besten in haar vak. Ze is vaak genomineerd en bekroond, en kan een bijzonder verhaal overtuigend brengen. Ook in The Wolf Border is haar dat gelukt. Hall houdt de spanning erin.’

– NRC Handelsblad

‘Deze stem uit het hoge noorden van Engeland is een belangrijke aanwinst voor de Britse literatuur.’ – Trouw ‘Prachtig en adembenemend.’ – Mail on Sunday NU VERKRIJGBAAR

Advertentie Hall komst van de Wolven Boekenkrant 260 x 193.indd 1

Boeken Uitgeverij Conserve september 2015

Boko Haram, het Afrikaanse broertje van IS, heeft een golf van terreur verspreid met name in Nigeria, internationaal werd men pas wakker na de ontvoering van de 276 ‘Chibokmeisjes’. Manon Stravens schreef een leerzaam boek over deze radicale, religieuze sekte waarover tot op heden nog weinig bekend is.

Luister naar BNR-nieuwsradio met Bernard Hammelburg – De Wereld, 3 september.

Manon Stravens – De opstand van Boko Haram – Hoe een ideologische revolte uitgroeide tot een oorlogsmachine, 224 pag., € 14,99

Over de Kilima Hawaiians en hun 50-jarig bestaan publiceerde oud-platenbaas en huidig uitgever Kees de Bakker in 1986 een boek: Onder wuivende palmen. Het werd weer actueel door de muziektheateruitvoering Hula Blues van John Buijsman, neef van Kilima-leider Bill Buysman. Het stuk gaat 13 september in première in het Walhallatheater in Rotterdam. Kijk naar Tijd voor Max, NPO 2 op 14 september of luister naar de Tineke Show op 7 september, radio 5.

Kees de Bakker – Onder wuivende palmen – Bill Buyman’s 50-jarige Kilima Hawaiiansstory met opnieuw gescande foto’s, 96 pag., € 12,50

Cynthia Mc Leod werd beroemd met haar verfilmde en voor tv bewerkte historische roman Hoe duur was de suiker? Gerald R. Mettam vertaalde de Engelse uitgave, waarvan dit de tweede uitgave is die uitgeverij Conserve produceerde voor Waterfront Publishers in Paramaribo.

Cynthia Mc Leod – The Cost of Sugar – The Waterfront Press, geproduceerd door uitgeverij Conserve, 296 pag., € 20

Uitgeverij Conserve In de boekhandel of portvrij te bestellen via info@conserve.nl

20-08-15 09:29

Cynthia Mc Leod publiceert in november haar nieuwe historische roman Zenobia – Slavin op het Paleis. Haar vierde bij Conserve verschenen historische roman De vrije negerin Elisabeth, kwam een aantal jaren geleden uit in Engeland bij Arcadia. Nu is dezelfde Engelse vertaling The Free Negress Elisabeth verschenen met hetzelfde omslag als de Nederlandse uitgave.

Cynthia Mc Leod – The Free Negress Elisabeth, 320 pag., € 24,99

boekenkrant.com

september 2015 pagina 15

spanning pas verschenen Wat ons niet zal doden Hij is een charmante man, een kritische journalist van middelbare leeftijd, en uitgever van het beroemde en beruchte tijdschrift Millennium. Zij is een jonge, gecompliceerde vrouw met piercings en tattoos én ze is een computerhacker van David Lagercrantz, Wat ons wereldklasse. In Wat niet zal doden – Millennium 4, ons niet zal doden kruivertaling: Geri de Boer, A.W. sen Mikaels en Lisbeths Bruna Uitgevers, ISBN 978 90 wegen opnieuw en gaat 567 2534 1 (€ 22,50) het verhaal van Stieg Larssons Millennium-serie verder.

Een schitterend ongeluk Merel, Jasper, Karin, Timo en Daniel delen al meer dan dertig jaar alles met elkaar. Als een zelfgekozen familie hebben ze een onverbrekelijke band waar nooit iemand leek tussen te komen. Tot ze door een ernstig auto-ongeluk ontdekken dat er grote Inge Ipenburg, Een schitterend individuele geheimen ongeluk, Uitgeverij The House bestaan. Geheimen die of Books, ISBN 978 90 443 4739 om allerlei redenen 5 (€ 17,50) verborgen zijn gebleven, maar als ze één voor één aan het licht komen, zijn de gevolgen voor alle vijf niet te overzien.

Als ik weg ben Als Bambi Gottschalk in 1959 de interessante Felix Brewer ontmoet, windt hij haar om zijn vinger met allerlei extravagante beloften.

Ze trouwen en dankzij zijn lucratieve handeltjes komen Bambi en hun drie dochters niets tekort. Tot de vader van het gezin in 1979 spoorLaura Lippman, Als ik weg loos verdwijnt. Bambi ben, vertaling: Mariette van heeft geen idee waar hij Gelder, Uitgeverij Boekerij, ISBN 978 90 225 7214 6 (€ 19,99) – of zijn geld – is, maar ze vermoedt dat zijn minnares Julie het wel weet. Tien jaar later wordt Julies lichaam echter gevonden.

voetbal

Een politiek spel Op klaarlichte dag wordt er in Lima een moord gepleegd.

Niemand hoort het pistoolschot; er gaat op dat moment een extatisch gejuich op, omdat Peru een weergaloos doelpunt scoort op het WK van 1978.

Zijn leven wordt opgeschud als hij zich verdiept in een schijnbaar onbenullige fout in een ambtelijk document.

Dit document leidt hem langzaam maar zeker naar de moordenaar van zijn goede vriend Joaquin. Door zich te verdiepen in Door Nicole van der Elst deze moordzaak wordt hij een speelbal van Peru gaat in de jaren verschillende politieke zeventig, net als groeperingen. Joaquin veel andere Zuidblijkt namelijk zowel Amerikaanse landen, een infiltrant in linksgebukt onder een socialistische splinterdictatoriaal regime. bewegingen als in hoge Voetbal is voor de regeringskringen te zijn bevolking dan ook vooral een emogeweest. Beide partijen tionele uitlaatklep en de belangwillen duidelijk niet dat Julieta Solinc rijkste bijzaak in het leven. ‘Het Felix bepaalde zaken land kon in brand staan, zijn vrouw aan het licht brengt. kon hem verlaten, de aarde kon De spanningsboog in voor zijn ogen opensplijBloed aan de paal is ten, maar de directeur traditioneel; pas aan van het archief liet zich het einde wordt duidebij het nemen van zijn lijk welke partijen de belangrijkste beslishand hebben gehad in singen leiden door de de moord op Joaquin. uitslag van een voetbalDe kracht van het wedstrijd,’ concludeert boek is dan ook het hoofdpersoon Félix vloeiend samengaan Chacaltana Saldívar over van op het oog tegende passie van zijn baas. strijdige onderwerpen Felix deelt het enthouals voetbal en politiek. siasme van zijn landBloed aan de paal is genoten voor het edele daarnaast verfrissend voetbalspel niet. Hij slijt omdat het niet focust zijn dagen in het archief Santiago Roncagliolo, Bloed aan de paal, vertaling: Peter op ‘ons’ sportieve van het paleis van justiValkenet, Uitgeverij Meriditrauma. Voor veel tie en leeft een kleurloos aan, ISBN 978 90 488 2439 7 Nederlanders staat het bestaan. (€ 19,99)

Het politieonderzoek naar de gewelddadige dood van een politicus en de ontvoering van een diplomatenzoon kost rechercheur Fabian Risk bijna zijn carrière.

Het is het zwaarste onderzoek ooit voor Risk, waarbij bepaalde machten er alles aan doen de waarheid te Stefan Ahnhem, Negen, verbergen. Tegelijkervertaling: Tineke Joristijd leidt de Deense sen-Wedzinga, Uitgeverij rechercheur Dunja Hou- Ambo|Anthos, ISBN 978 90 414 gaard een onderzoek 2532 4 (€ 19,99) dat haar van Kopenhagen naar Stockholm voert.

WK van 1978 synoniem met sportieve teleurstelling; het Nederlands elftal moest wederom genoegen nemen met een tweede plaats.

Voetballiefhebbers zullen veel spelers en momenten uit het boek herkennen, maar door de afwisseling van sport en politiek biedt Roncagliolo vooral een fascinerende inkijk in een van de zwartste periodes van zijn vaderland. Voetbal is heilig, maar tegelijkertijd worden op allerlei terreinen mensenrechten geschonden. Bloed aan de paal plaatst op deze manier ‘ons’ sportieve trauma, dat zich afspeelde tijdens hetzelfde toernooi, in een heel ander perspectief.

verdronken

Op zoek naar de wildeman Een eenzaam meisje aan het strand siert de omslag van Zonder jou. Volgens de Sunday Mirror is dit debuut van voormalig copywriter en editor Saskia Sarginson een sfeervolle thriller in een prachtige setting.

Door Jacqueline Coppens

Negen

Santiago Roncagliolo

Daarvan is niets gelogen. Het verhaal speelt zich af aan de ongerepte kust van Suffolk, in het jaar 1984. Max en Clara zijn verhuisd uit het drukke Londen en wonen met hun dochters Eva en Faith in het pittoreske plaatsje Ipswich, dat gelegen is tussen de rivier en de Noordzee. Max is een fervent zeiler en zijn oudste dochter Eva deelt zijn liefde. Op een dag gaat het gezin varen, maar dan steekt er een storm op. Eva slaat overboord en wordt door de zee opgeslokt.

In het begin van het verhaal vertelt de zeventienjarige Eva dat ze verdronken is. Wat niemand echter weet is dat ze is aangespoeld op een verlaten eiland voor de kust, dat

dat van het gezin. De spanning zit vroeger door defensie voor militaire vooral in de vraag of Eva ooit gered doeleinden werd gebruikt. Het is zal worden uit de handen van Billy. verboden gebied en niemand waagt Een echte thriller is Zonder jou niet het om op dit eiland aan te meren. te noemen, omdat meteen vanaf het Eva is gered door Billy, een ex-militair die zich na een calamiteit tijdens begin duidelijk is hoe de vork in de steel zit. Het is daarom heel knap dat zijn dienstperiode verborgen heeft Sarginson toch de aandacht weet op het eiland. Ten gevolge van zijn vast te houden, mede door de snelle gestoorde brein ziet hij Eva als een perspectiefwisselingen, de ontwikmeisje dat speciaal voor hem door kelingen van de personages en haar een engel is gezonden. Hij houdt vlotte pen. haar gevangen en ze leven van wat De auteur schetst een indringend er in de natuur voorhanden is. beeld van de individuele worstelinDe tienjarige Faith weigert ondergen met eenzaamheid en de omgang tussen te geloven dat haar zus met verdriet en rouw. verdronken is en Gaandeweg komen er klampt zich vast aan de steeds meer geheimen gedachte dat Eva ergens boven water, waardoor op het eiland wordt het plot een andere vastgehouden door de wending neemt. wildeman, een figuur uit de mythologische Zonder jou is een krachverhalen over de streek. tige, psychologische Max en Clara nemen roman, die niet superhaar niet serieus en spannend is, maar zien haar standvastigzeker wel uitnodigt heid als een teken van om door te lezen. Een diep verdriet. Zal Faith geslaagd debuut, dat ooit gelijk krijgen? ook nog eens geschreIn korte hoofdstukSaskia Sarginson, Zonder jou, ven is in prachtige taal. ken vertelt Sarginson vertaling: Ineke de Groot, Uithet verhaal vanuit het geverij A.W. Bruna, ISBN 978 perspectief van Eva en 94 005 0237 6 (€ 17,50)

Zoek de gestolen Doolhofsteen, samen met

Pierre de Doolhofdetective!

DE KINDERBOEK S E N S AT I E VA N H E T JAAR! ‘Wat een GE-WEL-DIG boek!

€ 16,95 WWW.THOTH.NL

Pierre_adv_260x390_Boekenkrant_DF.indd 1

Uren zoeken naar de verborgen voorwerpen, of de doolhofroute ontrafelen, of gewoon lekker kijken naar de gedetailleerde supergrote tekeningen die nooit vervelen.

Heerlijk om als volwassene ’s avonds aan de keukentafel te “puzzelen” of overdag samen met mijn vijfjarige dochter te zoeken naar de gouden sterren, schatkisten en bokalen die verstopt zitten.’

Maud (35 jaar)

31-08-15 14:09

boekenkrant.com

september 2015 pagina 17

jeugd micha wertheim

Een stuiterende autobiografie De Hik is het derde prentenboek van cabaretier Micha Wertheim. Sinds het verschijnen van zijn laatste kinderboek, Hoe Lima een lekke band kreeg (2010), is er veel veranderd. Wertheim is vader geworden en zijn kinderen weten als geen ander waaraan een goed prentenboek moet voldoen. ‘Er moeten auto’s in voorkomen’, aldus de cabaretier.

Door Nicole van der Elst ik ben de hik ik hobbel en ik prik ik rommel en ik tik ik stotter in je slik ik stuiter door je mik Op deze wijze stelt de hik zich voor in het prentenboek van Wertheim. Het is namelijk een heuse biografie van deze spontane samentrekking van het middenrif.

Wertheim is dus een soort ghostwriter die het levensverhaal van de hik optekent door middel van grappige versjes en vrij rijm. Hieruit komt een schrikbarend beeld naar voren; de hik moet namelijk steeds meer moeite doen om een gastheer te vinden. Als er steeds minder mensen de hik krijgen, kan zijn laatste uur wel eens geslagen zijn!

Waarom is versjes maken over de hik zoveel leuker dan over bijvoorbeeld zijn neef de nies, zijn zus de gaap of zijn oom de hoest?

‘De hik is spannend om te hebben, omdat hij echt bezit van je neemt, maar de hik is tegelijkertijd ook een plaaggeest.’

Waarom vond je de autobiografie van de hik zo geschikt om in rijmvorm te vertellen?

‘De hik gaat net als poëzie over ritme, maar dan een onvoorspelbaar soort ritme.’

Het idee voor het prentenboek is ontstaan vlak na de geboorte van je kindeplots een stuk minder ren. Hoe hebben zij je alleen.’ op het spoor van De hik gebracht?

Heb je als vader ‘Ze lagen hikkend in de een beter beeld van Micha Wertheim en Criscouveuse. Ik zag ze en waaraan een leuk of tina Garcia Martin, De hik, besefte dat ik was vergoed prentenboek Uitgeverij De Harmonie, ISBN geten hoe het was om moet voldoen?

978 90 761 7458 7 (€ 14,90) de hik te hebben; ik had ‘Het mag niet te lang de hik namelijk al zo lang niet meer zijn! Want anders neemt het voorlegehad. Na veel slaapgebrek kwam ik zen te veel tijd in beslag. En er moedie avond alleen thuis en had ik ook ten auto’s in voorkomen.’ de hik. Ik voelde me op deze manier verbonden met mijn kinderen en Je hebt al eerder samengewerkt met

illustratrice Christina Garcia Martin. Waarom vormen haar illustraties een goede aanvulling op jouw versjes?

‘Christina kan op een heel beheerste manier slordig zijn. Ze poetst om het zo te zeggen de hikjes niet weg, maar durft ze te laten staan. Alles komt op deze manier veel meer tot leven. We maken het boek echt samen, dus als zij iets kan tekenen dan schrijf ik het niet op. Zo vul je elkaar aan en kom je al doende op plekken waar je alleen

nooit zou komen.’

In oktober komt er ook een speciale kindervoorstelling naar aanleiding van het prentenboek. Hoe komt de hik tot leven op het toneel?

‘Ja, die vraag houdt mij ook uit mijn slaap....’

In het kader van de Kinderboekenweek zal Micha Wertheim op 7 oktober een muzikale kindervoorstelling over de hik spelen in het theater van de Openbare Bibliotheek van Amsterdam.

Meer informatie? Kijk op www.oba.nl

boekenkrant.com

september 2015 pagina 18

jeugd Kabouter met ambitie

verwacht Dubbelgangers Als Jonas thuiskomt van het voetbal, laten zijn ouders hem niet meer binnen. Maar in de woonkamer ziet hij een jongen zitten, die als twee druppels water op hem lijkt. Dan verschijnen er enkele mannen om Jonas te arresteren. Hij vlucht en Jesper Wung-Sung, Dubbel­ ontmoet Ian en Ronnie, gangers, vertaling: Maaike die allebei hetzelfde Lahaise, Uitgeverij Clahebben meegemaakt. vis, ISBN 978 90 448 2566 4 Samen ontdekken de (€ 15,95) drie voortvluchtigen het geheim van de dubbelgangers.

Kapot Julia en haar broer Thijs spelen samen in een succesvolle band. Ze hebben veel vrienden en zijn alle twee tot over hun oren verliefd. Een heerlijk leventje dus.

Ze hadden nooit kunnen denken dat het kon gebeuren, maar ineens wordt alles anders. Het drama dat zich thuis afspeelt zet Julia en Thijs lijnrecht tegenover elkaar en dreigt alles kapot te maken.

Carry Slee, Kapot, Overamstel Uitgevers, ISBN 978 90 488 2657 5 (€ 14,99)

De verschrikkelijke sneeuwman Het is een ongelofelijke rotwinter. Het regent alleen maar, er staat geen kerstboom thuis en tot overmaat van ramp moet Eefje Suikerhart verhuizen naar het huis van haar oma.

Net als er een dik pak sneeuw ligt en de winter toch nog leuk lijkt te Alyze Bos, De Verschrikkelijke worden, slaat het noodSneeuwman, Uitgeverij Lemlot toe. Wanneer Eefje niscaat, ISBN 978 90 477 0674 in de schemering door 8 (€ 13,95) het park loopt, komt ze oog in oog te staan met de Verschrikkelijke Sneeuwman. Ze overleeft de ontmoeting, maar niemand gelooft dat ze hem heeft gezien.

Cowboyhoedje af

Elkeen heeft recht op zijn cowboyhoed en andere dromen. De Cowboyter is prachtig ontsproten uit de fantasiewerelden van Vlaams auteur-acteur Dimitri Leue en illustrator Tom Schoonooghe, met een boodschap voor jong én oud.

Door Wendy Claes Kabouter Joppe wil een stoere cowboy zijn, maar zijn puntmuts zit hem in de weg. Daarenboven wordt hij niet begrepen door zijn omgeving en zelfs het paard lacht hem uit. Een cowboyhoed blijkt minstens zo moeilijk te vinden…

Leue, de Belgische hofleverancier van zinderende zinspelingen, gaat een collaboratie aan met Schoonooghe. Het resultaat is een fantasierijk avontuur over anderszijn. Het veelkleurige sprookje met speelse taal staat geen filosofische ondertoon in de weg. Bij de titel

worden we meteen getrakteerd op zijn handelsmerk, namelijk een gevatte woordvondst.

Zoals altijd is het een geneugte om Leues vrolijk absurde wereld in stappen. Eerder werkten hij en Schoonooghe samen aan Brooddoos en Appartemensen. Ook hier versterken beeld en tekst elkaar. Bovendien hoort er een gelijknamige muziekvoorstelling bij

advertentie

Heerlijk houten huis te huur in de Ardennen.

De Boekenkrant biedt haar lezers in samenwerking met boekhandel Roelants een rustiek vrijstaand landhuisje aan in de Belgische Ardennen. Het ligt in het dorpje Daverdisse. Hier is de laatste 40 jaar weinig veranderd. Ideaal voor een verblijf vol ontspanning of inspanning. De huisbibliotheek staat garant voor wekenlang leesplezier.

De kindertemmer Quinten en Annabel zijn twee erg vervelende kinderen, die als ze hun zin niet krijgen meteen gaan rellen.

Hun wanhopige ouders doen er alles aan om de kinderen nóg meer te verwennen met uitstapjes naar pretparken en zwemparadijzen, maar Jacques Vriens, De kindertem­ het gaat van kwaad tot mer, Uitgeverij Van Holkema & Warendorf, ISBN 978 90 003 erger. Ten einde raad 4647 9 (€ 12,50) schakelen de ouders de hulp in van de Kindertemmer: een merkwaardig mannetje dat Quinten en Annabel de schrik van hun leven bezorgt. Zal het helpen om broer en zus weer in het gareel te krijgen?

Dimitri Leue en Tom Schoonooghe, De Cowboyter, Uitgeverij Lannoo, ISBN 978 94 014 2624 4 (€ 14,99)

Een weekend (vrij-ma) of een midweek (4 nachten) kost 250,– en een week 350,–. Kijk voor meer informatie op www.roelants.nl

die in het voorjaar van 2016 door Vlaanderen zal trekken. De maatschappelijke en daarom ook universele dubbele bodem maakt De Cowboyter vermakelijk én educatief. Het dunne doch grote voorleesboek zal daarom zowel de jongste kinderen tot rijpste (groot)ouders bekoren.

boekenkrant.com

september 2015 pagina 19

jeugd gewei

column

Planeet Zuid-­ Frankrijk Het kinderbrein is een raar ding. Je komt er de raarste en soms ook de helderste inzichten tegen. Best confronte-

Wat zou jij doen?

De een heeft een grote neus, de ander flaporen. Iedereen ziet er op zijn eigen manier gek uit. Maar een gewei op je hoofd? Daar hebben weinig mensen last van. Wat zou jij doen als je met zo’n ding op je kop wakker werd?

Op de vrolijke tekeningen is ondertussen te zien dat het jongetje zijn gewei probeert te verstoppen onder allerlei soorten doeken, maar dat zijn klasgenoten het geval toch ontdekken. En hem vervolgens flink uitlachen. Het is dan ook logisch dat het jongetje aan zijn vader vraagt om het gewei van zijn hoofd te zagen, en zelfs naar de dokter gaat om te ontdekken wat eraan te doen Door Anouk Abels valt.

Maar wat nu als dat allemaal niet Het prentenboek Wat helpt? Zoals Van Genechten zijn zou jij doen? stelt je lezers vraagt: ‘Zou je dan maar pronou juist die vraag. beren er het beste van te maken?’

Op de grappige tekeGeweien zijn namelijk flink handig. ningen van Guido van Je kunt jezelf veranderen in een Genechten is te zien lopende kapstok, een zingende kersthoe een jongetje op boom, of een hartstikke leuk spel een nacht wakker wordt met een voor op het schoolplein. gewei op zijn hoofd.

En wie weet: misschien Verder is het een heel ontmoet je nog wel een normaal jochie, met vriendje of vriendinkrulletjes en een streepnetje dat net zo’n mooi jesshirt. Maar ja, hij gewei heeft als jij! heeft dus wel een gewei.

Wat zou jij doen? is een ‘Zou je naar school durgeinig voorleesboek ven met dat rare ding met een mooie boodop je hoofd?’ vraagt schap: wees trots op de Van Genechten. ‘Of zou dingen die je anders je het gewei proberen maken. Bovendien kan te verstoppen voor je dit verhaal voor leuke klasgenootjes? Hoelang filosofische gesprekken zou het duren, denk je, Guido van Genechten, Wat met je kinderen zorzonder dat iemand iets zou jij doen?, Uitgeverij Clavis, gen. Een gewei is dan in de gaten kreeg?’

ISBN 978 90 448 2552 7 (€ 15,95)

slechts het startpunt voor de creatieve ouder. Wat zou jij bijvoorbeeld doen als je wakker werd met een rode clownsneus, of een hele lange apenstaart? Belangrijkere vragen zijn er niet. Nou ja, in ieder geval geen leukere.

rend soms.

Neem bijvoorbeeld de zomer­ vakantie. Ik kan me nog als de dag van gisteren herinneren dat we jaren geleden met volgeladen auto naar Zuid-Frankrijk vertrokken.

De jongste zoon nog in de luiers, de oudste zoon al vol grappige praatjes en vol vragen. Ik toverde de vakantie om tot een zomervakantieavontuur en mijn kids gingen er nog helemaal in mee. We gingen niet op vakantie; dit zou een geweldige verre ontdekkingsreis worden!

Voor de twee hele dagen autorijden had ik een miljoen dingen bedacht. Iedere benzinepomp weer een nieuw avontuur. En na ieder avontuur werden ze weer als astronautjes in hun kinderstoeltjes vastgegespt. Na twee dagen kwamen we aan op onze eigen vreemde en avontuurlijke planeet met de naam Zuid-Frankrijk. De hele vakantie was – al zeg ik het zelf – behoorlijk exotisch te noemen. Ze vonden (met een beetje hulp van papa) schatkisten, en we zaten urenlang in kleine zeepoeltjes naar bijzondere buitenaardse schelpjes, buitenaardse plantjes en buitenaardse beestjes te kijken. De kinderen aten dingen die ze nog nooit hadden gegeten en roken geuren die voor hen helemaal nieuw waren.

De weken vlogen om en voordat we het wisten zaten we weer twee dagen in de auto om terug te rijden.

Ik wist het zeker. Mijn missie was geslaagd. Deze bijzondere vakantie zouden ze zich nog jaren herinneren. Ik had Zuid-Frankrijk omgetoverd tot een verre, wonderbaarlijke planeet. Hun vakantie was een echt vakantieavontuur geworden.

Datzelfde jaar konden we nog heerlijk genieten van een mooie nazomer. Ergens in september gingen we nog even naar het strand. Nu even geen vakantieavontuur. Gewoon een uurtje in de auto en hop, het saaie oerhollandse strand op. De bezinepomp leverde hooguit een flesje drinken op. Het leven kan tenslotte niet altijd een vakantieavontuur zijn. En aan het eind van die paar uurtjes strand een snelle zak friet en een ijsje.

Terug in de auto leerde ik een grote les. Niet alleen over hoe een kinderbrein in elkaar zit, ook over hoe gecompliceerd we als volwassenen eigenlijk kunnen denken. Net voordat we thuis waren schraapte mijn oudste kleuterzoon zijn keel en zei vol overtuiging: ‘Leuk dat er hier ook een Zuid-Frankrijk is! Nu hoeven we niet meer zo ver te rijden…’

Patz Liefhebber van Planeten en Sterren, Notoir Leunstoel Avonturier, Amateur Schatzoeker, Verhalenjager en oprichter/ verhalenmaker Verhalen*laboratorium CircusPatz circuspatz.com

boekenkrant.com

september 2015 pagina 20

boekfragment

De Hik

Micha Wertheim en Cristina Garcia Martin, De hik, Uitgeverij De Harmonie, ISBN 978 90 761 7458 7 (€ 14,90) www.deharmonie.nl

De orde van de Drakenmenners. De Drakendoder De order van de Drakenmenners is de nieuwe fantasytrilogie (voor 10+) van Fiona Rempt en is zeer geschikt voor de liefhebbers van Harry Potter. Het eerste deel – De Drakendoder – ligt nu in de boekhandel.

Fiona Rempt, De Drakendoder, uitgeverij Kluitman, ISBN 978 90 206 2474 8 (€ 14,99) www.kluitman.nl

Voorzichtig klom Matti op de rug van Loef. Als hij maar niet ineens zijn puntige kop omdraait, dacht hij.

Maar Loef wist precies wat hij wel en niet moest doen als Matti in de buurt was. Hij was op de grond gaan liggen en had zijn schubben naar buiten geklapt, zodat Matti ze als een trapje

kon gebruiken. Verbaasd keek de jongen ernaar en wreef over het pantser. De bovenkant voelde zacht, alsof er een dun vachtje op geplakt zat. Zou hij er echt op kunnen staan?

Matti zette zijn rechtervoet op de onderste trede en leunde erop. Heel kort. Het voelde stevig, maar toch was hij bang om zijn vriend pijn te doen. Durfde hij dit wel echt?

‘Ga maar, ik kan je makkelijk houden,’ hoorde Matti galmen in zijn hoofd. Hij glimlachte naar Loef. Hij vond het nog steeds een wonder, hoe makkelijk ze elkaar begrepen. Zonder hardop te praten.

‘Goed,’ zei Matti. Hij pakte twee hoge schubben vast, ademde diep in en

begon langzaam te klimmen. Matti had het gevoel dat hij een heilige toren beklom. De rug van Loef was hooguit drie meter hoog, maar voor Matti leek het een oneindige klim.

Zijn lichaam was gespannen, alsof hij uit uitgerekte elastiekjes bestond.

Er dropen zweetdruppeltjes uit zijn haren. Ze gleden langs zijn slapen zijn nek in. Het jeukte, maar hij durfde Loef niet los te laten om ze weg te vegen. Matti liet zichzelf zakken in het holletje tussen de nek en de rug.

Zachtjes liet Loef zijn schubben over Matti’s benen glijden, waardoor hij stevig vastzat. ‘De perfecte stoel,’ lachte Matti. Hij veegde met zijn

T-shirt zijn gezicht af, rechtte zijn rug en zei: ‘Oké, ik ben er klaar voor, kapitein.’

Loef begon te lopen, toen een beetje onhandig te rennen. Het lukt, dacht Matti opgewonden toen Loef een sprong nam. Daar gingen ze, de lucht in.

echt boos op Sophie, maar vooral op zichzelf.

Wat ben ik toch een sufferd, dat ik me weer zo in de maling heb laten nemen, denkt Nola. Na mijn vertrek bij Femke had ik toch beter moeten weten? Mensen houden nooit van pony’s zoals pony’s van mensen houden. Als pony kun je de wereld niet naar je hand zetten. Het gaat zoals de mens het bedenkt. Als pony wil je niet vertrekken, maar de mens besluit dat het zo wel genoeg is, en dan moet je als pony gewoon weg.

Mensen denken blijkbaar altijd dat het met het volgende paard weer net zo goed zal gaan.

Nola staart nietsziend door het

raampje. Ze rijden over de snelweg.

De bomen die langs de weg staan, vormen één lange streep. Ze zucht diep. Er is niets meer aan te doen, denkt ze, en ze beseft dat ze niet anders kan dan zich erbij neerleggen. Maar ze besluit ook meteen dat het de laatste keer is dat ze in deze valkuil is getrapt.

Wat nu? Weer naar een volgende stal. Het zal mij benieuwen wat ik daar nu weer aantref, denkt Nola.

Een jongen deze keer, die met me aan springsport wil doen. Tenminste, dat begreep ze uit het gesprek tussen de mannen daarnet. Nou, laten we hopen dat hij al een beetje fatsoenlijk kan rijden, want ik ben

echt niet van plan hem de eerste maanden aan alle kanten te helpen.

Daar heb ik geen zin meer in. Ik ga me vanaf nu gedragen als een heel gewone springpony. Als we niet goed uitkomen voor een hindernis, los ik het niet op. Ik stop gewoon, of ik spring er een balk af, neemt Nola zich voor.

Nola, met hart en ziel Gouden Paarden van Christine Linneweever is een van de succesvolste paardenseries van Nederland. Het unieke van de serie is dat het uit het perspectief van het paard is geschreven. Nola, met hart en ziel is het nieuwste deel.

Christine Linneweever, Nola, met hart en ziel, uitgeverij Kluitman, ISBN 978 90 206 2228 7 (€ 12,50) www.kluitman.nl

De vrachtwagen rijdt het terrein af en Nola kijkt nog één keer door het raampje. Sophie kijkt nog steeds niet; die rijdt gewoon haar rondjes.

Het kan haar echt helemaal niks schelen, denkt Nola. Ze is verdrietig, maar ook boos. Ze is niet eens meer

boekenkrant.com

september 2015 pagina 21

boekfragment

Dubbelgangers Jonas loopt na een voetbalwedstrijd op wolkjes naar huis, maar daar weigeren zijn ouders de deur voor hem open te doen … Wat is er gebeurd?

Jesper Wung-Sung, Dubbelgangers, vertaling: Maaike Lahaise, Clavis Uitgeverij, ISBN 978 90 448 2566 4 (€ 15,95) www.clavisbooks.com

Het was een van de beste dagen van mijn leven. Misschien de beste.

Ik had het idee dat er niets mis kon gaan. Ken je dat? Het gevoel dat je van top tot teen onkwetsbaar bent?

Zelfs toen ik daar op de stoep stond, dacht ik dat het een geintje was. Ik greep de deurklink en hoopte dat de deur echt op slot was. Dat was zo en ik moest grinniken. Ik was ervan overtuigd dat mama en papa een spelletje met me speelden. Ik was te oud voor dit soort gedoe – maar ach wat!

Ik holde op mijn kousenvoeten rond het huis, maar ze hadden de ramen gesloten. Ik glimlachte en uitgelaten als een kind rende ik verder. Aangekomen bij het raam van mijn kamer, zag ik nog net dat mijn moeder het rolgordijn liet zakken. Ze keek me angstig aan.

Alleen al van de kleren die mijn ouders droegen, werd ik lacherig.

Ze hadden allebei een vreemdsoortig grijs tenue aan, een mengeling van een trainingspak en een maliënkolder.

Stond me soms een surpriseparty te wachten? Waren al mijn vrienden

uitgenodigd? Tante Judith?

Er was ook een tweede mogelijkheid, namelijk dat ze iets voor me aan het verstoppen waren. Een cadeau. Een hond!

Ik bukte en klopte voorzichtig tegen het raam om te horen of de hond reageerde met zacht geblaf. Maar nee. Geen enkel geluid.

Eindelijk ging het gordijn van de huiskamer ietsje opzij, en daar stond papa. In zijn rare riddertrainingspak opende hij het bovenste raampje en zonder mij aan te kijken wapperde hij met zijn ene hand. ‘Ksst!’ zei hij, alsof ik een vreemde kat was die weggejaagd moest worden. Daarna werd het gordijn weer dichtgetrokken.

Toen verloor ik opeens mijn geduld.

Ik was geen kleuter en had geen zin in dit kinderachtige gedoe. Ik liep naar de keukendeur en begon er hard op te bonzen.

‘Doe open!’ riep ik.

Ik bleef bonzen tot de deur werd geopend.

Mijn vader hield de deur vast en de kier was te klein om me erdoorheen te wurmen.

‘Ik heb er genoeg van’, zei ik moe.

‘Het was een loodzware wedstrijd en ik ben helemaal naar huis gelopen.

Met een gekneusd dijbeen!’

Papa keek me niet aan, maar hield de weg in de gaten.

‘Als je op de stoep blijft wachten, is alles zo voor elkaar’, zei hij.

boekfragment

Baron 1898 De geheimzinnige reiziger

Jacques Vriens, Baron 1898, Uitgeverij Van Holkema & Warendorf, ISBN 978 90 003 4470 3 (€ 14,99) www.unieboekspectrum.nl

Een donkere gestalte sjokt over het zandpad langs de Zompige Heide. Hij draagt een lange grijze mantel, een zwarte hoed en over zijn schouders hangt een stevige rugzak. De reiziger komt maar moeizaam vooruit.

‘Die stomme kerel heeft me voor de gek gehouden,’ gromt hij in zichzelf.

Het is al bijna een uur geleden dat hij een boer tegenkwam.

‘Goedendag meneer,’ had hij gezegd, terwijl hij beleefd zijn hoed afnam, ‘weet u een plek om te overnachten en wat te eten? Ik ben al de hele dag onderweg.’

De boer keek hem argwanend aan, wees in de verte en bromde: ‘Daar!’

‘Wat is “daar”?’

‘Voorbij dat grote huis,’ antwoordde de boer nauwelijks verstaanbaar.

‘Wie woont daar? Misschien kan ik er onderdak vragen.’

De boer barstte uit in een hinnikende lach.

De reiziger met de grijze mantel begon langzamerhand boos te worden, maar hij hield zich in. Want er kwam nu in elk geval meer geluid uit de boer dan wat onduidelijk gemompel. ‘Wat is er met dat huis?’

‘Het spookt er,’ antwoordde de boer nog nahinnikend.

‘Ooit was het de villa van de baron en barones van Moerslag. Maar die zijn dood en het landhuis staat al jaren leeg. Als je een stukje door-

loopt, kom je in het dorp Heikant.

Daar is een herberg, je bent er zo. Ga in die kroeg wel boven op je geldbuidel zitten, want er komt raar volk.’

Het is laat in de middag en de reiziger begint de moed te verliezen.

Dan ziet hij in de verte ineens wat lichtjes. Hij versnelt zijn pas en spoedig bereikt hij de eerste huizen van Heikant. Het zandpad gaat hier over in een hobbelige weg van kleine, halfronde keien.

Het dorp is niet meer dan een straat met een stuk of dertig huizen, een kerk en een schooltje. Hier en daar staan wat mensen met elkaar te kletsen. Twee vrouwen hebben de man als eerste in de gaten en verdwijnen snel naar binnen.

Verderop ziet de reiziger een groepje mannen op een muurtje bij het kerkhof zitten. Als hij er vlakbij is, stoppen ze met praten en kijken hem wantrouwend aan.

‘Goedendag,’ groet hij, maar er komt nauwelijks een reactie.

Hij loopt door en denkt: het is in al die dorpen hetzelfde. Als je er niet vandaan komt, word je vol argwaan bekeken. Terwijl hij verdergaat, gluurt hij hier en daar even naar binnen. Bij het licht van de olielampen ziet hij armoedige kamertjes en bleke gezichten van volwassenen en veel kinderen.

‘Maar daar heb ik geen zin in!’ zei ik.

‘Kan ik niet in mijn kamer wachten?’

Terwijl ik probeerde het geluid van een hond op te vangen, hoorde ik mijn vader zeggen: ‘Nog een minuut of twee, denk ik, en dan is de zaak geregeld.’

Toen hoorde ik een deur opengaan.

Het was de deur van de huiskamer.

Mijn blik gleed automatisch naar hondenhoogte.

Maar het was geen hond. En ook mama niet. Of tante Judith. Of mijn vrienden.

Het was een jongen die ik kende.

Ik kon me alleen niet herinneren waar ik hem van kende.

Ik was eigenaardig opgewonden.

Verrast.

Alsof het een vriendje was dat ik in jaren niet had gezien.

Hij was van mijn leeftijd, had dezelfde lengte, dezelfde kleur haar en ogen, mijn neus en mijn mond.

Toen drong het tot me door.

Dat ik het was.

Die jongen.

Dat ik naar mezelf staarde.

‘Het beste’, hoorde ik papa zeggen.

En toen ging de deur dicht.

boekenkrant.com

september 2015 pagina 22

boekfragment

De brief in Berlijn Een jonge, onervaren technicus van de CIA raakt verwikkeld in een spionagezaak en ontmoet tegelijkertijd een mooie Duitse die hem de liefde leert kennen.

Ian McEwan, De brief in Berlijn, vertaling: Heleen ten Holt, Uitgeverij De Harmonie, ISBN 978 90 761 6896 8 (€ 12,50) www.deharmonie.nl

Luitenant Lofting was degene die het gesprek domineerde.

‘Kijk, Marnham, je bent net aangekomen en er is dus geen reden waarom je de situatie hier zou moeten kennen. Het probleem ligt niet bij de Duitsers en de Russen. Zelfs niet bij de Fransen. Het ligt bij de Amerikanen. Ze weten niets. Erger nog, ze willen niets leren. Ze luisteren niet.

Dat is hun aard.’

Leonard Marnham, een employé van de Britse telefoondienst, had nog nooit in levenden lijve een Amerikaan ontmoet, maar hij had jarenlang een diepgaande studie van hen gemaakt in de plaatselijke bioscoop.

Hij glimlachte met gesloten mond en knikte. Hij tastte in zijn binnenzak naar zijn verzilverde sigarettenkoker. Lofting hield zijn handpalm omhoog als een groetende Indiaan om het aanbod te voorkomen. Leonard sloeg zijn benen over elkaar, nam een sigaret en tikte een paar keer met het uiteinde op de koker.

Loftings arm schoot over het bureau naar voren en bood hem in de volle lengte gestrekt een vuurtje aan.

Terwijl de jonge burger zijn hoofd

naar het vlammetje boog, vervolgde hij: ‘Zoals je je zult kunnen voorstellen, hebben we een aantal samenwerkingsprojecten met hen, gezamenlijk gebruik van hulpmiddelen, expertise, dat soort dingen.

Maar denk je dat de Amerikanen ook maar enig benul van teamgeest hebben? Ze spreken iets af en gaan vervolgens hun eigen gang. Ze doen dingen achter onze rug, ze houden informatie achter, ze praten tegen ons alsof we achterlijk zijn.’

Luitenant Lofting verschikte het vloeiblad, het enige voorwerp dat op zijn metalen bureau lag. ‘Vroeg of laat zal Harer Majesteits Regering zich genoodzaakt zien zich hard op te stellen.’

Leonard wilde iets zeggen maar Lofting wuifde het weg. ‘Laat ik je een voorbeeld geven. Ik ben de Britse verbindingsofficier voor de interzonale zwemwedstrijd volgende maand. Niemand zal kunnen tegenspreken dat wij hier in het stadion over het beste zwembad daarvoor beschikken. Het is duidelijk de geschiktste plaats voor het evenement. De Amerikanen hebben daar al weken geleden mee ingestemd.

Maar waar denk je dat de wedstrijd nu gehouden wordt? Ergens in het zuiden, in hun zone, in een of ander modderig zwembadje. En weet je waarom?’

Lofting praatte er nog tien minuten over door. Toen alle slinkse streken

met betrekking tot de zwemwedstrijd uit de doeken leken te zijn gedaan, zei Leonard: ‘Majoor Sheldrake had hier apparatuur voor me en verzegelde instructies. Weet u daar iets van?’

‘Ik wou er net over beginnen,’ zei de luitenant scherp. Hij zweeg even, alsof hij zijn krachten verzamelde.

Toen hij weer begon te spreken, jodelde hij bijna van ergernis.

‘De enige reden waarom ik hierheen ben gestuurd, zie je, was om op jou te wachten. Toen majoor Sheldrakes overplaatsing erdoor kwam, was het de bedoeling dat ik hier de zaak van hem zou overnemen en aan jou overdragen. Nu kwam het toevallig zo uit, en dat had niets met mij te maken, dat er tussen majoor Sheldrakes vertrek en mijn aankomst hier een hiaat zat van achtenveertig uur.’

boekfragment

Liefde kan mislukken Na haar scheiding besluit Portia Kane op zoek te gaan naar haar vroegere leraar Engels. Onderweg wordt ze geconfronteerd met haar verleden, en met zichzelf.

Matthew Quick, Liefde kan mislukken, Uitgeverij Lemniscaat, ISBN 978 90 477 0702 8 (€ 22,95) www.lemniscaat.nl

Ik zit op mijn knieën in een van mijn eigen slaapkamerkasten en gluur als E.T. tussen de witte latjes van de louvredeuren door, wanneer de volgende openbaring als een donderslag tot me doordringt: ik ben een eerloze vrouw.

Gloria Steinem zou me voor de vrouwelijke tegenhanger van Uncle Tom uitmaken.

Aunt Jemima misschien, de lachende zwarte vrouw op het pak pannenkoekmix?

Waarom klinkt dat zo vreselijk racistisch? Het is een soort van gemengde metafoor, dat wel. Maar is die racistisch?

Ik ben zo verslagen en kwaad dat ik niet eens kan bedenken waarom het racistisch zou zijn, laat staan dat ik een politiek correcte metafoor kan verzinnen voor een waardeloze feministe zoals ik.

Ooit heb ik gelezen dat Gloria Steinem als Playboy Bunny heeft gewerkt om het seksisme in de branche aan de kaak te stellen. Wat haar motief ook was, ze is wel degelijk een Playboy Bunny geweest en werd door mannen als seksobject

beschouwd.

Gloria kreeg er vast stiekem een kick van.

Zeg nou zelf, de politiek even buiten beschouwing gelaten willen we diep in ons hart toch allemaal begeerd worden, of zelfs als lustobject worden gezien?

En als Gloria Steinem zich door mannen liet begluren en zich in haar kont liet knijpen voor ze de spreekbuis van een complete sekse werd, nou, dan betekent dat heel misschien dat ook ik me – letterlijk – uit mijn eigen kast kan bevrijden om weer een achtenswaardige vrouw te worden tegen wie jonge, intelligente meiden opkijken en aan wie ze zelfs een voorbeeld willen nemen.

Hoe luidt het oude gezegde ook alweer?

De waarheid zal je bevrijden.

Maar eerst heb je de pest in.

Dat heeft Gloria Steinem gezegd, ik weet het bijna zeker.

Ik weet nog dat ik alles over Ms. Steinem las tijdens mijn colleges ‘Gender en vooroordeel’, toen ik nog een goede, zij het onbeproefde, feministe was.

Het is ontzettend gemakkelijk om feministe te zijn wanneer je eerstejaars studente bent met een aardige beurs en voldoende financiële steun om je collegegeld, kamer en levensonderhoud van te kunnen betalen.

Een vrouw zonder smet op haar blazoen. Compromissen komen later.

Op een dag zal ik zelf geciteerd worden, wanneer ik weer intelligente, inspirerende dingen zeg, zoals heel lang geleden, toen ik nog in maatje 36 paste.

‘Goed zo, Portia Kane,’ zeg ik tegen mezelf daar in die kast, terwijl een Louis Vuitton-naaldhak mijn linkerbil doorboort. Ik leun met mijn hele gewicht – tweeënzestig kilo, wat helemaal niet slecht is voor een betrekkelijk lange, veertigjarige vrouw – op de tien centimeter hoge hak, als een middeleeuwse priester die zijn door lust gedreven vlees kastijdt. ‘Heb maar lekker de pest in!

Want nog even en je zult de waarheid zien. Au!’ Ik doe het wat kalmer aan met de Louis Vuitton-hak. Zo stoer ben ik nu ook weer niet. Maar dat kan veranderen. Ik kan de vrouw worden die ik altijd heb willen zijn.

Hoe dan ook.

Op dit moment denk ik dat zelfs de hoerigste tienermeiden op de treurigste middelbare scholen van tegenwoordig, meiden die zich al laten neuken voor, laten we zeggen, een maaltijd bij de Burger King – een Whopper met uienringen en misschien, als ze goed kunnen onderhandelen, een chocolademilkshake – dat zelfs die Burger King-sletjes geen sympathie zouden kunnen opbrengen voor mijn huidige situatie, laat staan dat ze naar ondergetekende zouden opkijken.

boekenkrant.com

september 2015 pagina 23

boekfragment

Leve het welwezen Een selectie van de leukste internationale cartoons volgens Van Kooten. Op 22 augustus 2014 doorkruiste een zware hartaanval zijn werk aan deze derde humorbundel, waardoor het boek van karakter veranderde en zich grotendeels in het ziekenhuis afspeelt.

Kees van Kooten, Leve het welwezen, Uitgeverij De Harmonie, ISBN 978 90 761 7465 5 (€ 19,90) www.deharmonie.nl Vanaf 11 september in de boekhandel

Op de keukentafel staat een lange, transparante plastic doos met hokjes, die gesloten en geopend kunnen worden middels betrouwbaar klikkende dekseltjes, waarop de dagen van de week zijn aangegeven met hun kapitale beginletters. Handig, want ik moet voor de rest van mijn leven elke dag zeven verschillende pillen slikken: pantoprazol, lisinopril, acetylsal, simvastatine, clopidogrel, furosemide en metropolol.

Deze hartsvriendinnen neem ik overal mee naartoe. Ik moet nog een paar keer terug naar de afdeling radiologie van het VU medisch centrum om een echocardiografie van mijn gereviseerde hart te laten maken en ben van plan om daarna gezellig even langs te wippen bij de Cardiologie-balie, om aan de verpleegkundigen die mij zo onberispelijk hebben verzorgd te vragen wat er wel of niet klopt van wat ik mij allemaal herinner, want nu en

dan lopen feiten en verzinsels en de dagen en de weken nog bevreemdend door elkaar.

Waar ik wel voor honderd procent zeker van ben is dat ik op 10 augustus 2014 mijn verjaardag vierde in de Franse Cevennen. Daar zijn voldoende getuigen van, want dat deden wij samen met onze kinderen en kleinkinderen. De godganse dag juichte het in mij. Alles en iedereen straalde. ’s Avonds buiten aan de grote tafel bekende ik luidkeels dat ik mij nog nooit van mijn leven zo gezond en gelukkig had gevoeld.

Mijn echtgenote en ik verbleven hier al een dikke maand. In die periode had ik heel wat kranige arbeid verricht. Ik zou uren in de schaduw moeten zitten lezen, daar is zo’n tweede huis tenslotte voor bedoeld, maar ik ben hier te onrustig voor zolang het gras te lang is en de houtvoorraad nog niet op winterpeil, de keukenkraan lekt, de stopverfbarsten in de raamsponningen nog niet zijn dichtgeplamuurd, het plafond van de woonkamer moet worden gewit, de schoorsteen geveegd en daarna het plafond van de woonkamer opnieuw gewit, de muurgaten en dakspleten niet zijn onderzocht op wespennesten, de schuur moet worden uitgemest en de overbodige bouwmaterialen en prullaria nog niet eerlijk zijn verdeeld over de gemeentelijke déchetterie en de Emmaus van wijlen Abbé Pierre,

terwijl die dode chêne vert nog moet worden omgehakt en in buches voor de open haard gekettingzaagd en de wilde druivenranken, braamstruiken, paarseregenwolken en oleanderscheuten liefdevol maar meedogenloos gekortwiekt, want dan kan ik nog net voor het donker de afrokapsels van de opgeschoten lavendel, de vijfhonderd uitgebloeide perkamenten bollen van de hortensia’s, de beide vlinderstruiken en de wild gesticulerende, veel te lange takken van de vijgenboom snoeien. En de uitgebloeide camelia’s wegplukken. Morgen lekker verder met het débroussailleren van de varens en de brandnetels. En eigenlijk moeten de luiken opnieuw geschuurd en geschilderd. Pas wanneer ik al deze klussen heb geklaard kan ik in alle rust gaan zitten, met een goed boek en een fles rode wijn, wat goed voor mijn hart scheen te zijn.

Coachingskalender 2016 – Scheur je los Woorden kunnen inspireren, aan het denken zetten of in beweging brengen. Maar als coachend leidinggevende of manager schiet je je doel voorbij als je woorden en begrippen gebruikt die zo sterk zijn uitgekauwd dat ze ‘leeg’ geworden zijn.

Aty Boers (red.), Coachings­ kalender 2016 - Scheur je los, Uitgeverij Boom Nelissen, ISBN 978 90 244 0350 9 (€ 16,90) incl. gratis digitale kalender en app www.boomnelissen.nl

Daarom laten we in deze coachingskalender ‘het Alfabet van Versleten woorden’ de revue passeren. We bespreken woorden en begrippen die wat ons betreft uit het woordenboek geschrapt mogen worden en geven waar mogelijk alternatieven. Een

Het Alfabet van Versleten woorden De A van Allergie Krijg jij ook spontaan pukkels als je iemand hoort zeggen dat hij of zij ‘allergisch’ is voor een ander? Eigenlijk bedoelt zo iemand: ‘Ik heb een hekel aan die persoon’, of: ‘Ik vind diegene stomvervelend.’ Maar ja, dat klinkt zo onaardig …

Het begrip ‘allergie’ komt uit het kernkwaliteitenmodel van Daniel

Ofman. Dit model is een geweldige manier om mensen inzicht in zichzelf en in hun relatie met anderen te verschaffen. Zoals zoveel coachingsinstrumenten is het echter zo gemeengoed geworden, dat het dreigt te verworden tot een cliché.

Hoe pas je kernkwaliteiten toe?

Ofmans uitgangspunt is dat iedereen kernkwaliteiten heeft. Als je die kwaliteiten gebruikt, heb je bijna altijd succes. Maar soms lukt het niet. Dus ga je nog harder je best doen, maar het succes blijft uit. Dit noemt Ofman je ‘valkuil’. Je schiet door in h=je gedrag. De mensen om je heen beginnen je lastig te vinden.

Als jij je zin doordrijft, gaan zij zich

ook steeds vervelender gedragen, totdat je een hekel aan hen krijgt: dat is die befaamde allergie.

Als je allergisch bent voor het gedrag van een ander, heb je dat gedrag dus waarschijnlijk zelf veroorzaakt omdat je iets te graag wilde. De reactie van de ander waar jij zo van baalt, is eigenlijk een handreiking waarmee je je balans kunt hervinden.

Iemand voor wie je allergisch bent, is dus in feite de beste leermeester die je je kunt wensen. Gebruik die term dan ook niet voor iemand die je gewoon niet aardig vindt!

papa zelf gebouwd had, nog voordat Gaston bij hen kwam wonen. Het zag er na al die jaren wat verwaarloosd uit. Ze stonden naast elkaar en keken over de vlakte naar het torentje van Loppersum, naar de wolken die als zeilschepen langs de hemel zeilden en naar de slechtvalk die bibberend stil hing in de lucht.

‘Het doet zeer hè?’ vroeg zijn vader.

‘Wat bedoel je? Mijn arm?’

‘Je hebt je arm niet voor de flauwekul in een mitella, neem ik aan.

Ongeluk?’

‘Hm, zoiets.’

‘Ja, ja, een ongeluk.’

Ze zetten zich weer in beweging en liepen over het krakende grind weer

naar huis. Gaston zag de okergele kozijnen, de uitbundige roze en felblauwe hortensia’s en het strakke gazon: altijd was het zo geweest en altijd zou het zo blijven, dacht hij. Een decor waaraan de spelers ontbraken.

‘Was het erg, dat ongeluk?’

‘Het was geen ongeluk,’ antwoordde Gaston. ‘Ik ben met een mes gestoken.’

‘Ruzie?’

‘Nee, het kind heeft dat gedaan.

Jesse.’

‘Dat jongetje dat…’

‘Ja, dat jongetje, dat heeft me diep in mijn arm gestoken.’

‘Dat moet een sterk kind zijn.’

‘Ja, het is een heel sterk kind, pap. Tè sterk misschien wel.

mooie gelegenheid om eens naar je eigen taalgebruik te kijken. Houd jij dat wel fris genoeg?

13-01-2016 Van je allergieën word je beter

Zoeken naar Jesse Verloren kindertijd? Pedofiel?

Maatschappelijk isolement.

Psychologische roman in magisch realistische traditie, waarin beeld en werkelijkheid, liefde en haat, heden en verleden zich schijnbaar onontwarbaar verstrengelen.

Walraed Cremers, Zoeken naar Jesse, Uitgeverij Brooklyn Books, ISBN 978 94 921 7906 7 (€ 17,95) www.zoekennaarjesse.nl

Gastons vader keek met een opgetrokken wenkbrauw naar zijn zoon.

‘Wel wel,’ zei hij.

Daarna liepen ze langzaam over het grindpad door de tuin. Achterin de tuin, waar een sloot de scheiding markeerde met het bouwland van Sonnemans, stond een prieeltje, dat

EEN VERHAAL OVER HOOGMOED, HEBZUCHT EN LIEFDE DOOR MEESTERVERTELLER JACQUES VRIENS

VANAF 9 SEPTEMBER IN DE BOEKHANDEL!

0374 UBSP Adv boekenkrant Baron 1898 260x390mm.indd 1

31-08-15 16:37

boekenkrant.com

september 2015 pagina 25

non-fictie juliana

foto’s uit boek Han van Bree – De geest van het Oude Loo – uitgeverij Conserve

Staatsieportret koningin Juliana

Ongedateerde groepsfoto met een van de Urberg-conferenties als alles nog koek en ei is, met o.a. Greet Hofmans – derde van links midden zittend, Erika Sprenger (staand achter Hofmans), Bep Pierson (derde van rechts staand), Frans Mijnssen (midden staand), Erna Mijnssen (tweede van rechts zittend) en Rita van Heeckeren (derde van rechts zittend).

Het koningspaar wordt in New York begroet door Eleanor Roosevelt.

Een koningin in de greep van een sekte Greet Hofmans bracht ons koningshuis in 1956 aan het wankelen. Bijna zestig jaar na dato blijft de kwestie rond deze gebedsgenezeres en haar invloed op koningin Juliana met raadsels omringd.

Door Paul H.A.M. Abels In de zomer van 1956 belandde ons koningshuis in een diepe crisis.

Na een door prins Bernhard bij het Duitse weekblad Der Spiegel ingestoken verhaal over de veronderstelde verderfelijke invloed van de gebedsgenezers Greet Hofmans en haar entourage op koningin Juliana, werd een commissie van wijze mannen ingesteld om de zaak te onderzoeken en aanbevelingen te doen om de monarchie te redden. Deze interventie van de regering leidde ertoe dat de koningin onder druk gezet werd te breken met Hofmans en haar hofhouding te zuiveren.

Tot op heden heeft het oordeel van de commissie de beeldvorming over deze kwestie altijd in hoge mate bepaald. Han van Bree is voor zijn

zich verder onder meer door een dissertatie op zoek gegaan naar de sterke afkeer van georganiseerde andere kant van het verhaal: die kerken, van politieke ideologieën en van Juliana. Door gesprekken met zelfs van de wetenschap. De ambivroegere intimi van de koningin ties lagen naar eigen zeggen op een en andere hoofdrolspelers, en met behulp van unieke schriftelijke bron- hoger – geestelijk – niveau, los van de gewone aardse beslommeringen. nen, geeft hij een fascinerend beeld Juliana toonde zich jarenlang een van wat zich aan en rond het hof betrokken volgelinge en werd hierin heeft afgespeeld in de periode 19511956. Centraal daarbij staan de religi- van harte ondersteund door haar euze bijeenkomsten, 151 in getal, met moeder, oud-koningin Wilhelmina. in totaal circa 1.500 deelnemers, op Van Bree kiest onverholen de zijde Het Oude Loo in Apeldoorn, waarbij van Juliana en noemt de beschuldiJuliana zelden ontbrak. gingen van prins Bernard onterecht.

Het was een merkwaardig gezelHij doet de beweging rond Greet schap dat hier in wisselende samenstellingen, maar met een harde kern, Hofmans en haar fanatieke adjudant en ‘zelfbenoemd ideoin Apeldoorn bijeenloog’ Wim Kaiser af als kwam. De deelnemers onschuldig en a-polihadden een religieuze tiek. De betrokkenheid missie, namelijk het van de koningin zou herstel van Gods heergeheel te verklaren schappij op aarde. Hofzijn uit een hang naar mans speelde hierbij vriendschap en trouw, een centrale rol, omdat hogere waarden die zij claimde dat zij in zij zo miste door het direct contact stond met promiscue gedrag van de Allerhoogste en doorhaar echtgenoot. Ook gevingen van hem ontzou zij de ‘tijdgeest’ ving. De Oude Loo-groep tegen hebben gehad, gebruikte hierdoor soms Han van Bree, De geest van omdat het religieus een terminologie die Het Oude Loo. Juliana en haar geïnspireerd pacifisme voor buitenstaanders vriendenkring 1947-1957, Uitdat de groep uitdroeg onnavolgbaar was. Het geverij Conserve, ISBN 978 90 door de Koude Oorlog gezelschap kenmerkte 542 9269 2 (€ 34,99)

snel kon worden uitgelegd als heulen met de communistische vijand.

Bovendien had Juliana volgens hem de pech dat de kerken in die tijd nog veel invloed hadden en niets moesten hebben van zo’n buitenkerkelijke beweging. Juliana zou uiteindelijk slachtoffer geworden zijn van een politiek-kerkelijke kongsi en een wraakzuchtige echtgenoot.

De auteur geeft helder in zijn boek aan dat hij de kwestie Hofmans vanuit het perspectief van Juliana heeft geschreven. Daar is niets mis mee, alleen is dan de valkuil onvermijdelijk dat hij daarbij (te sterk) partij voor haar kiest; zeker als bij het onderzoek vooral gesproken wordt met geestverwanten van Juliana en de levenswandel van haar echtgenoot ook weinig sympathie oproept. En in die kuil is hij dan ook op zijn minst met één been gevallen.

Van Bree heeft simpelweg te weinig oog, laat staan begrip, voor de schaduwzijden van de groep die op Het Oude Loo vergaderde. Die groep heeft alle kenmerken van een sekte met politiek-religieuze doelen en de intensieve betrokkenheid van de koningin daarbij zou ook in het huidige tijdgewricht leiden tot een crisis rond de monarchie.

boekenkrant.com

september 2015 pagina 26

non-fictie

muziek

god en zijn wil

meer muziek The Beatles compleet The Beatles compleet is een boek vol unieke informatie en anekdotes. Getuigenissen van familie en medewerkers werpen een nieuw licht op de ontstaansgeschiedenis van alle 213 Jean-Michel Guesdon en Phinummers die de groep lippe Margotin, The Beatles tussen 1962 en 1970 compleet. Het verhaal van de uitbracht. Ook wie geïn213 songs, Uitgeverij Davidsteresseerd is in instrufonds, ISBN 978 94 625 8088 6 (€ 49,99) menten, opnameprocedures en studiotechnieken zal aan zijn trekken komen.

Verschijnt september 2015.

M-Train M-Train is de opvolger van Just Kids en het tweede deel van de memoires van Patti Smith. Het boek begint en eindigt in de diner die een tweede huis wordt voor Smith terwijl ze haar roeping als schrijver overdenkt. Ze zit in een dip, en om daaruit te komen reist ze de wereld rond, op zoek naar schoonheid en troost; de troost die kunst kan bieden. Verschijnt november 2015.

LeoVanDerNoort

De boze grotemensenwereld In Een vorig leven schetst Toon Tellegen een beeld van zijn kindertijd. Met de humor en diepgang die we van de schrijver gewend zijn zet ­Tellegen zijn vroegere naasten haarscherp neer.

Door Floortje van Gameren De aanleiding voor Een vorig leven ontstond toen Tellegen instemde de teksten te schrijven voor toneelgroep Het Theater. Dit jaar stond er voor hen een bijzondere gebeurtenis op de planning: optreden tijdens de vijfentwintigste editie van de Parade. Het theaterstuk is nu dus ook in de vorm van een novelle verschenen.

Het verhaal zet de inwoners uit het geboortestadje van de schrijver centraal. Zo is er Jacob Laagwater, waar Tellegen eerder over schreef in zijn boek Een nieuwe tijd. Laagwater is een fabrieksarbeider die verhalen vertelt uit de Bijbel. Hoewel, uit de Bijbel? Laagwater geeft, net hoe het hem het beste uitkomt, aan ieder

Toon Tellegen

ringen, blijven deze thema’s luchtig. verhaal zo zijn eigen draai. Ook is er Hij begreep als kleine jongen duidede homoseksuele meneer Centje, die lijk nog lang niet alles en hij laat de uiteindelijk een van zijn leerlingen toelichting van zijn inmiddels volde dood injaagt. Nog een opvallend wassen geworden zelf achterwege. figuur uit Tellegens memoires is de Net als Tellegens vorige boeken zonderling Leen – Godverdomme – Hellevoet, die altijd boos is en uitein- wordt Een vorig leven gekenmerkt door filosofische diepgang. Met delijk in een woede-uitbarsting zijn name God en zijn Wil staan ceneigen huis sloopt. traal. Ondanks dat Tellegen de Op het eerste gezicht lijken al deze wereld beziet door de ogen van een kleurrijke figuren willekeurig gekozen. Maar toch schuilt er meer achter kind, weet hij toch haarscherpe bevindingen te formuleren: ‘God de portrettering van juist deze was volgens Laagwater besluiteloos personages. Elke persoon uit het en de dood nooit besluiteloos, dat verhaal staat wel ergens symbool was in de oorlog wel voor. Zo representeert gebleken.’ Ondanks Laagwater het grote deze felle bewoordinaantal kerkverlaters gen wordt het verhaal uit Tellegens jeugd en nergens topzwaar, laat Centje zien hoe er juist doordat Tellegen in een kleine gemeenschrijft vanuit het schap in de jaren vijftig perspectief van een gereageerd werd op onwetend kind. homoseksualiteit. Ook Hierdoor is Een vorig de omgang met psychileven een knap gereatrische patiënten, een construeerde novelle, gevoelig onderwerp in waarin Tellegen een die tijd, komt aan bod; onschuldig tintje Leen Hellevoet was geeft aan de boze namelijk behoorlijk grotemensenwereld. psychotisch. Doordat Toon Tellegen, Een vorig leven, Tellegen schrijft vanuit Uitgeverij Querido, ISBN 978 zijn kinderlijke herinne90 214 5877 9 (€ 18,99)

Patti Smith, M-Train, vertaling: Ton Heuvelmans, Uitgeverij De Geus, ISBN 978 90 445 3522 8 (€ 19,95)

Hallelujah Hallelujah is de eerste Nederlandse collectie van meer dan vijftig songteksten en gedichten van Leonard Cohen.

In dit fraai uitgevoerde collector’s item staan de originele teksten van zijn klassiekers naast vertalingen door o.a.

Rick de Leeuw, Yasmine en Kris de Bruyn. Als toegift is er een herdruk van de 44 gedichten van Leonard Cohen die Remco Campert in 1971 al vertaalde. Verschijnt oktober 2015.

Henk Hofstede, Hallelujah.

Liedjes en gedichten van Leo­ nard Cohen, Uitgeverij Nijgh en Van Ditmar, ISBN 978 90 388 0073 8 (€ 19,99)

Aznavour Twee jaar lang schreef hij iedere week een column in de VARA Gids. Over één man: Charles Aznavour, volgens Matthijs van Nieuwkerk ‘de beste zanger die ooit geleefd heeft’. Als een toegewijde missionaris neemt hij ons mee naar het leven en werk van de Franse zanger. Verschijnt september 2015.

Matthijs van Nieuwkerk, Aznavour. De beste zanger die ooit geleefd heeft, Uitgeverij Carrera, ISBN 978 90 488 2924 8 (€ 10,00)

boekenkrant.com

september 2015 pagina 27

muziek clapton en cash

De definitieve biografie, maar van wie?

Deze maand verschijnen de biografieën van twee legendarische muzikanten: John­ vny Cash (1932-2003) en Eric Clapton (1945). Hoewel de levens van beide mannen de nodige overeenkomsten vertonen, zijn hun biografieën totaal verschillend.

Door Nina Visser

Johnny Cash John Olson – The LIFE Picture Collection, Getty Images

Johnny Cash. De biografie is geschreven door Robert Hilburn, die meer dan dertig jaar werkzaam was als muziekcriticus voor de Los Angeles Times. In die hoedanigheid sprak hij, zoals hij in zijn bronvermelding schrijft, ‘talloze keren’ met Cash, zowel in het begin als aan het einde van zijn carrière. Daarnaast verleenden ook alle kinderen van de artiest hun medewerking aan de biografie, zodat Hilburn veel informatie uit de eerste hand heeft verkregen. Verder heeft de muziekcriticus vele tientallen boeken geraadpleegd en geeft hij nauwkeurig aan welke bronnen hij voor elk hoofdstuk heeft gebruikt.

De bronvermelding lijkt te impliceren dat Hilburn uitgebreider te werk is gegaan dan Scott, en dat vermoeden wordt bevestigd als je kijkt naar de dikte van de twee biografieën.

Scott heeft het leven van Eric Clapton in Motherless Child weten te vangen in 336 pagina’s, terwijl Hilburn met Johnny Cash. De biografie meer dan het dubbele aantal pagina’s afleverde: 752. Dit verschil in omvang kan twee kanten op werken – de dikke biografie kan log en zwaar zijn en de dunne vol vaart, of het lange levensverhaal is juist nauwgezet en evenwichtig waar het korte te snel door de feiten heen vliegt.

Helaas voor Scott is er hier sprake van het tweede scenario. Hij wil net zoveel over Clapton vertellen als zijn collega Hilburn doet over Cash, maar zijn verhaal is beduidend minder goed uitgewerkt. Hij gaat soms zo snel door de feiten heen dat het je begint te duizelen door de vele personen en gebeurtenissen die voorbijkomen. Bovendien gaat hij af en toe wel erg in op zijlijntjes en noemt hij namen van mensen die verderop in de biografie niet meer terugkeren, waardoor je je afvraagt hoe belangrijk zij zijn.

Scott wilde duidelijk Robert Hilburn, Johnny recht doen aan elk Cash. De biografie, vertaaspect van Claptons ling: Conny Sykora en Vera leven, maar helaas Sykora, Uitgeverij Het Specwerkt dat niet altijd trum, ISBN 978 90 003 4726 1 even goed. (€ 25,00)

De levens van Eric Clapton en Johnny Cash beslaan allebei zeven decennia; de eerste vierde dit jaar zijn zeventigste verjaardag, terwijl laatstgenoemde in 2003 op 71-jarige leeftijd overleed.

Een andere overeenkomst is de drank- en drugsverslaving waaraan beide mannen ten prooi vielen, in navolging van zoveel andere collegamuzikanten. De verslavingen komen uitgebreid aan bod in Motherless Child en in Johnny Cash. De biografie, net als de gevolgen daarvan voor het huwelijksleven. Clapton zag in 1988 zijn huwelijk met Pattie Boyd, de exvrouw van Beatles-gitarist George Harrison, in rook opgaan. Veertien jaar eerder had Clapton Pattie met veel moeite bewogen om George te verlaten en met hem verder te gaan, maar nu liep het door zijn egoïstische verslaafde gedrag alsnog fout. Ook Cash’ eerste huwelijk met Vivian Liberto kende geen gelukkig einde. In 1966 brachten zijn verslavingen en affaires met andere vrouwen Vivian ertoe om een scheiding aan te vragen. Uiteindelijk was het het geloof dat beide mannen hielp om hun verslavingen te overwinnen.

De levenswandel van de twee muzikanten mag dan bepaalde overeenkomsten vertonen, de auteurs van de twee biografieën hebben duidelijk voor een andere aanpak gekozen.

Motherless Child gaat over Clapton

Paul Scott, Motherless Child.

Eric Clapton, de definitieve biografie, vertaling: Willemien Werkman, Uitgeverij Luitingh Sijthoff, ISBN 978 90 245 6798 0 (€ 19,99)

en is van de hand van popjournalist Paul Scott, die eerder de biografie van Robbie Williams schreef. Scott baseerde het levensverhaal van Clapton op diens autobiografie, op de Clapton-biografieën van Ray Coleman en Christopher Sandford en op de autobiografie van zijn exvrouw Pattie Boyd. Ook sprak hij met mensen uit de omgeving van de wereldberoemde gitarist, zoals exbandleden en zijn voormalige manager Roger Forrester.

Eric Clapton met zijn grootmoeder Rose, bij wie hij van kinds af aan woonde Johnny Cash. De biografie leest daarentegen meer als een verhaal dan als een serie feiten. Ook hier komen veel verschillende gebeurtenissen en mensen voorbij, maar omdat Hilburn alle informatie heeft verwerkt tot afgeronde verhaaltjes is het hem gelukt om steeds het overzicht te behouden. Dit heeft ongetwijfeld te maken met het feit dat Hilburn veel meer bronnen tot zijn beschikking had dan Scott tijdens het schrijven van de biografie. Alleen al de honderden brieven die Cash tijdens zijn diensttijd in Duitsland aan Vivian schreef moeten een schat aan informatie hebben opgeleverd.

Bovendien zal zijn dood voor meer openheid hebben gezorgd; dat Clapton nog leeft zorgt er waarschijnlijk voor dat er allerlei details verborgen

blijven.

Toch is ook Motherless Child een boeiend boek, want Claptons leven is absoluut romanwaardig: hij had op jonge leeftijd een fantastische start met Cream, viel ten prooi aan een heroïneverslaving toen Pattie Boyd hem afwees, wist Pattie vervolgens alsnog te verleiden om weg te gaan bij George Harrison, beleefde na zijn alcoholverslaving een comeback in de jaren tachtig, gevolgd door het overlijden van zijn zoontje Conor in 1991.

Motherless Child wordt in de ondertitel aangeduid als ‘de definitieve biografie’ van Eric Clapton. Dat is wat overdreven – die titel past beter bij de zeer complete biografie van Johnny Cash – maar een eerlijke poging zou ik het wel willen noemen.

Onweerstaanbaar, indringend en een wereldwijd succes ‘Een tergend goede roman, rijk en vol, afstotend en heerlijk, ongemakkelijk en ontroerend tegelijk. Een beetje als het leven.’

Opzij ‘Ik kan niet wachten op de volgende twee delen.’

Marja Pruis in De Groene Amsterdammer ‘Ferrante kan elke emotie, hoe onbenoembaar ook, in woorden vangen.’ VPRO Gids

www.wereldbibliotheek.nl

Droom jij van een eigen boek?

Wil jij een spannend, mooi, ontroerend, persoonlijk of inspirerend verhaal vertellen? Een werkboek, thriller of inspirerende roman? Jouw levensverhaal, historische roman, managementboek of sprookje?

Die ene dichtbundel, dat stappenplan of een bloemlezing erotische verhalen? Het boek dat jouw coaching-praktijk op de kaart zet? Loop je al lang met een idee rond?

Voel je dat dit het moment is om aan de slag te gaan?

Nieuwe weekt wegens groo succes!l in! e Schrijf sn

Laat je dan nu inspireren door bestsellerauteurs GEERT KIMPEN & CHRISTINE PANNEBAKKER die een week lang jouw persoonlijke schrijfcoach zijn op een prachtig landgoed in Zuid Frankrijk.

18 T/M 25 OKTOBER

SCHRIJF JE VANDAAG NOG IN OM ZEKER EEN PLAATS TE HEBBEN OP WWW.GEERTKIMPEN.COM

boekenkrant.com

september 2015 pagina 29

koken Eetschrijver

recept van de maand

Griekse groente­ ovenschotel Door laagjes mediterrane groenten samen te bereiden met een flinke hoeveelheid olie worden de groentesoorten veel meer dan de som van de losse onderdelen.

Dit gerecht heet briam.

Slank zonder bammetjes In Het antidieetboek vertelt ‘eetschrijver’ Gerrit Jan Groothedde hoe hij, zonder op dieet te gaan, vijfendertig kilo afviel. Door zijn ‘boerenverstand’ te gebruiken nog wel. De aandacht heeft hij alvast.

Door Ika Gerritsen Gerrit Jan Groothedde is bekend van zijn artikelen over eten in diverse tijdschriften, maar voornamelijk van het boek Weg van de supermarkt, dat vorig jaar verscheen. Dat je helemaal weg moet blijven van de supermarkt nuanceert Groothedde in Het antidieetboek overigens weer. Maar, zo betoogt hij, wil je gewicht verliezen, dan moet je wel weg blijven uit het mídden ervan. Dat deel tussen de versafdeling en de non-food, waar je de pakjes, bakjes en blikjes aantreft.

‘Knutselvoedsel’ noemt Groothedde dit door fabrieken geproduceerde voedsel. De vrijwel zonder uitzon-

Gerrit Jan Groothedde

met alleen maar verse ingrediënten. dering toegevoegde e-nummers en Wat van Het antidieetboek toch een sluipsuikers brengen je lichaam in aanrader maakt, is het inspirerende, de war, zo redeneert Groothedde. humoristisch vertelde, persoonlijke Door het eten ervan gaat je maag vragen om meer, meer, meer, en kom verhaal dat Groothedde bijna letterlijk als een rode draad (op rode je dus aan. Daarnaast is Groothedde pagina’s) door zijn boek laat lopen. een aanhanger van variatie in voeWie een beetje geïntimideerd raakt ding. Zo ziet hij brood en aardappevan de ‘ik-was-altijd-al-ultraslanklen niet als ongezond, maar raadt hij en-zal-dat-ook-altijd-blijven’-foto’s af om ze elke dag te eten. van Rens Kroes, zal dan ook waarDe eetschrijver geeft zelf toe dat hij deren dat Groothedde een écht niet alleen staat in zijn visie. Popumens is. Een herkenbaar mens, laire eetgoeroes als Rens Kroes en dat door lekker te eten is afgevalAmber Albarda verkondigen al wat len en op een heldere langer dat goed voedmanier uitlegt hoe hij sel uit de natuur komt, hem dat geflikt heeft. en niet uit een fabriek.

Mede doordat GrootWaar zijn populaire hedde vaak benadrukt collega’s echter vaak hoe eenvoudig zijn concrete recepten aanmethode is, krijg je bieden, bevat het boek bij het lezen van Het van Groothedde er antidieetboek zin om weinig tot geen. Dat is zijn adviezen onmidjammer, want mensen dellijk in de praktijk te die gewend zijn te eten brengen. Zélfs als dat uit het midden van de betekent dat je regelsupermarkt kunnen matig je bammetjes best wat inspiratie Gerrit Jan Groothedde (‘Eetmoet missen. gebruiken als het gaat schrijver’), Het antidieetboek, om het bereiden van Uitgeverij Spectrum, ISBN 978 gevarieerde maaltijden 90 003 4098 9 (€ 17,50)

Voor 2 personen als hoofdgerecht: 5 eetl. Olijfolie 175 gr aardappels, in 1 cm dikke schijfjes Rebecca Seal, fotografie Ste1 ui, in dunne halve ven Joyce, Griekse eilanden, ringen vertaling: Saskia Peeters, Uitgeverij Karakter, ISBN 978 90 1 courgette, circa 200 gr, 452 1181 7 (€ 24,99) in 5 mm dikke plakken 1 paprika, in repen van 1 cm Halve aubergine, in 5 mm dikke plakken 2 tomaten, in 5 mm dikke plakken 2 eetl. fijn gehakte peterselieblaadjes zout en versgemalen zwarte peper Halve theelepel. tomatenpuree Verwarm de oven voor op 180 °C. Verhit 3 eetlepels van de olie in een grote, wijde pan op middelhoog tot hoog vuur. Voeg de aardappel, ui, courgette, paprika en aubergine toe en bak ze 5 minuten terwijl u geregeld roert, tot de groenten net een beetje kleur hebben. Haal de pan van het vuur.

Haal de aardappel met een tang uit de pan en verdeel de schijfjes over de bodem van een ovenschaal met een inhoud van 1 liter. Volg met een laag courgette en wat van de ui. Maak dan een laag aubergine en dan een laag paprika, met nog meer ui. U kunt de groenten ook naar eigen smaak in lagen verdelen. Eindig met de tomaten en peterselie en breng alles op smaak met flink wat zout en peper.

Klop de tomatenpuree door 150 ml water om hem op te lossen en giet over de groenten. Druppel er ten slotte de laatste 2 eetlepels olie over.

Bak 30 minuten in de oven. Haal de schaal uit de oven en bedruip de groenten met het stoofvocht.

Zet de oven op 160 °C en bak het gerecht nog 1 uur.

Controleer elke 20 minuten of er nog genoeg vocht in de schaal zit en of de groenten niet te snel bruin kleuren. Giet er indien nodig een beetje water bij of dek de bovenkant af met aluminiumfolie.

Haal de schaal uit de oven als de groenten bovenop licht geroosterd zijn en alles daaronder heerlijk zacht is. Laat 10­15 minuten staan voor u het gerecht serveert met veel lekker grof brood om het vocht mee op te deppen.

Griekse eilanden is Kookboek van de Maand september, een initiatief van Kookboek van het Jaar-organisator Fusina Verloop en culinair journalist Ronald de Nijs. www.kookboekvandemaand.nl

Help!

Iemand wil mijn fantasievriend opeten!

De Spinsels isbn

9789044825732 - €16,95

Rutger is Amanda’s beste vriend.

Amanda is dan ook de enige die hem kan zien.

Totdat meneer Vink op de stoep staat, een enge man die niets liever doet dan fantasievriendjes opeten!

En nu staat Rutger op het menu …

Kunnen Amanda en haar vriend aan hem ontsnappen?

septemBer 2015 – pagina 19

BK strips

magisch woud

Hilda

Elfen, trollen en een vosje met een gewei

Meligheid ten top!

superhelden

In het eerste deel, Hilda Trol en de Trol, krijgt Hilda Laten we eerlijk zijn: gezelschap de flauwste grappen zijn vaak van Takkie, het leukst! Meligheid is een een soort onuitputtelijke bron van vervosje met maak. Iets waar veel Nederlandse stripmakers patent gewei. eenno. september 2015, 3, De besteDe bron voor stripnieuws namen van de hoofd- op hebben. Drie hedendaagse humorstrips, personen zijn & Sukke, Dirkjan Fokke en Dating verbasterinfor Geeks, hebben de erin studenstuden tikoze humor verheven gen van de tot een ware kunst. studentenDoor Cok Jouvenaar werkwooroor BK STRIPSegin 2014 maakte Nederden fokken land via de gratis krant (pesten of Sp!ts kennis met Dating MEI 2015 – PAGINA 18 for geeks. Sindsdien treiteren) is deze dagstrip van Kenny Rubenis bezig met een en sukken ware opmars in stripland en daar- stripserie die het land veroverde (iemand het buiten. In de strip volgen we de met studentenjool. Welke wankele stappen van Hilda heeft haast stripbloed onder een groepje makers gingen Rubenis voor? geeks, ook wel bekend als nerds, nieuwe stripkunstenaars uit de nagels Kenny Rubenis leerde op het datingpad. Ondertusse het vak Groot-Brittannië. Het feit dat n Jean-Marc van Tol, tekenaar bij lijkt de passie voor games, vandaan van Hilda en de Reus van Middernacht strips, Fokke & Sukke, van wie en Hilda Pearson, films Luke en tv-series voor12 hij enige het vaak te win- jaren genomineerd – pagina halen).

2015 werd in 2012septemBer de Trol, vertaling: Mat de vaste nen

BKStrips

S

BK strips

B QUACO.

BK KOKEN

haar moeder de vallei verlaten.

Hun huis staat in de weg, dus de elfen willen overgaan op een gedwongen uitzetting. Door haar onbevangenheid weet Hilda te onderhandelen met de burgemeester van dit volkje. Ze krijgt uiteindelijk hoogstpersoonlijk van de koning te horen dat zij niet hoeft te verhuizen naar de stad.

Ondertussen worden Hilda en Takkie in de gaten gehouden door een harige, blauwe gedaante.

Dit is Jørgen, de reus die al meer dan vierduizend jaar zijn geliefde zoekt…

een Eisner Award is hier een mooi bewijs van.

Het heldere en kleurrijke tekenwerk, het gemak waarmee vreemde wezens en onwerkelijke sculpturen aan het papier zijn toevertrouwd, en de schitterende uitvoering van de boeken maken deze reeks tot een sublieme aanvulling op het genre van de jeugdstrip.

In Engeland verscheen vorig jaar alweer het vierde deel: Hilda en de Wij hopen dat deze Met de Hilda-reeks heeft de Britse zwarte hond. stripreeks ook in Nederland aanillustrator en stripmaker Luke slaat en de dat de andere albums Pearson een fantastisch tijdloze vertaald. Hilda is en waardige kinderstrip voor jong ook worden te een serie om te verzamelen, en oud gemaakt en tegelijkertijd In tegenstelling tot veel andere te bewaren en steeds opnieuw de reputatie verworven van een beschikt The Spirit superhelden herlezen. van de meest vooraanstaande je

el

Tex e erfgenamen aakt de it sm spirit van The spir Zip-a-

Will Eisner; foreword by Neil Gaiman, The best of The Spirit, Uitgeverij DC Comics, ISBN 978 14 001 2075 7 (€14,99)

Will Eisner en Darwyn Cooke, Will Eisners The Spirit: A Celebration of 75 Years, Uitgeverij DC Comics, ISBN 978 14 012 5945 7 (€ 30,79)

Will Eisner, Een contract met God,, vertaling: Hedy Stegge en Matt Schifferstein, Uitgeverij Atlas, ISBN 978 90 450 0517 1 (€ 15,-)

BK strips vijfenwe de vijfen Dit jaar vieren zeventigste verjaardag van Will Eisners The Spirit, een van de eerste superhelden ter wereld. Reden genoeg om het superheldengenre én Eisner eens flink in het zonnetje te zetten.

Door Elias Jonkers

O

f het nu in de vorm van tv-series, films, of strips is: de superheld is helemaal in. Vooral in de Verenigde Staten zijn figuren als Superman, Iron Man en Spider-Man niet aan eigente slepen. Maar waarom eigen lijk? Superhelden zijn eigenlijk de hedendaagse versies van de mythologische goden en helden ‘popcultuuit oude tijden. Zij zijn ‘popcultu oerbeelrele’ manifestaties van oerbeel den, een heruitgevonden mythe alomof archetype. Door hun alom tegenwoordigheid in de media en in de winkels hebben ze de plaats ingenomen van klassieke

septemBer 2015 – pagina 16

studenten

Stripmaker Luke Pearson creëerde een klein meisje met grote ogen en blauw haar en plaatste haar in een weergaloze fantasiewereld.

Voor wie zijn kinderen eens een nieuw en fris verhaal wil -reeks een geven, is de Hilda-reeks enorme aanwinst.

Door Cok Jouvenaar

candinavische mythen stonden model voor Hilda, maar stripmaker Pearson gebruikte deze oude verhalen om een eigen wereld te creëren.

Een wereld bewoond door bijzondere schepsels, zoals Wofs (onzichtbare elfjes), watergeesten en houtmannetjes. Midden in dit magische woud woont Hilda met haar moeder.

In het eerste deel, Hilda en de Trol,, krijgt Hilda gezelschap van Takkie, een soort vosje met een gewei. Gezamenlijk trekken ze de bergen in om rotsblokken te tekenen en op avontuur te gaan. Ook maakt zij kennis met het houtmannetje, dat ongevraagd haar huis binnenkomt en voor de open haard gaat liggen. In eerste instantie ergert Hilda zich ontzettend aan dit wezentje. Desondanks ontstaat een bijzondere vriendschap en het houtmannetje behoedt Hilda voor stommiteiten. Bijvoorbeeld als blijkt dat Hilda een trol wil afschrikken door een belletje aan zijn uitstekende neus te hangen. Iets wat je maar beter niet kunt doen.

In deel 2, Hilda en de Reus van Middernacht, is nog meer ruimte voor fantasy. Hilda en haar moeder krijgen een briefje van het verborgen volk van de NoordeElfenvalleien. Deze piepeisner will lijke kleine elfjes willen dat Hilda en

BK strips

pizza

niet over superkrachten, tenzij

naar deenMetro, Ineke wordt dagelijks Mok Eric Heuvel, Quaco. doorLeven zo’nin1,2slavermiljoen mensen nij, nij Uitgeverij Walburggelezen en is Pers, ISBN 978 90 573populair bij veel jon0959 geren.

5 (€ 8,95) Met name (een bepaald

Q

type) studenten lijken Dating heeft werforuaco Geeks massaal kelijk geleefd. Hijte omarmen.

Dating for Geeks is niet de eerste was een van de miljoenen Afrikanen die slachtoffer werden van de trans-Atlantische mensenhandel, waarbij ook Nederland betrokken was.

Luke Pearson, Hilda en de Reus van Middernacht, vertaling: Mat SchifferBKScratch, strips stein, Uitgeverij ISBN 978 94 921 1718 2 (€14,90)

septemBer 2015 – pagina 13

SEPTEMBER 2015 – PAGINA 15

Jean-Marc van Tol

de broekloze eend en kanarie hoog studentikoos gehalte. een Met humor die niet alleen melig, maar ook grof, grensovers chrijdend en soms zelfs seksistisch was, sloot Fokke & Sukke perfect aan bij de assistent was. Meer jongerencultuur aan nog dan Dating for geeks het begin is Fokke van deze eeuw. & Sukke geworteld in het studenIn de loop der jaren tenmilieu. De cartoonstri zijn de grapp verpen gecultiveerd en scheen in 1993 voor milder het eerst geworden. Daarmee het Amsterdamse studenten-in wonnen de cartoons van Fokke blad Propria Cures, en & Sukke de namen terrein. Inmiddels heeft van de hoofdpersonen de carzijn vertoon een vaste plek basteringen van de in het sjieke studentenNRC en menig ambtelijke werkwoorden fokken notitie (pesten wordt ermee opgevrolijk of treiteren) en sukken t. (iemand De grappen richten het bloed onder de nagels zich nu meer vandan in de eerste jaren daan halen). Met name op de actuin de eeraliteit, maar onverander ste jaren hadden de d bleven grappen van het letterlijk uitbeelden van een septemBer 2015 – pagina 7

slaVernij sla slaV ernij

© Beeld erven eisner 2015

VIKTOR & FRENKY 2.

KANTJE BOORD

Strips & jazz uit Rotterdam

geïnspireerd door de verhalen die zij kenden uit het Oude Testament.

Ook bij andere superhelden vinden we elementen van Joodse verhalen terug. Zo is het wapen van Captain America een schild met een ster erop. Dit symbool doet denken aan de Davidster, een schild dat symbool staat voor de bescherming en nabijheid van God. En Spider-Man? Die vertegenwoordigt volgens zijn bedenker koning David. Net als David is Peter Parker, het alter ego van Spider-Man, een kleine jongen die als een echte held de veel grotere en sterkere vijand verslaat.

van de behoefte aan een relatie. Verwijzingen naar series als Game of Thrones of striphelden als Batman zijn dan ook niet zeldzaam.

De strip, die begin 2015 verhuisde

Schifferstein, Uitgeverij Scratch, ISBN 978 94 921 1717 5 (€ 14,90)

beter!

Dee-DooDah! incasseringsverzijn ongelofelijke eiland van Texel is het mogen of zijn charmes die iedere , noeRuitenburg smelten zo wilt vandoen Annettedame Van dames tekenen van heeft de auteurs één vanmen. kaas gegeEisner overigens wel haar Volgens Liever lokaal. ten: geheimzinnige, sensuele een constant staan binnen fatales femmes Texel kun je op Spirit te achtervolom The klaartien kilometer straal van verleiden. gen, te misleiden en te om hij altijd rekenen kanheerlijk alles vinden Gelukkig Will Eisner op zijn eten. en geduldigeeen tetolerante en gezond

LEVEN IN SLAVERNIJ

Kenny Rubenis

vriendin Ellen, die evenzeer schoonheid is.

Opmerkelijk aan de Spirit-verhaze vaak gaan over kleine len is datUITTESTEN criminelen of over gewone mensen in de stroom van de grote Na een ontwikkelproces stad. In veel verhalen speelt The vier jaar en verscheen van de hoofdrol nietbijna Spirit zelfs lokaal: voor. een ongeluk onlangs perLiever komt hij eerder niet alleen je verhalen is dat de boek waar Wat ook opvalt vindt, maar ook inavontuur, mysterie, recepten naast actie, humor veelde ingrediëndrama ook over geweld en verhalen zich Spirit Thedie gebruikt. bevatten.ten jebevindt situakomische in eens Rijn meer danDoor Yulma van ties en lost de zaak door puur toe-

J. NAUTA

oesterzwammen in december.

Annette van Ruitenberg, René Daarnaast zijn er enkele wat Zanderik en Elsje Bruijnestemeer gewaagde producten verijn – respectievelijk kok en kookwerkt in een recept, waaronder boekenschrijver, bioloog en jourzeewieren, insecten en bloemen. nalist, en culinair schrijfster Omdat niet alle producten eenzien annex fotograaf. Zij laten Daniel van den worden Broek &verkrijgbaar zijn, voudig op Geinz, Viktor & Frenky dat Nederland trots kan zijn 2. gegeven over wildplukook tips Kantje boord, Uitgeverij zijn producten. In twaalf hoofdkweken en koopadresjes. ken,(€zelf Tree Garden Comix 4,95) stukken, voor iedere maand van het jaar één, en 366 recepten TESTPANEL iktor en Frenky (inclusief een bonusrecept voor Eind februari togen we met Lieis een hilarische het schrikkeljaar) worden lokale bagage en een onze in beladen geschiedenis ver lokaal en Michèle Stokla hij probeert er het beste van moment te boodschap. Dat geeft hem weer dat op parodie die op Viktor ingrediënten val op. personen naar van tien wordt maken. testpanel Door Stedman hij even het gevoel van vrijheid.

Frankenstei vaneerste is het Eisneris n en zijn een aantal op het land of in de zee beschikvan lokaal recepten uit Het tekenwerkiever om behandeld. Toch redelijk Texelgoed Tegelijkertijd blijft hij handelsmonster. De Hierstrip moeiteloosheid.

Texel beelden. testen. een schijnbareNederlandse gaan Slow Food-boek. baar zijn beschreven. werd blijftdit hijkookboek verlangentenaar zijn broer, waar: hij kan zomaar overgaan gepubliceer te experid in bij wordt uitgelegd hoe je deze aan om In zijn encyclopedie over de Hij durfde het Deze Annette vaderland, activistische foodbeenvan vooral… het eiland zijn van op een andere eigenaar, met voor is bladen in zijn Eppo, Stripingrediënten kunt verwerken als vrijheid. zeven pagina’s konItalië door mythologie schreef Richard menten. Op één van de auteurszijn sociale leven alle gevolgen Ruitenburg, weging, opgericht in Maar waar begon de superheld? lekkereen P@per. en vooral nieuws dataf tegen de De gezonde vertellen een verhaal haar een Cavandish dat wanneer oude Eisner Volgens Quaco heeft zich bestaan, net kookboek. van dien. van het echt albums verschijnen Carlo Petrini, zet Volgens velen is weliswaar niet grappig of gewoonvan voedsel maaltijd. mythen verloren gaan, we een straal als John dramatisch, binnen Stedman.

StedSted Eric Heuvel heeft met zijn educaje op Texel in eigen beheer. kunGabriel industriële productie de eerste, maar wel een van de page Elke week bevat twee vis-, twee Elke Splash Ze nieuwe nodig hebben. Mythen manvan hield eenkilometer vreemd was. alles dagboek bij vanvindentieve historische strips over het heeft als doel tien en de fastfood. meest invloedrijke striptekenaars vlees- en twee groente-, bonen- zijn tijd in Suriname, met één tekening) verdwijnen, nieuwe ontstaan te eten. verzet tijdens de Tweede Werelddat is uit (beginpagina uittraditionele om heerlijk en gezond om de culturele of in het superheldengenre Will Eispassend bij gegeven Dat Heuvel de onbegraangerechten ofEric kunstwerk. Woord onder de titel en oude staan weer op. Oude en Narrative lamsbout, was een waar oorlog, de Holocaust en de ooren daarmee heerlijke The klopt: En dat keuken te behouden ner (1917 - 2005). Hij bedacht Zo eet je bij- of a five Annette van Ruitenberg, jaar.de twiste meester van hetvan de tijd op een unieke years’ expedition against nieuwe mythen vermengen zich en zilte log in Nederlands-Indië al eerder beeld komen 1940 enen Elsje juni kaas, lamsoormosterd Zanderink ook het oorspronkelijk gebruik Nederlandsepompoen Spirit, een held die op 2René in febru- the revolted voorbeeld historische Negroes of Surinam. op op een manier tot hybride vormen bij culturele de RegisterLieverwijze bijeen, aardappelen zijn in overvloed laten zien in staat te zijn om een van gewassen, dieren en land- strip is, bewijst zijn debuut maakte inBruijnesteijn, in maart, In dat boek schrijft hij vooral veel hij opnieuw gevers, enkel een briljant kun-een regio. ari, scheermessen Uitwaarop grote hoeveelheid aan feiten te vermenging. lokaal, Fontaine vinden. van en te eiland het bouwgebruiken en and Tribune Syndicate-krant, 3 augustus superover Joanna, krul’ het slavenmeisje op met‘Zwolse Quaco, zijninlaatste ISBN 978 90 595 6489 verwerken tot een goed verhaal, strip kan bewerkstelligen.

Een groot aantal van de super stenaar dat speelde Liever Lokaal is gemaakt door twaalf jaar lang een rol (€ 39,95) over de geschiedenis van de wie hij verliefd was en dat ook in met gedetailleerde en vooral goed helden uit strips werd bedacht The Spirit is een meesterwerk, in zijn eigen stripserie. The Spide strip voorkomt. Quaco wordt gedocumenteerde tekeningen. slavernij. Door Robin Vinck door kunstenaars van Joodse en reisverslag van een kunsterit draait om Denny Colt. Terwijl door hem genoemd, maar heeft Voor deze strip over de slaverafkomst, waaronder Jack Kirby naar die uitgroeide tot één van et duizenden tegedenkt dat hij is overslechts een bijrol. In Quaco. Leven nij werkte hij samen met Ineke America, Fantastic Four), de wereld (Captain America de belangrijkste meesters van de lijk werden mensen in slavernij richten de tekenaar leden, vecht deze criminoloog in Mok, die het initiatief voor de Joe Simon ((Captain America) en stripkunst. uit Afrika gehaald om Eric Heuvel en schrijfster Ineke het geheim als The Spirit tegen strip nam en het scenario heeft Stan Lee ((Spider-Man, Hulk). De Hoewel hij zijn bekendheid in de Nederlandse koloniën morbide aan zijn Mok de schijnwerpers vanuit juist op onrecht geschreven. bedenkers van Superman, Shusvooral te danken heeft aan The de andere kant van de oceaan te Quaco. Ze laten zien hoe hij leert Mok en Heuvel hebben met hoofdkwartier onder Wildwood ter en Siegel, waren eveneens werken en beroofd van hun vrijSpirit, heeft Eisner nog veel meer om zich ondergeschikt te maken Quaco een evenwichtig historisch Cementery. van Joodse afkomst en raakten heid te dansen naar de pijpen aan zijn blanke meesters, en hoe verhaal afgeleverd. Ze zijn niet in van de Hollanders. Eén van hen hij zelfs hun vertrouwen weet te de val getrapt om alle blanken te was Quaco, een jongen van een winnen, waardoor hij soms alleen portretteren als brute heersers en jaar of acht uit Guinee. Rond 1770 op pad wordt gestuurd voor een de slaven als arme stakkers. In het werd hij tegelijk met zijn broer verhaal komen ook blanken voor ontvoerd door mensenhandeladie vriendelijk zijn en hun waarren. Al snel verloor hij zijn broer dering naar slaven uiten. Soms uit het oog en werd hij verscheept lijken ze hun slaven zelfs gelijknaar Suriname. In Paramaribo waardig te behandelen. Des te komt Quaco uiteindelijk terecht indringender komt de boodschap bij legerkapitein John Gabriel over dat je nooit gelukkig kunt Stedman. De jonge Quaco krijgt worden als je niet in vrijheid leeft. te maken met het harde slavenHet is goed om ons ook vandaag John Gabriel Stedman en Quaco bestaan op de plantages, waar daarvan bewust te zijn.

V

L

Vaderlandse geschiedenis Historisch Turnhout, Het Brabants Stripspektakel, in stripvorm De invloed van The Spirit, Nederlands Stripmuseum

M

Door Stedman wordt hij goed behan behandeld. Toch blijft hij ver verlangen naar zijn broer, zijn vaderland, en vooral… zijn vrijheid.

Ineke Mok en Eric Heuvel, Quaco. Leven in slavernij, Uitgeverij WalburgPers, ISBN 978 90 573 0959 5 (€ 8,95)

De nieuwe editie van BKStrips is nu verkrijgbaar!

Vraag ernaar bij uw boekhandel. BKStrips is een special van de Boekenkrant die informeert over stripboeken.

JE GEEF HET LEVEN EEN EEN MAGER 6-JE?

10!

Wil je meer creëren vanuit je hart? Echte liefde ervaren? Vaker genieten? Lees

BOEM! makbuntu en ga direct aan de slag om van jouw leven de mooiste versie te maken.

Voormalig topmanager en modern filosoof Bert van Dam vond het model voor de zin van het leven in de Afrikaanse Serengeti.

boekenkrant.com

september 2015 pagina 31

boekfragment

Vergeten door het Vaderland Ouderen die moederziel alleen op straat lopen zonder cent op zak of in een tehuis worden opgevangen; zonder stichtingen als Halin en Help de Indischen in Indonesia zouden ze verloren zijn. Wilma van der Maten beschrijft hun levensverhaal in Vergeten door het Vaderland.

Wilma van der Maten, Vergeten door het Vaderland, Uitgeverij Conserve, ISBN 978 90 5429 384 2 (€ 17,99) www.conserve.nl

Op het stoepje voor haar huis zit ze op haar hurken de handwas in een teiltje te doen. Ze veert helemaal op als ze mij, de Belanda, de Hollander, ziet komen aanlopen. Voor ik haar tuinhekje open, staat ze al naast me.

Met een stralende lach grijpt ze mijn handen vast. Alsof haar vermiste dochter weer terug is. Ieder contact met het verre Holland brengt de herinnering aan de eerste jaren van een ongestoorde, gelukkige jeugd in de Oost-Javaanse stad Surabaya weer even terug. Maar dat begrijp ik pas later. Heimwee naar Nederland heeft ze nog steeds. Het land waar haar vader en grootouders vandaan komen. Waar ze overigens zelf nooit is geweest. Ze droomt er nog iedere dag over. Het was niet haar keuze om na de onafhankelijkheid in 1945 in Indonesië achter te blijven. Ze heeft haar best gedaan wat van haar leven in de nieuwe

republiek te maken. Toch blijft ze in haar hart een Nederlander.

We lopen samen naar binnen. Haar kleine huisje ligt in een kampung, woonbuurt, aan de rand van de metropool Jakarta, in een smal straatje tegenover de moskee. Ik kon het maar moeilijk vinden. Een huisnummer staat er niet op. Toen ik bij de warung, een klein eetstalletje, in haar straat de naam van Ibu, mevrouw, Helena liet vallen, wist de uitbater meteen over wie ik het had. ‘Oh, de Ibu uit Belanda, Nederland,’ opperde de eigenaar. Zelfs de buurt beschouwt haar nog steeds als een Nederlander. Al woont ze haar hele leven al in Indonesië en heeft ze zo haar stinkende best gedaan zich helemaal aan de cultuur aan te passen. Ze bekeerde zich na haar huwelijk met een Indonesiër tot de islam. Ze draagt om haar hoofd te bedekken een typisch Javaans moslimmutsje. Haar blauwe ogen en haar witte huidskleur verraden haar afkomst. Ze blijft die Buleh, een ‘witneus’.

We drinken samen een glas mierzoete aanmaaklimonade op haar sofa. Een feestdrankje dat ze speciaal voor mij vandaag heeft gekocht. Het is tropisch heet. Enige verkoeling is er niet. Ze heeft geen geld voor airconditioning of een ventilator.

Aan de simpele inrichting van haar huis kan ik aflezen dat ze het niet

breed heeft. De woning telt slechts twee kamers. Bovendien heeft ze ook nog eens de zorg voor haar gescheiden dochter en haar kleinzoon. In Indonesië zeg je geen nee tegen je kinderen. Al weet je diep in je hart dat ze wel erg gemakkelijk op je zak teren. Zeker als grootmoeder word je geacht te blijven verzorgen en je geld samen met je familie te delen.

Voor kinderen ligt dat anders, constateer ik na verschillende ontmoetingen met bejaarden in Indonesië. Jongeren kijken vaak nauwelijks om naar hun arme moeder. Zelf is ze te trots om haar kind om financiële hulp te vragen.

Voor ik het weet staan er nog twee bejaarde Hollandse vrouwen op de stoep. Het blijken Thea, de oudste zus, en Betty, de jongste zus, van Helena te zijn. Ze hebben eveneens blauwe ogen en een witte huid. Ze spreken allemaal nog zo fraai Nederlands. De zusjes voelen zich net zoals Helena ook een Hollander. ‘Mijn vader was een Nederlander. Mijn moeder was een Nederlander, dan ben ik toch ook een Nederlander?’ redeneert Betty.

boekfragment

Caluzzi, raadsheer van goed en kwaad Een roman over macht en onmacht, met de waanzinnige veertiende eeuw als achtergrond. Een psychologische roman in een historische context.

Ron van de Water, Caluzzi, raadsheer van goed en kwaad, Uitgeverij Ron van de Water, ISBN 978 90 902 8955 7 (€ 15) www.learnworks.nl

Heel Milaan sprak erover. Het was ongehoord! De graaf had geweigerd de hand van de paus te kussen. Er werd openlijk gesproken over oorlog. Zou Venetië de paus helpen en wat zouden de stadstaten verenigd in het Verbond van Bologna gaan doen? Maar er waren vooral speculaties over de reden waarom graaf Visconti dit kon hebben gedaan.

Hij moest daar toch redenen voor hebben?

Caluzzi had de volgende dag in Pavia het strategisch beraad bij elkaar geroepen. Er moesten besluiten genomen worden over de gevolgen en er moest geanticipeerd worden op mogelijke acties die zouden volgen van de kant van de paus. Maar het meest van de tijd had hij nagedacht over de ontmoeting met de rechterhand van de paus. Hij had na afloop van de mis aan de secretaris van de aartsbisschop gevraagd wie ‘De Portugees’ was. Hij was niet veel te weten gekomen, behalve dat de man Enrico Duarte heette en inderdaad van Portugese afkomst was. De herinnering aan de man bleef rondspoken in zijn hoofd. De man had

indruk op hem gemaakt. Dat strakke gezicht, die nietsontziende ogen, die zelfbewuste en onverschrokken houding. Hij had in zijn lange leven veel tegenstanders in de ogen gekeken, maar deze Duarte was van een ander kaliber. Caluzzi vermoedde een grote sluwheid, zelfbeheersing en intelligentie die in deze figuur samenkwamen. En er was nog iets. Een soort fanatisme, een heilig vuur dat uit de ogen sprak. Caluzzi bevroedde een hoge mate van meedogenloosheid.

Caluzzi voelde spanning in zijn spieren, een soort gewapend zijn. Het had hem sinds gisteren niet meer losgelaten. Hij zou het beste uit zichzelf moeten halen om deze tegenstander aan te kunnen, laat staan te verslaan. En hij wist diep van binnen dat er geen andere weg was. Het was verslaan of verslagen worden.

De politieke situatie was er door de openlijke confrontatie van gisteren niet makkelijker op geworden. Door de onverwachte weigering van Gian Galeazzo Visconti om de paus de eer te bewijzen die hem rechtens zijn positie toekwam was de spanning tussen beide partijen verworden tot een regelrecht conflict. En doordat dit zich publiekelijk had afgespeeld voor de gehele adellijke, bestuurlijke en handelselite van de stadstaat Milaan was het vrijwel onmogelijk geworden tot een oplossing te komen zonder gezichtsverlies voor één van beide partijen. Caluzzi

begon in te zien dat wilden zij ooit tot iets van een oplossing komen, Gian Galeazzo zijn expansiepolitiek en de daaraan gekoppelde Franse steun moest opgeven. Hij vroeg zich ten zeerste af of de graaf daartoe bereid was. Dit lag niet in zijn karakter, hij was een vechter en na gisteren was de kans dat zijn strijdlust geprikkeld was heel reëel, ja zelfs waarschijnlijk.

Het leek Caluzzi dat hij van gedachten moest wisselen met Gian Galeazzo alvorens het strategisch beraad te houden. Hij moest weten waar de graaf stond, hoe hij tegen de situatie aankeek en vooral in welke gemoedstoestand hij verkeerde.

Caluzzi liep het vertrek van de graaf binnen. Gian Galeazzo zat in zijn stoel terwijl zijn gelaarsde benen op zijn bureau lagen. Hij zat voor zich uit te staren, terwijl hij een zwaar voorwerp, een soort ronde steen, van de ene hand overpakte in de andere hand en terug. Hij keek niet op, maar ging door met dezelfde beweging.

boekenkrant.com

september 2015 pagina 32

strips minions

roadtrip

© Despicable Me, Minion Made and all related marks and characters are trademarks and copyrights of Universal Studios. Licensed by Universal Studios Licensing LLC. All Rights Reserved.

minions

© Universal Studios Licensing, LLC, 2015, all Rights Reserved.

Gele bananenhumor ‘Ba-ba-ba-ba-ba-nana…’ zingen de Minions in hun lofzang aan de banaan in hun Banana Song. Minions 1. Banana! is een ode aan humor voor groot en klein.

Door Elias Jonkers

Renaud Collin en Didier AhKoon, Minions 1. Banana!, Uitgeverij Dupuis, ISBN 978 90 314 3362 9 (€ 6,50)

De Minions, de kleine gele mannetjes met hun eigen taal en gebruiken, krijgen na een film nu ook een stripreeks. De vrolijke mannetjes, die wereldberoemd zijn geworden door hun rol in de Despicable Me-films, belanden in deze strip voortdurend in hilarische situaties en voeren hun taken uit met een grote vindingrijkheid, die niet altijd het gehoopte resultaat geeft.

Het album is een zogenaamde gag- of stop-comic; iedere grap wordt visueel uitgewerkt op één pagina.

De korte verhaaltjes in dit album zorgen voor een amusante aflei-

ding. We krijgen, als lezer, een inkijk in de wereld van de Minions. Zij leven onder de grond in een doolhof van kamers en experimentruimtes.

Tijdens het lezen word je volledig de wereld van de merkwaardige gele wezentjes ingezogen; je kunt bijna de grappige geluidjes van de Minions-taal horen. De ene Minion komt op sollicitatiegesprek, terwijl de andere in alle rust zijn banaan probeert te eten. De ene keer probeert een Minion een goed verslag te schrijven, dan weer proberen ze elkaar schaakmat te zetten. De verhalen hebben vaak een verassend einde. Een beetje zoals de Minions zelf, dus: onvoorspelbaar maar ongelooflijk grappig.

Minions 1. Banana, waarin je kennismaakt met de leefwereld van de Minions vol absurde situaties, is een must-have voor zowel de allerkleinsten als voor volwassenen.

En dat terwijl deze monstertjes sinds het verschijnen van de film Despicable Me een helse hype zijn geworden – op internet en in het echte leven. Ze worden bekeken door miljoenen mensen en ze zijn haast niet meer uit het staatbeeld weg te denken. Hun eenvoud maakt hen zo begeerlijk, en dat is de kracht van dit album: eenvoudige verhalen die je doen dubbelplooien van plezier.

De muze is een spook In Dagboek van een spook trekt illustrator Nicolas de Crécy eropuit met zijn hersenspinsels richting Japan en Brazilië. Niet zomaar een plezierreis, want hij gaat er op zoek naar de perfecte tekening. Hij ontdekt hoe hij creativiteit aan commerciële opdrachten kan koppelen.

Geen gemakkelijke klus, zo blijkt.

Kortom: weinig doeltreffende reclametekeningen zonder definitieve vorm. Dit uiteraard tot grote ergernis van de manager (een vieze man die eerder geïnteresseerd is in alcohol en vrouwen). Het langzamerhand opkomende schrijversblok maakt het alleen maar erger. Geleidelijk aan vervagen de agressieve balpenlijnen in vlugge doch krachtige pentekeningen.

De Crécy zelf gruwelt van zijn schetsen. Op het vliegtuig richting de Braziliaanse stad Recife uit hij dan ook duchtig kritiek aan zijn goedgelovige creatie in de stoel naast hem, die Door Wendy Claes zich op zijn beurt ergert aan de vliegangst van zijn artistieke vader. Voor De originaliteit van zijn tocht naar Brazilië moet hij met De Crécy kent duidelijk geen grenzen. Zo stuurt tekeningen het toerisme aanwakkeren. De lokale autoriteiten stoppen hij zijn eigen hersenhem in een te mooi hotel. Dat terwijl spinsels samen met hij liever de harde realiteit vastlegt, zijn manager naar het die hij in principe dient te verdoezeverre Nagayo. Doel is len voor vakantiekiekjes. En zo krijgt er zich de Japanse beeldtaal binnen de creatieve vrijheid alweer een seride reclamewereld eigen te maken. euze dreun.

Overal in het Japanse straatbeeld Wat opvalt, is dat de Crécy zonder vind je tekeningen, die er deel uitmaken van het schrift en gezien wor- aarzeling zijn stijl durft omgooien.

Dat merk je aan de den als goden. Ze worbrute overgang in dit den gekenmerkt door boek, zoals de warme een simpel lijnenspel dat sepiakleur waarin het zowel direct moet aantweede deel vertoeft. spreken als de expressie Dagboek van een spook moet vergroten, zonder is zowel visueel als precisie te verliezen. literair hoogstaand. Als Een heuse opdracht die geen ander betoogt de gemakkelijker lijkt dan Crécy subtiel de frusgedaan is. De Crécy’s traties van de creatieve spookachtige schimillustrator. Een statemen vervormen zich ment waar de kersverse tot weinig sympathieke uitgeverij oor naar figuren die zich laten Nicolas de Crécy, Dagboek van heeft. omringen door warrige een spook, Uitgeverij Scratch lijnen en gegoten zijn in Books, ISBN 9789492117083 donkere, grove schetsen. (€27,90)

boekenkrant.com

september 2015 pagina 33

strips interview

Drie emmers zand uit Afghanistan In het tweede jaar van zijn opleiding aan de Willem de Kooning Academie zag Jules Calis Strips gaan de strijd aan, een documentaire over journalistieke stripverhalen.

Toen wist hij: ‘Verrek, dat ga ik ook doen! Ik ga ook zulke verhalen maken.’

Door Hans Pols

Afghanistan, waar op dat moment Nederlandse militairen op missie waren. En ik kreeg het nog ook. Drie emmers met Afghaans zand.’

De emmers zand staan nog altijd in zijn atelier: een ruimte in een voormalige leerlooierij, waarin nu verschillende kunstenaars hun werkplaats hebben.

‘Ik wilde het zand gebruiken om een schilderij mee te maken of zoiets,’ zegt hij vervolgens. ‘Maar dat is er nooit meer van gekomen. Na het zien van Strips gaan de strijd aan besloot ik om af te studeren met een journalistiek stripverhaal. Dat werd de eerste versie van Van Brabant naar Afghanistan… En terug.’

Nu, een paar jaar later, heeft Jules Calis zijn werk gepubliceerd in verschillende tijdschriften, deed hij Hoe ben je te werk gegaan? verslag van zijn reizen naar Kabul, Libanon en ‘Ik kwam op het spoor van een aantal mensen binnen mijn eigen regio, Bosnië en ligt sinds kort zijn eerste die voor het Nederlandse leger naar boek in de winkel: Van Brabant naar Afghanistan waren geweest. Die heb Afghanistan… En terug. Naar aanleiik geïnterviewd. Uit hun verhalen ding van dit stripverhaal zocht de koos ik daarna een Boekenkrant de dertigaantal anekdotes, die jarige stripjournalist op ik als basis gebruikte in zijn Brabantse atelier. voor een scenario. Na ‘Oorlog heeft mij altijd het schrijven begon ik gefascineerd,’ vertelt te schetsen en legde Calis. ‘Het is een situik het scenario en de atie die extreme geschetsen voor aan de voelens oproept en het geïnterviewde.’ interesseert mij hoe mensen zich in extreme Hoe reageerden ze op omstandigheden geje werk? dragen. Daar wilde ik ‘Ze waren vaak veriets mee doen toen ik rast. Ze herkenden de op de kunstacademie Jules Calis, Van Brabant naar situaties en zeiden: ja, zat. Daarom heb ik het Afghanistan …en terug, Uitzo is het echt gegaan.

Ministerie van Defengeverij Pix4Profs/Jan Stads, Omdat het hun versie gevraagd om mij ISBN 978 94 603 2200 6 halen zijn, heb ik ze (€ 17,95) wat zand te sturen uit

Jules Calis

ook zoveel mogelijk zelf aan het woord gelaten. Daarom zijn de teksten in het boek in spreektaal. Voor de definitieve versie van het boek heb ik ze ook gevraagd om zelf een column te schrijven. Ze gebruiken heel veel jargon. Soldaten hebben zo hun eigen taalgebruik en ook daar wilde ik niets aan veranderen. Achterin het boek is een woordenlijst opgenomen.’

Jules Calis: ‘Het interesseert me hoe mensen zich in extreme omstandigheden gedragen.’

Word je wel eens gevraagd om voor een krant of een tijdschrift een stripverhaal te maken?

‘Ik werk freelance voor BN DeStem en maak voor deze krant regelmatig illustraties in stripvorm bij de artikelen. Dat werkt soms beter dan foto’s.

Ik heb bijvoorbeeld een stuk geïllustreerd over de controle op alcoholbeleid bij jongeren. Dat heeft niets met oorlog te maken. Nieuwsberichten zullen niet zo snel in stripvorm verschijnen, maar voor reportages is de strip een heel geschikt medium.’

journalist, waarmee ik samen de rapportage maakte, en konden we met elkaar praten over onze ervaringen. Met David werk ik al een tijdje samen. In januari zijn we samen naar Libanon geweest om een reportage te maken over de vluchtelingencrisis. Ik zou graag vaker met hem willen werken. Zo zou ik graag met hem naar Calais gaan. Ik wil een reportage maken over de migranten die daarvandaan proberen om naar Engeland door te reizen.’

Jules Calis uit zijn bewondering voor andere collega’s binnen het journalistieke stripgenre. Zijn grote voorbeeld is Joe Sacco. ‘Maar een groot verschil tussen Sacco en mij is dat ik samenwerk met iemand anders,’ benadrukt hij. ‘Sacco doet alles alleen. Van huis uit is hij een journalist die is gaan tekenen, en bij mij is het andersom. Als journalist ben ik autodidact. Ik heb wel cursussen gedaan, bijvoorbeeld over verslaggeving in conflictgebieden. Voor mijzelf zijn extreme situaties wel het meest interessant om een verhaal over te maken. Maar een journalistiek stripverhaal hoeft echt niet altijd over de oorlog te gaan.’

In de afgelopen jaren verscheen werk van Jules Calis in verschillende kranten. Hij reisde bijvoorbeeld in 2013 naar Kabul om er een popfestival bij te wonen en deed hier verslag van in stripvorm voor de Volkskrant.

Op het moment dat we hem spreken is hij net terug uit Bosnië, waar hij een week verbleef met een groep Brabantse veteranen. Hiervan deed hij verslag in BN DeStem.

‘Dat was heel heftig. De emoties liepen er hoog op en ik heb na mijn terugkeer zelf een dag moeten bijkomen. Gelukkig reisde ik samen met David Oranje, een schrijvende

bo

ek

bo

ek

del

Eind r septembe e d in

han

del

Nu in de

han

boekenkrant.com

september 2015 pagina 35

boekfragment

De opstand van Boko Haram Wat zit er achter Boko Haram? Waar komt deze religieuze radicale sekte vandaan? Hoe komt het dat de wereld pas wakker werd na de ontvoering van 276 ‘Chibok-meisjes’? Journaliste Manon Stravens ging op zoek en reisde voor haar boek naar Nigeria.

Manon Stravens, De opstand van Boko Haram – Hoe kon een ideologische revolte uitgroeien tot een oorlogsmachine, Uitgeverij Conserve, ISBN 978 90 5429 400 9 (€ 14,99) www.conserve.nl

Somebody in a small village was looking for something he lost.

Another person asked him where he lost it. ‘I lost it over there, in the darkness,’ he answered, pointing his finger somewhere behind him. ‘But why are you looking here then, if you lost it somewhere else?’ asked the other person. ‘Because here is the light,’ was the answer. – Lezing professor Egosha E. Osaghae, Afrika Studie Centrum Leiden, 20 maart 2015 De openingsanekdote van de Nigeriaanse professor doet het publiek grinniken. Maar de boodschap is duidelijk. Dat something refereert aan Boko Haram. Deze terreurbeweging houdt het noordoosten van Nigeria al jaren in een bloedige greep. Maar we tasten in het duister als we proberen te begrijpen wat er zich afspeelt, en waarom. En we doen aan symptoombestrijding in de zoektocht naar een oplossing.

Boko Haram was voor de wereld en voor veel Nigerianen een weinig bedreigende ver-van-mijn-bed-show.

Niemand dacht dat het zo uit de hand kon lopen.

Boko Haram is een probleem met vele gezichten, geduid met een waaier aan beschrijvingen. Van een radicale religieuze sekte, een gewelddadige opstand, een terreurorganisatie tot een criminele bende, een cult en een politiek instrument. In Nigeria zelf is ze onderwerp van roddels, giswerk en complotdenken. Onze feitelijke kennis is echter een groot zwart gat. Boko Haram-gebied, de deelstaten Borno, Yobe en delen van Adamawa, zijn moeilijk toegankelijk en tot op heden levensgevaarlijk.

We moeten het doen met ooggetuigenverslagen van opgejaagde vluchtelingen en zeldzame fotoreportages op de telefoon van een getuige. Met een paar videoboodschappen waarin de huidige leider Abubakar Shekau weer eens een aanslag opeist en de wereld uitdaagt met een gemene lach. Eerstehands informatie is schaars. We weten nauwelijks wat er in die dorpen gebeurt. En de schattingen van de aantallen slachtoffers lopen ver uiteen.

‘Boko Haram begon als een radicale revolte, maar is als een kanker uitgezaaid,’ zei de voormalige Nigeriaanse president Goodluck Jonathan.

Het is eveneens een vrije vertaling van de mening van de gemiddelde

Nigeriaan.

In de terreurgolf van de laatste zes jaar hebben duizenden mannen, vrouwen, kinderen, christenen, moslims, leraren, ambtenaren, politieagenten, veiligheidsmensen, imams en politici het leven gelaten. Er is voor talloze miljarden Nigeriaanse naira’s aan verwoesting aangericht.

Een Nigeriaanse hulpverleenster in Jos, zelf ternauwernood aan het mes ontsnapt, registreerde 5050 ontvoeringen van vrouwen, meisjes en jongemannen in de afgelopen jaren.

Twee boeken vol namen en data. En toch begonnen de internationale alarmbellen pas te rinkelen nadat de 276 ‘Chibok-meisjes’ in april vorig jaar van hun bed in de slaapruimte van de middelbare school in Chibok waren gelicht en meegenomen.

Ze zijn verworden tot het symbool van het conflict. In de maanden na de ontvoering begon Boko Haram aan een opmars. Ze voerde het aantal aanslagen op, veroverde terrein, zweerde trouw aan IS en riep het kalifaat uit, wat dat ook mocht inhouden. Begin dit jaar sloeg ze voor het eerst ook over de grenzen toe, in Niger, Kameroen en Tsjaad. Het is wraak op de regionale troepenmacht die eindelijk werd gevormd. De presidentsverkiezingen van 14 februari 2015 werden zes weken uitgesteld.

Eerst moest het Sambisa-woud, het hart van Boko Haram-gebied, worden uitgekamd.

boekfragment

De Getijdewachters De Getijdewachters is een meeslepende roman over een jonge vrouw die haar leven op het spel zet om Napoleons invasie van GrootBrittannië tegen te houden.

Abbeville, Frankrijk 18 augustus 1802

Lisa Chaplin, De Getijdewachters, vertaling: a Vanja Walsmit, Karakter Uitgevers, ISBN 978 90 452 1182 4 (€ 24,99) www.karakteruitgevers.nl

De grommende stem kwam van dichtbij uit het duister. Daarna het onmiskenbare geluid van het overhalen van trekkers. Tolbert en LeClerc hielden hun adem in en lieten haar los.

Lisbeth opende abrupt haar ogen.

Zag ze door haar wanhoop spoken?

Maar Tolberts zwak schijnende lantaarn en het onzekere maanlicht verlichtten een lange, in een mantel gehulde man die twee pistolen op haar belagers richtte.

‘Ik schiet met beide handen even goed.’ Zijn subtiele Spaanse accent deed haar denken aan de banditti, professionele moordenaars. ‘Maar ik heb geen schep om jullie te begraven. Dus maak dat je wegkomt.’

Tolbert schoot ervandoor. Hij struikelde over afgebrokkelde grafstenen en nam een sprong over de lage buitenmuur, maaiend met zijn armen om sneller vooruit te komen. LeClerc rende achter hem aan. Hij hield met één hand zijn afzakkende broek vast terwijl hij met de andere flapperde

als een eenvleugelige vogel.

De vreemdeling stak zijn pistolen weer in de zakken van zijn mantel.

‘Hebben ze u pijn gedaan, Madame?’

De woorden drongen nauwelijks tot haar verdwaasde geest door. Ze kon niet ophouden met trillen. Het enige waar ze aan kon denken, was dat ze met haar opgeschorte rokken tot aan haar middel naakt was. Had ze haar pantalette nog maar, als een dame van fatsoenlijke huize…

Trek je rokken naar beneden! Haar armen bleven boven haar hoofd zweven en weigerden haar te gehoorzamen. Hij knielde neer. In paniek strompelde ze achteruit, maar het enige wat hij deed was haar jurk en haar mantel naar beneden trekken.

‘Mag ik u naar huis begeleiden?’

Ze staarde hem aan. Onberispelijke manieren. Zuiver Picardisch-Normandisch Frans nu, zonder accent.

Hij was zo groot, zoals hij in dit donkerste uur van de nacht boven haar uittorende. Hij had zijn kap op, zodat ze zijn gezicht niet kon zien.

‘Vertel me alstublieft dat u ongedeerd bent, Madame.’

In zijn zachte gemompel klonk een vreemde bezorgdheid door. Gezichtloos, anoniem, een vreemde. Ik ken zijn stem niet eens, maar hij noemde me Madame. Weet hij wie ik ben?

Stomkop! Iedereen kent je. Je bent de enige Britse hoer in Abbeville.

Het voelde alsof ze een scheepslogboek vulde met willekeurige obser-

vaties, de een na de ander. Haar verwarring werd er alleen maar groter op.

‘Staat u me toe u te helpen, Madame?’

Dat hij haar toestemming vroeg, voelde als een laag cement op gebroken bakstenen; het streek de brokstukken van haar waardigheid glad, maar de scheuren eronder bleven bestaan. Het enige waartoe ze in staat was, was onregelmatig ademhalen en naar die gezichtloze ruimte in de kap staren.

‘U rilt.’ Uit de wijde mantel kwamen gehandschoende handen tevoorschijn, die zich naar haar uitstrekten.

Ze sprong op en richtte een trillende vinger op hem. ‘Raak me niet aan.’

Ze verwachtte nauwelijks dat hij zou gehoorzamen. Mannen lieten de regie nooit aan vrouwen: vaders niet, broers niet, echtgenoten niet, zelfs galante vreemdelingen met een kap niet.

Maar hij bleef zonder een woord staan, trok zijn mantel uit en legde die over haar heen. De warmte omhulde haar. Vervolgens legde hij zijn pistolen naast haar neer en ging weer aan haar voeten zitten.

Had hij haar nu zijn pistolen gegeven? Waarom? Ze knipperde met haar ogen en wachtte tot hij iets zou zeggen, maar hij leek tevreden op de grond…

boekenkrant.com

september 2015 pagina 36

boekhandel Agenda

september 2015 27 AUGUSTUS – 15 NOVEMBER

AMSTERDAM – Ter gelegenheid van de zestigste verjaardag van nijntje presenteert het Rijksmuseum Dick Bruna. Kunstenaar, een tentoonstelling waarin het werk van grafisch vormgever en kunstenaar Dick Bruna voor het eerst in een kunsthistorische context wordt belicht. www.rijksmuseum.nl/nl/bruna

5 SEPTEMBER – 31 JANUARI

GRONINGEN – Tentoonstelling Kick Wilstra scoort! in het Nederlands Stripmuseum. www.stripmuseum.nl

13 SEPTEMBER

AMSTERDAM – Boekpop 2015. De tweede editie van dit muziek- en literaire festival vindt plaats in het nieuwe Scheltema. O.a. Beatrice van der Poel en de uitgeversband Half on Signature zullen een optreden geven. www.scheltema.nl NOORDWIJK – Cultuurcafé. Naar aanleiding van hun boek Tuin als lusthof & slagveld beantwoorden Gerda Bosman en Corlijn de Groot allerlei vragen over de tuin. De dames vertellen deze zondag over planten die zich misdragen. Met proeverij en/ of zadenruil! www.hetcultuurcafe.nl DEN HELDER – Centrale Bibliotheek Den Helder.

Annegreet van Bergen, schrijfster van het populaire boek Gouden jaren, vertelt deze middag het verhaal van de ongekende naoorlogse groei die ons leven op alle fronten heeft veranderd.

Scheltema

Rust aan het Rokin De laatste jaren beleefde de Amsterdamse boekhandel Scheltema roerige tijden. Na een aantal wisselingen van eigenaar, een serie naamsveranderingen en een verhuizing heerst er nu rust op de nieuwe locatie aan het Rokin.

Door Nina Visser Die rust zie je terug in de inrichting, want wie Scheltema binnenloopt, ziet direct hoe ruim en licht de winkel is.

Alleen tegen de muren vind je hoge kasten; in het midden van de winkel liggen de boeken veelal uitgestald op tafels, zodat je het hele pand door kunt kijken. Je zou het dan ook niet zeggen, maar de planken in deze zes verdiepingen tellende boekhandel herbergen maar liefst 120.000 boeken. Die boeken kunnen over van alles gaan, want Scheltema heeft een ontzettend breed assortiment dat aansluit bij het karakter van de hoofdstad,

www.kopgroep.biblio-shop.nl/activiteiten

15 SEPTEMBER

AMERSFOORT – Bibliotheek het Eemhuis. Lezing van schrijfster Mira Feticu over haar boek Tascha: de roof uit de Kunsthal. Het boek is gebaseerd op de geruchtmakende schilderijenroof uit de Kunsthal in 2012. www.eemland.biblio-shop.nl/activiteiten

18 SEPTEMBER

AMSTERDAM – SPUI25-lezing met Stefan Hertmans. Hertmans zal spreken over het verschil tussen herdenken en herinneren en de implicaties daarvan voor de verhouding tussen individu en samenleving. www.spui25.nl

vertelt winkelmanager Gretske de Jong. ‘Amsterdam is een hele kosmopolitische stad met een brede smaak, en dat zie je terug in de winkel. We maken niet bewust een keuze voor een bepaald soort boeken, maar wij verkopen boeken in alle rubrieken, en elke rubriek is breed vertegenwoordigd.’

Tussen de vele boeken vind je in Scheltema ook een café, een kookgedeelte en zithoeken, die de winkel een gezellig huiskamergevoel bezorgen. Deze plekken worden ook gebruikt tijdens de

vele activiteiten die de boekhandel organiseert. Zo is er in het kookgedeelte elk weekend wel een demonstratie van een kookboekenauteur. ‘Ook openen we dit najaar op sommige avonden een pop-uprestaurant in de winkel, waar mensen na sluitingstijd kunnen komen eten,’ vertelt De Jong. Een ander initiatief van Scheltema is de Schrijversacademie, waarbij dertig jonge auteurs onder begeleiding van ervaren schrijvers werken aan hun debuut.

De Jong: ‘Eens in de maand krijgen ze een workshop in de winkel, waarbij bezoekers ook mogen meekijken. Dan vertelt bijvoorbeeld Adriaan van Dis over zijn schrijfproces en geeft hij de groep advies over hun werk.’

Geslaagd is een bezoek aan Scheltema dus eigenlijk al bij voorbaat, daar zorgen het gevarieerde boekenaanbod en de immer aanwezige bedrijvigheid wel voor. Wie toch nog moeite heeft om de bouwput op het Rokin te omzeilen om de winkel een bezoekje te brengen, wordt dit najaar ongetwijfeld naar binnen gelokt door de opvallende Sinterklaas- en Kerstversiering. De boekhandel gaat namelijk flink uitpakken tijdens de feestdagen. ‘De hele gevel wordt versierd, in de winkel hangen we overal kerstversiering op en er komen bewegende etalages’, vertelt De Jong. ‘De Bijenkorf is er helemaal niks bij!’

19 SEPTEMBER

ALPHEN A/D RIJN – Archeon. Uitreiking Thea Beckmanprijs 2015 voor het beste historische jeugdboek. www.archeon.nl UTRECHT – Nacht van de Poëzie 2015. Jonge poëzietalenten en gevestigde dichters treden achter elkaar op, afgewisseld door muziek en theater. www.nachtvandepoezie.nl

20 SEPTEMBER

ANTWERPEN – Eilandfestival 2015. De derde editie van het festival legt opnieuw de accenten op literatuur, muziek en het goede leven. Met o.a. Joost Zwagerman, Joke van Leeuwen, Adriaan van Dis en Nir Baram. www.eilandfestival.be DEVENTER – Deventer Literair: Willem Wilmink.

Lustrumprogramma met Elsbeth Etty (biografe Wilmink) en Frank Deiman (liedjes Wilmink). www.deventerliterair.nl

25 SEPTEMBER

EINDHOVEN – Boekhandel van Piere. YoungAdult-ruilavond. Ontmoet andere leesverslaafden, wissel boeken uit en zie welke nieuwe boeken er uit gaan komen. www.libris.nl/vanpiere

1 – 3 OKTOBER

AMSTERDAM – Internationaal literatuurfestival Read my World, editie Zuidoost-Azië. Laat je meevoeren op een ontdekkingstocht waarbij literaire verhalen en journalistieke vragen een nieuw licht werpen op globale en maatschappelijke thema’s. www.readmyworld.nl

nijkerk

De young adult-boekenclub Eén keer per twee of drie maanden gaan Nijkerkse boekenwurmen naar Boekhandel Roodbeen, spe­ciaal voor de YA-boekenclub.

Voorzitter Wendy Klein Obbink vertelt over deze bijzondere leesclub.

‘De groep is in korte tijd aardig gegroeid en we vormen met ruim twintig leden van 14 tot 20 jaar een mooi clubje. Tijdens de eerste bijeenkomst hebben we het boek Ik Geef Je De Zon van Jandy Nelson behandeld. Speciaal hiervoor heeft Uitgeverij Blossom Books ongecorrigeerde leesexemplaren aangeleverd. We zaten in de boekwinkel met thee en heerlijke chocola. We hadden zelfs speciaal bezoek van Myrthe Spiteri, de junior-uitgever van Blossom Books! Het was een zeer geslaagde avond vol met dis-

cussies over het boek.

‘Op de avonden van onze boekenclub komen er meestal vragen voorbij als ‘wat vond je van het boek?’ en ‘wat viel je op in het boek?’ Maar soms gaan we ook verder; zo bediscussiëren we of wij hetzelfde gedaan zouden hebben als de hoofdpersoon in deze situatie. Vaak dwaalt het gesprek af naar onze favoriete momenten in het boek of onze favoriete quotes.

‘Onze club bespreekt vooral young adult boeken, maar we deinzen niet terug voor kinderboeken of verhalen over lang vermeden onderwerpen, zoals bijvoorbeeld homoseksualiteit. Ook zoeken we andere genres op om nieuwe boeken te ontdekken.

‘Maar een gezellige groep kan het natuurlijk niet enkel bij de boeken houden. Na het bespreken van Paper Towns van John Green hadden we zoveel wisselende

meningen, dat we de volgende bijeenkomst in de bioscoop lieten plaatsvinden om het boek met de film te kunnen vergelijken. Ook dit was erg geslaagd. Terwijl de film eigenlijk niet op het boek leek, was het toch mooi om te zien wat de makers met het originele verhaal gedaan hadden.

‘In onze groep houdt iedereen veel van lezen en begrijpt iedereen waar je het over hebt. Maar als je aankomt met een boek vol plakkertjes om leuke quotes en momenten uit het boek te onthouden, dan krijg je van ons de mooie bijnaam: het stikkermeisje!

‘De volgende avond staat gepland in de herfst met het boek Wij Leugenaars van E. Lockhart. We kunnen niet wachten om het volgende boek te gaan bespreken. Want uiteindelijk is het ook supergezellig met zijn allen!’

boekenkrant.com

september 2015 pagina 37

boekhandel gratis

Boekhandels die de Boekenkrant verspreiden

Staat uw naam niet op de lijst, of heeft u aanpassingen?

Geef het door via info@boe­kenkrant.com Alblasserdam

Boekhandel de Krekel dekrekel.nl Alkmaar

Boekhandel Feijn feijn.nl

Boekhandel Van der Meulen’s

vandermeulensboekhandel.nl Almelo

Boekhandel Broekhuis boekhandelbroekhuis.nl Alphen a/d Rijn

Boekhandel Haasbeek haasbeek-libris.nl

Boekhandel Haasbeek Herenhof haasbeek.nl Amersfoort

De Algemene Boekhandel

algemeneboekhandel.nl

Boekhandel Veenendaal

boekhandelveenendaal.nl Amstelveen

Boekhandel Venstra venstra.nl

Amsterdam

De Amsterdamse Boekhandel

deamsterdamseboekhandel.nl

Boekhandel de Dolfijn boekhandeldedolfijn.nl

De Nieuwe Boekhandel denieuweboekhandel.nl

Boekhandel Jimmink jimminkboek.nl

Boekhandel Mulder boekhandelmulder.nl

Boekhandel Plantage Overtoom plantageovertoom.nl

Boekhandel van Rossum

boekhandelvanrossum.nl

Beilen

Boekhandel Het Logboek hetlogboek.org Bennekom

Boekhandel Novita libris.nl/novita

Bergen op Zoom

Quist boeken quistboeken.nl Beverwijk

Readshop Beverwijk readshop.nl Bilthoven

Bilthovense Boekhandel

bilthovenseboekhandel.nl Bleiswijk

Boekhandel Muilenburg

boekhandelmuilenburg.nl Boxmeer

Van Dinter Media dinternet.nl Breda

Boekhandel Van Kemenade & Hollaers libris.nl/ vankemenade-hollaers

Libris Boekhandel Buitelaar librisbuitelaar.nl Breukelen

Boekhandel van Kralingen

boekhandelvankralingen.nl Brugge

De Reyghere Boekhandel dereyghere.be Brunssum

Dordrecht

Boekhandel Vos & Van der Leer www.vosvdleer.nl Doorn

The Readshop Doorn Readshop.nl/vestigingen/ doorn Doorwerth

The Read Shop Doorwerth Drachten

Boekhandel Van der Velde

boekhandelvandervelde.nl Dronten

Voster Boek & Kantoor voster.nl Eersel

De Boekenlegger de-boekenlegger.nl Eindhoven

Boekhandel Van Grinsven

boekhandelvangrinsven.nl

Boekhandel Van Piere libris.nl/vanpiere Emmen

Plantage Vermeer vermeer.plantage.nl Enkhuizen

Smit en Co Boek- en Kantoorboekhandel kantoorboekhandelsmitenco.nl Enschede

Boekhandel Broekhuis Boekhandelbroekhuis.nl Etten-Leur

Plantage Etten-Leur plantage-ettenleur.nl

Boekhandel Rob Rozeman

Exloo

Bunnick

Geldrop

robrozeman.nl

Geerts Warenhuis geertswarenhuis.nl

scheltema.nl

Boekhandel Van Ravenswaay

Boekhandel van Grinsven

plantagevanderplas.nl

Castricum

Goirle

Boekhandel Scheltema Plantage Van der Plas Apeldoorn

Nawijn & Polak Boekverkopers nawijn-polak.nl Arnhem

De Arnhemse Kinderboekwinkel lezenisleuk.nl

Boekhandel Hijman Ongerijmd boekhandelongerijmd.nl Assen

Boekhandel Iwema iwema.nl Baarn

Boekhandel Den Boer denboer.nl

Barneveld

Boekhandel Romijn boekhandelromijn.nl Badhoevedorp

Boekhandel Jaspers boekhandeljaspers.nl

ravenswaay.net

Boekhandel Laan boekhandellaan.nl Coevorden

boekhandelvangrinsven.nl

Blz. Boekhandel Buitelaar blz.nl/buitelaar

Readshop Coevorden

Goes

Delft

dekoperentuin.nl

readshop.nl/vestiging/ coevorden

Boekhandel Ben Kempers benkempers.nl

Boekhandel De Omslag

Boekhandel De Koperen Tuin Gouda

Boekhandel Verkaaik verkaaikboeken.nl Groningen

Den Haag

Boekhandel Van der Velde

boekhandeldouwes.nl

Haarlem

deomslagdelft.nl

Boekhandel Douwes Boekhandel Van Stockum vanstockum.nl Deventer

Boekhandel Praamstra boekhandelpraamstra.nl Doetichem

Raadgreep & Berrevoets libris.nl/ raadgeepenberrevoets

boekhandelvandervelde.nl

Boekhandel Gillissen & Co

boekhandelgillissen.nl

Boekhandel H. de Vries Boeken devriesboeken.nl

Bruna Cronjéstraat Bruna.nl

Kennemer Boekhandel kennemerboekhandel.nl

Haren GN

Boomker Boeken boomker.nl Harlingen

Boekhandel Wever

Maassluis

Boekhandel Het Keizerrijk hetkeizerrijk.nl Maastricht

Hedel

Boekhandel Dominicanen

readshop.nl/vestiging/hedel

Mechelen

boekhandelwever.nl

The Readshop Hedel Heemskerk

Bruna Heemskerk Bruna.nl

Heemstede

Boekhandel Blokker boekhandelblokker.nl Heerhugowaard

Bruna Middenwaard bruna.nl Heerlen

Bij Het Raethuys bijhetraethuys.nl Heeze

Boek- en Kantoorboek­ handel Lektura lektura.nl

Helmond

Boekhandel de Ganzenveer

www.ganzenveer.eu Hengelo

Boekhandel Broekhuis boekhandelbroekhuis.nl

Boekhandeldominicanen.nl

Boekhandel Salvator salvator.be Meppel

Riemer Barth riemerbarth.nl Middelburg

Roermond

Woerden

plantageroermond.nl

libriswoerden.nl

Plantage Boekhandel Roosendaal

Boekhandel De Boekenwurm boekenwurm.biz Rosmalen

Boekhandel De Omslag

boekhandelzonneveld.nl

Boekhandel Wijs

Mijdrecht

www.brederoboeken.nl

The Readshop Meerzicht

Bredero Boeken

Boekhandel Mondria

Schagen

Monnickendam

boekhandelplukker.nl

boekhandelmondria.nl

Nimo Boek

Boekhandel Plukker Scheveningen

Naaldwijk

Boekhandel Scheveningen

vingerling.nl

Sittard

nimoboek.nl

Boekhandel Vingerling

boekhandelscheveningen.nl

Nijkerk

Boekhandel Krings

boekhandelroodbeen.nl

Sneek

Boekhandel Roodbeen Nijmegen

Boekhandel Augustinus boekhandelaugustunis.nl

lezenisleuk.nl roelants.nl roelants.nl

Dekker vd Vegt boekverkopers dekkervdvegt.nl Noordwijk

Huizen

Boekhandel van der Meer

boekhandelflevo.nl

Noordwijkerhout

boekwijs.nl

Boekhandel Flevo Bruna Oostermeent info@onzebruna.nl Kapelle

Boekhandel Lectori

libris.nl/vandermeer

Boekhandel Wagenaar & Van Halem wagenaarvanhalem.nl Nuenen

Kerkrade

Boekhandel van de Moosdijk

leeskunst.nl

Oegstgeest

lectori.nl

Boekhandel Leeskunst

moosdijk.com

Krimpen aan den IJssel

Rijnlandse boekhandel

boekhandeldekorf.nl

Oisterwijk

kamerbeekkrimpen.nl

boekhandeloisterwijk.nl

Boekhandel De Korf Boekhandel Kamerbeek Laren

Larense Boekhandel larenseboekhandel.nl Leeuwarden

rijnlandseboekhandel.nl

Boekhandel Oisterwijk Oosterbeek

Boekhandel Meijer en Siegers

plantagemeijerensiegers.nl

Boekhandel Van der Velde

Oss

Leiden

Oudewater

vanstockum.nl

readshop.nl/vestiging/ oudewater

boekhandelvandervelde.nl

Boekhandel van Stockum Leidschendam

Boekhandel De Kler dekler.nl Leuven

Kinderboekhandel De kleine Johannes

Boekhandel Derijks derijksoss.nl

The Readshop Oudewater Purmerend

Boekhandel het Leesteken leesteken.nl

Puttershoek

Lisse

Marjan Houtman Lezen en Schrijven

grimbergenboeken.nl

Pijnacker

de-kleine-johannes.be

Grimbergen boeken

marjanhoutman.nl

Lochem

Boekhandel van Atten

boekhandellovink.nl

Roden

Boekhandel Lovink Maarn

Boekhandel Boek & Koek boekenkoek.net

Boekhandel Zonneveld Haasbeek

de-drvkkery.nl

boekhandelkrings.nl

Boekhandel Van der Velde

boekhandelvandervelde.nl

gianottenmutsaers.nl

Houten

kramerenvandoorn.nl

De Drvkkery

Boekhandel Roelants

hoornseboekhandel.nl

groenveldboeken@planet.nl

Santpoort-Noord

Tilburg

Hoornse Boekhandel

Groenveld Boeken

maximushillegersberg.nl

Boekhandel Maximus

Roelants [in LUX]

Hoorn

Zeist

Zoetermeer

Holten

meerdaneenboekhandel.nl

pasmanboekenhobby.nl

donner.nl

Boekhandel Donner

Steenwijk

Heusinkveld – Holten

Pasman Boek & Hobby

Boekhandel Kramer & Van Doorn

De Nijmeegse Kinderboekwinkel

bruna.nl/hoevelaken

Wormerveer

Rotterdam

boekhandeldeomslag.nl

Bruna Hoevelaken

Hoevelaken

Libris Woerden

vanattenboek.nl

Boekhandel Daan Nijman daannijman.nl

Steenwijk’s Boekhuys boekwinkel.com

Gianotten Mutsaers Turnhout

Standaard Boekhandel standaardboekhandel.be Uithoorn

Boekhandel Ten Hoope tenhoopeboeken.nl Utrecht

Boekhandel Libris Utrecht

boekhandellibrisutrecht.nl

Broese boekverkopers libris.nl/broese Valkenswaard

Boekhandel Priem libris.nl/priem Veenendaal

Boekhandel van Kooten boekhandelvankooten.nl Veghel

Bek Boeken bekboeken.nl Velp GLD

Boekhandel Jansen & de Feijter eenpassievoorboeken.nl Venlo

Boekhandel Koops koophetbijkoops.nl Venray

Boek- en kantoorvakhandel van den Munckhof boekhandelvenray.nl Vlaardingen

Plantage Pontier plantagepontier.nl Vledder

Boekhandel Vledderland

boekhandelvledderland.nl Voorburg

Kinderboekhandel In de Wolken indewolken.nl Waalwijk

Plantage Bookstore waalwijk.plantage.nl Winterswijk

Boekhandel Kramer boekhandelkramer.nl

haasbeekzoetermeer.nl

readshop.nl/vestiging/ meerzicht Zutphen

Boekhandel Someren en Ten Bosch libris.nl/ vansomeren-en-tenbosch Zwolle

Waanders in de Broeren waandersindebroeren.nl

Voor een compleet actueel overzicht kijkt u op www.boekenkrant.com/ boekhandels.

hoera!

het tweede boek uit de nijntje oefent serie is er met woorden van twee lettergrepen zie ook de set met 70 oefenkaarten nijntje oefent korte woordjes isbn 978-90-5647-604-5

nijntje oefent woorden isbn 978-90-5647-628-1 € 7,95

nijntje oefent

korte woordjes dick bruna

70 oefenkaarten

oefenkaarten isbn 978-90-5647-605-2

Boekenkrant Mercis sept 15.indd 1

blijf op de hoogte van alle activiteiten van nijntje 60 jaar op www.nijntje.nl | www.facebook.com/nijntjeNL | www.twitter.com/nijntje_NL

Illustrations Dick Bruna © copyright Mercis bv, 1953-2015

isbn 978-90-5647-629-8 € 19,95

28-08-15 09:58

boekenkrant.com

september 2015 pagina 39

win een boek oplossing woordsudoku

win dit boek

OPW

AA

OM

ND

ERJ

UR

IE

KEN

UR

OM

ERJ

KEN

AA

IE

ND

EZ

OPW

IE

KEN

ND

EZ

OPW

UR

AA

OM

ERJ

ND

UR

EZ

AA

OM

KEN

OPW

ERJ

IE

ERJ

AA

OPW

ND

IE

EZ

KEN

UR

OM

OM

IE

KEN

UR

ERJ

OPW

EZ

AA

ND

AA

ND

UR

IE

KEN

OM

ERJ

OPW

EZ

OPW

EZ

OM

ERJ

UR

ND

IE

KEN

AA

KEN

ERJ

IE

OPW

EZ

AA

OM

ND

UR

EZ

© 2015 www.sudoku-variations.com

De oplossing van de Woordsudoku van augustus 2015 was:

opwaaiende zomerjurken

De winnaar van deze Woordsudoku is Frans Leurs uit Apeldoorn.

Hij wint een jaarabonnement op de Boekenkrant. Gefeliciteerd!

win een boek

boekhandelsprijsvraag Beantwoord de volgende drie muzikale vragen, knip deze bon uit en lever hem in bij je plaatselijke Boekenkrant-boekhandel (kijk voor de deelnemende boekhandels op p. 37). Onder de goede inzendingen wordt Johnny Cash. De biografie van Robert Hilburn verloot.

BON

1. Wat is de echte naam van Bob Dylan? n Robert Allen Zimmerman n Robert Allen Cohen n Robert Allen Levy

Naam

Robert Hilburn, Johnny Cash. De biografie, vertaling: Conny Sykora en Vera Sykora, Uitgeverij Het Spectrum, ISBN 978 90 003 4726 1 (€ 25,00)

In de veelgeprezen biografie van Johnny Cash vertelt Robert Hilburn het onverbloemde verhaal van een van de grootste sterren van de rock-’n-roll.

win dit boek

2. Met welke country-zangeres was Johnny Cash jarenlang getrouwd?

mailadres

n Dolly Parton n June Carter n Vivian Liberto

naam boekhandel

3. Welk nummer schreef Eric Clapton voor zijn geliefde Pattie Boyd?

plaats boekhandel

Lever deze bon uiterlijk 23 september in bij je plaatselijke boekhandel. Veel succes!

n Layla n Motherless Child n Tears in Heaven

(Boekenkrant september-editie)

oplossing

winnaar

oplossing

winnaar

PRIJSVRAAG

WIN DIT BOEK BIJ UW BOEKHANDEL!

Marjan van den Berg, Joy, Karakter Uitgevers, ISBN 978 90 452 1133 6 (€ 15,00)

Deze schrijver heeft last van een gespleten persoonlijkheid. Welke drie schrijvers zijn in dit beeld verborgen? Stuur de drie namen voor 28 september 2015 naar redactie@ boekenkrant.com met als onderwerp ‘Win een boek’. Onder de goede inzendingen wordt het boek Joy van Marjan van den Berg verloot.

Als Joy haar man Stefan ophaalt in de jachthut, staat ze oog in oog met het Old Boys Network. De stem van één van hen roept herinneringen op. Het is tijd om wraak te nemen.

We vroegen jullie in het augustus nummer drie boeken te noemen die John Green naast Paper Towns schreef.

Het Grote Misschien, 19x Katherine, Will Grayson en Een weeffout in onze sterren waren allemaal goed!

John Green, Paper Towns, vertaling: Aleid van EekelenBenders, Uitgeverij Lemniscaat, ISBN 978 90 477 0737 0 (€ 14,95)

Uit de vele goede inzendingen trokken wij Charlotte Veltman uit Den Haag. Zij wint een exemplaar van Paper Towns van John Green én een filmposter.

Gefeliciteerd!

colofon Over de Boekenkrant De Boekenkrant biedt kwaliteit voor een breed publiek. Onze onafhankelijke redactie besteedt aandacht aan literatuur, spanning, jeugd, strips en non-fictie. Iedere eerste maandag van de maand verschijnt de papieren editie, die wordt verspreid via boekhandels, bibliotheken en scholen in Nederland en Vlaanderen. Tevens is het mogelijk om als particulier een abonnement te nemen en de Boekenkrant thuisgestuurd te krijgen. Daarnaast plaatst de redactie iedere dag het laatste boekennieuws op www.boekenkrant.com.

Specials Naast de reguliere Boekenkrant ­verschijnen er ook regelmatig ­specials over verschillende thema’s.

BKJunior: 21 september 2015 BKKoken: 19 oktober 2015 BKStrips: 16 november 2015

Oplossing Boekhandelsprijsvraag augustus: 1. Hoe heet het nieuwste boek van Isabel Allende? Ripper.

2. Met wie schreef Tomas Ross zijn laatste thriller? Corine Hartman.

3. Hoe vaak per jaar verschijnt de Boekenkrant? 12x per jaar.

Renee Knight, Disclaimer, vertaling: Marion Drolsbach, Uitgeverij Ambo|Anthos, ISBN 978 90 263 2945 6 (€ 19,99)

Uit de vele goede inzendingen trokken wij Christa Lescher uit Almelo. Zij wint een exemplaar van Disclaimer van Renée Knight.

Gefeliciteerd!

medewerkers Contact Uphill Battle Boekpromotie, ­Visschersplein 160, k22, 3511 LX Utrecht, Nederland.

Telefoon: + 31 30 2231718 Redactie redactie@boekenkrant.com Informatie over adverteren verkoop@boekenkrant.com Abonnementenservice abo@boekenkrant.com Online www.boekenkrant.com facebook.com/deboekenkrant twitter.com/boekenkrant

Het team Hoofdredacteur: Anouk Abels Redactie: Nicole van der Elst, Floortje van Gameren, Nina Visser Medewerkers: Paul H.A.M. Abels, Selma van Aken, Abe Borst, Zofeyah Braam, Wendy Claes, Jacqueline Coppens, Laura van Dee, Wouter le Duc, Ika Gerritsen, Aefke ten Hagen, Lex Jansen, Elias Jonkers, Cok Jouvenaar, Dennis Kollaard, Mieke van Meer, Romy van den Nieuwenhof, Elisabeth van Nimwegen, Hans Pols, Patz van der Sloot, Michelle van Toorn, Tanja ­Wilming, Siebe ­Huizinga (redactie-adviseur).

Projecten: Caroline van der Lee

Anouk Abels

Floortje van Gameren

Abe Borst

Wouter le Duc

Nicole van der Elst

Wendy Claes

Jacqueline Coppens

Aefke ten Hagen

Caroline van der Lee

Elisabeth van Nimwegen

Elias Jonkers

Michelle van Toorn

Titus Vegter

Nina Visser

Selma van Aken

Vormgeving/ontwerp: Titus Vegter (titusvegter@chello.nl) Uitgever: Jan Louwers

Oplage 22.000

De volgende Boekenkrant verschijnt op 5 oktober 2015

EEN INTENS

VERHAAL.

LEES DIT BOEK IN

ÉÉN RUK €18,99

UIT.

- L.A. TIMES blossombooks.nl