Lr ict magazine november los by Redactie DNU

Hét vakblad voor managers en ict-professionals

Jaargang Jaargang 5 Nr. 115 -Nr. 205november - 12 mei 2015

kennis delen • kennis maken

Hoe serieus neemt u digitale architectuur?

Zijn robots ons straks te slim af? Boegbeelden van technologie en innovatie slaan alarm, uit vrees voor onethische toepassingen van kunstmatige intelligentie, alias Artiﬁcial Intelligence. Wat heeft deze prominenten, die zelf aan de wieg stonden van de ontwikkelingen waarvoor ze nu zo indringend waarschuwen, nerveus gemaakt? Zullen, zoals Stephen Hawking meent, autonome systemen ons in no time te slim af worden en ons onderwerpen? Klopt het toekomstbeeld van Steve Wozniak, die vreest dat AI-systemen ons als huisdieren houden? Is het erg dat ze slimmer zijn? Gaan ze ons domineren, of doen ze dat juist niet omdát zij zoveel slimmer zijn? Journalist Fred Teunissen gaat op onderzoek uit.

VBMS gebruikt ERP voor geïntegreerde datavoorziening

8 16

De schepen van VBMS hebben al jarenlang ict-voorzieningen aan boord om robots aan te sturen die de kabels ingraven in de zeebodem. En ze hebben een satellietverbinding om te bellen. Sinds kort wordt die ook gebruikt om via mobiele devices contact te zoeken met het ERP-systeem in de private cloud. Iedereen op een schip kan nu zijn of haar eigen projectadministratie voeren, wat veel tijd bespaart en de foutkans verlaagt. Geïntegreerde datavoorziening wordt steeds belangrijker. Journaliste Mirjam Hulsebos ontdekt hoe ERP voor VBMS de motor is geweest achter grote procesverbeteringen. Het is verwonderlijk dat iets dat zo belangrijk is als digitale architectuur nog altijd zo weinig aandacht krijgt van it-managers, CIO’s en CEO’s. Waarom blijft deze tak van sport toch zo onderbelicht? En, nog belangrijker, hoe zorgen we ervoor dat het de aandacht krijgt die het toekomt? Over deze en andere vraagstukken spreekt Ed Lute met dr. Daan Rijsenbrij.

Request for Change hange lleadership

Het zijn turbulente tijden. Geopolitiek is er van alles aan de hand, duurzaamheid en milieu vragen om veranderingen in productiemethoden en balans in de uitnutting/uitputting van grondstoﬀen, de baanzekerheid van veel burgers is in het geding en het wantrouwen richting politieke leiders is groot. Dát en de technology push, de information push en de social push dwingen ondernemingen tot ingrijpende veranderingen. De noodzaak om te veranderen is groot, maar nog groter is de behoefte aan leiderschap. Menzo Meijer en Bart Stofberg doen bij de nieuwe I&T-afdeling een request for leadership.

Architectuurexpert Rijsenbrij is van mening dat het gebruik van digitale architectuur bij it-intensieve verandertrajecten een vanzelfsprekendheid hoort te zijn. Een teken van beschaving, noemt hij het zelfs. Volgens Rijsenbrij zijn digitale architecturen in Nederland over de hele linie niet zo volwassen ge-

implementeerd dat ICT op een verantwoorde manier kan worden gebouwd en onderhouden. Hij stelt dat een groot aantal bedrijven nog altijd uit de losse pols automatiseert: zonder volwassen architectuur. Uit zijn analyse blijkt architectuur bij veel CIO’s en it-managers nog niet echt te zijn geland. Waar-

schijnlijk omdat het niet als een stoer onderwerp wordt ervaren. Het echte knelpunt zit bij het gebrek aan erkenning van het belang van digitale architectuur, zo zegt Rijsenbrij. Architectuur moet de plek krijgen die het toekomt.

Dell/EMC voor b2b-bereik én VMware

BlackBerry leed tragisch schipbreuk

Optimaliseer uw organisatie

pagina 6

pagina 11

pagina 3

SAM onbegrijpelijk? Welnee!

pagina 15

pagina 20

Wereldprimeur: zelfrijdend busje

Is er digitale toekomst?

Bezorgrobot op de stoep

Geen btw voor Bitcoins

Ede en Wageningen krijgen met WEpods een wereldprimeur. De zelfrijdende busjes gaan tussen het station en de Wageningen Universiteit op de openbare weg rijden. pagina 12

Nederland moet meer aandacht geven aan cybersecurity. Anders komt onze positie als een van de meest concurrerende economieën in gevaar. Dat stelt de Cyber Security Raad. pagina 12

Als het aan de Britse startup Starship ligt, hebben we binnenkort zelfrijdende robots die boodschappen binnen een half uur thuisbezorgen.

Wie Bitcoins of andere digitale valuta inwisselt hoeft, net als bij ‘normaal geld’, geen btw te betalen. Dat bepaalde het Europees Hof van Justitie.

Columnisten: Naam Achternaam Marco Gianotten Naam Achternaam Brenno de Winter Naam Achternaam Marco Lesmeister

pagina 005 pagina 00 9 pagina 00 13

kennis delen • kennis maken

pagina 12

HET COMPLETE

OVERZICHT Niet zomaar snuffelen

Bureau BIT start nu echt

NLNet verliest miljoenen

Niet inloggen? Ontslagen!

Een oﬃcier van justitie die internetgegevens wil inzien, moet voortaan toestemming vragen. Dat staat in een goedgekeurd wetsvoorstel. Zomaar snuﬀelen mag niet. pagina 12

Emeritus hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam Paul Klint gaat deelnemen in de toezichtsraad van Bureau BIT (Bureau Internet Toezicht).

De ruim 15 miljoen euro die internetfonds NLNet met risicovolle beleggingen kwijtraakte, zijn deﬁnitief verloren. De rechter wees een schadeclaim op vermogensbeheerder Attica af. pagina 12

Twitter schrapt 8 procent van het personeel. De medewerkers zagen de dag na de aankondiging het eﬀect: ze konden niet meer inloggen. En dus ook de mail van de CEO niet lezen. pagina 13

pagina 12

VAN ALLE

EVENTS VINDT U OP

ICTMAGAZINE.NL

EXPERTISE

3 20 november 2015

Hoe serieus neemt u digitale architectuur? “Ook in de digitale wereld is architectuur een teken van beschaving”

door: Ed Lute Het is verwonderlijk dat iets dat zo belangrijk is als digitale architectuur nog altijd zo weinig aandacht krijgt van it-managers, CIO’s en CEO’s. Waarom blijft deze tak van sport toch zo onderbelicht? En, nog belangrijker, hoe zorgen we ervoor dat het de aandacht krijgt die het toekomt? Over deze en andere vraagstukken, spreken we met dr. Daan Rijsenbrij.

Ik ontmoet dé expert bij hem thuis. Voordat we aan mijn lijst met vragen toekomen, stelt Rijsenbrij voor om eerst af te bakenen wat digitale architectuur behelst. “De digitale wereld bestaat uit gedigitaliseerde business services, gedigitaliseerde informatiestromen, applicaties, gegevensverzamelingen en technische infrastructuur”, begint Rijsenbrij. De architectuur in die wereld noemt hij kortheidshalve ‘digitale architectuur’. “De term ‘ict-architectuur’ slaat meestal alleen op applicaties, databases en apparatuur. Dat vind ik te beperkend in het digitale tijdperk. De formele deﬁnitie van digitale architectuur boeit mij eerlijk gezegd niet zo. Als architect wil ik dat er binnen een digitaal bouwwerk orde en samenhang is. Zit het een beetje logisch in elkaar? Daarnaast wil ik dat het slim is geconstrueerd, zodat het makkelijk kan worden veranderd. Heel belangrijk vind ik dat de gebruiker een interessante beleving ondervindt. Komt het een beetje plezierig over? Deze drie belangrijke aspecten van architectuur heb ik niet zelf verzonnen, maar vinden hun oorsprong bij de Romeinse bouwmeester Vitruvius.” Marcus Vitruvius Pollio, die in de eerste eeuw voor Christus leefde, was een Romeins architect. In het enige boek dat van hem overgeleverd is, beschrijft hij onder meer de drie basiswaarden voor architectuur: 1) het bouwwerk moet stevig en goed geconstrueerd zijn (ﬁrmitas), 2) het moet qua functionaliteit bruikbaar zijn (utilitas) en 3) het moet er mooi uitzien (venustas). Volgens Rijsenbrij zijn deze ruim 2000 jaar oude waarden bij uitstek van toepassing voor digitale architectuur.

Structuur Naast architectuur hebben we uiteraard ook te maken met de zaken onder de motorkap. Daar spreekt Rijsenbrij nadrukkelijk over ‘structuur’. “Die structuur bezit ook orde en samenhang en een slimme constructie, maar heeft geen beleving, althans niet voor de business. Neem bijvoorbeeld telefonie. In wezen is het concept van telefoneren anno nu precies hetzelfde als vijftig jaar geleden. We praten met elkaar over een afstand van vele tientallen kilometers terwijl het net is of we naast elkaar zitten. Hoe dat is geïmplementeerd - of dat via een satelliet gaat, of gsm-masten, of via een

kabel - dat is allemaal techniek, netjes gestructureerd. Je hoeft er geen verstand van te hebben om een goed telefoongesprek te kunnen voeren. Ik maak dan ook het volgende onderscheid: architectuur is voor de business en het businessgebeuren; structuur is het domein van de techneuten en de engineers. Ik vind dat het gebruik van digitale architectuur bij it-intensieve verandertrajecten een vanzelfsprekendheid hoort te zijn. Het is een teken van beschaving. Je gooit het niet bij de mensen neer met de boodschap ‘hier moet je het maar mee doen’. De tijden dat de klant en de medewerker als sluitpost dienen van de it-budgetten lopen, mede door de ontwikkelingen van apps en social media, langzaam maar zeker ten einde. De klant wordt koning in de digitale wereld, een koning die waardig wordt bediend.”

Beheersing Hoe is het in Nederland gesteld met de digitale architectuur? “Natuurlijk heeft alles een architectuur”, vertelt Rijsenbrij, “want het is door professionals vanuit hun vakdiscipline gebouwd. Het probleem is alleen dat die impliciete architectuur vaak niet is opgeschreven. Door het ontbreken van die beschrijving kun je clashes krijgen die je nooit hebt zien aankomen. Daarvan zijn tal van schrijnende voorbeelden te geven. Als je bijvoorbeeld een grote ERP-implementatie gaat doen, moet je weten welke inherente architectuur er in dat pakket zit. Dat leg je naast je eigen architectuur en dan weet je of het past en zo niet, waar de clashes gaan komen. Doordat dit, vooral bij de overheid, nauwelijks wordt gedaan, kost dat letterlijk honderden miljoenen euro’s.” Rijsenbrij, die als architectuurauditor bij diverse overheidsprojecten was betrokken, schetst een somber beeld: gebrek aan aandacht voor architectuur leidt tot dramatisch verlopen ict-projecten. “Waarom besteedt de overheid niet meer aandacht aan een volwassen digitale architectuur?”, vraagt hij retorisch. “Architectuur is een atlas voor het topmanagement om grote it-intensieve businessveranderingen te kunnen overzien. Het is een instrument om complexiteit te reduceren. Het fungeert als raamwerk om bouwprojecten te beheersen. Ten slotte is het een communicatiemiddel om de neuzen dezelfde kant op te

krijgen en te houden. Automatiseren zonder architectuur is als rommelen in het duister.”

Speer Helaas neemt de overheid de koppositie in als het gaat om mislukte ict-projecten. Het meest beruchte ict-programma is Speer (Strategic process and enabled reengineering). De Algemene Rekenkamer becijferde ruim een jaar geleden dat dit project het ministerie van Defensie toen al een slordige 900 miljoen euro had gekost, bijna het dubbele van wat was begroot. Bedoeling is dat alle krijgsmachtdelen overstappen op SAP. Vooralsnog lijkt het einde van dit project, dat in het jaar 2000 werd aanbesteed, niet in zicht. Volgens Rijsenbrij wordt het miljard zonder twijfel ook nog gehaald. Hij wijt het falen van dit project aan gebrek aan een volwassen architectuur. Ten eerste van het SAP-pakket en ten tweede van de eigen architectuur.

Niet stoer Rijsenbrij moet erkennen dat digitale architecturen in Nederland over de hele linie nog niet zo volwassen zijn geïmplementeerd dat ICT op een verantwoorde manier kan worden gebouwd en onderhouden. “Er is maar een handjevol bedrijven die in mijn ogen aardig in de richting zitten, zoals in de industriële wereld een Shell, een Philips en een DSM. Banken en verzekeraars zijn al goed op weg, maar de overheid heeft nog veel huiswerk te doen. Bij veel CIO’s en it-managers blijkt architectuur nog niet echt geland. Dat komt volgens mij omdat het niet als een stoer onderwerp wordt ervaren, zoals grote in het zicht lopende transformaties en het vechten tegen cybercrime. Je krijgt voor een volwassen architectuur nog niet veel applaus. Het echte knelpunt zit bij het gebrek aan erkenning van het belang van digitale architectuur, met name bij de opdrachtgevers en de business. Voor alle duidelijkheid: architectuur is een hulpmiddel en geen doel op zich. Desondanks moet het de plek krijgen die het toekomt. Misschien krijg je dat voor elkaar als je nadrukkelijker naar die beleving gaat toewerken.

Architectuur is geen stoer onderwerp www.ictmagazine.nl

EXPERTISE

20 november 2015

Maar zolang burgers en klanten accepteren dat zij een weinig intuïtieve en knullige interface voorgeschoteld krijgen, waar je nauwelijks doorheen kunt navigeren, zal dit niet snel veranderen. Ik kom bij grote bedrijven die nog steeds wereldwijd werken met tientallen CRM-systemen. Daar kun je toch nooit consolideren? Of een multinational die weliswaar wereldwijd met hetzelfde ERP-systeem werkt, maar dat in ieder land op een geheel andere manier heeft geïmplementeerd. Kortom, er is nog veel te doen. En het begint ermee dat de CIO architectuur serieus neemt. Veel CIO’s zouden er verstandig aan doen hun digitale architectuur eens onafhankelijk tegen het licht te laten houden door een onpartijdige, senior architectuurauditor. En dan bedoel ik niet zo’n auditor die mechanisch een aantal afvinklijstjes afwerkt.”

Visualisatie De architectuurexpert predikt eenvoud. “Als ik iets aan mijn huis wil laten verbouwen, praat ik met een architect. Dan verwacht ik niet dat hij na een paar weken terugkomt met een rapport van honderd pagina’s waarin allerlei moeilijke dingen staan, zoals over hoe de riolering en de betonnen bewapening zijn ontworpen. In de IT vinden we dat kennelijk de gewoonste zaak ter wereld. We leggen rustig dikke rapporten neer vol met technische knowhow en soms zelfs formules. Engineering heeft formules nodig, architectuur niet. Je kunt een onderneming visualiseren als de plattegrond van een stad. Vervolgens zoom je in op de diverse business areas als een soort stadswijk. Na deze kaderzettende architecturen kom je terecht bij de ‘solutions’: in de fysieke wereld de gebouwen en in de digitale wereld de business services, de informatiestromen, de apps, et cetera. Deze drie niveaus kunnen eenvoudig met plaatjes in beeld worden

gebracht. Cruciaal voor architectuurvisualisaties is dat je ze eenvoudig houdt, laat de dirty details weg en ‘kill your darlings’. Zonder al teveel tekst moet je aan de hand van plaatjes uitstekend een probleem kunnen laten zien en kun je in die architectuurvisualisaties oplossingsalternatieven schetsen. Als opdrachtgever of businessmanager kun je eenvoudig zien wat het probleem is en welke oplossingen mogelijk zijn, zonder daarbij de achterliggende architectuur of IT te begrijpen. Bij elk oplossingsalternatief kun je noteren wat de kosten zijn en welke verstoring het voor gebruikers veroorzaakt.

Onafhankelijke examinering voor ICT-professional op bachelorniveau iEXA® biedt onafhankelijke examinering voor de ICT-professional op bachelorniveau. iEXA® omvat drie basisexamens en acht kernexamens die aansluiten op de competentiegebieden van het European e-Competence Framework (e-CF).

Overzicht van de examens e-CF level 2

e-CF area

Business Processes

Applications

Infrastructure

Plan / Build / Run / Enable / Manage

Business Processes

Applications

Infrastructure

Plan

Planning

Plan / Build

Application Design and Development

Build

Building and Implementing

Run

Service and Operation

Enable

Manage

Support and Enable Accountmanagement and Digital Marketing Management 1: Projects, Business change, Risk and Security Management 2: Quality, Relationships, Improvement and Forecasting

Meer informatie over iEXA® vindt u op www.iexa.nl

www.ictmagazine.nl

Dus bijna 100 procent visueel. Daarom zeg ik altijd: ‘Don’t tell me. Show me!’ We moeten toe naar een situatie waarin een businessmanager of een CEO een goed gewogen beslissing kan nemen, zonder dat hij wordt lastiggevallen met allerlei technische details.”

Terugsturen Rijsenbrij vertelt over een gesprek dat hij had met een manager van een grote overheidsorganisatie. Zij vroeg hem om een architectuurplaat aan haar uit te leggen. “Ik vertelde haar dat ik begreep wat er stond, maar dat ik niet de aangewezen persoon was om dit uit te leggen. Wat ik niet begrijp, zei ik haar, is dat jij een architect deze plaat bij jou laat neerleggen, waarvan je uit je ooghoeken al ziet dat je het niet begrijpt, en dat je die architect vervolgens weer de deur uit laat lopen. Je had tegen die architect moeten zeggen: ‘Neem dit maar weer mee en kom na het weekend terug met een plaat die ik wel begrijp.’ Veel architecten in de digitale wereld kunnen veel beter presteren, maar ze worden zelden op hun vingers getikt als ze onbegrijpelijke architectuurschetsen neerleggen. Het zou een zegen zijn voor de digitale architectuur als opdrachtgevers en businessmanagers meer gaan eisen.”

Scheiding Ook pleit Rijsenbrij voor een gestroomlijnde, naadloos samenwerkende architectenpopulatie. Zie het kader ‘Het proﬁel van een architect’. Daarmee bedoelt de expert dat er architecten zijn die ook echt praten met en serieus worden genomen door de business. “Iemand die innovatief bezig is, want architectuur is een creatief vak. Dus niet iemand die plichtmatig het lijstje van TOGAF (The Open Group Architecture Framework, red.) aﬂoopt. Nee, een echte architect helpt zijn businessman om

diens ideeën helder te krijgen. Hij is de regisseur van dit beeldvormingsproces. Tegelijkertijd weet hij of het wensenplaatje bouwbaar is, omdat zijn engineer hem souﬄeert. De engineer waarschuwt hem wanneer hij iets belooft dat niet haalbaar is.” Rijsenbrij wil een duidelijke scheiding zien tussen de architect en de engineer. “Dat houdt in dat alleen de architect met de business praat. Uiteraard hebben de architect en de engineer onderling veel contact. De cartoon toont een duidelijke scheiding tussen de opdrachtgever/klant, de architect, de engineer en de bouwer. Er zijn dus in feite drie soorten overleggen: 1) tussen de architect en de klant, 2) tussen de architecten onderling en met de engineers en 3) tussen de engineer en de bouwer. Dat impliceert tevens dat er drie soorten beschrijvingen/visualisaties horen te zijn, elk met een eigen doel en een eigen notatiewijze. Een raamwerk als TOGAF of de NORA is slechts bestemd als checklist voor architecten onderling en met hun engineers, beslist niet voor de communicatie met de klant.”

Concepten en bouwblokken Naast de intermenselijke oplossingsrichtingen, kun je ook aan de technische kant iets doen om de digitale architectuur het zo broodnodige duwtje in de rug te geven. Rijsenbrij: “Je kunt gaan werken met concepten, die je verzamelt in je referentiearchitectuur. Concepten als sjablonen over hoe een user interface eruitziet, hoe een navigatiepad eruitziet of de generieke structuur van een transactieverwerkende applicatie. Dankzij deze concepten kun je eﬃciënter uniforme doelarchitecturen formuleren. Een andere oplossing is standaard bouwblokken. Er zijn tegenwoordig heel veel standaardbouwblokken, die steeds meer vanuit public clouds leverbaar zijn.

MET ONZE HULP KUN JIJ DE HELD UITHANGEN Ons team van specialisten staat 24/7 voor jou klaar. Met 1.100+ klanten in de Benelux heeft LogicNow alle kennis en support in huis om jouw business te laten groeien.

Kijk voor gratis trainingen en productinformatie op nl.maxfocus.com/gratistraining Of neem contact op via +31 88 5222 285 of BeneluxSales@maxfocus.com

EXPERTISE

20 november 2015

Marco Gianotten

Proﬁel van de architect

Column

Rijsenbrij constateert dat er onvoldoende volwassen digitale architecten zijn, wat in feite ook geldt voor bekwame engineers. “Een echte architect heeft een zakelijk gevoel voor businessbehoeften, een nuchtere visie op technologie (tegenwicht tegen de waan van de dag), een hoog abstractievermogen (in- en uitzoomen, zonder de stakeholders te vervelen met abstracties), is creatief (in oplossingen, in alternatieven en in de ‘beeldvorming’), heeft een subtiel gevoel voor organisatiecultuur, kan luisteren en presenteren en houdt de menselijke maat in het vizier. Daarnaast moet hij ruggengraat hebben, wat niet hetzelfde is als doordrammen. Een andere formulering voor ruggengraat hebben is dat je apolitiek moet zijn en niet met alle winden meewaait om aardig te worden gevonden door de stakeholders. Het politieke spel is een belangrijke reden waarom men binnen de overheid zo slecht grip krijgt op de it-projecten.”

De meest basale vorm van architectuur – wat eigenlijk nauwelijks architectuur mag heten – is een verzameling van dergelijke bouwblokken aan elkaar geplakt met een slim integratiemiddel. Waak wel over de semantische samenhang. We hebben een periode gehad wat ik, een beetje badinerend, ‘knippen en plakken met Microsoft’ noem. Software werd niet meer onder een architectuur of onder een structuur, in elkaar gezet. Tegenwoordig hebben we andere trucs om snel wat in elkaar te zetten, zoals scrum en

ingrijpend renoveert. Alle belangrijke partijen worden daar expliciet genoemd: opdrachtgever, architect, (onder)aannemers en tijdvak waarin de renovatie geschiedt. Dat zou ik van elk it-project van de overheid willen weten . Volledige transparantie over alle betrokkenen en wellicht ook de namen van de auditors. Wat is er op tegen om op een website deze en mogelijk dashboardachtige informatie vrij te geven over een overheidsproject? Als belastingbetalers hebben wij toch het recht om

“Op het pad naar een volwassen architectuur is een onafhankelijke architectuuraudit noodzakelijk” agile. Dat werkt uitstekend, zolang je het onder architectuur blijft doen. Datzelfde geldt voor bouwblokken. Als je echter snel uit de losse pols wilt scoren, loop je grote kans op problemen bij een ingrijpende verandering.” Rijsenbrij haalt een groot overheidsproject aan waar de stekker werd uitgetrokken en waardoor volgens een externe accountant ruim 86 miljoen euro werd afgeschreven. Hij was hogelijk verbaasd en als belastingbetaler geërgerd dat daarvan nauwelijks iets kon worden hergebruikt. “Uit zoiets groots komen diverse concepten en bouwblokken voort. Je maakt mij niet wijs dat het allemaal fout was, tenzij het allemaal uit de losse pols is ontworpen. Diepe schande voor de softwareontwikkelaar die daarvoor verantwoordelijk was. Wat het nog erger maakt, is dat zo’n ontwikkelaar ook nog een compenserende nieuwe opdracht kreeg. Zij zouden geen schuld hebben? Ha! Met mijn handen in mijn zakken en mijn ogen dicht, nagel ik ze tegen de muur bij de rechtbank.”

Chanteren Als cruciaal middel om grip te krijgen op itprojecten bij de overheid, noemt Rijsenbrij transparantie. “Langs de weg zie ik weleens borden waarop staat vermeld dat Rijkswaterstaat een weg

te zien hoe er met publiek geld wordt omgesprongen? Ik denk dat de rol van architect door een dergelijke transparantie minder vrijblijvend zal worden, en geen enkele leverancier is erop uit zijn imago te laten beschadigen. Als je weet dat iedereen kan meekijken met wat je doet, zorg je er wel voor dat je realistisch te werk gaat. Bovendien zullen leveranciers dan vriendelijk bedanken voor de klussen waarvan ze weten dat zij ze eigenlijk niet kunnen realiseren. Je zou dit chantage door transparantie kunnen noemen.”

Droom In een kanttekening op zijn inaugurele rede aan de Radboud Universiteit in oktober 2004, poneert Rijsenbrij vijf architectuurdromen, waarvan een over de overheid. “‘Ik droom van een slanke, burgervriendelijke overheid waarbij ik als burger maximaal wordt gefaciliteerd om mijn administratieve en ﬁnanciële verplichtingen te vervullen, voor mijn kleinkinderen.’ Die laatste toevoeging maak ik omdat er behalve een volwassen architectuur nogal wat moet gebeuren om dat ideaal te bereiken. Het probleem is hier het transformatietraject, met name de forse hoeveelheid dossiers, oude procedures en vastgeroeste gedragspatronen die moeten worden opgeruimd. De overheid staat een gigantische omwenteling te wachten.”

Kan de it-organisatie nog wel mee? Hoeveel CEO’s hebben er echt vertrouwen in dat hun eigen it-organisatie een leidende rol gaat vervullen in de transformatie van hun onderneming naar een digital company? Volgens de ‘2015 Global CEO Outlook’ van KPMG staat bovenaan het lijstje ‘wat je ‘s nachts wakker houdt’: disruptie van het eigen businessmodel door nieuwe toetreders, gevolgd door het niet kunnen bijhouden van nieuwe technologie. De mening van ruim 1200 ondervraagde CEO’s geeft aan hoezeer IT van bijzaak hoofdzaak wordt. Tuurlijk, er wordt door it’ers hard gewerkt om de business in de lucht te houden, te verbeteren en te vernieuwen. Maar wie binnen it-afdelingen van grote bedrijven werkt, hoort vaak gemopper van collega’s dat ze niet het respect, aanzien en vertrouwen krijgen dat ze verdienen. Het lage aanzien dat IT geniet, staat in schril contrast met de toenemende relevantie van nieuwe informatietechnologie voor het bestaansrecht van ondernemingen. Wat is er aan de hand? Hebben we als it’ers het de business te moeilijk gemaakt om zaken met ons te doen? Ja, IT praat vaak een taal die de rest van de organisatie niet begrijpt. Lange tijd kwamen ‘we’ daarmee weg: IT had immers decennialang het interne monopolie op het leveren van automatisering aan de business. Niemand kon om ons heen. Maar het is gedaan met dat monopolie. Goedschiks of kwaadschiks: de business gaat tegenwoordig z’n eigen weg. Cloud computing en mobiele apps zijn een grote aanjager van schaduw-it: systemen en oplossingen die buiten het gezichtsveld van de it-organisatie worden aangeschaft en toegepast. Er kleven allerlei risico’s aan deze onder-de-radar-acties, en rücksichtslos verbieden klinkt daarom logisch. Dat gaat echter niet werken, want de druk en de wens om zelf digitaal te denken en te doen wordt alleen maar sterker. Er zit een diepere reden achter de opkomst van schaduw-it: gebrek aan vertrouwen in de it-organisatie. Vraag managers wat zij van de it-organisatie vinden en er vallen woorden als ‘afstandelijk’, ‘langzaam’, ‘koppig’, ‘onbegrijpelijk’ en ‘bureaucratisch’. Terugkerende ervaringen met falende it-projecten en verstoringen zijn bepalend voor het beeld dat managers hebben van IT als tegenspeler. Ook andersom heeft het vertrouwen een flinke deuk opgelopen. Vraag it’ers wat ze vinden van de business en ook zij hebben hun negatieve associaties: ‘onrealistisch’, ‘doordrammers’, ‘onwetend’, ‘naïef ’ en ‘neerbuigend’. Als er in de business iets fout gaat, krijgt IT meestal de schuld. De vooroordelen over en weer geven aan dat er een kloof bestaat die een flinke belemmering vormt voor digitale transformatie, waarbij business en IT niet zonder elkaar kunnen. Een succesfactor voor digitale transformatie is niet alleen dat business en IT dezelfde taal spreken en dezelfde doelen voor ogen hebben, maar ook nieuwe co-competenties aanleren: begrip van technologie, ondernemerschap en risicomanagement, vertrouwen en durf – om het oude los te laten en nieuwe dingen te proberen. ‘Iedereen wil de wereld veranderen maar niemand zichzelf’ stelde filosoof en denker Leo Tolstoj. Het belangrijkste ingrediënt voor transformatie van it-organisaties is het stimuleren van empathisch vermogen: leer de business en gebruikers kennen. Kijk door hun ogen en besef dat waaróm belangrijker is dan hóe.

Q Marco Gianotten is Managing Director en oprichter van Giarte.

www.ictmagazine.nl

ICT-BREED

20 november 2015

Dell koopt EMC voor b2b-bereik én VMware door: Jasper Bakker Ofﬁcieel dient Dells overname van EMC voor een breder enterprisebereik. Marktvorsers zien echter ook een grote rol weggelegd voor EMC’s zelfstandige dochter VMware. Virtualisatiesoftware als sleutel voor de it-markt. VMware zou meer waard zijn dan moederbedrijf EMC zelf. Sterker nog: er waren eerder al berichten dat de dochter zich wilde losmaken van de storageleverancier of zelfs de rollen wilde omdraaien door de moeder over te nemen. Dit zou gebeuren via een complexe aandelendeal, een zogeheten downstream merger. Dat is er niet van gekomen en Dell is nu de koper van heel EMC, inclusief diens meerderheidsbelang in de virtualisatieleverancier.

beperkingen leggen op VMware’s vermogen om samen te werken met welk ander bedrijf dan ook.”

Virtualisatiesoftware als sleutel voor de it-markt

Oprichter en CEO Michael Dell

Belofte: onafhankelijkheid Dells inlijving van EMC plus VMware gebeurt ook met complexe belangencombinaties. Daardoor krijgt Dell een ﬂinke vinger in de pap bij het belangrijke VMware. Oprichter en CEO Michael Dell belooft de onafhankelijkheid van VMware te bewaren en te bewaken. Het virtualisatiebedrijf gedijt volgens hem juist op een levendig ecosysteem, met diverse OEM-partners, system integrators, oplossingenleveranciers, resellers en vele klanten. “Wij geloven dat het erg belangrijk is om VMware’s succesvolle businessmodel te behouden om een open en onafhankelijk ecosysteem te ondersteunen”, schrijft de hoogste baas in een open verklaring. Hij verzekert dat er geen plannen zijn om iets te doen aan VMware als bedrijf, technologie en software met betrekking tot Dell of EMC. “We zullen ook geen

Versus Hyper-V, Xen

1 + 1 = 3?

CEO VMware Pat Gelsinger heeft tegenover analisten al verklaard dat Michael Dell zijn belang in VMware in de toekomst waarschijnlijk zal uitbreiden. Ondertussen verzekert de nieuwe eigenaar dat hij VMware net zo zal laten opereren als EMC dat voorheen deed: “Door VMware onafhankelijk te houden”. Analisten menen dat Dell hierin eigenlijk geen keuze heeft, omdat anders op de langere termijn erosie voor de positie van VMware’s technologie dreigt. Hardwarepartners van VMware, zoals IBM, Lenovo, Cisco en HP, kunnen dan uitwijken naar concurrerende virtualisatiesoftware, zoals Hyper-V van Microsoft en het open source Xen, met Citrix als grote leverancier.

Volgens Dell geeft de overname van EMC het gecombineerde bedrijf de schaalgrootte om te overleven op de it-markt. Michael Dell stelt dat het om een zeer complementaire combinatie gaat, die marktleiders in servers, storage, virtualisatie en pc’s samenbrengt. Daarmee beweert Dell de technologie van de toekomst te bieden: voor digitale transformatie, software-deﬁned datacenters, converged infrastructures, hybrid clouds, mobile computing en security. Dell heeft de afgelopen jaren diverse strategische overnames gedaan, onder meer voor security (SecureWorks) en voor opslag (EqualLogic). Virtualisatie zat nog niet in het portfolio. Michael Dell

prijst nu de kracht van EMC op de enterprisemarkt plus de sterke posities van Dell op de markten voor middelgrote en kleinere ondernemingen.

Upselling “Samen kunnen we innovatie aandrijven over ons gecombineerde portfolio en over klantensegmenten heen.” De CEO noemt VMware daarbij letterlijk als kroonjuweel van de federatie van EMC’s zes bedrijfsonderdelen: EMC zelf, VMware, Pivotal, RSA Security, VCE en het recent overgenomen Virtustream. Klanten van Dell, EMC en VMware kunnen in de toekomst ongetwijfeld meer gecombineerde aanbiedingen verwachten.

HP en Dell varen tegengestelde koers Terwijl HP zichzelf in tweeën deelt, breidt concurrent Dell juist uit met de overname van EMC. Beide leveranciers smalen over de koers van de ander.

De lang in voorbereiding zijnde splitsing van HP is per 1 november dit jaar een feit. Het ict-concern deelt zichzelf op in een computer- en printerleverancier gericht op consumenten - HP Inc.- en een (groot) zakelijke leverancier van servers, storage en services - HP Enterprise. Huidig CEO Meg Whitman lijkt daarmee deels de strategie uit te voeren van haar voorganger, de weggestuurde ex-SAP-topman Leo Apotheker. Apotheker wilde de pc-activiteiten afstoten, wat destijds op de valreep is voorkomen en wat er nu alsnog van komt.

Verdere afslanking

Ondertussen kiest concurrent Dell er juist voor om groter te worden door zijn ict-bereik fors uit te breiden. Het bedrijf onder leiding van oprichter Michael Dell is twee jaar terug bewust van de beurs gegaan, met miljardensteun van investeringsmaatschappijen en van Microsoft. Nu - opnieuw met miljardensteun van investeringspartners - lijft het EMC in en ontkent het de notie dat zijn pc-activiteiten wellicht de deur uit moeten. “Wij houden van de pc-business”, aldus topman Jeﬀ Clarke in een interne mail die is uitgelekt.

HP en Trend Micro hebben sinds eind 2014 al een strategische OEM-samenwerking, juist voor de security-appliances van TippingPoint. De verkoop van dit bedrijfsonderdeel aan securitybedrijf Trend Micro volgt krap vijf jaar na HP’s inlijving van netwerkleverancier 3Com die tien jaar terug het destijds nog zelfstandige TippingPoint heeft gekocht. De verkoop nu aan Trend Micro omvat ook het beruchte premieprogramma ZDI (Zero Day Initiative) waarbij netjes gemelde beveiligingsgaten worden beloond met premies.

www.ictmagazine.nl

HP heeft ongetwijfeld ook liefde voor de pc-business, maar dan wel in een afgesplitste entiteit. Tussendoor doet de ﬁrma ook zijn securitydivisie TippingPoint van de hand aan Trend Micro. De verkoopsom van 300 miljoen dollar is een relatief bescheiden bedrag vergeleken met het miljardengeweld van Dell/EMC. Toch is ook dit een veelbetekenende stap in de nieuwe strategie van HP. Het bedrijf verklaart dat het niet langer eigen netwerksecurity zal bieden, maar in plaats daarvan samenwerkt met derde partijen.

HP en Dell smalen over de koers van de ander

CEO HP Meg Whitman

Exit publieke cloud HP laat niet alleen de eigen oplossingen voor netwerksecurity varen, maar geeft ook zijn publieke cloud op. Het bedrijf schrapt zijn ambitie om het met een eigen publieke cloud op te nemen tegen cloudgigant Amazon. Met ingang van januari komend jaar schrapt HP zijn Helion Public Cloud. Afgelopen lente heeft het bedrijf al aangegeven dat het voor HP niet zo zinnig is om direct te concurreren met enkele van zijn grootste klanten: de cloudleveranciers zelf.

HP houdt het nu bij het helpen van zijn klanten om hun cloudomgevingen te ontwerpen en te maken. Dat gebeurt op maat, zoals op basis van workloads en business- en industrievereisten van de klanten, benadrukt cloud-topman Bill Hilf in een blogpost van eind oktober. De computerleverancier verlaat dus niet de cloudmarkt, maar beperkt zich tot private clouds en managed cloudomgevingen. Daarvoor zet het groot in op het open source cloudplatform OpenStack.

VISIE

20 november 2015

Kunstmatige intelligentie is uit het lab (deel 4)

De gevaren van AI door: Fred Teunissen

“Robots zullen ons in no time te slim af worden”

Het ene na het andere boegbeeld van technologie en innovatie slaat de laatste tijd alarm, uit vrees voor onethische toepassingen van kunstmatige intelligentie, alias Artiﬁcial Intelligence. Wat heeft deze prominenten, die zelf aan de wieg stonden van de ontwikkelingen waarvoor ze nu zo indringend waarschuwen, nerveus gemaakt? Waar komt hun bezorgdheid vandaan?

Eind juli 2015 werd in Buenos Aires tijdens de internationale IJCAI-conferentie over kunstmatige intelligentie een open brief gepubliceerd, die was ondertekend door honderden prominenten uit de wereld van wetenschap en technologie, waaronder Steve Wozniak, mede-oprichter van Apple, Elon Musk, CEO van Tesla Cars, en theoretisch natuurkundige Stephen Hawking(1). De opstellers van de brief signaleren dat de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie zo ver is gevorderd, dat de inzet van volledig autonome systemen - dat wil zeggen systemen die zelﬂerend en zelfsturend zijn – binnen handbereik ligt. Ze zijn vooral bezorgd over de militaire toepassingen van deze nieuwe technologie. Daarbij gaat het om wapensystemen, die zonder menselijke tussenkomst op het slagveld kunnen opereren, ook wel ‘killer robots’ genoemd. Deze brengen een revolutie teweeg in het militaire bedrijf. Positief aan deze ontwikkeling, nog steeds volgens de opstellers van de brief, is dat door de inzet van zulke wapensystemen het aantal slachtoﬀers aan de eigen zijde kan worden beperkt. Groot nadeel ervan is echter dat de drempel om militaire actie te ondernemen er drastisch door wordt verlaagd. En een nog veel groter nadeel is dat AI-technologie geen hoge investeringen vereist, zoals met kernwapens het geval is. Autonome wapensystemen zouden zich dan ook razendsnel over de planeet kunnen verspreiden.

Legers van robots Een beetje merkwaardig aan de brief is dat de

(1)

http://futureoﬂife.org/ai-open-letter/

(2)

www.rt.com/news/319229-russia-armata-tanks-robots/

gevaren in de toekomst worden geprojecteerd, terwijl autonome wapensystemen volop in ontwikkeling zijn en in sommige gevallen zelfs al operationeel zijn. Denk aan de drones die de VS inzetten en aan de ontwikkeling van militaire robots bij het onlangs door Google overgenomen Boston Dynamics. Naar het masterplan achter deze research moeten we gissen, want deze plannen zijn militair geheim in de VS. In Rusland doen ze daar een stuk minder besmuikt over. Zo maakte Uralvagonzavod, het bedrijf dat de Russische Armata T-14 tank produceert, in oktober 2015 bekend dat het werkt aan ‘een leger van AI-robots’(2). Denk maar niet dat de VS en China dit dan niet doen. De wapenwedloop, die door de prominenten zo gevreesd wordt, is dan ook allang gaande.

De goede vragen Naast angst voor de opkomst van killer robots is er angst voor verlies van controle over AI. Het is vooral theoretisch natuurkundige Stephen Hawking die hieraan uitdrukking geeft. Volgens hem zullen autonome systemen dusdanig slim worden, dat ze zichzelf gaan herontwerpen en optimaliseren. Daardoor zullen ze ons in no time te slim af worden en ons vervolgens onderwerpen. Steve Wozniak onderschrijft deze analyse en ziet een toekomst voor zich waarin AI-systemen ons als hun huisdieren houden. Hawkings kernargument is dat de humane biologische evolutiewijze de exponentiële technologische groei van de kunstmatige intelligentie niet kan bijbenen.

http://www.stopkillerrobots.org/2015/07/aicall/

www.rt.com/news/319082-russia-military-artiﬁcial-intelligence/ https://www.rt.com/news/265837-russia-military-equipment-development/ (3)

http://singularityhub.com/2015/10/12/ray-kurzweils-wildest-prediction-nanobots-will-plug-our-brains-into-the-web-bythe-2030s/

(4)

‘Dangerous Imagination, Silent Assimilation’, Cara St. Louis en Harald Kautz-Vella, Berlijn 2014.

Het zijn inderdaad twee radicaal andere ontwikkelingspaden. Dus Hawking heeft hier beslist een punt. Je kunt je vervolgens afvragen of het wel zo erg is dat AI-systemen slimmer worden dan wij. Deze vraag zal ons nog jaren bezighouden. Een goede vervolgvraag is: stel dat AI-systemen slimmer en ‘machtiger’ zijn dan wij, zullen zij ons daarmee dan gaan domineren? Of zullen zij dat juist niet doen omdát zij zoveel slimmer en machtiger zijn dan wij? Met andere woorden: misschien projecteren wij onze eigen dirty mind wel op die arme intelligente en dienende robots. Geen haar op hun hoofd die erover denkt ons te krenken en te doen wat wij mensen elkaar onderling aandoen... Is mogelijk toch?

Een transhumane uitweg Ray Kurzweil - of liever: het Fenomeen Kurzweil, die immers al zo ongekend vaak voorspellingen over technologie deed die nog uitkwamen ook, en dat is werkelijk zonder precedent – sluit aan bij Hawking, maar geeft er vervolgens een laconieke draai aan. We moeten gewoon zorgen dat we een goede, biologische (!) interface hebben met die slimme AI, vindt hij, en dan hebben we een geüpgraded mensenras. Humans powered by AI. Transhumanisme wordt deze denkrichting ook wel genoemd. Volgens Kurzweil is zo’n biologische interface mogelijk als we nanobots in onze hersenen aanbrengen. Daardoor wordt ons brein een soort wiﬁ-antenne, een modem dat draadloos in contact staat met ‘het web’, dan wel het Grote Brein, dan wel een serie Grote Breinen(3). Technisch is dit inbrengen van nanobots vandaag de dag al mogelijk. Er zijn zelfs onderzoekers die beweren dat hiermee al druk geëxperimenteerd wordt(4). Hier is overigens weer dezelfde vraag van toepassing: is het eigenlijk wel zo erg, zo’n samenvloeiing van mens en AI-machine? Zo op het eerste gezicht kunnen we daarmee toch alleen maar ons voordeel doen? We worden immers even slim als die supercomputers. Stel je eens voor wat er dan allemaal mogelijk wordt!

Maar er is ook een groot risico. Stel dat IETS dat nog weer veel slimmer is dan al onze Aardse Grote Breinen dit transhumane systeem hackt... Dan kan heel dat planetaire bio-technologische AI-netwerk, dat Kurzweil voor ogen heeft, een interface zijn om ons ‘van buitenaf’ te domineren. Zou kunnen toch? Of is deze angst ook weer uitdrukking van onze eigen dirty mind? De kern van alle angst rondom AI is onze angst om de controle te verliezen. Dat is niet de schuld van de technologie. AI is in zichzelf neutraal. Ongevaarlijk. De toepassing is dat niet. Die is niet neutraal. Die dient de mensheid of zij dient haar niet. Dat de eerste grootschalige toepassingen van AI in het militaire domein plaatsvinden, geeft dan ook te denken. Wij projecteren onze eigen schaduw op de technologie. Daaruit blijkt de actuele staat van onze psyche en moraal. AI staat klaar om te dienen, maar wij zijn het gevaar. Wij hebben de komende jaren tot de tanden bewapende legers van psychologen nodig om alle AI naar veilig vaarwater te loodsen.

Vier wake-up calls • Stephen Hawking: “Autonome technologie kan zichzelf steeds sneller herontwerpen en zal ons het nakijken geven.” • Elon Musk: “Binnen vijf tot maximaal tien jaar zou er al iets zeer gevaarlijks kunnen gebeuren.” • Steve Wozniak: “Robots zullen de wereld veroveren en ons als huisdieren gaan houden.” • Ray Kurzweil: “In 2030 zal ons brein via nanobots verbonden zijn met het web.”

www.ictmagazine.nl

PRAKTIJK

20 november 2015

VBMS gebruikt ERP om datavoorziening te integreren

“We kunnen niet meer zonder geïntegreerde en up-to-date data” door: Mirjam Hulsebos De schepen van VBMS hebben al jarenlang ict-voorzieningen aan boord om de robots aan te sturen die de kabels ingraven in de zeebodem. En ze hebben een satellietverbinding om te bellen. Sinds kort wordt die ook gebruikt om via mobiele devices contact te zoeken met het ERP-systeem in de private cloud. Iedereen op een schip kan nu zijn of haar eigen projectadministratie voeren, wat veel tijd bespaart en de foutkans verlaagt. “Een geïntegreerde datavoorziening wordt steeds belangrijker. We moeten de hele keten kunnen overzien.” De geschiedenis van VBMS gaat terug tot het begin van deze eeuw, toen Visser & Smit Hanab een business unit oprichtte die zich specialiseerde in het leggen van offshore bekabeling, bijvoorbeeld om de energie die door windmolenparken wordt gegenereerd, naar wal te krijgen. In 2007 werd deze business unit een zelfstandig bedrijf onder de vlag van VolkerWessels. Boskalis kocht in 2013 een aandeel van 50 procent in deze onderneming, die daarom in 2014 zijn nieuwe naam kreeg: VBMS. De organisatie werkte jarenlang met Metacom. Dit ERP-pakket werd voornamelijk gebruikt voor de financiële administratie, logistiek en projectcalculaties. Alle overige administratie – van inkoop tot projectadministratie – vond plaats in Excel en vele losse databases. Toen VBMS meedeed met steeds grotere tenders en deze ook won, ontstond de noodzaak om de hele interne supply chain te integreren. Manager Applications & ICT Jaco Putter vertelt: “We deden heel veel werk in Office. Onder meer onze gehele projectadministratie. Dat gaat niet meer als de projecten in omvang toenemen. Je hebt dan gewoon behoefte aan geïntegreerde processen en een goede, up-to-date informatievoorziening over het gehele proces. Dat was niet zo. Onze rapportages zagen er bijvoorbeeld elke keer weer anders uit, zeker op projectniveau. De forecasting was evenmin geïntegreerd. Iedere keer opnieuw moesten we weer complexe rekensommen maken, met alle kans op fouten van dien. Alle informatie was er wel, maar niet geïntegreerd waardoor we nauwelijks gericht konden sturen.”

Leren denken in processen Omdat Metacom niet kon voorzien in de wensen van VBMS, is een ERP-selectieproces gestart. De voornaamste eisen aan het nieuwe ERP-pakket waren een module voor projectmanagement en multi-currency-functionaliteit om eenvoudig ponden en euro’s met elkaar te verrekenen. De onderneming bestaat namelijk uit drie zelfstandig opererende bedrijven in de UK, Duitsland en Nederland. IFS kwam als beste uit de bus. De implementatie startte in 2011, en in april 2012 ging de organisatie live met een systeem dat lijkt op wat er nu staat, maar nog lang niet alle functionaliteit bood die er vandaag de dag is. “De technische implementatie was eigenlijk relatief eenvoudig”, zegt Putter. “Maar het integreren van al je processen betekent dat iedereen op een andere manier moet gaan werken. We verwachtten dat afdelingen die voorheen min of meer op eigen houtje opereerden, nu veel meer met elkaar gingen samenwerken. We moesten mensen leren denken in processen en ketens. Dat was een ﬁkse klus.” Een voorbeeld is inkoop. Voorheen had ieder project een uitgebreide projectstaf die ook de inkoop voor dat speciﬁeke project voor zijn rekening nam. Er was nauwelijks centrale inkoop. Nu is er juist een sterke centrale inkoopafdeling die raamcontracten sluit met de belangrijkste leveranciers. Projectinkopers moeten nu eerst kijken of er voor de producten die ze willen inkopen een raamcontract bestaat. Putter: “We behalen hierdoor forse kostenbesparingen en we hebben ook veel meer grip op de leverbetrouwbaarheid. Bovendien zijn we minder

Uw planning werkt in mijnrooster

www.mijnrooster.nl | 088 088 0288 www.ictmagazine.nl

tijd kwijt aan projectinkoop, omdat niet ieder contract opnieuw hoeft te worden uitonderhandeld.”

zonde als het aantal fouten toch weer zou stijgen omdat de data niet kloppen.”

Projectmanagement integreren

Upgrade

De aanleg voor de bekabeling van London Array, het grootste windmolenpark van het Verenigd Koninkrijk, was destijds het eerste project dat helemaal in IFS werd afgehandeld. De projectstaf was destijds nog op volle sterkte en merkte al direct dat ze aanzienlijk minder te doen hadden. Inmiddels is die staf met de helft teruggebracht. Putter geeft

Hoewel VBMS pas drie jaar werkt met het huidige systeem, krijgt het toch al een upgrade. ICT-specialist Daniël Berkhof is hiervoor vrijgemaakt. Hij vertelt: “We zijn door IFS benaderd of we willen fungeren als deelnemer aan het early adopter programma voor Applications 9, hun nieuwe suite. Dat kost natuurlijk veel tijd – meer dan een gewone implemen-

“ERP is de motor geweest achter grote procesverbeteringen” een voorbeeld. “Ieder schip heeft een eigen magazijn. Voorheen voerde de projectstaf aan wal het voorraadbeheer over dat magazijn. Als het team op zee een onderdeel nodig had dat niet in het magazijn aanwezig was, dan belden ze via een dure satellietverbinding naar kantoor. Daar noteerde iemand wat er precies ontbrak en bestelde dat. Dat kost natuurlijk tijd en je creëert een foutkans doordat er een overdrachtsmoment in zit. Nu hebben alle medewerkers aan boord mobiele toegang tot IFS en kunnen ze zelf, binnen de raamcontracten die er liggen, dat onderdeel bestellen. Ze zien ook zelf wanneer er een schip of helikopter komt om nieuwe onderdelen te leveren en kunnen dus bepalen of dat op tijd is of dat het project door het ontbrekende onderdeel zoveel vertraging oploopt dat er apart een helikopter moet vliegen. Die beslissingen worden nu genomen op de werkvloer, waar ze die inschatting ook het best kunnen maken.” Deze ketenintegratie betekent wel dat het datamanagement belangrijk wordt. Garbage in is immers garbage out. “Ja”, lacht Putters, “je krijgt het nu meteen op je brood als data verkeerd in het systeem worden ingevoerd. Omdat fouten in onze organisatie heel kostbaar kunnen zijn – neem die helikopter die vliegt maar het verkeerde onderdeel aan boord heeft – heeft het verlagen van de foutkans absolute prioriteit. Door onze geïntegreerde datavoorziening is die kans al fors gedaald, en dan is het natuurlijk

tatie – maar het voordeel is dat je kunt meedenken over verbeteringen. We zouden anders ook zijn overgegaan op de nieuwe versie, maar dan een jaar later. Dus we hebben besloten de energie er nu maar meteen in te steken.” VBMS heeft 117 wijzigingsverzoeken ingediend, waarvan er 44 direct zijn ingewilligd en een ﬂink aantal op de backlog is beland. Berkhof lacht: “Daardoor kunnen we nu volledig toe zonder maatwerk, wat we in de oude versie nog wel hadden. We verdienen daarmee ook de interne kosten terug die we maken door zo intensief mee te denken en te testen. Voor ons pakt het heel gunstig uit.” De nieuwe software heeft een aantal verbeteringen die voor VBMS veel meerwaarde brengen. De belangrijkste is wel een geïntegreerde Rentalmodule, die voorheen losstaand was. Putter: “Zo’n 70 tot 80 procent van de projectkosten bestaat uit huur van materieel. Zo huren we de schepen in bij onze moedermaatschappijen en ook alle specialistische apparatuur aan boord is gehuurd. Hoe beter je de huurtermijnen kunt plannen, hoe lager de kosten.” Integratie van deze module in de kernapplicatie betekent onder meer dat er een directe koppeling is naar de verbeterde module Budgetting & Forecasting. “We zien nu direct wat de impact is van een dag korter huren op het projectbudget. We kunnen daardoor veel betere forecasts maken. Vroeger deden we veel vaker schattingen, nu hebben

PRAKTIJK

20 november 2015

Brenno de Winter

Column

Kissebissen over focus Voor een duizelingwekkende 67 miljard dollar koopt Dell storage-, virtualisatie- en beveiligingsexpert EMC op. Precies in de maand dat HP toestemming krijgt om zichzelf juist op te splitsen en Dell gebrek aan focus verwijt. Maar wat is focus? we een nauwkeurig inzicht in de kosten die we gaan maken.” Een andere verbetering is multicompany project reporting. De drie zelfstandig opererende bedrijven waaruit VBMS bestaat, hebben ieder hun eigen proﬁt & loss. Ieder land heeft andere tarieven, andere HR weten regelgeving, et cetera. In de meeste projecten werken de drie bedrijven intensief samen. Waar daar vroeger veel intern verrekenwerk aan te pas kwam, wordt dat nu met een druk op de knop geregeld. “Voorheen duurde het drie weken voordat de maandrapportages klaar waren, nu nog maar een week”, zegt Berkhof. “We hebben nu ook geen projectadministrateurs meer nodig. Er is alleen nog een projectcontroller.”

Procesintegratie niet klaar De twee lachen als ze worden gevraagd wat er zou gebeuren als ERP nu uit de lucht zou gaan. “Dan beleven de uitzendbureaus heel drukke tijden”, denkt Berkhof. “Door alle verbeteringen in het proces zoals concerninkoop, multicompany project reporting, goede budgetting en forecasting hebben we nu nauwelijks nog administratieve krachten nodig. Alle processen en de onderliggende informatievoorziening zijn geïntegreerd. We zouden vandaag de dag absoluut niet meer kunnen werken zoals we drie jaar geleden deden.”

naar het payroll-systeem - hun bonus krijgen uitbetaald en HR op tijd een seintje krijgt dat er een jubileum aankomt. Dat is toch superleuk. Absoluut geen halszaak, maar het maakt het leven van HRmedewerkers gewoon wat makkelijker.” Als HR is geïntegreerd, gaan de beide heren aan de slag met IFS Lobby, waarmee de software helemaal op maat van de gebruiker kan worden gemaakt. Iedere functie krijgt een basisproﬁel dat gebruikers nog verder op hun eigen wens kunnen toesnijden. Berkhof: “Het gaat erom dat mensen alleen die dingen zien, die ze nodig hebben in hun werk, en niet worden lastiggevallen met andere informatie.” Dit geldt voor de schermen waarin medewerkers werken, maar ook voor de rapportages. Die zijn daarna aan de beurt. Er komen sexy dashboards die in één oogopslag de belangrijkste informatie laten zien, ook weer aangepast aan de functie. Een ander concreet plan is om de testen acceptatieomgeving over te brengen naar de Microsoft Azure cloud. “We willen ook overstappen op Oﬃce365 en Sharepoint in de cloud, dus dan is ERP uit de cloud een logische vervolgstap. We hebben nu nog een eigen datacenter, maar op termijn faseren we dat waarschijnlijk uit”, verklaart Putter.

Inhaalrace leidt tot voorsprong Ondanks alle verbeterslagen is het eind van procesintegratie nog lang niet bereikt. De organisatie is nog maar net live met Applications 9 en de heren zijn alweer druk met de integratie van HRM in ERP. Putter: “We hadden voorheen een separaat personeelsmanagementsysteem, maar dat is verouderd. Omdat IFS een belangrijk wijzigingsverzoek van ons heeft ingewilligd – om ook vierwekelijkse loonbetalingen mogelijk te maken, dat is namelijk gebruikelijk in de bouw – kunnen wij nu met het ERP-systeem uit de voeten.” Berkhof kan daaraan nog een leuk feitje toevoegen: “Alleen in Nederland wordt het 12,5-jarig dienstverband gevierd, in andere landen doen ze dat met 10 of 15 jaar. Deze functionaliteit heeft IFS speciaal voor ons toegevoegd, zodat medewerkers die 12,5 jaar in dienst zijn automatisch - door de interface

Hij is trots op waar de organisatie nu staat. “We komen uit een achterstandspositie, maar die hebben we nu echt wel ingehaald. ERP is voor ons de motor geweest achter grote procesverbeteringen. Waar we voorheen veel meer afdelingsgericht en ad hoc werkten, kijken we nu naar de horizontale processen. Die worden end-to-end ondersteund en zijn volledig gedigitaliseerd. Dat geeft ons slagkracht en ﬂexibiliteit. De manier waarop we zijn georganiseerd is nu geen beperkende factor meer in de omvang van de projecten die we aankunnen. We kunnen bij een groot project net zo kort op de bal spelen als bij een klein project. Onze concurrentiepositie is hierdoor verbeterd. En daar begon het natuurlijk allemaal om.”

Met de acquisitie slaat Dell een megaslag, want niet alleen is EMC meester in opslag, ook herbergt het de marktleider in virtualisatie VMWare en het beveiligingsbedrijf RSA Security. Terwijl Dell naar een completer aanbod gaat, maakt HP een diametraal andere beweging. Het bedrijf dat het toonbeeld was van groei door acquisitie besluit zichzelf op te splitsen in een PC- en printerbedrijf enerzijds en een leverancier van clouddiensten en services anderzijds. Zo kan het bedrijf zich beter concentreren. De focus staat centraal, is hun verhaal.

Misschien is er niet een enkele waarheid Dat de CEO van het inmiddels gesplitste HP het niet kon nalaten om concurrent Dell op de vingers te tikken qua gebrek aan focus, is vreemd. Want juist bij het kwakkelende HP zwalkt de strategie al geruime tijd. HP’s lijst van aankopen boven een miljard dollar is lang: EDS (13,9), Compaq (25), Autonomy (11), Palm (1,2), Verifone (1,18), Procter & Gamble IT (3), Mercury Interactive (4,5), Opsware (1,6), 3Com (2,7), Fortify Software (2,75), ArcSight (1,5) en Aruba Networks (2,7). Dat betekent niet dat Dell daarmee automatisch gelijk heeft, maar aanmatigend van HP is het wel als je eerst precies hetzelfde als Dell deed, en faalde. De gedachtegang van HP is opmerkelijk, omdat de omvang van een organisatie nauwelijks iets zegt over focus. Apple en Google zijn het levende bewijs dat je prima op meerdere paarden kunt wedden en toch succesvol kunt zijn. Het hangt er maar net vanaf hoe je je organisatie inricht om bij al die missies de juiste stappen te zetten. Eckart Wintzen geloofde juist in de focus door voor zijn BDO een celﬁlosoﬁe aan te hangen. Daarmee wilde hij de complexiteit van een te grote organisatie voorkomen. Begrijpelijk, want naarmate een bedrijf groeit, wordt het aanpassend vermogen steeds lastiger te organiseren. Onmogelijk is het echter niet. Maar misschien is er niet een enkele waarheid. Zowel Dell als HP kunnen zeer succesvol zijn als hun visie klopt en de strategie goed wordt geëxecuteerd. Dát bepaalt uiteindelijk succes of mislukking. Verandering van spijs doet leven, dus een verandering van focus kan ook een nieuwe dynamiek brengen of juist concurrenten inspireren. Het was HP zelf dat ooit in een garage van nog geen veertig vierkante meter begon met het bouwen van oscilloscopen. De verandering van focus naar computers was zo succesvol dat het bedrijf nu als de grondlegger van Sillicon Valley wordt gezien. Het succes kwam met hard werken aan innovatie en niet door te kissebissen over focus.

Q Brenno de Winter is onderzoeksjournalist met expertise in beveiliging en privacy.

@Brenno

www.ictmagazine.nl

MET ONZE HULP KUN JIJ DE HELD UITHANGEN Maak je als IT service provider onmisbaar door in plaats van losse producten complete oplossingen aan te bieden. Ons platform met ge茂ntegreerde remote management, back-up, e-mail security en servicedesk oplossingen zorgt er samen met jouw kracht voor dat jij de held uit kunt hangen. Wees eerlijk, hoe goed Batman ook is, zonder Robin gaat hij het niet redden. Daarom staat 贸贸k ons team van specialisten 24/7 voor jou klaar. Met 1.100+ klanten in de Benelux en 12.000+ wereldwijd heeft LogicNow alle kennis en support in huis om jouw business te laten groeien. Kijk op logicnow.com om meer te weten te komen over ons team en onze oplossingen.

Mr Monitor Mr Monitor bezit de unieke gave om je hele klantnetwerk compleet transparant en inzichtelijk te maken. Hij stroomlijnt je werkprocessen als geen ander.

Recovery Ranger Recovery Ranger heeft de capaciteit om alles te back-uppen. Wanneer dan ook, waar dan ook. Zelfs zonder online te zijn. Van deze hulp heeft niemand terug.

Backup & Disaster Recovery

Encryptio Encryptio beheerst mail als de beste. Welke infrastructuur je ook gebruikt. Hij beschermt je tegen virussen en hij geeft spam geen kans.

Service Surfer Service Surfer heeft de complete controle over je support omgeving en boost je productiviteit. Hij werkt zeer intu茂tief en past zich compleet aan aan iedere omgeving.

Kijk voor gratis trainingen en productinformatie op nl.maxfocus.com/gratistraining Of neem contact op via +31 88 5222 285 of BeneluxSales@maxfocus.com Keypoint Almere-Buiten, Straat van Florida 31, 1334 PA Almere-Buiten, Nederland

ICT-BREED

20 november 2015

De tragische schipbreuk van BlackBerry

door: Peter Olsthoorn In vrijwel alles was BlackBerry uniek. Vooral het gevolg van het bizarre duo leiders, Michael Lazaridis and Jim Balsillie. Hun ‘huwelijk’ baarde een fenomenaal bedrijf, maar stond ook borg voor een krankzinnige neergang.

‘Geen bereik - De waanzinnige opkomst en de spectaculaire val van BlackBerry’ vertelt het meeslepende verhaal van de journalisten Jacquie McNish en Sean Silcoﬀ over Research in Motion (RIM) – vanaf 2013 BlackBerry genoemd - als meest succesvol Canadees technologiebedrijf. De originele titel ‘Losing the Signal’ geeft nog beter weer wat er misging.

Killer iPhone Letterlijk ‘geen bereik’ kende het RIM e-mailnet in oktober 2011, een ongekende drie dagen lang. Balsillie zou juist een zaal telecomchefs toespreken en gesprekken met de belangrijkste klanten ingaan over de nieuwe BlackBerry Bold. Al die bazen, nog trouwe BlackBerry-gebruikers, konden juist toen niet bij hun mail en raakten nerveus. Daar zit je dan. In 2011 was de neergang al ingezet. In Europa ging het nog redelijk, maar de Verenigde Staten kozen al massaal voor de iPhone, na de legendarische introductie door Steve Jobs begin 2007. De komst van het toetsenbord op het scherm leidde tot ontreddering bij RIM. Die versnelde de ontwikkeling van een volgende telefoon, helaas een rampzalig apparaat. De verwijdering tussen de co-ceo’s kreeg een desastreuze invloed op het bedrijf: Lazaridis, de eeuwige magniﬁeke elektronicus, hield vast aan eigen hardware en besturing, maar Balsillie zette in op software en een dienst met WhatsApp als doelwit. Verlammend werkte die tweedracht, maar pas eind 2011 gaven de – te zwakke - commissarissen hen ontslag. Te laat.

Mondiale goudmijnen Ondertussen was de perfecte relatie met honderden mobiele aanbieders wereldwijd op het spel gezet. Jarenlang hadden ze in een win-winsituatie met RIM samen tientallen miljarden verdiend aan mobiele data. BlackBerry had immers de redding betekend toen de gsm-netwerken van de providers rond de eeuwwisseling volstrekt niet in staat bleken om databeloftes gestand te doen. Veel te traag, en hopeloze software, met keer op keer teleurgestelde klanten tot gevolg. BlackBerry weerstond wel de verleiding om het hele internet over de dunne lijntjes te willen pompen, en stelde email centraal. Het kunstje was geleerd met de moeizame opkomst van Ram Mobile Data. Een prachtig netwerk steunend op Mobitex-technologie van Erics-

son, maar worstelend met gebrek aan apparatuur en toepassingen. De verlossing kwam in 1995 van het Canadese bedrijfje, in 1984 door Lazaridis opgericht in Water-

overwinning van Balkenende en het CDA in 2004 mede toegeschreven aan de BlackBerry bezorgd door ‘evangelist’ Vincent Everts. Orders en geld klotsten in 2000-2010 tegen de

Oprah Winfrey verklaarde de BlackBerry tot haar favoriet, Obama deed dat nog in 2008 loo, Ontario. Technologisch fantastisch, maar commercieel onhandig. Tot hij in 1992 dankzij het Nederlandse Stork Balsillie ontmoette. Immers, Stork wees na een bedrijfsovername Balsillie de deur vanwege zijn harde, door collega’s gehate houding. Balsillie, van lage komaf, had Harvard gedaan en wilde graag met de grote jongens wedijveren. RIM bood hem die kans en Balsillie sloot mooie toesteldeals en wist Vodafone en 140 andere netwerken wereldwijd zo’n 10 dollar per maand te laten betalen voor elke aangesloten klant op het datanetwerk van RIM.

Oprah, Barack en Jan Peter Dit alles gebeurde op basis van de superieure technologie van Lazaridis, wiens bureau altijd bezaaid lag met onderdelen van concurrerende apparaten die hij uit elkaar schroefde. Zoals de eerste iPhone, die tot zijn ontsteltenis een heel iOS bevatte. Vijftien jaar eerder had hij de Newton van Apple ontleed, om te ontdekken hoe slecht het ding juist was en dus te verslaan. En hoe hij de marktleider, Palm, kon verslaan door voor het eerst de ‘pda’ in netwerken te koppelen. En functionaliteit te strippen om verbindingen optimaal te benutten. RIM had een groeiend leger van slimme technische mensen ter beschikking, die bijvoorbeeld de perfecte toetsenbordjes voor de duimen ontwierpen. Daar kwam het noodzakelijke geluk en goedkope marketing bij. Je kon geen Kamerdebat of belangrijke vergadering in de wereld zien zonder mailende beroemdheden. Zo verklaarde Oprah Winfrey de BlackBerry tot haar favoriet, deed Obama dat nog in 2008, en hier in Nederland werd de verkiezings-

plinten in Ontario. Maar plots noodzakelijke uitbesteding van productie en verlies van controle brachten de eerste tegenslagen.

Baas in een depressie De volkomen onverwachte patentclaim vanaf 2000 van NTP, een uitvinder van de mobiele e-mail die commercieel bakzeil haalde, leek een nekslag. RIM wimpelde de claim hooghartig af, maar de rechter wees hem toe en RIM dreigde het Amerikaanse netwerk te moeten sluiten. Het technische zelfvertrouwen van BlackBerry werd dusdanig geraakt dat ‘uitvinder’ Lazaridis van slag raakte en Balsillie letterlijk in een depressie belandde en zich wekenlang afsloot. Tot een bekende mentale coach hem erbovenop hielp. RIM’s kansen keerden en het wist in 2006 met NTP te schikken voor 600 miljoen dollar. De ceo’s voelden zich vervolgens zwaar op de proef gesteld door de veroordeling vanwege het antedateren van opties. Dat mocht wel, maar het verzwijgen was fout. Het was eigenlijk tijd om te gaan, maar ze wilden terugvechten. Immers, ondertussen ging het technologisch bergafwaarts door de dreigende komst van 3G internet. Hierdoor dreigde het kunstje van RIM met BlackBerry - data door een dun pijpje - overbodig te worden. RIM zag geen andere weg dan het bouwen van smartphones met behoud van de eigen besturing, maar twijfelde over van alles, van toetsenbordjes tot browserkeuze en uiteraard over apps en een appstore. Logisch dat de nieuwste BlackBerry’s ook onder meer camera’s kregen, maar daarmee waren de

cio’s van de Fortune 500 allerminst blij. Dan maar liever de iPhone. En zo gleed BlackBerry langzaam maar zeker richting ravijn. “Strategische verwarring”, bekende Balsillie al in 2009 voor studenten. Maar aandeelhouders bleven nog jaren vrolijk. Immers, de cijfers boden (te lang?) troost. Met bijna een verdubbeling van de omzet dat jaar tot 11 miljard dollar, en doorgroeiend, tot de top van 19 miljard in 2011. De zakelijke markt kalfde af, maar goedkope datacommunicatie trok onverwacht consumenten in vooral Azië en Zuid-Amerika. En bij onze kinderen. BlackBerry was in Nederland in 2011 nog marktleider in de groep 16-20 jarigen vanwege het ‘pingen’, de voorloper van Whatsapp. ‘Geen bereik’ is meer dan lezenswaardig met een aaneenschakeling van avonturen, die na dagenlang interviewen van het ceo-duo werden vastgelegd. Recensenten van zakenkranten klaagden over veel technische details. Voor lezers met interesse in de wisselwerking tussen zaken, technologie en vooral de menselijke ups and downs is juist dit de attractie.

Lessen van BlackBerry • Gezamenlijk instinct durven volgen met nieuwe technologie is een mooi sociaal principe. • Enthousiasme, gedrevenheid, humor en tegenspraak van je personeel vormen de beste barometer voor de gang van zaken in je bedrijf. • Maak een tijdige keuze of je uniek bent in hardware of software en schik je naar de groten in de markt voor besturingssystemen. • Synergie van een dubbele bedrijfsleiding, met een balans tussen een meer technische en meer commerciële chef, kan voortreffelijk uitpakken. • Maar vervang tijdig de oprichters van het bedrijf of regel verzet (kritische commissarissen!) en rebellie, want hun passie houdt nuchtere strategische vernieuwing vaak tegen. • Wees paranoïde waar het gaat om mogelijke bedreigingen van je uitstekende marktpositie en technologie.

www.ictmagazine.nl

KORT

20 november 2015

Wereldprimeur: zelfrijdend busje Ede en Wageningen krijgen met zogeheten WEpods een ware wereldprimeur. De zelfrijdende busjes gaan tussen station Ede-Wageningen en de campus van de Wageningen Universiteit op de openbare weg rijden. Tot nu toe waren zelfrijdende voertuigen uitsluitend op proeftrajecten en aparte rijbanen te vinden. Initiatiefnemer is een samenwerkingsverband van de provincie Gelderland, de gemeenten Ede en Wageningen en de Wageningen University & Research centre (WUR). De testfase duurt nog tot mei 2016. Daarna worden tot en met juli 2016 mensen vervoerd. Studenten en anderen kunnen via een app gratis een ritje met de WEpod bestellen.

Zelfrijdende bezorgrobot op de stoep

Niet zomaar snuffelen Formatteren niet genoeg

Als het aan de Britse startup Starship ligt, bezorgen zelfrijdende robots binnenkort boodschappen thuis. Binnen een half uur, zo belooft het bedrijf van medeoprichters van Skype Ahti Heinla en Janus Friis. Bezorgkosten? Minder dan 1 Britse pond (1,40 euro). De eerste prototypen worden volgens de Britse krant The Telegraph al getest. De robot rijdt over de stoep met een snelheid van rond de zes kilometer per uur. De techniek erachter is ongeveer hetzelfde als die van een zelfrijdende auto: een combinatie van camera’s, gps, gyroscopen en vooraf geïnstalleerde kaartgegevens. Als er iets misgaat, kan de operator altijd nog ingrijpen. Elke bezorgrobot kan zo’n negen kilogram aan, twee boodschappentassen vol.

Een officier van justitie die bewaarde telefoon- en internetgegevens wil inzien, moet voortaan toestemming hebben van de rechter-commissaris. Het inmiddels goedgekeurde wetsvoorstel van minister Van der Steur van Veiligheid en Justitie moet burgers een extra waarborg bieden voor hun privacy. De bewaarplicht zelf blijft gewoon bestaan, maar snuffelen mag niet zomaar. Internetgegevens, zoals IP-adressen, moeten zes maanden bewaard worden. Voor telefoniegegevens is dat twaalf maanden. Het gaat dan om de nummers en de duur van het gesprek en dus niet om de inhoud van een telefoongesprek. Alleen bij een misdrijf waarvoor voorlopige hechtenis kan worden opgelegd, mag de officier in de toekomst telecommunicatiegegevens vorderen. Dan moet het vermeende misdrijf ook zo ernstig zijn dat opvragen en raadplegen van deze gegevens rechtvaardig is. De rechter-commissaris beoordeelt een dergelijk verzoek.

Iets om rekening mee te houden bij het Byodbeleid is wat er, ook na verwijdering, achterblijft op gebruikte elektronica. Op 57 procent van gebruikte mobiele apparaten en 75 procent van gebruikte schijven mislukt het verwijderen van data. Dat blijkt uit onderzoek van Blancco Technology Group en Kroll Ontrack.

Digitale toekomst Nederland in geding

NLNet is miljoenen deﬁnitief kwijt

Het is van groot belang dat Nederland in onderwijs en bedrijfsleven meer aandacht geeft aan cybersecurity. De digitale toekomst van Nederland is in het geding en dat kan gevolgen hebben voor onze positie als een van de meest concurrerende economieën in de wereld. Dat stelt de Cyber Security Raad in zijn ‘advies over cybersecurity in onderwijs en bedrijfsleven’. Co-voorzitter Eelco Blok overhandigde het stuk aan Dick Schoof, Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid. Schoof nam het namens staatssecretarissen Klaas Dijkhoﬀ van Veiligheid en Justitie en Sander Dekker van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, in ontvangst. “Het Nederlandse bedrijfsleven moet zich beter bekwamen in het stellen van de juiste eisen, ontwikkelen van cybersecurity-competenties, formuleren van heldere functieomschrijvingen en creëren van loopbaanmogelijkheden”, stelt de Raad in het rapport. De Raad roept beide bewindslieden op maatregelen te nemen om de weerbaarheid van de samenleving tegen cyberdreigingen te vergroten.

De ruim 15 miljoen euro die het internetfonds NLNet met risicovolle beleggingen kwijtraakte, zijn deﬁnitief verloren. De rechter wees een schadeclaim op de vermogensbeheerder Attica, die met miljoenen aan de haal ging en inmiddels zelf failliet is, af. NLNet begon in 1982 als eerste internetprovider van Europa en Nederland. In 1997 werden de commerciële activiteiten verkocht aan het huidige Verizon. De opbrengst van 60 miljoen gulden kwam ten goede aan een fonds dat wereldwijd technologieprojecten ﬁnanciert.

Emeritus hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam Paul Klint gaat deelnemen in de toezichtsraad van Bureau BIT (Bureau Internet Toezicht). Dat maakte minister van Wonen en Rijksdienst Stef Blok in een brief aan de Tweede Kamer bekend. BIT is een tijdelijke ict-autoriteit die projecten vanaf vijf miljoen controleert. Het gaat vooral om ict-projecten waarbij de overheid betrokken is. Ton Elias, die misstanden rond ict-projecten bij de overheid onderzocht, adviseerde deze raad op te richten. Professor Hans Verkruijsse, hoogleraar aan The Tilburg School of Economics and Management, is de tweede deelnemer. Het toetsingsbureau verwacht eind 2015 het eerste oﬃciële advies aan de minister te overhandigen.

Per 1 november 2016 mogen pc-fabrikanten geen pc’s meer aﬂeveren met voorgeïnstalleerde Windows 7. Dat is te lezen in de jongste Windows Lifecycle Fact Sheet. Microsoft komt daarmee een eerder gedane belofte om een jaar tevoren te waarschuwen, na. Ook de deadline voor pc’s met Windows 8.1 ligt op deze datum. Voor Windows 8 geldt een einddatum van 30 juni 2016. De winkels mogen de voorraden nog wel opmaken. Naar schatting duurt het een paar maanden voor die op zijn. Bedrijven met contracten houden voorlopig het recht op downgraden als ze nieuwe pc’s nodig hebben voordat ze migratie naar Windows 10 aankunnen.

Derde mainport Als het aan de Tweede Kamer ligt, heeft Nederland er naast Schiphol en de Rotterdamse Haven een derde mainport bij: onze digitale infrastructuur. Een Kamermeerderheid stemde voor een motie van Kamerlid Kees Verhoeven (D66). Verhoeven roept de regering op om de derde mainport te erkennen en ook te investeren in de uitvoering. De Stichting Digitale Infrastructuur Nederland (DINL) is erg blij hiermee. Directeur Michiel Steltman: “Dit is een mijlpaal. In de wandelgangen werd onze digitale infrastructuur al eens als mainport bestempeld, maar met deze motie ligt de weg open naar formele erkenning van deze benaming door de regering.”

Alert Online op het werk Digitaal verantwoord, en dus veilig ondernemen. Dat is dit jaar het thema van de jaarlijkse campagne Alert Online. Staatssecretaris Dijkhoﬀ van Veiligheid en Justitie gaf het startschot. Dit jaar geeft de campagne voorlichting over cyberveiligheid op het werk. Het voornaamste doel is te stimuleren dat werknemers zich zowel op hun werk als thuis bewust zijn van de gevaren van cybercrime en er alles aan doen om aanvallen te voorkomen. Alert Online is een initiatief van meer dan 120 organisaties in de wetenschap, overheid en bedrijven.

Deﬁnitief geen btw voor Bitcoins Wie Bitcoins of andere digitale valuta inwisselt, hoeft, net als bij ‘normaal geld’, geen btw te betalen. Dat heeft het Europees Hof van Justitie bepaald. Het oordeel is een vervolg op een Zweedse zaak, waarbij de Zweedse belastingdienst vond dat bitcoinhandelaar David Hedqvist btw moest betalen. Van het Zweedse hooggerechtshof in bestuurszaken kreeg Hedqvist eerst gelijk, waarop de belastingdienst naar het Europees Hof stapte, die eveneens de ondernemer gelijk gaf. De hele vrijstellingsregel voor wettige betaalmiddelen zou worden uitgehold als er wel btw zou gelden voor de handel in Bitcoins. Alle valuta zijn volgens de rechtbank daarom juist uitgezonderd van btw. Ook Nederland moet de wet aanpassen.

Wij hebben plaats voor enkele senior IT professionals

Detachering werving & selectie

ORACLE en SAP ŝũǀŽŽƌďĞĞůĚ͗ SAP BW / BI / BO SAP Hana Oracle Middleware www.redblue.nl

www.ictmagazine.nl

HART VOOR ICT

WWW.FMA.NL

Het onderzoek betrof zowel gebruikte mobiele apparatuur als harde schijven en solid state schijven. 48 procent van de harde en solid state schijven bevatte achtergebleven data. Op 35 procent van de mobiele apparatuur stonden nog duizenden achtergebleven e-mails, gespreksgegevens, sms- en chatberichten, foto’s en video’s. Vaak was er wel een poging gedaan het materiaal te verwijderen. Zelfs formatteren van harde schijven bleek niet afdoende. Op 61 procent was de opdracht ‘Snel formatteren’ gebruikt.

In 2002 liet NLNet dit geld grotendeels beleggen door Attica, maar de Amsterdammers staken het geld in hedgefondsen. Door de ﬁnanciële crisis gingen de miljoenen in rook op en ging Attica in 2012 zelf failliet. De Amsterdamse rechtbank oordeelde dat Attica zwaar tekortgeschoten is, maar door het faillissement niet meer aansprakelijk is.

Windows 7 Bureau BIT start nu echt mag nog één jaar

KORT

20 november 2015

Omzet en winst Google Twitter ontslaat nemen toe 8% personeel De omzet en winst van Google zijn ten opzichte van vorig jaar gestegen. Dat blijkt uit de eerste kwartaalcijfers die zijn verschenen van Google onder moederbedrijf Alphabet. De groei komt voornamelijk door goede mobiele advertentieverkopen. Ook met YouTube doet het bedrijf goede zaken. De verkoop van hardware daalde juist. In het laatste kwartaal steeg de omzet van het hele bedrijf met 13 procent en de winst met 27 procent De omzet kwam uit op 18,67 miljard en de winst met 4,7 miljard dollar (16,79 miljard en 4,23 miljard euro). Advertenties maken nog steeds 89 procent van de kwartaalomzet van Google uit.

Marco Lesmeister

Column

Twitter schrapt 336 banen: acht procent van het personeel. Dat blijkt uit documenten van de Amerikaanse beurswaakhond Securities and Exchange Commission (SEC). Ook de uitbreiding van het hoofdkantoor gaat niet door. De eerste medewerkers zagen de dag na de aankondiging al het eﬀect. In plaats van persoonlijk ontslag konden ze niet meer inloggen, waardoor zij ook de mail van de CEO niet konden lezen. Twitter-CEO Jack Dorsey, die pas twee weken in het zadel zat, schrijft in de mail aan het personeel dat het bedrijf een kleiner ontwikkelaarsteam nodig heeft. Als eerste is per direct een aantal technici ontslagen.

Volg ICT/Magazine ook op facebook.com/ICTmagzineNL

ICT-opleiding voor hoogopgeleide vluchtelingen Aan de Hogeschool Utrecht gaan dertig hoogopgeleide erkende vluchtelingen met een achtergrond in ICT vanaf 1 januari 2016 een pre-bachelor volgen. Zes maanden lang krijgen de studenten een intensieve opleiding in ICT en de Nederlandse taal. Vervolgens kunnen ze instromen bij een reguliere ict-studie aan de HU en daar een Nederlands diploma halen. Einddoel is een baan in de ICT. De dertig studenten maken deel uit van een pilot van de gemeente Utrecht, de Hogeschool Utrecht en het in Utrecht gevestigde AFAS Software. Voor de begeleiding maken ze gebruik van de expertise van de Stichting voor Vluchteling-Studenten UAF. De opleiding is speciaal voor deze groep samengesteld. Als de proef slaagt, wordt het later uitgebreid. Het initiatief moet bijdragen aan een toekomstperspectief voor de vluchtelingen.

Gevaarlijke mobiele dokters

Ex-werknemers melden illegale software

De mobiele dokter is in opkomst, maar veel zorginstellingen zijn slecht voorbereid. Capitar IT Group noemt dit gegeven zorgwekkend. Het bedrijf stelt dit in haar nieuwe whitepaper ‘Veiligheid van mobile health in eigen handen’. Nu digitale zorg fundamenteel is voor betaalbare en goede zorg, moeten ziekenhuizen en andere zorgverleners adequaat omgaan met security en privacy issues. Daarbij horen ook artsen die buiten de standaard bedrijfsapplicaties gebruikmaken van publieke diensten op hun smartphone. Hierdoor is niet alle patiëntinformatie veilig. Onwetendheid en kennisgebrek liggen hieraan ten grondslag.

Ex-werknemers zijn de grootste risicofactor voor bedrijven die gebruikmaken van ongelicentieerde en dus illegale software. Van het totale aantal meldingen die BSA | The Software Alliance van informanten ontvangt, komt 60 procent van ex-werknemers. Het werkelijke percentage ligt waarschijnlijk nog hoger. 25 procent van de informanten wil namelijk anoniem blijven. Bedrijven die gebruikmaken van illegale software hebben een oneerlijke voorsprong op hun collega’s, die zich wel aan de wettelijke regels houden. In Nederland geldt een beloning tot 10.000 euro voor het rapporteren van bedrijven met illegaal softwaregebruik.

Weer stijging ict-kosten zorg

Native mobiele apps nieuwe legacy

De stijging van ict-kosten in de zorg, en met name in ziekenhuizen, zet zich voort. Het gaat om bijna 5 procent van de omzet. Ook de kosten per medewerker stijgen: gemiddeld € 5.631 per jaar. Hoewel de kosten per werkplek een daling laten zien, stijgt het aantal ict-werkplekken. Dit jaar is er gemiddeld 1,4 ict-werkplek per medewerker. Dat blijkt uit de jaarlijkse ICT Benchmark Ziekenhuizen M&I/ Partners. Het gezamenlijke aandeel van de kosten voor software en ict-personeel neemt dit jaar toe tot 75 procent van de totale ict-kosten. Dat komt omdat ziekenhuizen steeds vaker applicaties voor zowel primaire als ondersteunende processen gebruiken.

Bijna driekwart van de it-beslissers voorziet dat native mobiele applicaties de legacy van de toekomst worden. Dit blijkt uit een enquête onder meer dan 200 Nederlandse it-beslissers van enterprise-bedrijven en overheidsorganisaties. 80 procent ziet verhogen van de productiviteit en vergroten van het aanpassingsvermogen van zijn it-organisatie als de belangrijkste speerpunten voor de nabije toekomst. Andere focusgebieden zijn het ontwikkelen van mobiele applicaties, migratie naar de cloud en uitfaseren van legacy-systemen. 77 procent van de it-beslissers ziet het gebruik van 3GL-talen als het onvermogen van de it-sector om snel innovaties door te voeren.

Public cloud: geen Haarlemmer olie Veelgehoorde uitspraak: de huidige cloud-trend, gecombineerd met de opkomst van ‘The Internet of Things’, is de meest spraakmakende shift in technologische ict-ontwikkeling sinds het ontstaan van de ict-markt. Hmm… ik wens dat toch een beetje te betwijfelen. Evenals de uitspraak dat straks alle ICT uit de cloud zal worden afgenomen. Laat staan uit de public cloud. Of is het een public cloud? Want er zijn er nogal wat. De afgelopen decennia hebben we ﬂink wat van dit soort groots aangekondigde paradigmaverschuivingen meegemaakt: het mainframe zou verdwijnen met de opkomst van de minicomputers, die op hun beurt weer overbodig gemaakt zouden worden door de introductie van client-server. En nu is er dan dus het internet en de cloud. Een PC op elk bureau is in de westerse wereld wel bijna een feit te noemen, maar tegelijk zie je een beweging dat een PC eigenlijk alleen een internetbrowser hoeft te hebben, aangezien we toch alles uit de cloud gaan halen.

Niet de ict-wereld op z’n kop, wel een nieuwe golf aan mogelijkheden Laten we dit even nader bekijken: sinds de introductie in de jaren vijftig zijn de mainframes er nog steeds, mini’s vormen nog altijd de backbone van menig bedrijfskritische omgeving, client-server is een diepgewortelde architectuur, en tegenwoordig is alles wel zo’n beetje via het web te bereiken. Wat vervangt dan eigenlijk wat precies? De praktijk is dat er steeds meer bijkomt, maar erg weinig wordt vervangen door nieuwe technologie. Het is duidelijk: public cloud-offerings zijn er om te blijven, maar ze gaan niet de ict-wereld op z’n kop zetten; het wordt een nieuwe golf aan mogelijkheden. Mobiel gebruik van internet en het internet of things gaan dit alleen maar versnellen. Er schuilt zelfs een gevaar in menig public cloud-offering. Een gesloten public cloud lijkt een paradox, maar met de public cloudofferings die gedomineerd worden door slechts één leverancier, is dit een groot gevaar. Het internet zou open moeten zijn, gebruikmakend van open standaarden als OpenStack, niet een omgeving die door één leverancier wordt bepaald. Het verleden heeft uitgewezen dat gebruikers hieraan tegenwicht gaan geven. Te veel dominantie is in geen enkele markt goed. Open standaarden zullen door de industrie worden geadopteerd. OpenStack zal voor cloud-diensten steeds meer bepalend worden en ervoor zorgen dat iedere cloud-offering voor iedereen beschikbaar is en eenvoudig uitwisselbaar voor een vergelijkbare public cloud-offering. OpenStack vormt daarmee een cloud over de vele verschillende al bestaande clouds en ontelbare die nog gaan ontstaan. De mogelijkheden zijn al enorm, maar zijn binnenkort bijna niet meer te bevatten. Er zijn te veel keuzes, de variëteit is overweldigend. Arme consument! Weleens een kind van vier gezien die voor al die snoepbakken bij de Jamin staat te kijken wat hij nou moet kiezen? Voor ons it-ers voorlopig nog voldoende te doen dus.

Q Marco Lesmeister is Country manager indirect sales HP Enterprise Group @Mar4les

www.ictmagazine.nl www.ictmagazine.nl

UITGELICHT

20 november 2015

X2com levert innovatie vanuit nieuw bedrijfspand

De zakelijke telecomprovider X2com opende eind september het nieuwe bedrijfspand in Rosmalen. De feestelijke opening was een uitgelezen moment om met alle aanwezige partners vooruit te kijken. Vanuit de nieuwe locatie is X2com met zo’n twintig medewerkers actief op de zakelijke markt. Het Rosmalense bedrijf levert professionele telecomdiensten aan bedrijven en instellingen. De diensten van X2com bieden organisaties meer functionaliteit, meer flexibiliteit voor gebruikers en een flinke kostenbesparing. De in 2008 opgerichte onderneming maakte in de afgelopen jaren een flinke groei door. “Het klinkt wellicht vreemd, maar wij groeiden dankzij de economische crisis”, vertelt directeur Job Dirksen.“Onze klanten kunnen dankzij onze diensten namelijk flink besparen op hun telecombudget – en

dat is natuurlijk altijd interessant.” Het bedrijf hecht veel waarde aan het ontzorgen van de businesspartners, laagdrempeligheid en eigen ontwikkeling van diensten. Dirksen: “Als ondernemer sta ik voor een hoge kwaliteit van onze diensten. X2com gaat daarin erg ver.”

Innovaties Een van de innovaties waarmee het bedrijf groot is geworden, is de dienst X2VoIP: bellen over een internetverbinding. Zonder grote veranderingen aan te brengen, bespaart de gebruiker ﬂink in kosten. Vaak

is het niet nodig om nieuwe toestellen aan te schaﬀen. Een ander product is X2desk: een hosted telefooncentrale die draait op een bewezen platform waarvan duizenden bedrijven gebruikmaken. Het is een 100 procent Nederlandse ontwikkeling, gemaakt vanuit de wensen van bedrijven en instellingen. Verder is de gebruiker niet locatiegebonden door mogelijkheden als ‘vast-mobiel integratie’, waarbij vaste en mobiele telefonie van X2com worden geintegreerd. In de loop van 2016 zal X2com - in samenwerking met Clearvox - een unieke en zeer gebruiksvrien-

delijke versie van de hosted omgeving lanceren, waarbij alles draait om de gebruiker. Verder lanceert het bedrijf een Partnercare-programma, waarbij de partner (nog meer) centraal wordt gesteld en er zo extra meerwaarde wordt geboden. Dit wordt onder andere gedaan door een trainingsprogramma te ontwikkelen dat aansluit op de wensen en behoeften van de partners. Dirksen: “Het spreekt voor zich dat onze service alleen maar kan verbeteren door deze mooie ontwikkelingen.”

digitale signalen. Er kunnen maximaal drie computers gelijktijdig worden aangesloten. Een Pictureby-Picture-modus biedt de mogelijkheid om verschillende signaalbronnen op een beeldscherm te combineren, wanneer de widescreen-monitor bijvoorbeeld twee gangbare 19 inch beeldschermen dient te vervangen. Een geïntegreerde USB-hub V 3.0 maakt de aansluiting van randapparatuur mogelijk.

Ergonomie

Design, kwaliteit en kostenbesparing in één Het nieuwe 27 inch beeldscherm, de EIZO FlexScan EV2750, is bij uitstek geschikt voor gebruik in alle omgevingen waar compact en modern design belangrijk zijn. Ideaal voor op beurzen en in dealing rooms, maar vooral ook in controlekamers, ontvangstruimtes en uiteraard op het eigen bureau, op het werk of thuis.

De monitor biedt 2560 x 1440 pixels en een hoogwaardig IPS-LCD. De behuizing heeft een ultrasmalle schermrand van circa 1 mm. Het front is volledig vlak en zelfs de bedieningselementen zijn daarin geïntegreerd. Als er meerdere beeldschermen worden ingezet, proﬁteren gebruikers van het vrijwel randloze display. Ook het proﬁel van opzij en de achterzijde zien er slank en elegant uit. De monitor is verkrijgbaar in het zwart, en voor het eerst ook in het wit.

Kostenbesparing De EcoView-sensor meet het licht in de omgeving en past de helderheid van het beeldscherm volledig automatisch aan. Bij veel licht wordt de beeldhelderheid verhoogd, bij weinig licht wordt deze verlaagd.

www.ictmagazine.nl

De helderheid kan op elk moment met de hand worden ingesteld. EIZO maakt gebruik van twee methodes om stroom te besparen. De Eco-Timer schakelt het scherm na een door de gebruiker ingestelde tijd automatisch in de Oﬀ-stand en beperkt het energieverbruik. De voedingsschakelaar op de monitor schakelt het energieverbruik volledig uit en verlaagt dus zowel de uitstoot van CO2 als de kosten. Bij terugkeer van de gebruiker gaat het scherm weer automatisch aan, zonder gebruik van muis of toetsenbord.

Aansluitingen Een DisplayPort-, een HDMI- en een DVI-D-poort bieden de mogelijkheid voor het aansluiten van

Wanneer er verschillende beeldschermen met dezelfde instellingen moeten worden gebruikt, is de EIZO Monitor Conﬁgurator software een handige tool. Hiermee kan de EV2750 worden geconﬁgureerd en de instellingen naar andere monitoren worden overgedragen.

De FlexStand van de EV2750 maakt draaien en kantelen, en een staande en liggende stand van de monitor mogelijk. De traploze hoogte-instelling begint helemaal onder op het bureaublad en heeft een bereik van ongeveer 15,5 centimeter. Dat staat garant voor een optimale ergonomie, ongeacht of men voor het beeldscherm zit of staat. Ondanks de optimale instelmogelijkheden staat de FlexStand-voet altijd volledig stabiel. www.eizo.nl/EV2750

ICT-BREED

20 november 2015

Optimalisatie van organisaties

Wat is de juiste start?

door: Marja Vink Er bestaan veel methoden voor organisatie- en informatiesysteemontwerp, maar veelal ontbreekt het aan een goede start. Zelden vragen mensen zich af waarom ze iets doen. Een gebruikelijke reactie op de waaromvraag is: ‘Gewoon, omdat het moet’. Maar weinig mensen voelen de behoefte dit te onderzoeken. Ze voeren simpelweg datgene uit waarvan ze denken dat het goed is. Hoe gaat dit binnen organisaties? Binnen organisaties zijn diverse taken toegewezen aan functies, en functies zijn logisch tot afdelingen samengevoegd. Weinig medewerkers weten echter waarom die taken er zijn, wat het doel ervan is. Of, sterker: wat het doel van de organisatie is. In veel gevallen zegt de missie van de organisatie, die is beschreven met afgeleide doelstellingen, hen niet veel. Toch is het doel van een taak of functie essentieel wanneer men dit werk optimaal - eﬀectief en eﬃciëntwil verrichten. In wezen moeten de afgeleide doelstellingen het uitgangspunt vormen voor elk veranderproces. Toch ontbreekt dit uitgangspunt bij vrijwel elke methode voor organisatie- en informatiesysteemontwikkeling. En als het doel al in de methode als startpunt dient, wordt het vrijwel altijd op een te laag niveau bepaald. Hoe kunnen we wél uitgaan van het juiste doel en wat voor invloed heeft dit op de verdere organisatie- en informatiesysteemontwikkeling?

Handelen vanuit doelen Ieder mens handelt op basis van zijn referentiekader en al dan niet bewust gestelde doelen. Het referentiekader is ontstaan uit alles wat hij heeft meegemaakt. Hij verwacht bij een actie dus een bepaalde reactie. Bij de bewuste doelbepaling beperkt de mens zich doorgaans tot de directe omgeving en nabije toekomst. Breder en verder in de toekomst kijken is moeilijk en vaak ook niet relevant. Voor het goed functioneren van onze maatschappij moeten we echter veel breder en verder vooruit kijken. Dit gebeurt nog te weinig - met de nodige nare gevolgen voor milieu, leefbaarheid en economie. Het ultieme doel voor de organisatie moet worden geconcretiseerd in het bereiken van iets in de maatschappij, een doel dus dat buiten de organisatie zelf ligt. Het doel van een organisatie is tenslotte het al dan niet tegen een ﬁnanciële vergoeding leveren van een product of dienst. Ook de handel met geld is een dienst, name-

lijk het tegen vergoeding (ont)koppelen van geld aan personen/organisaties.

Verdwijnt het geld? Of de rol van geld zoals we dat nu kennen zal blijven bestaan of drastisch zal veranderen, is een boeiende vraag en misschien zelfs al iets om rekening mee te houden. Geld heeft zich ontwikkeld tot het smeermiddel binnen onze maatschappij. Geld vereenvoudigt de ruilhandel. Het beschikbaar stellen van kwaliteiten moet geld opleveren. Hiermee kan men bezit verwerven. Het beheersen van bezit en geldstromen kan een doel zijn. Een start op het hoogste niveau leidt er dus toe dat men bewust kan besluiten om iets te laten vervallen. Als in een utopische maatschappij iedereen zijn kwaliteiten gratis ter beschikking stelt en dus ook gratis ontvangt van anderen, kan de geldstroombeheersing vervallen. Sommige groepen zijn hier al mee bezig.

Scope informatievoorziening Nu levert natuurlijk niet elke organisatie in zijn eentje een product/dienst tegen betaling aan de maatschappij. Vaak is er een samenstel van organisaties nodig om de grondstoﬀen te verkrijgen, tussenproducten te maken, het eindproduct te realiseren, dingen te vervoeren, voorraden te beheren en te verkopen. Het gaat dus om een verzameling van organisaties met als uiteindelijk doel ‘het koppelen van een klant aan een product/dienst tegen een ﬁnanciële vergoeding’. Elke verzameling van organisaties heeft hierin zijn eigen subdoel. Het nemen van een gemeenschappelijk doel als uitgangspunt dient als

basis voor de gemeenschappelijk te ontwikkelen informatievoorziening binnen alle betrokken organisaties. Om goed te kunnen communiceren zal men, uitgaande van dat doel, een gemeenschappelijk beeld moeten creëren van de te besturen realiteit – het objecttypemodel van klant, grondstof, (tussen) product, betaling et cetera. Voor het bekijken van noodzakelijke organisatieveranderingen beperkt men de scope meestal tot datgene wat de missie van de betrokken organisatie is. Maar door eerst breder te kijken, kan men bijvoorbeeld bedenken dat met de huidige automatiseringsmogelijkheden en het internet de volledige (tussen)handel kan worden geëlimineerd. Zoals klanten nu in toenemende mate zelf de specificaties voor hun product kunnen invoeren, wat de functie van de orderafdeling grotendeels overbodig maakt. Misschien wordt het zelfs mogelijk om vanuit de door de klant ingevoerde specificaties rechtstreeks bestellingen te plaatsen voor grondstoffen. Robots kunnen zelfs al fysieke taken rechtstreeks onder aansturing van de klant geautomatiseerd uitvoeren. Denk bijvoorbeeld aan de reeds bestaande mogelijkheden met 3D-printing. Alleen voor van te voren niet te bedenken situaties zijn nog menselijke beslissers nodig. Als er dus gestart wordt vanuit een bredere doelstelling, ontstaan er mogelijkheden om een samenstel van organisaties te optimaliseren. Het verbeteren van de informatievoorziening tussen de verschillende organisaties zal in het algemeen geen problemen opleveren, omdat dit alle betrokken partijen voordeel oplevert, zolang natuurlijk de betreffende organisatie hierdoor niet in zijn geheel overbodig wordt.

verandering moeten beperken tot die groep van organisaties die wil meewerken aan de verbetering. Heeft men in eerste instantie de essentiële transacties met de bijbehorende informatievoorziening voor de organisatie bepaald, dan komt het volgende doel in zicht. Hoe gaan we deze organisatie met bijbehorende primaire informatievoorziening zo eﬀectief en eﬃciënt mogelijk zijn werk laten doen? Op die manier ontstaat er een volgend niveau van essentiële transacties (personeelsinzet, onderhoud et cetera) met bijbehorende informatievoorziening. Voor het organisatiedoel en de nevendoelen ter ondersteuning van het functioneren van de organisatie moeten nu de relaties worden bepaald. Daartoe moet op globaal niveau de benodigde functionaliteit worden beschreven. Hierna kan men met behoud van de onderlinge relaties deze hoofddoelen met benodigde functionaliteit steeds verder opdelen in sub- en sub-subdoelen met behoud van de relaties. Hierbij kan een methode als ISAC of Yourdon uitstekend helpen. Dit gaat door tot men op het niveau van direct uitvoerbare functies in de organisatie is gekomen. Het inzicht en het overzicht zijn volledig. In situaties waarin de informatievoorziening het primaire proces van de organisatie is, zal deze werkwijze veel voordeel opleveren.

De auteur Marja Vink is al vier decennia in diverse rollen actief in de automatisering, van functioneel ontwerper tot kwaliteitsadviseur.

Scope organisatieverandering

Momenteel werkt zij voor

Vanwege de individuele belangen van elke organisatie afzonderlijk zal men de scope voor de organisatie-

de Belastingdienst: B/CAO.

www.ictmagazine.nl

ICT-BREED

20 november 2015

De afdeling die vroeger IT heette... (slot)

Deel 6: Request for Change leadership door: Bart Stofberg en Menzo Meijer IT van de toekomst De veranderingen in onze omgeving zijn (nog steeds) enorm. Geopolitiek is er van alles aan de hand, duurzaamheid en milieu vragen om grote veranderingen in productiemethoden en balans in de uitnutting/uitputting van grondstoffen, de baanzekerheid van grote groepen burgers is in het geding en het wantrouwen richting de politieke leiders is groter dan het heel lang is geweest. Dát en de technology push, de information push en de social push dwingen ondernemingen tot ingrijpende veranderingen. De noodzaak om te veranderen is groot, maar eigenlijk gaan die veranderingen nog helemaal niet zo snel… Toch?

Vroeger hadden we een afdeling IT, die zich bezighield met de klassieke taken: zorgen voor een solide infrastructuur, passende devices, goede applicaties en een servicegerichte organisatie. IT, was de teneur, moet leveren wat er wordt gevraagd. Dat wordt dan wel steeds minder, want steeds meer van die klassieke diensten kunnen we veel beter van anderen afnemen, en steeds vaker doen we dat vanuit de cloud. Zo’n it-afdeling doet zichzelf dan wel ﬂink tekort, maar erger nog, zo’n it-afdeling doet de eigen organisatie enorm tekort.

Ergens goed in zijn Het klinkt bombastisch maar het gebeurt écht: de positie van veel organisaties staat op het spel en veel organisaties kiezen dan voor de ‘race to the bottom’, een heilloze weg van voortgaande kostenverlaging en kostenverlegging, die langzaam maar zeker het onderscheidend vermogen van de onderneming aantast. Als ondernemingen willen overleven, dan zullen ze toch echt moeten gaan meedoen aan de ‘race to the top’. Ze zullen in iets de beste moeten zijn, en zelfs als je wilt uitblinken in lage prijzen, dan is dat nog steeds een ander verhaal dan kostenverlaging. Structureel de goedkoopste zijn vergt een visie, schaalvoordeel, een state-of-the-art supply chain, investeringen, fantastische en moderne informatievoorziening en informatietechnologie, en meedogenloze uitvoering. Geef toe dat dit niet hetzelfde is als iedereen korten met 10 procent!

Request for... Ondernemingen die succesvol willen zijn, zullen moeten meedoen aan de race to the top en dan kan een bedrijf het zich niet veroorloven dat de eigen it-afdeling een race to the bottom begint. Precies daar waar het allemaal moet gebeuren, precies daar waar de strijd wordt gestreden, verwachten we vakmensen en ondernemers, die voorgaan in de strijd. De onderneming heeft niet

nodig dat IT wijzigingen doorvoert, de onderneming heeft nodig dat IT leiderschap toont. Er ligt geen Request voor Change, er ligt een Request for Leadership! Kijk maar even mee:

Deze serie behandelt de nieuwe it-afdeling: I&T. In de nieuwe rol van de afdeling gaat I&T de business voor en stimuleert in veranderingen. Onderwerpen die in deze nieuwe serie worden onderzocht zijn onder meer hoe je de business, informatie en technologie in balans en goede samenhang kunt besturen; de strategische agenda, wat zijn de business-issues, de organisatie van verandering enzovoort; hoe de it-afdeling kan transformeren naar I&T; hoe een organisatie wendbaar en innovatief wordt. Kortom: hoe I&T de IT van de toekomst kan worden.

Onderscheidende Sleutelactiviteiten Markt en Klant

Van IT naar I&T IT staat voor InformatieTechnologie. Maar inmiddels is er zoveel meer. Er is enorm veel informatie die niets met technologie te maken heeft en er is enorm veel technologie die niks met informatie te maken heeft. Denk maar aan robotisering en 3D-printing. Al die informatie en al die technologie kunnen de prestaties van de onderneming wel doorslaggevend verbeteren. Maar wie in de organisatie neemt het initiatief om de mogelijkheden te onderzoeken, om voorstellen te doen en om veranderingen door te voeren? Wie gaat dat doen als IT het niet doet? En waar haalt iemand anders dan IT het benodigde vakmanschap vandaan? Het wordt tijd dat we de afdeling IT wederdopen tot I&T: de afdeling die ervoor verantwoordelijk is dat informatie en technologie optimaal bijdragen aan het succes van de onderneming. Samen met de CIO en informatiemanagement, dat wel.

Procesautomatisering en Embedded Software In veel organisaties bestaat er ook I&T waarvoor de I&T-afdeling niet verantwoordelijk is. Voertuigen en machines dragen het productieproces of dragen eraan bij. Procesautomatisering, in de ruimste zin van het woord, staat in veel gevallen los van de I&T-afdeling en dat kan maar het beste zo blijven. In veel gevallen is het een apart vak met eigen specialistische vakmensen. Geef ze vooral de ruimte. Maar tegelijkertijd neemt de behoefte toe om buiten die procesautomatisering in ieder geval over de (big) data uit die systemen te beschikken. Daarvoor zijn koppelingen nodig tussen de omgevingen, die wel zorgen voor data-overdracht, maar gevrijwaard

Primaire of Kernprocessen

blijven van verstoringenoverdracht. En de mensen van de afdeling Procesautomatisering voelen er weinig voor om die koppelingen tot stand te brengen, die zijn met procesautomatisering bezig. Als er in de producten van de onderneming embedded software zit, speelt daar precies hetzelfde. Wie anders dan I&T kan het eigenaarschap van dat koppelingsvraagstuk invullen?

Verstrengeling Business, informatie en technologie raken steeds meer met elkaar verweven. Het is bijna niet meer mogelijk om verandering van de bedrijfsvoering, verandering van de informatievoorziening en verandering van de technologie los van elkaar te beschouwen en te besturen. Vroeger, toen die afdeling nog IT heette, werden business-ideeën en business-ambities vertaald naar opdrachten voor IT: request voor change. Maar tegenwoordig gaat het andersom: de technology push, de information push en de social push bieden een grote variëteit aan nieuwe mogelijkheden. En de vraag is hoe we al die nieuwe mogelijkheden kunnen laten bijdragen aan het succes van de onderneming. Request voor Leadership: beste I&T-afdeling leid ons naar betere, snellere, betrouwbaarder, innovatiever en wendbaarder bedrijfsvoering. Naar betere diensten en naar een betere besturing. Naar een cultuur van continue verbetering en continue innovatie.

Domeinen Verschillende organisatie-onderdelen stellen verschillende eisen aan IT. De kernprocessen en de staf moeten betrouwbaar, voorspelbaar, eﬃciënt, eﬀectief en transparant zijn. Operational Excellence, standaardisatie en schaalvoordeel zijn de weg daar naartoe. In de sleutelactiviteiten wordt het onderscheidend vermogen van de onderneming gecreeerd. Daar draait het om vakmanschap. En daar waar we contact hebben met markt en klant, willen we elke dag iets anders kunnen doen. Hier ligt de focus op wendbaarheid. Kernprocessen, staf, sleutelactiviteiten en markt en klant, vier domeinen, die elk hun eigen eisen stellen aan I&T: Request for Change. En vier domeinen die optimaal moeten worden ondersteund met behulp van de laatste mogelijkheden: Request for Leadership.

Klassiek business-model Door alle I&T-ontwikkelingen ontstaan er nieuwe business-modellen. Het simpele klassieke model kenden we al: de ene partij levert producten en/of diensten aan de andere partij en krijgt daar geld voor. Natuurlijk stelt ook dit model steeds grotere eisen aan I&T: een betere supply-chain, superieure informatievoorziening en informatie die direct bijdraagt aan het primaire proces en de beleving van de klant. Data moeten er vooral aan bijdragen om meer diensten aan meer klanten te verkopen en om het bestaande portfolio te verbeteren. Maar

ditp, een kennisgerichte organisatie

BEVEILIGDE SMARTPHONE

Sectra Tiger ®/R versleutelt uw mobiele communicatie De kracht van ditp ervaart u in de kwaliteit van onze werknemers en de wijze waarop u met ons zaken doet. Maak kennis en ervaar het verschil. Bel: (023) 512 53 10 of mail: info@ditp.nl

www.ditp.nl

www.ictmagazine.nl

Ondersteunende Bedrijfsvoeringsprocessen

Oplossingen voor uw ICT-vraagstukken? Ditp levert!

ICT-BREED

20 november 2015

veel data geven ook veel dilemma’s en dan moeten er keuzes worden gemaakt. In de praktijk blijkt dat het overgrote deel van de organisaties dat niet te kunnen. Dat vereist leiderschap van het soort dat in veel organisaties al heel lastig gevonden wordt: keuzes maken. Lef tonen.

Knooppunt-business-model Maar hoe goed een organisatie ook is in het klassieke model, deze zal altijd ondergeschikt zijn aan de partij die fungeert als knooppunt. De partij die een heleboel leveranciers en een heleboel klanten bij elkaar brengt. Zo’n partij stelt volstrekt andere eisen aan I&T. Die wil de informatievoorsprong optimaal uitbuiten. Ten faveure van de partijen met een klassiek model, maar als het moet ook ten koste van die partijen. Al zijn die het toppunt op hun gebied, langzaam maar zeker worden ze een ketenslaaf van de partij die het knooppunt beheert. De overtreﬀende trap van toppunt is knooppunt. De onderneming moet vooral in het domein ‘Markt en Klant’ I&T inzetten om deze positie te veroveren. En om Informatie en Technologie in een echt nieuwe combinatie te benutten, moeten nieuwe wegen worden bewandeld, met onzekere bestemmingen. Dat vraagt leiderschap. En nog meer lef.

Community-business-model De overtreﬀende trap van knooppunt is community. In een community stellen partijen informatie beschikbaar zonder dat er sprake is van een heldere transactie zoals bij de eerste twee business-modellen. En het is zoeken naar een werkend business-model. Het kostte Youtube nogal wat jaartjes om ‘het’ te vinden. Even heel cru gezegd is de lokroep van Youtube ﬁlmpjes kijken en die van Google de zoekmachine, maar in werkelijkheid zijn het advertentiebedrijven die (op maat gesneden?!) advertenties presenteren aan de kijker of zoeker. Allerlei partijen doen er veel aan om maar deel te kunnen uitmaken van een community. De community-eigenaar is daarmee ook de eigenaar van enorme hoeveelheden data geworden en die kunnen worden uitgebaat. Meer nog dan een knooppunt probeert de community-eigenaar een (data)monopolist te worden.

Top of ﬂop Veel organisaties proberen nu hun race to the top te winnen: goed worden in het klassieke model. Maar er zijn genoeg mogelijkheden voor meer. Een knooppunt worden is een goed begin, en een community-eigenaar worden is soms nog beter. I&T

Welke knelpunten ervaren we daarbij? Waar maken we ons zorgen om? En welke kansen willen we benutten? Welke eisen stelt dat aan de manier waarop we business-verandering, informatisering en technologie organiseren? Tot welk beleid komen we op die manier, welke nadelen zijn we bereid te

De noodzaak om te veranderen is groot, maar nog groter is de behoefte aan leiderschap kent als geen ander de mogelijkheden, de struikelblokken en de consequenties. Wat is er nodig om een toppunt, een knooppunt of een communityeigenaar te worden? I&T weet de weg en I&T kan en moet het initiatief nemen. Wie anders?

Innovatie Doelgerichte innovatie bestaat (bijna) niet. Een voorspelbaar proces kan niet leiden tot onvoorspelbare uitkomsten, want dat is wat innovatie in de kern is: breken met wat we gewend zijn en de wereld verrassen met een onverwachte vernieuwing. Innoveren kun je niet organiseren; innovatief vermogen wel. Als we allemaal creatieve en verschillende mensen kunnen stimuleren om met elkaar wilde discussies aan te gaan, kunnen ze elkaar op een andere manier laten kijken. Blikwisseling, letterlijk: zo had ik daar nog niet naar gekeken. Blikwisseling is de kortste weg naar innovatie en blikwisseling organiseren is de kortste weg naar innovatief vermogen. Om de mogelijkheden van met name de technology push, de information push en de social push te benutten, is innovatie van het innovatief vermogen nodig. Business, informatiemanagement en I&T moeten samen bijdragen aan ingrijpende vernieuwing. Natuurlijk kan iedereen dat organiseren. Maar als I&T het niet doet, wie doet het dan wel?

Strategische agenda Al deze zaken vormen samen de strategische agenda van de organisatie. Welke ambities hebben we?

accepteren als we er speciﬁeke voordelen voor terugkrijgen? En hoe verankeren we dat beleid in architectuur die voordelen garandeert en de nadelen verzacht? Hoe ziet ons veranderportfolio eruit, welke prioriteiten stellen we samen? En op welke manier kan innovatie bijdragen aan het succes van de onderneming? Al deze zaken samen vormen de strategische agenda. Business, informatie en technologie komen in die agenda samen, we hebben een gezamenlijk beeld van de huidige situatie, we hebben een duidelijke visie en we weten wat er moet gebeuren. In de strategische agenda zetten business en I&T samen de route uit. Business bepaalt, natuurlijk, het is hun onderneming. Maar I&T zet de toon, geeft mogelijkheden aan en neemt het initiatief voor de uitvoering. Zodat business veel invloed heeft, maar weinig bemoeienis.

(CIO) mag en moet in dit opzicht heel veel worden verwacht.

Ondernemerschap Uiteindelijk maakt het niet eens veel uit wie het ultieme leiderschap toont, maar waar het wel om gaat, is dat iedereen vanuit zijn eigen rol leiderschap toont. Door verantwoordelijkheid te nemen in de samenwerking, door elkaar te stimuleren en door samen de strategische agenda vorm te geven. Ja, er is behoefte aan verandering en ja, er is nog veel méér behoefte aan leiderschap. Van de nieuwe I&T-afdeling mogen we heel veel eisen en nog meer verwachten. Van al die rollen mogen we verwachten dat ze leiderschap tonen, dat ze voorgaan in de strijd en dat ze de onderneming door de turbulentie naar de toekomst leiden. Dat ze samen ondernemerschap tonen, omdat dat moet in organisaties, ook als die geen winstoogmerk hebben. Maar wat we vooral van ze moeten vragen, is dat ze elkaar niet zien als concurrenten, maar dat ze acteren als een hecht team, met waardering voor elkaars bijdrage. Dat is ons request for leadership.

Rolverdeling Leiderschap heeft mandaat maar ook gezag nodig. Natuurlijk, er zijn een heleboel rollen, die dat leiderschap kunnen claimen en misschien wel zullen claimen. In veel gevallen zal de Chief Operations Officer (COO) dit soort veranderdoelstellingen in portefeuille (willen) hebben. Of de Chief Technology Officer (CTO) nu vooral over productautomatisering en/of embedded software gaat of over de it-infrastructuur, zij ligt minder voor de hand voor het primaire leiderschap, maar zal er zeker een rol bij moeten spelen. De Chief Data Officer (CDO) heeft een specifiek domein, maar dat is wel een domein dat ertoe doet. En van de Chief Information Officer

Bart Stofberg

Menzo Meijer

Beide auteurs zijn organisatieverbeteraar bij Quint Wellington Redwood.

www.ictmagazine.nl

SOURCING

20 november 2015

De 51 procent-regel

Leren omdenken naar vertrouwen en gunnen door: Dennis Ravensbergen, Sven van Galen en Johan Zandhuis Bij het samenwerken van mensen komen veel variabelen kijken. Bij strategische samenwerkingsverbanden tussen organisaties, zoals sourcing, neemt die complexiteit vaak exponentieel toe. Er spelen vele soorten impliciete en expliciete belangen, vanuit economisch, organisatorisch, bestuurskundig, sociologisch en psychologisch perspectief, die een samenwerking tot grote hoogte of tot een tranendal kunnen brengen. In it-gerelateerde strategische samenwerkingsverbanden is veel aandacht voor de veranderkundige, harde kant: domeinen vakkennis, praktijkervaring, processen, technieken en ﬁnanciën. Soms wordt dit nog aangevuld met een onderzoek naar een cultuurmatch tussen opdrachtgever en leverancier. Maar ondanks zorgvuldige, goed uitgevoerde selecties op de harde kant verlopen veel projecten en sourcing toch niet succesvol. Zit de sleutel tot succes dan niet veel meer in de ontwikkelkundige, zachte kant?

Onvoorziene omstandigheden Het is onmogelijk om vooraf alle issues en risico’s te bedenken en af te dekken. Het succes van een samenwerking zit hem in het kunnen omgaan met onvoorziene omstandigheden, tegenslagen, veranderingen en risico’s. In die situaties wordt de relatie opdrachtgever-leverancier vaak zwaar op de proef gesteld en zijn partijen geneigd terug te grijpen op eigenbelang of op het contract. Deze reactie komt vaak voor en lijkt begrijpelijk, maar teruggrijpen

De nieuwe EU Data Beschermingsregulering Ontdek of u torenhoge boetes riskeert

werkt meestal averechts. Juist bij onvoorziene omstandigheden zijn motivatie en gemeenschappelijk belang cruciaal! Expliciet collectief commitment verdient meer aandacht bij een strategisch samenwerkingsverband tussen opdrachtgever en leverancier. Dit begint met het formuleren van een gemeenschappelijke businesscase, zowel kwalitatief als kwantitatief. Vervolgens zijn het de mensen, individuen, die het werk met elkaar moeten doen. Het gedrag van mensen in de samenwerkingsrelatie is uiteindelijk bepalend voor de kans op succes.

Menselijk gedrag ‘Gewenst gedrag’ is gedrag dat het gemeenschappelijke doel nastreeft. ‘Ongewenst gedrag’ is gedrag dat haaks staat op het gemeenschappelijke doel en primair eigenbelang nastreeft. Dit betekent niet dat er geen ruimte is om het eigen organisatiebelang of persoonlijke belang na te streven. De gemeen-

schappelijke doelstelling moet alleen zwaarder wegen of het gemeenschappelijk belang moet zo geformuleerd zijn, dat daarmee het eigenbelang voor een groot deel is afgedekt. Uiteindelijk moeten alle betrokken individuen gezamenlijk de ontwikkeling van groep naar team maken met samenhangende verantwoordelijkheden. Voldoende managementaandacht voor organisatieontwikkeling is nodig. Vooraf een goede selectie op de harde kant blijft daarbij essentieel en randvoorwaardelijk. Naar ons idee moet het gedrag van betrokken mensen beïnvloed worden door hun drijfveren te kennen en te vergelijken met het gemeenschappelijke doel van de samenwerking. Drijfveren die tegenstrijdig zijn met het gemeenschappelijke doel moet je vroegtijdig blootleggen en bespreekbaar maken. Tegenstrijdige drijfveren veroordeel je niet, maar je zoekt oplossingsrichtingen die bewust prikkels vormen om tegenstrijdige drijfveren meer in lijn te

Case: ﬁxed price of stapje extra? Is uw organisatie klaar voor de aankomende EU Data Beschermingsregulering? Voorkom torenhoge boetes and ontdek of uw organisatie voldoet aan de nieuwe regels! Ontdek of u voldoet via onze gratis online 60-second compliance check.

Neem de test af via sophos.com/EU

www.ictmagazine.nl

Een concreet praktijkvoorbeeld van een strategisch sourcingssamenwerking tussen een overheidsorganisatie en een commerciële managed service provider (MSP). Waar mogelijk werkt de MSP op basis van nacalculatie. Ook doet de MSP graag een stapje extra, maar brengt deze inspanningen wel (deels) in rekening. Belang van de MSP is zo veel mogelijk winst maken ten behoeve van haar aandeelhouders. De overheidsorganisatie wenst meedenken en een stapje extra van de MSP (lees: hoge klanttevredenheid), maar wenst tegelijkertijd speciﬁek te werken met resultaatverplichte, ﬁxed price opdrachten. De over-

heidsorganisatie heeft belang bij vooraf begrote opdrachten en goede resultaten van de werkzaamheden van de MSP. In een ﬁxed price omgeving levert de MSP normaliter naar tevredenheid wat minimaal verplicht is om vervolgens te kunnen factureren. Er is initieel geen gezamenlijke drijfveer voor het stapje extra. Om er een gezamenlijk belang van te maken, hebben de overheidsorganisatie en de MSP afgesproken dat de MSP een bonus ontvangt als ze een hogere klanttevredenheid scoort dan een 7,5. De bonus betreft een percentage van de door MSP bij de overheidsorganisatie gerealiseerde omzet.

SOURCING

20 november 2015

brengen met het gemeenschappelijke doel. Het bewust doorlopen van de stap om te komen tot een teamcommitment en een hecht team te laten ontstaan, wordt vaak overgeslagen. Dit moet zogenaamd ‘als vanzelf gebeuren’. Dikwijls blijft de geaccepteerde gedachte ‘de opdrachtgever is van het ene en de leverancier van het andere’. De vraag die bij strategische samenwerking vaker gesteld moet worden, is ‘waar zijn we samen van?’.

Omdenken Hulpmiddel bij het bedenken van deze prikkels is ‘omdenken’. In de praktijk zien wij vaak dat er wordt beredeneerd vanuit angst en hebzucht. Bij omdenken gaan we uit van vertrouwen en gunnen. Dit principe van omdenken wordt gebruikt om de eigenaar van het tegenstrijdige belang zelf prikkels te laten inbouwen om tegenstrijdige drijfveren af te

Figuur 1

Van contract

remmen en te voorzien van mitigerende aanvullende afspraken. Drijfveren die niet in lijn zijn met het gemeenschappelijke belang worden op die manier geëlimineerd en dat is juist in het belang van iedereen, dus ook van de persoon zelf: wie wil er immers geen succesvol project? Na deze expliciete stap, om te komen tot een collectief commitment, maakt het niet meer uit of je een teamlid spreekt van de opdrachtgever of van de leverancier: samen gaan zij voor hetzelfde gemeenschappelijke doel met samenhangende verantwoordelijkheden.

Alle niveaus Het in lijn brengen van tegenstrijdige drijfveren dient niet alleen op de werkvloer te gebeuren, maar op alle drie niveaus: strategisch, tactisch én operationeel. De maatstaf moet zijn dat van alle drijfveren die gelden, uiteindelijk de gemeen-

schappelijke drijfveren net ietsje zwaarder wegen: bij betrokken medewerkers moet minstens 51 procent van hun belang gemeenschappelijk belang zijn. Daarnaast moet bij besluitvorming minstens 51 procent van de bij besluitvorming betrokken medewerkers het gemeenschappelijke doel expliciet omarmd hebben. Op die manier is er een beïnvloeding vanuit de meerderheid van betrokkenen om besluiten te nemen in lijn met het gemeenschappelijke doel. Dit noemen wij de 51 procentregel, waarmee collectief commitment hard wordt gemaakt. Het betekent in de praktijk dat niet langer wordt samengewerkt op basis van een contract, maar op basis van een collectief commitment. Figuur 1 geeft de ideale wereld weer; in de praktijk zal 100 procent naadloze aansluiting niet realistisch zijn. Feit is wel dat je op alle niveaus het collectieve

commitment nastreeft. Juist na gunning, wanneer de samenwerking vanzelfsprekend lijkt, dient de 51 procent-regel toegepast te worden. Is er aan de zachte kant geen match, lukt het niet van groep naar team te ontwikkelen, ontstaat er geen collectief commitment, dan kun je de samenwerking beter beëindigen!

Wat denkt u? Het noemen van 51 procent is geen exacte wetenschap; het geeft een meerderheid aan en symboliseert het collectieve commitment. De 51 procent-regel is een oplossingsrichting, een mindset, een denkwijze, die relatief eenvoudig te beschrijven is. Vooralsnog is de praktijk doorgaans wat weerbarstiger. Desondanks verdient de zachte kant van strategische samenwerkingen meer aandacht.

Naar Collectief commitment Auteurs v.l.n.r.: • Dennis Ravensbergen, Interim IV-IT Manager I-Interim Rijk • Sven van Galen, Business Development Manager, SYSQA B.V. • Johan Zandhuis, Expert IT Regievoering, SYSQA B.V.

Strategisch Tactisch Operationeel groep

team

Wanneer wel en wanneer niet? De 51 procent-regel, omdenken naar collectief commitment, is niet van toepassing op ieder type sourcing. Maes en Sprokholt hebben een bruikbare onderverdeling van sourcingsrelaties geschetst. Hierbij wordt enerzijds gekeken naar de strategische functie van de dienstverlening voor de opdrachtgever en anderzijds naar de strategische positie van de leverancier. Dit resulteert in vier typen sourcingsrelaties: • Commodity: standaardoplossingen van leveranciers voor een grote groep opdrachtgevers tegen een aantrekkelijke prijs. Denk bijvoorbeeld aan standaard kantoorautomatisering of breed toepasbare CRM-oplossingen. • Capaciteit: de leverancier levert systeemcapaciteit, menskracht of expertise die de klant gebruikt voor de realisatie van de oplossing van zijn probleem. Denk bijvoorbeeld aan inhuur van personeel, it-consultancy, ontwikkelcapaciteit of externe datacenters. • Business oplossing: een bedrijfsoplossing, door de leverancier afgestemd op specifieke behoeften van een groep van opdrachtgevers. Denk bijvoorbeeld aan een ERP-systeem specifiek afgestemd op de energiesector. • Klantoplossing: it-dienstverlening voor specifieke klantproblemen, gebaseerd op de expertise, de ervaring en het vermogen van de leverancier, waarbij specificaties worden ontwikkeld door klant en leverancier tezamen. Denk bijvoorbeeld aan strategisch advies, implementatie van softwaretoepassingen, transformatiediensten bij uitbesteding, of klantspecifieke uitbesteding van bedrijfsprocessen.

Klant

Capaciteit

Klantoplossing

Commodity

Businessoplossing

Service speciﬁcaties vastgesteld door:

Leverancier

Leveranciersstrategie Kosten optimalisatie Toegevoegde waarde De 51 procent-regel geldt vooral bij sourcing van het type klantoplossing. Bij deze sourcingoplossing is sprake van een hoge mate van wederzijdse afhankelijkheid tussen opdrachtgever en leverancier. De leverancier kan de dienst niet zelfstandig vormgeven, los van de klant. De klant kan haar bedrijfsdoelstellingen moeilijk halen zonder uitstekende invulling door de leverancier. Typologie voor services (Bron: Maes& Sprokholt, Een typologie voor ICT-dienstverlening, Management&Organisatie nr 4 - juli/augustus 2013)

www.ictmagazine.nl

ICT-DIEP

20 november 2015

Software Asset Management onbegrijpelijk? Welnee! door: Peter van Uden Software Asset Management is het geheel aan processen, mensen en techniek om op een verstandige manier met software als bedrijfsmiddel (asset) om te gaan. Voor veel organisaties is het nu onbegrijpelijk en dat is volstrekt onnodig. Veel onbegrijpelijker is dat organisaties bedrijfsmiddelen als gebouwen, medewerkers, auto’s en zelfs kantoorbenodigdheden goed managen, maar software - vaak op medewerkers na de grootste kostenpost - te vaak ‘unmanaged’ laten. Daarmee nemen organisaties onverantwoorde ﬁnanciële risico’s en negeren zij mogelijke kostenbesparingen op softwarelicenties.

Software blijft te vaak ‘unmanaged‘ Software Asset Management (SAM), dat samen met het beheer van de it-hardware het IT Asset Management, ofwel ITAM, vormt, gaat over het goed beheren en verstandig omgaan met software, softwarelicenties en de bijbehorende contracten. Veelal ligt de verantwoordelijkheid daarvoor geheel ten onrechte bij de it-afdeling. Softwarelicenties vertegenwoordigen een waarde en de verantwoordelijkheid voor het beheer zou daarmee bij de ﬁnancieel verantwoordelijke moeten liggen. Of sterker nog, bij de directie of raad van bestuur. Software is immers auteursrechtelijk beschermd en kent daarmee een wettelijke grondslag. Een licentie is het bewijs van het mogen gebruiken van de software tegen bepaalde voorwaarden die de maker heeft ‘bedacht’. Het niet voldoen aan de voorwaarden of het ‘te weinig’ hebben van licenties is daarmee een misdrijf waarop zelfs ge-

vangenisstraf kan staan. Maar los van deze juridische en ﬁnanciële risico’s is het – gezien het ﬁnanciële volume van software – sowieso slim om daarmee op een verstandige manier om te gaan.

Wat is SAM? Aan Software Asset Management ligt de ISO 19770norm ten grondslag. Daarin is vastgelegd hoe een organisatie het softwarebeheer het beste kan uitvoeren. Het is echter geen wet van Meden en Perzen. Zo is er het SAM Optimalisatie Model (SOM) van Microsoft dat een afgeleide is van die ISO 19770-norm, maar een veel praktischer inslag kent. Bovendien is dat model ook van toepassing op andere software dan die van Microsoft, en daarmee interessant. Wanneer we de diverse modellen van ‘asset management’ nader bekijken, blijkt het altijd te

‘Sjoemelsoftware’ Wie kun je in vredesnaam nog vertrouwen? ‘Building Digital Trust’ is het thema van het Nationaal Management & IT symposium op donderdag 10 december 2015 in Bussum. Met Volkswagen in het achterhoofd is dat hyperactueel.

draaien om drie belangrijke factoren: processen, mensen en techniek.

Iedereen betrokken Nagenoeg alle afdelingen binnen een organisatie zijn bij de processen betrokken. Bij het proces van verwerving speelt de business een belangrijke rol voor wat betreft wensen en eisen die aan de software worden gesteld. Tot zover nog geen SAM. Bij de afdeling inkoop ligt dit anders. Temeer omdat het beheer van de softwarecontracten onderdeel is van de inkoopfunctie, direct gerelateerd aan leveranciersmanagement. De afdeling inkoop moet dus ‘aan tafel zitten’ bij SAM. Natuurlijk is de it-afdeling betrokken bij het proces. Daar vindt immers het in gebruik nemen, het onderhoud, de optimalisatie en het uitfaseren van de software plaats. Goed om te weten is dat IT Service Management niets met SAM te maken heeft. Service staat los van beheer. Wel heeft IT een belangrijke rol bij het (gezamenlijk) bepalen van rechten en het opstellen van policies voor softwaregebruik. Want daar waar personeelszaken - die ook bij

IT. Je kunt je er dus over verbazen dat er niet veel meer ‘sjoemelsoftware’ is. Of gaan we die misschien nog ontdekken? Vooralsnog zijn ook de apps voor enorme geldstromen zoals bij banken en de Belastingdienst betrouwbaar. Goed, een club Bulgaren of sluwe bankmedewerkers tillen ons wel eens voor tientallen miljoenen. Maar niet met sjoemelsoftware.

SAM aan tafel zit - is betrokken bij het vaststellen van wat medewerkers wel en niet met software mogen doen (i.e. Software Use Policy en personeelshandboek), heeft IT een taak om via rechten en policies ongeoorloofd gebruik af te dwingen. Kortom: bij Software Asset Management zijn naast de directie – als juridisch eindverantwoordelijke – de afdelingen ﬁnanciën, HR, inkoop en IT nadrukkelijk betrokken.

Voorbeelden van valkuilen Het aantal valkuilen bij SAM is groot en de kuilen zijn erg diep. Los van het juridische en ﬁnanciële risico is met name de factor ‘mens’ binnen organisaties een risico om rekening mee te houden. Dit gaat verder dan SAM. Op het moment dat medewerkers ervaren dat ICT niet voldoende in hun behoeften voorziet, of wanneer zij ICT meer als een belemmering ervaren dan als een hulpmiddel, gaan zij eigen wegen bewandelen. Het ontstaan van ‘shadow IT’ is het laatste wat je als organisatie wilt. Een marketingmanager die zelf met de creditcard van de zaak een abonnement afsluit op SalesForce. com om online leads en prospects te managen,

Niet alleen startups als Spotify en Uber, maar ook banken als Rabo en ING en de onterecht als ‘log’ geldende overheidsdiensten als Belastingdienst ontdekken de kracht van de teams. In nauwe samenwerking komen ze snel, lenig en doelgericht tot applicaties waar we tot voor kort maanden, zo niet jaren voor nodig hadden. Inclusief de nodige verspilling van uren, talent, geld en vooral motivatie.

Zelfsturende teams ‘Sjoemelsoftware’ is woord van het jaar 2015 geworden in Nederland. Dat is het slechte nieuws voor IT. Het goede nieuws: niet IT was de schuldige. Integendeel, de software om controleurs op uitstoot van wagens te foppen was een voorbeeld van perfecte samenwerking tussen de ‘business’ en IT

www.ictmagazine.nl

van Volkswagen. Niet enkel deed de applicatie perfect waarvoor die was geschreven, betrokken it’ers hielden ook hun kaken jarenlang op elkaar. Als dat geen vertrouwen weerspiegelt! Positief ook: er gaat ontzettend veel goed met vertrouwen in IT. Niet-it’ers hebben vertrouwen in de

Vertrouwen wordt cruciaal in it-bouw en -ontwikkeling met de inzet van de zelfsturende teams, DevOps, Lean, Agile en al dat fraais dat bedoeld is om het ouderwetse werken in hiërarchieën te doorbreken. Community versus hierarchy; controle is uit, vertrouwen is in.

Symposium Vertrouwen bouwen en ‘houwen’, daar gaat het om in hedendaagse IT. Een logisch thema dus van het Nationaal Management & IT symposium op donderdag 10 december aanstaande in ’t Spant in Bussum. Blind vertrouwen dat het wel goed komt

ICT-DIEP

20 november 2015

heeft op zich een punt wanneer de it-afdeling niet of niet snel in zijn behoefte kan voorzien. Maar het afgesloten abonnement, dat op naam van het bedrijf staat en een software asset is, blijft toch buiten beeld. Een ander fenomeen is dat medewerkers OneDrive of Dropbox gaan gebruiken om bestanden met derden uit te wisselen. Hoewel deze diensten gratis zijn, zijn er wel gebruiksvoorwaarden aan verbonden. Iedereen kent het knopje ‘Ik ga akkoord met de voorwaarden’, maar nagenoeg niemand leest die kleine lettertjes. Als een softwarefabrikant of aanbieder van online diensten bij uw organisatie op naleving controleert, wordt u echter wel aan die voorwaarden gehouden. De mensen binnen organisaties zijn daarmee een serieuze factor om rekening mee te houden, zeker bij Software Asset Management.

Weg van de it-afdeling Uit al het voorgaande blijkt dat het een verstandige keuze is om het beheer van softwarelicenties en softwarecontracten bij de it-afdeling weg te halen. Vermoedelijk zouden veel it-managers of ict-spe-

in de huidige digitale wereld? Dat lijkt niet erg verstandig. Alle bestaande fundamenten, technologieën, sturingsmechanismes en competenties kantelen. De vraagkant van IT eist bewijzen van betrouwbaarheid op alle fronten. Ongeveer dertig sprekers, onder wie Brendan Bank (Booking.com), Paul Iske (ABN, Shell), Erik Peet (Rabo) en Ida Haaisma (Hague Security) leren je in één dag alles over vertrouwen. Het congres wordt gesteund door de belangrijkste beroepsorganisaties voor it’ers, te weten NGINGN, PvIB, BTG, ASL BiSL, Agile Consortium en ITSMF. Hun Enterprise Devops werkgroep biedt de beste content uit haar bijeenkomsten in 2015 aan, zoals de voetangels van invoering van

cialisten daar niet rouwig om zijn. Deze vorm van beheer past niet binnen de comfortzone van een technisch persoon. Toch is het belangrijk om de it-afdeling vanwege hun grote belang op technisch

Continu proces Software Asset Management is geen dienst of product dat je met het doorlopen van de ISO 19770-norm of naar het SAM Optimalisatie Model ‘even’ regelt.

perken. Een veel interessantere uitkomst is het overzicht van de software die wel is geïnstalleerd, maar niet (meer) wordt gebruikt. Door die uit te faseren en verdere standaardisatie in softwareversies

Het aantal valkuilen bij SAM is groot en de kuilen zijn erg diep vlak bij rechten en policies, zeker betrokken te houden. Wanneer we SAM weghalen bij IT, waar leggen we de spreekwoordelijke bal dan wel neer? De directie? Inkoop of HR? Nee, de meest logische plaats is ﬁnanciën of controlling, daar waar ook alle andere ‘assets’ van organisaties beheerd worden. Maar let op! In tegenstelling tot veel andere assets is de materie bij software juist vanwege de techniek, het juridische karakter en de hoge kosten omvangrijk genoeg om de hele organisatie erbij betrokken te houden. De vraag is alleen: hoe realiseer je dat?

Er is nooit een vaststaande uitkomst. Dit komt omdat organisaties dynamisch zijn en de technologie steeds sneller innoveert. SAM is daarmee een continu proces.

DevOps bij Rabo. Hoogleraar Paul Iske brengt vanuit zijn Instituut voor Briljante Mislukkingen de succes- en faalfactoren van het bouwen van vertrouwen in debat. Wim van ’t Einde komt alles vertellen over vertrouwen in certiﬁcaten. Ton Monasso zet de ‘datadilemma’s’ uiteen: hoe krijg je betrouwbare data uit de bestaande kokers?

Software-inventarisatie

Bekijk het volledige programma en registratie voor deze IT-topdag op www.qr.net/bgH2a

Het is slim om te starten met een SAM-workshop met álle betrokken afdelingen. De directie mag daarbij zeker niet ontbreken, alleen al omdat vanwege de complexiteit - draagkracht nodig is. Onder leiding van een SAM-specialist bepalen alle deelnemers tijdens de workshop wat de uitgangspositie is, waar de organisatie uiteindelijk wil staan en welke weg bewandeld dient te worden. Elke afdeling heeft daarbij een eigen verantwoordelijkheid en bijbehorend stappenplan.

Een van de basiszaken binnen SAM is een inventarisatie van de software die de organisatie gebruikt. Daarbij wordt in de SAM-workshop al bepaald welke software wel en welke niet binnen het project moet worden meegenomen. Bijvoorbeeld: nemen we freeware of shareware mee? En wat te doen met software die de organisatie zelf ontwikkeld heeft? Voor de inventarisatie is een tool zoals de gratis MAP Toolkit van Microsoft of de software van SNOW of Flexera handig. De output is een overzicht van alle software (alle executables) die geïnstalleerd zijn. Dit overzicht moet vergeleken worden met de rechten die de organisatie heeft verworven. Op basis van deze analyse kunnen tekorten opgelost worden, om juridische en ﬁnanciële risico’s te be-

en –edities toe te passen, zijn ﬂinke besparingen mogelijk.

Begrijpelijk Ondanks het belang van Software Asset Management en ondanks uitleg blijft het voor velen toch een onbegrijpelijke tak van sport of een ‘ver van mijn bed show’. Dat is niet nodig en niet verstandig. Door de in dit artikel genoemde punten op een groot vel papier te schrijven, er duidelijke tijdlijnen aan te koppelen en na te denken over de verdeling van verantwoordelijkheden, krijgt u vanzelf meer inzicht. Met aansluitend een SAM-workshop – onder begeleiding van een deskundige – en een duidelijke route naar optimalisatie maakt u er voor de organisatie en uzelf overzichtelijke stappen van. U krijgt meer beeld, meer beleving en meer relevantie bij Software Asset Management. Probeer het maar. Los van het beperken van de ﬁnanciële risico’s en mogelijke kostenbesparing is uw organisatie het gewoon waard.

Peter van Uden Senior SAM & License Consultant bij Quexcel (www.quexcel.nl)

www.ictmagazine.nl

BEDRIJFSNIEUWS

20 november 2015

Hewlett Packard Enterprise van start

Business Software Event 2015

Hewlett Packard Enterprise heeft de splitsing van Hewlett-Packard Company afgerond en is gestart als marktleider in enterprisetechnologie. Bij aanvang heeft het bedrijf een jaarlijkse omzet van 53 miljard dollar, het meest uitgebreide productportfolio in de branche en een unieke visie op de toekomst van technologie en de voordelen voor enterpriseklanten. Vertegenwoordigers van Hewlett Packard Enterprise, inclusief CEO Meg Whitman, partners en klanten, kwamen daarom bijeen om de openingsbel te luiden op de New York Stock Exchange. Op de beurs startte het bedrijf onder de naam HPE.

Business software, Smart Industry en Internet of Things/IOT zijn ‘hot’, zo blijkt uit de belangstelling van exposanten voor het Business Software Event 2015. Organisator Mikrocentrum verwacht maar liefst 100 exposanten, tegen 55 vorig jaar. Het Business Software Event 2015 vindt plaats op 1 december in een nieuwe, ruimere locatie, het 1931 Congrescentrum Brabanthallen in ’s-Hertogenbosch. Een vernieuwde opzet met vakbeurs en hoogwaardig congres biedt bezoekers alle gelegenheid voor intensieve interactie.

Sophos levert als eerste synchrone beveiliging Sophos introduceert met de Sophos Security Heartbeat de eerste synchrone beveiliging tegen complexe bedreigingen. Daarmee is Sophos de eerste securityleverancier die erin slaagt endpoint beveiliging en netwerkbeveiliging met elkaar te laten communiceren. De nieuwe Security Heartbeat technologie laat next-generation firewalls en UTM’s informatie uitwisselen met next-generation endpoint security. Dit resulteert in snellere detectie van bedreigingen, automatische isolatie van geïnfecteerde devices en een snellere, doelgerichte respons op incidenten. Zo kan de Sophos XG Firewall realtime data afkomstig van Sophos endpoint protection gebruiken om toegang tot getroffen apparaten automatisch te beperken. Security Heartbeat vraagt geen aanvullende tools of beheerlagen en is standaard onderdeel van Sophos XG Firewall en Sophos Cloud-managed endpoint protection. De oplossing geeft organisaties van ieder formaat een beter wapen in handen tegen steeds geavanceerdere cyberaanvallen en bespaart kostbare tijd en middelen in de bestrijding van security-incidenten. Als een nieuwe, door Sophos beveiligde, endpoint aan het netwerk wordt toegevoegd, verbindt Security Heartbeat deze automatisch met de lokale Sophos XG Firewall, waarbij de endpoint agent onmiddellijk zijn gezondheidsstatus deelt. Als de firewall verdacht verkeer opmerkt, of als een endpoint malware detecteert, wordt informatie over security en bedreigingen direct beveiligd gedeeld via de Security Heartbeat. De endpoint agent rapporteert informatie over de bedreiging inclusief context zoals de computernaam, gebruikersnaam en betrokken processen.

Eerste crm-innovatie die spraak implementeert Het eerste crm-systeem dat spraak implementeert is een feit. Tijdens het event ‘CRM Redefined‘ in de Jaarbeurs in Utrecht werd het systeem gepresenteerd. Het event stond in het teken van crm en de effecten van de technologische revolutie op ons leven en onze manier van werken. Crm-specialist Fred van ’t Hoff onthult de eerste crm-innovatie die spraak heeft geïmplementeerd: “De laatste innovaties liggen bij invoermechanismen waarmee je door middel van spraak gegevens kan invoeren, valideren en controleren. Ook zijn er stappen gemaakt met verdere mobiele inzet.” Stembesturing als toepassing wordt steeds meer ingezet. Zo implementeerde Google Now deze zomer spraakassistentie om door middel van stembesturing berichten te kunnen versturen naar WhatsApp of Telegram. Stemgebruik vormt 40 procent van iemands presentatie.

Thema: “Connectivity for Smart Industry”

Het event voor de klantenorder- en voorraadgestuurde industrie staat dit jaar in het teken van ‘Connectivity for Smart Industry’. Centraal staat de noodzaak van voortgaande ketenintegratie en procesverbetering met behulp van ICT. Ook nieuwe toepassingen, met werken in de cloud, staan in de aandacht. Zo is het voormalige ERP-event uitgegroeid tot een breed software-event dat de industrie in één dag een compleet beeld geeft van de optimale aansturing van een onderneming met business software. Industriële bedrijven moeten meerwaarde bieden door complexere producten te leveren, met steeds meer partijen samen te werken, doorlooptijden te verkorten en voorraden te verminderen. Klanten leggen de lat steeds hoger en de wereldwijde concurrentie neemt toe. Dit vergt een optimale samenwerking in de industriële keten, binnen en tussen bedrijven, en daarvoor is goede business software

Bedrijfsprocessen & Software

een onmisbaar strategisch instrument. ERP (Enterprise Resource Planning) alleen is niet meer toereikend voor de besturing van de onderneming. De toekomst is aan de beste combinatie van business software voor marketing, ontwerp, productieplanning en -besturing en service & onderhoud.

Luna bestaat 20 jaar Na een jaar als project Lunatech pionieren met internetverbindingen voor particulieren, is Luna sinds 1 oktober 1995 zelfstandig actief als Internet Service Provider. Twintig jaar na de oﬃciële start staan innovatie en passie voor ICT en techniek nog steeds centraal. We hebben ons inmiddels gespecialiseerd in managed hosting van kantoorautomatisering en internetapplicaties. Daarbij leveren wij

maatwerk door onze expertise passend te maken aan de doelstellingen van de klant. Onze infrastructuur en 24/7 proactieve ondersteuning door onze experts waarborgen performance en uptime van ons hostingplatform. Voor u betekent dat zekerheid over informatiebeveiliging en dataopslag in Nederland. Luna heeft hier continu aandacht voor en dat vertaalt zich

www.ictmagazine.nl

naar succesvolle audits voor ISO9001, ISO27001 en NEN7510. Vanzelfsprekend staan cruciale (patiënt)gegevens in Nederland opgeslagen. Het is goed om te merken dat het bewustzijn groeit en steeds meer bedrijven vragen naar de opslaglocatie en beveiliging. Luna nodigt bedrijven en instellingen uit om samen de infrastructuur, beveiliging en business continuity te evalueren. Kijk voor meer informatie op luna.nl/ictscan

Ecare en Qlik faciliteren zelfsturende zorgteams systeem geregistreerd en geanalyseerd worden, krijgen zorgteams beter inzicht in het beste plan van aanpak. Dit zorgt voor een snellere weg naar de juiste behandeling.

Themamiddag Cloud & Security wegens succes herhaald Unica Schutte ICT organiseert op dinsdag 24 november wederom de themamiddag Cloud & Security. De eerste editie van dit evenement was dit voorjaar zo’n succes, dat de themamiddag in november opnieuw op de agenda staat. Verschillende cloud- en securityprofessionals haken in op kwesties over veiligheid in de cloud, waarmee bezoekers praktisch toepasbare antwoorden krijgen op actuele uitdagingen op het gebied van informatiebeveiliging. De onderwerpen worden besproken door professionals vanuit Unica Schutte ICT, maar ook haar technologiepartners zoals Microsoft en Sophos leveren een bijdrage aan het evenement. Bezoekers krijgen in één middag talrijke inzichten die zij kunnen gebruiken in de overwegingen om naar de cloud te gaan, of om de cloudstrategie verder te versterken. Met welke actuele bedreigingen moet rekening gehouden worden, hoe zit de beveiliging van een datacenter in elkaar, wie heeft er toegang tot de data en hoe veilig is het gebruik van een smartphone of tablet? Dit is een greep uit de prangende vragen waarop tijdens deze middag antwoord gegeven wordt.

U komt toch ook? Meer informatie vindt u op: www.business-software-event.nl

Qlik sluit een partnership met Ecare, ontwikkelaar van vernieuwende online software voor de zorgsector. Ecare gaat Qlik Sense® integreren in haar softwaresuite Puur, een geïntegreerde oplossing die alle primaire zorgprocessen ondersteunt. Door de toevoeging van Qlik Sense krijgen zorgprofessionals nu inzicht in

alle stuurinformatie, waarmee zij de kwaliteit van de zorg kunnen verbeteren. Zaken als kwaliteitsgegevens, ﬁnanciële gegevens, medewerkertevredenheid, cliënttevredenheid, ziekteverzuim en productiviteit worden in één dashboard visueel weergegeven. Doordat alle behandelingen en de eﬀecten ervan direct in het

Ecare heeft als doel om zorg kleinschaliger te organiseren en gelooft sterk in de kracht van zelfsturende teams. Met de combinatie van Puur en Qlik Sense bieden zij zorgteams het gereedschap waarmee zij daadwerkelijk slimmere beslissingen kunnen nemen. Door het dashboard zijn teams altijd volledig op de hoogte van de meest actuele status, krijgen zij direct feedback op hun eigen prestaties en worden verbeteracties inzichtelijk gemaakt. Daarnaast stimuleert het dashboard om onderling kennis te delen en te leren van andere teams. Ook bevordert het positieve competitie. De teams krijgen bijvoorbeeld inzicht in hoe hun team het doet ten opzichte van de rest van de organisatie.

KALENDER

20 november 2015

Colofon iM - ICT/Magazine Hét vakblad voor bestuurders, managers en it-professionals Editie 11 - 20 november 2015 Jaargang 5 ICT/Magazine verschijnt 1 x per 4 weken Online: www.ictmagazine.nl Abonnementen en adreswijzigingen abonnementen@dnu.nl

ICT/Magazine is een uitgave van: De Nederlandse Uitgeefgroep BV Postbus 151 7400 AD Deventer Staverenstraat 13 7418 CJ Deventer T (0570) 61 11 00 F (0570) 61 11 52 E info@dnu.nl W www.dnu.nl facebook.com/ICTmagzineNL Uitgever Geerhard Ellens Hoofdredacteur Ed Lute e.lute@dnu.nl Eindredacteur Marijke Dekker Productiecoördinatie Elise van Zuylen productie@dnu.nl Redactie en medewerkers Jasper Bakker, Sven van Galen, Marco Gianotten, Mirjam Hulsebos, Marco Lesmeister, Menzo Meijer, Lisa Mooijman, Peter Olsthoorn, Dennis Ravensbergen, Bart Stofberg, Fred Teunissen, Peter van Uden, Brenno de Winter, Johan Zandhuis. redactie@dnu.nl Redactie uitgelicht (ingezonden bijdragen vallen buiten verantwoordelijkheid van de redactie) Uitgelicht: ictmedia@dnu.nl Bedrijfsnieuws: bedrijfsnieuws@dnu.nl Fotografie Harm ten Brink, Ron Hendriks, Sjansjee Deventer, Rutger Oosterhoff, Shutterstock Commercieel advies Total Publishing Services bv Sjoerd Springer, John van Pelt, Stanley ten Voorde ictmedia@dnu.nl Ontwerp en vormgeving Rutger Oosterhoff, LONCC BV www.loncc.com Druk Senefelder Misset www.senefelder.nl Afwerking Sikkens grafische afwerkers www.sikkensdeventer.nl Verspreiding ICT/Magazine richt zich op het hoger management en senior it-management bij Nederlandse bedrijven (MKB en grootzakelijke markt) en non profit organisaties (gemeenten, provincies, ministeries, mbo/hbo/universiteiten, zorg/welzijn/ziekenhuizen, woningcorporaties). ICT/Magazine bereikt ruim 30.000 beslissers bij organisaties met 100 of meer werknemers. De uitgave wordt verzonden aan managers IT/ICT/ automatisering, informatievoorziening, CIO’s, CFO’s, CTO’s en CEO’s. Daarnaast bereikt de uitgave ruim 5.000 beslissers bij de belangrijkste ict-bedrijven op de Nederlandse markt.

CONGRESSEN Meer informatie en aanmeldingsformulier: WWW.ICTMAGAZINE.NL/KALENDER

CIO Day 23 november, Amsterdam De CIO Day is hét jaarlijkse netwerkevent voor de absolute top binnen de it-markt. Dit tweedaagse evenement is het ontmoetingspunt van zo’n 600 CIO’s, it-VP’s en it-directors, waarbij de afnemerzijde van de markt altijd goed vertegenwoordigd is (circa 70 procent). Gedurende deze dagen worden tal van sessies aangeboden.

Dag van de Privacy Officer 9 december, Amsterdam De Dag van de Privacy Officer zet de dilemma’s en uitdagingen rond de functie van privacy officer centraal. Dit event is bij uitstek de plek om uw aanpak te toetsen. Ontmoet vakgenoten en experts en profiteer van diverse praktijkervaringen en best practices om uw organisatie privacy-proof te maken.

sterk congresprogramma biedt het congres u ook de mogelijkheid om te netwerken met uw vakgenoten.

Software Quality Conference 8 maart, Utrecht In het tijdperk waar de samenleving afhankelijker dan ooit is van softwareoplossingen, zijn kwaliteit en betrouwbaarheid daarvan belangrijker dan ooit. De vertaling van business-doelen in slechte software-oplossingen leidt jaarlijks tot grote kapitaalverliezen, privacyschendingen en imagoschade. Naast onderwerpen als plannen, ontwerpen, bouwen en testen van software komen ook implementatie en beheer uitgebreid aan de orde. Implementatie en beheer zijn cruciaal bij het in stand houden van oplossingen en het tevreden houden van klanten en gebruikers.

SEMINARS Meer informatie en aanmeldingsformulier: WWW.ICTMAGAZINE.NL/KALENDER

Internet of Things congres 10 december, Rotterdam Door vol in te zetten op het gebruik van ‘operational intelligence’ zijn organisaties beter in staat om eﬃciënter en eﬀectiever te produceren. Daarmee kunnen allereerst kosten worden bespaard, maar ook kan beter worden ingespeeld op de behoefte van de markt. Het Internet of Things congres heeft als doel om senior management de ogen te openen rondom de mogelijkheden voor hun organisatie, en aan te zetten tot actie.

Wi-Fi Seminar 27 november, Houten Tijdens dit seminar wordt een koppeling gemaakt naar de praktijk. Waarop u bijvoorbeeld moet letten bij uw draadloze projecten. Alcadis heeft al vele projecten succesvol afgerond dankzij haar professional services. Daarnaast zullen er tijdens het seminar producten van onder meer EnGenius, Ruckus Wireless en AlcatelLucent aan bod komen en aangegeven worden in welke situatie deze optimaal ingezet kunnen worden.

Business intelligence congres 2016 2 februari, ’s-Hertogenbosch De BI-manager van vandaag de dag wordt vaak geconfronteerd met enerzijds een ‘klassiek’ werkende BI-omgeving en tegelijkertijd diverse uitdagingen die een 360 graden-transformatie vragen van zijn BI-organisatie naar een moderne BI-omgeving. Business Intelligence managers vinden op het congres antwoorden hoe ze een klassiek werkende BI-omgeving kunnen transformeren naar een moderne organisatie. Techniek speelt weliswaar een belangrijke rol, maar ook de impact op de organisatie is niet te onderschatten. De omslag van een klassiek intern geörienteerd data-warehouse naar een moderne business intelligenceomgeving is niet altijd eenvoudig.

Informatiestrategie, Data Governance en Master Data Management 8 december, Hilversum Dit seminar verschaft de nodige inzichten en werkmethodes die u in staat stellen om binnen uw eigen organisatie te komen tot een gedegen informatiestrategie. Er moet daarbij voldoende aandacht uitgaan naar het opzetten van actieplannen om de doelstellingen en aspiraties van de organisatie op het vlak van informatiebeleid te realiseren.

Congres IT & Information Security 17 februari, Amsterdam Tijdens dit congres wordt u op de hoogte gebracht van de actuele gevaren en de technische en culturele oplossingen hiervoor. Hierbij kijken we naar de factor mens, de processen en techniek. Onder toeziend oog van de programmacommissie wordt het congresprogramma samengesteld. Naast een inhoudelijk

‘Digitaliseren personeelsdossiers’ 8 december, Lelystad Wilt u het hele scanproces van dossiermap tot digitaal document zien? Schrijf u dan vandaag nog in voor de interactieve lunch & learn sessie die op dinsdag 8 december 2015 zal plaatsvinden op de Document Campus van Karmac in Lelystad. Middels onze lunch & learn sessies willen wij u op de hoogte brengen van de ontwikkelingen op gebied van digitaliseren, archiefbeheer en/of document process outsourcing. De lunch & learn sessie van 8 december heeft als doel om u op een interactieve manier te informeren over de mogelijkheden van e-HRM.

Site Survey Seminar 10 december, Houten Voordat u van start gaat met draadloze projecten is het raadzaam om een gedegen onderzoek met metingen op locatie te doen: een site survey. Het uitvoeren van een site survey geeft u inzicht in het draadloze spectrum op de locatie en zorgt ervoor dat u interferentiebronnen kunt lokaliseren. Om uw site survey zo goed mogelijk te kunnen uitvoeren, geven wij u tijdens dit seminar informatie over de do’s en don’ts.

Microservices Awareness Bootcamp 22 januari, Amersfoort Organisaties als Netﬂix, Spotify en Twitter ontwikkelen hun software op basis van microservices en reactive frameworks. De succes-stories van deze bedrijven zorgen ervoor dat deze nieuwe architectuur-oplossingen en de daarbij behorende technologieën in hoog tempo geadopteerd worden door de markt. Waarom vragen online businessmodellen en digitale processen om deze nieuwe generatie software? Trivento organiseert een aantal Awareness-sessies waarin het belang en de mogelijkheden van microservices aan bod komen.

Seminar: Security & Privacy in de ICT 4 februari, Ede Seminar gepresenteerd door C.J. van Dijk van Van Veen Advocaten over juridische aspecten omtrent Security & Privacy. In hoeverre bent u aansprakelijk voor datalekken en cybercriminaliteit?

CURSUSSEN/WORKSHOPS Meer informatie en aanmeldingsformulier: WWW.ICTMAGAZINE.NL/KALENDER

Trends in Business 24 november, Amsterdam In deze nieuwe opleiding Trends in Business laten topsprekers u zien waar deze nieuwe ontwikkelingen op elkaar ingrijpen, waar ze grote impact zullen hebben, hoe de economie zich zal moeten aanpassen en welke maatschappelijke gevolgen we kunnen verwachten.

Cyber Security 1 december, Soesterberg Het gaat er tegenwoordig niet meer om óf uw organisatie gehackt gaat worden, maar hoe u zo snel mogelijk een aanval kunt ontdekken. Het verkorten van de detectieperiode kan ook uw organisatie inhoudelijk en ﬁnancieel gewin opleveren. Heeft u helder wat u wilt detecteren en welke detectiemethodes mogelijk zijn binnen uw it-omgeving?

TRAININGEN Meer informatie en aanmeldingsformulier: WWW.ICTMAGAZINE.NL/KALENDER

Training Big Data 8 december, Soesterberg Bent u in staat om alle beschikbare ongestructureerde data te verzamelen en te analyseren? Weet u deze data vervolgens te vertalen naar waardevolle informatie en inzichten? Alleen dan hebben ze toegevoegde waarde voor uw organisatie en versterkt het uw concurrentiepositie. In deze tweedaagse training leert u Big Data beter te doorgronden, zodat u in staat bent de behoeftes van uw klanten goed te analyseren.

Training Data Privacy 8 december, Den Haag Bent u al klaar voor de nieuwe weten regelgeving op het gebied van gegevensbescherming en privacy? Naast de meldplicht datalekken zijn veel organisaties verplicht om een interne functionaris voor de gegevensbescherming (FG) aan te stellen. Na deze praktische training bent u volledig op de hoogte van het wettelijk kader en de te nemen maatregelen, zodat u geen hoge boetes riskeert. En weet u precies wat er van u als FG verwacht wordt.

Data Virtualisatie Bootcamp 14 januari, Amersfoort Realtime datamanagement op alle denkbare (Big) Data-bronnen binnen en buiten je organisatie? Ontdek hóe tijdens de Data Virtualisatie Bootcamp, die Trivento samen met Red Hat organiseert. Om je klanten beter van dienst te kunnen zijn, wordt het steeds belangrijker dat we realtime kunnen beschikken over alle relevante databronnen binnen en buiten (cloud) onze organisatie. Datawarehouse-oplossingen bieden hiervoor slechts een deel van de oplossing, terwijl zaken als realtime reporting, BI, Big Data en de wens tot een 360 graden klantbeeld de thema’s van dit moment zijn.

Training Cyber Security 16 februari, Driebergen Het gaat er tegenwoordig niet meer om óf uw organisatie gehackt gaat worden, maar hoe u zo snel mogelijk een aanval ontdekt. Het verkorten van de detectieperiode kan ook uw organisatie een inhoudelijk en ﬁnancieel gewin opleveren. Heeft u helder wat u wilt detecteren en welke detectiemethodes mogelijk zijn binnen uw it-omgeving?

Volg ICT/Magazine ook op facebook.com/ICTmagzineNL

©DNU 2015 © Copyright 2015 / algemene voorwaarden Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever of andere auteursrechthebbenden. Op alle aanbiedingen en overeenkomsten van DNU BV zijn van toepassing de voorwaarden welke zijn gedeponeerd bij de kamer van Koophandel te Apeldoorn. Uitgever en auteurs verklaren dat deze uitgave op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel staan zij op geen enkele wijze in voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie. Gebruikers van deze uitgave wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet op zich zelf staand te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren.