NIEDOSYT, CZYLI ZABURZENIA ODŻYWIANIA NA EKRANIE

Gdy słyszymy o zaburzeniach odżywiania, zwykle na myśl przychodzi nam anoreksja czy bulimia. Często nie zdajemy sobie sprawy z tego, że istnieją też niespecyficzne zaburzenia i wcale nie są one rzadką diagnozą. Tematyka zaburzeń odżywiania również i w filmach często ograniczana jest do wyżej wymienionych zagadnień. Wyjątek stanowi film Niedosyt z 2019 roku, wyreżyserowany przez Carla Mirabelle-Davisa, który opowiada o zespole zwanym pica.

TEKST: KAROLINA MACIASZEK GRAFIKA: PATRYCJA SIENKIEWICZ

O pice

Czy odczuwaliście kiedykolwiek pragnienie połknięcia jakiegoś przedmiotu lub niejadalnej substancji? Zapewne tak – gdy byliście dziećmi! Z tego też powodu zespołu pica nie diagnozuje się u dzieci do lat dwóch, gdyż wkładanie do ust różnych przedmiotów jest w tym czasie naturalnym etapem rozwojowym. Sama, gdy miałam rok, podobno lubiłam jeść kwiaty z ogrodu.

Ale czym tak naprawdę jest pica?

Jest to niespecyficzne zaburzenie odżywiania, które objawia się spożywaniem niejadalnych rzeczy. Już w starożytności słyszano o pice, a opisał ją sam Hipokrates w 400 r. p.n.e. (Mróz, Korek, 2020). Wyodrębnia się różne typy tego zespołu, w zależności od rodzaju przyjmowanego przedmiotu, na przykład geofagię (spożywanie ziemi), hialofagię (szkła), pagofagię (lodu), ksylofagię (drewna) i wiele innych (Michalska i in., 2016).

Pica może dotknąć każdego, ale najczęściej rozpoznaje się ją u kobiet i dzieci. Bardzo często można się spotkać z tą diagnozą w przypadku ciężarnych kobiet, a wynika to z różnych niedoborów odżywczych, które pojawiają się w tym specyficznym czasie – głównie obniżonego poziomu żelaza (Michalska i in., 2016).

Oprócz niedoboru składników mineralnych za przyczynę piki uznaje się – w niektórych przypadkach – schizofrenię lub zaburzenia obsesyjno-kompulsywne (Mróz, Korek, 2020). Przyczynami mogą być także autyzm lub niepełnosprawność intelektualna. Co ciekawe, aby zdiagnozować picę, zachowanie danego pacjenta musi być nieadekwatne do norm kulturowych. Z tego powodu nie klasyfikujemy tak spożywania gliny w Afryce, które uznaje się tam za powszechne (Michalska i in., 2016).

Bardzo trudno oszacować częstotliwość występowania zespołu pica, gdyż dla wielu osób jest to wstydliwy temat, w wyniku czego nie zgłaszają się po odpowiednią pomoc.

Bardzo trudno oszacować częstość występowania tego zaburzenia, gdyż dla wielu osób jest to wstydliwy temat, w wyniku czego nie zgłaszają się po odpowiednią pomoc. Istnieją jednak pewne podsumowania dotyczące grup ryzyka: 1,3% osób leczonych z powodu zaburzeń odżywiania, 21% osób z niepełnosprawnością intelektualną, 48% dzieci z autyzmem może mieć problem tego typu (Michalska i in., 2016). Szacowana częstość występowania tego zaburzenia wśród kobiet w ciąży wynosi 27,8% (Leung, Lun Hon, 2019).

Połykanie niejadalnych przedmiotów i substancji może powodować niebywale groźne skutki uboczne. Gdy Hunter – bohaterka wspomnianego filmu – przełyka różne przedmioty, widzimy, że sprawia jej to ogromny ból. Sam proces trawienia jest również bardzo bolesny, a niektóre sceny w fil-

mie pozwalają nam domyślać się, jak duże spustoszenie sieje w organizmie i narządach wewnętrznych ta choroba. Długotrwałe przyjmowanie niejadalnych przedmiotów może powodować też takie problemy jak wrzody żołądka, anemia, zatrucia czy niedrożność przewodu pokarmowego (Michalska i in., 2016). Dlatego też leczenie piki wymaga współpracy wielu specjalistów – psychologa, psychiatry, chirurga i gastrologa.

O filmie

Film Niedosyt opowiada historię młodej kobiety o imieniu Hunter (Haley Bennet), której życie wydaje się na pierwszy rzut oka niemal idealne. Mieszka we wspaniałym domu ze swoim mężem Richardem, nie musi pracować, więc ma dużo wolnego czasu na swoje pasje. Nieco mniej perfekcyjny jest już fakt, że w zasadzie jedyną rzeczą, której się od niej wymaga, jest bycie gospodynią domową i wizytówką swojego męża. Bagatelizuje się przy tym prawdziwe potrzeby oraz tożsamość głównej bohaterki. Czar idealnego życia pryska całkowicie w momencie, w którym dowiadujemy się, że Hunter jest dla swojego męża oraz jego rodziców tak naprawdę tylko kolejną ozdobą w ich pięknym domu. W czasie rozmowy z rodzicami Richarda, gdy Hunter zostaje potraktowana jak osoba nic niewarta i nieciekawa, po raz pierwszy możemy dostrzec objaw zaburzenia pica – Hunter przełyka kostkę lodu. Z każdą kolejną minutą seansu obserwujemy coraz bardziej niebezpieczne przedmioty i substancje zjadane przez Hunter i poznajemy nasilające się objawy oraz prawdopodobne przyczyny ich powstania. Psychologiczna praca z filmem

Filmy, oprócz tego, że stanowią rozrywkę, są podstawą dobrej randki, a zwykły obiad smakuje przy nich lepiej, mogą przysłużyć się też rozwojowi intelektualnemu widza. Właśnie taki rozwój mają na celu psychologiczne warsztaty filmowe, w czasie których na podstawie filmu omawiane są różne wątki psychologiczne. Do pracy możemy wykorzystać między innymi właśnie omawiany Niedosyt. Nie tylko rozwija on temat niespecyficznych zaburzeń odżywiania, lecz także w bardzo dobry sposób odwzorowuje charakterystyczne dla piki objawy. Walor edukacyjny nie jest jednak jedynym, jaki posiada film. Oprócz tego stanowi szerokie pole interpretacji emocji pojawiających się w bohaterach; podkreśla też, jak doświadczenia z wczesnego dzieciństwa, relacje z rodzicami oraz brak poczucia kontroli mogą wpływać na nasze życie. Nie zdajemy sobie sprawy z tego, że to mało znane zaburzenie może dotykać znacznie większej liczby osób, niż nam się wydaje. Filmy takie jak ten pomagają w propagowaniu wiedzy o problemach, do których ludzie wstydzą się przyznawać, a przez to nie otrzymują fachowej pomocy. Historia Hunter może pomóc zrozumieć, czym jest omawiane zaburzenie, a ludziom dotkniętym picą zrozumieć, że nie są sami.

GRAFIKA: AGNIESZKA TOLARCZYK

ZDJĘCIE: SARA CHYNC