“Lowlands 2013 kende vreemde trendgangers...” Tekst en foto’s: René van Stekelenborg
Tussen al het aanbod in manifesteert met name de jeugd zich met oudHollandsche gezelschapsspelletjes. Ik voorspel dat het koekhappen, het zaklopen en het spijkerpoepen de komende jaren hun opwachting zullen maken op het driedaagse festival te Biddinghuizen. Vooralsnog is de opperste creatieve uitlaatklep het bellenblazen en het touwtjespringen. Maar, dan ook en masse.
“Nog nooit was de verveling zo zichtbaar!”
Het zijn waarschijnlijk de tand des tijds en een generatiedingetje die ik niet snap. Of het zou een teken moeten zijn dat er definitief een nieuwe generatie Lowlandsgangers is met andere culturele normen en waarden. Als ik vroeger bij Excel, Suicidal of Bad Brains liep te bellenblazen, dan had ik op zijn minst één klap op mijn oog kunnen incasseren. Nu maalt er niemand om de vrije zeepsop-expressie. Daarnaast zag ik bij de Charlie-tent op zaterdag iets wat ik maar guerilla-fröbelen noem. Van zaagselsnippers, bekertjes en eigenlijk elke overtollige troep zoals een kapotte zonnebril, een roze kinderkaraokemicrofoon, een ouwe sok en wat viltjes hielden enkele jongelui zich de ganse middag bezig met het aanleggen van een soort crustie-Madurodam. Het hield de kids mateloos bezig.
“Guerilla-fröbelen en -knutselen met karton en afval.”
Ach, het is gratis vertier. In tegenstelling tot het knutselen met karton, het bezoeken van een spookhuis, het kom-gezellig-bij-mijstaan-in-de-tent-maar-dat-kost-wel-tweemuntjes tot en met de meest ridicule festivalpics die je kon inleveren zodat Kakhiel ermee aan de haal ging op een mega-beeldscherm. Â
“Kom, we gaan met die oude mijnheer op de foto want hij heeft een Artistpolsbandje.”
Qua bands zie je de afgelopen jaren al dezelfde knutselarij de kop opduiken. Er is veel aandacht voor integere singer-songwriters, artiesten die met een drumstok een gitaar bespelen en veel traditionele genres die voorzien zijn van een elektro-beat of dubstep-bas. Waar het om gaat is dat de jeugd van tegenwoordig de nijvere huisvlijt van wat er op een zolderkamertje gebeurt goed weet te waarderen. Alles draait om aanstekelijke deuntjes, mooie rijmelarij, bijdehante woordgrapjes en en kwieke punchlines. Hoe grappig is het dan ook om een Steve Reich te zien rondtobben op het festivalterrein. Echt gehoord achterin de Bravo-tent ten tijde van Reichs ‘Music For 18 Musicians’-uitvoering door het NJO Symfonieorket: “Die vent is de klassieke muziek ingedoken, vroeger speelde hij bij Slayer. “ Of, wat nog treffender was, is dat Reich zich later op de dag in de Bravo-tent ophield, omgeven door een klein gevolg. Niemand die acht sloeg op de minimal music composer. Maar, door de aanwezigheid van enkele drukke gasten om de inmiddels 76-jarige man heen, wilden enkele meisjes van amper 17 met hem op de foto. Toen Reich vroeg of ze hem wel kenden, antwoordden de meiskes heel eerlijk: “Nee, maar u heeft een artist-polsbandje om. Bedankt voor de foto want nu begint Totally Enormous Extinct Dinosaurs, da’s iets met mensen in grote dino-pakken.” Ja, daar ga je dan met je opvoedkundige aanpak voor high culture-aandacht. Het Holland Festival op Lowlands is een alleraardigst streven, alleen denk ik dat het gros van festivalbezoekers niets bijblijft van Reich, het NJO of zelfs de opgevoerde compositie uit 1976. Kraftwerk als minimal music zou meer indruk hebben gemaakt.
Ik krijg het vermoeden dat Lowlands 2013 voor de organisatie een kanteling teweeg gaat brengen. Lowlands is vergeven van commerciele partijen die elk hun imago willen opkrikken en hun klantenkring denken te halen in het steeds jonger wordende publiek. Dit jaar waren er zelfs aparte polsbandjes voor kinderen jongeren dan 16 jaar! What’s next? Parkeerstickers voor de bugaboo? Een ballenbak naast het rokende lam aan het spit bij Amaro’s Barn/de perstent? Hoewel de frikandellen van Ron Koebrugge definitief tot het verleden behoren op Lowlands, en er dus geen patatje waterfiets of patatje helicopter besteld kon worden, zie je nobele initiatieven zoals Oxfam Novib en duurzame koffie. De stand van Shoestring reisorganisatie die in ruil voor enkele muntjes met een oude toerbus een backstage-safari organiseerde is geniaal bedacht. Maar, ik krijg stellig de indruk dat de oorspronkelijke doelstelling om een (alternatief) muziekfestival neer te zetten inmiddels is ingehaald door kunst, arts & crafts, goedbedoelde ecologische en macrobiologische initiatieven en... huisnijverheid. Alsof Lowlands in de polder inmiddels onder het water van gefrÜbel is gezet. Lowlands is carnaval, een creatieve doe-club waarbij het niet uitmaakt wat er te zien is in Alpha, Bravo, Grolsch, Lima, Charlie, X-Ray en India.
Tegelijkertijd begint er iets aan het geweten van de Lowlands-organisatie te knagen. Ik heb verschillende glazenrapers gesproken en wat blijkt, van de tien crustie-ogende werkbijen, die Jeroen Fretz gekscherend parasieten noemt in zijn Volkskrant-column, komen er negen uit Polen en zijn via een Pools uitzendbureau door Lowlands gedetacheerd. Hun entreeticket is voorgeschoten, maar moeten ze terugbetalen. Fretz beweert dat deze mensen tot 3000 euro verdienen. Ik vind het raar dat we in tijden waarin zelfs minister Asscher oproept om oneerlijke concurrentie op de arbeidsmarkt tegen te gaan, het juist Lowlands is die Poolse jongeren inhuurt zonder sociale lasten af te dragen. Werken op Lowlands is voor velen vrijwilligerswerk. In de eerste jaren van het Lowlandsbestaan gingen jongeren van de lokale scoutinggroep, de jeugdsoos en de concertzaal nog drie dagen voor enkel een zak muntjes, wat eetbonnen, een felbegeerd service-t-shirt en een gratis bandje voor drie dagen enorm hun best doen. In de winter werden ze bedankt met een afterparty in een afgeladen Tivoli te Utrecht met optredens van Pierre Kartner en een mega-buffet op het balkon. De Nederlandse jongere haalt daar nu, zelfs in tijden van crises zijn neus voor op. “Ik heb wel bekertjes geraapt, maar ik ga niet de afvalbakken afstruinen. Als mensen me bekertjes aanreikten, heb ik ze aangenomen en ingeleverd.�
Inmiddels heeft Bente Bollmann van Lowlands/Mojo Concerts laten weten dat de organisatie in 2014 plannen heeft voor een nieuw festival onder de naam ‘Down The Rabbit Hole’. Directeur Van Eerdenburg kondigde later op de zondagavond bij Michiel Veenstra doodleuk de eerste act van Lowlands 2014 aan: het Radio Philharmonisch Orkest.
Ik ben oorspronkelijk van het betere, alternatieve beukwerk. Ik ben van bandjes, liefst van bandjes die zwoegen en zweten op het podium en de tent afbreken. Of dat nu metal, hardcore, punk, emo, grind, thrash, speed, math of hydragrind is. Of industrial, of noise of postcore. Voor mijn part Rik van Iersels Beukorkest. Lowlands is voor mij vooral een graadmeter van wat er muzikaal geboden wordt. Ik ben geen verstokte genre-autist. Ik herken wanneer muzikanten en artiesten je raken en je in vervoering brengen en je ademhaling een uur lang kunnen ontregelen. Omdat ze mooie songs maken, omdat ze een perfecte instrumentbeheersing hebben, omdat ze de interactie met het publiek niet schuwen of omdat ze gewoon weten hoe ze de juiste snaar moeten raken.
Dit jaar heeft Lowlands gezocht naar verrassende acts die elk op hun eigen unieke wijze een publiek stomverbaasd achterliet. En dat bedoel ik in positieve zin. En als de festivalorganisatie dat naliet of nagenoeg tegelijkertijd goede concerten inroosterde zoals Goat en Nick Cave of Nine Inch Nails en Slayer, dan ging ik zelf maar op zoek naar ludieke krenten in de pap, want die zijn er altijd wel te vinden. Zoals elk jaar bekritiseer ik de festivalorganisatie. Voor het totaalplaatje vind ik het leuk als The Swans er hadden gestaan, of Title Fight, Oberhofer, Suicidal Tendencies voor mijn part. Maar nee, da’s ijdele hoop.
Nu Lowlands 2014 voor het eerst niet in een recordtempo is uitverkocht, adviseer ik de festivalorganisatie om drie zaken niet uit het oog te verliezen: 1. Ga voor een oprechte dwarsdoorsnee van wat je het afgelopen jaar zag schitteren op de podia en stap af van handjeklap-platenlabeldeals en grote gages van schijnbaar grote artiesten. Doe je werk en boek voor een habbekrats Red Fang, Baroness, Kylesa, Swans, Neurosis, Helms Alee, Candybar Planet, etc, etc. 2. Vergeet al het aankleedgefröbel. Dus geen stands meer waar je eerlijke sokken kunt kopen, waar je met karton kunt knutselen of waar je een spoedcursus striptekenaar kunt volgen. 3. Hoe meer je in huis haalt voor je feestje, des te meer mensen laten staan. Niets is zo vervelend als halfvolle bierflesjes opruimen. Dat geldt ook voor het enorme aanbod in eten en drinken op Lowlands. Ik ben van mening dat het teveel geworden is. Bezoekers zijn murw gebeukt met torenhoge prijzen en verblind geraakt door wat er allemaal te halen valt. Zozeer zelfs dat de romantiek van de ouderwetse pannenkoek om drie uur ’s nachts, compleet is verdwenen. Wat is er mis met een muziekfestival dat om muziek, bier, friet, broodjes en wijn draait? Volgens mij helemaal niks.